seramik karo kaplamacısı (seviye 3)

SERAMİK KARO KAPLAMACISI
(SEVİYE 3)
YETERLİLİK KODU: 12UY0051-3
,
i
İÇİNDEKİLER
Sayfa No.
1. GİRİŞ………………………………………………………………………………………..1
2. KİŞİSEL GÜVENLİK VE ÇEVRE KAZA RİSKLERİ……………………………………1
2.1. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Önlemler………………………………………………. 1
2.2. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)………………………………………………………. 1
2.3. Şantiyedeki Risk Unsurları ve İkazlar……………………………………………………. 3
2.4. İlk Yardım…………………………………………………………………………………4
2.5. Şantiyede Uyulması ve Yapması Gereken Kurallar……………………………………... 6
3. TEMEL BİLGİLER……………………………………………………………………….. 6
3.1. Seramik Karolar…………………………………………………………………………. 6
3.2. Tarifler…………………………………………………………………………………... 7
3.3. Sınıflandırma……………………………………………………………………………. 10
3.3.1. İmalat metotlarına göre sınıflandırma…………………………………………………. 10
3.3.2. Su emmeye göre sınıflandırma………………………………………………………... 10
3.3.3. Kullanım yerlerine göre sınıflandırma………………………………………………… 10
3.4. Seramik Karolarda Aranılan Özellikler…………………………………………………. 11
3.4.1. Yüzey özellikleri………………………………………………………………………. 11
3.4.2. Biçim ve gönyeden sapma…………………………………………………………….. 12
3.4.3. Yüzeylerin düzlemden sapması (iç bükeylik, dış bükeylik)…………………………... 12
3.4.4. Su emme oranı………………………………………………………………………… 12
3.4.6. Sırlı yüzey sertliği……………………………………………………………………... 12
3.4.7. Sırın çatlama dayanımı
………………………………………………………………12
3.4.8. Isıl genleşme katsayısı………………………………………………………………… 12
3.4.9. Kimyasal maddelere dayanıklılık……………………………………………………... 12
3.4.10. Rengin ışığa dayanıklılığı……………………………………………………………. 12
3.4.11. Isı şokuna dayanıklılık……………………………………………………………….. 13
3.4.12. Desenin sır altı olması………………………………………………………………... 13
3.4.13. Yüzey aşınma dayanımı……………………………………………………………… 13
3.4.14. Kaymazlık değeri…………………………………………………………………….. 14
3.4.15. Yüzey sertliği (Mohs Skalası)………………………………………………………... 14
3.4.16. Isı Şokuna dayanım…………………………………………………………………... 14
3.4.17. Çatlamaya karşı dayanım…………………………………………………………….. 14
3.4.18. Dona dayanım………………………………………………………………………... 14
4. SERAMİK KARO KAPLAMACILIĞINDA İŞ ÖNCESİ HAZIRLIK YAPMAK……….14
i
4.1. Seramik Karo Kaplamacılığında Kullanılan Araçlar……………………………………. 14
4.1.1. Yüzey düzgünlüğü ve eğim vermede kullanılan araçlar………………………………. 14
4.1.2. Seramik karo kesme ve delme işlerinde kullanılan araçlar……………………………. 15
4.1.3. Yapıştırma harcı yapma araçları………………………………………………………. 15
4.1.4. Kırma-onarım araçları …………………………………………………………………16
4.1.5. Seramik karo uygulama araçları………………………………………………………..17
4.1.6. Derz dolgusu yapımında kullanılan araçlar…………………………………………….17
4.2. Kaplama Yüzeyinin Hazırlanması………………………………………………………. 18
4.2.1. Yüzey sertliği ve düzgünlüğü…………………………………………………………. 20
4.2.2. Yüzey emiciliği kontrolü……………………………………………………………… 21
4.2.3. Yüzey temizliği………………………………………………………………………... 21
4.2.4. Yüzey aderansı kontrolü………………………………………………………………. 21
4.2.5. Yüzeyi nemlendirme ve astarlama işlemleri…………………………………………... 23
4.3. Geometrik Şekiller ve Hesaplar ………………………………………………………… 24
4.3.1 Alan hesapları ………………………………………………………………………… 24
4.3.2. Diklik kontrolü ………………………………………………………………………... 28
4.3.3. Döşemede seramik karo miktarının bulunması ……………………………………..
29
4.3.4. Duvarda seramik karo miktarının bulunması………………………………………... 29
5. YAPIŞTIRMA HARCININ HAZIRLANMASI………………………………………… 30
5.1. Yapıştırma harçları……………………………………………………………………….30
5.2. Yapıştırıcı seçimini etkileyen faktörler………………………………………………….. 31
5.3. Yapıştırma harcının hazırlanma kuralları………………………………………………...32
6. SERAMİK KARO KAPLAMASI YAPILMASI…………………………………………. 34
6.1. Duvara Seramik Karo Uygulaması……………………………………………………… 34
6.1.1. Mastar bağlama………………………………………………………………………... 34
6.1.2. Mastar bağlama kuralları……………………………………………………………… 34
6.1.3. Yapıştırma harcının yüzeye sürülmesi …………………………………………………36
6.1.4. Seramik karoların duvara döşenmesi………………………………………………….. 39
6.1.4.1. Yapıştırma çeşitleri………………………………………………………………….. 39
6.1.4.2. Seramik duvar karolarının ıslatılması……………………………………………….. 40
6.1.4.3. Seramik duvar karosu kaplamasının yapılması………………………………………41
6.2. Zemine Karo Seramik Uygulaması……………………………………………………… 44
6.2.1. Kılavuz seramik karoları yerleştirme kuralları………………………………………... 44
6.2.2. Döşemede eğimin(Meyil) hesaplanması………………………………………………. 44
6.2.3. “L” Hattının oluşturulması……………………………………………………………. 45
ii
6.2.4. “+” Hattının oluşturulması…………………………………………………………….. 48
6.2.5. Diyagonal (45 derece) Hattının Oluşturulması………………………………………... 51
6.2.6. Modüler döşeme sistemlerinin yapılması……………………………………………... 52
6.2.7. Kılavuz seramik karoların yerleştirilmesi……………………………………………... 53
6.2.8. Genleşme derzi ………………………………………………………………………...54
6.2.8.1. Tanımı……………………………………………………………………………….. 54
6.2.8.2. Yerinin ve genişliğinin tespiti……………………………………………………….. 54
6.2.8.3. Genleşme derzinin yapılması………………………………………………………... 55
6.2.9. Zemine (Yapıştırıcı Harcı ile) seramik karo kaplama yapımı………………………….56
6.2.9.1. Zemine seramik karo kaplama kuralları……………………………………………...56
6.2.9.2. Zemine seramik karo kaplama metodları……………………………………………. 57
6.2.9.3. Zemine seramik karo kaplamada iş sırası…………………………………………… 58
6.2.9.4. Zemine seramik karo kaplanması…………………………………………………… 58
6.2.10. Duvara Süpürgelik Yapımı…………………………………………………………... 62
6.2.10.1. Tanımı……………………………………………………………………………… 62
6.2.10.2. Süpürgelik uygulaması…………………………………………………………….. 63
7. YÜZEYE CAM MOZAİK (BETEBE) YAPMAK………………………………………..63
7.1. Cam Mozaiğin Tanımı…………………………………………………………………... 63
7.2. Cam Mozaiğin Kullanım Amacı …………………………………………………………63
7.3. Cam Mozaiğin Kullanıldığı Yerler……………………………………………………… 64
7.4. Yüzeye Cam Mozaik Yapma Kuralları…………………………………………………..64
8. SERAMİK KAROLARIN KESME DELME VE ONARIM İŞLEMLERİ………………. 66
8.1. Seramik karo kesme ve delme kuralları …………………………………………………66
8.2. Seramik karo kesme ve delme işleminin yapılması…………………………………….. 66
8.3. Onarım İşlemlerinin Yapılması…………………………………………………………..68
8.3.1. Yüzeyin hazırlanması…………………………………………………………………..68
8.3.2. Yüzeyin astarlanması…………………………………………………………………. 69
8.3.3. Hasar-Onarım malzemesinin hazırlanması……………………………………………. 69
8.3.4. Hasarı onarma…………………………………………………………………………. 69
9.SERAMİK KARO KAPLAMA SONRASI DERZ DOLGULARIN(FUGA) YAPILMASI70
9.1. Derz Dolgu Uygulamalarında Karşılaşılabilecek Durumlar………………………….…. 71
9.2. Derzlerin Temizlenmesi…………………………………………………………………. 71
9.3. Derz Dolgu (Fuga) Harcı……………………………………………………………….. 72
9.4. Derz Dolgu (Fuga) Harcı Kıvamı……………………………………………………….. 72
9.5. Derz Dolgu (Fuga) Harcı Kullanım Süresi……………………………………………… 73
3
9.6. Derz Dolgu (Fuga) Harcını Hazırlama Kuralları………………………………………... 73
9.7. Derz Dolgu (Fuga) Harcını Hazırlamada İşlem Basamakları…………………………… 74
9.8. Derz Dolgu (Fuga) Harcının Hazırlanması……………………………………………… 74
9.9. Derz Dolgusu Yapım Kuralları………………………………………………………….. 75
9.10. Derz Dolgusunda İşlem Basamakları…………………………………………………...75
9.11. Derz Dolgusunun Yapılması…………………………………………………………… 76
Kaynaklar…………………………………………………………………………………….. 82
4
1. GİRİŞ
Seramik karo kaplamacılığı mesleğinin tanımı; İş sağlığı ve güvenliği ile çevresel
önlemleri alarak, kalite sistemleri çerçevesinde mesleği ile ilgili iş organizasyonu yapan,
hazırlık işlemlerini gerçekleştiren, yatay, düşey ve eğrisel yüzey ve elemanlar üzerine seramik
karoları, hazır yapıştırma harçlarıyla ve/veya çimento harcıyla kaplama işlemlerini teknik
kaideler çerçevesinde yapan, kaplama sonrası işlemleri gerçekleştiren ve mesleki gelişime
ilişkin faaliyetleri yürüten nitelikli kişiye seramik karo kaplamacısı denir.
2. KİŞİSEL GÜVENLİK VE ÇEVRE KAZA RİSKLERİ
2.1. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Önlemler
Çalışma hayatının tamamında olduğu gibi seramik karo kaplamacılığında da iş sağlığı ve
güvenliği önemli görülmektedir. İş yerinde verimliliğin arttırılması maddi ve manevi
kayıpların azaltılarak çalışma sürecinin sürdürülebilmesi için iş sağlığına ilişkin önlemlerin
alınması gerekmektedir. İş sağlığı ve güvenliği önlemleri başlangıçta kişisel önlemler olarak
başlarken iş yeri organizasyonu ve genel güvenlik düzenlemeleri ile devam eder. İş
kazalarının olmaması kadar iş kazası sonrası neler yapılacağı da maddi ve manevi kayıplar
üzerinde önemli etkilere sahiptir. Bu bakımdan iş yerinde alınabilecek önlemler; kişisel
davranışların yanı sıra Kişisel Koruyucu Donanım (KKD), Risk Unsurları ve İkazlar,
İlkyardım gibi konuları kapsamaktadır.
2.2. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)
Yapım sürecinde çalışanların yürütülen işten kaynaklanabilecek, sağlık ve güvenliği etkileyen
bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan tüm
alet, araç, gereç ve cihazlara kişisel koruyucu donanım adı verilmektedir.
Şantiye ortamında yapılan diğer çalışmalarda olduğu gibi seramik karo yapım işinin de gereği
olarak bazı giysi ve emniyet araçlarının (Kişisel Koruyucu Donanım) kullanılması
gerekmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu gereğince inşaat işlerinde bazı giysilerin kullanımı
zorunlu tutulmaktadır. Seramik karo yapımında kullanılan giysi ve güvenlik araçları:
Baret,
İş eldiveni,
İş ayakkabısı,
Dizlik,
Toz maskesi,
1
Gözlük,
Reflektif yelek,
İş elbisesi,
Emniyet kemeri,
olarak sayılabilir. Resim 2.1’ de giysi ve güvenlik araçlarına ilişkin örnekler görülmektedir.
Baretler
Dizlik
Eldiven ve Maske
İş elbiseleri
Emniyet kemerleri
Resim 1.1 İş elbisesi ve güvenlik araçlarına ilişkin örnekler görülmektedir.
Baret: Genellikle, inşaat iş kollarında başa bir cismin düşmesi, çarpması veya başın bir yere
vurulması yahut başın gerilimli bir iletkene değmesi olasılığına karşı kullanılır. Yönetim
faaliyetleri dışındaki çalışan ve buraları ziyaret eden herkes, baret giymek zorundadır.
Genellikle, barette renk standardı şöyledir;
Beyaz renkli: Üst düzey yönetici ve ziyaretçiler, Mavi renkli: Mühendisler ve teknik
elemanlar, Turuncu renkli: Formenler ve ustabaşılar, Sarı renkli: İşçiler, Kırmızı renkli: iş
güvenliği, sivil savunma ve yangınla mücadele elemanları, Yeşil renkli: Sağlık personeli
içindir.
İş eldiveni: Seramik karocu iş yapar iken mutlaka eldiven giymek zorundadır. Eldiven elin
korunması için işçinin ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olmalıdır.
İş ayakkabısı: Çalışanların ağır malzemenin kaldırılıp taşınması esnasında düşürme ve çivi
batma riskine karşı emniyet ayakkabısı kullanılmalıdır.
2
Dizlik: Özellikle seramik yer kaplaması yapılırken çökme esnasında dizlerin tahriş olmaması
için kullanılır.
Toz maskesi: Seramik karo işlerinde çalışanların solunum yollarını korumak için kullanılır.
Reflektif yelek: İnşaat işlerinde çalışanların fark edilmesine yarayan renkleri, gündüz görüşü
kolaylaştırmak için, turuncu veya kırmızı fosfor file örgü kumaştan yapılır. Önünde ve ark
asında geceleri ışık yansıtan şeritler bulunur, kolsuz yapıldığı için iş elbisesi üzerine giyilir.
Yağmurluk: İşçiyi yağmurdan ve ıslak ortamın zararlarından korumada kullanılır.
Yağmurluk, kaynak dikişli ve dayanıklı fermuarlıdır. Boyu diz kapağının hemen altındadır.
Emniyet kemeri: Betonarme demircisi montaj ve demir bağlama işlerini yüksek yerde
yapması durumunda çalışmalarında, düşmeye karşı emniyetli çalışmayı sağlar.
