1970`lerden beri uluslararasl ntkleer t.)bi ,,,e rilkemirdeki cdi

KARADENIZ OE''RECILEPI ] . TOPLANTISI
r9-30
NISAN 1995-51NOP
HUKUI( AOISINDAN STNOP Nt]I(LEER sANTRAL PROJESI
Av. Noyan Uzkan
1970'lerden beri uluslararasl ntkleer t.)bi
,,,e
rilkemirdeki
de-tel.rai Ieri t'.ir!.iyE' de n,:j}:leer 5antral Iarln kurulma5 1 rcin
cdi rsmalitBdlrlar, :5 ltt3dn l9€6,'+prnnbi I ekoloj ik
fElaketrnden -rgrrJ, yij-lpr':e nitkleEf 5anttd1, Frojp 1,/e h6tta
i3letme a5amdslndd iFttsI edttffii-etir. BU bakrmdan ul!sIdrara5r niikleer Iobi i::ir kalmr; ,.,s d,rEllit:1,= seliFmekte olan
ulkelere n!)ileer -qentr3l sdtmdk itin bilyijk bir u4ra5 icinp
Firmi5tir. : Dt6k 1995 gun rre::159 H no 1! Re5ni cnleted€
ydtilnlanan '1995 Ytlt Ydt1.1m Frcgranr"na q0rE Turkiye
Elektrili Uretim-lietrm A,5. cenel f4udrlrluBu 'nun (tEA5)
dE'",Bm eden Frojplefi liindg { 9lD0l0tt3rt nn lu ) muhtetif
1000 Ht'J'ltk tki adet rit!.1eer 5antralrn Etud \,,e proje yaFrml
bplirtilmr5tir,
ltlJhtellf etiid \./e projeiEr icindE I(aradEnii
balgE-iinde \./e m,rhtemelen SinoF !linde bir N5 oe','cuttur
+** NTIKI,EER MEVTIIATI A(]TqTNDAN D]IPIIM:
il'?/19'a7 gtn ,re a690 5a,'11r "Tijfki-ve Atom EnEfJi5i I1Ufu'uU
Kanunu"nun 4/p maddesl rJyaflncaj "T.tuliieef qac ve ardstlrma
rpdlitorlsri \-/e yakrt ce,.)rimi te:i5lErinin :,.ef 5eaimi. rnsddt
t:lptme ,.'p ce!re -n,,j\,,eFltqttle tlstli hef ttrl! onay, 1;).n vp
1i5an5 r ',,Efmek j T'J.ki:rE Atom Enerj i31 I{ur.lmunrlrr iTAER) g6fev
\.,e yetkisindedir, 19,/li./1981 gln ne 18i56 sayttt Re_<ni
53;etPdE yai:tnldnBn'l'.I!kieer tE5t:;lere Lr5tn5 !"rertlfip5Ine
lli..kin Turiji:"rjn 6,.r madde-rtnp gofe; "N,jl..leer tp515 }.-!rndk
ve i9Ietmek icin li'Jrumdan lisdn5 elmdk roflnluduf. Blll]un
icrn kufucun'Jn, li'J.!ma. kutt:tak titedi€i te51ii belirten,
teknlti ve mali g,ij.Jijni.l kanrtlayBn belselefi de eklediEi btr
dilekCe]-Ie hn-.v]]fma5t gEfeklidir, Tu:'Jgun E. cl mdddE5ine
Sorej "t.llikIeer' te=r-qlEre ll-.en5 ?eriI.iie51, a5agldaki uc
aSamdda tamamlanrri l) Yer llsdn-e1 :) 1n5adt Ii3ans1 J)
l5letme I i5an5r " H!.u.'J, ypr I i5dn5t alabi lmeli icin bd5\,ufu
5una (li madde halinde =ayrlan) bilSilpri iqerpn bir yer
raForu eklef. B! .dFord,t, sEai lelr yerrn t,lFngfdfik, jeoioj ik
jeoteknil., hidrolollk, 5i5moloji!i ve metecioloik o!eililr.-
lErrne iir5kin bilgj r,'s incpipmelpr bulunur, Ayftca, spCilsn
yeftf dEFreflt, 5Ei bdrktnl, flfttna gibi doBal olaylartn
ikrn.lI etl,llert fJonlnden deBefie!.tdirii$e51,<,Jnulur,
+**
GENEL SAFLIK METJZUATI ACIEINDAN NURUM:
l59J se,!111 Umumi Hrfrl5thha Hanununun :68_I?S nci madde_
lefi ]lydfrnaa qei/fE r";e t+Fl!it jn€I l,3rn1n kotunmd5t acr5lndan
onpm er:EdEn !a')rrt5thhi n.te_.ie5elErin dEnEtlenmFsi amdclyld
2E/IqJl't83 giln !,;9 lF!It sd.ttlr F.e5mi c:|:rttEde ,'cayri5thhi
lrlllps:!e5EIpt ydnptmel iii " yayrnldnml.qt rr. Ant lan yonetmel iF,
uyarlnca birinci de.e.ede Ba]:r,13rhhi rnije55e5slerin, S.rglrk
EakenlrBlad bi:vxrma!- 5ureti!:1e. it:;6mal1 oldrak "yer seclmt
i;n1"- 'tE5i5 i:ni" ,rp ",lC1Ima ruhsatl', almaidfl Serekiidir.
