e-Öğrenme Kılavuzu Sürüm 1 Haziran, 2003
Transkript
e-Öğrenme Kılavuzu Sürüm 1 Haziran, 2003
e-Ö renme Kılavuzu Sürüm 1 Haziran, 2003 ÖNSÖZ Dünyada son yıllarda geni kitlelere meslek kazandırılmasında; çalı anların, ev kadınlarının, tutukluların, özürlülerin kendilerini yeti tirmelerinde kullanılan eö renme yöntemiyle e itim artık ülkemizde de yaygınla maya ba lamı tır. Ülkemizin yeti mi insan gücüne olan gereksinimi, üniversite mezunlarının kendi konuları dı ında sertifika almaya olan istekleri, üniversiteye giremeyen ö rencilerimizin sayılarının giderek artı ı, kurum çalı anlarının kurum içi e itimleri sırasında i lerinin kesintiye u ramaması gereklili i, e-ö renmenin tüm dünyada oldu u gibi ülkemizin de vazgeçemeyece i stratejik öneme sahip konularından biri olmasını güçlendirmektedir. Teknolojideki hızlı geli meler ı ı ında ülkelerin e itim politikaları; “ö renmeyi ö renen” bireylerin yeti tirilmesi, bireylerin de e itimlerini kendilerine uygun olan zaman dilimlerinde ve istedikleri mekanlarda almaları, hatta bireylerin bilgi düzeyi ve ö renme becerilerine göre ö renebilmelerine olanak sa lanması üzerine kurulmaktadır. Bu özellikler, e-ö renmeyi tanımlamaktadır. Türkiye Bili im Vakfı, e-ö renmenin Türkiye’nin geli mesindeki önemini bilerek; Türkiye’de bu konuda e itim veren üniversitelerin, hizmet sa layan irketlerin, hizmet içi e itimlerini e-ö renme yöntemleri ile vermek isteyen özel ve kamu kurumlarının ve sivil toplum kurulu larının katılımları ile, 6 ay birlikte çalı arak, bu kitapta sunulan raporun hazırlanmasında öncülük yapmı tır. Bu rapor, hem e-ö renme konusunda hizmet sa layıcılara hem de hizmet almayı dü ünenlere bir kılavuz olması hedeflenerek hazırlanmı tır. Raporun ülkemize faydalı olmasını ve geni bir kullanım alanı bulmasını umar, hazırlanmasında de erli katkılarını esirgemeyen ki i ve kurulu lara te ekkürlerimi sunarım. Saygılarımla. Faruk Eczacıba ı TBV Yönetim Kurulu Ba kanı Ç NDEK LER Önsöz çindekiler Sunu Çalı ma Grubuna Katkı Veren Kurulu lar ve Ki iler 1. Uzaktan E itim ile ilgili Kavramlar ve Tanımlar 1.1. Sık Kullanılan Kavramlar 2. Altyapı 2.1. Uzaktan E itim ortamında a yapısının rolü 2.1.1.Hizmet kalitesi (quality of service) garantisi gerektiren veri ileti im yöntemleri ve birbirleriyle farkları, maliyetleri 2.1.2.Hizmet Kalitesi garantisi gerektirmeyen veri ileti im yöntemleri ve birbirleriyle farkları, maliyetleri 2.2.Uzaktan E itim Yayın Türleri 2.2.1.Canlı Yayın (Broadcasting) 2.2.2.Talep Üzerine Yayın ( on Demand) 2.3. Sunucu Standartları 2.4. stemci Standartları 2.5. Uzak Geni Alan A ı Üzerinden çerik Da ıtım Standartları 2.5.1 Parametreler 2.5.2.Yayın Hazırlanma A amaları 2.5.3.Streaming Standartları 2.5.4. çerik Da ıtımı 2.5.5. Sistem Güvenli i 3.ÖYS (Ö renme Yönetim Sistemi) (LMS - Learning Management System 3.1. Tanım 3.2. levleri 3.2.1 Temel Özellikleri 3.2.2 Önerilen Özellikler 3.2.3 Seçimlik Özellikler 3.3. Standartlar 3.3.1.Ö renme Teknolojilerinde Standart Türleri 3.3.2.Bilgi Teknolojilerinde Birlikte lerlik Standartları ve Spesifikasyonları Geli tiren Kurumlar 3.3.2.1. Uluslararası 3.3.2.2. Avrupa 3.3.3.Standartların Gelece i 3.3.4.Ö renme Yönetim Sistemlerinin ‘Standartlara Uyum’ Özellikleri 3.3.4.1. Temel Özellikler 3.3.4.2.De er Arttıran Di er Özellikler 3.3.4.3.Az Bulunan Özellikler 3.3.4.4.Di er Özellikler 3.4. E ilimler 3.4.1.Sanal Sınıf Yazılımları 3.4.2.Sosyal Etkile im / leti im / Payla ım Yazılımları 3.4.3. çerik Üretim ve Yönetim Yazılımları 3.4.4. çerik Yönetim Sistemleri (Content Management System ( YS) 3.4.5.Çevrimdı ı (Offline) çerik Yönetimi Yazılımları 3.4.6.e-Ö renme çeri i Geli tirme Yazılımları 3.4.7.Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) 3.4.8.Bilgi Yönetim Sistemi (BYS) 3.5.Ö renme Yönetim Sistemi Seçimi 4.ÖYS (Ö renme Yönetim Sistemi) Kontrol Listesi 4.1.Temel Özellikleri 4.2.Önerilen Özellikler 4.3.Seçimlik Özellikler 5. çerik 5.1.Standartlar Ana Çerçevesi 5.2.Ö retimsel Tasarım (Instructional Design) 5.2.1.Tasarım ve geli tirme 5.2.2.Sunum (Hazırlanan Bir Dersin Verilmesi) 5.2.3.Ö renciye Uyumluluk 5.2.3.1.Zaman 5.2.3.2.Mekan 5.2.3.3.Seviye 5.2.3.4.Ö renme hızı 5.2.3.5.Ö renme biçimi 5.2.4.Ölçme, De erlendirme 5.2.5.Yetkinlik (Competency) 5.2.6. çerik Üretim Süreci 5.2.7.Ekler Ek 1. Proje Ekibi Örne i Ek 2. Tasarım Süreci Basamakları Ek 3. -Görevli Ek 4. Genel E itim Ortamı Geli tirme Modeli Ek 5. Etkile imli Ortam Tasarım ve Geli tirme Metodolojisi Ek 6. Kanada E-ö renme Kalite Standartları ( çerik) 6. çerik Denetim Çizelgesi: Farklı Zamanlı (Asenkron) ve Karma E itim Modelleri çin 6.1.Dersle lgili Bilgiler 6.2.Arayüz ve Teknik Unsurlar 6.3.Ders Geli tirme Süreci 6.4.Planlama 6.4.1.Gereksinim Analizi 6.4.2.Alanyazın (Literatür) Taraması 6.4.3.Ekip Yapısı 6.4.4.E itim Teknolojileri ile lgili Roller 6.4.5.Kullanıcı Arayüzüyle lgili Roller 6.4.6.Teknik Roller 6.5.Tasarım 6.5.1. çerik Analizi 6.5.2.Ö retim Yakla ımı 6.5.3.Akı eması 6.6.Geli tirme 6.6.1.Kodlama Düzeni 6.7.Sunum 6.7.1.Dersin Sunumu 6.7.2.Eri im 6.7.3. birli ini Özendirme 6.7.4.Ö renme Deste i 6.7.5.Teknik Destek 6.8.De erlendirme 6.8.1.Ba arının De erlendirilmesi 6.8.2.Ö renme Ortamının De erlendirilmesi 7.e-Ö renme Uygulamaları 7.1.Uygulamalar Raporu Hakkında 7.2. Kurumlar’da Uygulama 7.3.Bireysel Kullanıcılar çin Durum 7.4. Yasal Konular 8.e-Ö renme Uygulamalar Kontrol Listesi 8.1.Kurumlarda Uygulama: e-Ö renme modelini uygulamayı planlayan kurumlar için uygulama modeli önerileri ve süreçler 8.1.1.e-ö renme stratejisi 8.1.2.e-ö renme planlaması 8.1.3.e-ö renme kurulumu ve geli tirilmesi 8.1.4.Yasal düzenlemeler 8.1.5.e-ö renme uygulaması 8.1.6.e-ö renme faaliyetinin sürdürülmesi 8.2. Bireysel Kullanıcılar çin Durum: Bireysel kullanıcılar için e-ö renme modelinden faydalanma önerileri ve süreçler 8.2.1.Hedef / kapsam 8.2.2. çerik özellikleri 8.2.3.Gösteri / deneme sunumları 8.2.4.Kurs sa layıcı kurumun / e itmenin özellikleri 8.2.5.E itim ortamı 8.2.6.Etkile im ortamı 8.2.7.Ölçme ve de erlendirme 8.2.8.Maliyet 9. Katkı Veren Kurulu lar Hakkında Bilgi (Alfabetik Sıra le) Anadolu Üniversitesi Açık Ö retim Fakültesi Atılım Üniversitesi Avez A. . Hacettepe Üniversitesi HALICI Yazılım A. . Humanitas IDEA Solutions nterAK Bilgisayar E itim Ltd. ti. TÜ Koç Bryce Teknoloji E itim Hizmetleri A. . Milli E itim Bakanlı ı Oracle YÜCE Bilgi Sistemleri 10. KAYNAKÇA SUNU Günümüzde teknolojideki hızlı geli melere ve Internet’in yaygınla masına paralel olarak e itim modelleri de de i mektedir. Geleneksel modelde ö retmene ba ımlı ö renciler varken, yeni / modern e itim modelleri ö renci merkezli bir yapı önermektedir. Bu yapı ö rencinin kendi ö renme hızında, istedi i mekan ve saatte bilgi ve becerilerini artırmasına olanak sa lamaktadır. Klasik ö renme yöntemlerinden e-ö renme yöntemine geçi sürecinde, klasik yöntemin sadece bilgi teknolojileri ile desteklenmesi yeterli olmamakta, yöntem tamamen de i mektedir. Teknolojideki hızlı de i imi takip edebilmek için gerekli olan ‘ya am boyu e itim’ veya ‘sürekli e itim’ kavramları ile burada bahsedilen ‘ö renci merkezli’ ö renmeyi bir arada de erlendirdi imizde, uzaktan e itimin giderek yükselen de er olarak kar ımıza çıktı ını görmekteyiz. Di er taraftan e-ö renme, yeni meslek edindirme kapsamında geni kitlelere verilecek e itimin en geçerli yollarından biridir. Bu çalı ma, son birkaç yıldır uygulanmakta olan e-ö renme kavramının, ülkemizde kaliteli ve amacına uygun olarak yaygınla tırılmasının sa lanmasına yönelik olarak, Türkiye Bili im Vakfı‘nın (TBV) önderli inde gerçekle tirilmi tir. Amaç, e-ö renmede kaliteyi belli bir düzeyin üzerinde tutmak için yol gösterici bir kılavuzun üretilmesidir. Öneri ve yol gösterici niteli inde olan bu çalı manın zaman içinde kurumlar tarafından desteklenen ve kullanılan bir standart niteli ine kavu masını umuyoruz. Kullanıcıların bu kılavuza uyan sistemleri tercih edebilecekleri bir rekabet ortamının olu turulması, e-ö renmenin ülkemizde sa lıklı geli mesine önemli ölçüde katkı sa layacaktır. TBV Uzaktan E itim Çalı ma Grubu, bu çalı mayı güncellemeye ve geli tirmeye devam edecektir. Bu çalı ma çe itli özel ve kamu kurulu larının, sivil toplum örgütlerinin ve üniversitelerin katkılarıyla gerçekle tirilmi tir. TBV’nin önderli inde gerçekle tirilen çalı malarımız 6 ay sürmü ve 5 ayrı çalı ma grubu tarafından gerçekle tirilmi tir: 1. 2. 3. 4. 5. Tanımlar Çalı ma Grubu Altyapı Çalı ma Grubu ÖYS (Ö renme Yönetim Sistemi) Çalı ma Grubu çerik Çalı ma Grubu Uygulamalar Çalı ma Grubu Sunulan bu rapor, hem uzaktan e itim hizmeti alacaklara hem de bu konuda ürün / hizmet sa layıcılara ba vuru niteli inde bir kılavuz olacak ekilde hazırlanmı tır. Rapor yukarıda belirtilen çalı ma grupları tarafından ayrı ayrı hazırlandıktan sonra, bir bütün olarak, TBV e-ö renme Çalı ma Grupları tarafından gözden geçirilmi ve yayınlanan bu sürüm üretilmi tir. Rapor iki bölümden olu maktadır: 1. e-Ö renme kavramlarının anlatıldı ı, süreçlerin tartı ıldı ı bilgilendirme bölümü 2. Kurumlara, Üniversitelere ve bireylere yönelik olarak ürün geli tirilmesinde veya kullanıcı olarak ürün seçiminde göz önünde bulundurulması gereken ölçütlerin bir kontrol listesi (check list) olarak sunuldu u bölüm. Çalı malarımızda, e-ö renme veya uzaktan e itim kavramlarını en geni uygulama biçimleriyle incelemi olmamıza kar ın, daha yaygın kullanım oldu u için, raporun bazı bölümleri farklı zamanlı e-ö renme uygulamalarına yo unla tırılmı tır. Çalı malarımız devam edecek ve kılavuz 3 ayda bir geli meler do rultusunda gözden geçirilecektir. Bu çalı malar sırasında ayrıca uzaktan e itimle ilgili sözcüklerin Türkçe ve ngilizce kar ılıklarını içeren bir sözlük de geli tirilecektir. Gönüllülük esasına göre gerçekle tirilen bu çalı manın en büyük kazancı, e-ö renme konusunda çalı an yakla ık 40-50 ki inin, ço u birbirinin rakibi olmasına ra men, yeni bir anlayı ile bir araya gelerek, saygın bir ”e-ö renme toplulu u” olu turması olmu tur. Uyum içinde çalı mamız ve tartı malar sırasında birbirimizden çok ey ö renmi olmamız bu çalı manın en keyifli tarafıydı. Raporumuzun ki i, kurum ve Üniversitelere yaralı olaca ını umar, bu çalı mada eme i geçen ki ilere TBV adına en içten ükranlarımı sunarım. Dr. Aydın KOLAT TBV Uzaktan E itim Çalı ma Grupları Koordinatörü ÇALI MA GRUBUNA KATKI VEREN KURULU LAR VE K (Alfabetik sıra ile) Ahmet Yesevi Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi leti im Fak Atılım Üniversitesi AVEZ A. . AVEZ A. . AVEZ A. . Bahçe ehir Üniversitesi Bilgi Üniversitesi Bo aziçi Üniversitesi Bo aziçi Üniversitesi Bo aziçi Üniversitesi-BÜYEM YÜCEORAL, Selim MUTLU, M. Emin ÇAPLI, Bülent ÇA ILTAY, Nergiz HANÇER, Ahmet M. USTA, Sava YÜCELY T, Burak KAYKAYO LU, Ruhi SEKBAN, Metehan AKPINAR, Yavuz ERKUNT, Hamdi ÖZTURAN, Meltem LER: Cisco Systems Cisco Systems Cisco Systems Emniyet Genel Müdürlü ü Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar Müh. Hacettepe Üniversitesi BÖTE Hacettepe Üniversitesi BÖTE Halıcı A Halıcı A Halıcı A Halıcı A HP Humanitas IBM IBM IBM Idea Solutions nterAK Ltd. ti. nterAK Ltd. ti. nter Media A. . I ık Üniversitesi I ık Üniversitesi TD TÜ Uzaktan E itim Merkezi Koç Bryce Koç Bryce MEB MEB E itim Teknolojileri Genel Müdürlü ü MEB Talim Terbiye Kurulu Ba kanlı ı Microsoft Microsoft Mobilsoft ODTÜ BÖTE ODTÜ BÖTE ODTÜ BÖTE ODTÜ BÖTE ODTÜ Enformatik Enstitüsü Oracle Oracle Oracle Sakarya Üniversitesi Sakarya Üniversitesi Sakarya Üniversitesi SBS SBS SBS Süleyman Demirel Üniversitesi Süleyman Demirel Üniversitesi Süleyman Demirel Üniversitesi Türkiye Bili im Vakfı KORKMAZ, Ali SUNGURLU, Deniz UYANIK, Özay SÖZEN, Üzeyir ASLANTÜRK, O uz SEFERO LU, Sadi A KAR, Petek BALANUYE, Çetin BAYKAL, Gülsima SANDIKÇI, Nihal YORGANCI, Sava AYA , Taner YILDIZ, Hüseyin ASAL, Bingül TANFER, Server TUCEL, Berna AKDA , Ufuk KORU, Aziz ATAMAN, Yi it ÖZDEN, Ümit KURU, Selahattin OKTAY Ahmet ERSUBA I, Tarkan KALKAN, Mine YÜCELGEN, Mustafa YE EN, Meltem ADIYAMAN, Zehra YÜRÜKER, Serpil AKYÜREK, Arzum Neslihan C R TC , eniz YURTSEVEN, Eminay ÖZKALAYCI, Ergun ÇA ILTAY, Kür at GÜRBÜZ, Tarkan ÖZDEN, Ya ar YILDIRIM, Soner YALABIK, Ne e ENOL, Deniz ZORBA, Cem KARAKA O LU, Funda KARACADA , M. Cemil TASBASI, Nevzat TORKUL, Orhan ET , Ahmet GÜRER, Ali ROSS, Ayla ALBAYRAK, Mehmet ANTALYALI, Ömer TONGUÇ, Güray KOLAT, Aydın Türkiye Bili im Vakfı Türkiye E itim Gönüllüleri Vakfı Türkiye Kurumu Genel Müdürlü ü Uzaktan E itim Vakfı Yüce Bilgi Sistemleri Yüce Bilgi Sistemleri 1. UZAKTAN E ÜNEY, Tuncer KINACI, Ay egül AZMAZ, Hüseyin TURABAN, Taner AKTA , Ziya PEK NCE, Serkan T M LE LG L KAVRAMLAR VE TANIMLAR Uzaktan e itim, uzaktan ö retim, e-ö renme, uzaktan ö renme, açık ö renme, da ıtık ö renme, e zamanlı ö renme, tele-ö renme, esnek ö renme gibi kavramlar ö renci ve ö retmenin fiziksel olarak ayrı yerlerde oldukları bir e itim sürecini tanımlamak için kullanılan kavramlardan bir kaçıdır. Uzaktan e itim kavramı, bu kavramlar arasında yıllardır en yaygın olarak kullanılanıdır. Uzaktan e itim, fiziksel olarak ayrı ortamlarda yer alan ö retme ve ö renme süreçlerini çok güzel bir ekilde tanımlamaktaydı. Ancak son yıllarda “uzaktan ö renme” kavramı özellikle Amerika Birle ik Devletlerinde yaygın bir ekilde kullanılmaya ba landı (Picciano, 2001). Her ne kadar uzaktan ö renme ve uzaktan e itim kavramları birbirlerinin yerine kullanılıyorlarsa da, uzaktan ö renme kavramı ö reneni daha çok vurgulamaktadır. Gerçekten de son yıllarda ö renci-merkezli ö renme kavramı, ö renme etkinli i uzaktan olsun olmasın, her türlü e itim ortamı için yaygın olarak kullanılmaya ba landı. Ö renci merkezli ö renme kavramı ö rencinin kendi ö renme etkinli i ile ilgili olarak sorumluluk aldı ı ortamlar için kullanılmaktadır. Uzaktan gerçekle tirilen ö renmelerde ö renciye büyük sorumluluklar dü mektedir. Bu yüzden de uzaktan ö renme kavramı bu tür ortamlar için daha uygun bir terimmi gibi görünmektedir. Ancak bir kavram karga asına yol açmamak için bu çalı mada “uzaktan e itim” veya “e-ö renme” kavramları kullanılacaktır. Uzaktan e itim, ö renciler için uygun ö retme ortamı ve zamanda, ö retim etkinlikleri sunmayı amaçlar. Burada amaç e itmen veya kurum için de il de ö renciye uygun olan zaman ve ortamların seçilmesidir. Uzaktan e itim farklı yapısal özellikler içerebilmektedir. A a ıdaki örnekler, yukarıda verilen tanımlarla uyum içinde oldukları halde farklı yapısal özellikler ve unsurlar içermektedirler. • • • Televizyon Yayıncılı ı Çift Yönlü Video Telekonferansı Farklı zamanlı (Asenkron) Ö renme A ı Uzaktan e itim kavramı farklı ortamlarda farklı insanlar için farklı anlamlara gelebilmektedir. Çok geni bir yelpazeye sahip olan bu ö retimi aktarma ortamları olarak mektupla ö retim, televizyon yayıncılı ı, uydu, video konferans ve bilgisayar destekli ö retim kar ımıza ilk çıkanlardır. Ancak uzaktan e itimin tanımı nasıl yapılırsa yapılsın a a ıdaki temel özellikler göze çarpmaktadır (Keegan, 1973; Heinich ve di erleri, 1999); • • • • • E itmen ve ö rencilerin ö renme sürecinin bir bölümündeki fiziksel ayrılı ı, Düzenlenmi bir ö retim programı, Bir e itim kurumunun varlı ı (programın derslerinin planlanmasında, materyallerin hazırlanmasında, akademik ve ö renci destek hizmetlerinin sa lanmasındaki etkisi/katkısı), Teknoloji araçları (derslerin içeriklerini aktarmak ve etkile imi sa lamak için basılı materyaller, video, ses ve bilgisayar vb. gibi teknolojilerin ve araçların kullanılması), Çift yönlü etkile im. 1.1. Sık Kullanılan Kavramlar: Uzaktan e itim Farklı mekanlardaki ö renci, ö retmen ve e itim materyallerinin ileti im teknolojileri aracılı ıyla bir araya getirildi i resmi veya kurumsal bir e itim faaliyetidir. Uzaktan ö renme Ö retici ve ö renenin fiziksel olarak ayrı ortamlarda bulundu u durumlarda gerçekle tirilen ö renme etkinlikleridir. Sanal sınıf Belli bir içeri i bir a üzerinden ö renmek amacıyla olu an grup. e-Ö renme (e-Learning) nternet, bir a veya sadece bilgisayar yolu ile gerçekle en ö renmelerdir. m-Ö renme (m-Learning) Mobil ileti im araçları yolu ile gerçekle en ö renmelerdir. Web tabanlı uzaktan e itim Web teknolojileri kullanılarak gerçekle tirilen uzaktan e itim etkinlikleridir. Ya am boyu ö renme Bireyin, ya amı boyunca sürekli bir ö renme etkinli i içerisinde olması durumudur. E zamanlı (senkron) ö renme Farklı mekanlardaki bireylerin, aynı anda çift yönlü ileti im teknolojileri yardımıyla sanal ortamda bir araya gelip gerçekle tirdikleri ö renme. Çevrimiçi ö renme Bir a üzerinden sunulan içerikle gerçekle tirilen ö renmelerdir. E zamanlı (Senkron) uzaktan e itim Ö renenlere aynı anda ancak farklı ortamlarda sunulan e itim Farklı zamanlı (asenkron) uzaktan e itim Ö renenlere hem farklı zamanlarda ve hem de farklı ortamlarda sunulan e itimdir. Karma / Harmanlanmı (Blended) e itim: Her türlü teknolojinin kullanılabildi i, geleneksel ve uzaktan e itimin farklı modellerinin bir araya getirilerek düzenlendi i e itimdir. Geleneksel e itim: Aynı mekan ve zamanda yapılan formal e itimdir. E itim: En geni anlamıyla e itim, toplumdaki ‘kültürlenme’ sürecinin bir parçasıdır. Formal e itim, amaçlıdır; önceden hazırlanmı bir program çerçevesinde planlı olarak yapılır; ö retim yoluyla gerçekle tirilir. Formal olmayan (informal) e itim, ya am içinde kendili inden olu an bir süreçtir. Planlı ve amaçlı de il, geli igüzeldir. Ö retim: Herhangi bir ö renmeyi kılavuzlama ve sa lama faaliyetidir. Ö renme: nsanlar ya amları boyunca kar ıla tıkları çe itli durumlarla etkile im içinde olurlar. Ö renme bu etkile im sonucunda ki ide olu an bili sel ve davranı sal de i imlerdir. Ö renme yoluyla insanlar bilgi, beceri, tutum ve de erler kazanırlar. ÖYS - Ö renme Yönetim Sistemi (LMS:Learning Management System ): Farklı zamanlı veya harmanlanmı e itimde ö rencilerin ders seçimi ve derse kaydolmasına, içeriklerin sunulmasına, ölçme ve de erlendirme yapılmasına, kullanıcı bilgilerinin izlenip raporlanmasına olanak sa layan bir yönetim yazılımıdır. çerik: Uzaktan e itimde belli standartlarda hazırlanarak ö renciye sunulan, belirlenmi e itim süresi içinde ö renilmesi hedeflenen e itsel konu materyalidir. E itmen: Gelenksel e itimde e itimi veren ve de erlendiren ki idir. Uzaktan e itimde ise e itimin verilmesinden, ö rencilerle ileti imin kurulmasından, etkile imli ortamlarda yürütülecek etkinliklerden, sınavların verilip de erlendirilmesinden ve bunların yöntemlerinin belirlenmesinden sorumlu olan ki idir. 2. ALTYAPI 2.1. Uzaktan E itim ortamında a yapısının rolü Yerel alan ya da geni alan a ları, uzaktan e itim ortamının içerik, bilgi ve ileti im ta ıyıcısı olarak çok önemli bir yere sahiptir. E itim yöntemi ile a ba arımı birbiri ile do rudan ili kilidir. Bu nedenle a yapısı alternatifleri arasında bir seçim yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır : Öncelikle verilecek e itimin sunulma yöntemlerine karar verilmelidir. Nasıl sınıf e itiminde ö rencinin dersin ne kadarını kitaptan çalı ması, ne kadarını sınıfta dinlemesi, ne kadarını ödev olarak yapması, ne kadarını laboratuarda gerçekle tirmesine karar veriliyorsa, benzer bir biçimde e-ö renim ortamında e itimi tasarlarken de aktarılma yöntemine karar verilmi olması gerekmektedir. Burada önemli olan bir di er parametre dersin e zamanlı veya farklı zamanlı olarak da ıtılmasıdır. E zamanlı e itim iki yönlü ileti im gerektirdi i için Yüksek Servis Kalitesi (QoS) gerektirmektedir . Farklı zamanlı e itimde ise Servis kalitesi gerekmeyebilir. Uzaktan e itimde a yapısının rolü servis kalitesi temel alınarak yapılmaktadır. 2.1.1. Hizmet kalitesi (quality of service) garantisi gerektiren veri ileti im yöntemleri ve birbirleriyle farkları, maliyetleri Genellikle e zamanlı e itim yöntemleri Hizmet Kalitesi garantisi gerektirmektedir. Bu nedenle ileti im hattının yüksek hızlarda olması tercih edilmektedir. Bu tür e itimlerde a eri iminin IP temelli ve atanmı hatlar ile olması tercih sebebidir. Bunun yanı sıra ço u kurum yüksek hat hızlarına uydu ba lantıları ile de çıkabilmektedir. Yüksek kalite gerektiren e itimler , yüksek hızlı uzak geni alan a ları üzerinden yapılabilece i gibi Video konferans sitemleri ile de olabilir. Genel olarak video konferans sistemlerinde ba lantı ISDN PRI veya ISDN BRI hatlar üzerinde yapılır. Bunun dı ında Internet üzerinden e zamanlı bir e itim yapılması gerekiyorsa Internet servis sa layıcısının mutlaka bir hizmet kalitesi garantisi ( SLA – Service Level Agreement) vermesi gerekmektedir . Dü ük hızlı analog hatlar veya PSTN ebekesi üzerinden de e itim yapmak mümkündür ama genelde bu durumlarda dü ük hızları destekleyen video formatları kullanılmalıdır. 2.1.2. Hizmet Kalitesi garantisi gerektirmeyen veri ileti im yöntemleri ve birbirleriyle farkları, maliyetleri Genellikle farklı zamanlı yöntemlerde hizmet kalitesinin yüksekli i, kullanım ba arımı ve kullanıcı tatmini açısından önem ta ısa da kalite garantisi gerekmemektedir. Yani kullanıcı, kullanım zamanının %90-95’i oranında kesintisiz, yüksek ba arımlı bir ortamla kar ıla ıyorsa geri kalan %5 - %10 zaman tolere edilebilir. E zamanlı ortamlarda böyle bir tolerans yoktur, %100 kesintisizlik ve öngörülen veri aktarım hızı garantisi istenmektedir. Bu nedenle genelde farklı zamanlı e itimi Internet üzerinden yapmak mümkün olabilir. Ayrıca uzak geni alan a ı veya yerel alan a ında bulunan Intranet sunucuları ile de farklı zamanlı e itim yapmak mümkündür. Bir uzaktan ö retim projesi gerçekle tirirken göze alınması gereken noktalar birkaç alt grupta ele alınabilir. Bu raporda yayın türlerine göre sunucu ve istemci gereksinimleri ve buna ba lı olarak da a alt yapısı gereksinimleri incelenecektir. lk a amada uzaktan e itim yayın türlerini tanımlayalım: 2.2. Uzaktan E itim Yayın Türleri 2.2.1. Canlı Yayın (Broadcasting) E zamanlı yayın, tek yönlü ve daha önceden belirlenmi bir zamanda yapılan yayın türüdür. Bu yayın türünde genel olarak bir konu macı ve onu e zamanlı olarak dinleyen ki iler bulunur. Tüm kullanıcı gruplarına e zamanlı olarak aynı yayın sunulur, bu uygulamaya çoklu yayın (Multicast) adı verilir. Video konferans ise, iki yönlü ve canlı olarak yapılan yayın türüdür. Her kullanıcı için farklı bir video stream’i (Unicast) kullanılan bu yayın türünde yüksek bant geni li ine ihtiyaç vardır. 