Güvenli İnternet Kullanımı İçin Ailelere Tavsiyeler

“Zamanın gereklerine göre bilim ve teknik ve her türlü medeni buluşlardan azami
derecede yararlanmak zorunludur.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
Yarınlarımızın güvencesi sevgili çocuklar,
Çağımız bilgisayar ve İnternet çağı olarak adlandırılıyor. Hayatın hemen her alanında bilgisayar
ve İnternetle iç içe yaşıyoruz.
Günümüzde, teknolojinin ve İnternet gibi yeni iletişim yöntemlerinin gelişmesiyle her türlü bilgiye
ulaşım basit bir hâle geldi. Bilgi ve belgeye ulaşımın bu kadar kolaylaşması insanlığın medeniyet
yolculuğunda önemli bir fırsattır.
Ancak bütün teknik araçlar gibi İnternet ve bilgi teknolojileri de iyi ya da kötü amaçlarla
kullanılabilir. İnternetin doğru kullanımı sayılamayacak kadar çok fayda sağlarken, yanlış kullanımı
çok kötü sonuçlar doğurabilir. Bu imkânı ideal amaçlar doğrultusunda kullanmalı, ilaç üretmemize
yarayacak bir bilgiyi zehir üretmek için kullanmamalıyız. Bu nedenle, İnternetin ve bilgisayarın doğru
kullanımını öğrenmek zorunludur.
İnternetin ve bilgisayarın doğru kullanımının öğretilmesi için ailelere, okullara, topluma ve
devlete görev düşüyor. Büyük bir önem taşıyan bu sorumluluğu birey ve kurumlar olarak ortaklaşa
yerine getirmeliyiz. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı, kendi
üzerine düşen görev ve sorumluluğunun bilinciyle, çocuklarımız için, “Güvenli İnternet Kullanımı
İçin Tavsiyeler” adı altında bir çalışma yaptı. Ulaştırma Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Millî Eğitim
Bakanlığı tarafından sizlere ulaştırılan bu çalışmanın, bilgi teknolojilerini doğru kullanabilmeniz için
faydalı ve önemli bilgiler vereceğini ümit ediyor, hepinize mutlu ve başarılı bir eğitim hayatı diliyorum.
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
Merhaba Sevgili Çocuklar,
İnternetten yararlanmak sizin temel
hakkınızdır.
İnternet sizi istediğiniz yere götüren
uçan halı gibidir.
İnternet dünyamıza açılan büyük bir
özgürlük penceresidir.
İnternet hava gibidir. Değeri ancak
yokluğunda anlaşılır.
O hâlde arkadaşlar,
Bilinmeyen yerlere açılan ve sizi
davet eden her kapıdan içeri girecek
misiniz?
Her pencereden başınızı çıkarıp
bakacak mısınız?
4
Tabii ki hayır!
Çünkü sizin seçme özgürlüğünüz
vardır.
Hangi kapının ardında yolculuk
yapacağınıza,
Hangi pencereden yıldızları
seyredeceğinize,
Engin ufuklara doğru hangi halı
üzerinde uçacağınıza,
Siz karar vereceksiniz!
5
Öyleyse Genç İnternet Kullanıcısı,
İnternetin uçsuz bucaksız ve
zenginliklerle dolu dünyasını
keşfetmeye hazır mısın?
Bu İnternet yolculuğunda gemine
beni de al!
Sana eşlik edeyim. Hızlı, heyecanlı
ve eğlenceli bir yolculuğa çıkalım.
Sana İnternet yolculuğunda
karşılaşabileceğin sinsi tehlikeleri
anlatayım.
Ama önce güvenli bir İnternet
yolculuğu için kullanıcı kaptanın
dikkat etmesi gereken konuları
birlikte hatırlayalım:
6
7
ZAMANI SİZ YÖNETİN!
Arkadaşlar,
v Zaman sizin en değerli varlığınızdır.
v İnternet ve bilgisayar başında
kalacağınız zamanı iyi ayarlayın.
v İnternetin zamanınızı çalmasına izin
vermeyin.
v Dışarıda oyun oynamak, sevdiğiniz
sporları yapmak, ailenizle beraber
vakit geçirmek, derslerinizi yapmak
ve kitap okumak için kendinize
zaman ayırın.