2.3. Şantiyedeki Risk Unsurları ve İkazlar
Çalışma (şantiye) ortamında çalışanların kişisel koruyucu donanım kullanmalarının yanı sıra
ortamın yapısı ve iş hayatının gereği olarak bazı risk unsurları öngörülerek onlara ilişkin
ikazlar belirlenir bu ikazlar şekil, yazı, ışıklandırma gibi çok kolayca dikkati çekebilecek
unsurlardan oluşur. Genelde risk unsurlarına yönelik olarak kullanılan ikaz işaret ve
levhalarına ilişkin bazı örnekler aşağıda verilmiştir.
Güvenlik ve sağlık işaretleri: Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk,
sesli ve/veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el–kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği
hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretlerden oluşmaktadır.
Yasak işaretleri: Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz bırakacak bir davranışı
yasaklayan işaretlerdir. Bunlar aşağıda görüldüğü gibi genelde daire biçiminde, beyaz zemin
üzerine siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgi ile oluşturulurlar.
Sigara İçilmez Açık alev kullanmak yasaktır Yaya giremez
Yetkisiz kimse giremez
Uyarı işaretleri: Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakkında uyarıda
bulunan işaretledir. Bunlar aşağıda görüldüğü gibi genelde üçgen şeklinde sarı zemin üzerine
siyah piktogram ve siyah çerçevelidir.
3
İş makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Emredici işaretler: Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işaretlerdir. Bunlar aşağıda
görüldüğü gibi genelde daire biçiminde, mavi zemin üzerine beyaz piktogramlıdır.
Gözlük kullan
Baret giy
Eldiven giy
İş ayakkabısı giy
Maske kullan
Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri: Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi
veren işaretlerdir.
Bilgilendirme işareti: Genelde bilgilendirme amaçlı düzenlenen işaretlerdir.
İşaret levhası: Geometrik şekil, resim, sembol, piktogram ve renklerden oluşturulan ve
gerektiğinde yeterli aydınlatma ile görülebilir hale getirilmiş özel bilgi ileten levhalardır.
Ek bilgi levhası: Bir işaret levhası ile beraber kullanılan ve ek bilgi sağlayan levhalardır.
Sembol veya piktogram: Bir işaret levhası veya ışıklandırılmış yüzey üzerinde kullanılan ve
özel bir durumu veya özel bir davranışı tanımlayan şekillerdir
Işıklı işaret: Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış, içeriden veya arkadan
aydınlatılarak ışıklı bir yüzey görünümü verilmiş işaret düzeneğidir.
Sesli sinyal: İnsan sesi ya da yapay insan sesi kullanmaksızın, özel amaçla yapılmış bir
düzeneğin çıkardığı ve yaydığı, belirli bir anlama gelen kodlanmış ses’dir.
Risk değerlendirmesi yapılırken öncelikli olarak tehlikeler ve bunların sebep olabilecekleri
riskler belirlenmelidir. Belirlenen riskler önem sırasına göre derecelendirilip kontrol tedbirleri
alınmalıdır. Seramik karo çalışma ortamlarından tehlikeler ve riskleri belirlemeye yönelik
örnek bir çalışma çizelge 2.1’de verilmiştir.
2.4. İlk Yardım
İş yerinde iş kazası olmaması çok arzu edilen ve buna yönelik bütün önlemlerin alınması
gereken olgudur. Ancak bütün iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine rağmen iş kazası olması
ihtimal dâhilindedir. İş kazası oluşumundan hemen sonra kazanın durumuna göre
yapılabilecek iki şey vardır. Birincisi ilk yardım ikincisi sağlık kurumundan ilk yardım (acil
4
yardım) çağırmadır. İlk yardım işlemi ilk yardım bilgisinin yanı sıra ilk yardım malzemesi de
gerektirir. Bu nedenle ilk yardım işlemlerinin ve ilk yardım malzemelerinin yerlerinin
bilinmesi gerekir. İlk yardım dolabının yerinin kolayca görünebilir ve çalışanların bildiği bir
yerde olması gerekir.
Çizelge 2.1 Seramik karo kaplamacılığında tehlike ve risk örnekleri
Tehlikeler
Riskler
1 Atölyede çalışanlar çalışanların ciltle
temasını engelleyecek kişisel koruyucu
donanım kullanmıyorlar
2 Yapılan işe bağlı olarak ortamda sürekli
toz mevcut
3 Kenarı keskin olan seramik karolarla
çalışmak zorunda kalınıyor
4 Çalışma ortamında malzemeler düzenli
yerleştirilmemiş
5 Çalışma alanı zemini ıslak
Uygun KKD kullanılmaması nedeniyle
çimento ve benzeri yapıştırıcılardan
kaynaklanacak cilt rahatsızlıkları
Toza maruz kalma sonucu solunum yolu
rahatsızlıklar
Keskin kenarlı seramik karolarla yaralanma
6 Ergonomik olmayan çalışma şekli
Kas-iskelet rahatsızlıkları
7 Uyarı ikaz ve afişleri mevcut değil
Tehlikelerden farkında olmama
oluşan kazalar
Kazaya ilk yardımın yapılamaması
8 İlk yardım dolabı yok
Baş çarpması, takılma, düşme
Kayıp düşme ve yaralanmalar
söndürme
ekipmanlarının Yangının büyümesi
9 Yangın
olmaması veya eksik olması
alınamaması
ve
kontrol
sonucu
altına
İlk yardım dolabında bulunması gerekenler: Büyük sargı bezi (10 cm x 3-5 m), hidrofil
gaz steril (10x10 cm üçgen sargı 50’lik kutu), antiseptik solüsyon (50 ml), flaster (2 cm x 5
m), çengelli iğne, küçük makas (paslanmaz çelik), bandaj, turnike (En az 50 cm örgülü tekstil
malzemeden), yara bandı, tıbbı eldiven ve el feneri olarak sayılabilir.
İlk yardım çağırma (112): Bir yaralanma veya sağlık sorunu esnasında, sağlık ekibinden
yardım istemek için bilinmesi gereken telefon numarasıdır. Zamanında telefon edilmesi kadar
elemanın iş yeri adresini tam olarak bilip tarif edebilmesi de önemli bir olgu olarak
görülmektedir.
İş iskelesi: İşin durumuna göre düşmeye karşı tutmayı ve dayanmayı sağlayan enaz 60cm
gezinme yeri ve basma yerinden en az 90 cm korkuluğa sahip iskeledir.
İlk yardım dolabının yerini bilmesi gerekir. Dolapta; Büyük sargı bezi (10 cm x 3-5 m),
Hidrofil gaz steril (10x10 cm Üçgen sargı 50’lik kutu), Antiseptik solüsyon (50 ml), Flaster (2
cm x 5 m), Çengelli İğne, Küçük makas (paslanmaz çelik), Esmark bandajı, Turnike (En az 50
cm örgülü tekstil malzemeden), Yara bandı, Tıbbı eldiven ve El feneri bulunmalıdır.
5
2.5. Şantiyede Uyulması ve Yapılması Gereken Kurallar
a) Çalışacağı alanın gereken güvenlik donanım kontrolünü iş sağlığı ve güvenliği
uzmanının direktiflerine uygun olarak yapar,
b) Çalışma alanında ilgisiz kişilerin bulunmasını engeller,
c) Çalıştığı veya kullandığı makinede gerekli güvenlik tedbirleri mevcut mu ve görevini
yapabiliyor mu kontrol eder veya gerekli bilgiyi alır,
d) Kullandığı alet ve ekipmanların kaza riski olanlarda ikaz edici levhalara dikkat eder,
e) Elektrikli makinelerin şartellerini, düşen cisimlere veya çalışandan kaynaklanan hatalı
hareketlere karşı koruma önlemini alır.
f) Çalışma alanının temizlik ve düzenini sağlar,
g) İşin gerektirdiği çalışma alanını belirler,
h) Yapılacak işle ilgili ekibini oluşturur ve iş dağılımını yapar,
i) Çalışma alanında bulunan atıkların uzaklaştırılmasını sağlar.
3. TEMEL BİLGİLER
3.1. Seramik Karolar
Seramik karolar; Kil, silis, ergiticiler, renklendiriciler ve diğer mineral hammaddelerden
yapılan, genel olarak yer, duvar ve dış cephe kaplaması olarak kullanılan ince plakalardır.
Seramikler öğütme, eleme, karıştırma, nemlendirme sureti ile hazırlanarak presleme, kalıptan
çekme, döküm ve diğer prosesleri ile oda sıcaklığında şekillendirilir, kurutulur ve yüksek
sıcaklıkta pişirilir. Seramik karolar, sırlı (GL) sırsız, (UGL) veya engob'lu olabilir, yanmaz ve
ışıktan etkilenmezler.
Uluslararası ISO 13 006:1998 standardında ise seramik karo kaplama malzemeleri çoğunlukla
killer ve/veya diğer anorganik maddelerden üretilen, genellikle yer ve duvar kaplamalarında
kullanılan, kalıptan çekme metoduyla veya oda sıcaklığında preslenerek şekillendirilen, fakat
başka işlemlerle de şekil verilebilen, daha sonra kurutulup istenen özellikleri kazandırmayı
yeterli olacak sıcaklıklarda pişirilen ince plaklardır. Karolar sırlı veya sırsız olabilir, yanmaz
ve ışıktan etkilenmezler” şeklinde tanımlanmaktadırlar.
Seramik yer ve duvar karoları belli metrajlarda kutular içinde tüketicilere arz edilir. Kutuların
üzerinde satıcıları, kullanıcıları, uygulayıcıları ve uygulama yaptıranları doğrudan ilgilendiren
bilgiler vardır. İlgili kişilerin bu bilgileri okuması ve dikkate alması önemlidir. Tüketiciye
6
sunulan kutular içerisindeki seramik karoların bazı özelliklerinin bulunduğu etikete kutu
barkot etiketi denilmektedir. Alınan her kutunun barkot etiketi dikkatle kontrol edilmelidir.
Herhangi bir mekânda döşenecek olan seramik karoların aynı özelliklere sahip olabilmesi için
barkotlar üzerinde belirtilen tüm bilgilerin her kutuda aynı olması gerekir. Seramik karoların
barkot etiketleri üzerinde bulunması gerekli bilgiler;
Ürünün anma boyutu,
Ürün kodu ve adı,
Renk kodu tonu,
Kalite sınıfı,
Ebat kodu,
Parti no,
Üretim tarihi, Üretim saati ve üretildiği fabrika,
Kalite ayırma elemanı ve barkod numarasıdır.
3.2. Tarifler
Aderans: Yapışma, bağlanma, tutmayı,
Aplikasyon(Uygulama):
Planın
zemine
uygulanması
veya
tasarlanan
objenin
oluşturulmasını,
Astar: Kaplama yüzeyi ile yapıştırıcı arasındaki aderansı (tutunmayı) arttıran malzemeyi,
Bisküvi: Seramik endüstrisinde tek pişirimde elde edilen sırlanmamış ara ürünü,
Çirpi İpi: İp çekilen düzlemin çizilmesini sağlayan malzemeyi,
Bordür: Seramik karo veya metal materyallerden üretilen dekoratif kaplama malzemesini,
Çelik Taraklı Mala: Yüzeye sürülen hazır seramik yapıştırma harçlarının yüzeye eşit şekilde
yayılmasında ve fazla harcın yüzeyden alınmasında kullanılan, diş boyutlarına ve şekillerine
göre anılan aleti,
Çerçeve Derzi: Duvar kaplamasıyla zemin ve tavan kaplaması arasında bırakılan aralığı,
Derz Artısı: Seramik karo kaplama işlerinde derzlerin düzgün, eşit olabilmesi için dört
seramiğin birleşim noktasına konulan, genellikle plastik, artı şeklindeki küçük aracı,
Derz Doldurma Süresi: Fiili olarak seramik karo kaplama işinin bittiği an ile derz
boşluklarının doldurulmasına geçildiği an arasındaki zamanı,
7
Derz Fitili: Mastik dolgudan önce genleşme derzlerine yerleştirilen esnek özelliğe sahip,
süngerimsi dolgu malzemesini,
Derz Malası: Seramik karo uygulamalarından sonra derz doldurma işlemlerinin yapılmasında
kullanılan, alt tabanı kauçuk esaslı malayı,
Derz: Aynı cins veya farklı iki detay malzemenin genleşme kabiliyetini zararsız yapabilmesi
için aralarında bırakılan aralığı,
Elektrikli Sulu Seramik Kesme Makinesi: Seramik yer ve duvar karoların kesimini sulu
yapan elektrikli kesme makinesini,
Fayans (Duvar Karosu): Seramik duvar karosuna ismini veren kaplama malzemesini,
Genleşme Derzi: Aynı cins veya farklı iki cins detay malzemesinin genleşme kabiliyetini
zararsız yapabilmesi için aralarında bırakılan geniş boşluğu,
Granit Seramik Karo: Doğada bulunan kil, kuvars, feldspat, kaolen, vb. minerallerin
öğütülerek belli yüzdelerle bir araya getirilip preslenmesi ve pişirilmesi sonucu elde edilen su
emmesi düşük ve dayanımı yüksek, sert seramik karoyu,
Kap Ömrü: Harçların hazırlandıktan sonra ortam şartlarına göre verimli olarak
kullanılabileceği süreyi,
Kombine (Kaymaklama) Yöntem: Hazır seramik yapıştırma harcının hem seramik karonun
arkasına (bisküvi) hem de kaplama yüzeyine sürülmesini,
Mastar: Yüzey düzgünlük kontrollerinde, yüzey düzeltme işlemlerinde, seramik karo
kaplamacılığında yatay olarak bağlanan, ahşap veya aluminyum yapıya sahip düzeltme
aracını,
Olgunlaşma Süresi: Çimento esaslı hazır yapıştırma harcının (seramik karo için)
su ile
karışımı yapıldıktan sonra harcın içindeki kimyasal katkıların etkin hale gelmesi için
beklenilen süreyi,
Seramik Karo: Zemin ve duvar yüzeylerini kaplamak için seramik hammaddelerinin çeşitli
yollarla şekillendirilip sıkıştırılarak sırlı veya sırsız pişirilmesiyle üretilen değişik desen ve
boyutlardaki kaplama çeşidini,
8
Seramik Kesme Aleti: El kuvveti ile seramik yer ve duvar karosu kesimlerinde kullanılan
aleti,
Seramik Süpürgelik: Hem sırlı hem de sırsız yer karolarında mevcut olabilen, genellikle
sadece yer karolarının kullanıldığı ortamlarda duvar ile zemin arasına yerleştirilen seramik
karoyu,
Seramik Yer Karosu: Yapıların iç ve dış mekânlarının hem yatay hem de düşey
düzlemlerinde son kat kaplama malzemesi olarak kullanılan plaka şeklindeki seramik karoyu,
Engob: Kil esaslı geçirgen olan veya olmayan mat yüzeyli kaplamayı,
Tek Pişirim: Pişmeden önce sırlanmış kısmı,
Çift Pişirim: ilk pişmeden sonra sırlanıp ondan sonra tekrar pişirilmiş kısmı,
Dizme boyutu: Dizme boyutu ölçüsü (ISO 1803),
Anma boyutu: Mamulü tarifte kullanılan boyut,
Çalışma boyutu: Üretim için belirlenen ve izin verilen sapmalar içinde gerçek boyuta uygun
olması gereken seramik karo boyutudur. Duvar karolarında anma boyutu ile çalışma boyutu
aynıdır. Yer karolarında ise anma boyutunun yanında ayrıca çalışma boyutları da verilir.