2.2.2. Talep Üzerine Yayın ( on Demand) Talep üzerine yayında kullanıcı istedi i yayını istedi i zamanda izleyebilir. Yayın türlerinin yanı sıra ikinci önemli nokta ise sunucu standartlarıdır. 2.3. Sunucu Standartları: Sunucu uygulamalarında sunucu standartları, uzaktan e itim projesinde kullanılan e itim uygulamasına ve ÖYS’ye göre de i ir. Örne in standart bir ÖYS uygulamasında sunucunun özellikleri, ÖYS’nin çalı tı ı i letim sistemi, en az bellek, sabit bellek ve i lemci sayısına ba lıdır. ÖYS ve e itim uygulamasının çalı aca ı sunucunun ba arımını etkileyen en önemli parametreler u ekilde özetlenebilir: - - Sunucunun yerel alan a ı eri im hızı : Sunucu üzerinde bulunan a eri im kartının hızı ( Fast Ethernet , Gigabit Ethernet gibi). Sunucuya eri im yerel alan a ı üzerinden yapılıyorsa bu parametre çok önem kazanmaktadır. Sunucunun uzak geni alan a ı eri im hızı : Sunucuya nternet veya dı a üzerinden eri iliyorsa, bu eri im hızı sunucuya eri im performansını etkileyen di er önemli bir parametredir . Sunucunun üzerinde bulunan içeri in büyüklü ü : Bu parametre de yine uzak geni alan a ı üzerinden eri im olması durumunda çok önemlidir. çeri in büyüklü üne göre dosya indirme süresi artar ve dolayısıyla kullanıcı memnuniyeti etkilenir. - E zamanlı olarak içeri e eri en kullanıcı sayısı : Aynı anda aynı içeri e eri enlerin sayısı da sunucu ba arımını etkileyen di er bir önemli parametredir. - Sunucu üzerindeki disk ve bellek kapasitesi : Sunucu üzerindeki disk ve bellek kapasitesi, e itim uygulamalarında kullanılan içeri in zenginli ine (görüntü, ses vb. kullanımı) göre belirlenmelidir. - letim sistemi ve i lemci ba arımı : Bu iki parametre içeri e eri im sırasında ba arımı do rudan etkiledi i için kullanıcı memnuniyeti ile yakından ili kilidir. 2.4. stemci Standartları • Uygulama Eri imi stemci standartları içeri in tasarlandı ı uygulama ve içeri in zenginli ine göre de i mektedir. Ses kartı, görüntü kartı vb uygun seçilmeli, ayrıca içerikte kullanılan yazılıma göre Flash, Shockwave, Windows Media Player vb. gibi ilgili “codec”ler de bulunmalıdır. • A Eri imi Burada içeri in zenginli ine göre de i en standartlar mevcuttur. Çok yüksek bant geni liklerinin maliyeti göz önüne alındı ında içeri i kullanıcıya yakın noktalarda tutmak da alternatif bir çözüm olabilir. Bu durumda kullanıcı, içeri e ula mak için uzak geni alan a ı üzerinden sunucuya eri mek yerine sunucu tarafından kendi yerel alan a ı üzerindeki ara belleklere yönlendirilir. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi Bölüm 2.5.4’de verilmektedir. 2.5. Uzak Geni Alan A ı Üzerinden çerik Da ıtım Standartları 2.5.1 Parametreler: Uzak geni alan a ı üzerinden içerik da ıtırken göz önüne alınması gereken parametreler a a ıda tanımlanmı tır: • Hız / Bant Geni li i Uzak iki nokta arasında veri iletimi için bu iki nokta arasındaki ba lantıyı sa layacak bir uzak geni alan a ına ihtiyaç vardır. Bu ba lantı türleri ya sürekli olarak iletimi sa layan atanmı a lar veya ihtiyaç duyulması anında kullanılan dial-up ba lantılar eklindedir. Uzak geni alan a larındaki en önemli parametre, bu uzak geni alan a ı üzerinden saniyede iletilebilecek veri miktarıdır. Bu de er uzak geni alan a ının hızını ya da bant geni li ini tanımlamaktadır. Genel olarak bu birim bps (bit per second) cinsinden tanımlanır. • Hizmet Kalitesi Uzak geni alan a larında iletim yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli parametrelerden biri de hizmet kalitesidir. Özellikle canlı yayınlarda ve dü ük hızlı hatlarda hizmet kalitesine dikkat edilmelidir. Dü ük hızlı hatlarda kaliteli bir iletimi elde etmek için ses ve görüntü türündeki veriler önceliklendirilmelidir. • Yayın Teknikleri Uzak geni alan a ı üzerinden e itim içeri inin da ıtılmasında kullanılan yayın tekni i de çok önemlidir. Yayın teknikleri a a ıdaki ekilde özetlenebilir: Çoklu yayın (Multicast): Çoklu yayında birden fazla kullanıcıya tek bir stream göndererek bant geni li inden tasarruf sa lanır. Özellikle canlı yayın türünde çoklu yayın yöntemi kullanılır. Çoklu yayın kullanılabilmesi için bu tür canlı bir yayını iletecek olan a ileti im cihazlarının (örne in yönlendiriciler) “Multicast” özelli ini destekliyor olması gerekir. Tekli yayın (Unicast) : Tekli yayın ‘Talep Üzerine Yayın Türü’ için uygun bir yayın tekni idir. Her bir kullanıcı için ayrı bir stream gönderildi i için canlı yayında bu teknik kullanılmamaktadır. Aynı ortamda çoklu yayın ve tekli yayını bir araya getirmek mümkündür. • Yayının hazırlanması ve kullanılan streaming standartları: Öncelikle bir yayının hazırlanma a amalarına de inilip daha sonra standartlar aktarılacaktır. 2.5.2.Yayının Hazırlanma A amaları 1- Analog veya sayısal bir kamera aracılı ıyla çekim yapılır. 2- Bu video yayını, üzerinde Video Capture Card bulunan bir bilgisayar üzerine alınır. 3- Bu video dosyasının a üzerinden iletilebilmesi için streaming standartlarına uygun bir ekilde sıkı tırılıp (compressing) kodlanması (encoding) gerekmektedir. 4- A a ıda belirtilen uygun streaming standartlarıyla kodlanmı olan bu video dosyası a üzerinden iletilir . 5- Kullanıcı uygun arayüz programı kullanarak bu video dosyasına kendi bilgisayarı üzerinden eri ir. 2.5.3.Streaming Standartları: Bu a amalarının dördüncüsünde bahsedildi i gibi bir video dosyasının a üzerinden iletilebilmesi için uygun streaming standartı ile kodlanmı olması gerekir. Bu standartların a a ıdaki tabloda görülece i gibi destekledi i belirli hat hızları vardır ve dolayısıyla yayın türüne göre farklı streaming standartları kullanılması gerekmektedir. Kullanılan CODEC Türü Bant Geni li i Standard H.261 384 Kbps - 2 Mbps H.263 28.8 – 768 Kbps MPEG-1 400 Kbps – 2Mbps MPEG-2 1.5 Mbps – 6 Mbps MPEG-4 28.8 – 500 Kbps Proprietary WMT 28.8 – 500 Kbps Real Networks 20Kbps – 1Mbps QuickTime 20Kbps - up Uzaktan e itimde e itmen ile ö rencilerin e zamanlı olarak ders yapmaları durumunda (canlı yayın) kaliteli bir yayın için MPEG-1 veya MPEG-2 standardı kullanılması uygun olur. Bu standartlar yukarıdaki tabloda da görüldü ü gibi yüksek bant geni likleri gerektirmektedir. Ancak daha önceden kaydedilmi bir dersin ö renci tarafından daha sonra izlenmesi durumunda ( stek Üzerine Yayın) dü ük hat hızlarını destekleyen MPEG-4 standartını kullanmak mümkündür. Bu standartların yanı sıra WMT (Windows Media Techonology), “Real Network” veya “Quick Time” gibi “proprietary” standartlarda kullanılabilir. 2.5.4. çerik Da ıtımı Uzaktan e itim amaçlı hazırlanan içerik uygun bir kodlama standardı ile kodlandıktan sonra kullanıcıya iletimi a amasına gelinir. E zamanlı e itimde yüksek bant geni likleri kullanılır ve genellikle bu hatlar sadece uzaktan e itime ayrılmı olur. Bunun yanı sıra çoklu yayın (multicast) kullanımı ile ayrıca bant geni li inden de tasarruf sa lanır. Yüksek bant geni li i ve çoklu yayın sayesinde canlı yayında kaliteli bir yayın söz konusudur. stek üzerine yayında ise ö renciler evden telefon hattı kullanarak veya i yerinden uzak geni alan a ı aracılı ıyla içeri e eri tiklerinden hat hızları daha dü ük olabilir. Bu nedenle içeri e hızlı eri im için bazı yöntemlerin kullanılması gerekmektedir. Eri im hızı sorununun ilk akla gelebilecek çözümü yüksek hat hızları kullanılmasıdır. Fakat bu çözüm yüksek maliyet gerektirdi i için her noktada uygulanabilecek bir çözüm de ildir. Eri im hızı sorununu çözümlemenin di er yöntemi, varolan a ı, içerik isteklerinin yerel olarak kar ılanaca ı ekilde kullanmaktır. Bu çözümün faydaları öyledir: • Hızlandırılmı içerik da ıtımı: çeri in kullanıcının bulundu u noktada tutulması içerik da ıtımını hızlandırır. Bu uygulamada, içerik nternet’in veya ntranet’in di er ucundaki uzak bir sunucu i lemcisi yerine, yerel önbellekten (cache) sa lanır. Bu çözüm, daha tutarlı a hizmeti kalitesi ve içerik kullanılabilirli i sa lar, a da darbo azların olu masını önler. • En iyi duruma getirilmi uzak geni alan a ı bant geni li i kullanımı (Bant Geni li i Optimizasyonu): çeri in yerel olarak tutulması uzak geni alan a ı ba lantıları üzerinde gidip gelen gereksiz a trafi ini en dü ük düzeye indirir. Sonuç olarak, uzak geni alan a ı bant geni li i maliyetleri azalır veya daha az sıklıkla artar. “Bant geni li ini en iyi duruma getirme özelli i”, ek kullanıcılar ve yeni hizmetler için de a kapasitesini arttırır. • çerik yerelle tirme: çeri in merkezi bir içerik da ıtım sunucusu tarafından uç noktalardaki ön belleklere da ıtımdan sonra, kullanıcı bu içeri i uzaktan e itim sunucusundan talep eder. çerik da ıtıcı bu kullanıcıyı kendi yerelinde bulunan içeri e yönlendirir. Böylece kullanıcı uzak geni alan a ından kaynaklanan darbo azdan etkilenmez. 2.5.5. Sistem Güvenli i Uzaktan e itim projelerinde incelenmesi gereken bir di er konu sistem güvenli inin sa lanmasıdır. Bu hem kurumun bilgi güvenli i açısından hem de kullanıcı memnuniyeti açısından çok önem ta ımaktadır. • Sunucu Güvenli i Sunucular, istekler do rultusunda gerekli uygulama hizmetlerini kar ılayan cihazlar olması nedeniyle a lar içerisinde en fazla göz önünde olma özelli ine sahiptirler. Sunucular, hem içerdikleri uygulamalar ve hem de üzerlerindeki di er donanımsal parça çe itlili i ile çok fazla üreticinin ürünlerini kendi bünyesinde toplarlar. Bu karma ık yapı saldırılar kar ısında do abilecek hata veya açık olasılı ını artırmaktadır. Bu nedenlerle sunucu üzerindeki uygulama ve i letim sistemleri, çıkan yeni yazılım sürümleri, ‘ fix’ler ve ‘patch’lerle desteklenmelidir. Bunun yanı sıra sunucu ve uygulama güvenli ini hedef alan saldırılar kar ısında, sunucu ve a temelli saldırı saptama sistemleri ile bu saldırıların saptanması ve durdurulması gibi etkinlikler gerçekle tirilebilir. Böylelikle do abilecek saldırılar anında engellenmi olacaktır. • stemci Eri im Kontrolü Cihazlara ve uygulamalara eri im kontrolü sayesinde istenmeyen ki ilerin eri imini engellemek ve kısıtlamak mümkündür. Bu amaçla kullanılan kimlik kontrol ve yetkilendirme sunucuları, eri im kısıtlama veya sınırlandırma gibi etkinliklerini gerçekle tirir. Eri im kontrolü, gerekli kayıtları toplar ve bunun sonucunda ayrıntılı raporlar üreterek sistemlere ula an ve ula makta ba arısız kalan giri imleri, kullanılma süresi gibi kritik bilgileri sistem sorumlularının dikkatine sunar. • Sistemin Saldırılara Kar ı Korunması Saldırılara kar ı sistemleri korumak bilgisayar a ına, tek bir sistemin veya cihazın eklenmesi olarak dü ünülmemelidir. A içersinde bulunan her sistem ve cihaz üzerinde gerekli tedbirler alınmalı, bunun öncesinde kurumun i modeline ve ihtiyaçlarına uygun bir güvenlik politikası olu turulmalıdır. Bu politika, kurumla birlikte ya amaya devam etmeli, sürekli güncellenerek, kurum gereksinimlerini kar ılayacak ekilde yenilenmelidir. En güvenli sistem kurulsa dahi a sürekli gözlem altında tutulmalı ve gözlemler do rultusunda do abilecek sakıncalar ilk a amada önlenmelidir. 3. ÖYS (Ö RENME YÖNET M MANAGEMENT SYSTEM) S STEM ) (LMS - LEARNING Bu bölüm genellikle a tabanlı ve farklı zamanlı ö renme modelleri için ÖYS özelliklerini özetlese de, harmanlanmı veya e zamanlı ö renme modellerinde kullanılacak yöntemlerden de bahsedilmi tir. Bu raporda ÖYS a a ıdaki ba lıklarda incelenmi tir : 1. Tanım 2. levleri 3. Standartlar 4. E ilimler Bölüm 3.5’de ayrıca ÖYS seçerken dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili kısa bir bilgi de sunulmu tur. 3.1. Tanım Geçmi i hiç de uzak olmayan Ö renme Yönetim Sistemleri (ÖYS) yazılımları, 5-6 yıl gibi kısa bir süre içinde önemli bir geli me kaydetmi tir. Bu süreçte ÖYS’ler basit bir e itim kayıt sisteminden, kurumun tüm insan kaynakları, personel kütükleri veya ö renci bilgileri ile entegre olan, kurum genelinde e itim sunma, kaydetme ve raporlama amacıyla kullanılan kabul görmü yazılımlar haline gelmi tir. Günümüzde ÖYS, en basit anlamıyla, e itim yönetimini otomasyona geçiren bir yazılım olarak tanımlanabilir. Daha geni bir anlatımla ÖYS’nin i levleri u ekilde listelenebilir; • • • • • • e-Ö renme içeriklerini kullanıcıya sunar, Kayıt i lemlerini yürütür, Kullanıcılar ve e itmenler arasında ileti im ve etkile imi sa lar, Ölçme ve de erlendirme yapar, Kullanıcı e itim bilgilerini takip eder, Raporlar. Bir kurum için do ru ÖYS tanımı ise, kurumun gereksinimlerine yanıt verebilen Ö renme Yönetim Sistemi olacaktır. ÖYS yazılımları e-ö renme projesinin omurgasını olu turdukları için kurumlar için son derece hayati bir öneme sahiptir. Bununla birlikte ÖYS yazılımları, giderek uzaktan e itim portalleri haline dönü mektedir. Bu durum, ÖYS ile birlikte yepyeni yazılımların üretimini ve kullanımını yaygınla tırmaktadır. Bu yazılımlar ; • • • • • Sanal Sınıf Yazılımları, Sosyal etkile im ve ortak çalı ma araçları (giderek standart ÖYS özellikleri haline gelmektedir.), çerik (e itsel yazılım) üretim, sunum ve yönetim yazılımları, Oldukça karma ık ölçme ve de erlendirme yazılımları (ÖYS için standart özelliklerdir.), Çevrimdı ı (Offline) içerik yönetim yazılımları olarak özetlenebilir. Söz konusu ba lıklara bu bölümün ‘E ilimler’ kısmında ayrıntılı olarak de inilecektir. Bir ÖYS’nin hangi beklentilere yanıt vermesi gerekti i, bu sistemi kullanacak kurum ya da bireylerin geleneksel ö renme alı kanlıklarından ne ölçüde uzakla aca ı, ve kısaca “e- ö renme” ya da “karma” veya “harmanlanmı ” ö renme ortamlarına ne ölçüde yakla aca ı ile ili kili olarak farklıla maktadır. Buna göre, iki ayrı kurulu un ÖYS’ye yatırım yaparken farklı de i kenleri dikkate almaları, gereksinimlerini kar ılamaya elveri li ve i levsel bir biçimde i e ko ulabilecek bir modele yönelmeleri anlamlı olabilmektedir. Bu durum, herkese uygun “tek tip” bir ÖYS tarif etmeyi anlamsızla tırmakta, ama öte yandan, TBV ÖYS Çalı ma Grubunun olu turdu u “alternatif” gereksinimlere uygun esnek ve modüler bir kılavuzun ne kadar gerekli oldu una i aret etmektedir. 3.2. levleri A a ıda, bir ÖYS’nin de erlendirilmesi sırasında göz önünde bulundurulması gereken noktalar “temel özellikler”, “önerilen özellikler” ve “seçimlik özellikler” olarak üç ba lıkta incelenmi tir. Bunlardan ilki, genel olarak, bir Ö renme Yönetim Sisteminden söz edilebilmesi için söz konusu uygulamada nelerin kesinlikle bulunması gerekti ine i aret etmektedir. kinci gruptakiler, de i en ö renme kuramları ve bunlara e lik eden teknolojik çözümler göz önünde bulundurularak, bir ÖYS’nin bütünle ik bir ça da ö renme hizmeti verebilmesinde önemli / gerekli oldu u dü ünülen özelliklerdir. Son grupta sıralanan özellikler ise ba kaca de i kenleri de göz önünde bulunduran karar vericinin kendi özgün durumuna uygun olarak seçmekte ya da seçmemekte serbest olaca ı özelliklerdir. 3.2.1 Temel Özellikleri Ö renci Kayıtları ÖYS' yi herhangi bir içerik sunan sistemden ayıran en önemli özellik, ö rencileri kaydetme ve sisteme girdikleri andan itibaren izleme yetene ine sahip olmasıdır. Kayıt i leminin toplu olarak yapılabilmesi, çok ö rencili ortamlarda önemli bir kolaylık sa lar. Toplu kayıt, herhangi bir sistemden (insan kaynakları uygulaması, ö renci yönetim sistemi gibi daha önceden kullanılmakta olan bir uygulama) olabilir. Ya da LDAP (lightweight directory access protocol) uyumlu bir ÖYS seçilirse, varolan kullanıcı adları, parolaları ve istenebilecek ek bilgiler ba ka bir veritabanına aktarılmaya gerek duyulmadan kullanılabilir ve yönetilebilir. Sisteme Giri ÖYS kendine ba lanan kullanıcının kim oldu unu bilmek isteyecektir. Bu, kayıt sırasında olu turulmu kullanıcı adı ve parola girilerek gerçekle ir. Varolan bazı e itimlere “anonim”, yani kendini tanıtmaya gerek kalmadan eri ilebilmesi de istenebilmektedir. Bu ekilde ba lanan ki iler, e itimleri alabilir ancak sistem tarafından ayırt edilmeleri ve ölçümlenmeleri beklenmez. Kendini tanıtarak sisteme giren kullanıcılar, kendilerine göre özelle tirilmi bir ortam ile kar ıla ırlar. Duyuru Sistemi Sisteme giren kullanıcının, genel, kursa özel ya da kendine özel duyuruları görebilece i bir arayüz sık kullanılan bir özelliktir. Tercih edilen hiyerar i, sisteme ilk ba lanıldı ında genel duyuruların görüntülenmesi, ki i kendine ait özelle tirilmi ekranlara geçti inde ise, özel duyurularına eri mesidir. Duyuruların sisteme aktarılması, önem ve tarih sırasına sokulabilmesi, kimlerin hangi kategoride duyuru yapabilece inin belirlenmesi gibi yönetim özellikleri, duyuru sisteminin bir parçasıdır.[AH1] Kurs Seçimi ve / veya Atanması Ö renci herhangi bir dersi almak isteyebilir. Bu durumda sistem ö rencinin bu derse kendi kendini kaydetmesi için olanaklar sunabilir. Bu kayıt do rudan gerçekle ebilece i gibi, bir onay süreci sonunda da gerçekle ebilir. Bazı senaryolarda, ö rencinin kendini do rudan derse kaydetmesine izin verilebilir. Bazı senaryolarda ise bir dersin alınma zorunlulu u ba ka bir sürecin sonunda olu abilir. Bazı kurumsal e itim sistemlerinde, bir kurs ki iye bir becerisini geli tirme zorunlulu u olu ması sonucunda atanır. Kullanıcıları belli guruplar halinde tanımlama ve derslere toplu olarak kaydetme olana ı da ÖYS' nin bir parçasıdır. Sanal Sınıf Olu turma ÖYS ile belli bir dersi aynı dönemde alan ö rencilerden olu an bir sanal sınıf olu turulabilece i gibi, ö rencilerin birlikte tartı malarına olanak sa layan proje bazlı sanal sınıflar da olu turulabilir. Derslerin Sunumu ÖYS' de dersler çe itli yöntemlerle sunulabilir. Bu yöntemlerin en basiti kullanıcılara e itimlerin atanması veya kullanıcıların derslere kaydolması ve dersleri kendi ö renme tempolarında sürdürmeleridir. ÖYS yöneticisi ya da ders yöneticisi, merkezi olarak, hangi kullanıcının ya da hangi gurubun dersin hangi a amasında oldu unu gözlemleyebilir. E itimin süresi de istenirse ÖYS tarafından kontrol edilebilmektedir. Bir zaman aralı ında aynı dersi almakta olan ö rencilerle bir sınıf olu turulursa birlikte çalı ma ortamı da yaratılabilir. Sanal sınıf ö rencileri kendi aralarında ileti im kurarak çalı ma konuları hakkındaki fikirlerini payla abilir, sorularını sorabilir, kısacası birbirlerinin ö renmesine yardımcı olabilir. Kullanılan ileti im yöntemi farklı zamanlı (asenkron) ya da e zamanlı (senkron) yöntem olabilir. Farklı zamanlı ileti im yöntemleri arasında forum ya da e-posta gibi araç kullanımı ÖYS’nin temel özellikleri arasında sayılabilir. E zamanlı yöntemler arasında sohbet odaları, beyaz tahta uygulamaları, uygulama payla ımı, sesli sohbet odaları, video konferans, tele konferans sayılabilir. Ancak derslerin sunumunda, tele konferans, video konferans, sesli sohbet odaları, uygulama payla ımı, sanal sınıf yazılımı ve e itim süresinin denetimi gibi bazı özelliklerin ÖYS ile bütünle ik olarak sunulması ‘önerilen özellikler‘ arasında kabul edilmi olup kullanıcıların gereksinimleri do rultusunda kullanmaları önerilmektedir. Ödev Yönetimi ÖYS, e itmenin sanal sınıf ortamında çalı an ö rencilere ki isel ya da grup ödevi atamasına, tamamlanan ödevlerin yine elektronik ortamda sisteme aktarılması ve gerekti inde payla ılmasına yönelik i levler içerebilir. Sınavlar (Ölçme ve De erlendirme levleri) ÖYS ortamında sınav yapılabilir. ÖYS ortamında alınan sınavlar, bir gözetmen olmadan gerçekle iyorsa, daha çok ö rencinin kendi kendini sınaması olarak tasarlanmalıdır. E er ÖYS üzerinden alınacak sınav, ö rencilerin ders geçmesini veya kurum çalı anlarının sicilini etkileyecekse, bu sınavın bir gözetmen denetiminde verilmesi önerilmektedir. ÖYS aynı zamanda sınavın hazırlanmasında da dersin e itmenine çe itli olanaklar sunar. Bu olanakların arasında bir soru bankası olu turulması, soruların tipi, konu, zorluk derecesi gibi çe itli ölçütlere göre sınıflandırılması vardır. Sınavlar, soru bankası içinden seçilen sorulardan olu ur. Bazı ÖYS' ler, belli adet sorunun soru bankasından rasgele seçilip sorulmasını destekler. Sınavların süresi de istenirse ÖYS tarafından kontrol edilebilmektedir. Raporlar ÖYS, kullanıcılarına çe itli raporlar sunmalıdır. Örne in, ö rencilerin kendilerine ait, e itmenlerin sınıflarına ait, sistem yöneticilerinin de tüm “yerle ke” için raporlar almaları beklenir. Yani her roldeki ki i belli bir yetki çerçevesinde bazı raporları alabilmelidir. En çok kullanılan rapor örnekleri a a ıda listelenmi tir: • Sisteme eri im sayısı, dersler, konular ve etkinliklere eri im sayısı ve geçirilen süreler. • Ki isel veya toplu sınav sonuçları ve istatistikler. • Sınıf listeleri, grup listeleri. • Ders bazında kullanım istatistikleri. Roller ve Yetkiler ÖYS, ö renci dı ında, e itmen, asistan, e itim yöneticisi, sistem yöneticisi gibi çe itli kullanıcı tipleri tanımlamaya ve her tipteki kullanıcıya rolü için gerekli yetkileri atamaya ya da sınırlamaya izin vermelidir. Platform Seçimi ÖYS' nin hangi bilgi i lem ortamlarında (donanım, i letim sistemi, uygulama sunucusu gibi) çalı tı ı sorgulanmalıdır. ÖYS kurulu u yapılacak kurumlarda varolan bilgi i lem becerileri ve proje tecrübeleri platform seçiminde önemli bir ölçüt olarak ortaya çıkmaktadır. Di er taraftan ÖYS' nin birden çok platform üzerinde çalı abiliyor olması, bugünden belli olmayan ve daha sonra ortaya çıkabilecek ek gereksinimler ve de i en ko ullar do rultusunda, kuruma seçme ve platform de i tirme ansı vermesinden dolayı tercih edilebilir. Sürüm Politikası Kurum gereksinimlerine ve kurum politikalarına uygun olarak ÖYS seçilirken, bu ÖYS’nin piyasada ne kadar yaygın kullanıldı ını sorgulamak bize ürün hakkında bir bilgi verebilir. Üretici firmanın ÖYS’nin yeni sürümlerine geçi için tutarlı bir politika izleyip izlemedi i, ürüne yatırım yapmaya devam edip etmedi i, ürünü geli tirirken varolan uluslar arası standartları destekleyip desteklemedi i, ürün i levlerini arttırmak için pazardan geri bildirim alma yöntemlerinin olup olmadı ı dikkat edilecek noktalar arasındadır. Ancak bu seçim ölçütlerinin tümü, kurumun kısa ve uzun süreli gereksinimlerine göre teker teker incelenerek de erlendirilmelidir. Destek ÖYS sa layan firmanın ürün destek yapısı sorgulanmalıdır. Destek sa lamakla yükümlü bir organizasyonunun olup olmadı ı, destek sa larken izlenen standartların belgelenip belgelenmedi i ara tırılmalıdır. Bunun yanı sıra ürünün kaynak kodlarının ürün sahibi irkette olup olmadı ı sorgulanmalıdır. 