8
VÜCUT SAĞLIĞINIZI KORUYUN!
Sevgili Genç İnternet Kullanıcıları,
v Bilgisayar karşısında dik oturun;
sırtınızı destekleyecek bir sandalye
veya oturma alanı seçin.
v Bilgisayarınızı aydınlık ortamlarda
kullanın.
v Bilgisayarın önünde uzun süreli
hareketsiz kalmayın.
9
10
YERİ SİZ BELİRLEYİN!
Sevgili çocuklar,
v Anne ve babanıza karşı açık, şeffaf ve dürüst olun. İnternette yaptığınız maceralı
yolculuklarınızda onları da yanınıza almaktan çekinmeyin.
v İnternette gezinmek için eviniz ve ailenizle birlikte oturduğunuz odayı tercih edin.
v İnterneti başka bir yerde kullanıyorsanız bu yerin neresi olduğu hakkında ailenizi
bilgilendirin.
v Sigara içilmeyen ve havadar yerleri tercih edin.
v Evinizde İnternet yoksa okulda, kütüphanede ya da ailenize bilgi vererek
arkadaşınızın bilgisayarında İnternete girebilirsiniz.
v 12 yaşından küçükseniz velinizi yanınıza almadan İnternet kafelere gitmeyin.
11
GİRECEĞİNİZ KAPIYI,
BAKACAĞINIZ PENCEREYİ SİZ BELİRLEYİN!
Arkadaşlar,
v Ziyaret edeceğiniz internet sitelerini
aileniz ya da öğretmenlerinizle
birlikte siz belirleyin.
v Size teklif edilen internet sitelerini,
ailenize ya da öğretmenlerinize
sormadan ziyaret etmeyin.
v Size teklif edilenlere değil, ailenizin
ve öğretmenlerinizin tavsiyelerine
önem verin.
v Ailenizle ya da öğretmenlerinizle
birlikte güvenli olduğunu tespit
ettiğiniz İnternet sitelerini
bilgisayarınızın “sık kullanılanlar”
bölümüne ekleyin.
12
ARKADAŞINIZI SİZ BELİRLEYİN!
Sevgili Çocuklar,
v İnternet ortamında sadece
tanıdığınız kişilerle sohbet edin ve
iletişim kurun.
v Tanımadığınız kişilerin İnternetten
yaptığı arkadaşlık tekliflerini
reddedin!
v İnternet sitelerinde yer alan
oyunlara, aktivitelere, yarışmalara
katılmadan önce mutlaka ailenize
ve öğretmenlerinize danışın.
v İnternette tanıştığınız yabancılarla
ailenizin bilgisi olmadan yüz yüze
görüşmeyin, buluşmayın!
13
KİMLİĞİNİZİ VE KİŞİLİĞİNİZİ KORUYUN!
Sevgili Genç İnternet Kullanıcıları,
v T.C. kimlik numaranız, adresiniz,
telefon numaranız okulunuzun
adı, anne ve babanızın iş adresleri
ve iş yeri telefon numaralarını
yabancılarla paylaşmayın.
v İnternet üzerinden kendi
resimlerinizi, ailenizin resimlerini,
video görüntülerinizi yabancılara
göndermeyin.
v Yabancılarla web kamera kullanarak
konuşmayın.
v Evinizi ve odanızı yabancılarla
paylaşmayın.
14
“HAYIR!” DEME HAKKINIZI VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜZÜ
KULLANIN!
Arkadaşlar,
v İnternette iken sizi rahatsız
eden, görüntü, ses ve yazılara
rastladığınızda hemen İnternet
kullanımını bırakın.
v Rahatsız edildiğinizde karşılık
vermeyin. Hemen ve hiç çekinmeden
ailenize haber verin.
v Zararlı ve rahatsız edici İnternet
sitelerini www.ihbarweb.org.tr
adresine ya da 0312 582 82 82
numaralı telefona hemen şikâyet edin.
v Sizleri rahatsız eden kişilere cevap
vermeyin ya da onları yetkililere
şikâyet ederek cezalandırın. Çünkü
onlar için en büyük ceza, saldırılarına
karşılık vermemenizdir.
