Kuzey İrlanda`da İç Güvenlik Sektörü Reformu

Kuzey İrlanda’da İç Güvenlik Sektörü Reformu
Birleşik Krallıktaki güvenlik hizmetleri ulusal düzeyde örgütlenmemiştir; bu hizmetler, ülkenin dört
bölgesindeki 52 ayrı idari alandaki güçlerce yürütülmektedir (İngiltere & Galler’de 43, İskoçya’da 8, Kuzey
İrlanda’da 1). Birleşik Krallık genelinde, polis gözetimi ve hesap verebilirlik mekanizmaları (operasyonel
anlamda olmasa da) yapısal olarak her bölgede birbirine benzer ve ulusal düzeyde geçerlidir. Genel
olarak, bu mekanizmalar; 1) mevzuat 2) yönetimsel/idari ve 3) demokratik olarak tanımlanmıştır. Birleşik
Krallıktaki birçok mevzuat (anayasal) tedbirleri, polisin, hükümetin veya siyasi partilerin aracı olmasını
önlemektedir. Aynı şekilde, durdurma ve arama, giriş, arama ve yakalama, tutuklama, şüphelilerin
gözaltına alınması ve sorgulanması konularındaki polisin yasal yetkileri, Polis ve Suç Delilleri Kanunu gibi
ulusal mevzuatla yönetilmektedir. Birleşik Krallıktaki kamu polisinin demokratik gözetimi, Üçtaraflı
düzenlemeler olarak adlandırılan ve polis, yerel topluluklar ve hükümet arasında üçlü bir kontrol ve
denge sistemi sağlayan bir sistemle temin edilmektedir. Örneğin, yerel düzeyde, polis yetkilileri polis
eylemlerini denetlemekte ve polise karşı şikayetlerle ilgili mekanizmalar vardır. Yönetimsel ve idari
anlamda, İngiliz polisi, Krallık Emniyet Teşkilatı Müfettişliği (HMIC), Denetim Komisyonu (AC) ve İçişleri
Bakanlığı Polis Standartları Birimi (PSU) gibi birçok sayıda kuruluş tarafından yasal gözetim ve denetime
tabidir. Polis, aynı zamanda, Yeni İşçi Partisinin kamu sektöründeki “En İyi Değer” girişimleri kapsamında
güvenlik hizmeti vermektedir. Ancak İskoçya’da denetim düzenlemeleri biraz değişiklik göstermektedir.
Kuzey İrlanda, güvenlik hizmetlerinin gözetimiyle ilgili genel anlamda İngiltere ile yukarıda tanımlandığı
gibi benzer yapılar paylaşmaktadır. Ancak; bunlar birçok yönden İngiltere’nin diğer bölgelerinde
bulunanlardan önemli ölçüde daha güçlü olup, müzakerelerle ulaşılan siyasi uzlaşma, 1998 “Belfast
Anlaşması” ile ortaya konulan Bağımsız Güvenlik Hizmetleri Komisyonunun (ICP- 1999) tavsiyeleri
sonucunda güçlendirilmiştir. Güvenlik hizmetlerinin demokratik gözetimi yeni polislik hizmeti yapılarının
meşruluğunun sağlanması ve bu yapılara kamu güveninin inşa edilmesi bakımından önemli olduğu için
IPC bu alanda birçok sayıda önemli değişiklikler ve mekanizmalar önermiştir. Daha da önemlisi, yeni
gözetim yapılarının yasal temeli olduğu gibi yasal güçleri de vardır. Kuzey İrlanda’da güvenlik
hizmetlerinin demokratik gözetimini sağlayacak dört temel mekanizması bulunmaktadır.
İlk olarak, ICP, Kuzey İrlanda’nın tüm siyasi partilerinin seçilmiş siyasi temsilcileri ile sivil toplum (sivil
toplum kuruluşları, insan ve vatandaş hakları grupları) temsilcilerinden oluşan Güvenlik Hizmetleri Kurulu
kurmuştur. Güvenlik Hizmetleri Kurulu birçok görev yürütmektedir ve birçok yetkiye sahiptir; ancak
Kurulun temel sorumluluğu, güvenlik hizmetlerinin demokratik denetim ve gözetimini sağlamak ve iç
güvenlik birimlerinin, hükümetin, çıkar gruplarının, egemen seçkinlerin veya herhangi bir siyasi partinin
tarafı olmamasını temin etmektir.