3.2.2 Önerilen Özellikler • • • ÖYS kullanan kurumun / Üniversitenin kurumsal kimli ine uygun bir görseli levsel forma sokulabilirlik. Web temelli bütün ö renme kaynaklarına ba lantı (link). Geleneksel, e-ö renme, dı ö renme etkinlikleri ve seminerlere ili kin ö renme kaynaklarına eri im, ölçme, izleme, yönetme ve raporlama yetene i. • • • • • • • • Çevrimiçi kütüphane kaynaklarına eri im ve yönetme olana ı. Yeni ders içerikleri ile ilgili uyarı ve bilgilendirme mesajlarını yönetme. Ücretli programlar için ders ücreti, ödeme, faturalama, gecikme faizi vb. “ücretlendirme yönetimi” sa lama. Çevrimiçi yardım masası yönetimi. Çevrimiçi ödeme sistemleri. Kurumların gereksinimlerine uygun ek raporların alınabilmesi, Kurum insan kaynakları ve / veya e itim sistemleri ile bütünle tirilebilmesi, Birden fazla dil deste i sa lanması. 3.2.3 Seçimlik Özellikler • Yetkinlik Yönetimi Özellikle i yerleri, irketler ve di er profesyonel örgütlerde, belli bir pozisyonun i tanımı, ba arı ölçütleri ve gereksinilen bilgi-beceri ayrıntılarına uygun olarak ÖYS’nin “yetkinlik” ve “ba arım” analizleri yapabilme özelli idir. • Sertifikasyon Yönetimi Ö rencilerin önceden belirlenen ölçütler uyarınca sertifikasyon kapsamına alınıp alınmayaca ına karar verme, hak kazananların sertifikalarını hazırlama özelli idir. • Çevrimiçi e zamanlı / farklı zamanlı ders içerikleri hazırlama sihirbazı Ders sa layıcıların ÖYS ortamında kullanılacak bir araç yardımıyla derslerini tasarlama, hazırlama ve geli tirmelerine olanak verebilme özelli idir. Bireysel ö renme biçimlerini ayırt edebilme ve buna uygun ki iselle tirilmi ö retim kanalı olu turabilme. • çerik yönetimi Ders içeriklerinin “ö renme nesneleri” (learning objects) biçiminde saklanmasına ve gerekti inde ilgili konuda, konu anlatımı, alı tırma ve testin yeniden kullanıma sunulabilmesine olanak verebilme özelli idir. • Sınıf olu turma ve ilgili kaynakları belirleme ÖYS ile belli bir dersi aynı dönemlerde alan ö rencilerden olu an bir sınıf olu turulabilir. Dersin tümü nternet üzerinden alınabilece i gibi bir kısmı sınıf ya da laboratuarlarda da gerçekle ebilir. Bu durumda bir sınıf olu turma ve sınıf üyelerinin yakla ık aynı ö renme temposunda dersi sürdürmeleri gerekecektir. Bir araya gelinecek ders ya da laboratuarlarda hangi kaynakların gerekece i (sınıf, salon, projektör, vb.) önceden belirlenip kaynak rezervasyonları ÖYS üzerinde tutulabilir.[AH2] 3.3. Standartlar çeri in yaratıldı ı sistemle kısıtlı kalmasını önlemek, kullanılabilirli inden emin olmak, e itim içeri inin payla ılabilmesine olanak sa lamak, birlikte i lerli ine olmak için ö renme teknolojilerinde standartlara ve duymaktayız. e itimsel içeri in tekrar ve ö renci bilgilerinin (interoperability) yardımcı spesifikasyonlara ihtiyaç 3.3.1. Ö renme Teknolojilerinde Standart Türleri Ö renme çeri i Standartları Ö renme Nesnelerini tanımlar, Ö renme Nesnelerini paketler, Ö renme Nesnelerinin sonuçlarını takip eder. Ö renci Standartları Ö renci bilgilerinin saklanması ve payla ımını sa lar, Yeterlilik ve sertifikayı tanımlar, Gizlilik ve güvenli i garanti eder. Birlikte lerlik Standartları Ö renme sistemlerini birlikte çalı masını sa lar, Birden fazla sistemin bir arada çalı masını sa lar. 3.3.2. Bilgi Teknolojilerinde Birlikte Geli tiren Kurumlar lerlik Standartları ve Spesifikasyonları 3.3.2.1. Uluslararası • IMS: Instructional Management System Global Learning Consortium • ADL: Advanced Distributed Learning Initiative • DCMI: Dublin Core Metadata Initiative • IEEE LTSC: Institute of Electrical and Electronics Engineering' s Learning Technology Standards Committee • ISO: International Standards Organization • ARIADNE: Alliance of Remote Instructional Authoring and Distribution Networks for Europe • AICC: Aviation Industry CBT Committee 3.3.2.2. Avrupa Prometeus CEN/ISSS WS-LT 3.3.3.Standartların Gelece i o Tüm kullanıcılar tarafından ula ılabilirlik (özellikle özürlüler için) üzerine yönelim o Yeni ihtiyaçlarını kar ılamak için mobil ortamlara standartların ta ınması ve entegrasyonu o Ö renci profili, geli mi de erlendirme, ba arım deste i, uyarlanabilir ö renme, benzetim, oyun, akıllı ö retme sistemleri (ITS), cihaz ve a ba ımsızlık, user agents, semantic modellere yönelik özelliklerin ve standartların geli tirilmesi (SCORM). 3.3.4.Ö renme Yönetim Sistemlerinin ‘Standartlara Uyum’ Özellikleri 3.3.4.1. Temel Özellikler • Standartlara Uyum • nsan kaynakları sistemleri, KKP (Kurumsal Kaynak Planlama), genel hesaplar, ba arım yönetim sistemleri ile bütünle me • Yönetimsel i lemler: sınıf bilgisi, kayıt bilgileri, ö renci bilgisi (Transcript), ö retmen bilgisi, içerik ve müfredat yönetimi, raporlama, uygulama ve veri tabanı yönetimi, sistem yönetimi, finans yönetimi, de erlendirme 3.3.4.2.De er Arttıran Di er Özellikler • Beceri Yönetimi, beceri profilleri çıkarma,i profilleri ve birden çok kariyer hedefi seçenekleri yaratan ve yöneten araçlar • Geli tirilebilirlik 3.3.4.3.Az Bulunan Özellikler • Çevrimiçi topluluk (Online community) • çerik Yönetim Yetenekleri * a. çerik yazımı b. çerik yönetimi * e-ö retime yeni ba layan kurumlar için satı ı etkilemeyen bir özelliktir. 3.3.4.4.Di er Özellikler • domainleri yaratma • Uyumluluk, Sertifika, Akreditasyon • Ki iselle tirebilir arayüz • Güvenlik • Belgeleme 3.4. E ilimler ÖYS yazılımlarındaki ana e ilimler gelece in e-ö renme dünyasını önemli ölçüde etkileyecek e ilim ve hedefler olarak açıklanabilir. Söz konusu e ilimleri, birey için bütünle ik bir ö renme ve bilgi payla ımı / yönetimi dünyası olu turma olarak özetleyebiliriz. Gelecekte, bireylerin tek bir portalden binlerce farklı bilgi ve e-ö renme içeriklerine ula ması, kendine uygun ö renme nesnelerini yöneterek / kullanarak e-ö renme içerikleri olu turması, kendi bilgi ve birikimini sunulan araçlarla portalde di er kullanıcıların kullanımına sunması, tüm kullanıcılarla yüz yüze sa lanabilecek etkile im ve ileti imden daha fazla ileti im kurması beklenmektedir. Gelecekte bilgi ve ö renmenin bir ya am biçimi olarak ekillenece i dü ünülmektedir. Bu nedenle, yeni e-ö renme dünyasının omurgaları olan ÖYS’lere çok önemli görevler ve i levler yüklenecektir. Günümüzde ÖYS yazılımları ile birlikte kar ıla tı ımız di er e-ö renme yazılımları u ekilde listelenebilir; • Sanal Sınıf Yazılımları • • • Sosyal etkile im ve ortak çalı ma araçları (giderek standart ÖYS özellikleri haline gelmektedir.) çerik (E itsel Yazılım) üretim, sunum ve yönetim yazılımları Çevrimdı ı (Offline) içerik yönetim yazılımları Kısaca bu ba lıkları açıklamak gerekirse; 3.4.1.Sanal Sınıf Yazılımları: Sanal sınıf yazılımları, gerçek sınıf ortamını benzeten ve farklı mekanlardaki konu uzmanı ve ö rencileri, aynı zaman dilimi içerisinde, ses, görüntü, uygulama ve çoklu ortam (multimedya) içerik payla ımlı ortamlarda bir araya getiren yazılımlardır. 3.4.2.Sosyal Etkile im / leti im / Payla ım Yazılımları: Ortak bir ö renme ortamı, payla ım ve ileti im ortamı sa layan yazılımlardır. 3.4.3. çerik Üretim ve Yönetim Yazılımları: (Learning Content Management System, e-Ö renme çeri i Yönetim Sistemi (Ö YS) Bir Ö YS, içerik kim tarafından üretilirse üretilsin, içeri in yönetiminden sorumludur. çeri i ve ö renme nesnelerini (learning objects) sunar fakat ö renicileri veya onların verilerini yönetme yetene i ya yoktur ya da çok azdır. E itim içeri inin kapsamı ne kadar geni olursa, sık sık güncelleme ya da içerik yükleme gereksinimi de o kadar az olur. Bir Ö YS sisteminin, içerik sunucu firmalarla uyumlu olacak ekilde tasarlanmı olması önemlidir. Ö YS yeniden kullanılabilir ö renme nesnelerini desteklemeli ayrıca sistem içine yerle tirilmi , kullanımı kolay, otomatikle tirilmi içerik geli tirme araçları bulunmalıdır. Bu, hem üreticiler için hem de bilgi teknolojisi kayna ı olmadı ı halde içeri i hızla yazabilen, çok az programlama deneyimi olan uzmanlar için çok büyük bir yarar sa lar. 3.4.4. çerik Yönetim Sistemleri (Content Management System ( YS)): YS, metin, ses klipleri ve resimler dizini olu turarak büyük miktarlarda veri saklamak, bulmak ve eri mek için kullanılır. Örne in, bir gazete temsilcili i, gazeteye yazılmı tüm yazıların bir ar ivini tutmak için YS’ni kullanabilir. Benzer biçimde, daha sonraki yazılarda kullanılmak üzere geni bir foto raf kütüphanesi olu turmak için de YS’yi kullanabilir. Kısacası, bir YS,bir çok veri ile beraber içerik bilgilerini de saklar. 3.4.5.Çevrimdı ı (Offline) çerik Yönetimi Yazılımları: Çevrimdı ı içerik yönetim yazılımları, kullanıcıların nternet’e ba lı kalmadan eö renme içeriklerine ula malarını, çalı malarını ve gerekli kayıt bilgilerinin ilk nternet ba lantılarında ÖYS yazılımına iletimini sa layan yazılımlardır. CD’ler ve CD içerikleri de çevrimdı ı içerikler olarak dü ünülebilir. Bu açıdan bakıldı ında çevrimdı ı içerik yönetim yazılımları CD içeriklerini e-ö renme ve ÖYS dünyasına birle tiren, CD içeriklerinin de takibi ve raporlanmasını sa layan önemli araçlardır. 3.4.6.e-Ö renme çeri i Geli tirme Yazılımları: Konu uzmanlarına sunulan araç ve sihirbazlar yardımıyla dünyaca kabul gören standartlarda e-ö renme içeri i olu turulmasına yardımcı olan araçlardır. Bu yazılımlar sayesinde, programlama ve di er içerik üretim araçlarının kullanımını bilmeyen konu uzmanları hızlı bir ekilde e-ö renme içerikleri üretebilmektedir. Elbette ki belirli bir kalitede ve etkinlikte. Yakın bir gelecekte ÖYS yazılımlarının birlikte çalı aca ı di er yazılımlar da e ilimler ba lı ı altında a a ıda listelenmi tir. 3.4.7.Kurumsal Kaynak Planlama (KKP-ERP): KKP, insan kaynakları (HR), satın alma ve takip, sa layıcılara ba lı sipari sistemleri, mü teri hizmetleri ve finans gibi, bir irketin i lemlerinin pek ço unun üstesinden gelen çok-modüllü bir yazılım uygulamasıdır. Bir KKP sistemi, irket genelinde tek bir çözüm sunmak üzere bir ÖYS ile bütünle tirilebilir. Örne in, bu sisteminde tek ö renici hakkındaki ayrıntılar ÖYS’de anında güncellenebilir. 3.4.8.Bilgi Yönetim Sistemi (BYS): BYS, irket içinde bilgi toplayan, bunları saklayan ve irket içindeki ki ilerin eri imine olanak veren bir yazılım uygulamasıdır. Bu sistemin asıl amacı, bir irketin kollektif bilgisini topladıktan sonra bunları yerinden almayı ve yeniden kullanmayı kolayla tırmaktır. Daha basit ifadeyle, bilgiyi kolay eri ilebilir hale getirir ve bir bilgi platformu olu turur. BYS, çalı anlar arasında i birli i olanaklarını geli tirirken, irket içinde bilginin yönetimi sırasında olu abilecek gereksiz, fazladan çabaları engellemenize yardımcı olur. 3.5.Ö renme Yönetim Sistemi Seçimi ÖYS’ler, onlarca farklı marka, fiyat ve özellikle kurumlara sunulmakta ve kurumlar, insan kaynakları ve bilgi i lem bölümleri, ÖYS çözümleri arasından kendilerine uygun olanı belirlemek ve seçmek durumunda kalmaktadır. Yapılacak seçimde unutulmaması gereken en önemli nokta, kurumsal ihtiyaçların do ru belirlenmesi, seçim kriterlerinin belgelenmesi ve ileride do ması muhtemel di er ihtiyaçlar için gerekli esnek yapının belirlenmesidir. Kurumlar, do ru ÖYS çözümü seçimi için gerekti inde mutlaka danı manlık hizmetlerinden faydalanmalıdırlar. Pek çok kurum, bir ÖYS seçimi sonrasında temel olarak; • Çalı anların ve ö rencilerin istedikleri zaman ve yerden e itimlere ula abilecekleri bir uzaktan e itim platformuna sahip olmak, • Çalı anların ve ö rencilerin e itim ile kazandıkları yetkinlikleri ve geli imleri ölçmek ve • Sürekli ö renen bir organizasyon ve sürekli ö renen çalı anlar ve ö renciler olu turmak iste indedirler. Kurumsal e-learning yapılanmalarında, ÖYS seçimi karar a amasında, uzun vadeli stratejiyi, alınan kararların uzun vadeli desteklenmesi gereklili ini ve yatırımın uzun vadeli geri dönü ünün hesaplanması gerekti i unutulmamalıdır. ÖYS seçiminde kurumlar tarafından dikkat edilmesi ve ara tırılması gereken ba lıkları u ekilde özetleyebiliriz: • • • • • • • • • • • • Yazılım kurulum gerekleri, Kullanıcı kurulum gerekleri, Mevcut e itim ve personel veri tabanları ile bütünle me gerekleri, Mevcut e itim sistemine destek gerekleri, Tutulan kayıtlar ve takip sistemi, Kayıt yetenekleri, E itim yapılanmasının otomasyona geçirme yetenekleri, Kullanıcı arayüz esneklikleri, De erlendirme sistemi ve yapısı, Raporlama yetenekleri, Yetkilendirme sistemi, Tüm e-ö renme kaynak ve içeriklerini barındırma / sunma yetenekleri. Türkiye’de hayata geçirilecek tüm projelerde, projenin uygulama ve finansal ba arısı için, seçim konusuna gereken önem verilmelidir. Kurumun ihtiyaçlarına uygun ÖYS seçimi için harcanan zaman ve maliyetler, projelerin gelece i için son derece gerekli ve hayatidir. Türkiye’de ba arı ile gerçekle tirilen tüm projelerde bu konuya gereken önemin verildi i muhakkaktır. 4.ÖYS (Ö RENME YÖNET M S STEM ) (LMS MANAGEMENT SYSTEM) KONTROL LISTESI - LEARNING Kurumsal e-ö renme yapılanmalarında, ÖYS seçimi karar a amasında, uzun vadeli stratejiyi, alınan kararların uzun vadeli desteklenmesi gereklili ini ve yatırımın uzun vadeli geri dönü ünün hesaplanması gerekti i unutulmamalıdır. ÖYS seçiminde kurumlar tarafından dikkat edilmesi ve ara tırılması gereken ba lıkları u ekilde özetleyebiliriz: • • • • • • • • • • • • Yazılım kurulum gerekleri, Kullanıcı kurulum gerekleri, Mevcut e itim ve personel veri tabanları ile bütünle me gerekleri, Mevcut e itim sistemine destek gerekleri, Tutulan kayıtlar ve takip sistemi, Kayıt yetenekleri, E itim yapılanmasını otomasyona geçirme yetenekleri, Kullanıcı arayüz esneklikleri, De erlendirme sistemi ve yapısı, Raporlama yetenekleri, Yetkilendirme sistemi, Tüm e-ö renme kaynak ve içeriklerini barındırma / sunma yetenekleri. ÖYS Çalı ma Grubu tarafından olu turulan Kontrol Listesi belirlenirken öncelikle kurumun bu konuda, yukarıda listelenen gereksinimlerini saptamı oldu u varsayılmı tır. A a ıda, bir ÖYS’nin de erlendirilmesi sırasında göz önünde bulundurulması gereken noktalar “temel özellikler”, “önerilen özellikler” ve “seçimlik özellikler” olarak üç ba lıkta incelenmi tir. Ki i veya kurumlar, kısa veya uzun süreçte, özellikle kendi gereksinimlerini kar ılayacak ekilde bu özellikleri incelemeli ve karar vermelidirler. 4.1.Temel Özellikleri Seçilen ÖYS a a ıda sıralanan i levleri yerine getirebiliyor mu? • Ö rencileri kaydetme ve sisteme girdikleri andan itibaren izleme yetene ine sahip mi? • Kayıt i lemini toplu olarak yapabiliyor mu? • Toplu kayıt, kurumun daha önceden kullanmakta oldu u sistemden (insan kaynakları uygulaması, ö renci yönetim sistemi gibi) olabiliyor mu?. • Varolan kullanıcı adları, parolaları ve istenebilecek ek bilgiler ba ka bir veritabanına aktarılmaya gerek duyulmadan kullanılabiliyor mu? • Derslere kayıt sırasında olu turulmu kullanıcı adı ve parola ile girilebiliyor mu? • Varolan bazı e itimlere “anonim”, yani kendini tanıtmaya gerek kalmadan eri ilebilmesine olanak sa layabiliyor mu? • Kendini tanıtarak sisteme giren kullanıcılar, kendilerine göre özelle tirilmi bir ortam ile kar ıla abiliyor mu? • Sisteme giren kullanıcı, sisteme ilk ba lanıldı ında genel duyuruları görüntüleyebiliyor mu? • Ki i özel duyurularına ancak kendine ait özelle tirilmi ekranlara geçti inde mi eri iyor ? • Duyuruların o sisteme aktarılmasına, o önem ve tarih sırasına sokulabilmesine, o kimlerin hangi kategoride duyuru yapabilece inin belirlenmesine olanak sa lıyor mu? • Belli bir dersi aynı dönemlerde alan ö rencilerden olu an bir sanal sınıf olu turulabiliyor mu? • Ö rencilerin birlikte tartı malarına olanak sa layan proje bazlı sanal sınıflar olu turabiliyor mu? • Kullanıcıların dersleri kendi ö renme hızlarında sürdürebilmelerine olanak sa lıyor mu? • ÖYS yöneticisi ya da ders yöneticisinin, merkezi olarak hangi kullanıcının ya da hangi gurubun dersin hangi a amasında oldu unu gözlemlemesine olanak sa lıyor mu? • • • • • • E itimin süresi ÖYS tarafından kontrol edilebiliyor mu? Sanal sınıf ö rencileri kendi aralarında ileti im kurarak çalı ma konuları hakkındaki fikirlerini payla abiliyorlar mı? Farklı zamanlı ileti im yöntemleri, a a ıdaki özellikleri destekliyor mu? o Forum, o e-posta. E zamanlı ileti im yöntemleri, a a ıdaki özellikleri destekliyor mu? o sohbet odaları, o beyaz tahta uygulamaları, o uygulama payla ımı, o sesli sohbet odaları, o video konferans, o tele konferans. E itmenin sanal sınıf ortamında çalı an ö rencilere ki isel ya da gurup ödevi atamasına olanak sa lıyor mu? Tamamlanan ödevlerin o yine elektronik ortamda sisteme aktarılmasına, o gerekti inde payla ılmasına olanak sa lıyor mu? • • • • • Soru bankası olu turulmasına olanak sa lıyor mu? Soruların türü, konu, zorluk derecesi sınıflandırılmasına olanak sa lıyor mu? gibi çe itli ölçütlere göre Sınavlar, soru bankası arasından seçilen sorulardan olu abiliyor mu? Belli sayıda sorunun soru bankasından rasgele seçilip sorulmasını destekliyor mu? Sınavların süresini kontrol edebiliyor mu? • A a ıdaki raporları alabiliyor mu? o Sisteme eri im sayısı, dersler, konular ve etkinliklere eri im sayısı ve geçirilen süreler. o Ki isel veya toplu sınav sonuçları ve istatistikler. o Sınıf listeleri, grup listeleri. o Ders temelinde kullanım istatistikleri • A a ıdaki kullanıcı / yönetici rollerini tanımlayıp çe itli düzeylerde yetkilendirebiliyor mu? o ö renci o e itmen, o asistan, o e itim yöneticisi, o sistem yöneticisi, • Hangi bilgi i lem platformlarında (donanım, i letim sistemi, uygulama sunucusu gibi) çalı ıyor? • Bu platform kurumun varolan bilgi i lem becerileri ve proje deneyimleri ile uyumlu mu? • Birden çok platformu destekliyor mu? • Üretici firma o ÖYS’nin yeni sürümlerine geçi için tutarlı bir politika izliyor mu? o Ürüne yatırım yapmaya devam ediyor mu? o Ürünü geli tirirken varolan uluslararası standartları destekliyor mu? o Pazardan gelen geri bildirimi ürün i levlerini arttırmak için kullanıyor mu? • Ürüne teknik destek sa lamakla yükümlü bir organizasyon var mı? • Ürüne destek sa larken izlenen standartlar belgeleniyor mu? • Ürünün kaynak kodları ürün sahibi irkette mi? 4.2.Önerilen Özellikler • • • • • • • Kullanan kurum / Üniversitenin kurumsal kimli ine uygun bir görsel-i levsel forma sokulabiliyor mu? Web temelli bütün ö renme kaynaklarına ba lantı (link) sa lanabiliyor mu? Geleneksel, e-ö renme, dı ö renme etkinlikleri ve seminerlere ili kin ö renme kaynaklarına eri im, ölçme, izleme, yönetme ve raporlama yetene i var mı? Çevrimiçi kütüphane kaynaklarına eri im ve yönetme olana ı sa lanıyor mu? Yeni ders içerikleri ile ilgili uyarı ve bilgilendirme iletilerini yönetme olana ı var mı? Ücretli programlar için ders ücreti, ödeme, faturalama, gecikme faizi vb. “ücretlendirme yönetimi” sa lıyor mu? Çevrimiçi yardım masası yönetimi var mı? • • • • Çevrimiçi ödeme sistemleri var mı? Kurumların gereksinimlerine uygun ek raporların alınmasına olanak sa lıyor mu? Kurum insan kaynakları ve/veya e itim sistemleri ile bütünle ebiliyor mu? Birden fazla dil deste i sa lıyor mu? 4.3.Seçimlik Özellikler A a ıdaki özellikleri destekliyor mu veya belli bir tarihte destekliyece ini resmi olarak teyit ediyor mu? • Yetkinlik yönetimi • Sertifikasyon Yönetimi • Çevrimiçi e zamanlı / farklı zamanlı ders içerikleri hazırlama sihirbazı • çerik yönetimi • Sınıf olu turma ve ilgili kaynakları belirleme 5. ÇER K 5.1.Standartlar Ana Çerçevesi Bu rapor öncelikle a tabanlı ve farklı zamanlı ö renme modelleri için içerik geli tirmede uyulması gerekli kuralları özetlemektedir. E zamanlı ö renme modellerinde kullanılacak yöntemler, bazı konularda benzerlik gösterse de konusuna, hedef kitlesine ve özellikle e itmenin uygulamak istedi i yönteme göre farklılıklar gösterebilmektedir. Geli tirilmi veya geli tirilecek bütün içeriklerin, önceden tanımlanmı tek bir standarda uymasını beklemek yanlı olur. Örne in, 45 dakikalık bir ders içeri inde 3 grafik, 2 animasyon (simülasyon) ve 4 resim olmalıdır diye bir standart tanımlanırsa, bu ölçü konudan konuya de i iklik gösterece i için do ru bir tanımlama yapılmı olmaz. Bu standart belki bir fizik konusu için bir de er ifade edebilir, ancak bir felsefe dersi için hiç anlamlı olmayabilir ve uygulanamaz. Bu örnekten de anla ılaca ı gibi içerik, hazırlayan ekibin yakla ımına, içeri in konusuna, hedef kitlesine vb. göre farklılıklar gösterebilir. Ancak her içeri in hazırlanı sürecinde mutlaka takip edilmesi gereken adımlar vardır. Bu çalı mada, içeri in ne olması gerekti i de il, nasıl hazırlanması gerekti i, yani süreçlerde uyulması gereken standartlar ve içeri in sunulmasında dikkat edilmesi gereken kurallar önerilmektedir. çerik raporunun, içerik kontrol listesi ve bu raporun ekleri ile birlikte bir bütün olarak de erlendirilmesi konuya daha açıklık getirecektir. 