YonetmEligin 15, cr fiaddE5inE got-Et "Gayrisrhhi mije55eselerin
k!i!1ma5t h!l-usu|dd dilEr liamu k!f,Jflt ../e k'JfuluSldfr tarafln_
ddn ri:e1 mE\,):uatldrtfia gnfe eeSltli i5irfilef altl|dd verilen
t,e Esa5 itibnf r,ula aev.E ye taplum saBIl{rnl kor!]mdyd
yonelrk duflJmldrl i{erme.teF itinler-in de verilebilme5t 1C1n
lr! ;"df etmEl ii. hij[:umlertne q.jf e nue::eienrn te5i-q r.:ni
dlna51 !,rE'y'd ,ver
uy,qun gdrrJlmr,jg o1fitd_qr qerekir.,,
=eC1n1nin
pt:indeki
Yanetmeiih
bifinci 5tnlf 4,tyf t-4rhhi nijes5e:-eIef
li5t€:1r]tn -r:.nci neddE,qlndp "termik elek-trik santra1larl',
belrrtilniFtt..
I'tuiileer sfiErJj dE termi6E ddyalrdtr.
**+ CEVRE MEVZTIATI ACTSlNDAN DURUM:
9t'Nil.eB3 gtln \_ie :!7: 3dy111 gevre Hanrt].],Jn1ln I0.c! maddesi_
ne gote; "Cef{ekle5tirmefri plan1ad1klar1 fdaliyetleri sonucu
CeVa€ 9o|JarldI'1na ljal aCdbi lEaek l..Urua, !.-ut!Iu5 ve iStptmeler bir 'Cer,,re=El Etki tegEriendirflte RaFor!" hit:rrlarlar.
11..i fidddey,r gore; "Arttfid te5is .re)'a 5lstemleri kuruluF
151etfirEye ha:rr hdlE eet i r i I fired i k cE , liurum, kurulu5 ye iglpt
ftglEre i5letnp \-,e kul lantm i:ni ,,,eri lnel. "
e5el Etl'.1 DeEerlendirites1 yonetrnpi igi, 712., 1993 s-unlij
Resmi 4d:etede ydt71.larTm1i ve ]iijrijfl!Ee Sifmi5tir.
Yir-rEtm€ltBrfr I n. l! Eklndeki CED !:.quld!.tecdk faaiiyetler
1i-<tE=inin :,.1 mEdde-rindE tefmik ve nrikleer santraller
bellrtiltni5tlf.
Ydnetmelifi !^eCi.i Sadde l'e gorE; "Bu,
I
1
i
n
tinnetme
!x
t"i.lrur I tEe g i rine-{ I ndpfi rncE, CE,,,re ner,,ruat 1
L.,e di4er t1q11i rnE\./:uat !:rartnca yet!,ili mefatlerclen i.:rn
1",e./veya onay dlrnmr-q f,ialiyEtlerE ltu Y6netftel.ik hljkumieri
uyq!lanma:, " Eir lra9ka de;,it1n, yanetrnetlk yayrnlaninadan
once 'Jevre EdkanllEl'na ba5..,,11,16u ltulunen '.,e incelenpsi
devdm palpn fdaliyptlpfde. incEIefitp durdlrulacak ve CED
Ydnetflrelidirlde du:-enlenen OED 5ijr'ect bB5latlldcdktlr.
EE5vrJf unun, l:,jretfiEi iBin ,!'!rurlijBe girdr4i
-eunden once
ydprlmdil, 5dhillinE h1( bif hak vprrnE',,'8.:pktir.
