LYS Kimya Notları

LYS Kimya Notları
ORGANIK REAKSIYONLAR
1) Organik redoks tepkimeleri: Karbon atomunun değerliğinin değiştiği
tepkimelerdir. Karbon atomunun değerliği bulunurken karbona bağlı gruplardan elektronegatifliği büyük grup karbona +1 yük kazandırırken, elektronegatifliği düşük grup -1 yük kazandırır.
Örnek: - Tüm yanma tepkimeleri
- Würtz sentezi
- Yükseltgenme-indirgenme tepkimeleri
2) Yer değiştirme tepkimeleri (Sübstitüsyon): Atom veya atom gruplarının yerdeğiştirdiği tepkimelere denir. Tepkimeye giren moleküle substrat,
atom veya iyonun yerini alan gruba substitüent denir.
Radikal:Bir yada daha fazla ortaklaşmamış elektronu bulunan atom veya grup
Elektrofil(elektron seven): Elektron eksikliği olan gruplar (NO2+, SO3H+, H+)
Nükleofil(Proton seven): Elektron fazlalığı olan gruplar (OH-, X-, NH3, H2O)
a) Radikalik yerdeğiştirme tepkimesi: Radikaller üzerinden yürür.
Örnek: - Alkanlara halojen katılması
b) Elektrofilik yerdeğiştirme tepkimesi: Karbanyon(-C-) üzerinden yürür.
Örnek: - Benzenin klorlanması
- Benzenin nitrolanması
- Benzenin alkillenmesi
- Benzenin alçillenmesi
- Benzenin sülfolanması
c) Nükleofilik yerdeğiştirme tepkimesi: Karbokatyon(-C+) üzerinden yürür.
Örnek: - Alkil halojenür + NaOH (alkol eldesi)
- Alkil halojenür + Alkolat (Willamson sentezi)
- Benzene ikinci grubun bağlanması
Orto-Para yönlendiriciler(elektron sunucu): -X, -R, -OH, -OR, -C6H5, -NH2
Meta yönlendiriciler(elektron çekici)
: -NO2, -CN, -COOH, -COOR, -SO3H
3) Katılma tepkimeleri
a) Elektrofilik katılma tepkimeleri
Örnek: - Alkenlere hidrojen, halojen, su ve asit katılması
b) Nükleofilik katılma tepkimeleri
Örnek: - Aldehit ve ketonlara grignard bileşiği katılması
- Aldehit ve ketonlara NaBH4 katılması
4) Ayrılma (eliminasyon ) tepkimeleri
Örnek: - Alkollerden su çekilmesi
- Alkil halojenürden asit çekilmesi
5) Kondenzasyon tepkimeleri ve Polimerleşmesi
Örnek: - Eter oluşumu (2mol alkolden)
- Esterleşme tepkimesi
- Peptit bağı oluşumu
- Asetonun polimerleşmesi
Tolga KIZGIN
Kimya Öğretmeni