15
İYİ VE NAZİK BİR KULLANICI OLUN!
Sevgili Çocuklar,
v İnternette güzel Türkçemizi nazik ve
kibar bir şekilde kullanın.
v Şaka yapmak amacıyla dahi
tehdit edici, kötü ve kaba sözler
kullanmayın.
v İnternet özgürlüğünüzü kullanırken
başkalarını rahatsız etmeyin.
v Size yapılmasını istemediğinizi siz
de başkasına yapmayın!
v Hatalıysanız özür dilemekten
çekinmeyin.
v İyi ve nazik olmaktan hiçbir zarar
görmezsiniz.
16
17
CÜZDANINIZI HIRSIZLARDAN KORUYUN!
Arkadaşlar,
v Anne ve babanızdan izin almadan ya
da onlar yanınızda olmadan İnternet
üzerinden alışveriş yapmayın.
v Unutmayın! İnternette kredi kartı
bilgilerini karşı tarafa vermek,
cüzdanınızı tanımadığınız bir kişiye
emanet etmek gibidir.
18
E-POSTALARINIZI KORUYUN!
Sevgili Çocuklar,
v Şifresi kolay olan elektronik posta
(e-posta) adresleri güvenli değildir.
Bu nedenle e-posta adresleriniz için
güvenli şifreler oluşturun.
v İstenmeyen e-postaları önlemek ve
gereksiz mesaj trafiği oluşturmamak
için İnternette güvenmediğiniz
sitelere kayıt olmayın.
v Mecbur kalmadıkça özel ve kişisel
bilgilerinizi İnternet üzerinden
göndermeyin. Çünkü bu bilgiler
başkaları tarafından ele geçirilebilir!
19
20
BİLGİSAYARINIZI VİRÜSLERDEN KORUYUN!
Sevgili Çocuklar,
v Virüslü bilgisayar, vücuduna bulaşıcı mikrop girmiş ve grip hastalığına yakalanmış
olan insana benzer.
v Virüslü bilgisayar, nezle olmuş insan gibi yorgun ve hâlsiz çalışır.
Öyleyse Arkadaşlar,
v Bilgisayarınıza mutlaka bir anti-virüs programı kurun.
v En az haftada bir kez anti-virüs programınızı güncelleyin ve bilgisayarınıza tam
virüs taraması yapın.
v Güvenli olmayan İnternet sitelerinden dosya, müzik, oyun veya film indirmeyin.
v Önemli dosyalarınızı mutlaka yedekleyin.
Unutmayın arkadaşlar,
v Bir hastalığın en etkili ilacı o hastalığa yakalanmamak için önceden önlem almaktır.
21
22
BİLGİLERİNİZİ ÇALMAYA GELEN HIRSIZLARA
DİKKAT!
Arkadaşlar,
v Spamlar (istenmeyen e-postalar) okumanız için başucunuza zarf bırakıp giden
maskeli hırsızlara benzer.
v Bu zarfı merak edip açtığınızda ve mektuptaki istekleri yerine getirdiğinizde tüm
bilgilerinizi çalmış olurlar.
Sevgili Genç İnternet Kullanıcıları,
v Bu şekilde gelen, istenmeyen e-postaları kabul etmeyin ve hiç okumadan silin.
v İstemediğiniz halde size ulaşan e-postaları asla arkadaşlarınıza iletmeyin.
v İnternette gezinirken kendi amaçlarınıza önem verin.
v Başkalarının amaçlarını ve e-postalarını merak etmeyin.
23
24
TRUVA ATI, BİLGİSAYARINIZI ESİR ALMASIN!