Gerçek Boyut: EN 98'e göre seramik karoların ölçülmesi ile elde edilen boyut,
Tolerans: Boyutların müsaade edilen sınırlar içindeki farkı,
Sır: Feldspat, kuars, kalker, kaolen ve bor gibi seramik hammaddelerinin belirli oranlarda
karıştırılarak ısıl işlemler ile camlaştırılmış halini; sırlı seramik karolar üzerindeki camsı
kısmı,
Su Emme: Kuru kütlesi tartılarak belirlenmiş seramik karonun, su içinde kaynatıldıktan sonra
soğutulup sudan çıkarıldıktan sonraki ağırlığının artış oranının yüzde olarak ifadesini,
Taraklama Süresi: Kullanıma hazırlanmış seramik yapıştırma harçlarının yüzeye sürülüp
taraklandıktan sonra, seramik karonun yapıştırılması anına kadar geçen süreyi,
Yüzey Koruyucu: Seramik karoların uygulanması öncesinde, uygulanması esnasında ve
uygulama sonrası istenmeyen harici leke ve atıklardan korunması için seramik karonun üst
yüzeyine sürülen yüzeyi koruyucu malzemeyi ifade eder.
9
3.3. Sınıflandırma
3.3.1. İmalat metotlarına göre sınıflandırma
a. Kalıptan çekme karolar,
b. Toz halde preslenmiş karolar,
c. Döküm karolar,
3.3.2. Su emmeye göre sınıflandırma
(a) (GRUP 1) Düşük su emmeli
(b) (GRUP II) Orta su emmeli
(%3 < E < %10)
(c)
E<%3
(Grup II a)
%3< E <%6
(Grup II b)
%6< E <%10
(Grup III) Yüksek su emmeli
E > % 10
3.3.3. Kullanım yerlerine göre sınıflandırma
Seramik duvar karoları: Yer seramik karosuna göre daha yüksek % su emme oranına
sahiptir. Yani porositesi (boşluk oranı) yer karolarına göre yüksektir. Bu özelliklerinden
dolayı ısı dönüşümünün fazla olmadığı iç mekân duvar yüzeylerinde kullanıma uygun
seramik karo türüdür. Seramik duvar karoları; ısı farklarının çok olduğu teras, balkon, yüzme
havuzları, soğuk hava ve su depolarında kullanılmazlar.
Seramik yer karoları: Yüksek sıcaklıkta fırınlanmış karodur. Bu sebepten dolayı duvar
karolarına göre teknik özellikleri daha iyidir. Kullanım alanına göre yer karosu seçiminde
kaymazlık ve aşınma dayanımı sınıfları dikkate alınmalıdır. Su emme oranı % 3’ün altında
olduğundan bütün iç mekânların duvar ve zeminlerinde; ayrıca kapatılmış balkon ve teras vb.
mekânların iç ve dış duvarlarında kullanılırlar.
Sırlı granit seramik karolar: Diğer iki seramik karo (yer ve duvar karoları) türüne göre daha
yüksek sıcaklılarda pişirilen sırlı granitler daha dayanıklı, aşınmaya daha dirençli ve su emme
oranı daha düşüktür. İç-dış mekânlarda zemin ve duvar uygulamalarında ve suya maruz kalan
yerlerde rahatlıkla kullanılabilir. Kullanım alanına göre sırlı granit seçiminde kaymazlık ve
aşınma dayanımı sınıfları dikkate alınmalıdır.
Porselen seramik karolar (E<% 0.5): Diğer seramik karo türlerinden ve doğal granitten çok
daha iyi teknik özelliklere sahip; dış ve iç mekânlarda ayrıca dış cephe uygulamalarında
rahatlıkla kullanılabilen seramik karodur. Sırlı granit ile porselen seramik karo arasındaki
belirgin özellik isminde de belirtildiği gibi birinin sırlı diğerinin sırsız olarak üretilmesidir.
Bununla birlikte porselen seramik karo daha yüksek sıcaklıkta pişirildiği ve bünye
hammaddelerinden dolayı teknik özellikleri (su emme, mukavemet, aşınma vb.) daha
10
yüksektir. Bu nedenle dış cephelerde ve trafiğin yoğun olduğu alanlarda porselen seramik
karo tercih edilmelidir.
Bordür ve dekorlar: Seramik duvar ve yer karoları ile bütünlük kazanması ve dekoratif,
estetik olarak mekânların görüntüsünü zenginleştiren özel şekilli veya seramik ile aynı ebatta
dekoratif amaçlı üretilen özel üretimlerdir. Dekor seramikleri dekoratif amaçlı üretildiğinden
diğer seramiklere göre daha hassastır.
3.4. Seramik Karolarda Aranılan Özellikler
3.4.1. Yüzey özellikleri
Seramik karolar, kütle çatlakları, sır çatlakları, sır açıkları, sır birikimleri, pürüzlülük, iğne
delikleri, gelişmemiş sır, benek veya noktalar, sır altı kusurları, dekor ve desen hataları,
kopma, oyuk ve/veya kabarcıklar, kenar düzgünsüzlüğü vb. kusurlar ihtiva etmemeli, bütün
karolar birbirine uygun desen ve renkte olmalı, yan yüzeyleri düzgün olmalı, arka yüzeyinde
yapıştırıcıya kuvvetle bağlanması için özel girinti ve çıkıntılar yer almalıdır. Seramik karolar
muayene edildiğinde, “bulunmamalı” ibaresi yer alan yüzey kusurları hariç, Çizelge 3.1’de
belirtilen diğer yüzey kusurlarını ihtiva eden karoların sayısı, muayene edilen karoların
%10’undan çok olmamalıdır. Partideki karolar arasında gözle algılanabilir belirgin renk
farklılıkları görülmemelidir. Özel desen gereği oluşturulan ve kusur sayılmayan renk farkları
bulunabilir.
Çizelge 3.1 Seramik karoların yüzey kusurları
YÜZEY KUSURLARI
Kütle çatlağı
ŞARTLAR
Bulunmamalı.
Kenar ve köşelerde Kenarlarının ve köşelerinin herhangi bir yerinde,
Arka yüzde
kopmuş kısımlar
yüzeyin % 0,3’ünü aşmamalıdır.
Sır bulaşıkları¹)
Yüzeyin % 10’unu aşmamalıdır
Kütle çatlağı
Bulunmamalıdır.
Sır çatlağı
Bulunmamalıdır.
Sırsız kalmış kısımlar
Sıra yapışmış tane ve Her biri 0,02 cm²’yi geçmemek üzere toplamı,
Ön yüzde
kabarcıklar
yüzeyin % 0,05’ini aşmamalıdır.
Kenar ve köşelerde Bulunmamalı
kopmuş kısımlar
Lekeler
Toplamı, yüzeyin % 0,05’ini aşmamalıdır
1) Sır niteliğinde olmayan astar görünümlü bulaşıklar, sır bulaşığı olarak dikkate alınmaz.
11
3.4.2. Biçim ve gönyeden sapma
Seramik karolar muayene edildiğinde, kare ve dikdörtgen biçimli karolarda gönyeden sapma,
Çizelge 3.2’de belirtilen değeri aşmamalıdır. Özel biçimli karolar, özel biçimine göre
hazırlanan şablona uygun olmalı ve bu şablondan sapma, kenarların hiçbir yerinde Çizelge
3.2’de belirtilen değeri aşmamalıdır.
3.4.3. Yüzeylerin düzlemden sapması (iç bükeylik, dış bükeylik)
Seramik karolar, yüzeylerin düzlemden sapması, Çizelge 3.2’de belirtilen değeri aşmamalıdır.
Rölyefli karolarda yüzeylerin düzlemden sapmasının ön yüzde tayin edilmesi mümkün
olmadığında, bu özellik arka yüzden tespit edilir.
3.4.4. Su emme oranı
Numunelerin açık gözeneklerine su girmesi için, kaynatma ve vakum altında suya daldırma
gibi iki metot vardır. Kaynatma ile kolaylıkla su doldurulabilen açık gözeneklere su girer,
vakum metodu ile ise hemen hemen bütün açık gözenekler doldurulur. Kaynatma metodu
karoların sınıflandırılması ve ürün özelliklerinin tayini için kullanılmalıdır. Vakum metodu
görünen gözeneklilik, görünen bağıl yoğunluk ve sınıflandırma haricindeki diğer su emme
tayinleri için kullanılır.
3.4.5. Eğilme dayanımı
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, eğilme dayanımı ve aritmetik ortalaması, Çizelge
3.2’ye uygun olmalıdır.
3.4.6. Sırlı yüzey sertliği
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, sırlı yüzey sertliği, Çizelge 3.2’e uygun olmalıdır.
3.4.7. Sırın çatlama dayanımı
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, sırın çatlama dayanımı, Çizelge 3.2’e uygun
olmalıdır.
3.4.8. Isıl genleşme katsayısı
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, ısıl genleşme katsayısı, Çizelge 3.2’e uygun
olmalıdır.
3.4.9. Kimyasal maddelere dayanıklılık
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, kimyasal maddelere dayanıklılığı, Çizelge 3.2’ye
uygun olmalıdır.
3.4.10. Rengin ışığa dayanıklılığı
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, rengin ışığa dayanıklılığı, Çizelge 3.2’ye uygun
olmalıdır.
12
3.4.11. Isı şokuna dayanıklılık
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, ısı şokuna dayanıklılığı, Çizelge 3.2’ye uygun
olmalıdır.
3.4.12. Desenin sır altı olması
Seramik karolar deneye tâbi tutulduğunda, desenli çini karolarda desenin, desensiz çini
karolarda ise boyanın sırın altında yer aldığı, desen için kullanılan renk veren pigmentlerin
veya boyaların bisküvi içine işlediği görülmelidir.
3.4.13. Yüzey aşınma dayanımı
Yüzey aşınma dayanımını sınıflandırılması için P.E.I sınıflaması uygulanılmaktadır.
P.E.I. I : Çıplak ayakla veya yumuşak tabanlı ayaklıklar ile dolaşılan zeminlere uygundur.
P.E.I. II : Yumuşak veya normal tabanlı ayakkabılar ile dolaşılan zeminlere uygundur.
P.E.I. III : Normal tabanlı ayakkabılar ile dolaşılan zeminlere uygundur .
P.E.I . IV: Trafiğin yoğun olduğu banka, okul, otel lobileri gibi zeminlere uygundur.
P.E.I. V : Yük ve yaya trafiğinin yoğun olduğu zeminlere uygundur.
Çizelge 3.2 Seramik karoların fiziksel özellikleri
ÖZELLİK
Uzunluk ve genişlik toleransı
Kalınlık toleransı
Gönyeden sapma
Düzlemden sapma
Birim hacim kütlesi
DEĞER
Anma boyutunun ± % 0,3’ünden fazla olmamalıdır.
± % 10
Anma boyutunun ± % 0,3’ünden fazla olmamalıdır.
Anma boyutunun ± % 0,5’inden fazla olmamalıdır.
Münferit numuneler için: En az 1,60 g/cm³,
Aritmetik ortalaması: En az 1,70 g/cm³ olmalıdır.
Su emme oranı
En çok % 20 olmalıdır.*
Eğilme dayanımı
Münferit numuneler için: En az 12,5 N/mm²,
Aritmetik ortalaması: En az 15 N/mm² olmalıdır.
Sırlı yüzey sertliği
Mohs metodu ile en az 3 derece olmalıdır.
Sırın çatlama dayanımı
Sırlarda çatlama, kopma vb. hasarlar görülmemelidir.
Isıl genleşme katsayısı
100 °C’ta en çok 9 x 10-6/°C olmalıdır.
Kimyasal maddelere dayanıklılık Deney sonunda gözle algılanabilir renk farkı
oluşmamalıdır.
Rengin ışığa dayanıklılığı
Deney sonunda gözle algılanabilir renk farkı
oluşmamalıdır.
Isı şokuna dayanıklılık
Parçalanma, çatlama vb. hasarlar görülmemelidir.
Desenin sıraltı olması
Desen veya boya sır altında yer almalıdır.
* Dış mekânlarda kullanılabileceği beyan edilen karolar için su emme oranı en çok % 3
olmalıdır.
13
3.4.14. Kaymazlık değeri
Kaymazlık değeri ‘R’ ile ifade edilir.
R09: Giriş alanları, mutfaklar, eczaneler, bankalar, okullar ve oteller için uygundur.
R10: Depo alanları, binaların dış girişleri vb. mekânlar için uygundur.
R11: Lokanta, havuz ve yemekhaneler için uygundur.
R12: İtfaiye binaları, araç park yerleri, araç tamir servisleri, araç showroomları endüstriyel
mutfaklar vb. mekânlar için uygundur.
R13: Hayvancılık tesisleri, mandıra, deri, tekstil fabrikaları, yağ üretim tesisleri v.b. mekânlar
için uygundur.
3.4.15. Yüzey sertliği (Mohs Skalası)
Sırların çizilme dayanıklılığı, sertliği bilinen mineraller ile saptanır. Yüzey sertliği Mohs
ölçeğine göre belirlenir. Duvar seramik karolarında minimum sertlik 3, sırlı seramik yer
karolarında 5 ve sırsız seramik yer karolarında ise minimum sertlik 6 olmalıdır.
3.4.16. Isı şokuna dayanım
Duvar seramik karolarında sır ile bünyenin termal genleşme katsayıları arasındaki uyumu
görmek amacıyla yapılır.
3.4.17. Çatlamaya karşı dayanım
Hızlı ısı değişimlerine karşı belli bir buhar basıncı altında seramik karoların hasara uğrayıp
uğramayacağını tespit etmektir.
3.4.18. Dona dayanım
Donmaya maruz kalan mekânlarda seramik karoların kullanımı istendiğinde bu deney yapılır.