0E\"'f
3
tEi ydkld?rk t yr l l tk bir gecltime'rie 7,/z/1993
de y'ijrirriii4e qrrmistir- AncaF-, C€vrs (dnununun yijrijflij€e
girdj.!i I l,/8,/It83 den Yonetmel iErn tururlitHe SirdrEl tafihE
aED Y.jnEtmel
kadar gecen sijrede cE0 yijkiiml1lInEij Bevcuttuf. Ciinkij, ge',,re
l(anunrnun l0,cu madde5indE, oED yilkijmlijlugrj actkca belirtilnri5tlr. Nrteklrn. Alia€a I5 dava51nd4, Denr5tay Idari Dava
DairelEri eqnel HurulrJnun 1:,'11,'1989 gfn ve 1989/4t2 SayrlI
ka.ar r na qdrE;
(10) ikinci frkrasrnda
projelgr'de
istenecegi, iCerpcedi
CED faporunun, hansi tiF
hu5'Jslaf lre hangi flrdkamia onayldracdqrna ddir esdglarrn
y4netnelilite bElirlEnece{i h'rkme baBlanmakta ve hena: bu
konuda bir -.onetme1i4in crldfrlnadr!r anlasrlmakta i5e de;
kan'Jnun 3l.ci maddssin.le bu kanunun uyqrulanmast ile ilqili
o l dfak crkefrlaiak ,.onetmelrklerrn, llgili
Bakdnirkldrtn
lofuSij al rnarak- 0e\-'re Bakanl|lrnca ha:rFlanrF, kanunun
ytr'.jrlijqe girmeiinden bagla,.drdk en ?ec 5 dy icinde R.c'dp
yaylflrlanarak yllf!rIuBe F-onulaca!rnrn hiili'tm aIt rna dI rnma-<1
ve ay!1ca l0.cu maddedg "CEb raForunun" nitEliklerinin So5tp
rrlme5l karil5rndd. boyle br.r t:nEtme1j.!ln 't,rrUrIuEe !:onul
mane5lnln , cED raFrrlrnirn hd.lrlanamlyaldBI anldmtndd
dtiirnu l ne5 i mumkijf deti ldr r,
I Hef ne kadar
maddenin
1
Ytsta6dn Tl da!'d51fda Aydrn Iddre Faahkeme5inin 9/!2,t1993
qtn ve 1993./830 no 1! k.trarrna dre; t Tasdrr, Frogrdrn,
te:i: '.'e fddl iyet td.ifrl ne olursd o15un Ce!-,re k1rl i I igine
yol acan, rn-qnn 5a4lrErnt olun5u: ett:iIi'ten iiletmelerin,
yol aca!ri Ipce!i ;afaflafl en a!d indirmpl'. icin tE5i5lerini
karrun ve yinetmEl i!:IErde on-q'-irijlen [:+9uI Iara 'rydurmak.
gefpklr ar'rlpmleri dlrali iorunda oldulu, te5i5 j.rr]ini allnma
5rnl :afunlu k1]an tdsal d,J;enleme k'lful'Ji aSanasrnddn 5onfd
ylruflate -qi.mi: ol5a b11e aillma ruhsatl olmadan fdalryete
qeaEnl yeceE
r dnl.aFrlmdkladrr. l
Sinop'dd nukleer 5-ntral kurmak vp i5letmek j.steyen kamu
vey'a d:el lilrru I 'J-< un'Jn, TAEti'1n yanr3lra gevrE Bakanllfl ve
5d:1rk Edkdnltf,'nd da b-c\r,r,Jdd bul rroa:t qpreklrdir,
Ggl'iY'ni.r ek li5te5inde n'tkleer kelimesi ku I I an r I mam r s t 1r .
Ancak, i'dnetmeliHin ldf:1 i1e brrlikte ruhu dpleflendirildi!inde, nl}ileer elekriF- santrallarrn da, di4pr termik
elEktrik rantralleri gibi ydnetmelili hijli'jmlerine tabl oldudu
anId5 r I m,:ktad
r
r.
Nukl.epr santral iSletmelerinin CED elirecine tabi oidlgu
vp yanetmelikte belirtilen ke5ul1ar1n yerine Eretlrilne5lnrn
:grunlu a,lduBu lru5,Js,l tartrSna5r:d1T. cED vdnetneliginin .:.r
yirlJrlijEe glrmediEl i963-1c91 doneainde, nijkleer santrdl
kurucus!n!n, cevre Bakenlr4r'na CED raFot! ile besVurma5l ve
Eekenlrkten if,in alme:r gerekir, ornEBin, TEK GEnel fiiidljrliiEijn'rn, b,r donemde \.,eya dahe anceki bir tarihte, TAE('e
b3F..',Jrd,JJrl.! vE yer lisan5r e1C:Blnt. :'illep! 5an!raI
Fro.je5ini. kai].-rnmd Flan \./e Frgleleri lcine girdrElni,
YiikgEk Plen1a$a i{!.!1! tarallndan NS }"aF1fl]1 i{in },:i.dr
alrndrBrnr. \.,er5aya11flr. E,Jtun bu 151emlsr, 'iEt{'ir] nt}.,1ee!
5antral Frcje:in1 thEle Etmesine dayanak 5aElama!. lrvet
Er,rr,re I ce Csrrre BakanlIgr'ndsn 1:in al1r]mam159a. liPgIn1I1,1e
YonEtmelrk uvarrnca CEI 5lJfeci bi51ati1ma11d1r.