5.2.Ö retimsel Tasarım (Instructional Design) 5.2.1.Tasarım ve geli tirme (Bu görevler bir ki i ya da birden fazla ki i tarafından yerine getirilebilir; bir ki i birden fazla görev üslenebilir) a. Konu uzmanı/konu danı manı: E itimi verilecek konuyu bilen ki i. Bu konu hakkında yeterli deneyime sahip olması, bilgisine güvenilir oldu unu kanıtlamı olması gerekir. Ö retim tasarımcısı: Konu danı manıyla birlikte konunun gerektirdi i bilgi, beceri ve/veya tutumları, bilgi (fact), kavram (concept) ve süreç (process) cinsinden ö retilebilir/ö renilebilir biçime sokar ve gerekli malzemenin tasarımını yapar. c. E itim teknolo u: Ö retimsel tasarımı ve var olan e itim teknolojilerini bilir. Ö retim tasarımcısıyla birlikte çalı arak tasarlanan ö retim materyallerinin var olan teknolojilerle uyumlu olarak en uygun tasarıma ula masını ve i görmesini sa lar. Ö retim tasarımcısıyla, malzemeleri gerçekle tirecek olan teknik ekip arasındaki e güdümü sa lar. (Pratikte, iyi yeti mi bir e itim teknolo u ö retim tasarımcısı i i de yapabilir). E itim teknolo unun ana görevlerinden biri, hazırlanacak malzemenin i e dönük (task-based), kullanılabilir ve ö renilebilir olmasını sa lamaktır. Ayrıca, hazırlanacak malzemenin (SCORM, AICC vb. türünden) standartlara uyumu da e itim teknolo unun i idir. d. Teknik ekip: E itim teknolo uyla birlikte tasarlanmı malzemeleri elektronik ortamda geli tirir. i. Grafik tasarımcı: Materyalin estetik ve kullanılabilirlik normlarına uygun olarak geli tirilmesini sa lar ii. Yazılımcı: Materyalleri ö retim tasarımı özelliklerine uygun geli tirir, seçilen ya da geli tirilen Ö renme Yönetim Sistemi (ÖYS) ile uyumlu çalı masını sa lar. b. 5.2.2.Sunum (Hazırlanan Bir Dersin Verilmesi) 1. Dersi veren: Hazırlanan dersi verir. Konunun uzmanı olması gerekmektedir. Dersin verili inden, yürütülü ünden ve de erlendirilmesinden sorumludur. Katılımcılara ödev, test ve proje verilmesi, yüz yüze e itimlerin (e itimin verili biçiminde tanımlı olan dersler için) verilmesi ve/veya e güdüm sa laması da sorumlulukları arasındadır. 2. Destek: Ders sırasında ö renciye hızlı ve do rudan destek sa lar. a. Akademik: Ö renciye hangi dersi alaca ı, gereksinimleri ve program olu turma konusunda destek sa lar. Ö retmensiz olarak verilen ki isel (tutorial) derslerde, e itim konusuyla ilgili destek de sa lar b. Teknik: E itmenli e-ö renme oturumlarında, dersi veren ile e güdüm içinde olarak ö rencilerin sorularını nternet ortamında, e-posta, forum, sohbet odası, beyaz tahta ortamları aracılı ı ile veya yüz yüze yanıtlar, ö rencilerin projelerine teknik destek sa lar. 5.2.3.Ö renciye Uyumluluk 5.2.3.1.Zaman Ö renci, herhangi bir e-ö renme ürününden kendi zamanına uygun biçimde yararlanabilmelidir. Bu, ürünün tasarlanmasında zamanın bir engel olmayacak ekilde planlanmasını gerektirir. Ürün farklı zamanlı etkinlikleri ö retim tasarımı do rultusunda kullanır. E er konu ö renciyle ö retmen ve/veya ö renciler arasında e zamanlı etkile im gerektiriyorsa, ürün bunu olabildi ince ö renciye uygun dü ünmeli, e zamanlı etkinli e katılamama ya da tekrar gözden geçirme istedi i durumlarda bu etkinli in bir kopyasını sa layabilmelidir. 5.2.3.2.Mekan e-Ö renme etkinli i derse eri im için mümkün olan en ucuz, uygun ve kullanı lı teknolojileri kullanmalıdır. Örne in, a tabanlı bir ders, kurs ya da modüle, o günkü ko ullarda ortalama teknik özelliklere sahip, nternet’e ba lanabilen, standart bir nternet tarayıcı (browser) ile ve tercihen ekstra bir yazılım kurulumu gerektirmeden eri im sa lanabilmelidir. Daha de i ik, ekstra donanım ve/veya yazılım gerekiyorsa bu açık ve anla ılır biçimde belirtilmeli ve ö rencinin bunun farkında oldu undan emin olunmalıdır. 5.2.3.3.Seviye e-ö renme ürünü, dersi alacak ö rencinin ba lama bilgi seviyesini toplamalı ve ö renci kendi seviyesine uygun bir ürünle ya da ürün içindeki seçenekler yardımıyla kendi seviyesinde çalı tı ını bilmelidir. 5.2.3.4.Ö renme hızı e-ö renme ürünü ö rencinin kendine özgü ö renme hızına uyum sa lamalıdır. Yapı, ö rencinin kendi hızında ilerlemesine izin vermelidir. 5.2.3.5.Ö renme biçimi e-ö renme ürünü ö rencinin görsel ve i itsel ö renme biçimi tercihlerine uyum sa lamalıdır. Bu, ürünün etkinliklerin bazılarını hem görsel hem de i itsel olarak iki biçimde de bulundurmasını gerektirir. Ö renciler, e-ö renme ürünü ile, kitaptan farklı olarak etkile imli çalı ma olana ı bulmaktadırlar. Bu sistem ayrıca ö rencilere, bilgisayarda canlandırma ortamlarında (benzetim ortamında) deney yaptırarak ö rendiklerinin kalıcı olmasını sa lamaktadır. Ö retim tasarımcısı ve e itim teknolo u, tüm bu olanakları kullanarak ö renme modelini belirleyecektir. 5.2.4.Ölçme, De erlendirme e-ö renme ürünleri tasarım a amasından ürün-çıktı a amasına dek ölçme ve de erlendirmeyi temel yapı ta larından biri olarak kullanmalıdır. Ö renci merkezli, ö renciye uyumlu olmada ürünün her ö renciye kendi seviyesini, geli imini ve ö renme düzeyini de erlendirmede yerinde ve iyi tasarlanmı sınamalara gerek vardır. Böylece, ö renci kendi ö renmesini açık ve anla ılır biçimde izleyebilecektir. Konu içinde veya konu sonunda ö rencilere verilecek sınavlar ya ö rencilerin kendi bilgilerini ölçmelerine ve eksik bilgileri bu sırada ö renmelerine yönelik olmalı, ya da ö rencinin ö rendiklerini de erlendirerek diploma, sertifika almasında temel te kil edecek ekilde hazırlanmalıdır. Diploma ya da sertifika vermeye yönelik sınavların a tabanlı olarak bilgisayardan ve mutlaka bir gözetmen e li inde verilmesi tavsiye edilmektedir. 5.2.5.Yetkinlik (Competency) 1. e-ö renme tasarlama, geli tirme, sunma ve bu hizmeti almada ilgili her ki i, birim ve/veya kurumun ortak bir ölçüte gereksinimi vardır. Bu ortak ölçüt gözlemlenebilir, gösterilebilir ve ölçülebilir olmalıdır. Ayrıca, özellikle hizmet içi e itimde sonuçların do rudan i e dönük olması istendi inden, bir ders, kurs, modül, program ya da e-ö renme ürününün yetkinlik bazlı olması uygun olacaktır. 2. Örne in, bir irket bir resmi kurumda çalı an bir grup ö renciye mesleki beceri e itimi verecektir. E itim, bir uyum sürecinden (oryantasyondan) sonra nternet üzerinden sa lanacaktır. Ö renciler, belli merkezlerdeki bilgisayar laboratuvarlarında istedikleri saatlerde e itimi alabileceklerdir. a. Tasarım ekibi dersi, ö rencinin ders sonunda, örne in, genel elektrik motoru arızalarını tespit etme yetisini kazanacak biçimde hazırlayacaktır (tasarım, geli tirme ve uygulama bu ölçüte göre yapılacaktır). b. c. d. e. f. g. E itmen ö rencinin bu yeterlili i kazanmasını hedefleyecek, ba arı bu ölçüte göre ölçülecektir. E er varsa, dersin parçası oldu u program ö rencinin bu yeterlili e sahip olaca ını, program sonunda da sahip oldu unu var sayacaktır. Dersin pazarlaması bu yeterlilik üzerine yapılacaktır. Dersi alan ki i, ders seçimini ve motivasyonunu hedeflenen yetiye sahip olma üzerine kuracaktır. Ki isel ya da kurumsal olarak ders, kurs ya da program alımı yapılırken karar vermede sonuç ürünün hedeflenen yeti olması temel unsur olarak ele alınacaktır. E itimi ya da e itim programı geli tirme hizmetini satın alırken kurum, kararını hedef yetiler üzerinden verecektir. 5.2.6. çerik Üretim Süreci çerik üretimi, yukarıda belirtilen ekipler tarafından geli tirilmeli, bu sürecin ba arılı bir biçimde yönetilebilmesi için çalı ma, proje mantı ı ile ele alınmalıdır. Buradan çıkartılacak sonuç, bir içerik geli tirilirken i in vaktinde, hedeflere uygun ve belirlenen bütçe içinde tamamlanabilmesi için profesyonel bir proje yöneticisi atanmasının gerekti idir. çeri in olu turulmasında gereksinim analizi ile i e ba lanmalıdır. E itimi alacak hedef kitlenin gereksinimlerinin neler oldu u saptanmalı, bu konu ile ilgili literatür ara tırması yapılmalıdır. Bundan sonra konu uzmanı, konu danı manı, ö retim tasarımcısı ve e itim teknolo u bir araya gelerek tasarım çalı malarına ba larlar. Ö renme hedefleri somut ve ölçülebilir tanımlandıktan sonra ö renme modeline ve ölçme de erlendirme yöntemine karar verilir; içerik / kavram haritası ve akı emaları çıkartılır, görev alacak insan kayna ı belirlenir. Bu a amadan sonra konu uzmanı, konu danı manı, ö retim tasarımcısı ve e itim teknolo u konuyu senaryola tırır ve resimli öykü (story-board) formatına aktarır. Teknik ekip bu noktada devreye girerek senaryoda belirtildi i gibi canlandırma (simulasyon) ile görsel tasarım ve ses unsurlarını da katarak kodlamaya ba larlar. E er kurum, geli tirilecek içeri in ö renci yönetim sistemi ya da insan kaynakları yönetim sistemi gibi kurumda çalı an bir ba ka uygulama ile kayna tırılmasını (entegrasyonunu) istiyorsa, tasarım buna göre yapılmalıdır. Programların geli tirilmesi süreci tamamlandıktan sonra ürünün testi yapılır, ilgili birimler tarafından e de erlik ölçümü yapılır (akredite edilir) ve kullanıma açılır. Bundan sonra en önemli adım geli tirilmi içeri in güncel tutulması, ö rencilerden gelen öneriler ve ele tiriler do rultusunda iyile tirme çalı malarının yapılmasıdır. 5.2.7.Ekler Ek 1. Proje Ekibi Örne i • Proje Yöneticisi / Ekip Lideri (De i ik meslek alanlarından gelebilir. Ekiplerine güven verecek deneyime sahip uzmanlardan seçilmelidir ) • Sanat Yönetmeni (Projenin artistik standartlarını belirler) • Konu Uzmanı / Konu Danı manı • Ö retim Tasarımcısı • E itim Teknolo u • E itim Psikolo u • E itim Sosyolo u • Ölçme De erlendirme Uzmanı • Yazılım Ekibi - Programcılar • Video Ekibi • • • Ses Tasarımcısı Ortam Derleme Test Ekibi Ek 2. Tasarım Süreci Basamakları • Proje gereksiniminin saptanması • Projenin belirlenmesi • Tasarım ekibinin olu turulması • htiyaç analizinin yapılması • Hedef kitle özelliklerinin belirlenmesi • Amaç-araç-strateji belirlenmesi • Tasarım ve yazım • Denetim • Yapım / özgün ürün • Denetim • Ço altım / yayın / da ıtım Ek 3. -Görevli Yapılacak i ler _________________________________ • htiyaç analizinin yapılması • • Hedef kitle özelliklerinin belirlenmesi Amaç-araç-strateji belirlenmesi • Tasarım ve yazım • Denetim • • Yapım / özgün ürün Denetim • Ço altım / yayın / da ıtım Sorumlu ekip / ki i ___________________________ Ö retim tasarımcısı ve alan uzmanı ya da alan ö retmeni Ö retim süreçleri tasarımcısı Ö retim süreçleri tasarımcısı ve alan ö retmeni Ö retim süreçleri tasarımcısı ve yazar. Tasarım ekibi - Ö retim süreçleri tasarımcısı, yazar, alan uzmanı, alan ö retmeni, e itim psikolo u, e itim sosyolo u, ölçme de erlendirme uzmanı, üretim sorumlusu, grafikvideografik uzmanı Yapım ekibi Tasarım ekibi ve kurum denetim kurulu Ço altım / yayın / da ıtım birimi Ek 4. Genel E itim Ortamı Geli tirme Modeli Ek 4.1 Analiz • htiyaç analizi o Problem nedir? o Problem nasıl çözülebilir • çerik analizi o çerik / Konu nedir? • Ö retim analizi o Neyin ö renilmesi isteniyor? o Daha önce ö renilmi olanlar nedir? Ek 4.2 Tasarım (Design) o Amaçlar nelerdir? o Amaçlara ula ıldı ını nasıl bilece iz? o Hangi ö retim stratejileri amaçlara hizmet edecek? o En etkili ortam ve yöntemler hangileri? Ek 4.3 Geli tirme (Development) • Taslak materyal o Materyal neyi verecek? • Ortamın üretimi o Materyal nasıl olacak? • Süreçte de erlendirme o Materyal kalite standartlarına uygun mu? o Ö renciler materyali kullanarak ö reniyor mu? o Materyali nasıl iyile tirebiliriz? Ek 4.4 Uygulama (Implementation) o Mü teri / Ö renci ö renme ile ilgili sorumluluk almaya hazır mı? Ek 4.5 De erlendirme (Evaluation) o Problemi çözdük mü? o Etkisi ne oldu? o De i tirilmesi gereken nedir? Ek 5. Etkile imli Ortam Tasarım ve Geli tirme Metodolojisi • Genel Kavram-Temel Tasarım • Analizler o Alıcı Analizi o Çevre Analizi o çerik Analizi o Sistem Analizi o Rakip Ürün Analizi • Bilgi Tasarımı o Pazarlama Özeti o çerik Ara tırması ve Özeti o Kavram Modeli o Ön Organizasyon • Etkile imli Ortam Tasarımı o levsel Gereksinimler o Etkile imler o Metafor ve Paradigmalar o Arabirim Tasarımı o Gezinme Haritaları o Ka ıt Prototipi • Ön Üretim o skelet Ekranlar o Ev çi Prototipi (Kullanıcı Testleri) o Bütçe ve Zaman Sonlandırma o Senaryo, Resimli Öykü (Story-Board) ve Akı Çizimleri • Üretim Özgün Video Ortam Derleme ve Hakların Alınması Anlatım, Ses Efektleri ve Müzik Sanat ve Animasyon Gerçekleme / Düzeltme o Ses, Video ve o Kodlama Alfa Kullanıcı Testi Beta Testi Düzeltme Son Kod Yayınlama o o o o • • Ek 6. Kanada e-ö renme Kalite Standartları ( çerik) • Ö renme hedef ve sonuçları: o Açık ve net belirtilmeli, o Ö rencinin i ine yarayacak türden olmalı, o Gözlemlenebilir, gösterilebilir olmalı, o Ölçülebilir olmalı, o Yapılabilir ve gerçekçi olmalı, o Alınan dersin a ırlı ına uygun zorluk ve derinlikte olmalı. • çerik: o Kaynaklar ve ö retmen güvenilir olmalı, o Do ru olmalı, o lgili olmalı, o Dengeli ve tarafsız olmalı, o Sık ve düzenli olarak güncellenmeli, o Ö renme hedeflerine uygun olmalı, o Kültürel ö elere saygılı olmalı. • Ö retme / ö renme malzemeleri: o Nitelikli içerik uzmanları ve e itim ortamı tasarımcıları tarafından hazırlanmalı, o Her an ula ılabilir olmalı, o Kullanımı kolay olmalı, o çeri i ve görünümü ho ve ilgi çekici olmalı, o yi düzenlenmeli, o Kültür, ırk, sınıf, ya ve cinsiyet açısından tarafsız olmalı, o Hatasız olmalı, o Ö rencinin gereksinim ve yeteneklerine uyum sa lamalı. 6. ÇER K DENET M Ç ZELGES Farklı Zamanlı ve Karma E itim Modelleri çin Burada sunulan çerik Denetim Çizelgesi, içeriklerde, konularından ba ımsız olarak, bulunması gerekli özelliklerin tümünü bir bütün halinde özetlemeyi hedeflemektedir. Kurum veya ki ilerin özel bir konuda seçecekleri veya ders içeri i üreticilerinin bir konuda geli tirecekleri içeriklerde, a a ıda sıralanan özelliklerin tümü bulunmayabilir. Burada önemli olan, dersin üretilmesinden sorumlu olan üretim ekibinin a a ıda sıralanan tüm özellikleri gözden geçirmi olması ve uygulamamaya karar verdikleri ölçütlerin neden uygulanmadı ının belgelenmesidir. • • • • • • • • • • • Dersin adı, kodu ve varsa kredisi açık ve anla ılır bir biçimde belirtilmi mi? Dersin yöneldi i temel konular belirtilmi mi? Dersin hangi hedef kitleye yöneldi i belirtilmi mi? Dersin ba arılı bir biçimde i lenebilmesine olanak verecek önko ul, bilgi ya da beceriler hakkında bilgi verilmi mi? Dersle ilgili ö renme hedefleri gözlemlenebilir ve ölçülebilir biçimde belirtilmi mi? Dersin i leni inde, ö renme hedeflerine ula mak için izlenecek yollar açıkça belirtilmi mi? Belirlenen ö renme hedeflerine ula mada kullanılması gereken araç-gereç ve ba vurulacak kaynaklar belirtilmi mi? Uzaktan e itim kapsamında verilmesi amaçlanan derse kullanıcıların sorunsuzca eri ebilmesi için gerekli teknolojik özellikler belirtilmi mi? Dersin belirlenen hedeflere ula ıp ula madı ının, dersi alanların beklenen hedefleri gerçekle tirip gerçekle tirmedi inin nasıl ölçülece i belirtilmi mi? Dersin belirlenen süreci içinde hangi etkinliklerin, ne süre ve yo unlukta gerçekle tirilece i anla ılır bir biçimde belirtilmi mi? Dersin i leni biçimini gösterecek örnek bir derse eri ilebiliyor mu? 6.1.Dersle lgili Bilgiler • • • Sunulan-sunulacak dersin telif, mülkiyet ve benzeri hak-izinleri ile ilgili konular açık bir dille belirtilmi mi? Dersi veren(ler) ile dersin alıcıları arasında, ö renme sürecine ili kin kar ılıklı görev, yükümlülük, sorumluluk, beklentiler ve yakla ımlar konusunda uzla ımı belgeleyen bir sözle me formu sa lanmı , kullanıcıların onayına sunulmu mu? Dersin katılımcılar tarafından de erlendirilmesine olanak veren, sonraki tasarım ve iyile tirmelere ı ık tutacak geri bildirimlerin alınabilmesi için bir sistem kullanılmı mı? 6.2.Arayüz ve Teknik Unsurlar: A a ıdaki konularda gerekli düzenlemeler yapılmı mı? o Farklı çözünürlüklerde sayfa yapılarının bozulmadan görüntülenmesi sa lanıyor mu? o Sayfaların çalı tı ı ideal çözünürlük belirtilmi mi? o Sayfalar kolay gezinmeyi sa layacak yapıda mı? o Sayfalar arasında bir bütünlük ve tutarlılık var mı? o Yazı tipi ve büyüklükleri ders genelinde tutarlı mı? o o o Sayfalarda içerikle ilgili uygun ba lıklar kullanılmı mı? Sayfalarda dilin kullanımında gerekli özen gösterilmi mi? Kullanılan ses,video ve resim gibi ö eler teknik açıdan kaliteli ve sorunsuz çalı abilir durumda mı? 6.3.Ders Geli tirme Süreci Bir içeri in a a ıda belirtilen a amalardan geçerek uygulamaya sokulması ve sürdürülmesi önerilmektedir. Her bir a amada dikkat edilmesi gereken unsurlar belirtilmi tir. Burada belirtilen yöntemler daha çok içerik geli tirecek kurumlara yönelik oldu undan, ço u bireysel veya kurumsal kullanıcılara yansıtılmayacaktır. 6.4.Planlama 6.4.1.Gereksinim Analizi: Geli tirilecek derse ili kin hedef kitle gereksinimlerinin ne oldu u nesnel yöntemlerle saptanmı ve belgelenmi mi? 6.4.2.Alanyazın (Literatür) Taraması: Daha önce geli tirilmesi planlanan dersle benzer ba ka bir ders geli tirilmi , uygulama benzerli i olan denemelerle ilgili güçlü ve zayıf yönler analiz edilmi , bulgular belgelenmi mi? 6.4.3.Ekip Yapısı: Geli tirilecek dersin planlama, tasarım, geli tirme, sürdürme ve de erlendirme a amalarında a a ıdaki uzmanlık birimlerinden de i en oranlarda insan kayna ı alınarak çalı malar gerçekle tirilmelidir. Bu kaynaklar içeri in konusuna ve senaryosuna göre farklılıklar gösterebilir. Bu kaynaklardan hangileri sa lanmı tır? 6.4.4.E itim Teknolojileri ile lgili Roller: • Konu Uzmanı / Konu Danı manı • Ö retim Tasarımcısı • E itim Teknolo u • Ölçme-De erlendirme Uzmanı 6.4.5.Kullanıcı Arayüzüyle lgili Roller: • Sanat Yönetmeni • Grafiker • Animatör 6.4.6.Teknik Roller: • Programcı • Çoklu Ortam Uzmanı 6.5.Tasarım 6.5.1. çerik Analizi: Geli tirilecek dersin evreninin belirlenmesi açık bir biçimde yapılmı , belirlenen içerik gözlemlenebilir-ölçülebilir ö renme hedefleri ile ili kilendirilmi mi? 6.5.2.Ö retim Yakla ımı: Saptanan içeri in do asına uygun bir ö retim yakla ımı belirlenmi , bu yakla ım açık bir dille adlandırılmı mı? 6.5.3.Akı eması: Dersin ba ından sonuna kadar geli imini modelleyecek bir akı mı? eması hazırlanmı 6.6.Geli tirme 6.6.1.Kodlama Düzeni: Dersin programlama ve geli tirme sürecinde uluslararası kodlama standartlarından en azından birine uyulmu ve bu standart açık adıyla belirtilmi mi? 6.7.Sunum 6.7.1.Dersin Sunumu: Ders kapsamında, ö renmeye yardımcı etkile im ö eleri belirlenmi , tutarlı bir biçimde i e ko ulmu mu? 6.7.2.Eri im: Kullanıcıların diledi i yer ve zamanda derse eri imi sa lanmı mı? 6.7.3. birli ini Özendirme: • Varsa ö retmen ve ö renciler arasında, ya da katılımcıların kendi aralarında “ö renme i birli i ve payla ma” gerçekle tirebilmelerine olanak verecek sistemler sa lanmı mı? • Üstte sözü edilen türde bir i birli ine özendirici yönlendirmeler kurgulanmı mı? 6.7.4.Ö renme Deste i: Ö renciye verilecek ö renme deste inin ne oldu u ve bu deste in nasıl verilece i açık bir biçimde belirtilmi mi? 6.7.5.Teknik Destek: Ö renciye hangi teknik desteklerin sa lanaca ı belirlenmi ve açık bir biçimde belirtilmi mi? 6.8.De erlendirme 6.8.1.Ba arı De erlendirme: Ö renme durumuna ili kin izleme, de erlendirme ve geri bildirim araçları sa lanmı mı? 6.8.2.Ö renme Ortamının De erlendirilmesi: Dersin etkinlik ve ba arısı ile ilgili katılımcı görü lerinin alınmasına ve bulguların sonraki uygulamaya yansıtılmasına olanak veren de erlendirme sistemi sa lanmı mı? 7.UYGULAMALAR Uygulamalar Bölümü, di er çalı ma grupları tarafından hazırlanmı raporlardaki bilgileri bütünle tirmektedir. Bu nedenle Uygulamalar, Uygulamalar Kontrol Listesi, ve di er bölümler (Altyapı,ÖYS, çerik) ile beraber bir bütün olarak de erlendirilmelidir. Uygulamalar raporunda, konular a a ıdaki ba lıklarda incelenmi tir: 1. Uygulamalar Raporu Hakkında: Uygulama ba lı ı ile amaçlananların açıklanması ve gerekli tanımların verilmesi. 2. Kurumlar’da Uygulama: e-ö renme modelini uygulamaya karar veren e itim kurumları (akademik kurumlar), kamu ve özel kurumlar için uygulama modeli önerileri ve tavsiye edilen süreçler. 3. Bireysel Kullanıcılar çin Durum: Bireysel kullanıcılar için e-ö renme modelinden faydalanma önerileri ve tavsiye edilen süreçler. 4. Yasal Konular: Uygulamada gerekli ve önerilen yasal konu ve süreçler hakkında dü ünceler. 