+5 ile -5 0C dereceye kadar bütün yüzeyleri en az 100 kere donma-çözülme çevirimine maruz
bırakılan malzemenin donmaya karşı direnci tespit edilir.
4. SERAMİK KARO KAPLAMACILIĞINDA İŞ ÖNCESİ HAZIRLIK YAPMAK
4.1. Seramik Karo Kaplamacılığında Kullanılan Araçlar
4.1.1. Yüzey düzgünlüğü ve eğim vermede kullanılan araçlar
Tesviyesi yapılacak yüzeyin düzgünlüğünün sağlanmasında ve ıslak mekânlardaki yüzey
tesviyesinde su giderine (suyun akış yöne göre) doğru eğim verilmesinde kullanılırlar.
Su terazisi
Hortum terazi
14
Mastar
Lazerli terazi
4.1.2. Seramik karo kesme ve delme işlerinde kullanılan araçlar
Seramik karoları arzu edilen ölçü ve şekilde kesme ve delme amacıyla kullanılan araçlardır.
Seramik kesme makinası
Seramik delme aleti
Seramik karo kırma kerpeteni
Seramik kesme aleti
Seramik delme makinası
Elektrikli taşlama makinası
4.1.3. Yapıştırma harcı yapma araçları
Yapıştırma harcı yapma araçları; karıştırıcı(mikser), mala, harç karıştırma teknesi veya harç
teknesidir. Yapıştırma harcı malzemeleri ise yapıştırma harcı ve sudur.
15
Karıştırcı(Mikser)
Mala
Harç karıştırma teknesi
4.1.4. Kırma-onarım araçları
Kırma-onarım araçları; Çekiç, madırga, murç, keski, el breyzi(matkap), delici-kırıcı spatula,
kerpeten vb. araçlardır.
Kırıcı-Delici
Spatula
Keski ve murç
Mala
Matkap(El breyzi)
Madırga
Çekiç
Kerpeten
16
4.1.5. Seramik karo uygulama araçları
Seramik karo kaplama uygulama araçları; Metre, Plastik tokmak, derz artıları, şakül, mala,
dişli seramik karo malası, kurşun kalem, su terazisi, köşe malzemeleri, çırpı ipi, gönye vb.
gibi araçlardır.
Kare dişli seramik karo malası
Şakül
Derz artısı
Metre
Boyalı çırpı ip
Köşe çıtası
Plastik tokmak
Gönye
Mastar kelepçesi
4.1.6. Derz dolgusu yapımında kullanılan araçlar
Derz dolgusu yapımında kullanılan araçlar; Tırfıl mala, derz temizleyici, harç karıştırıcı, harç
karıştırma teknesi, sünger, fırça, lastik çekpas, temizlik bezi vb. gibi malzemelerdir.
17
Tırfıl mala
Süngerli mala
Fırça
Karıştırıcı(Mikser)
Sünger
Harç karıştırma teknesi
Derz temizleyici
Ahşap kama
Derz dolgu tabancası
4.2. Kaplama Yüzeyinin Hazırlanması
Seramik karo kaplamasının uzun ömürlü ve estetik görünümünün en önemli şartlarından birisi
kaplama yüzeyinin hazırlanmasıdır. Bunun için kaplama yüzeyinin iyi incelenmesi, malzeme
ve uygulama yönteminin tespit edilmesi çok önemli bir konudur. Uygulamanın doğru ve
düzgün olabilmesi için kaplama yüzeyinin doğru hazırlanması gerekir. Buna göre uygulama
alanı duvar için aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır.
Kaplama yapılacak duvarın kaba ve ince sıvası yapılmış olmalıdır. Şayet kaba sıvada
yapıştırma harcı yüzeye mala ile sürülürken ya da tarak çekilirken iri taneler yerinden
çıkmıyor ve çalışmayı zorlaştırmıyorsa yapışma mukavemeti açısından daha iyi sonuç
ereceğinden ince sıva yapmaya gerek duyulmaz
Su ve elektrik gibi sıva altı tesisatlar bitmiş olmalıdır.
Sıva harcının içerisine asla kireç katılmamalıdır.
18
İç ve dış köşeler gönyesinde olmalıdır (Şekil 4.1).
Şekil 4.1 Sıva yapılmış duvarda gönye kontrölü
Sıva, düşeyde şakulünde ve mastarında olmalıdır (Resim 4.1).
Resim 4.1 Sıvanın şakül ve mastarla kontrolü
Yüzeyde bulunan sıva parçaları veya çiviler temizlenmelidir.
Yüzeydeki kusurlar tamir macunu veya harçla kapatılmalıdır (Resim 4.2).
Resim 4.2 Yüzey kusurlarının kapatılması
Kaplama yapılacak yüzeyde sıva dökülmeleri varsa bu bölgeler kazınıp ıslatılarak tekrar
sıvanmalıdır.
Kaplama yapılacak duvar boyalı ise;
Yüzey aderansı kontrolü yapılmalıdır.
Kabaran yüzeyler kazınmalıdır.
Yüzey çentiklenmelidir.
19
Astarlama yapılmalıdır.
Kaplama yapılacak yüzey seramik kaplı ise;
Aderansı zayıf seramikler yerinden çıkarılmalıdır.
Yüzey çentiklenmelidir.
Astarlama yapılmalıdır.
Uygulama alanı bir zemin ise;
Yüzeyin düzgünlüğü mastar ile kontrol edilmeli (Resim 4.3) ve mastardan sapmalar 7
mm altındaysa bölgesel onarım yapılmalıdır (bölgesel onarım sadece kusurlu bölgenin
aynı türden bir malzeme ile onarılmasıdır).
Resim 4.3 Zeminde mastarla yüzey kontrolü yapılması
Yüzeydeki kusurlar 5 mm ’nin altında ise tesviye şapı ile yüzey tamiratı yapılmalıdır.
Yüzeydeki kusurlar 5 mm’ nin üzerinde ise tesviye betonu ile tamiratı yapılmalıdır.
4.2.1. Yüzey sertliği ve düzgünlüğü
Sivri uçlu bir alet ile birçok noktadan gelişi güzel çizgiler çizilerek yüzeyin sağlamlığı
kontrol edilmelidir.
Çekiç veya murç ile eski şap ve çimento esaslı sıvalar için farklı derinliklerde yüzeyin
sağlamlığı kontrol edilmelidir.
Duvar yüzeyinde çatlak, çökme, zayıf bir tabaka veya terazisizlik (gönyesizlik) var ise
gerekli düzeltmeler yapılmalıdır. Yüzeydeki en fazla 5 mm’ lik hatalar (gönye ve
terazi hataları) uygulama esnasında yapıştırma harçlarıyla telafi edilebilir.
Öncelikle kabaran kısımlar kazınmalı ve yüzey ıslatıldıktan sonra tamir harcıyla
düzeltilmelidir (Resim 4.4).
20
Resim 4.4 Yüzeyin tamir harcıyla düzeltilmesi
4.2.2. Yüzey emiciliği kontrolü
Kaplama yüzeyinin emiciliği az ve aderansı yüksek olmalıdır.
Emiciliği azaltmak için yüzey nemlendirilmeli veya gerekirse astarlanmalıdır (Resim
4.5).
Resim 4.5 Yüzeyin nemlendirilmesi
4.2.3. Yüzey temizliği
Yüzeyde yapılan işlerden doğan harç kalıntıları, toz vb. maddeler, tüm alçı, boya
kalıntıları spatula yardımıyla temizlenmelidir.
Yüzeyde bulunan tutkal, vernik, balmumu vb. kalıntıları kazınarak temizlenmeli ve
gerekirse astarlanmalıdır.
4.2.4. Yüzey aderansı kontrolü
Seramik karo döşeli yüzeylerde çekiç veya spatula yardımı ile eski seramik karoların
zemini tutup tutmadığı kontrol edilmelidir.
Duvar yüzeyinde kir, yağ, sabun, çivi, kama, harç kalıntısı gibi aderansı (tutunmayı)
azaltıcı malzemeler bulunmamalıdır.
Yüzey fırça yardımıyla toz ve kirden arındırılmalıdır.
Aderansı yükseltmek için yüzey dokusunun pürüzlü olması sağlanmalıdır. Kaplama
ham sıva üzerine yapılacaksa yüzey baklava deseni şeklinde malayla çizilmelidir
(Resim 4.6).
21
Resim 4.6 Malayla çizilmiş yüzey
Kaplama yapılacak yüzey boyalı ise aderansın kontrolü aşağıdaki gibi yapılır;
Öncelikle boya ile yüzey arasındaki aderansın kontrolünün yapılması
gerekmektedir. Ön fikir edinmek için boyalı yüzey bütünüyle ve
lokal(yer yer) olarak gözlemlenir. Kabarma, soyulma, çatlama, dökülme
gibi problemlerin olup olmadığına bakılır.
Şayet yüzeyde bir problem gözükmüyorsa boya ile yüzey arasındaki
aderansın ölçülmesi için sağlamlık testi uygulanır. Bu noktada
yapılması gereken, boyalı yüzeyin 15x15 cm’ lik bir alanında maket
bıçağıyla 2-4 mm (ortalama 3 mm) ölçülerinde kareler oluşturulur. Bu
kareler üzerine yapışkan bant geçirilerek yavaşça çekilir. Oluşturulan
karelerin %20’den fazlası banda yapışıyorsa yani yüzeyden kopuyorsa
boya tabakası ile yüzey arasındaki aderans düşük demektir (Resim 4.7).
Resim 4.7 Boyalı yüzeyde aderans kontrolü
Eğer boya tabakasıyla yüzey arasında aderans düşük ise boya yüzeyden kazınmalıdır.
Kireç badanalı yüzeylerde seramik kaplaması yapılmadan önce kireç, duvar
yüzeyinden mutlaka kazınmalıdır.
Kaplama, daha önce yapılmış seramik karo üzerine yapılacaksa yüzey spiral
yardımıyla pürüzlendirilir ve astarlanır (Resim 4.8).
22
Resim 4.8. Seramik yüzeyin spiral yardımıyla pürüzlendirilmesi
Kaplama boyalı bir yüzey üzerine yapılacaksa yüzey çekiç veya mucartayla
pürüzlendirilir ve astarlanır (Resim 4.9).
Resim 4.9 Boyalı yüzeyin çekiçle pürüzlendirilmesi
4.2.5. Yüzeyi nemlendirme ve astarlama işlemleri
Kaplama yüzeyinin emiciliği az ve aderansı iyi ise uygulama öncesi su ile de
ıslatılarak nemlendirme yapılabilir.
Yüzeyin emiciliğini azaltıp aderansını artırmak için astar sürülür.
Astar malzemesi çalkalanıp bir kova içerisine dökülür ve fırça ile uygulama yüzeyine
sürülür (Resim 4.10).
Resim 4.10 Astarın yüzeye sürülmesi
Eğer yüzey ham sıva değilse aderansı artırmak için mutlaka astarlama yapılmalıdır
(Resim 4.11).
23
Resim 4.11 Seramik kaplı ve boyalı yüzeylerin astarlanması
Astarı, yapıştırma harcının karma suyuna katmak veya sulandırmak doğru sonuçlar
doğurmayabilir.
Alçı blok, alçı levha, alçı sıva gibi yüzeylere de mutlaka astarlama yapılmalıdır.
4.3. Geometrik Şekiller ve Hesaplar
İnşaat iş kollarındaki bütün imalatlar, kendilerine has birimlerle (m, m 2, m3, ton vb.) ifade
edilirler. Bir imalatın miktarını bulma işlemine metraj denir. İmalatın metrajının
çıkartılabilmesi için bazı geometrik şekillerin çevrelerinin, alanlarının ve hacimlerinin
bilinmesi gerekir. Çünkü; yapılacak imalat için ne kadar malzemeye ihtiyaç duyulacağı, ne
fiyata yapılacağı ve ne kadar sürede tamamlanacağı hep metrajla ilişkili olan konulardır.
Yapılacak imalatta iç ve dış köşelerin dikliklerinin kontrolü, dik inmek, dik çıkmak vb. gibi
konularda iyi bir geometri bilgisiyle ancak mümkün olur.
4.3.1. Alan hesapları
Kare
Tüm kenarları bir birine eşit olan bir dikdörtgendir. Köşegenleri ve kenarlar arasındaki açılar
birbirine eşit ve 90 °’dir. Karenin alanını bulmak için bir kenarı kendisi ile çarpmak yeterlidir.
a
Karenin alanı
= a2 = a x a
Karenin çevresi
=4 x a
a
Örnek:
Bir kenarı 4.2 m. olan karenin alanını ve çevresini bulalım.
Çözüm:
Alan = 4.2 x 4.2
=17.64 m2
Çevre = 4,2 x 4
=16.80 m. dir
24
Diktörtgen
Karşılıklı kenarları birbirine eşit ve paralel, açıları dik açı olan dörtgendir. Köşegenleri
birbirine eşittir. Bir köşegen dik üçgeni iki eşit üçgene ayırır. Köşegenler birbirini ortalar ve
uzunlukları birbirine eşittir. Bir dikdörtgenin alanını bulmak için farklı iki kenar uzunlukları
birbiriyle çarpılır.
Diktörtgenin alanı = axb
a
Diktörtgenin çevresi = 2a + 2b
b
Örnek:
Bir dikdörtgenin kısa kenarı 3,80 m. uzun kenarı 8,20 m. dir. Bu dikdörtgenin alanını ve
çevresini bulalım.
Çözüm:
Alan =3.80x8.20 = 31.16 m2
Çevre =(2x3.80)+(2x8.20) = 7.6+16.4 = 24 m. olur.
Üçgen
Bir doğru üzerinde bulunmayan üç noktayı, birleştiren doğru parçalarının oluşturduğu
geometrik şekildir. Kenarlarına ve açılarına göre isim alırlar. Her üçgende bütün kenarların
kendine ait yüksekliği vardır ve (h) harfiyle ifade edilirler. Herhangi bir üçgenin alanı
hesaplanırken, üçgenin bir kenarı ile o kenara ait yükseklik çarpılır, bulanan sonuç 2’ye
bölünür.
C
B
Üçgenin alanı=
h = 4.25 m.
Üçgenin çevresi = A + B + C
A (8.10 m.)
Örnek:
Bir kenarı A=8.10 m. ve bu kenara ait yüksekliği 4.25 m. olan A,B,C, üçgeninin (B) kenarı
5.35 m. (c) kenarı 6.40 m. dir. Bu üçgeninin alanını ve çevresini bulunuz.
Çözüm:
Üç
ı
8.10x4.25
2
Çevre =8.10 + 6.40 + 5.35 = 19.85 m. olur.