thalen!n h,Jkllk€r] '.,e f 111en ',"4F] labl l ir bir !,.s;l\iy,J
iCerfip5i EerELif . EnrCisr !.3n!nxrr'Jn 1t. {,rr= ill , r1 $3ddE1Pf i
,.r'dirr-Lia hrfirl:3 Et I'1:r i- d3 ililen imk6ri5l-: nitEli!:iekl
hcrr,Jlrrda rh:ls yaFr lam;:, Eir b35ka de:tr5l,:, ("-EvrP tlerlnu
'rratlt:a cErr -qurEiI:-den gecnEmt: tE LlirrJtf i Htf:t:lhhl E3lluii''j
EE:9!1!rre yEr !? tE:1-e llni dlniainIg bif ,.efde i-iirroF'dr)
'iairllaiek te-.r-.ii| (;.,iJ!,i eer adit:i1l ihele=i son,iaJndi
d'Jrenlsr,?cefi 5ailEiriE !eiet=1r .iEcalitir. Eitle-=ife Iir
:hile ,,,e ,.o:1e:men::r :teli icif t il'"r :"urttd.=1ei, goll'Jllt
i-uilrrlar vE .nE; leF, nddisrl Anaya= ll1n 5E,41 [edai:: i ,.'E
oe!,rE ]' 3r:!:r!nrJn 3 Ye 30. alJ nacceleri 'J]'a!1n43 ldnri !E adj l
ynrgide dJ'.,a ecfire hikklrlE sahiFtirlef, Yn:3!trlri
"E 1ft :aronetn=1 ililerln ealkas 1-35akl aclllileii bil :n:leinEvr
le:,'ef :,'Erii .,,e :raberlcr. kur'lnldf:nrn, ihBle ',,e 5.r!iE--ne knmu
ot.ritEl€i1 \.rs';:a garEi tEreilrd3N 1Fts1 ed11rii4inde. iFial
tail lt ! :tE t.nin|iaFt r t l ar r heiaa-rre l er l te l eF ptr.'e l E. i ft .rml:,Jri
dEEt ld ir. C'.rr'Iir.r, Tr anr€t ] an!.ln!r!n ![. c1 nadde-' I !:*ailn':a,
"Her tn.1rrri. tlialetinE elt lritiir ieallyetlefl.rdn ba:iretli
brr 1-- 3iien: !1b1 firEkQt etmE:i 1ai1lidir.'
rJ1!,.Emi:de Jir1 1,.niIniie dtIer ma! :I'et inde\i !-inru FroJ e1eri
,y*ptErl i huliukl ar3Ft lllTia ieF I Lred:n . I dil b1 tt : re !et :i1 1;llekj:Ed1r, .i:Ellr!-19 te';le ',re 5:!lll mP\':uatI irl:edj: h3:ladliitan
3I']rdk 15 istErl -QecmPktedir. C=vrE ve
=nnr3 hairil3nmekt6.
g.rrsrdl
edi Ine!: 5,Jret i''1 E ysF,r i E,cair rhelE,
_=Bt1 iF. me..,:uat I
io;1E5ne ve b,Jr] lara ba=dl1 her turlii al',it '.'E r5lem gecer-'l:
olecnkttr, B.i q\lr,JlJla rlederl olan, i:dm'J :'!netl ille:i ::e,
TCli ?:8, :f,r1, :d! maddelerl !r-a.1nca te.::ive eCiie.ektla
Fon'J,-.ia ilglIl
',,s i'etk'r11 tj.lm kl51 '.'e kuluml3rln al-lcelikip
" huk-uk-un irstnnfijEa 11kP5ine" !v:Jn1! ve eivg111 d:rianm3ler1
!cr er.rr:r.(eur r ,
:863 say111 Killtiif ve Tabldt Vdrl l.kiartnr Koflrna l{dnunu
mdddeyp
!. ci
_qdre;
Kiiltiir vdrltkldrt: tarih oncesi ve tarlhi dp?trtere d1t
b1lifir. kirltijr, din vp grj:e1 5anatla.la itgili b!l!ndn yEr
ijstirnde, ter altrltala veya 5! alttndaki b,Jt,Jn ta_.rnrr v*
tas r nme: varl r kl a!.dt r.
Tabiat vdrlrklart: jeolojik ds\,1rIerle, tarih 6ncpsi \-,e
ta.ihi devirlere eit olrp ender biJlunmalert \./e.y-a a:el t lkterl
1,/e F,!:el1t!,lpri baF.lmlndan koflJnma5t gerpkli,
yer ijst,JnsE,
,!ef eltl!-rde ve,wd 5u elll]']Ca b!l'Jnan dpBerlerritr.
B.:1 $Adde!€ garp; tiniunma5l Serekli iiijlt,Jr ..,e tnblgt
vell iklBriiln kof 'Jnflta alanldrtntn tr=ib1ti ,,,,: b.,.i al6nl3r
:Cinde i!t5J6t ve tE--t-.at ljaFiltF traptlEnt:,.aca!t koxu5unda
lii|Bt alne -r'etk15i BoisE l.tr!lliftns
aittir,
l0.fieddrys liarel taFtrmaj= li!1t,.ji ,.,e trblat ,drltiildrtnl.
kc Jr]ma: 1nt sadiat-i3k i Cl. gete{i i tedbtr leri 3lfiEk, dldti.ri,tik
u,e b,Jnl.ErtI her turlt d€ret tnitn! ,_!apinik, F:,,.:ltur Enkanl rgt na
a!ttrr. Ex nu3Cle, gi. n:CdE 'Jiiarl:.lcE. brkanltEa EaB11
"liiltur ,'e Ts5iat r,'srltliInr1n1 i.orlJria ylk=Eli l:r.ii.JI!,, 1le
ir€l irieark bnisElF:.je ,,ta.,jitur ,,,E T:rbidt va.l tfilaiinl t.,r!}-rd
LrjrrJl1j,, !:ljf ui 'Jr.