7.1.Uygulamalar Raporu Hakkında Uygulamalar raporunda e-ö renme modelini uygulayan kurumlara (özel, kamu, akademik kurumlar vb.) ve bu e itim modelini kullanan bireylere yönelik uygulama esasları hakkında bilgiler, öneriler ve yasal hususlarla ilgili bilgiler yer almaktadır. Uygulamalar raporu, süreçler ile ilgili olarak tavsiye niteli inde öneriler sunmak, yasal çerçeve konusunda önemli ve dikkat edilmesi gereken konulara i aret etmek ve genel anlamda uygulamalara esas te kil edecek kontrol listeleri sunmak amacındadır. e-ö renme uygulama yöntemleri kullanıcı becerilerine göre de i ebilir. e-ö renme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olunması gereklidir. Kurum çalı anlarının ve bireylerin bu konudaki bilgi eksikli ini kapatacak bir uyum sürecinden geçmeleri önerilir. Ayrıca bilgisayar okuryazarlı ı da gereklidir. Kurumların e-ö renme modelini benimsemeleri ve uygulamaları yaygınla tırmaları da ayrı bir süreçtir. Kurum ve ki iler bu ko ulların sa lanabilmesi için bir rehber deste inde ön hazırlık yapmalıdır. Kurumlarda e-ö renme yöntemleri ile verilen e itim sonunda diploma, sertifika, veya katılım belgesi verilmelidir. Bu belgenin geçerlili i (uluslararası, yurt içi veya sadece kurum içinde), e itimi veren kurumun yetkinli i ve sınav verili biçimi ile ilgilidir. Bu raporda esas olarak u ba lıklarda bilgi ve ek açıklamalar yer alacaktır: - - - Uygulamalar raporuna esas te kil edecek di er genel bilgiler Uygulamalarda çok önemli olan karma / harmanlanmı ö renme modeli Bireysel ve kurumsal modellerde önerilen süreçler ve adımlar Katılımcılardan gelen geri bildirimler sonrasında raporlarda geli ime ve de i ime açıklık e-ö renme uygulamalarında yasal hususlar Taraflar arası yasal sorumluluklar konusu: Bireylerle e itimi sunan kurumlar arasında sözle me, konu uzmanı ile telif hakkı sözle mesinin imzalanması, yasal kullanım hakları, kullanım haklarını koruma ve tüketici hakları açısından de erlendirme, içerikte kullanılan malzemelerin telif hakları, vb. Yurt dı ından hazır gelen e itim paketleri, sertifikaların nasıl akredite edildi i konusu. Söz konusu e itim içeriklerinin bir kurum tarafından onay almasının bireylere sa layaca ı faydalar. Bu konuda bireyler nasıl korunmalı konusunda TBV‘nin yapabilecekleri Akreditasyon sürecinde, e itim içeriklerinin güncellenmesi konusunun önemi ve gereklili i 7.2. Kurumlar’da Uygulama Bu bölümde e-ö renme modelini uygulamaya karar veren kurumlar için uygulama modeli ve süreç önerileri incelenmektedir. Kurumlar olarak özel, kamu, akademik ve e itim kurumları vb. ifade edilmektedir. Özel, kamu veya e itim kurumları, çalı anları, ö rencileri, hizmet aldıkları veya verdikleri di er kurumlar, mü terileri vb. için e-ö renme modelinde farklı uygulamalarla fayda sa layabilirler. A a ıda, kurumlarda, kurum içinde yapılması gerekenler ile kurum çalı anları veya ö renciler için uygulama süreci ve uygulamada dikkat edilmesi gereken konular kısaca açıklanmı tır: - - e-ö renme stratejisi olu turma, Uzun vadeli plan geli tirme, Pilot uygulama ile ba lama, E itim ihtiyaç analizi süreci (yetkinlikler ve hizmet içi e itim ihtiyaçları), E itim yöntemini belirleme (e zamanlı, farklı zamanlı, karma / harmanlanmı , hangi e itimler, ne kadar yüz yüze e itim (sınıf e itimi deste i), sınavlar vb.), Farklı zamanlı ve karma / harmanlanmı e itim içeriklerinin; o piyasadaki hazır e itimlerden temin edilmesi, o iç kaynaklarla üretimi, o dı kaynaklarla üretilmesi, konularının tartı ılması, belirlenmesi, Bünyesinde içerik üretimi için kurumların yapması gerekenler o Telif hakları konusu o Farklı zamanlı ve karma / harmanlanmı e itimlerde içeri in olu turulması ve uygulanması çerik üretim ekibinin olu turulması, Gerekli altyapının sa lanması, çerik üretim ekibinin e itimleri, çeriklerin üretimi. - - - - ( çerik geli tirme ekip yapısına ve içerik üretim süreçlerine bu raporun çerik bölümünde de inilmi tir.) o E zamanlı e itimlerde içeri in olu turulması ve uygulanması çerik üretim ekibinin olu turulması, E zamanlı e itimlerde kullanılacak ders materyaline ve kayıt ortamına (DVD,VCD vb. gibi) karar verilmesi ve sunum yönteminin (yayın, iste e ba lı video (video on demand)) belirlenmesi, Yayın için gerekli altyapının sa lanması, çerik üretim ekibinin e itimleri, çeriklerin üretimi. Hazır e itim içeri i alacak kurumların dikkat etmesi gereken konular o dı kaynak kullanımında sa layıcı ekibin yetkinli i, o içeriklerin standartlara uygunlu u o sa layıcı ekibin verdi i destekler vb.(Genel anlamında içeri in geli tirme süreci bu raporun içerik bölümünde açıklanmaktadır.), Bu içeriklerin sunulaca ı platformun seçilmesi, olu turulması veya kiralama yöntemi ile hizmet alınması (Platform, alt yapı ve ÖYS konusunda detaylı bilgi bu raporun içerik ve ÖYS bölümlerinde açıklanmaktadır.), Gerek ba vuru ve gerekse kayıt a amasında ö rencinin bilmesi gerekenler ö renciye iletilmelidir. Ö renci ayrıca sorumluluklarını bilmelidir. Ö rencilerden yazılı onay alınmalıdır. Bu bilgiler ve sorumluluklar; o E itimin yöntemini anlamı olması, o E itimin dayandı ı altyapı modelini, uydu ve / veya nternet ba lantısı ve bilgisayar kullanımı ile ilgili kavramları anlamı olması, o Ödevler, ders kitapları ve malzemelerle ilgili sorumluluklarını anlamı olması, o Mali konuları ve sorumlulukların tamamını görmesi ve biliyor olması, olarak özetlenebilir. E itimin verilmesi için gerekli olan organizasyonların olu turulması Gerekli ekibin görevlendirilmesi (ders danı manı,e itmen, e itmen yardımcısı, teknisyenler gibi) Gerekli e itimlerin ekibe verilmesi (örne in yazılım ve donanım kullanım e itimleri, kamera kar ısında sunum teknikleri, süreç e itimleri vb.) Programın ba laması o Ö renci ba vurularının alınması, o Ö renci yönlendirmesi (yüzyüze, uzaktan görü me, kurum içi görevlendirme. vb) , o Ö rencilerin derslere kayıtlarının yapılması. Ö rencinin ders içeriklerine eri mesi, e itimlerin ba laması, Ö rencilere e itim konusunda teknik danı manlık sa lanması, danı man e itmenlerin gerekli deste i sa laması, Ödevlerin duyurulması, teslim edilmesi, de erlendirilmesi, Ö renci devamlılı ının kontrolü (seçimlik), Forum, sohbet odaları gibi etkile imli çalı ma ortamının olu turulması, sosyal etkile im ortamının sa lanması, Forum, sohbet odaları gibi etkile imli çalı ma ortamında bir moderatörün gerekli düzenlemeler için görev alması (seçimlik), - - Gerekli altyapının sa lanması (Altyapı gereksinimleri bu raporun altyapı bölümünde belgelenmi tir.), Ça rı merkezinin olu turulması (Bu merkez,verilen e itim programı ile ilgili sorunlara çözüm bulmaktan çok ö rencilerin eri im problemleri, parola verilmesi gibi i letim ile ilgili sorunlarına çözüm üreten bir birim olmalıdır.) (Ça rı merkezi katılımcı sayısına göre de erlendirilebilir), Yüzyüze e itimlerin planlanması ve uygulanması (e er yüz yüze e itim, e itim yöntemi olarak planlanmı ise), Yüzyüze sınavların planlanması ve uygulanması (Sınavların %80 yüzyüze %20 uzaktan sınav olmak üzere yapılaması önerilmektedir.), Katılımcılardan gelen geri bildirimleri ile ilgili bir kayıt sisteminin geli tirilmesi, E itim ve program ile ilgili geri bildirimlere dayalı geli tirme modeli için pratik bir sürecin olu turulması, Kurum içi çalı ma takvimi, organizasyon, i akı ının belirlenmesi, Tanıtım ve tutundurma çalı malarının planlanması ve uygulanması, e-ö renmeye dayalı kültür de i iminin kurum içinde algılanması, nsan Kaynakları veya ö renci yönetim sistemi gibi uygulamalar ile bütünle mesi (Personel ve e itim kütükleri), Tutundurma ve te vik edici çalı malar (Ba arım de erlendirme sistemleri ile bütünle tirme, ücret de erlendirme sistemleri ve kariyer sistemleri ile bütünle tirme), Yetkinlik bazlı insan kaynakları yönetimi konusunda çalı malar yapılması, konuya önem verilmesi. E itimin tamamlanması (Ba arısızlık durumunda izlenecek yöntemlerin ö renciye programın ba ında bildirilmesi), 7.3.Bireysel Kullanıcılar çin Durum Bireylerin birer bilgi ve e itim tüketicisi olarak e-ö renme modelinden faydalanırken dikkat etmeleri gereken hususlar ve tavsiye edilen süreçler a a ıda özetlenmi tir : Kullanıcıların e itim içeri ini ve/veya e itim programını almadan önce e itim ana ba lıklarını ve örnek e itim sayfalarını incelemeleri gereklidir. - Kullanıcılar e itimi almadan önce gerekli tüm bilgileri, kendi sorumluluklarını, kendilerinden beklenilenleri, e itimi almaları için gerekli olan hususları bilmeli, e itim içeri i ve sunu ile ilgili artları kabul etmelidirler / etmemelidirler. Bu konuda bir sözle meyi imzalayacaklarını ve sözle me artlarını iyi incelemeleri gerekti ini bilmelidirler. E itimi alan kullanıcılar e itimi aldıktan belirli bir süre sonra vageçebilmelidirler. Vazgeçme için gerekli artlar veya vazgeçme kararını haklı kılacak parametreler önceden belirlenmelidir. - Alınacak e itimde: o Akreditasyon var mı? o Sertifikasyon var mı? Yaygın, kabul gören bir sertifika mı? o Sertifikasyon için sınav merkezleri var mı? o Katılım belgesi veriliyor mu? o Rehber ve e itmen deste i var mı? o Destek için ça rı merkezi var mı? Kar ılıklı hakların belirtildi i bir sözle me var mı? Uygun eri im, donanım, yazılım sa lanıyor mu? Deste i var mı? Sohbet odaları, forumlar, e-posta vb. etkile im ortamı sa lanıyor mu? Ön test, son test, anket, ödev, alı tırma, sınav ve bunların geri bildirimi var mı? o E itim ücretli ise fiyat bilgisi verilmi mi ? o E itimin süresi belirtilmi mi? o o o o 7.4. Yasal Konular Yasal konularda dikkat çekilebilecek noktalar a a ıda sıralanmı tır. Halen ço u kanun tasla ı halinde olan maddeler kanunla tıktan sonra uygulanmaya ba layacaktır. - Uzaktan e itimin devlet tarafından sa lanan e itim destekleri kapsamına alınması, - Taraflar arası yasal sorumluluklar , - Bireylerle e itimi sunan kurumlar arasında sözle me, - Konu uzmanı ile telif hakkı sözle mesinin imzalanması, 8. e-Ö RENME UYGULAMALAR KONTROL L STES e-ö renme raporu, di er çalı ma grupları tarafından hazırlanmı raporlardaki bilgileri bütünle tirmektedir. Bu nedenle Uygulamalar Kontrol Listesi, Uygulamalar Raporu ve di er raporlar (Altyapı,ÖYS, çerik) bir bütün olarak de erlendirilmelidir. Uygulamalar Kontrol Listesi, uygulamaları Kurumlar ve bireysel kullanıcılar için ayrı ayrı incelemi tir. Kurumlar içinde ö retim kurumları kamu veya özel irketler aynı ba lık altında özetlenmi tir. 8.1.Kurumlar’da Uygulama: e-Ö renme modelini uygulamayı planlayan kurumlar için uygulama modeli önerileri ve tavsiye edilen süreçler: 8.1.1.e-Ö renme stratejisi • Amaç ve e itim ihtiyacı belirlenmeli, • Kurum içi disiplinler arası organizasyon, sorumlular veya proje grubu belirlenmeli, • Konu ve hedef kitle, yüz yüze e itimin yeri belirlenmeli, • Yöntem ve e itim ortamı belirlenmeli. 8.1.2.e-Ö renme planlaması • E itim modelinin planlaması yapılmalı (e zamanlı, farklı zamanlı, karma / harmanlanmı e itim modelleri, sınavlar, vb...) • Alt yapı (donanım, yazılım ve a alt yapısı) gereksinimleri saptanmalı, • Personel gereksinimleri saptanmalı, • Proje ekibinin e itimi planlanmalı, • Tutundurma çalı maları planlanmalı, • Yasal düzenlemeler de erlendirilmeli, • Maliyet planı olu turulmalı. 8.1.3.e-ö renme kurulumu ve geli tirilmesi • Donanım ve yazılım temin edilmeli (Donanım ve yazılım gereksinimleri bu raporun alt yapı ve ÖYS-Ö renme Yönetim Sistemi bölümlerinde anlatılmı tır) • Proje ekibinin (e itmenler, rehberler, teknik personel, yöneticiler, kalite kontrol ekibi) e itimi gerçekle tirilmeli, • Tanıtım faaliyetleri yapılmalı, • çeri in o kurum içinde kurulan bir ekip tarafından geli tirilmesi, o ve/veya dı kaynak kullanarak geli tirtilmesi, o ve/veya hazır içeriklerden temini, kararı verilmeli, ( çerik ile içeri in IMS, SCORM vb. gibi standartlara uyumlulu u bu raporun içerik bölümünde anlatılmı tır) • Kalite kontrol çalı maları yapılmalı, • Alt yapı ve di er uygulamalarla bütünle me gerçekle tirilmeli. 8.1.4.Yasal düzenlemeler • Üniversiteler ve e itim içeri i hazırlayan kurum ve kurulu lar bu içerik için gerekli onay, sertifika veya akreditasyonu sa lamalı, • Telif hakları ödenmesi sa lanmalı. 8.1.5.e-ö renme uygulaması • Hedef kitleye yönelik kullanım kılavuzu hazırlanmalı, • Rehber ve e itmenler belirlenmeli, • çeri in sunulaca ı ortam hazır edilmeli, • Ça rı merkezi kurulmalı, sistemin süreklili i sa lanmalı, • Ölçme de erlendirme yöntemleri saptanmalı, • Geri bildirim yöntemleri saptanmalı, • yile tirme yöntemleri saptanmalı. 8.1.6.e-ö renme faaliyetinin sürdürülmesi • Güncelleme ve faaliyetin sürdürülmesi için kısa dönemli ve uzun dönemli faaliyetler planlanmalı. 8.2. Bireysel Kullanıcılar çin Durum: Bireysel kullanıcılar için e-ö renme modelinden faydalanma önerileri ve tavsiye edilen süreçler 8.2.1.Hedef / kapsam • Bireysel kullanıcının hedefleri, e itimin kapsamı belirlenmeli. 8.2.2. çerik özellikleri • E itimin ön artları: Kullanıcının alaca ı e itim için gerekli olan ön ko ullar sa lanmalı, • Süre: Kullanıcının ne kadar süreyle eri im hakkı olacak? • ine kazandıraca ı yarar dü ünülmeli. 8.2.3.Gösteri / deneme sunumları • E itimle ilgili eri ilebilir deneme sunumu var mı? 8.2.4.Kurs sa layıcı kurumun / e itmenin özellikleri • Verilecek e itimde: o Akreditasyon var mı? o Sertifikasyon var mı? Yaygın, kabul gören bir sertifika mı? o Sertifikasyon için sınav merkezleri var mı? o Katılım belgesi veriliyor mu? o Rehber ve e itmen deste i var mı? • Destek için ça rı merkezi var mı? • Kar ılıklı hakların belirtildi i bir sözle me var mı? 8.2.5.E itim ortamı • Uygun eri im, donanım, yazılım sa lanıyor mu? Deste i var mı? 8.2.6.Etkile im ortamı • Sohbet odaları, forumlar, uygulama payla ımı, beyaz tahta, e-posta vb. etkile im ortamı sa lanıyor mu? 8.2.7.Ölçme de erlendirme • Ön test, son test, anket, ödev, alı tırma, sınav ve bunların geri bildirimi var mı? 8.2.8.Maliyet: • E de erlerine göre kar ıla tırma yapılmalı. 9. KATKI VEREN F RMALAR (ALFABET K SIRA LE) Ahmet Yesevi Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi leti im Fak Atılım Üniversitesi AVEZ A. . Bahçe ehir Üniversitesi Bilgi Üniversitesi Bo aziçi Üniversitesi Bo aziçi Üniversitesi-BÜYEM Cisco Systems Emniyet Genel Müdürlü ü Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar Müh. Hacettepe Üniversitesi BÖTE Halıcı A HP Humanitas IBM dea Solutions nterAK Bilgisayar Ltd. ti. nter Media A. . I ık Üniversitesi TD TÜ Uzaktan E itim Merkezi Koç Bryce MEB MEB E itim Teknolojileri Genel Müdürlü ü MEB Talim Terbiye Kurulu Ba kanlı ı Microsoft Mobilsoft ODTÜ BÖTE ODTÜ Enformatik Enstitüsü Oracle Sakarya Üniversitesi SBS Süleyman Demirel Üniversitesi Türkiye Bili im Vakfı Türkiye E itim Gönüllüleri Vakfı Türkiye Kurumu Genel Müdürlü ü Uzaktan E itim Vakfı Yüce Bilgi Sistemleri AHMET YESEV ÜNiVERS TES Yesili Ahmet’den adını alan, Ahmet Yesevi Üniversitesi; Kazakistan’ın üç ayrı ehrine yayılmı , ö renci sayısı 16.460‘ı bulan, 1993 yılında uluslararası kanun çerçevesinde ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Kazakistan Devletinin meclislerinin kabulü ile ortak Uluslararası Devlet Üniversitesi olarak kurulmu tur. Kurulu u içinde, Türkistan ehrinde bir, Çimkent ehrinde bir adet, Rusya’nın da ılımından önceye dayanan eski ve köklü uzaktan e itim fakülteleri bulunmakta idi. simleri Uzaktan E itim Fakültesi olarak de i tirilmi tir. Uzaktan E itim Nasıl Uygulandı? Önce Ankara-Türkistan arası, noktadan noktaya uydu üzerinden ba lantılı video e itim ekli ile yola çıktık ve buna “v-e itim” demeye ba ladık. Türkiye’deki de erli ö retim üyelerimizi Kazakistan’a götürmeden, Ankara’dan Kazakistan’daki ö rencilerimize ders vermelerini sa ladık ve halen etkin biçimde bu e itim ekline devam etmekteyiz. Ayrıca e-ö renime ba layarak, etkin ve geni alana yaymayı planladık. Kazakistan’ın Türkistan ehrinde bulunan Rektörlük merkezinden, bu e itim eklinin uygulanmasında, teknik yapının yeterli olmaması, teknik ekipman ve personelin temininde güçlük bulunmasından dolayı, bunu önce Türkiye’nin bu konuda kullandı ı alt yapısından istifade ederek kurmanın ve Kazakistan’a uyarlamanın en do ru ekil oldu unu tespit ettik. lk önceleri e-ö renimin tüm teknik alt yapısını, sayısalla tırma i lemini, personel istihdamını üniversite olarak biz yapalım dü üncesi hakimdi. Ama böyle bir uygulamanın hem zor oldu unu, hem de kaliteyi, hızı dü ürece ini tespit ettik ve Türkiye piyasasında i inin ehli, elastiki, hızlı i gören özel sektörün varlı ı, bazı konularda özel sektöre de görev verme gere ini gündeme getirdi.. Bunlar: 1. 2. 3. Internet servis sa layıcı hizmetleri Ders içeriklerinin, e.ö renim usul ve esasları çerçevesinde sayısal hale getirilmesi LMS yani Ö retim Yönetim Sisteminin dı ardan alınması. Bunlardan ÖYS için kullanımda olan bir LMS programının alınıp uygulanması veya yeni ba tan bizim üniversitelerimize göre uyarlanıp yapılması dü ünüldü ve ikinci uygulama ekli yani her eyi ile bize uygun bir ÖYS tasarlanarak uygulanması fikri benimsendi. Türkiye deki özel sektör ve kurulu lara istenen hususlar, bir ortaklık fikri a ır basarak açıldı ve sonuçta üniversitemizin kontrolünde yukarıda sayılan üç husus bir konsorsiyum sorumlulu una verilerek i e ba landı. TÜRTEP Anabölümü Organizasyonu ve ÖYS Bu organizasyon çatısı altında Ö retim Yönetim Sistemi, ö renci bölümü, ba danı man ve danı man ö retmen bölümü, ö renci i leri bölümü, mali i ler ve muhasebe bölümü, bölüm ba kanları ve ADK üyeleri bölümleri ile sistem yöneticisi bölümü birbirleri ile entegre olacak ekilde olu turuldu. Ö renci bölümünde; ö renciye kolaylık sa layacak tüm hususlar; ö rencinin kitabı, dershanesi, kalemi yani her eyi; Danı man bölümünde; örgün e itimde sınıf içinde ve dı ında bir ö retmenin yapabilece i hususları ve ö renci takip i lemleri; Ö renci i leri bölümüne; ba vuru i lemlerinden, karne (transcript) çıkarılması dahil tüm ö renci i leri fonksiyonları; Mali i ler bölümünde; ö rencinin kredi kartı ile harç ödemesinden, kesin kabulüne kadar mali i leri; Bölüm ba kanları ve ADK üyeleri bölümlerinde; Danı man hocaların kontrolünden, ADK üyelerinin ders içeriklerini kontrol etmesine kadar, tüm hususlar; Sistem yöneticileri bölümünde, tüm teknik ve ÖYS kurum ve i letilmesinin sa lamasını öngördük ve bunları kapsayan ekilde ÖYS’ni olu turduk. Akademik De erlendirme Ve Kurulu Üniversitemizden bir temsilci ile, Üniversitemizin dı ında Türkiye’nin her biri ayrı en iyi üniversitelerinden üç ki i olmak üzere, her bölüm için dörder ki ilik konusunda saygın Profösör’lerin bir araya gelmesi ile a a ıdaki Görev ve Yetkileri olan Akademik de erlendirme kurullarını olu turduk: Müfredat programlarının hazırlanması, Ders hazırlayacak ö retim üyelerinin belirlenmesi, Ders içeriklerinin onaylanması, Web tabanlı sayısal içeriklerin onaylanması, E itim-ö retim ve yönetimin genel denetimi ve de erlendirilmesi Ders içeriklerinin üç kredi saatlik bir haftalık her bölümünde; En az 20 html yazılı sayfa, 4 interactive 4 default fla animasyon, 15 resim ve grafik, 2 etkile imli fla animasyon ile 20 test usulü alı tırma sınavının bulunması ve Teknik ve ADK kontrollarına tabi olaca ı kıstaslar altında, en az 3 kredi saatlik 14 haftalık ders paketleri olu ması üzerinde anla arak dersleri olu turduk. Sayısal dersler en az bu artlar altında teknik kontrolü yapıldıktan sonra ADK kontrolüne sunulmakta, uygun olanlar sistem üzerine konulmaktadır. Ayrıca bu sayısal dersler, sene sonuna kadar tekrar tekrar kontrol edilmekte, ders hazırlayan hocanın da ilaveleri ile birlikte yenilenmektedir. Ö renci Ba vuruları Ö rencilerimizin ba vuru ve kayıtları e-kayıt yöntemi ile yapılmaktadır. Ö renci adayı, www.yesevi.net sayfasında, ba vuru bölümüne girerek formu doldurur. Aynı anda hem ö renciye, hem de ö renci i lerine, aday numarası verilmi olarak, formun yazılı çıktıları alınır. Ö renci, çıktıdaki bilgi ve belgeleri ekler ve gönderir. Ö renci i leri, belge kontrolü ve kabul onayını verir. Ö renci, en son gelen onay yazısına göre harcını yatırır ve otomatik olarak esas ö renci olur. Ö renciye, ö renci numarası ve giri ifresi, sistem üzerinden ve posta ile gönderilir. Ö renci Denetimi Ö rencilerimizin devamlı sistem üzerinde kalabilmeleri ve derslerinde kalmalarını sa lamak, ö renimlerini etkinle tirmek için yarıyıl içinde sürekli denetim, sorular-cevaplar, sohbetler, tartı malar, ödevler, ara sınavlar, yarıyıl içi notu ile devamlı olarak genel denetim ve kontrolü sa lanmaktadır. Danı man Ö retim Üyelerinin Otokontrolü Danı manların ö rencilerin üzerinde etkinliklerinin devamlılı ını sa lamak maksadı ile, ba danı manlarca yapılan denetim, bölüm ba kanlarının de erlendirmesi, ADK’nın de erlendirmesi, ö rencilerin de erlendirmesi ve yöneticilerin de erlendirmesi ile bu do rultuda raporlamalar devamlı yapılmaktadır. Ö rencilerin Genel Ba arı De erlendirmeleri Ö rencileri derslere, danı manlarına ba lamak, ders çalı malarında devamlılı ı sa lamak amacı ile olu turulmu yarı yıl içi de erlendirmelerinin haricinde yıl sonu genel de erlendirilmeleri yüz yüze yapılmaktadır. Sonuç Ve Devam Eden Amacımız imdiye kadar olu turdu umuz yapıdan gurur duyuyoruz ve birinci ö retim yılını ba arı ile tamamladı ımıza inanıyoruz. Ama yeterli olmadı ını, teknolojinin tüm imkanlarını kullanarak, mevcut ve ilerde olu abilecek uzaktan e itim elemanları ile sistemimizi geli tirmek, eksikliklerimizi devamlı tamamlamak amacımızdır. ANADOLU ÜN VERS TES AÇIKÖ RET M FAKÜLTES Anadolu Üniversitesi Açıkö retim Fakültesi, Türk e itim sistemi içerisinde kendisine verilen açıkö retim görevini 1982 yılından beri ba arı ile sürdürmektedir. Anadolu Üniversitesi ülkemizde ve yurt dı ında yüksekö renim talebini kar ılamada sa ladı ı kapasite yanında önlisans, lisans, lisans tamamlama ve çe itli sertifika programlarıyla da toplumumuzun e itim düzeyinin artmasına ve fırsat e itsizli ini önlemede büyük katkı sa layan ça da bir e itim kurumudur. 1982-83 ö retim yılında dört yıllık ktisat ve daresi Programlarıyla ba layan açıkö retim sistemi, bugün 17 önlisans ve 7 lisans programıyla ve 750.000 dolayında ö renciye e itim hizmeti vermeye devam etmektedir. 