25
Daire
Bir düzlem üzerinde bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktalar kümesine çember, çemberin
sınırladığı düzlem parçasına da daire denir.
Dairenin alanı =
Dairenin çevresi =
burada,
Çap: R
R = Dairenin çapıdır.
r
r = Dairenin yarı çapıdır. Çapın yarısına eşittir (R/2).
= Pi sayısıdır. Sabit bir değerdir. Değeri 3.1415 veya 22/7 dir. Genelde hesap yapılırken
3.14 alınır.
Örnek:
Çapı (R)12,80 m. olan dairenin alanını ve çevresini hesaplayalım.
den 6.402 x 3.142 = 128.61 m2
Dairenin alanı
Dairenin çevresi =
ise 3.14 x 12.80 = 40.19 m. olur.
Yamuk
Karşılıklı iki kenarı birbirine paralel, diğer kenarları paralel olmayan dörtgene yamuk denir,
iki açısı dik açı olan yamuğa dik yamuk, yalnız iki kenarı ve taban açıları birbirine eşit olan
yamuğa ikiz kenar yamuk denir. Alanını bulmak için alt taban ile üst taban toplanıp 2’ye
bölündükten sonra yükseklikle çarpılır.
b
ğ
ı
a+
2
d
c
h
a
Yamuğun çevresi = (a + b + c + d) dir.
Örnek:
Alt tabanı a=22 m. üst tabanı b=10 m. yan kenarları sırasıyla c=10 m., d=13 m. ve yüksekliği
h=8 m. olan bir yamuğun alanını ve çevresini hesaplayalım.
26
Çözüm:
ğ
ı
22
2
Yamuğun çevresi = a + b + c + d den 22 + 10 + 10 + 13 = 55 m. olur.
Küp
Yüzeyleri birbirine eşit 6 karenin oluşturduğu şekildir. 4 yanal yüzü, bir taban ve bir de tavanı
vardır.
Alanı =a2x 6 = a x a x 6
Hacmi =a3 tür. = a x a x a
a
a
Örnek:
a
Bir kenarı 4.30 m. olan bir küpün hacmini ve alanını hesaplayalım.
Çözüm:
Alanı = a2 x 6 dan
4.302 x 6 = 110.94 m2
Hacmi = a3 den olur. 4.30 x 4.30 x 4.30 = 79.50 m3
DikdörtgenPrizması
4 yanal yüzü birbirine ve alt taban ile üst tabanı da birbirine eşit olan şekildir. Önemli; inşaat
imalatlarının, tesviye betonu, şap, beton, grobeton, sıva vb. gibi kalemlerinin hacimleri ve
gerektiğinde alanları hep dikdörtgenler prizmasına benzediği için ilgili kalemlerin malzeme
miktarları dikdörtgenler prizmasından yararlanılarak bulunur.
Alanı = [(a x b) x 2] + [(b x h) x 2] + [(a x h) x2]
h
Hacmi = (a x b) x h
b
a
27
Örnek:
Bir mekanın ölçüleri a(8.50) x b(5.60) m. dir. Bu mekana h(0.06) m. kalınlığında tesviye
betonu atılacaktır. Şimdi bu tesviye betonunun hacmini hesaplayalım.
Çözüm:
Tesviye betonunun hacmi = (a x b) x h ise
V= (8.50 x 5.60) x 0.06 = 2.856 m3 olur.
b
h
a
4.3.2. Diklik Kontrolü
Birbirine bağlantısı olan iki elemanın arasında kalan açının 900 olması diklik ile ifade edilir.
Yapılan bir işte diklik kontrolü ahşap veya çelikten yapılmış özel gönyelerden yapılır.
Gönyelerin kullanılamayacağı büyük kenarlı dik açıların kontrolü ise Pisagor teoreminden
yararlanılarak yapılabilir. Pisagor teoremi bir dik üçgende dik kenarların karelerinin toplamı
90 derecenin karşısındaki kenarın(hipotenüsün) karesine eşittir. Örnek olarak;
Diklik kontrolü yapacağımız ve birbirine dik olduğunu varsaydığımız iki duvarımız olsun. İç
köşeden 60 cm ve diğer köşeden 80 cm aldığımızda bu iki noktayı birleştiren mesafe
(hipotenüs) 100 cm. gelirse iki duvar arasındaki açının 900 olduğunu söyleyebiliriz. Ölçüm
yapılırken metre gergin ve ölçülen kenara paralel tutulmalıdır. Dikliği kontrol edilecek
elemanların büyüklüğüne göre dik üçgende kullandığımız 3,4,5 ‘in katları alınarak ölçümler
yapılabilir.
28
5 m.
3 m.
100 cm.
60 cm.
4 m.
80 cm.
4.3.3. Döşemede Seramik Karo Miktarının Bulunması
Seramikmiktarı=Zeminalanı+ Zayiatmiktarı(%10)+ işsonundabırakılacakseramikler Zayiat
miktarı; Çalışma esnasında meydana gelebilecek kırılmalar ve işe yaramayan küçük parça
seramik karoları oluşturmaktadır.
%10 değeri sabit bir değer olmamakla birlikte işin
büyüklüğü ve mekânın şekline göre değişebilir. Girintili çıkıntılı mekânlarda seramik
karolarda zayiat fazla olacağından % 10 değeri arttırılabilir veya tam tersi durumlarda
azaltılabilir.
Örnek: Sıvası yapılmış net ölçüleri 4.5x2.90 m. lik bir döşeme alanında seramik karo
uygulaması yapılacaktır. Verilen ölçülere göre seramik karo miktarını hesaplayınız.
Çözüm;
Döşeme alanı= 4.5x2.90=13.05 m2
Zayiat Miktarı(%10)= 13.05x0.1=1.305 m2
İş sonunda bırakılacak seramikler= 1 m2
Siparişverilecekseramikkaromiktarı=13.05+1.305+1=15.355 m2
Not: İş sonunda işverene bırakılmak üzere hesaplanan seramikler işin büyüklüğüne, ortam
koşullarına ve mekânın kullanım yoğunluğuna göre değişiklik gösterebilir.
4.3.4. Duvarda Seramik Karo Miktarının Bulunması
Sıvası yapılmış 5.0x2.90 m. boyutlarında bir duvarda seramik karo uygulaması yapılacaktır.
Duvarda 2.10x0.90 m. boyutlarında bir kapı ve 0.60x0.70 m. boyutlarında bir pencere
mevcuttur. Zayiat miktarı % 10 ve iş sonunda bırakılacak seramik karo miktarı 2 m 2 olduğuna
göre sipariş verilmesi gereken seramik karo miktarını bulunuz.
29
Net duvar alanı=Brütduvaralanları- (Kapıalanı+Pencerealanı)
Toplam brüt duvar alanı
(5.0x2.90) = 14.5 m2
Eksiltilecek
Kapı alanı = 0.90x2.10 = 1.89 m2
Pencere
= 0.60x0.70 = 0.42 m2
Toplam eksiltilecek alan= 1.89+0.42=2.31 m2
Net duvar alanı = Toplam brüt duvar alanı – Toplam eksiltilecek alanlar
= 14.5-2.31 = 12.19 m2
Zayiat miktarı = 12.19x0.10=
1.219 m2
İş sonunda bırakılacak seramik karo miktarı= 2 m2
Siparişverilecekmiktar =12.19+1.219+2=15.409m2
5. YAPIŞTIRMA HARCININ HAZIRLANMASI
5.1. Yapıştırma harçları
Seramik karo, pişmiş toprak, karo mozaik, granit seramik, doğal taş, mermer, granit, traverten,
cam mozaik vb. ürünlerin yapıştırılması için özel karşımlar katılarak hazırlanan ve su ile
karıştırılarak kullanılan malzemelere, seramik karo yapıştırıcısı denir. TS EN 12004
Standardına göre seramik karo yapıştırıcıları aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
Kimyasal yapılarına göre;
[C] Çimento Esaslı: Çimento esaslı toz yapıştırma harcı uygun miktarda su
veya başka sıvı ile karıştırılarak kullanıma hazırlanır.
[D] Dispersiyon (Akrilik) Esaslı: Sentetik polimer esaslı pasta tipi yapıştırıcı
sulu dispersiyon çözeltisidir. Kullanıma hazırdır.
[R] Reaksiyon Reçine esaslı: İki veya daha fazla bileşenden oluşan yapıştırıcı,
bileşenlerinin
birbiriyle
uygun
miktarlarda
karıştırılmasıyla
kullanıma
hazırlanır.
Çekme mukavemeti özelliklerine göre;
[1]: Standart Performanslı-Normal sertleşen (Çekme yapışma mukavemeti
≥0.5 N/mm2)
[2]: Yüksek Performanslı= (Çekme yapışma mukavemeti ≥ 1 N/mm2)
30
[1-2]: Açık bekletme süresi çekme yapışma mukavemeti (En az 20 dakika
sonra ≥ 0.5 N/mm2).
İlave özelliklerine göre:
[F] Hızlı sertleşen: Çekme Mukavemeti ≥ 0,5 N/mm2 (24 saat sonra) Kısa
sürede kullanıma açılacak mekânlarda, renovasyonda, kurumayı zorlaştıran
aşırı nemli ve soğuk havalarda yapılan karo uygulamaları için idealdir.
[T] Kayma özelliği azaltılmış: Maksimum kayma miktarı ≥0,5 mm.
Duvarlarda büyük ebatlı ve ağır karo uygulamaları için idealdir.
[E] Bekletme süresi: Çekme Mukavemeti ≥ 0,5 N/mm2. (30 dakika açık
bekletilmiş) Geniş yüzeylerde yapılan ve uzun çalışma süresi istenen,
kurumayı hızlandıran çok kuru ve sıcak havada yapılan karo uygulamaları için
idealdir.
TS EN 12004 Standardı, TS EN 12004 Standardı’na ek olarak seramik yapıştırıcılarının ilgili
dayanım testlerindeki teknik performanslarına göre esneklik sınıfını belirlemektedir.
[S1] Elastik yapıştırıcı: İlgili testlerdeki elastikiyeti ≥ 2.5 mm.
[S2] Çok elastik yapıştırıcı: İlgili testlerdeki elastikiyeti ≥ 5.0 mm.
5.2. Yapıştırıcı seçimini etkileyen faktörler
Kaplama malzemesinin yüzey emiciliği (su emme yüzdesi): Çimento esaslı
yapıştırma harçları seramik karo yüzeyi ile temas ettiklerinde, seramik karo çimento
esaslı harcı bünyesine emer. Yapıştırıcı emildiği malzemenin içinde kuruyarak
31
tutunma sağlar. Yapıştırıcı aynı zamanda seramik karo arkasındaki delik, boşluk gibi
pürüzlere de tutunur.
Uygulama yüzeyinin yüzey emiciliği (su emme yüzdesi): Alçı, ahşap, kireç vb.
esaslı yüzeyler yüksek emiciliğe sahipken (su emme yüzdesi %15-30), sırlı karo ve
boya gibi bazı yüzeyler emici olmayabilir (su emme yüzdesi %0-1).
Uygulama yüzeyi esnekliği: OSB, alçıpanel, ahşap gibi yüzeyler yük altında
esneyebilmektedir. Seramik uygulamasından önce (yüzey hazırlığı aşamasında) bu
yüzeyler mutlaka sağlamlaştırılmalıdır.
Kaplama malzemesinin boyutları ve ağırlığı: Karo, boyutları arttıkça, uygulama
yüzeyinde meydana gelebilecek gerilmelerden daha fazla etkilenecektir.
Uygulama alanı: Hafif yaya trafiğine maruz kalan zeminler için standart performanslı
yapıştırıcılar yeterli olabilmektedir. Ağır yaya trafiğine maruz kalan zeminler, karo
ebatlarına bağlı olarak yüksek gerilmelere ve yaya trafiğinden dolayı sürekli titreşim
etkilerine maruz kalmaktadır. Araç trafiği ve ağır yük altındaki endüstriyel zeminler
ise noktasal veya sürekli ağır yük etkisi altındadır (özellikle, fabrika zeminleri sürekli
titreşim yayarak çalışan makine etkilerine ve forklift gibi çok ağır ve hareketli yük
etkisi yaratan araçların etkilerine açıktır).
Kaplama malzemesi rengi: Özellikle yüksek yüzey emiciliğine sahip açık renkli karo
ve doğal taş uygulamalarında, karo yapıştırıcıyı bünyesine emdiğinde yapıştırıcının
rengi karo yüzeyinde renk harelerine sebep olabilir.
Kullanıma açma süresi: Tadilat veya yenileme amaçlı uygulamalarda karo
uygulamasının kısa sürede bitirilmesi amaçlanabilir.
Dilatasyon derzlerinin kullanılması: Termal ve mekanik etkiler sebebiyle uygulama
yüzeyi ve kaplama arasında oluşacak gerilme farkları elastik yapıştırıcılar kullanılarak
absorbe edilmelidir.
5.3. Yapıştırma harcının hazırlanma kuralları
Karışım suyu miktarı yapıştırıcının cinsine göre değişebilmektedir. Yapıştırma harcında
kullanılacak su, içilebilir nitelikte olmalıdır. İçerisinde organik madde, asit ve erimiş harca
zarar verebilecek maddeler bulunmamalıdır. Öncelikle harç teknesi (plastik veya metal leğen)
içerisine seramik karo yapıştırıcısı ürün ambalajında belirtilen miktar kadar su konur. Daha
sonra su dolu tekne içine toz hâlindeki seramik yapıştırıcı yavaş yavaş dökülerek mala
yardımıyla toz seramik yapıştırıcının su ile ilk karışımı mala yardımıyla yapılır (Resim 5.1).
32
Resim 5.1 Yapıştırma harcına su dökülmesi ve ilk karıştırma
Devri ayarlanabilir bir matkaba, karıştırıcı uç takılarak düşük devirde (350–400 devir/dakika)
yapıştırma harcı uygun kıvama (işlenebilirlik) gelene ve topaklaşma kalmayana kadar
karıştırılır (Resim 5.2).
Resim 5.2 Yapıştırma harcının karıştırılması
Hazırlanan seramik yapıştırma harcının olgunlaşması için harcın cinsine, ortamın sıcaklığına
ve nem düzeyine göre yaklaşık 5 ile 10 dakika bekletilir. Bu süre sonunda harç kullanılmadan
önce mala ile tekrar karıştırılır (Resim 5.3). Çimento esaslı iki bileşenli yapıştırma harcı
hazırlanırken özel sıvısı kullanılarak hazırlanmalıdır.