İkincisi, ICP güvenlik hizmetlerinin demokratik denetiminin olabildiğince yerel düzeye devredilmesinin
uygun olduğuna inanmıştır. Böylelikle, bir diğer önemli öneri de Kuzey İrlanda genelinde 26 belediye
sınırlarının tümünde İl Güvenlik Hizmetleri Ortaklıkları (DPP) kurulmasıydı. Güvenlik Hizmetleri Kurulu
gibi, bu Ortaklıklar siyasi parti ve sivil toplum örgütleri temsilcilerinden oluşmaktaydı. Güvenlik
Hizmetleri Ortaklıklarının temel rolü, Kuzey İrlanda Emniyet Teşkilatının (PSNI) performansını yerel
düzeyde İl Polis Müdürleri ile düzenli toplantılar yaparak ve PSNI’nın performansıyla ilgili halkla geniş
çaplı istişarelerde bulunarak izlemektir. İl Güvenlik Hizmetleri Ortaklıkları (DPPs), İl Emniyet Müdürü
tarafından geliştirilen yerel güvenlik hizmet planları konusunda danışılmalıdır.
Üçüncü olarak, Bağımsız Güvenlik Hizmetleri Komisyonu (ICP), şu ana kadar geliştirilmiş olan polis
şikayetleriyle ilgili en bağımsız ve sağlıklı mekanizmalardan birisini ve İngiltere’nin diğer bölgelerinde
kabul edilen şikayet sistemlerinden daha güçlüsünü önermiştir. Kuzey İrlanda Polis Ombudsman Ofisi
(OPONI), Kuzey İrlanda Emniyet Teşkilatından tam anlamıyla bağımsız olup, geniş yasal yetkilere sahip
sivil soruşturmacı istihdam etmektedir. OPONI, vatandaşlar tarafından kendisine yapılan tüm şikayetleri
soruşturmaya yasal anlamda görevlidir ve ayrıca, geçmişte olan olaylara ilişkin soruşturma başlatabilir.
Ombudsman suç işleyen polis memurlarına karşı adli veya disiplin işlemleri yapılmasını önerebilir.
Son olarak, Bağımsız Güvenlik Hizmetleri Komisyonu (ICP), insan haklarının korunmasının demokratik
güvenlik hizmetlerinin temel taşı olduğunu ve bu anlayışın teşkilat içinde özenle üzerinde durulması
gerektiğini önermiştir. Kuzey İrlanda İnsan Hakları Komisyonu (NIHRC), Kuzey İrlanda Emniyet
Teşkilatının Birleşik Krallık İnsan Hakları Kanununa ve diğer birçok insan hakları protokollerine uyumunu
yasal olarak izlemekle görevlidir. NIHRC, insan hakları mevzuatının kapsamı dışında kalan ancak şikayet
unsuru oluşturan polis eylemlerinin soruşturulmasında bağımsız yasal yetkilere sahiptir.
Genel olarak, polis reform süreci, Kuzey İrlanda’da makul ölçüde başarılı olmuştur ve şu ana kadar
yapılmış olan iç güvenlik değişim süreçlerinin en karmaşığı olduğu bazı önde gelen iç güvenlik bilim
adamlarınca dile getirilmiştir. Tarihteki İrlanda Kraliyet Polis Teşkilatı (RUC) kademeleri içinden sınırlı
ölçüde hoşnutsuzluk ve direnç olmuştur çünkü hükümet eski polis memurlarının erken emekli olmalarını
teşvik etmek amacıyla cömert emeklilik tazminatları ödemiştir. Dolayısıyla, reform sürecine daha olumlu
bakan ve iç güvenlik hizmetleri için gerek duyulan değişimlere istekli yeni polis memurlarının istihdamına
gayret edilmiştir. Kuzey İrlanda Emniyet Teşkilatının mevcut Genel Müdürü, Sayın Hugh Orde, emniyet
güçlerinin sivil ve demokratik gözetimi için mekanizmaları hoş görüyle karşılamıştır ve teşkilat içinde bu
mekanizmalara uyulmasını teşvik etmiştir. Kuzey İrlanda Polis Ombudsman Ofisi (OPONI) ile ilgili olarak
bazı polis memurları tarafından şikayetçileri destekleyen yanlı bir tutum izlediğine ve polis memularının
adaletsiz bir şekilde eleştirildiğine dair görüşlerden kaynaklanan bazı konular olmuştur. Buna rağmen,
bunlar evrensel ve beklenen görüşlerdir. Ancak, OPONI mevcut insan hakları mevzuatı gereği hem
şikayetçilerin hem de polis memurlarının haklarını saygı duymakla yükümlüdür. Kuzey İrlanda’daki polis
reform sürecinin önündeki temel engeller Kuzey İrlanda Emniyet Teşkilatından değil, ana milliyetçi siyasi
partinin (Sinn Fein) yeni yapılanmalara katılmayı reddetmesinden ileri gelen siyasi çemberdeki hareket
noksanlığından kaynaklanmaktadır. Bu konu şimdi çözümlenmiştir.