1998 yılından itibaren ise de i en teknolojik ko ullar ve özellikle e itim gereksiniminin farklıla ması ile ba ta internet olmak üzere ça da ileti im teknolojilerinin çok daha yo un olarak kullanıldı ı ve açıkö retimi klasik i levinin ötesine ta ıyan yeniden yapılanma dönemi ile birlikte sistemde de bir dizi yenilikler ba latılmı tır. Açıkö retim Fakültesinin e itim ortamları arasında, basılı materyaller, TV programları, Akademik Danı manlık hizmetleri, Bilgisayar Destekli Akademik Danı manlık Merkezleri, nternete dayalı deneme sınavları, CD-ROM ve nternet ortamında verilen alı tırma yazılımları, video konferans yer almaktadır. Açıkö retim Fakültesi ö rencileri, www.aof.anadolu.edu.tr adresinde bulunan internet sitesinden uzaktan e itim sistemi hakkında ayrıntılı bilgi almak ve her türlü bilgiye anında ula abilmektedir. Fakültelerimiz her kayıt olan ö renciye bir e-posta hesabı açarak, fakültede ö renci etkile imini artırmaktadır. Anadolu Üniversitesi Açıkö retim Fakültesinde küresel ileti im ve bilgi a ı olan nternet hizmetleri ile uzaklık kavramını en alt sınıra çekme ve etkile imi artırma çabası hızla sürdürülmektedir. Bu çaba do rultusunda Türkiye’nin ilk nternet’e dayalı önlisans programı olan Bilgi Yönetimi Önlisans Programı 2001-2002 ö retim yılında ö renci alamaya ba lamı tır. Açıkö retim Fakültesi ö rencileri bilgi ve ileti im teknolojilerinden hem e itimde hem de ö renci hizmetlerinde yararlanmaktadır. ATILIM ÜN VERS TES Yakla ık 150 ö retim görevlisi ile, 1,500 ö renciye e itim veren Atılım Üniversitesi, 1996 yılında kurulmu özel bir üniversitedir. Üniversitede e itim Ankara/ ncek’de bulunan tek bir kampüste letme Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Meslek Yüksek Okulu ve Yüksek Lisans programı aracılı ı ile verilmektedir. Üniversitedeki mevcut e itim sisteminin gerek e zamanlı gerekse e zamansız ö retimin bir arada oldu u bir e itim modeli ile desteklenebilmesi amacıyla, ekim, 2002 yılında Atılım-online projesi ba latılmı tır. Proje kapsamında geli tirilen ilk prototip, Atılım Üniversitesi ö rencilerine verilen web tasarım dersinde 2002-2003 sonbahar döneminde uygulanmı tır (http://aonline.atilim.edu.tr/) Atılım-online sisteminde e zamanlı ve e zamansız ö retimin bir arada oldu u bir e itim modeli uygulanmaktadır. Di er bir de i le ö retmen ve ö renciler belirli zamanlarda toplanarak (elektroniksohbet-odaları aracılı ı ile ya da yüz yüze) de erlendirmeler yapabilmektedir. Aynı zamanda ö renciler dersi bilgisayar teknolojilerini kullanarak okula gitmeden atilim-online sistemini kullanarak, uzaktan takip edebilme ansına sahiptir. Sistemin geli tirilmesinde temel standart olarak SCORM (Payla ılabilir içerik nesne referans modeli, Sharable Content Object Reference Model), kullanılmaktadır. Atılım-online henüz devam eden bir projedir ve 2003-2004 ö retim yılında, iki ayrı dersin içeri inin ö renme nesneleri temel alınarak hazırlanması ve atılım-online aracılı ı ile dersleri destekleyici nitelikte üniversite içinde kullanılması planlanmaktadır. Projenin bir amacı da e-Ö renme konusunda ara tırmaların geli tirilmesi ve bulguların Bilimsel toplantılarda sunumu ve uluslararsı dergilerde yayımıdır. Proje gerek bilgisayar mühendisli i gerekse ö retim teknolojileri konularında çe itli alanlarda master ve doktora yapmı ve halen bu alanda çalı malarına devam etmekte olan bir grup tarafından yürütülmektedir. Projenin genel koordinatörü Prof. Dr. Ali Yazıcı, yöneticisi ise Ziya Karakaya’dır. Ara tırma Görevlisi Ne e ahin Yüksek Lisans tezini bu proje kapsamında hazırlamakta olup, gerek kodlama gerek geli tirme a amalarında projeye katkıda bulunmaktadır. Projenin “intelligent tutoring” parçası Yrd. Doç. Dr. Çi dem Turhan ve Erdinç Eker tarafından yürütülmektedir. Projeye ayrıca içerik geli tirme, veri tabanlarının modellenmesi, prototiplerin uygulanması gibi de i ik a amalarda, Prof. Dr. Ali Yazıcı, Bülent Gürsel Emiro lu ve Dr. Nergiz Ercil Ça ıltay katkıda bulunmaktadır. AVEZ A. . AVEZ, alanlarında lider konumundaki Ernst&Young ve Probil ile birlikte olu turulan enocta e-Learning olu umunda e-learning yazılımları ve e-learning e itim içerikleri üretimi sunan irkettir. enocta olu umuna Ocak 2002 ayında katılan ve Türkiye’de kurumsal uzaktan e itim çalı maları konusunda ilk çalı maları yapan AB Yazılım Ltd. ti., Avez ile birle erek olu uma güç katmı tır. Avez içerik hizmetleri, kurumsal ve bireysel e-Learning çözümleri, web, nternet, intranet ve mobil ortamlar için etkile imli çoklu ortam içerik tasarım, yönetim ve yayını, uygulamaya özgü içerik geli tirme ve ihtiyaca göre içerik derlenmesi hizmetlerini kapsamaktadır. Avez içerik hizmetleri arasında, kurumsal e-learning modelinin kurum bünyesinde tanıtılması ve tutundurulması ile ilgili içerik çalı maları da yer almaktadır. Avez e-learning yazılımları hizmetleri, e itim yönetim sistemi üretimi, kurulumu, destek hizmetleri, içerik üretim yazılımları, akademik kurumlar için e itim yönetim sistemi yazılımları ve di er destek yazılımları kapsamaktadır. Uzmanlık alanları nternet, E-business ve Teknolojileri Elektronik ortamda e itim (e-Learning) nternet, Mobil ve Elektronik ortamlar için uygulama temin ve geli tirme Kullanıcı ve Community davranı ları deneyimi Kulanıcı arabirimleri deneyimi Görsel tasarım Veritabanı mimarisi çerik temini, yönetimi, yayını Yazılım Geli tirme e-Learning strateji geli tirme e-Learning organizasyon olu turma e-Learning proje yönetimi e-Learning teknoloji hizmetleri e-Learning platformu kiralama ve barındırma hizmetleri Avez’in gerçekle tirmi oldu u projeler Mayıs 1999 da ilk ürünü olan “Webokul.com” un tasarımını ve içeri ini yaparak yayına aldı (ÖSS ve Lise Hazırlık) 2000 yılında Turkcell Sanal Kampus projesi ve senkron + asenkron e-learning modeli. 2000 yılında Garanti Bankası e-learning yapılanması, Humanitas Sanal E itim Merkezi projesi Ocak 2000 de webokul.com u E T M POTALI’na dönü türdü Mart 2000 de Boyut A. . le birlikte IBM bilgisayar kampanyası organize ederek bilgisayarlarla internet içeri ini aynı paket içinde sunan ilk projeyi gerçekle tirdi Eylül 2000 de Türkiye nin en büyük ISP lerinden olan TRNET in portalindeki Sohbet, Karikatür, Mizah, Astroloji, Gençlik, Ekart ve Seri lanlar sitelerini ve içeriklerini tasarlayarak yayına aldı Eylül 2000 de Superonline ve KayNet i mü teri portföyüne kattı Ekim 2000 de ZED firmasına cep telefonu SMS mesaj sevisleri için 8 de i ik içerik sa lamaya ba ladı Ocak 2001 de Webokul.com üzerinden kurumsal içerikler sunmaya ba ladı 2001 yılında Pfizer ve Bankası e-learning içerik üretim çalı maları ba ladı. 2001 yılında, Humanitas portalını geli tirdi. Mart 2001 de enocta olu umunda içerik üretimi görevini üstlendi AB Yazılım Ocak 2002’de Avez ile birle ti. Web Siteleri: www.avez.com.tr www.enocta.com www.meslekegitimleri.com BO AZ Ç ÜN VERS TES 2002’de Uzaktan E itim Merkezini kuran Bo aziçi Üniversitesi, e itim teknolojilerinin salt bir ek de il, verilen e itimin nitelikli olmasında vazgeçilmez bir unsur oldu unun bilinciyle hareket etmektedir. Uzaktan E itim Merkezi (UZEM) ufkunu e-ö renmeyi e itim ve ö retimde en etkin ve verimli biçimde kullanarak yol açma ve payla ma olarak belirlerken amaçlarını öyle belirlemi tir: • • • Bo aziçi Üniversitesinin e-ö renme ihtiyaç ve isteklerini kar ılama. Lisans, yüksek lisans ve yeti kin e itiminde e-ö renme bazlı ders ve programlar geli tirme. Varolan dersleri e-ö renme bazında destekleme. BÜ-UZEM, halen çalı an ve i gören ders örnekleri geli tirmeyle ders ve program geli tirme altyapısı ve süreçlerini olu turma çalı malarını sürdürmektedir. Üniversite bazında, Bilgisayar Mühendisli i Bölümü sanal üniversite altyapısı çalı maları yaparken, Bilgisayar ve Ö retim Teknolojileri E itimi Bölümü de bir akademik E itim Yönetim Sistemi olan BULMS’i geli tirmi ve halen yirmiden fazla lisans dersini sistem üzerinden vermektedir. Bo aziçi Üniversitesi’nde uzaktan e itim öncelikle ya am boyu e itim faaliyetleri için kullanılmaya ba lanmı tır. Bo aziçi Üniversitesi Ya amboyu E itim Merkezi (BÜYEM) sınıf ortamında düzenlemekte oldu u yüz yüze e itimlerin yanı sıra, e-BÜYEM kapsamında i hayatının yo unlu u, mekan uzaklı ı, aile hayatı gibi nedenlerle sınıf e itimine katılamayanlar için uzaktan e itim olanaklarını sunmaktadır. BÜYEM bu e itimlerini farklı kurumlar tarafından verilmekte olan alt yapı deste i ile vermektedir. BÜ-UZEM’in kurulu a amaları tamamlandıktan sonra, BÜYEM, BÜ-UZEM deste i ile de e itimleri vermeyi planlamaktadır. C SCO SYSTEMS www.cisco.com Internet dünyasının lider irketi Cisco Systems, a çözümleri ile internetin ve de dünyadaki bir çok irket, kurum ve devletin a altyapılarının temelini olu turuyor. Cisco, dünyada veri, ses ve görüntü ula ımı için geni çözümler sa lıyor. Cisco Systems, Standford Üniversitesi’nden bir grup bilim adamı tarafından 1984 yılında kuruldu ve kısa sürede, Internet üzerinden ileti im kurmak için temel dil olan Internet Protokolünde (IP) lider konuma geldi. Cisco, Internet’i daha kullanı lı ve dinamik hale getiren teknolojiler geli tirmektedir. Bu teknolojiler: routing (yönlendirme) ve switching (anahtarlama), a güvenli i, IP tabanlı ileti im, optik a lar, kablosuz, geni bant ve içerik duyarlı a lar sayılabilir. Bugün, internet ve bilgisayar a ları, i dünyasının, e itimin ve ki isel ileti imin en önemli parçasıdır. Internet üzerinden iletilen bütün mesajlar ve gerçekle en i lemler Cisco teknolojileri ve çözümleri sayesinde güvenle ve hızla ta ınıyor. Ayrıca, Cisco çözümleri, kurumlar ve telekomünikasyon firmaları tarafından kullanılan geni , kompleks a ların temelini olu turuyor ve büyüyen orta ölçekli ticari i letmelerde de tercih ediliyor. Teknoloji ve ürün liderli ine ek olarak Cisco, i yönetiminde de yaratıcı/yenilikçi olarak algılanmaktadır; Cisco kendi süreçlerinin tamamını a temelli hale getirerek bu alanda bir ilki ba armı tır ve bu tecrübelerini devletler, firmalar, i ortakları ve sivil toplum örgütleri ile payla maktadır. Cisco, mü teri odaklı bir yakla ımla ve kurum kimli i de erleriyle hareket ediyor. irketin yararlı çalı maları bir yandan toplumlara kolaylı ı ve refahı getirmeye yardımcı olurken, aynı zamanda Cisco çalı anlarını Cisco’nun varoldu u toplumların ihtiyaçlarını ö renmeye te vik etmeyi amaçlıyor. Ayrıca, irket 128 ülkede kurdu u Cisco Networking Akademileri ile ö rencilere bilgisayar a ları kurma, dizayn etmeyi ö retmeyi hedeflemektedir. Cisco Systems Türkiye www.cisco.com/tr 1996 yılında Türkiye pazarına giren Cisco Systems, 115 ülkede yakla ık 39.000 çalı anıyla internet üzerindeki dünya bilgi trafi inin yüzde 80’ini yönlendiriyor. Türkiye' deki irket ve kurulu ların a teknolojileri alanındaki gereksinimlerini anında belirleyerek kalıcı çözümler sunmak üzere Türkiye pazarında faaliyet gösteren Cisco Systems, yüksek performanslı ve komple ürün, çözüm ve teknolojileriyle, ayrıca dünya çapındaki referanslarıyla Türkiye' deki kullanıcıların Internet ça ının avantajlarından yararlanabilmelerini sa lıyor. Cisco Systems Türkiye Genel Müdürü Suat Baysan, “E-ya am için gerekli olan a temelli teknolojiler konusunda daha duyarlı bir ülke olmak için Internet Çözümleri grubumuz, kurumlara tıpkı Cisco gibi %100 internetten nasıl yararlanabileceklerini kendi deneyim ve ba arılarını anlatarak rehberlik yapıyorlar, ayrıca üniversitelerimizle birlikte ba lattı ımız Cisco Networking Akademi Programı, 28 üniversitemizde devam etmektedir. kurumu ile yürütmekte oldu umuz çalı ma ile gençlerimize yeni bir kazanım elde etme olana ı sunmaya hazırız.” diyor. HACETTEPE ÜN VERS TES -BÖTE Günümüzde hem bilgi kapsamı, hem de teknolojik geli meler büyük bir hızla de i mekte ve yayılmaktadır. Bu olu umlar, do al olarak ö renme-ö retme biçimlerini etkilemektedir. Ö retim materyallerinin hazırlanmasından sunu ve de erlendirme sürecine kadar teknolojinin, özellikle bilgisayara dayalı teknolojilerinin vazgeçilmezli i e itimcileri yeni kuramlar ve uygulama yollarının arayı ına itmektedir. Böylece Ö retim-Ö renme Teknolojileri bir bilim dalı olarak, teknolojinin geli mesi ile birlikte varlı ını olu turmaya ba lamı tır. Son yıllarda çoklu-ortam teknolojileri ve web teknolojilerinin geli mesi ile birlikte daha da önem kazanmı tır. Bu geli meler ve gereksinimler göz önünde bulundurarak kurulan BÖTE Bölümü ilk mezunlarını 2002 yılında vermi tir. Mezunlarımızın ço u ilk ve ortaö retim kurumlarına bilgisayar ö retmeni olarak atanırken bazı mezunlarımız çe itli üniversitelerde ara tırma görevlisi olarak ve bazı mezunlarımız da çe itli irketlerde web tasarımı, yazılım geli tirme ve programlama alanlarında çalı mayı tercih etmi lerdir. Ö rencilerimiz, 4 yıllık ö renimleri boyunca aldıkları (E itimde Bilgi Teknolojileri, Programlama Dilleri, E itimde Materyal Kullanımı, Bilgisayar Destekli E itimin Temelleri, letim Sistemleri, PC Ortamında Yazılım Dilleri Uygulamaları, Uzaktan E itimin Temelleri, Ö retim Tasarımı, Ö retim Teknolojileri ve Materyal Geli tirme, nternet Ortamında Yazılım Dilleri Uygulamaları, Bilgisayar A ları ve leti im, E itimde nternet Uygulamaları, E itim Yazılımı Tasarım, Geli tirme ve De erlendirme gibi) derslerde teknolojinin çok de i ik ortamlarda kullanımıyla ilgili bilgi ve becerilerle donatıldıkları için gelecekte de benzer pozisyonlarda kolayca çalı maya devam edecekleri dü ünülmektedir. Hacettepe Üniversitesinde (http://www.hacettepe.edu.tr/) uzaktan e itimle ilgili çalı maların yapıldı ı birimlerden birisi E itim Fakültesine ba lı “Bilgisayar ve Ö retim Teknolojileri E itimi Bölümü”dür (http://www.ebit.hacettepe.edu.tr/). Bilgisayar ve Ö retim Teknolojileri E itimi Bölümü’nün (BÖTE) temel amacı e itim kurumlarının gereksinim duydu u bilgisayar ve di er ö retim teknolojisi ürünlerinin i levsel kullanımı için gerekli olan yöntem ve teknikleri geli tirmek, yaymak ve ö retmek, bu kurumlarda ö retmenlik yapmak isteyen bireyleri yeti tirmektir. Gerek çe itli batılı ülkelerde ve gerekse Türkiye’de git gide önemini artıran Ö retim Teknolojileri ve uzaktan e itim alanında yeti mi insan gücüne gereksinim kendini hissettirmektedir. Bölümümüzün Yüksek Lisans programı, bilgisayara dayalı teknolojilerin ö renme-ö retme süreçlerinde kullanımı, geli tirilmesi, yaygınla tırılması ve uzaktan e itim konularında bilimsel çalı ma ve ara tırmalar yapmak, ürünler geli tirmek, gerekli insan gücünü yeti tirmek amacıyla bilimsel çalı malar yapmayı amaçlamaktadır. BÖTE dı ında ayrıca üniversitemiz Mühendislik Fakültesine ba lı Bilgisayar Mühendisli i (http://www.cs.hun.edu.tr/) bölümünde tamamlanmı ve yürütülmekte olan lisans üstü tez çalı maları var. Bu çalı malara örnek olarak “SCORM modelini destekleyen bir LMS yazılımı,” bu LMS ile birlikte çalı acak ekilde tasarlanmı ve tümle tirilmi bir “Uyarlamalı Sıralama Sistemi (Adaptive Sequencing System) yazılımı” ve “SCORM modeline göre ders hazırlamakta kullanılacak bir araç yazılımı” verilebilir. HALICI YAZILIM Türkiye’nin bili im ve yazılım alanında öncü firmalarından olan HALICI Bilgi lem A. . ve HALICI Yazılım A. ., Orta Do u Teknik Üniversitesi’nde kurulmu olan Teknokent alanında, kendi in a etmi oldu u bina içinde faaliyet göstermektedir. Öncülük yaptı ı Teknopark uygulaması kapsamında aynı bölgede ba ka tesisler de kullanıma girmi ve ODTÜ Teknokent bölgesi, yüksek teknolojinin hemen her boyutunda ürün ve hizmet üreten bir yapıya kavu mu tur. Türkiye’de bili im alanında sürekli olarak “ilklere” imza atmı olan HALICI, 80’li yıllarda ülkemizin ilk yerli bilgisayarının üretiminde yer almı , 90’lı yılların ba ında ise ilk yerli ofis yazılımlarını üretmi tir. lk olma özelli ini 2000’li yıllarda da devam ettirerek Türkiye’nin ilk teknoparkının yatırımcısı olan HALICI, üniversite-sanayi i birli i kapsamında ülkemiz için örnek bir model olu turmaktadır. Son yıllarda özellikle AR-GE çalı malarına a ırlık veren HALICI firmaları, ileri teknoloji kapsamında çok sayıda proje üzerinde çalı makta, yurtiçi ve yurtdı ı uygulamalar için model olabilecek çok sayıda ‘e itim yazılımı’nı e itim-bilimsel kuram ve yakla ımların deneysel birer uygulaması olarak literatüre kazandırmaktadır. E itim yazılımları alanında çalı maları TUB TAK tarafından ‘te vi e de er’ bulunan HALICI, projelerinin büyük ço unlu unda üniversite, sivil toplum kurulu ları ve sektörün di er bile enleriyle i birli i yapmaktadır. HUMAN TAS Humanitas Do u nsangücü Yönetimi A. .; 3 Ocak 2000 tarihinde, küresel rekabet ortamında fark yaratan en önemli faktörün ‘insan’ oldu u bilinciyle, çalı anlarına ve çalı anlarının geli imine önemli ölçüde yatırım yapan Do u Grubu’nun, insan kaynakları uygulamalarında standardizasyonunu sa lamak, Grubun hedeflerine ula masını destekleyici insan kaynakları hizmetlerini sunmak ve Do u Kültürü’nün peki tirilmesini sa lamak amacıyla “ortak insan kaynakları merkezi” olarak kurulmu tur. 2000 yılından bu güne 4000’in üzerinde yeni çalı anın Do u Grubu’na katılmasını sa layan Humanitas; i e alım sürecinde, kendi bünyesinde kurulu ölçme ve de erlendirme merkezinin deste iyle, tüm i e alımların beceri ve yetkinlik ölçümleme yöntemiyle gerçekle mesini sa lamı tır. Sadece 2002 yılında, kariyer portalı olan www.humanitas.com.tr’de yer alan 160.000 ba vuruyu de erlendirerek 45.150 farklı ölçme ve de erlendirme merkezi uygulaması gerçekle tirmi , 11.000 aday ile mülakat yapmı ve 1735 adayı Do u Grubu’na kazandırmı tır. Humanitas’ın e-learning alanındaki çalı malarının geli imi ve elde edilen sonuçlar a a ıda kısaca özetlenmektedir. Humanitas’ın e-learning alanındaki çalı maları, 1998 yılında Türkiye Garanti Bankası E itim Müdürlü ü bünyesinde bulunulan dönemde ba lamı tır. Bu kapsamda, öncelikle e-learning konusunda çalı an bir AR-GE departmanı kurulmu ve e-learning altyapısı Garanti Teknoloji irketi ile birlikte olu turulmaya ba landı. Türkiye Garanti Bankası’ında e-learning uygulamarına geçi sürecinde ilk olarak; sıkça sorulan sorular, e itim kitapları, e itim sınav sonuçları, e itim katalo u ve katalo a ba vurular Intranete ta ındı. Böylece çalı anların e itim alanında da bilgisayar üzerinden bilgiye ula ma ve kullanma alı kanlı ının geli tirilmesi sa landı. 1999-2000 yıllarında sürdürülen bu çalı maların ardından E itim Yönetim Sistemi satın alındı. EYS’nin ana yapısı ile birlikte; sıklıkla tekrarlanan ve çok sayıda ki iye verilen e itimlerden birisi seçilerek, bu e itim web tabanlı e itim modülü olarak tasarlanıp geli tirildi. Sözkonusu e itim ilk olarak 5000 Garanti Bankası kullanıcısına açıldı. 2000 yılında Humanitas’ın kurulu u ve Türkiye Garanti Bankası e itim biriminin Humanitas’a geçi i ile birlikte Humanitas web sitesi kuruldu ve site üzerinde Humanitas Sanal E itim Merkezi adı altında elearning platformunun kurulu u tamamlanarak MS-Office e itimleri kurum çalı anlarının kullanımına sunuldu. MS-Office e itimlerinde Türkiye Garanti Bankası’nın Ocak-Eylül 2000 dönemi ki i ba ı sınıf içi e itim maliyetleri yakla ık 215 $ iken, MS Office e itimleri sanal e itim platfomuna ta ınarak, bu e itimlerin ki i ba ı maliyetini 7 $‘a dü ürüldü. Do u Grubuna özel 15 kadar web tabanlı e itim geli tirildi ve bu e itimler sanal kampus üzerinden yakla ık 8.000 Do u çalı anına verilmeye ba landı. 2002 yılında e itim portalının ticari bir unsur olarak da kullanımına ba landı ve sanal-kampus.com adlı bir e-learning sitesi kuruldu. Siteye kurulan sanal pos sistemiyle, sanal-kampus.com Türkiye’de bireysel kullanıcılara on-line, e-secure kredi kartı ile satı yapılan ilk e itim sitesi oldu. Sanal-kampus, “Türkiyenin E itim Portalı” olma hedefiyle ortaya çıktı ve çe itli e-learning irketleriyle çözüm ortaklıkları kurularak finans, bilgi teknolojileri, ki isel geli im ve yabancı dil alanlarında 100’den fazla web tabanlı e itimden olu an geni bir e itim katalo u birey ve kurumların kullanımına sunuldu. E itim yönetim sisteminin çe itli kurumlarca kiralanmasına yönelik hizmetler verdi. Türkiye Bankalar Birli i’nin kurmayı planladı ı Bankacılık E itim Sitesi adlı e-learning projesinin ihalesini Humanitas’ın liderli inde IBM ve SBS ile kurulan konsorsiyum kazandı ve projeyi ba arılı bir ekilde yürüterek teslim etme a amasına geldi. Bu sitenin kurulumu tamamlandı ve ayrıca bu siteden sunulmak üzere 4 tane finans e itimi geli tirildi. Bu proje Türkiyedeki en önemli ve en büyük e-learning projesi olarak kabul edilmektedir. Bu anlamda proje, Humanitas’a e-learning alanında duyulan güveni temsil etmektedir. SPK’nın yaptı ı Lisanslama Sınavına hazırlık için Sermaye Piyasası Lisanslama E itimleri paketi, Türkiye’nin önde gelen akademisyen ve sermaye piyasası uzmanları ile birlikte Humanitas e itim uzmanlarınca geli tirilerek birey ve kurumlara sunulmaya ba landı. Sermaye Piyasası Lisanslama Sınavı gibi önemli bir sınav için WBT’nin iyi bir çözüm olabilece i önceden görüldü. Bu e itimler Do u grubundaki yatırım uzmanlarının dı ında, bazı kurum ve bireylere verildi ve sınavdaki ba arılarına önemli katkıları oldu. 10 bin bireysel Internet kullanıcısı siteye üye oldu. Bunların yüzde onu e itim satın aldı ve kullandı, site yakla ık olarak 13.000 üyesi ile kendi alanında alanında ilk sırada yer almaktadır. IBM Bankacılıktan ilaç sektörüne, üniversitelerden telekomunikasyona kamuya kadar dünya çapında 900’den fazla referans ve etkileyici sonuçlar ile IBM kurumlarda uzaktan e itim ortamının olu turulması için gerekli tüm ihtiyaçlara çözüm sunarak uzaktan e itim projeleri gerçekle tirmektedir. IBM’in vizyonu her konuda oldu u gibi uzaktan e itimde de pazarda teknoloji lideri olmaktır. Bu vizyon do rultusunda çözümlerini , yazılımlarını sürekli geli tirmekte ve uzman kadrosunu sürekli geni letmektedir. talya, Mısır, Venezuella, Avusturya gibi birçok ülkenin Milli E itim Bakanlıklarında, ngiltere ve Avustralya Polis Te kilatı, ABD Silahlı Kuvvetleri, USA ‘de bir çok havayolu irketi ve uluslararası bankada gerçekle tirdi i gibi Türkiye’de de IBM, Türkiye Bankalar Birli i (TBB) , Coca- Cola, Sakarya Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi gibi birçok kurumda ba arılı uzaktan e itim projeleri gerçekle tirmi tir. IBM’in e-learning konusunda en büyük referansı da kendisidir. 