Resim 5.3 Yapıştırma harcının dinlendirilmesi ve tekrar karıştırılması
33
Çimento harcı ise uygulama mekânına, kaplama yüzeyine, ortam şartlarına (sıcak-soğuk,
rüzgâr, nem vb.) ve uygulama şartlarına göre duvar kaplaması için en az 400 dozlu, zemin
kaplaması için ise en az 500 dozlu olarak hazırlanmalıdır.
6. SERAMİK KARO KAPLAMASI YAPILMASI
6.1. Duvara Seramik Karo Uygulaması
6.1.1. Mastar bağlama
Seramik duvar karosu kaplamalarında ilk sıra daima atlanarak; ikinci sıra, terazisinde
yerleştirilmiş düz mastar üzerine bindirilerek başlanır. Zeminde olabilecek küçük bir hata,
duvar kaplamasına aynen yansıyacaktır. Ayrıca zemin kaplaması yapılacak ise duvar
kaplaması daima zemin kaplamasına basar. Bu nedenle aralarında bir derz genişliği kadar
boşluk bırakılır.
6.1.2. Mastar bağlama kuralları
Bir mekânda hem zemin hem de duvar kaplaması yapılacak ise işlem sırası şöyledir: Önce
mastar yüksekliği hesaplanır. Birinci sıra atlanarak duvar kaplaması yapılır. Duvar kaplaması
bittikten sonra ikinci sırayı oturtmak için duvara bağlanan mastarlar alınarak zemin
kaplamasına geçilir. Zemin kaplaması da bitirildikten sonra duvar kaplaması yapılırken
bırakılan birinci sıra yapılır. Bu durumda duvar kaplamasının zemin kaplamasına basmasının
sağlanması daha kolay olur. Mastar bağlamada uyulması gereken kurallar şunlardır:
Mastar bağlama işlemine başlamadan önce gerekli iş güvenliği önlemleri alınmalıdır.
Mastarın yeri; kullanılacak seramik karoların boyutuna, yapıştırma harcının
kalınlığına, zeminin eğimine, derz kalınlığına ve kaplama yapılacak yüzeyin
durumuna göre hesaplanarak belirlenmelidir (Resim 6.1, Resim 6.2).
Büyük mekânlarda (40 m² nin üstü) mastarlar hortumlu su terazisiyle veya nivo ile kot
alınarak bağlanmalıdır.
Mastar ve takoz arasına karton vb. yumuşak malzeme konularak ince ayar
yapılmamalıdır.
34
Resim 6.1 Mastar yüksekliğinin
bire bir hesaplanması
Resim 6.2 Mastar yüksekliğinin ölçü
ile hesaplanması
Zemin eğimli ise mastar yüksekliğinin ölçüsü en düşük kottan, düz ise herhangi bir
noktadan alınmalı, su terazisi ve mastar ile mekânın diğer duvarlarına taşınmalıdır
(Resim 6.3).
Resim 6.3 Mastarın su terazisi ile teraziye alınması
Mastar yüksekliği aşağıdaki gibi hesaplanabilir.
Seramik yer karosu kaplamasının yapıştırma harcının kalınlığı (a),
Seramik yer karosu kalınlığı (b),
Seramik yer karosu ile seramik duvar karosu arasında kalan derz
kalınlığı (c),
Birinci sıradaki seramik duvar karosunun yüksekliği (d),
Birinci sıradaki seramik duvar karosu ile ikinci sıradaki seramik duvar
karosu arasındaki derz kalınlığı (c), ise;
Mastarın yüksekliği y= a+b+2c+d olarak bulunmuş olur.
Yatay bağlanan mastarlar terazisinde sağlam ve esnemeyen malzemeler üzerine
bağlanmalıdır.
Karşılıklı ve çapraz duvarların mastarlarının üst seviyeleri terazi ile mutlaka kontrol
edilmelidir.
35
Takozlar kesin ölçüler belli olduktan sonra sabitlenmelidir. Sabitleme işleminde çabuk
donan alçı en uygun malzemedir (Resim 6.4).
Resim 6.4 Mastarın sabitlenmesi
Mastar bağlama metotları olarak yukarıda bahsedilenlerden başka metal mastar
ayakları ile de sabitleme yapılabilir. Bu iş için özel olarak üretilen bir ucu U şeklinde
olup L şeklinde duvara sabitlenen bir araçtır (Resim 6.5).
Resim 6.5 Mastarın metal mastar ayakları ile sabitlenmesi
6.1.3. Yapıştırma harcının yüzeye sürülmesi
Yapıştırma yöntemleri
Yapıştırma harçlarının uygulanmasında uluslararası üç yöntem kullanılır. Burada esas amaç,
kaplama malzemesinin arka yüzünün tamamının harçla kaplanarak boşluk kalmamasının
sağlanmasıdır.
Taraklama yöntemi
İnce yatak harçlarında küçük ve orta ebatlı kaplama malzemelerinin yapıştırılmasında
kullanılan en yaygın yöntemdir. Yapıştırma harcı, kaplama yapılacak yüzeye düz el malası ile
kuvvetlice bastırılarak yayıldıktan sonra karo ebadına göre seçilmiş uygun diş ebatlı çelik
taraklı mala ile 45° ile 60° lik tutuş açısıyla taraklanır (Resim 6.6). Uygulamada kullanılacak
36
çelik taraklı malaların diş ölçüleri ve diş şekilleri kaplamada kullanılan seramiklerin
ebatlarına, uygulama mekânına ve yüzey durumuna göre değişiklik gösterir.
Resim 6.6 Yapıştırma harcının serilmesi ve taraklanması
Seramik karo ebatlarına göre çelik taraklı malaların seçim kriterleri çizelge 6.1’de verilmiştir.
Seramik karoların diş şekilleri ve ebatları seramik karoların zemine yapışma özelliklerini
önemli derecede etkiler. Diş şekillerine göre üç tip çelik taraklı mala vardır. Bunlar;
Kare (İç mekânlarda, küçük ebatlı seramik karoların yapıştırılmasında kullanılır)
Yuvarlak (İç
ebatlı
mekânlarda,
küçük,
orta
ve
büyük
seramik karoların yapıştırılmasında kullanılır)
Piramit (Her türlü mekânlarda, küçük, orta ve büyük ebatlı seramik karoların
yapıştırılmasında kullanılır) dişli çelik taraklı malalardır.
Çizelge 6.1 Çelik taraklı malaların seramik karo ebatlarına göre diş ölçüleri
Seramik karo ebadı (cm)
Tarak ölçüsü (mm)
< 5 cm
3 mm
5-10 cm
4 mm
10-20 cm
6 mm
20-40 cm
8 mm
>40 cm
10 mm
Taraklama işlemi yapıldıktan sonra kaplama malzemesi taraklanmış yüzeye kuvvetli bir
şekilde el ile bastırılarak yapıştırılır. Harcın kaplama malzemesi arkasına daha iyi yayılmasını
sağlamak ve tutunmasını artırmak için lastik tokmak yardımıyla kaplama malzemesi
sabitlenerek düzlemine alınır (Resim 6.7).
37
Resim 6.7 Seramiğin yerleştirilmesi ve tokmaklanması
Bu yöntem sadece iç mekânlarda (alttan ısıtmalı zeminler, soğuk hava depoları vb. mekânlar
hariç) küçük ve orta ebatlı seramiklerin yapıştırılmasında kullanılır.
Yağlama yöntemi
İnce yatak harçlarında küçük ve orta ebatlı kaplama malzemelerinin yapıştırılmasında
kullanılan bir yöntemdir. Yapıştırma harcı, kaplama malzemesinin arka yüzeyine köşe ve
kenarlarda boşluk kalmayacak şekilde düz el malasıyla tabaka hâlinde sürülür ve yüzeye
yapıştırılır. Daha sonra harcın kaplama malzemesi arkasına daha iyi yayılmasını ve tutunmayı
artırmak için lastik tokmak yardımıyla kaplama malzemesi sabitlenerek düzlemine alınır.
Daha çok malanın giremeyeceği yüzeylerde, kesilmiş parça seramiklerin yapıştırılmasında,
tadilat işlerinde ve duvar kaplamasındaki birinci sıranın yapılmasında kullanılır (Resim 6.8).
Resim 6.8 Yağlama yöntemi
Kombine yöntemi
Büyük ebatlı kaplama malzemelerinin yapıştırılmasında, ağır yaya veya yük trafiğine maruz
zeminlerde, soğuk iklimli yerlerde, dış cephe ve mekân uygulamalarında vb. bu yöntem
kullanılmalıdır. Yapıştırma harcı, hem taraklama yönteminde olduğu gibi zemine sürülüp
çelik taraklı mala ile çekilir hem de yağlama yönteminde olduğu gibi kaplama malzemesinin
arkasına ince bir tabaka hâlinde sürülür ve taraklanır. Bu işlemler sonrası harcın kaplama
malzemesi arkasına daha iyi yayılmasını sağlamak ve tutunmayı artırmak için lastik tokmak
yardımıyla kaplama malzemesi sabitlenerek düzlemine alınır (Resim 6.9).
38
Resim 6.9 Kombine yöntemi uygulama aşamaları
Yapıştırma yöntemlerinin tayini (seçimi) yapılırken kullanılan seramik karo ebatları ve cinsi,
ortam ve zemin koşulları, kaplama yapılan mekânın kullanım amacı ve çelik taraklı malanın
diş ölçüleri ile şekli gibi etkenler mutlak suretle dikkate alınmalıdır.
6.1.4. Seramik karoların duvara döşenmesi
6.1.4.1. Yapıştırma çeşitleri
Seramik karo kaplama uygulamalarına başlamadan önce kaplama yapılacak mahallin
durumuna, kaplama malzemesinin cinsine ve işverenin isteğine göre malzemenin yapıştırma
yani kaplama şekli belirlenir. Genel olarak düz kaplama (hasır örgü) olarak bilinen kaplama
şekli daha yaygın olmakla birlikte diyagonal denen çapraz kaplama çeşitleri de vardır. Düz
kaplamada aşağıdan yukarı veya yukarıdan aşağıya derzler düşeyde ve yatayda paraleller
şeklindedir (Resim 6.10).
Resim 6.10 Düz (hasır) duvar kaplaması
39
Diyagonal yani çapraz kaplama çeşidinde ise derzler yatayla 45 veya 60 derecelik açı yapacak
şekildedir. Birinci sıradaki seramikler 45 derecede düzgün bir şekilde kesilir ve sivri kısımları
dik olarak yapıştırılır. İkinci sıra ise bu karolara göre derzli olarak döşenir (Resim 6.11).
Yapıştırma çeşidi belirlendikten sonra artık kaplama işlemine geçilir.
Resim 6.11 Diyagonal duvar kaplaması
6.1.4.2. Seramik duvar karolarının ıslatılması
Seramik duvar karolarının su emme oranları % 10-% 20 (ortalama % 16) arasındadır. Boşluk
oranı (prozite) yer karolarına nazaran daha çok olan duvar karoları, yapısı itibariyle uygulama
öncesi bazı işlemlere tabi tutulmalıdır. Çünkü seramik karo yapıştırma harcının hidratasyon
suyunu hızla emmek isteyecektir. Bu nedenle seramik duvar karoları uygulama öncesi hava
kabarcığı çıkışı bitinceye kadar temiz, berrak su içinde ıslatılır. Karolar temiz su dolu kap
içine, tek tek şaşırtmalı olarak konur. Hava kabarcığı çıkışı bitince (bir kutu seramik duvar
karosu için yaklaşık 10 -15 dakika) karolar uygun bir duvara dik pozisyonda kılıcına çapraz
şekilde dizilir. Islatılarak dizilen fayanslar, sır kısımlarından filmsi (ince) su tabası akışı
bitinceye kadar 5-10 dakika bekletilir (Resim 6.12).
Resim 6.12 Seramik karoların ıslatılması
Seramik duvar karoları harçlı veya kirli suda asla ıslatılmamalıdır. Çünkü kirli (harçlı) suyu
hızla emen seramik karo, kalıntıları sır tabakasının altına kadar getirir. Sır tabakasında daha
ileri gidemeyeceği için kir, sırın altında kalır. Özellikle açık renkli seramik karolarda kaplama
40
bittikten sonra alacalı-bulacalı bir görüntü oluşur. Seramik duvar karoları kutusuyla birlikte su
içine konmamalıdır. Aksi hâlde arada kalan karoların orta kısımları tam olarak
ıslanmayacaktır. Duvar kaplamasında kullanılan aksesuarlar da (bordür, orta dekor, takoz,
köşe bordürleri vb.) uygulama öncesi mutlaka seramik duvar karoları gibi ıslatılır. Çünkü bu
aksesuarların da su emme oranları % 10-% 20 arasındadır (Resim 6.13).
Resim 6.13 Bordürlerin ıslatılması
6.1.4.3. Seramik duvar karosu kaplamasının yapılması
Yüzeyi kaplamaya başlamadan önce başlangıç noktası, aksesuarların (bordür, orta dekor,
takoz vb.) kaplamadaki pozisyonu, kaplama şekli, parça seramik karoların yeri gibi konulara
dikkat edilmelidir. Gerekli çalışma ortamı sağlandıktan sonra kaplama işlemine geçilmelidir.
İlk olarak ayarlanan ve teraziye getirilen mastar üzerinden kaplamaya başlanmalıdır. Seramik
yapıştırma harcı çelik malanın arka kısmıyla veya çelik taraklı malanın dişsiz kısmıyla duvar
yüzeyine bastırılarak seramik karonun ebatlarına göre (en fazla 25x33 için) yaklaşık 6-7 mm
kalınlığında sürülür (Resim 6.14).
Resim 6.14 Yapıştırma harcının yüzeye sürülmesi
Daha sonra çelik taraklı malanın dişli kısmı ile yüzeye sürülen seramik yapıştırma harcının
tesviyesi (düzeltmesi) yapılarak dişlendirilir (Resim 6.15). Burada dikkat edilmesi gereken
nokta, seramik yapıştırma harcı yüzeye sürülüp tarak çekildikten sonra seramik yapıştırma
harcının; cinsine, ortamın fiziksel durumuna (sıcak, soğuk, rüzgâr, güneş) göre ortalama 20–
25 dakika içinde uygulanması işlemi bitirilmelidir. Ortam çok sıcak, rüzgârlı veya güneş
41
alıyor ise (özellikle dış mekânlarda) bu süre en fazla 10–15 dakika olarak ayarlanmalıdır.
Belirtilen bu süreye son kullanma zamanı denir.