!e?J -i::.jtli |,]1111 Fsrhiei li;.,,1f11 118 j'ur.d,Jn.J:d3k1 m!lll
millEtleijra-.i du:e..dE rieteiler.r s3hiF ritllt Farli, t;!rar
Fa.kr. tebtet dnttl ve tnhintt knixijid eienldi:ntr
=eiiltF
lls! irle].]rTE'r i, 6:E1 1 1!:'/e karEl:ter.iEi1 br:rll.uedrn liorurrr,iai
qFliFtirtlftesi.e'r'ongttlnE5i,
irj3c I ennlit i.. :,.i irjdddg:
.re
t
.
Milli park: i:iltm-.E1 '.,s e;tEtili balilmd3|, fltl1t ,,,E
rTii I iEt iersra:t EndEr 'ouiuran taf,l ] re iir1t.,.irEl k3yna!, qeoer_
lEfi ile Iioiuma. diriEltdi:$E vE t'Jrt.:ri al.enlsrtne :iahtF
tBbiet Farc6ieridjr.
Tabiat Farklarl; brtki tita_i! r./e ,_raben hs;ait a:etliklerrne
5nh1F, ma:t:3ri b.lttni,ltu i clndE hdlliln d1|']leninE .-,e
egleamE5irre !y!t!n tdbidt Faraaldrldlr.
Tabiatr koruma A1anl.: t,11tn ve etltim bdF.tiutndd. irn"[]
ta:1yen nadlr, tEf,like:'E iiar!! !.,eye kaybci0ta,va t-,u: t.Jimx5
Eko:-15teflt1Er, turiEr va tsbii a!aylartn me;dane gptlrdiEl
:eckln arnekleri 1.;eren ve mltlniia !.gru!tJ_'1e51 gErekl i
'31uF sede.E bilic ve eEitim emdclnrlylE liljlla:ttijuik rJ:e.e
dyir. lm15 tabiar FetCildrt dt r.
Yasenrn 3,cu maddesine
giire; Eayrndrrltk ve (ijitijr
Eakan-
lrklaFrnrn sorij5ijnir alan orman Eakd.1rg1'nln itner:ii ve
BaRanler Kurulu kararr ile bir dlBn flti11i park olarak
belir!enir, Tabiat Fafkiafl ve tab!att koruma alanlarrnln
bplirlenmesinde i5e ormdn gakanllFr yetkiiidlr, Ancak,
ormdn rejiflri dlSrndd kalan boiselerde, orfian EekanlrBl'ntn
oneri-.i '0:erine gakanlar Kurulu !,afar1 i1e bp1irl.enir.
***
UI.1!qT,AEARASI DOGA I(OPII}IA HI]KIIKTI ACISINDAN NURUM:
.o\rrE cn-rrhl F-
irrl
mr
v:n
I i ar n^ 1,,hrl,rr
^-El
Italye'dan yijklenen ve Karadenl: kryrsrlld bc-jalttlan
tehlikEll ',,e r-ehirli etlk iceren varrllEi tlFik bir rirnektrr. 19?2 stsckholm Cevre ve 1r5an ?oFlantl5r lle doBd
kcrume grriSimlerr !'riunligmrs -,e u"l!.F rrirle:"rr: "rlletlel
yanlirra,
aE'/re orslta) kur!lftu:tur. Elrleiml: fiilletl€i'irl
4,.,r'uFa llonss'.-.'r, Avrupe TaFlulufrJ ve AG!l. taraf 1lrdax !I'J5i:rare:: :e.:e k.rufi.a EoF:antrlirr du:eriEnrEl::E .E
gOnUCirnda !E!an.,arnP1Ef vE: a 5a:le5iireLef im:aienma!!.t3drr.
Alraya5anin t0, c: maddesin= goTe, leMll teritlnd.eI] i.:ni lenmdk
5urpt i,! 1e :n,J:urluqe kinulfi!;,'J1 u5 I :rar;: I ar.l.:5rni I dr kanun
h'ri,miln3pd !r. Ll5tE l i !-. bur!1 ar hakkl !-rda, Andy6-..:i:Ja e:.!il rr l r k
iiciraii !je.rte.r39a lr3f ker-re5 i ne bd5v,,r JIanar.
Pari5 se!'tr: 1c"5 r'rlrr.;t Hel:rn!'.: \1fi! :Er,ed:'rin i4,:alinfira91 1lE baFialiarr A!fuFr G'J!,;Eil irji vE 1:blriiti
ta::rferi:ral ist!Hi 5ii.sri, -Jllll-, 1990 gii:rlnde 34 iilke t3r'afrr;
.i:r
Frr:E
Earr
ri,-:l-rmrc'
.3]:lEml.
,.'e IJlirlj.Un
rlE
.irvjil
ric:
l:^-r.hr
-i !r
i :l rntr ler: ' l:nsli.3?in1:r
tenel r.n4e in:ara :atgr
:i:trlij=r..j t'-r:e:. ,, i . I '1Ce\_,rpnin kiiunmE5t !1ke-
!- :c-cr:El f:r ::.rut'; jlrl:1r, " :. '
"Have, :u re tcF:ilit: 5:!13fi1 bil ekalnJ ih dengpirrn :ienidsn
tE:isi ',E iG3ms:i ic:n ce','remr:i knrxnek ,,E sEiLit:rmEk
r,i:li5ed I -- e cabd I ar1 rTrl :- 1,'..a1Eur] a:t r reeiJ r t3ahhlt edEri !.