300.000 kayıtlı ö rencisi ile dünyanın en büyük sanal üniversitesi olan IBM Global Campus, yıllardır IBM irketiçi e itimlerinde kullanılmaktadır. IBM Global Campus uygulamasına 160 ülkede yerle ik IBM çalı anları ula maktadır. Teknik ve profesyonel konularda sınıf ve e-learning ortamında 19.000 e itimin bulundu u IBM Global Campus’de 2000 den fazla e-learning eklinde verilen e itim bulunmaktadır. IBM Global Campus IBM’in e-insan kaynakları uygulamalarıyla bütünle ik olarak çalı maktadır. IBM, Global Campus uygulaması ile e-learning anlamında dünyadaki en büyük referans durumundadır. Basic Blue adı verilen ‘IBM Yönetici E itim Programı’ yine IBM’in e-learning alanındaki çalı ması olup, Basic Blue ‘daki e itimlerin %75’i e-learning, %25’i sınıf e itimi eklinde sunulmaktadır. 2000 yılında Basic Blue ‘dan dünya çapında 5000 IBM yöneticisi e itim almı tır. Global Campus ve IBM Yönetici E itim Programı örneklerden bazılarıdır. IDEA SOLUTIONS IDEA Solutions, 1994 yılında Microsoft Yetkili E itim Merkezi olarak stanbul'da kurulmu tur. irket yönetimi, dünyadaki ve teknolojideki geli melerin e itimin yönünü klasik sınıf e itimlerinden web tabanlı e itimlere do ru çevirece ini öngörmü tür. IDEA Solutions, 1999 yılında alınan stratejik bir kararla tamamen E-learning alanında uzmanla maya yönelmi tir. u anda üretmi oldu u Learning Management System (Ö renme Yönetim Sistemi) ve Content (E itim çeri i) yazılımları ile sadece Türkiye’ de de il Dünya pazarlarında da yer edinmeyi hedeflemektedir. IDEA tarafından geli tirilen E-learning ürünlerinin tüm üretim bile enleri (üretim motorları, platform ürünleri (LMS)) bizzat irket bünyesinde üretilmekte ve dı arıdan hiç bir ürün, geli tirme yazılımı kullanılmamaktadır. IDEA, ilk a amada Microsoft Office (Word, Excel, Power Point, Outlook, Access) ve Windows programlarının E-learning ortamında ö renilmesi için gerekli ürünleri geli tirmi ve bu ürünleri nternet, intranet ve multimedia ortamlarında hizmete sunmu tur. u anda Türkçe ECDL (European Computer Driving Licence/Avrupa Bilgisayar Yetkinlik Sertifikası) e itim içeri ine sahip tek firmadır. NTERAK B LG SAYAR LTD. T . irketimizin faaliyet alanlarını üç ana grupta özetleyebiliriz: Uzaktan E itim: Günlük ya antımızın vazgeçilmezleri arasına giren bilgisayar ve internet teknolojilerindeki hızlı geli me ile birlikte Uzaktan E itim, hayatımızda önemli bir yer edinmeye ba lamı tır. nterAK standartlara uygun her türlü içerik ile ilgilenmekte ve Ar-Ge faaliyetleri yürütmektedir. Bu kapsamda tarafımızdan; Çe itli sektörlerde faaliyet gösteren kurulu ların gereksinimleri do rultusunda uzaktan e itim içeri i geli tirilmekte, TBV (Türkiye Bili im Vakfı ) koordinatörlü ünde Türkiye’de uzaktan e itim standartlarını saptama çalı maları yürütülmekte, Yazılan içeriklerin standartlara uygunlu u denetlenmekte, Çe itli kurulu lara uzaktan e itim danı manlı ı yapılmakta, Senkron ö retim, yönetim sistemi sa lama, kurma, uyarlama ve e itim verme hususlarını içeren Akıllı Sınıf Uygulaması gerçekle tirilmektedir. . Danı manlık: Kurumların bilgi teknolojileri (BT) gereksinimlerinin saptanması, Bilgisayar yazılım ve donanım seçilmesi, Uygulama programları geli tirme ve de erlendirilmesi, Proje yönetimi, letim deste i, A altyapısı ve ürünlerinin seçimi, Veri tabanı seçilmesi, Sistem bütünle tirme ve anahtar teslimi projelerin gerçekle tirilmesi hizmetlerini kapsamaktadır. Sistem Bütünle tirme: irketimiz, konularında uzmanla mı alt yüklenicileri ile birlikte ; Uygulama programları tasarım, gerçekle tirme, test ve uygulamaya alma, Sistem tasarım, kurulu ve i letmeye alma, A tasarımı gerçekle tirme ve i letmeye alma, Çe itli kurulu lar için web tabanlı uygulamalar geli tirme faaliyetlerini yürütmektedir. INTERMEDIA InterMedia 1989 yılında Ankara’da "InterMedia leri Teknoloji Destekli E itim ve Tanıtım Ortamları Sanayi ve Ticaret A. .’’ adı altında faaliyete geçmi tir. 1987 yılından bu yana Teknoloji Destekli E itim alanında hizmet veren irketimiz bu alanda ülkemizde ilk ve lider olma özelli ine sahiptir. InterMedia 1989 yılında, Turizm alanında, ülkemizin ilk etkile imli video kursunu üretmi tir. InterMedia insana yapılan tüm yatırımlarda, e itimin önemini ve bu e itimin en etkin ekilde nasıl verilece i sorusuna getirdi i çözümler alanında uzmanla mı tır. InterMedia bu çözümlerin sa lanmasında kendi bilgi ve deneyim birikiminin yanısıra 1990 yılından itibaren Dünyanın kendi alanındaki en büyük firması olan Amerikan NETg firmasının Türkiye' deki tek da ıtıcısı olarak bu firmanın E itim Ürünlerini de mü terilerinin kullanımına açmaktadır. InterMedia, 2001 yılından bu yana yürüttü ü yerelle tirme çalı maları ile de NETg' nin e itim kütüphanesindeki kurs malzemelerini gerekli altyapı yazılımlarıyla birlikte Türkçele tirmektedir. Bu yerelle tirme çalı maları Türkiye' deki e itim ihtiyaçları ve bu konudaki talepler do rultusunda artarak devam etme e ilimindedir. Intermedia, 2002 yılının ba ında www.tde.com.tr adresinde Türkiye' nin en geni kapsamlı online ( nternet üzerinden) e itim sitesini hizmete sokarak Türkiye' de bir ilke imza atmı tır. Bu site üzerinden bireysel kullanıcılar sayıları 400' ün üzerinde olan e itim malzemelerinden ihtiyaçlarına uygun olanlarını seçerek, mekan ve zamandan ba ımsız olarak e itim alabilmektedirler. InterMedia, kurumsal e itim ihtiyaçlarının kar ılanmasında gerekli e itim planının hazırlanmasından, ilgili e itim ürünlerinin ve donanımın sa lanmasına, e itim danı manının bilgilendirmesine kadar teknik ve yönetimsel tüm hizmetlerini üstlenerek mü terilerinin e itim ihtiyaçlarını en uygun ekilde kar ılamalarına yardımcı olmaktadır. Görev anlayı ımız: “ nsana ve teknolojiye yapılan yatırımı en fazla hale getirmeye yardımcı olacak; yüksek kaliteli ve yenilikçi E itim Ürünleri, Performans Destek Sistemleri ve Danı manlık Hizmetleri sa layarak kurumlara kendi i hedeflerine ula malarında yardımcı olmaktır.” Adres: InterMedia A. . ODTÜ - Teknokent, nönü Bulvarı 06531 ODTÜ/Ankara/Türkiye T: +90 (312) 210 1660 F: +90 (312) 210 1654 ∗ : [email protected] I IK ÜN VERS TES I ık Üniversitesi uzaktan e itim alanındaki çalı malarını a a ıda kısaca özetlenen proje kapsamında yürütmektedir. I ık Üniversitesi 2003-2004 akademik yılından itibaren Maslak kampusuna ilaveten ile’deki yeni in a edilen kampusunda da e itime ba lamaktadır. I ık Üniversitesi iki kampusta e itim yaparken bir kampustaki bir ö rencinin di er kampusta verilen yüzyüze bir dersi uzaktan e itim olarak izleyebilmesini amaçlamaktadır. Projenin 2003-2004 sonbahar döneminde verilen derslerle uygulamaya geçmesi hedeflenmektedir. Proje Enformatik Uygulama ve Ara tırma Merkezi tarafından yürütülmektedir. I ık Üniversitesi uzaktan e itim konusuna özel önem vermektedir. Bu alanda, Avrupa Komisyonu deste iyle, biri Be inci Çerçeve Programında TrainSEE adlı bir IST projesi, di eri EUMEDIS programında MEDFORIST adlı bir proje olmak üzere iki proje yürütmektedir. Aynı alanda Altıncı Çerçeve Programına sunulmu ve de erlendirme a amasında olan proje önerileri bulunmaktadır. I ık Üniversitesi uzaktan e itim alanındaki etkinliklerini sertifika programları ve yeni diploma programları ile zenginle tirmeyi planlamaktadır. TÜ stanbul Teknik Üniversitesi Uzaktan E tim Projeleri 1997 yılında TÜ Ara tırma Fonu’ndan sa lanan proje deste i ile ba lamı ve 1998 yılından itibaren DPT proje deste i ile günümüze de in sürdürülmü tür. Sözü edilen 1997-2003 dönemi boyunca, Maslak Merkez Kampüsü ve ehir kampüslerinde birer tam donanımlı senkron uzaktan e itim amaçlı yayın stüdyosu kurulmu ve bu stüdyolar arasında radyolink ba lantısı sa lanmı tır. stanbul Teknik Üniversitesi Uzaktan E itim Merkezi’nin (UZEM) 1998 yılında resmen kurulmasının ardından üniversitedeki uzaktan e itim etkinlikleri bu Merkez çatısı altında yürütülmeye ba lanmı tır. 1998 yılından ba layarak TÜ Maslak Kampüsü’nde verilen kimi lisans dersleri ehir kampüslerine canlı yayın yoluyla iletilmekte ve TÜ ö rencileri bu dersleri kredili olarak almaktadırlar. TÜ’deki senkron uzaktan e itim uygulamalarına 1999 yılından itibaren University of Virginia (UVa, A.B.D) ile yürütülen uluslararası bir proje eklenmi tir. Bu projede 1999-2002 döneminde, TÜ lisans ö rencileri UVa’den canlı olarak ISDN yoluyla iletilen dersleri kredili olarak almı lardır. Proje kapsamında 2002 Bahar döneminde bu kez de TÜ’den Virginia Üniversitesine canlı yayınlanan bir dersi bu üniversitenin Mühendislik Fakültesi ö rencileri kredili olarak almı lardır. Benzer bir proje Georgia Institute of Science and Technology ile 2003 Güz döneminde bir Yüksek Lisans Programı kapsamında yürütülmeye ba lanmı olup halen sürmektedir. 1997 yılından bu yana kurulumu tamamlanan ve yürütülen pilot uzaktan e itim projelerinde kullanılan fiziksel altyapının, son 5 yıllık dönemde planlama çalı maları tamamlanan Ulusal ve Uluslararası Uzaktan E itim Projelerinin gerçekle tirilebilmesi için gerekli türde stüdyo, stüdyo-sınıf, bilgisayar laboratuvarı, uzaktan e itim ders tasarım ofisleri ve ofis mekanlarını tam olarak içermiyor olması nedeniyle 2002 yılı ba ında yeni bir Uzaktan E itim Merkezi in asına ba lanmı ve yapım Aralık 2002’de bitirilmi tir. Merkez Binasında yeralan yönetim, koordinasyon ofisleri ve ders tasarım stüdyolarının yanısıra, senkron uzaktan e itim stüdyoları, çift amaçlı asenkron e itim sınıfları, bilgisayar laboratuvarı, sistem/ar iv/kontrol odaları, videokonferans toplantı salonu, ve video-montaj odası bulunmaktadır. Bunun yanısıra Merkez’de uluslararası e itim programlarının sürdürülecek olması nedeniyle bazı ABD ve Avrupa kurulu ve üniversiteleri ile uydu ba lantılı özel hatların kullanılması planlanmı tır. Bina Voice Over IP (VoIP) ve Video Over IP sistemleri ile TÜ yerel (LAN) ve geni alan a larına (WAN) ba lanmı olup, Merkez Binası’nda yer alan ya da bu binada sonlanan uzaktan e itim ders uygulamaları, TÜ Merkez ve ehir Kampüslerinin çe itli noktalarında bulunan stüdyolara da ıtılacak (multicasting) ve VoIP ile de kampüslerarası telefon görü meleri ücretsiz olarak gerçekle tirilecektir. stanbul Teknik Üniversitesi 2001 yılında Dünya Bankası’nın dünya genelindeki uzaktan e itim a ı Global Development Learning Network’ün (GDLN) Türkiye’deki iki dü ümünden biri olmaya hak kazanmı ve yakın gelece e dönük olarak senkron ya da asenkron GDLN e itimlerinin ilgili Türk hedef kitlelerine iletilmesi planlanmı tır. stanbul Teknik Üniversitesi’nde asenkron uzaktan e itim uygulamaları 2001 yılından ba layarak ivme kazanmı ve asenkron uygulamaların gerektirdi i yapıdaki Web-tabanlı dersleri geli tirmek üzere UZEM bünyesinde bir Asenkron Ders Tasarım Ofisi kurulmu ur. Ders geli tirme faaliyetleri halen sürmekte olup 2003 Güz döneminde TÜ lisans ö rencilerine dönük olarak Web-tabanlı ders alma uygulamasına geçilmesi planlanmı tır. Koç Bryce Teknoloji E itim Hizmetleri A. . 2001 senesinde kurulan Koç Bryce Teknoloji E itim Hizmetleri A. ., özellikle BT e itimleri konusunda hem sınıf hem de uzaktan e itim hizmetleri veren tek kurumsal e itim firmasıdır. Yabanci orta ı John Bryce Training ile birlikte Avrupa ve Ortado u' da da faaliyet gösteren Koç Bryce Microsoft, Cisco, Oracle, SAP, Linux, HP, Sun ve daha pek çok firmanın e itimlerini vermektedir. E itim danı manlı ı alaninda kendi geli tirdi i metodolojilerle firmalara b-learning (Blended Learning Karma E itim, sınıf ve uzaktan e itimlerin birlikte sa landı ı e itim metodu) hizmeti vererek, bilgi ihtiyacını en kısa sürede ve en etkin biçimde sa lamak amacındadir. Türkiye' nin ilk kurumsal kamu ihalesini (Petkim Uzaktan E itim Platformu) kazanan Koç Bryce uzaktan e itim alanında içerik danı manlı ı, LMS kurulum ve entegrasyonu, kurumsal uzaktan e itim tutundurma danı manlı ı, hazır BT ve softskill e itimlerini b-learning metoduyla sa lama gibi hizmetleri vermenin yanında, özellikle hukuk ve finans alanında uzaktan e itim içerikleri geli tirmektedir. Milli E itim Bakanlı ı Açıkö retim Lisesi, Açık lkö retim Okulu, Mesleki ve Teknik Açıkö retim Okulu Milli E itim Bakanlı ının uzaktan e itim uygulamaları E itim Teknolojileri Genel Müdürlü ü (E iTek) aracılı ıyla yürütülmektedir. E iTek bünyesinde üç uzaktan e itim okulu bulunmaktadır. Bunlardan günümüzde örgün e itimden çe itli nedenlerle yararlanamamı vatanda lara hizmet vermek üzere kurulmu olan Açık lkö retim Okulu (1998) ve Açıkö retim Lisesi (1992) bugün bir milyona yakın ö renciye uzaktan e itim hizmeti vermektedir. Bu hizmetten yalnız Türkiye’de de il yurtdı ında da çe itli ülkelerde ya ayan vatanda larımız da e itimlerini sürdürmek için yararlanmaktadır. Açık lkö retim Okulu, ilkö retim okulu diploması almak isteyen ilkokul mezunu ve okuma yazma belgesi sahibi okul ça ı dı ındaki vatanda lara 6, 7, 8. sınıfları tamamlama olana ı sa lamaktadır. Açıkö retim Lisesinde genel lise programları yanında örgün e itim kurumları i birli inde meslek lisesi programları da uygulanmaktadır. MEB Açık Ö retim Okullarında ö renci bilgi hizmetleri, E itim Hizmetleri Merkez Müdürlüklerinin yanı sıra, nternet üzerinden de sa lanabilmektedir. E itim Hizmetleri Merkez Müdürlükleri kayıt, ders notlarının da ıtımı, sınav i lemleri, ses kaseti ve video kaset ve VCD taleplerini kar ılamak, yüz yüze e itim hizmetinin düzenlenmesi, ö renci rehberli i gibi ö renci hizmetlerinin yürütüldü ü hizmet noktalarıdır. Ö retim materyali olarak, ders kitapları ve ders notları ile televizyon ve radyo ders programları kullanılmaktadır. Bu programların MEB web sitesinden de yayını pilot uygulama a amasındadır. Ayrıca, uzaktan e itim ö rencilerine ileti im rehberlik ve danı ma hizmetleri vermek üzere leti im-Rehberlik radyo-TV yayınları ve teletekst yayını yapılmaktadır. Ö renme araçlarını çe itlendirmek üzere örgün ve uzaktan ö retim ö rencilerine yönelik web’de ders modülü olu turma, web üzerinden akademik ve psikolojik danı manlık hizmeti vermek üzere sistem olu turma çalı maları da sürmektedir. Diploma veren bu iki okulun yanı sıra, elektrik tesisatçılı ı yetki belgesi veren Mesleki ve Teknik Açık Ö retim Okulu da ilkö retim okulu mezunu veya daha üst düzey ö renim görmü vatanda lara, uzaktan ö retim veya gerekti inde yüz yüze e itim programları uygulayarak meslek kazandıran bir uzaktan e itim kurulu udur. Uzaktan e itim ö rencilerine yüz yüze e itim görme, e itim materyalinden yararlanacakları mekan sa lama ve ya am boyu ö renmeye destek için olu turulan Ö renme Merkezleri, yalnız uzaktan e itim ö rencilerine de il ö renci olmayan gençlere ve yeti kinlere kısacası herkese açık, bilgi ve ileti im teknolojileri alt yapısına sahip e itim ortamlarıdır. Merkezlerin kurulaca ı mekanların belirlenmesinde Bakanlı ın var olan fiziksel yerle im olanaklarının, teknoloji alt yapısının ve insan kaynaklarının en etkin ve verimli biçimde kullanılması amacıyla okullarda ve/veya okullara yakın yerlerde açılması yakla ımı benimsenmi tir. Hedef, E itim Hizmetleri Merkez Müdürlüklerinin bilgilerini internet üzerinden görebilecekleri; kayıt bilgilerinde de i iklik yapabilecekleri bir sistem olu yaygınla tırılmasıdır. Ayrıca uzaktan e itim yoluyla da planlanmaktadır. (http://www.meb.gov.tr) ve tüm açık ö retim ö rencilerinin, ö rencilik i lemlerini ve yetkileri dahilinde ö renci ki isel turulması ve Ö renme Merkezlerinin geli tirilerek sertifika kazandırma programlarının uygulanması Uzaktan E itim Yoluyla Uluslararası Standartlarda Yabancı Dil Ö retimi Projesi Milli E itim Bakanlı ının üniversitelerle i birli i içinde yürüttü ü uzaktan e itim projelerinden biri, Uzaktan E itim Yoluyla ngilizce Ö retimi projesidir. Çoklu ortam uygulamaları ile hazırlanmı ngilizce ders içeri i ile nternet üzerinden ngilizce dil bilgisini geli tirmek ve belgelendirmek isteyen vatanda larımızın bu gereksinimini kar ılamayı amaçlayan programın pilot uygulaması Ankara ve Sakarya illerindeki Milli E itim Bakanlı ı' na ba lı okullarda görev yapan ö retmenlerle ba latılmı tır. Pilot uygulamanın de erlendirmesi yapıldıktan sonra tüm vatanda larımıza yaygınla tırılarak sürdürülecektir. (http://www.meb.gov.tr) Mobilsoft E itim Teknolojileri alanında hizmet veren Mobilsoft, 2000 yılından itibaren faaliyet alanlarına uzaktan e itim çalı malarını eklemi tir. Uzaktan e itime yönelik yöntem ve süreçlerde AR-GE çalı malarına önem veren Mobilsoft, kurumlara e itim yönetimi ve içerik geli tirme alanlarında çözüm sunmaktadır. E itim yönetimi hizmetleri; Mobilsoft tarafından geli tirilen ve Internet/Intranet’e dayalı uzaktan e itim uygulamalarına imkan veren “E itim Yönetim Sistemi”(EYS), bu sisteme entegre olarak çalı abilen içerik yönetim sistemi ve bu sistemlerin uygulama süreçlerinde ihtiyaç duyulan danı manlık ve destek hizmetlerinden olu maktadır. Bu süreç içerisinde Mobilsoft, EYS’de ihtiyaca, e ilim ve geli en teknolojiye göre gerekli geli tirme ve güncellemeler yapma, EYS’nin ERP ve insan kaynakları sistemleri ile entegrasyonunu sa lama, kurum ihtiyaçlarına göre farklı ö retim yöntemleri sunma ve raporlama uygulamaları geli tirme konularında hizmet sunmaktadır. Ayrıca, içerik geli tirme konusunda ,Mobilsoft tarafından geli tirilen, ö renme nesneleri havuzu olu turabilen çerik Yönetim Sistemi ile içerikleri kolayca geli tirmekte ve gerekli de i iklikler kolayca yapılmaktadır. çerik geli tirme hizmetleri; uzaktan e itim uygulamaları ve geçi süreci konusunda danı manlık ve e itimi, ö retim tasarımını, içeriklerin ve gereken bile enlerin web ortamına aktarılacak formatta üretilmesini kapsamaktadır. Bu alanda, Mobilsoft’un grafik tasarımcılar, animatörler, senaristler, kompozitörler, editörler, video prodüksiyon ekibi ve e itim teknologlarını kapsayan geni uzman kadrosu ile uzaktan e itime uygun tasarım ve üretimler gerçekle tirilmektedir. Mobilsoft’un uzaktan e itim alanındaki önemli projelerinden biri, Türkçe’yi yabancı dil olarak ö renmek isteyen herkese ula mayı hedefleyen Uzaktan Türkçe Ö renim Merkezidir(www.turkish-center.com). Ankara Üniversitesi TÖMER ile ortakla a yürütülen bu projede, A.Ü. TÖMER tarafından sa lanan içerik web tabanlı e itime uygun ö retim tasarımı sürecinden geçirilerek kullanıcılara sunulmaktadır. Binlerce animasyon, ses ve foto rafla zenginle tirilmi dersler, ki isel geribildirim, etkile imli alı tırma ve oyunlar, ses kaydı, sözlükçe, sınav takibi, ö renci takibi ve de erlendirme gibi ö elerle desteklenmektedir. Dersler etkile imli alı tırmalar ile peki tirilmekte, ö rencinin geribildirim alması sa lanmaktadır. Temel düzeydeki açıklamaların ngilizce olarak verildi i programda, yakın zamanda Almanca, Fransızca, Rusça ba ta olmak üzere di er dillerde de ö retime geçilmesi planlanmaktadır. ODTÜ Enformatik ODTÜ’nde yapılan uzaktan e itim çalı maları, programlar ve amaçları a a ıdaki tablolarda ayrıntılı olarak gösterilmi tir. Orta Do u Teknik Üniversitesi`nde yapılan Uzaktan E itim Çalı maları Türü Ba langıç ! +, -./ 0 -4 4 &%' + 4 33 12 &$33 ' /88) 4 &%' #" 933 $33" + ) 4 &%' ! = AB , 5 0& 4 &%' 12 &$333 )+ . 4 &%' : $33 Program Adı METU-Online(http://online.metu.edu.tr) ION(http://ion.ii.metu.edu.tr) Bili im Yüksek Lisans Programı "#$" $33" ! , Ö renci Sayısı 3 $93 (3 33 Kurum/Bölüm % && % && % && % && % && Ders Sayısı &' (( Program süresi ) ' &* &' &' # $ 5 0& !3 & 6 73 & 8 : $ # "; ! 7 5 0& # $ ! &' &' / <8 / 8 8 >8? @ & % &' && B C / 8 " ) $ ' C Programın Amacı NET-Class kullanılarak kampüs bazlı dersler verilmektedir Halen belli bir meslekte etkin biçimde çalı makta olan ö rencilerin, asli sorumluluklarını yerine getirmelerini aksatmadan,günümüzün hızla geli en bili im teknoloji ve sistemleri alanında uzmanla malarını sa lamaktadır. KYS(http://kys.ii.metu.edu.tr) Ki isel Yazılım Süreci WTAE(Web Tabanlı Asenkron E itim) IS100(http://euclid.ii.metu.edu.tr/~is100) Introduction to Information Technologies and Applications E-ders(http://eders.ii.metu.edu.tr/) Tasarım ve Geli tirme Sertifika Programı IDE-A(http://idea.metu.edu.tr) nternete Dayalı E itim_Asenkron E TEN(E iticilerin E itimi Sertifika Programı)Programı DIL (http://www.dil.metu.edu.tr/) Distance Interactive Learning Bu projenin amacı yazılım geli tiricileri disiplinli bir yazılım geli tirme süreci olan KYS ile tanı tırmak, ö renilen kavramları gerçek ortamlarda uygulayarak tatbik ederek bu sürecin geli tirdikleri ürünlere ve kendi ba arımlarına katkılarını anlatmak ve profesyonel i hayatlarında da KYS’yi ya da kendi niteliklerine ve i ortamlarına göre düzenledikleri ki isel yazılım geli tirme süreçlerini kullanmaları için gerekli altyapıyı sa lamaktır. Çe itli üniversitelerin hazırlamı oldukları derslerinden olu an bir programdır. Üniversite 1. sınıflar içın hazırlanan, ofis uygulamalarını tanıtan, Bilgi Teknolojilerine ve Uygulamalarına Giri dersidir. "E-Ders" sertifika programının amacı, insan kaynakları ve kurumsal e itim alanlarında çalı an bireylerin, Internet teknolojilerini e itimde verimli ve etkin bir ekilde kullanmalarını sa layacak web teknolojileri ve ö retim tasarımı alanlarında gerekli bilgi ve becerileri kazanmalarını sa lamaktır. Bilgisayarla yeni tanı anlara bilgisayarı tanıtmak ve bilgisayarla yapılabilecek en temel i lerde beceri kazandırmak. 