Resim 6.15 Yapıştırma harcının tesviyesi ve taraklanması
Seramik duvar karoları taraklanmış yüzey üzerine el ile sıkıca yerleştirilerek plastik tokmak
ile sıkıştırılır. Tokmaklamanın amacı, seramik arkasındaki hava boşluğunu alarak seramiğin
zeminle ve yapıştırıcıyla olan aderansını (yapışmasını) artırmaktır. Seramik karoların zarar
görmemesi için plastik tokmak yerine metal tokmak (keser, murç, çekiç vb.) kesinlikle
kullanılmamalıdır (Resim 6.16).
Resim 6.16 Seramik karonun el ile yerleştirilmesi ve tokmaklanması
Kaplamada pano, bordür, orta dekor vb. ürünler kullanılacaksa önce bu ürünler ile yerde bir
prova yapılmalı, işverenin onayı alındıktan sonra uygulamaya geçilmelidir. Bu işlem
yapılırken ürünlerin yerleri çok iyi tespit edilmelidir. Batarya, ayna, etajer, priz, lavabo gibi
duvar elemanlarının bulunduğu kısımlara bu ürünler denk getirilmemelidir. Dekor olarak
kullanılan bordürler de önce el ile yerine tespit edilir daha sonra plastik tokmak ile
tokmaklanır (Resim 6.17).
42
Resim 6.17 Bordürün el ile yerleştirilmesi ve tokmaklanması
Tüm duvarlara bağlanan mastarların üst düzlemlerinin doğruluğundan emin olmak için ilk sıra
kaplama mekânın tamamını dönmelidir. Ayrıca köşelerin diklik kontrolü için de köşe belli
yüksekliğe kadar yapılır (Resim 6.18).
Resim 6.18 İlk sıra ve köşelerin yapılması
Dört seramik karonun birleşim yerine, sıra başlarındaki seramiklerin duvar kısmında kalan
kenarlarına ve köşe birleşim noktalarına kaplamada kullanılan seramiklerin ebatlarına uygun
derz artıları (çubuğu, kaması) konur (Resim 6.19). Seramik karolar mutlaka derzli olarak
döşenmelidir. Derz genişliği; kullanılan seramik karo ebadına, ortamın ve zeminin sıcaklığına,
duvar elemanlarının yapıldığı malzemeye (tuğla duvar, alçı panel vb.) göre belirlenmelidir.
Resim 6.19 Derz artılarının yerleştirilmesi
43
Kaplamada metal veya plastik köşe profili kullanılıyorsa profil seramik karoların döşenmesi
sırasında yerleştirilmelidir, sonradan takılmamalıdır (Resim 6.20).
Resim 6.20 Köşe profillerinin yerleştirilmiş hâli
Bu işlemler çerçevesinde kaplama yapılmaya devam edilerek kaplama işlemi bitirilir.
Kaplama yapıldıktan 7-8 saat sonra veya en geç bir gün sonra işe başlamadan önce derz
çubukları alınarak derz araları harç atıklarından temizlenir.
6.2. Zemine Karo Seramik Uygulaması
6.2.1. Kılavuz seramik karoları yerleştirme kuralları
Seramik karoların yerleştirilmesi ve gönyeye getirilmesi için ilk basamak olduğundan
yapılacak
hata
bütününü
etkileyecektir.
Bu
nedenle
kılavuz
seramik
karoların
yerleştirilmesine gerekli dikkat ve özen gösterilmelidir.
Zemine kılavuz seramik karo yerleştirilirken aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:
Kılavuz seramik karo yerleştirilecek zemin ıslak mekân değilse su akış yönünde
tesviye betonu yapılmış olmalıdır.
Kılavuz seramik karo yerleştirilecek zemin ıslak mekân ise su akış yönüne veya
süzgece doğru % 1-2 eğim verilmiş eğim betonu yapılmış olmalıdır.
Kılavuz seramik karo yerleştirilirken birbiriyle kesişen iki kenar belirlenmiş olmalıdır.
Kılavuz seramik karo yerleştirilecek zeminde duvar köşeleri 90 derece olmayabilir. Bu
durumda duvarlara uyulmadan seramikler 90 derece olarak döşenmelidir.
Kılavuz seramik karo yerleştirildikten sonra meyil ve yüzey tesviyesi kontrol
edilmelidir.
6.2.2. Döşemede eğimin(Meyil) hesaplanması
Aşağıda ölçüleri verilen banyonun eğim hesabı örnek olarak yapılmıştır. Bu örnekte süzgeç
veya gider banyonun tam ortasında kabul edilmiştir (Şekil 6.1).
44
Şekil 6.1 Eğim hesabı yapılan örnek plan
Su gideri banyonun tam ortasına olduğu için mastarlıkların karşılıklı kotları birbirine eşit
olacaktır. Su giderinin kotu y=3 cm olduğu durumda ve %1 eğim verilecek olursa; orta ve
köşegenlerin kotları;
230 cm için;
ise
=2.30 cm olur. Kot= 3.00+2.3= 5.30 cm,
150 cm için;
ise
=1.50 cm olur. Kot= 3+1.5= 4.50 cm,
274 cm için;
ise
=2.74 cm olur. Kot= 3.00+2.74= 5.74 cm
elde edilir.
6.2.3. “L” Hattının oluşturulması
Mekânın duvarlarında bir gönyesizlik var ise yani karşılıklı duvar uzunlukları birbirine eşit
değil ise veya kaplama alanı 30 m²den fazla ise “L” hattı oluşturularak kaplama yapılır
(Resim 6.21).
45
Resim 6.21 L hattının oluşturulması
L hattının oluşturulmasında aşağıdaki işlem basamakları uygulanmalıdır:
Kılavuz seramik karo yerleştirilecek birbiriyle kesişen iki kenar belirlenir.
Belirlenen bu kenar sonlarına ve kenar kesişim noktasına birer adet seramik karo
konur (Şekil 6.2).
Şekil 6.2 Mastarlık karoların yerleştirilmesi
Seramik karoların boşta kalan köşelerinden diğer seramik karolara boyalı çırpı ipi
kullanılarak hat çekilir (Şekil 6.3).
Şekil 6.3 Boyalı çırpı ipi ile hatların çekilmesi
46
Boyalı çırpı ipleri ile çekilen hatta kılavuz seramik karoları döşenerek 3–4–5 dik
üçgen kuralına (pisagor) göre diklik kontrolü yapılır (Şekil 6.4).
Şekil 6.4 L hattı diklik kontrolü
Özellikle birbirine komşu iki duvar arasında gönyesizlik var ise “L” hattı
oluşturulurken duvar dibine denk gelen ilk sıra seramik karolar atlanarak
(kaplanmadan) ikinci sırada hat oluşturulmalıdır (Şekil 6.5).
47
Şekil 6.5 Gönyesiz duvarlarda “L” hattı
6.2.4. “+” Hattının oluşturulması
Mekânın duvarlarında bir gönyesizlik varsa yani karşılıklı duvar uzunlukları birbirine eşit
değil ise veya kaplama alanı 80 m²den fazla ise “+” hattı oluşturularak kaplama yapılır (Resim
6.22).
Resim 6.22 + Hattının oluşturulması
48
“+” hattının oluşturulmasında aşağıdaki işlem basamakları uygulanmalıdır:
Kaplama yapılacak mahal zemininin kenar orta noktaları bulunur.
Bulunan kenar orta noktalarına bir adet seramik karo konur (Şekil 6.6).
Şekil 6.6 Mastar karoların yerleştirilmesi
Seramik karoların boşta kalan köşelerinden diğer seramik karolara boyalı çırpı ipi
kullanılarak hat çekilir (Şekil 6.7).
Şekil 6.7 Boyalı çırpı ipi ile hatların çekilmesi
Boyalı çırpı ipleri ile çekilen hatta kılavuz seramik karoları döşenerek 3 – 4 – 5 dik
üçgen kuralına (pisagor) göre diklik kontrolü yapılır (Şekil 6.8).
49
Şekil 6.8 + Hattı diklik kontrolü
Kaplama
alanı çok
daha
büyük
olması
durumunda
birden
fazla ”+” hattı oluşturulmalıdır (Şekil 6.9).
50
Şekil 6.9 Birden fazla “+” hattı
6.2.5. Diyagonal (45 derece) Hattının Oluşturulması
Diyagonal (çapraz) seramik karo döşeme çeşidi mekânın hizmet şekline, kullanılış amacına ve
işverenin isteğine göre yapılır. Diyagonal (çapraz) şeklindeki döşemelerde, baz alınacak
köşeden, mekânın büyüklüğüne göre kenarları dik olan bir kare teşkil edilerek başlanmalıdır.
Çırpı ipi ile diyagonal hat belirlenerek ve gerekli yerlerde diklik kontrolü yapılarak kaplama
yapılmalıdır (Şekil 6.10).
51
Şekil 6.10 Diyagonal şekilli döşemelerde hattın oluşturulması
6.2.6. Modüler döşeme sistemlerinin yapılması
Genellikle alışveriş merkezleri, gösteri merkezleri, camiler, müzeler vb. yerlerde modüler
döşeme sistemleri kullanılmaktadır (Resim 6.23). Bu ürünler fabrikada desenlendirilerek
kutulanıp piyasaya sürüldükleri gibi seramik kaplama ustasının becerisine de bağlıdır.
Kullanım alanı yaygın olmadığı için üretimin % 10’unu teşkil eder. Standart konutlarda
kullanım alanı dardır.
Zemin desenleri dört şekilde olabilir. Bunlar:
Bir kutu içinde hazır hâlde gelen desenler: Kutu içinde şema varsa buna göre
dizilerek kontrol edilir.
Fileye yapışık hâlde gelen desenler: Düşen parça varsa yapıştırma gücü düşük bir
yapıştırma ile yerine yerleştirilmelidir.
52
Esas seramiklerden daha ufak ölçülerde ve renklerde seramiklerle oluşturulan
desenler: Oluşturulacak desen kareli kâğıda çizilmeli ve ölçüsü esas seramiklerin
ölçülerinin katları şeklinde olmalıdır.
Farklı
renklerdeki
seramiklerin
kesilmesiyle
oluşturulmuş
desenler:
Oluşturulacak desen kareli bir kâğıda çizilmeli ve seramikler bu tasarıma göre
markalanarak kesilmelidir. Desen ölçüsünün tam fayans ölçüsü katları şeklinde
olmalıdır.
Resim 6.23 Modüler seramik karo
6.2.7. Kılavuz seramik karoların yerleştirilmesi
Kılavuz seramikler aşağıdaki işlem sırasına göre yerleştirilir:
Kılavuz seramik karo yerleştirilecek birbiriyle kesişen iki kenar belirlenir. Bu
kenarlara büyük ölçülerde seramikler geleceği için daha güzel görünecektir. Bu
nedenle kılavuz seramik karo yerleştirilecek kenarlar belirlenirken duvarlardaki girinti
ve çıkıntılar, seramiklerin görünürlüğü, üzerine eşya gelip gelmeyeceği ve açılacak
tesisat delikleri gibi ölçütler dikkate alınmalıdır (Örneğin mutfak zemininde, kesilmiş
parça seramikler mutfak tezgâhının altında kalacağı için kılavuz seramik karoları,
mutfak tezgâhının bulunduğu köşenin dışında bir kenara döşenmelidir.).
Yapıştırma harcı, kutusunun üzerinde yazan miktar kadar su ile karıştırılır. Yaklaşık
10 dakika dinlendirildikten sonra tekrar karıştırılarak kullanıma hazır hâle getirilir.
Hazırlanan harç miktarının, 1-2 saat içinde kullanılacak kadar olmasına dikkat edilir.
Mastar seramik karoları birbiriyle kesişen iki kenarın köşelerine, altlarına dişli mala
ile yapıştırma harcı sürülerek yerleştirilir. Eğer 20x20 cm’den daha büyük seramikler
kullanılıyorsa seramiklerin arkasına da harç sürülür, çift taraflı uygulama yöntemiyle
yapıştırılır.
53
Kılavuz seramik karolarının birbiriyle 90ºlik açı oluşturması, ip ile oluşturulan dik
üçgenlerden yararlanılarak sağlanır. Bunun için 3, 4, 5 metrelik iplerin alt ve üst
katlarından oluşturulmuş üçgenlerden faydalanılır (3-4-5 metodu).
Kılavuz seramik karosu yerleştirilecek köşeler 90º, kenarlar da düzgün olmayabilir.
Böyle bir durumda duvar kenarlarına ufak parçalar konulması yerine, kılavuz seramik
karolar, tam seramikten duvar eğimine uyacak şekilde kesilerek yerleştirilir. Bu
şekilde göze daha iyi görünen duvar kenarları elde edilmiş olur.
Kılavuz seramik karoları arasındaki eğim, su terazisi veya hortumlu su terazisi ile
kontrol edilir.
Kılavuz seramik karoları arasına düz bir mastar yerleştirilerek yüzey tesviyesi kontrol
edilir.
Yapıştırma harcı ile kılavuz seramikler yerleştirilirken yüzey tesviyesi veya eğimin
tesviye betonu ile sağlanmış olması gerekir. Yüzey tesviyesi ve eğim kontrol
edildiğinde 3 mm’ye kadar olan hatalar, mastar seramiğinin altına konulan yapıştırma
harcının kalınlığı artırılarak düzeltilir. Daha büyük hataların olması durumunda,
tesviye betonunun yenilenmesi gerekecektir.
Mastar seramik karoları arasındaki mesafelerin fazla olması durumunda, kolay çalışma
imkânı sağlamak için aralarına aynı yöntemle kılavuz seramikler yerleştirilebilir.
6.2.8. Genleşme derzi
6.2.8.1. Tanımı
Kaplama alanı 50m² den fazla olan veya yoğun insan ve araç trafiğinin olduğu mekânlardaki
kaplamalarda, aynı cins veya farklı iki cins ince yapı kaplama malzemelerinin arasında,
cephelerin döşeme betonuna denk gelen kısımlarında bırakılan normal derzden daha geniş
olan derzlerdir.
6.2.8.2. Yerinin ve genişliğinin tespiti
Seramik yer ve duvar karo kaplamalarında mekânın kullanım yoğunluğu, kaplama yüzeyinin
maruz kaldığı yükler, yapının durumu ve seramik karoların ebatları dikkate alınarak 5-6 m, 67 m, 7-8 m, 8-9 m’de bir boylu boyunca 6 mm ile 20 mm arasındaki genişliklerde bırakılır.
Genleşme derzleri konumlandırılırken şu hususlara dikkat edilmelidir:
Genleşme derzleriyle bölünmüş alanlar en fazla 50 m² olmalıdır.
Uzun kenar 8 m’yi geçmemelidir.