"i-e.-ra?n1n,.-= I :t :i I I ne: i nd€ f prt l ere r.,E k3rrr'J':.: te..ebbls
r'ff:anr ::ll :]dc3i. ryj br lrllendril lnrl.- !1r tcPl,JrrrJn rolunJn
o.efliinE ciilif:it ceLeri!. Eu 6mea:3, 'J-r'g\.r i 3ran Filrtr!:i, FIcJE
'.,e Fr:q:eT::I 1n :EV!E u:ei -:rijeki e:i:: lerir:r :::k6 i?:!.:Jnmnelnlr yd.1:Ifa? ce\.;rE iiE iLBilI tnFl'Jm bil!n,:in1 \,e
e!rtrmi qel rStirp.eElm!--i taahh'Jt ederl:. " (. i l-llkua"t D:91
tilru1'i: iErlf Acili hpdef !e.t!1e u1 eF I lmes lndak1 irnemi i
r+1, 1Er'1r'ri haiirl3tlrr:,
1
L
1
Rio zirve5i sonuc Eildi.qesi; E1rlegar9 14j.11et1er oevre ve
!:iik1r'lj-|a !{onferensl iUNCE!.; tonu:undn 1t: de\-/Iet be:kan: :":'
taraftndan lm:atanan Rio Zirvp5i Son'JC Eildirgesi,nde
"sijrdijftlebilir lialktnma r1ke5j.,' kabui edilmiFtir. ?. cl
mdddpr-e gcire; ".,devletler, kendi yetki ve kontrol dahrttn_
deki faaliyetlerin di6er ijlkeiere :arar \./errnemesini
saBlaflrakia 5orlnludrJrIer. " 4,.ii fliaddeye gdre;,' giirdiir,.iIebilir F.alktrmanrn sercekiesebilmesi icin cevre !.orumEr,
kalkrnna s,Jrpc!nin entpgre bir pdrcastnt olu5turacaktrr,
dyrr oiarak dijs,Jn,.ilemE,-.,, Hddde !0'a gare; ,'ut,Jrdl dil,-eyde,
hef birey kam! otorttplerindeltt gs'.,r-sy1a i tgi j i br lqi lerE
'Jle5€bilecEk r,,e katar verme 5iirpcinp katllma ft15atlr]d 5enlF
olacektri. Devletler, bt!_Erleri herkes tarditndan elde edtle
bilece!. h61e qeti.erek k-djnu dry'ir1:.l1Blnr \,,e katrlrmr kolar_
leStrrace! ve degtekle,.Ecekttr, " 1?.c1 meddeye go.e; ,'U1'J5dl.
brr n.eC o1a!eli tED (CEvrE5el etki delprls;.tdirme5i) ae.-,rele
onerJlr delE:ede:3tar \.rEriri nitEli!,telii ,re .J_:nnn u1lJ5el
c,torltenin kefarlri ba!11 rlan f€dliyetler iCirr tr'epiircal.,_
trr. "
19?9-Bern-AvrtJpn'n1n yaban H3yat1 ve yaSamd ortamlat.rttln
(gfufta SdzIegmpsi : Lr 1,, i t g4' de ord,.1end1 rre :rt,/-tr. I 9g4 g,Jnlrj
!..G'de !e)-inlenn.eli .r',Jru.1!:e qjrdi. 50!:esme eki.de ).er
elan i \.)e 11 rn L,J ii:tEisrdr= b=lirtliEt: ilafe lttlthir ,.,E
f :'J|a (h-ie',,rlt) tiirlElinlfi
k,3iun$::i tneiihat edt lrl-.tir..
Taahh'!te ,..j'.'fle:Jdt- ulkeler f akkr.f da, I l. madalp i-lrartrj,:a Eern'de
L,Jl ur]sn Dd j ii t ]is'"r i t:' r"F bBs..,ur'.J iibi l 1r. En; 1 e: ixE, Ar.rPjFa
briIl alar] ,ilkeier tirriindan :.fi:iIdnmt9ttr
5c:1E5rfie E!:irrdekr 115tede yer elarr iritlit ?E hdr*!;nn turlerlr]i
riuin:tlr stfii 1E'.;E.ek hii F1r if :eit, iesi: ,.,E f aal itJr=tE r:tn
\.,er i I ms-r I t'l
de! i 1d tr.