35 farklı üniversiteden 170 ö retim elemanı için toplam 8 ay süren bir Enformatik sertifika programıdır. Katılımcıları internet üzerinden etkile imli bir uzaktan ngilizce dil e itim programıdır. Bu program, orta veya üst düzeyde ingilizce bilenler için KPDS ya da benzeri ulusal ve uluslararası dil sınavlarına kendi evleri, okulları ya da i yerlerinden ODTÜ güvencesiyle hazırlanma olana ı sunmak amacıyla geli tirilmi tir. ORACLE Oracle, yazılım, satı , servis, danı manlık, e itim ile birlikte veritabanı araçları ve uygulama ürünleri alanlarında da faaliyet göstermektedir. Oracle’ın mü teri portföyü içinde; endüstriyel sektörden, finans, e itim, kamu, telekom ve savunma sektörüne kadar çok geni bir yelpazede 2500’ü a kın mü teri bulunmaktadır. Oracle Türkiye kuruldu u 1989 yılından bu yana, lokal i ortakları ile birlikte, Ankara ve stanbul ofislerinde 140' ın üzerinde çalı anı ile ülke çapında pek çok kurulu a Oracle hizmetlerini ula tırmaktadır. Ülke genelinde 175 i orta ı bulunan Oracle Türkiye, kriz ekonomisinde güçlü i ortakları ve lider teknolojisi ile en do ru ve entegre çözümleri sunarak ba arıyı hedeflemektedir. ortaklarının Oracle, veritabanı, uygulama sunucusu, uygulama geli tirme araçları ve finansal yönetim, Üretim Yönetimi, Tedarik Zinciri Yönetimi, pazar yönetimi konularında Yönetim Sistemi Yazılımları sunmaktadır. Oracle E-Business Suite 11i, nternet teknolojilerinin olanaklı kıldı ı yeni i yapma yöntemleri ile irketleri uçtan uca e- ’e dönü türen, dünyanın ilk ve tek bütünle ik e- Yönetim Sistemi olma özelli ini ta ıyor. Oracle e-Business Suite 11i kullanan irketler, farklı uygulamaların birbirleriyle bütünle ik çalı ması için üstlenilen maliyetlerden ve a ırı risklerden kurtulmu oluyor. Çünkü Oracle eBusiness Suite 11i, tüm önemli i süreçlerini kapsayan güçlü fonksiyonlarla ve bütünle ik bir yapıyla geliyor. Bu bütünle tirme sadece masrafları ve riski ortadan kaldırmıyor, aynı zamanda i in daha iyi görülmesi için gerekli olan bilgiyi de sa lıyor. Tüm parçalarında aynı ve tutarlı mü teri bilgilerini payla an Oracle E-Business Suite, bu sayede irketlere mü terileri hakkında 360 derece, tam ve detay bilgi de sa lıyor. Oracle 9i Database: Bilgi yönetimi liderli inde 20 yılı a kın deneyimi arkasına alan Oracle, Oracle9i Veritabanı Yönetim Sistemi ile yüksek sayıda i lem hacmine sahip OLTP (online transaction processing) uygulamalarının, yo un sorgu tabanlı veriambarı uygulamalarının ve Internet uygulamalarının çalı tırılması için güvenli, yüksek performanslı ve kolay yönetilebilen bir altyapı sunuyor. Oracle9i Veritabanı Yönetim Sistemi günümüzün kritik kurumsal uygulamalarının süreklilik ve ölçeklenebilirlik gereksinimlerini kar ılamak amaçlı her türlü araç ve fonksiyonu sa layarak, Internet uygulamaları geli tirme ve çalı tırma, içerik yönetimi, kurum içi ve kurum dı ı di er uygulamarla entegre edebilme, bu uygulamalara mobil cihazlar da dahil her ortamdan eri imi sa lama ve bu bilginin analizi ve payla ılması ile Business Intelligence’in sa lanması ve bunun sonucunda do ru i proselerinin olu turulması için gereken mimarinin temel ta ını olu turuyor. Oracle9i Application Server: Sektördeki en hızlı, kapsamlı ve bütünle ik J2EE uygulama sunucusu olan Oracle9i Application Server, portal yazılımı, ‘Web page caching’, güçlü karar destek, tam entegrasyon özelliklerini tek bir üründe toplayan güçlü bir uygulama sunucusudur. Oracle9i Application Server, tüm J2EE, Web servisleri ve XML standartlarını destekliyor ve Web uygulamalarının BT ortamında entegrasyonunu sa lıyor. Oracle Direct: Oracle Direct, e-pazarlama araçlarını kullanarak ula tı ı mü teri ve i ortaklarına, nternet üzerinden anında prototype ve simülasyon gerçekle tirme özellikleri ile nternet seminerleri, nternet ürün demoları, nternet toplantıları, eBusiness Suite uygulamaları ile “ONLINE ortamda ANLAT, GÖSTER, DENET ve SAT” yöntemini Türkiye’de de uyguluyor. Oracle E itim; 'Toplam Çözüm' ba lı ı altında sundu u kapsamlı e itim ürünleri ile mü terilerine bilgi teknolojisinin sa layaca ı rekabet gücünü kazandırmayı hedeflemektedir. Oracle Danı manlık Hizmetleri; açık sistem transformasyonundan kurumsal BT mimarisine, uygulama yazılımlarının hayata geçirilmesinden veritabanı optimizasyonuna kadar tüm danı manlık ihtiyaçlarını kar ılamaktadır. Oracle Teknik Destek Bölümü; faaliyetlerini stanbul ve Ankara olmak üzere iki merkezden yürütmektedir. Sorunlar, kullanıcılar tarafından Destek Merkezi' ne iletilmekte ve telefonda çözülemeyen sorunlar uzaktan eri im ya da yerinde müdahale ile giderilmektedir. Oracle Ortakları : Oracle Ortakları Programı' nda yer alan uygulama yazılımı, donanım, da ıtım ve danı manlık irketleri de i ik sektörlere odaklı çözüm ve hizmetler sunmaktadır. Oracle’ın sektördeki ba arısının ayrılmaz bir parçası olan i ortakları, bu program sayesinde Oracle teknolojisi üzerinde geli tirecekleri yeni ürünler için ihtiyaç duydukları e itim ve deste i alabilir, Oracle ‘eMarketing’ destek ve servislerinden yararlanabilirler. ortakları ayrıca bu program ile Oracle Yazılım Lisanslarını kullanma ve satma hakkına sahip olur, i lerini online ortama ta ıyabilir, teknik e itimlerden, ortak pazarlama olanaklarından yararlanabilirler. Oracle Ortakları Programı’na dahil olan irketler, maliyetlerini dü ürürken pazar paylarını ve karlarını artırırlar. stanbul Ofis Telefon : 212 329 67 00 Fax: 212 329 67 01 Ankara Ofis Telefon : 312 446 75 75 Fax:312 446 65 00 Oracle Direct : 0800 211 0 444 Sakarya Üniversitesi Sakarya Üniversitesi ülkemizi ça da medeniyetler seviyesine ula tıracak en emin yolun e itim oldu una inanmaktadır. Bu amaçla yeni teknolojilerin ı ı ında e itimde kaliteyi artırma ve daha büyük kitlelere daha hızlı ve nitelikli e itim vermenin arayı ı içersindedir. Üniversitemizin yıllardır sürdürdü ü daha kaliteli ve verimli e itim verme arayı larının bir sonucu olarak Uzaktan Ö retim sistemine geçi kabul edilmi tir. 1999 yılından buyana internetin geli im sürecine paralel olarak çe itli dersler internet üzerinden kendi çalı malarımızla verilmekteydi. Ancak Sunucu Üniversite olma dü üncemiz ve uzaktan ö retimin profesyonel bir platform üzerinden verilmesinin önemi bizi uzmanla maya ve daha iyi sistemlerin arayı ına itmi tir. Uzaktan Ö retim alanında uzmanla an ö retim üyelerimiz bu alandaki e itimlerini ba ta Idaho University gibi tecrübeli üniversitelerde tamamlamı , bu alanda çe itli makaleler ve kitap yayınlamı lardır. Yine yerli ve yabancı pek çok kurumda Uzaktan Ö retim alanında çalı malar yürütmü lerdir. Sunucu üniversite olma potansiyeline eri ti imiz noktada gerekli ara tırmalar e itim alanındaki uzmanlarımızca yapılmı ve IBM Lotus firmasının Learningspace 5.0 Uzaktan Ö retim platformunun benzer yazılımlar içersinde amaçlarımıza uygun, geli meye açık en esnek ürün oldu una karar verilmi tir. IBM firmasıyla i birli ine gidilmi , firmayla anla malar yapılmı , proje ve e itim deste iyle ürün satın alınmı . Sakarya Üniversitesi Uzaktan E itim Projesi Temmuz 2000 tarihinde start almı tır. Platform IBM ve Lotus tarafından kurulmu , e itimler Lotus- talya' nın e itmenleri tarafından verilmi tir. IBM ve Lotus ' un sistem ve teknik deste i halen devam etmektedir. Sakarya Üniversitesi Uzaktan E itim çalı malarını nternet Destekli-Asenkron Ö retim olarak sürdürmektedir. Bu faaliyetler ismini uzaktan e itimin türünden alarak SAÜ DÖ (Sakarya Üniversitesi nternet Destekli Ö retim) markasını olu turmu tur. nternet Destekli Ö retim faaliyetleri ASENKRON (e zamansız) olarak, halen verilmekte olan Kampüs içi ö rencilerimize birçok lisans ve önlisans dersi, Sunucu Üniversite Statüsü ile 2 ders, Uzaktan Ö retim Önlisans Programları için 3 farklı bölümde ve dört dönemde toplam 109 ders, 40 ki ilik uzman bir ekip, Uzaktan Ö retim Merkezi ve 34 Mbps' lik güçlü bir alt yapıyla devam etmektedir. Tüm fakültelerde uzaktan ö retimin nasıl daha etkin kullanabilece ine dair gerekli çalı ma ve ara tırmalar devam etmektedir. Üniversitemizin yeni hedefi bir ilk olarak E-Üniversite organizasyonunu gerçekle tirmektir. Uzaktan Ö retimde ba arının sırrı seçilen uzaktan ö retim platformu, iyi bir organizasyon, güçlü bir kadro ve pedagojik yeterlili e sahip ders içeriklerinin hazırlanmasında yatmaktadır. Bizim kullandı ımız Learningspace Platformu bu alanda uzman bir kurulu olan Lotus tarafından geli tirilmi , arzuladı ımız geli meler açık ve yeterince esnek bir programdır. En önemli özellikleri ö renci-ö renci arasında ve ö renci-ö retmen arasında iyi bir etkile im sa laması, web tabanlı olması ve ö rencilerin geli mesini takip amaçlı 18 farklı rapor alınabilmesidir. Sundu umuz hizmetler: · nternet Destekli Asenkron Dersler · Online Sınavlar . Bilinen tüm sınav çe itleri . Soru Bankası · Beyaz Tahta Uygulaması: Online Dersler (Sesli ve Görüntülü) Beyaz Tahta Uygulaması (Sesli) Chat · Forum Sayfası Soru-Cevap Sıralı Forum Sayfası Forum içi arama · Ö renci ve Derslerin Geli imini izleme amaçlı 17 farklı rapor Özelle tirilebilir ve istatistiksel Hem e itmene hem de ö renciye sunulabilir · Ö rencileri her sayfada izleme (tracking) özelli i Uygulamalı olarak üzerinde çalı tı ımız Web Tabanlı E itim'de, hem ö renci sayısı hem de ders içerikleri konusunda büyük ilerlemeler kaydetti imizi belirtmeliyiz. Üniversitemizin 2000-2001 e itimö retim yılı, bahar döneminde 1200, 2001-2002 Ö retim yılı güz ve bahar dönemlerinde dönem ba ına yakla ık olarak 2000 kampüs içi ö renciye Uzaktan Ö retim lisans ö rencisine on-line e itim verdik. Bu rakamlar Türkiye' deki en kapasiteli Web Tabanlı E itim'dir. 2 Sunucu Üniversite dersine sahip olarak ve Uzaktan Ö retim Bilgi Yönetimi, Bilgisayar Programcılı ı ve programlarını açarak girmi tir. letme Önlisans Siemens Business Services Siemens Business Services (SBS), dünyanın en büyük elektronik ve mühendislik firmalarından birisi olan Siemens AG ve Siemens Nixdorf Information System AG’nin ortak giri imiyle 1 Ekim 1995 yılında kurulmu tur. 1995 yılından bugüne kadar tutarlı bir büyüme kaydederek 88 ülkede 35.000’den fazla çalı anı ve 6 milyar Euro’luk cirosuyla elektronik ve mobil i alanlarında dünyanın önde gelen çözüm ve hizmet sa layıcı firmalarından birisi olmu tur. SBS, kapsamlı bilgi ve ileti im deneyimi ve özel sektör bilgileriyle çözüm ve hizmetlerini “danı manlık, tasarlama, kurulum, i letim, bakım” de erler zincirinin içinde tek bir kaynaktan sunmaktadır . Bu çözüm ve hizmetler sistem entegrasyonu yoluyla danı manlık hizmetlerinden, mü terilerin tüm i prosesleri için sorumlulu a kadar geni bir yelpazede uzanmakta ve komple BT yönetimini de içermektedir. Siemens Business Services Türkiye, stanbul ve Ankara’daki ofisleriyle 500 ki iyi a kın bir organizasyondur. Organizasyonun temel yapısı mü terilere de er katmak üzere biçimlendirilmi birimlerden olu mu tur. SBS, son yıllarda faaliyet alanının en önemli parçaları arasında görmeye ba ladı ı bilgi ve ileti im teknolojilerinden faydalanan e itim ve ö retim konusunda tüm dünyada ciddi yatırımlar yapmı ve büyük ölçekli projelere imza atmı tır. Bu stratejinin bir parçası olarak, SBS Türkiye bu alanda sadece Türkiye’de de il, tüm SBS dünyasından sorumlu bir uzmanlık merkezi olarak faaliyet göstermektedir.Bu merkezde tamamen yerel kaynaklar kullanılarak, e itimlerin yaratıcı içerikleri geli tirilecek ve dünyaya ihraç edilecektir. SBS Türkiye e-ö renme konusundaki global ihtiyaçlara yönelik olarak da ciddi bir yatırım yapmı tır. SBS Türkiye bünyesinde u anda yakla ık 70 ki ilik bir e-ö renme grubu dünyanın en kalitelileri arasında gösterilen çoklu ortam destekli e itim programlarını geli tirmektedir. SBS halihazırda Vitamin adıyla tanınan ve 6-11. sınıflar arasındaki tüm müfredatı kapsayan ve toplam 91 CD’den olu an yazılımları 40’dan fazla ülkedeki satı kanalları aracılı ıyla tüm dünyada uygulama çalı malarına devam etmektedir. Bu giri im Global SBS organizasyonu içinde de en üst düzeyde kabul görmü ve SBS Türkiye tüm dünyada e-ö renme içeri inden tek sorumlu Uzmanlık Merkezi olarak belirlenmi tir. Ürünlerin geli tirilmesi sırasında kullanılan son derece güçlü geli tirme ve yerelle tirme metodolojisi eldekilerin maksimum oranda yeniden kullanılması ürünlerin olu turdu u ve Türkiye’ye gelmesini sa ladı ı katma de eri çok yükseltmi tir.Örne in Vitamin Lise ürünlerinin hali hazırda Çin müfredatına ve Çince' ye lokalize edilmi versiyonu Çin Milli E itim Bakanlı ı tarafından onaylanıp ülkedeki 200 milyon lise ö rencisinin kullanımı için tavsiye edilmi tir. SBS e-Ö renme konusuna bir teknoloji ürünü veya bir Internet mucizesi olarak de il, her alanda rekabet edebilecek bireyler yaratmanın ve günümüzün de i im ve geli im hızına ki ilerin ve kurumların ayak uydurmasını sa lamanın temel aracı olarak bakmaktadır. SBS irketlere ve kurumlara sundu u danı manlık hizmetiyle e itimi, kurumun insan kaynakları sisteminde yetkinlik modelinin bir parçası olarak yapılandırır ve e-Ö renme ile ilgili kapsam ve yakla ımı belirler. Mü teri ile birlikte en uygun platform teknolojilerini(LMS, sanal sınıf ortamı, donanım ve ileti im altyapıları) seçerek, entegrasyonlarını sa lar. Teknik ve ki isel geli ime yönelik standart e itim içeri i ve de kuruma özel e itim ve süreçlere yönelik içerik hazırlar. Tüm bu sistemi iste e göre anahtar teslim olarak temin edebilece i gibi, bir dı kaynak kullanımı (outsourcing) veya Uygulama Servis Sa layıcılı ı (ASP) modeli ile i letimini kurum adına yapar. Bir Örnek: Türkiye’nin en büyük e-Ö renme Projesi Türkiye’nin bugüne kadarki en büyük e-ö renme projesi, Bankalar Birli i için SBS tarafından gerçekle tirilmi tir. Türkiye Bankalar Birli i (TBB) banka, kamu personeli ve özel sektör çalı anlarına halen sınıfta vermekte oldu u e itimleri Internet üzerinden verebilmek için bir “Bankacılık E itim Sitesi” kurmu tur. 2001 yılında bu amaçla açılan ihaleyi 2002 ubat’ında SBS Türkiye, Humanitas ve IBM Türkiye’den olu an bir konsorsiyum kazanmı tır ve 2003 yılında, TBB’ye üye olan tüm bankaların ve vatanda ların kullanımına açılmı tır Süleyman Demirel Üniversitesi Süleyman Demirel Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Ara tırma ve Uygulama Merkezi (BAUM) Merkezi Derslikler Binası Kat:4, Do u Kampus, Çünür / ISPARTA Tel & Fax : +90 246 211 34 70 -71 http://baum.sdu.edu.tr [email protected] Aralık 2002 tarihinden itibaren Süleyman Demirel Üniversitesi Rektörlü üne ba lı olarak fiilen faaliyete giren Bilgisayar Bilimleri Ara tırma ve Uygulama Merkezi Müdürlü ü (BAUM), üniversitemizdeki uzaktan e itim konusundaki faaliyetleri geli tirmek üzere çalı malara ba lamı tır. Internet destekli uzaktan e itimin geli tirilmesi amacıyla, ODTU Enformatik Enstitüsü ve Ankara MobilSoft A . ile i birli i yapılmı tır. Platform olarak ODTU Enformatik Enstitüsü tarafından hazırlanan Net-Class platformunun son versiyonu kullanılmaktadır. Ders içerikleri geli tirilirken Microsoft E-Learn, Macromedia Authorware ve Flash gibi birçok yazılımdan faydalanılmaktadır. Üniversite bünyesinde pilot uygulama olarak 18 dersin içeri i hazırlanmaya ba lanmı tır. Bu derslerin Temmuz 2004 tarihine kadar içerikleri hazırlanıp, ö retime hazır hale getirilmesi planlanmaktadır. çeri i hazırlanan dersler arasında; Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Teknik E itim Fakültesi, E itim Fakültesi, ktisadi dari Bilimler Fakültesi, Yabancı Diller Yüksek Okulu gibi birçok farklı okula ait dersler bulunmaktadır. Ayrıca birimimiz Türkiye Bili im Vakfının uzaktan e itim çalı ma gruplarına katılarak bu konuda ülkemizdeki çalı maları takip etmekte ve bu çalı malara katkıda bulunarak destek vermektedir. Ayrıca birimimizin kurulu yönetmeli inde yer alan, halen devam eden ve gelecekteki çalı ma alanları arasında olacak di er konular a a ıdadır. • • • Proje bazlı çalı malar: o ris ve Parmak izi kontrollü otomasyon sistemi ve hazırlanacak kiosk ’a entegrasyonu (SDÜ Altyapı Projesi) o Laboratuar Tipi Bilgisayar Tümle ik Üretim Sistemi Tasarımı ve malatı (DPT Projesi, SDÜ CAD / CAM Merkezi – BAUM birli i Kapsamında) o Bilgisayar Destekli malat Sistemi için Robot Tasarımı ve malatı (SDÜ Altyapı Projesi, CAD / CAM Merkezi – BAUM birli i Kapsamında) o Kalp Hastaları için Mobil Uygulama Geli tirme (SDÜ evket Demirel Kalp Merkezi – BAUM i birli i ile Proje Hazırlık A amasında) o Bilgisayar Destekli Sera Otomasyonu (SDÜ Ziraat Fakültesi – BAUM i birli i ile Proje Hazırlık A amasında) BAUM, di er kamu ve özel kurulu ların talepleri do rultusunda; bilgisayar, a sistemleri, yazılım konularında danı manlık ve yönlendirme yaparak, sistem çözümlemelerini yapılması hedeflenmektedir. Gerekli e itim programlarını düzenler. Ayrıca lisans ve lisans üstü ö rencilerine ait projelerle ilgili bilgi ve teknoloji deste i sa layacaktır. BAUM, Internet ortamında sertifika programlarına geçi ve mezunlarımıza yönelik sürekli e itim merkezinin kurulumuna katkı sa layacaktır. • BAUM; üniversite ö retim elemanlarının bilgisayar kullanımını arttıracak çalı malarda bulunup, ihtiyaç duydukları yazılımların teminine katkı sa layıp, yapacakları ulusal ve uluslar arası düzeydeki akademik çalı malara bilgi teknolojileri bazında destek verecektir. Ulusal ve uluslar arası kurum ve kurulu larla i birli i yaparak ülkemizin ve ilimizin, bilgi teknolojileri konusunda geli mesine katkıda bulunacaktır. Ba lıca hedeflerinden biri de bilginin teknoloji ve üretime dönü ebilmesi için gerekli e itici ve yönlendirici yayınlar yaparak, konferanslar ve yarı malar düzenlenecektir. Türkiye Kurumu Genel Müdürlü ü KUR’ un temel görevleri; klasik anlamda i ve i çi bulma i levinin yanında, i gücü piyasası verilerini derlemek, analiz etmek ve yayınlamak, aktif i gücü politikaları ile i sizlik sigortası gibi pasif i gücü politikalarını bir arada uygulamaktır. Günümüzde aktif i gücü politikaları; i sizli i azaltmak, istihdamı korumak ve artırmak amacıyla kariyer yönetimi hizmetlerinin verildi i, i analizi ve meslek sınıflandırmasının yapıldı ı, i gücü mobilitesinin artırıldı ı, istihdamla ili kilendirilmi çe itli meslek e itimlerinin organize edildi i, i arama stratejilerinin geli tirildi i programları içermektedir. Bilindi i üzere aktif i gücü politikalarının temel felsefesi i gücünün istihdam edilebilirli ini artırmaktır. KUR, bu ba lamda uluslararası kaynaklar tarafından finansmanı sa lanan bir çok proje uygulamı tır ve uygulamaktadır. Aktif i gücü politikaları kapsamında verilen hizmetler, hizmet sa layıcılar aracılı ı ile genellikle sınıf ve/veya i yeri ortamında verilmektedir. Hizmet ula tırılan katılımcı sayısı önemli rakamlara ula mı olmakla birlikte, hedef kitlenin büyüklü ü kar ısında yeterli de ildir. Aktif gücü Piyasası Hizmetlerinin elektronik ortamda sunulması halinde daha geni kitlelere, daha az maliyetle ula tırılması mümkün olacaktır. Ayrıca, e-devlet yapılandırılması içerisinde e- kur olu umunun sa lanması da mümkün olacak, mü terilerin hizmetten daha etkin yararlanmaları sa lanacaktır. Bu nedenle KUR teknolojinin sundu u olanaklardan azami ölçüde yararlanma kararlılı ındadır. Bu do rultuda, Kurumsal Dönü üm Projesini ba latmı ve proje önemli mesafe kaydetmi tir. Yüce Bilgi Sistemleri APTECH irketi 53 ülkede 3000’i a kın merkezde Bilgi Teknolojileri (BT) e itimi sunan uluslar arası bir irkettir. Ankara’ da özel e itim alanında lider kurulu lardan birisi olan YÜCE A. . bünyesinde kurulmu bulunan YÜCE Bilgi Sistemleri de APTECH’ in Türkiye ana temsilcisidir. APTECH e itimleri YÜCE Bilgi Akademisi bünyesinde verilmektedir. Verilen e itimler klasik e itim ortamı yanında on-line ve uzaktan e itim modelleri ile de verilmektedir. APTECH'in “Learning Management System (LMS)” isimli uzaktan e itim yazılımı, en kapsamlı e itim içeriklerine cevap verebilecek ekilde tasarlanmı tır. Sistem, e itim içerikleri olu turmak, saklamak, düzenlemek ve yönetmek için hazırlanmı ölçeklenebilir bir platform üzerine kurulmu tur. çerik sa layıcıların hazırladıkları materyaller LMS üzerinden etkin bir ekilde web kullanıcılarına sunulmaktadır. Aptech Limited’in online e itim portalı olan www.onlinevarsity.com ‘da, 1000 saati Aptech tarafından geli tirilmi , 3000 saati ise NetG i birli i ile sunulan yakla ık 4000 saatlik bir e itim içeri i bulunmaktadır. u ana kadar bu siteden yakla ık 70.000 kullanıcı hizmet almı tır. Sitede, ders içerikleri zengin bir çoklu ortamda sunulmaktadır. Alınacak derse ba lanmadan once bu dersin önko ulları (pre-requisites) belirtilmekte ve e itimin tamamlanmasından sonra da konuya hakimiyetin ölçüldü ü bir online sınav yapılmaktadır. Bunun yanında, gerek on-line, gerekse de sınıf e itimlerine devam eden ö renciler için destek hizmetleri sürdürülmektedir. Bu hizmetlerin içinde, e itime parallel olarak ödev ve alı tırma verilmesi, forumlar olu turulması, sa lıklı ve hızlı haberle me sa layan bülten panoları hazırlanması, ö rencilerin on-line chat ortamında e itmen ile bulu ması, grup etkile imini sa lamak amacıyla ö rencilerin birbirleriyle on-line ortamda bulu ması, e itim içerikleriyle ilgili son yenilikleri ö renebilecekleri okuma odalarına ba lanabilmeleri sayılabilir. Ayrıca, ö rencilerin sorularını ve dileklerini iletebilecekleri bir Help Desk’de bulunmaktadır. 10. KAYNAKÇA Picciano, A. G. (2001). Distance learning: Making connections across virtual space and time. Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hall. Keegan, D. (1983). On defining distance education. In D. Sewart, D. Keegan, & B. Holmberg, (Eds.), Distance education: International perspective, pp. 6-33. London: Croom Helm. Heinich, R., Molenda, M., Russel, J. D., & Smaldino, S. E. (1999). Instructional media and technologies of for learning (Sixth Edition). New York: Macmillan Publishing Company. Barbara Seels, Zita Glasgow (1998), Making Instructional Design Decisions (Second ed.), Prentice-Hall, New Jersey, (pp.9). Brian Blum (1997), Etkile imli Ortam: Ba arının Esasları, Sistem Yayıncılık, stanbul, (pp.59).