Sevgili Çocuklar,
v Truva atı, sinsi bir programdır.
v Kaleyi içerden fethetmek için kılık değiştirerek kaleye girmiş askerlere benzer.
v Önce kendisini masum bir müzik, film ya da oyun dosyası olarak tanıtır ve kabul
ettiğinizde bilgisayarınızın yönetimini sinsice ele geçirir.
v Böylece bilgisayarınız başka programların kölesi hâline gelir, sizin kontrolünüzden
çıkar ve onların istediklerini yapar.
O hâlde arkadaşlar,
v Güvenli olmayan ve bilmediğiniz İnternet sitelerine girmeyin.
v Bu İnternet sitelerinden dosya indirmeyin.
v Haftalık virüs taramanızı ihmal etmeyin.
25
26
BİLGİSAYARINIZDAKİ HIRSIZ VE YANKESİCİLERE
DİKKAT EDİN!
Arkadaşlar,
v Kötü niyetli kişiler şifrenizi, banka bilgilerinizi ve diğer kişisel bilgilerinizi adeta
olta atarak çalabilirler.
Bu hırsız ve yankesiciler şöyle çalışır:
v Dolandırıcılar bir bankanın ya da finans kurumunun İnternet sitesinin her şeyini
tamamen taklit ederek size bir e-posta gönderirler.
v Sizden banka kart numarası ve şifresi gibi kişisel bilgilerinizi isterler.
Sevgili Genç İnternet Kullanıcıları,
v Kişisel bilgilerinizi isteyen bir e-posta alırsanız bunu kesinlikle cevaplamayın!
v İnternette güvenmediğiniz ve bilmediğiniz İnternet sitelerinden alışveriş
yapmayın!
27
28
TAKİP EDİLİYOR OLABİLİRSİNİZ!
Arkadaşlar,
v Keylogger (casus) programı, İnternetteki tüm adımlarınızı izler, kaydeder ve
ekranınızın resmini çeker.
v Bu sinsi program, İnternetteki tüm klavye hareketlerinizi ve bilgilerinizi çalarak
programın sahibine gönderir.
Casusları Nasıl Atlatabiliriz?
v Bilgisayarınızın sistem ve anti-virüs güncellemelerini zamanında yapın.
v Casuslara karşı etkili olan anti-casus yazılımları kullanın.
v Yabancı bilgisayarlarda kişisel bilgilerinizle faaliyetlerde bulunmayın.
29
İKİ KİŞİNİN BİLDİĞİ ŞİFRE, SIR DEĞİLDİR!
Sevgili Genç İnternet Kullanıcıları,
v İnternetteki kullanıcı adlarınız
ve şifreleriniz size ait en önemli
sırlarınızdır. Bu sırlarınızı hiç
kimseyle paylaşmayın.
v İnternet hesaplarınız için mutlaka
güçlü şifreler belirleyin. Şifrenizin
içinde harflerin dışında sayılar ve
noktalama işaretleri gibi farklı
karakterler de bulunsun.
v Şifrenizin sizinle ilgili bilgilerden
oluşmamasına dikkat edin.
30
İNTERNETTE EN GÜVENİLİR DOSTUNUZ BİZİZ!
Sevgili Çocuklar,
v Aklınıza takılan en küçük konuyu
bile çekinmeden bize sorun.
v Zararlı ve rahatsız edici İnternet
siteleriyle karşılaştığınızda hemen
www.ihbarweb.org.tr adresinden
ya da 0312 582 82 82 numaralı
telefondan bize ulaşın ve şikâyet
hakkınızı ve sorumluluğunuzu
kullanın.
v Haydi sizler için hazırladığımız
www.guvenliweb.org.tr adresindeki
İnternet sitemizde buluşalım!
31
KAYNAKÇA
http://www.bced.gov.bc.ca
http://www.besafeonline.org
http://www.childnet-int.org
http://www.dmoz.org
http://www.guvenliweb.org.tr
http://www.kidskonnect.com
http://www.protectkids.com
http://www.rtuk.gov.tr
Kitapçığın sizlere ulaştırılma sürecinde vermiş oldukları destekten ötürü MEB yetkililerine
teşekkür ederiz.
32