'iinl:,J!'r
l:+rrsey l t-le
19?1-RaB5ar,d:ellikIe 5u Kuslarl ya5ana Ortant OlaFak
llluslararasl dnEne sdhip Eulak Alenlar Hakklnda Sd:lp5me:
1 :,/ 5,, i t t4 ;!'ir1 1-r R, c de tJe:r rn1 annsli euret i l: I e :r-,li.,.j: I rJ!€
,qirr13t1a. ti,Jl:,JrEl: iEr, 5'Jldli r1an1ar1, ydi.ti dnFa! \,r?yd ljdFey
riq\.,emi t \.,eya gEitcl, -rJlait d,,jrguir ',,e:"a ak1:r,t11i, tatit,
aii
\rE,-v3 tuli!den::lell:r gel git harekEtit-:tt-i Cekiirp de..,rEei.dE altr riletrs:,.1 geime'ipn dertnl jkleri liepir.,.el-i, biJt,:jn 5,Ji:ir.
batakl1li, 5i:I1k r.,E 1:u:biye.1er1, nlil1Ll.a3 Lul13rfieet .'.e
l:rtjr3'-r t::ihut ei-l:-9:dr;, 4.n6dde'e :trE, :rtrr =I:::
taraf, li5teyE dahil +1-rrJn ,./e',ra clfi,;3stn, s,JIak eldnlertnC6
tebrdt l I f r,.l:..re ela.r idr t e] lrdrak 5ulak atanlartr-1:i, \re 5!
Pu5iarII tr f.:r'l;tTe5:nr Fe-i5:l:e:{-il .e ye-erlt ::::birl
tpdblrlerl elacakilr. " s.ai iidride u_rdrtnaa, ulu:1drare5l
D0{e 1.,e D.lai Haynakiarl tiarrJ|.0a SiriiEl iIUcNl Itjreklt bl.jpo
gDre\.:1nt yertle getirpcefitir. Teraildr, L.1 meddg u!,,er1n:a.r
toFralilar! icindeki elveri5l1 5!lak alanlarr, Daimi Bufo
tdfaflndan t'Jt!ldcak olan "Ul!Elerarasl driemp gahip Stl1ak
Alanldf Li5te5r"ne dtshi1 ediiftek rlie.e tatin edecpktir.
Eu 5orlesne't1E, hallirmr.- taraftndan llatakltk olafak
nitelener 5,rlak dianlaarn tenel elioioJ 1k fonksiyonlartntn,
5! fej imlefini dij:enl,:nek vp bitk-i \./e ha'/var toFlulukldfrnrn
)*aSamd ortdfilarrnr de5telilpmEk olduBu h1l9u5u \,,lJrqulanmr5trT.
5ul,lF. dlanldrln ekonomik, kilitijrE]. lli I in-El \je fekfea-qyonEl
olarak btyak bir Iia)-ndk te5I:,il ptti{i \,)e kaybedilmeleri
lralindE bir daha qpri getifilemiyEceBi,te5bit edi1mi5E1r.
:' i n K ir lenineye ltdr5 r ltorunnas r Eriz le5np
pfeiioller,
eki
7,'1:11t93 gan \.,e 193? 5Byr1t kanunla
ondyIenmr3 ,'e at'3/l.j.r/J glnIir F-c'de -td.trnlanmak suretir-te
yuftrlude sirmi;tir'. go:leFme>-i im:ala,.an, E,llqarrstdn,
Gufci5tan, Eomanj-a, F-usya Federd5yon'J, TijrF-iye dunhu.iyeti
\.,E Uliran a, ltd:langrc ilkelerindE; Karadenir,in deni.- ce,.,resrnin ve canlr katnaklartntn kgfunmdsr Serektiqini, AGIK ve
diBe JIu5ldfar-d5r $E\-,:uata uyulma5lnl, sahrllerin hdlk
5aElr{r \-,e turi:m i.in b.,ji.uk tdtlrrmlaTln yaFtldlqt ulusldr_
a.di1 bir dinlEn.e dlinr oldugunu, tadradeni:,in kendine d:gu
hidfolojik ve ekolojiF, 6:ellikiefinin vp ftord ve fdunaslnln
suyxn -rrceklrdrnda \,,e bilEFimlefindp me-tdend qelpn deBiiikliklere a,"rrr duvarlr orOrnun!, kabul etmi5lerdir. B! amaCla
dl,it taraflaf !11J-flata.d5t huliukd uj,gun her tiJrlij tpdbrrr
aldcdl.,lardrr. E! amdcla. l5tenb,JI'da bil "komisyon,, ,,,e
"5iifeli1i sek.etarye" n I u?turlt l mu5 t iJf
I
992
5i"
-Eilkre5 -Karadeni
tr'P
.
***
qntullr'! (rE nNEFIr.FF.
+ EnEfji sEktorundeki Frojelef toplum yarafrnd lygun olmaIrdrr. tlriklEer santfdl Projeleri. ABD. AIman.r'a ddhil bir qok
alkede rdfa F.ild1rrlmr5t1r. A\i!5trJr,1'e ve Flliptnler'de
tdmdmlanmr5 \"/e i5letme,vs hairr tE5i5lere killt .,,uruimugtur,
N',jkleer' 5dr]traller, 6nem1i 6ictde kd:a riiki ve radyaslron
5lilntrsr tEhlike-.i td91fidktadrr. A!l1ndd dmaC, enerJ iden
i iydde, nulil€er 5drtfdl rr't I:arde: i oldrj nukleer bofltbayl uretnel:tif. llukleer
fadyodktif atrkldrrna hic bit
'antiallE.in
c:ro b,rIJndnd -rItrr.
l 'r:'ddo !elr:-r: ulkdlpr dltrk,5u,?uno5
ddlqa. biome5, r!;gar. hid..Jen gibr altErnatrf ene.j i kayr]akltsrrna yorelmektedir, Fo911 r-,e n,lkleer .tak1t11 termik
5dntral le. tEfkedi l$ektEdlf. PrJ n-<dmdda. niil.,lper 5ant!dI
FroiE5i lj:ef rnde i:rtr EtmEk, tjatrrrinlarln !.rerimliliBi \./e
kdmu yararl i IkE5inE dykrrldlr. ldafe H,Jkuk'l dclstndarr
bakIIdrElnda, kemu 'iarrrrnd atiktrr iddri taidfruf ,,,e i51Emlprin 1Fta1i emecr?1a Idtsrr yafgtT-a baSv'Jrfitdk tum yufttdSlarlrl hakkldrf . Yrftta5ldrdaF toFlanan \./erqi1Ea,
),'Jrttd?]drrn:"afar1na uygun o l drdk hdrcdanellcilr,
*
ye 3071 5dyr!r DilpkcelEr Hakklndaki (anun
yufttatlaf.
uyarrnca
kendil.erryle vEyd kam! rie rlsrli dilek
!e :ika.vetlpri hdklilnda, ]'etkiii malianlala L/e TBM|4'ne
dilpkcp ile baivufma hdklirna -.ahiptir. Dilekcele.de, tdrih,
1:im, ddfe5 \je imrd !nutulftdmaltdrr, Dilek.eier, bireysel
\.,ei'a toplu clarak mek-tupla, tElgrafl,f, fak51a iletileblIir.
lli I ekcei'in -q.rnundd ".evap ..:eri l fire9 i " tdl pF Bd i l mpl id if
t'ilekqeler, BdFbakdnllk, Enerji bakanltEl, TElt. gpvre Bakanirir, orman Bakanlr!1, Riiltiir Eakanlrlr, 'rore miltet\.,ekillefi, vE di6er ,uetkili \.,e ilslli kisi ve kurumlara gonderilAnaye=a ?4
,
flrelidir.
* Sinop yd,reslnin kulttjrel ve doEal ve tarihi rensinl ikleri,
dleiliklEri Univer5ite, l,le6Iek odalail ve d!iarl1 yurttaFldirn ketli151 i1p derlenmeli !'e blT en\-,anter olusturulmalrd1r. Y'Jka.rda treliriilen !-orunma-q I ,lerekli =it, tabiat dlanr
Fulak dlan ve sair yErlEr tesbit ediinreli '.,p ilsili kufumlar
nE:dinde tes.r I i icrn gersf.l t basvufularda b!lunulmdldrr,
5lnoF yarpglnin do_iel ve k'Jltijrel .-en?inlilileri rpsmi
lrr"rrnavr alr!'dLlt tikJlrCe, ruklper santrrl pr.je;inin rrin
aimaer 5on defecE gtjf,le5eaEktlr.Bu balitmdan, ydre beledrye
bi:kanla.r, miilki dmifler, ddi.e basl.anlarl \.,e muhtarlarla
de]dnrFmd 5tsEldnmaIr btl!r toFlanmalrdrr. l.lniver5ite,ba51n,
l'1p51ek adal;rr1. 5endi!,a1ef ve e5nafln dp5tp-4i allnmaltdrr.
llrjkleer 5dntral prajE5i, c.k,v.Eun brcimde tdrtl-<mdya acrlmal r, tet-ieder] lnme k,rrarl,lra geait veri ime|rrel idir.
* sinoF'ta, alternatif yatrrrm Frojeleri ge I 15 t i r l I me I i d i r
TaI.lfi/ ormancl l !k, hayvdncl l lk ve bal1kC111Ern yanl5lra
turi,-m 5Ekto Jnde yatlrrm talep edtlnelidrr, ZenSin doBal
k'Jm-allar,r :arar t/ermEyen, dcBal bitki Ortusiint koruyan,
I'uiruSak t!ri;rm tprrrfr Edilmelidlr, NuklEer 5antrniln
bul'JnduBu bir boIgeden t!ri.--tIer l..esinIikIp k,dcacatitIr.
.
+ Yorede, ftrerdr, dalqa gibi alternatif enerli kaynakiarl
mEvcutt!r, BolSe5Ei gereF.5rnrrnl liarFrlryacal, alterndtif
blr rij:!!s. elEktrik 5dntrall Frojeii ta.tr-<ndyd acllmalldrr.
*
t, Birle5"lr: Ftlle'tler +evre ,.e Kalktnmd Komigyonunun 198?-B.undtlant faForundan aldrm: "Olkeniae, 5anki
oradan hic ayrllndydcakmr55lnrz gibi, daha nice kugaklar
oradd oturdcakmlF5tnl-: gibi bak1n. "
54n 5di
laarmla.
oyan d.ikan,
Sdyg !
lznir Cevre HarPkPti evutat r arrnoa/
ll?g 5ok. 4/'1, No:I07,
Alsancdk, l!mit.
T: 1!3I ) 4636369, : r35558 ( ev)
F:
"
ri
6385n
3
-l-