Alanın büyüklüğü ne olursa olsun uzun kenarın kısa kenara oranı 2’ye eşit veya 2’den
küçük olmalıdır.
54
Genleşme derzi, seramik karonun altındaki tesviye betonunda da aynı düzlem ve
doğrultuda yürütülmelidir.
6.2.8.3. Genleşme derzinin yapılması
Mekânın kullanım yoğunluğu, kaplama yüzeyinin maruz kaldığı yükler, yapının durumu ve
seramiklerin ebatlarına göre yapılan genleşme derzi hesaplarından sonra döşeme esnasında
belirlenen aralıklarda genleşme derzi profili konur. Bu profiller alt kısımları yapıştırma
harcına gömülerek ve genleşme derzi boyunca monte edilir (Resim 6.24).
Resim 6.24 Genleşme derzi profili
Genleşme derzi profili kullanılmayacaksa bu derzler arası elastik poliüretan mastik dolgu
malzemeleri ile doldurulur (Resim 6.25, Şekil 6.11).
Resim 6.25 Poliüretan mastik dolgu malzemesi ile doldurma
55
Şekil 6.11 Genleşme derzi
6.2.9. Zemine (Yapıştırıcı Harcı ile) seramik karo kaplama yapımı
Zemine seramik karo uygulamaları son kat uygulamalar olduğundan yapılan teknik ve
uygulama hataları telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurur. Bu nedenle seramik
uygulamalarının tekniğine uygun olarak döşenmesi gerekmektedir. Döşenecek seramik
karonun kullanım amacına göre seçilmiş olduğuna dikkat edilmeli ve bu kaplama
malzemesinin özelliğine göre alet, araç ve gereç kullanılmasına önem verilmelidir.
6.2.9.1. Zemine seramik karo kaplama kuralları
Zemine seramik karo uygulaması yapılırken uyulması gereken hususları şöyle sıralayabiliriz:
Gerekli sağlık ve güvenlik önlemleri alınmalıdır.
Seramiklerin renklerinde ton farklılıkları olabileceğinden kullanılan seramikler farklı
kutulardan harmanlanarak kullanılmalıdır.
Yüzeyde desen kullanılacaksa desen kuru olarak prova edilmeli, desenin yeri
belirlenmeli, desenin kenarlara olan mesafeleri dikkate alınmalıdır.
Yer seramik karosu kaplamasında 50 m²’den büyük mekânlarda genleşme derzleri
bırakılmalıdır.
Seramik yapıştırma harcı yüzeye sürülüp tarak çekildikten sonra ortam sıcaklığına,
nem durumuna, kullanılan seramik yapıştırma harcının cinsine göre ve yüzeyin
emicilik durumuna göre ortalama 20 – 30 dakika içinde uygulama bitirilmelidir.
Seramikler karolar tokmaklanırken tokmak sağ el ile tutuluyorsa sol elle, sol el ile
tutuluyorsa sağ elle diğer seramikler ile tokmaklanan seramik yüzeylerinin arasında
diş (yükselti) olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yani tokmak hangi el ile tutuluyorsa
diğer el tokmaklama esnasında seramiğe komşu olan diğer seramiklerin üzerinde
gezdirilir.
56
Bütün
seramik
karolar,
dört
köşesinden
ve
ortasından
tokmaklanmalıdır.
Tokmaklanmadan hiçbir seramik yerleştirilmemelidir.
Duvar diplerinde kesilen parçaların kesilmiş kısımları duvara doğru olmalıdır.
Normal şartlarda seramik yer karoları, seramik duvar karoları gibi uygulama öncesi
ıslatılmaz. Ancak seramiklerin ön veya arka yüzeylerinde sevkiyattan veya depolama
şartlarından dolayı tozlanma var ise uygulamaya geçmeden önce bu toz ıslak fırça
veya sünger ile alınmalıdır.
Duvar kaplamasının birinci sırası yer kaplaması bittikten sonrada yapılmalıdır.
Kaplama bittikten en erken 48 saat sonra derz boşlukları temizlenerek uygun derz
dolgu malzemesi ile doldurulmalıdır.
Taraklanan yüzeyler üzerinde kaplama işlemi bittikten sonra yüzeydeki fazla seramik
yapıştırma harçları vakit geçirilmeden [azami uygulama (taraklama süresi) süresi
kadar] hemen alınmalı, harç teknesi içine atılarak tekrar karıştırılmalıdır. ġayet
uygulama süresi geçilmiş ise yani harç yüzeyinde kurumalar (kabuklaşma) meydana
gelmiş ise bu takdirde harç yüzeyden kazınarak kullanılmamalıdır.
Mekânın duvarlarında bir gönyesizlik var ise yani karşılıklı duvar uzunlukları birbirine
eşit değil ise veya kaplama alanı 30 m2’den fazla ise “L” hattı veya “+” hattı
oluşturularak kaplama yapılmalıdır.
6.2.9.2. Zemine seramik karo kaplama metodları
Zemine (yapıştırma harcı ile) seramik kaplama üç metotla yapılır (Resim 6.26). Bunlar:
Yapıştırma harcı, zemine yayılarak taraklanır ve taraklanan yapıştırma harcının
üzerine karolar yerleştirilir (taraklama yöntemi).
Yapıştırma harcı, zemine ve seramiğin arkasına sürülür (yağlama yöntemi).
Yapıştırma harcı hem taraklama yönteminde olduğu gibi zemine sürülüp çelik taraklı
mala ile çekilir, hem de yağlama yönteminde olduğu gibi kaplama malzemesinin
arkasına ince bir tabaka hâlinde sürülüp taraklanır (kombine yöntemi).
57
Resim 6.26 Taraklama, yağlama ve kombine yöntemleri
Büyük ebatlı seramiklerde, yapışma bölgesinde boşluk kalmaması için kombine yöntemi
uygulanmalıdır.
6.2.9.3. Zemine seramik karo kaplamada iş sırası
Tabana seramik kaplamada aşağıdaki işlem sırası takip edilir.
Gerekli takım ve aletler iş alanına getirilir.
Seramikler temizlenir.
Gerekli ölçme taksimat işleri yapılır.
Desen varsa önce kuru olarak prova edilir.
Mastar seramiği konulacak kenarlar belirlenir.
Yapıştırma harcı hazırlanır. Yaklaşık 10 dakika bekletilir ve yeniden karıştırılarak
kullanıma hazır hâle getirilir.
Mastar seramikleri duvar kenarlarına döşenir.
Mastar seramikleri arasına ip gerilir.
Mastar seramikleri arasına gerilen ipler esas alınarak kılavuz seramikleri (ano)
döşenir.
Bir veya iki sıra seramiği döşeyecek kadar alana yapıştırma harç serilir ve dişli mala
ile taraklanır.
Kılavuz seramikleri (ano) esas alınarak seramikler döşenir.
Derzler derz artıları kullanılarak ayarlanır.
Gerekli noktalarda seramikler kesilerek yerleştirilir.
Hazır süpürgelik veya hazırlanan süpürgelikler yapıştırılır.
6.2.9.4. Zemine seramik karo kaplanması
Yüzey hazırlıkları bittikten sonra kaplama malzemesine, mekâna ve zemine en uygun seramik
yapıştırıcısı seçilerek harç hazırlanır. Kaplama etüdü yapılır (Başlangıç noktası, parça
seramiklerin, orta dekorların, bordürlerin, kaplama şeklinin durumları tespit edilir.). Duvar
58
diplerindeki seramik yer karoları önceden belirlenen çırpı ipi ile oluşturulmuş hat arasına
terazisinde ve gönyesinde döşenir. Bu arada duvar kaplaması yapılırken bırakılan birinci sıra
da yer kaplamasıyla birlikte kaplanır. Unutulmamalıdır ki önce yer seramik karosu konacak
daha sonra yağlama yöntemiyle duvar karosu yerleştirilecek ve yer karosuyla duvar karosu
arasında bir derz boşluğu kadar boşluk bırakılacaktır (Resim 5.27).
Resim 6.27 Başlangıç hattı ve duvar kaplamasının birinci sırasının yapılması
Başlangıç hatları oluşturulduktan sonra zeminin sağlıklı ve estetik olması için dik üçgende
kullanılan 3–4–5 kuralına göre diklik kontrolü yapılır (Resim 6.28).
Resim 6.28 3–4–5 kuralına göre diklik kontrolü
Tüm duvar diplerindeki yer karoları ve duvar kaplamasının birinci sırası bittikten sonra
seramik yapıştırma harcı kullanılan tarağın diş ölçülerine, dolayısıyla kullanılan yer
seramiklerinin ebatlarına göre zemine mala ile en az 7-8 mm kalınlık oluşturacak şekilde
sürülür. Mala ile sürülen seramik yapıştırma harcı, seramik ebatlarına uygun çelik taraklı mala
ile taraklanarak tesviyesi yapılır. Çelik taraklı malanın tek yönlü çekilmemesine dikkat
edilmelidir. Yüzeyde zikzaklar oluşturacak şekilde (birden fazla yönde) çekilmelidir (Resim
6.29).
59
Resim 6.29 Yapıştırma harcının zemine yayılması ve taraklanması
Taraklanan yüzeylere seramik yer karoları, önce el ile düşey (dik) yönde, 3–6 mm bastırılıp
yine el ile yatay (zemine paralel) yönde ileri geri hareketle seramiğin harç yatağına
yerleştirilmesi sağlanır (Resim 6.30).
Resim 6.30 Seramik karonun el ile tespiti
Daha sonra seramik karo, düzlemine gelene kadar dört köşesinden ve orta kısmından, plastik
tokmak ile sıkıştırılır. Dört karonun birleşen yerlerine ve duvar kenarlarındaki karoların uç
kısımlarına seramik karonun ebatlarına uygun derz çubukları (artıları, kamaları) yerleştirilir
(Resim 6.31).
60
Resim 6.31 Seramik karoların tokmaklanması ve derz artılarının yerleştirilmesi
Yapılan her sıranın (veya 5-6 karoda bir), düz bir mastar ile düzlem kontrolü yapılır. Aynı
şekilde devam edilerek kaplama tamamlanır (Şekil 6.12).
Şekil 6.12 Seramik yer karosu kaplamasının yapılması
Parça seramik karo kesimlerinde ölçüler çok hassas alınmalıdır. Özellikle L, U veya oval
şekillerde seramik karoyu kesmek gerekirse bunlar için elektrikli sulu kesme makinesi
kullanılmalıdır (Resim 6.32). Parça seramik karo kesim işlemi aşağıda belirtilmiştir(Şekil
6.13).
61
Şekil 6.13 Ölçü alma ve parça kesimi
Resim 6.32 Seramik karonun el ve makine ile kesimi
6.2.10. Duvara Süpürgelik Yapımı
6.2.10.1. Tanımı
Hem sırlı hem de sırsız yer seramik karolarında, genellikle sadece yer seramik karolarının
kullanıldığı ortamlarda duvar ile zemin arasına yerleştirilen ürünlerdir (Resim 6.33). Bu
ürünler 8x40 cm, 7,5x33 cm, 8x33 cm vb. ebatlarda olabilir.
62
6.2.10.2. Süpürgelik uygulaması
Fabrikada hazır üretilen veya seramik ustasının seramik karolardan kullanılan yer karosunun
ölçülerine göre kesmesiyle hazır hâle getirilen süpürgeliklerin yapılması işlemi şöyledir:
Hazır ya da usta tarafından hazırlanan süpürgelikler toz vb. maddelerden temizlenir.
Duvar karolarında olduğu gibi süpürgelikler kılıcına koyularak su kabarcığı bitene
kadar ıslatılır.
Tekniğine uygun olarak yapıştırma harcı hazırlanır.
Yapıştırma harcı, mala ile yağlama yöntemiyle süpürgeliğin arkasına sürülür.
Önce elle tespit edilen ve derz hizası ayarlanan süpürgelik, daha sonra tokmaklanarak
sabitlenir.
5–6 adet süpürgelik montajından sonra alüminyum mastar ile düzgünlüğüne bakılır ve
gerekiyorsa mastar üzerinden tokmaklanır.
Zemin döşemesinde kullanılan fuga ile derzler doldurulur.
Resim 6.33 Seramik süpürgelik
7. YÜZEYE CAM MOZAİK (BETEBE) YAPMAK
7.1. Cam Mozaiğin Tanımı
Cam mozaik, dış ve iç mekânlarda mimari açıdan zengin, güzel, zevkli görünüm sağlamak
amacı için kullanılan dekoratif ve fonksiyonel bir kaplama malzemesidir. Değişik ölçülerde
üretilen cam mozaikler, fabrikasyon olarak bir yüzlerinden kağıda veya plastik bir örgüye
yapıştırılmış olarak ve çok sayıda mozaik kaplamanın bir arada kaplanması şeklinde
uygulanmaktadır.
7.2. Cam Mozaiğin Kullanım Amacı
Cam mozaik kaplama yapılmasının çok çeşitli amaçları vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Dekoratif bir malzemedir. Mimari açıdan güzel bir görünüm sağlar.
Çok zengin desen seçenekleri sayesinde müşteri memnuniyeti sağlar.
63
Binaların dış yüzeyini hoş ve zarif göstererek şehri güzelleştirir.
Fonksiyonel bir malzeme olması nedeniyle birçok mekânda rahatlıkla kullanılır.
Nem ve sudan etkilenmez.
Aşınmaz, uzun ömürlüdür ve boya gerektirmez.
7.3. Cam Mozaiğin Kullanıldığı Yerler
Cam mozaik yapıların birçok yerinde kullanılır. Bunlardan bazıları şunlardır;
Binaların dış cephe kaplamasında,
Kolon ve sütunların kaplanmasında,
Zemin kaplamasında,
Yüzme havuzlarında kaplamasında,
Banyo, hamam, sauna gibi mekânların kaplanmasında,
Mutfakların kaplanmasında,
Antre, hol, balkon gibi mekânların kaplanmasında,
Müşterilerin istediği farklı mekânlarda dekoratif amaçlı olarak kullanılırlar.
7.4. Yüzeye Cam Mozaik Yapma Kuralları
Cam mozaik kaplaması yapmak için gerekli araç ve gereçler hazırlanır.
Cam mozaik kaplaması çimento harcı ile yapılmış sıva üzerine yapılmalıdır.
Cam mozaik kaplaması yapılacak yüzey yüksek ise iskele kurulmalıdır.
İskelede emniyet tedbirleri mutlaka alınmalıdır.
Harç teknesine, cam mozaik yapıştırıcısının ambalajı arkasındaki uygulama
talimatında belirtilen su miktarı kadar su konulur.
Cam mozaik yapıştırıcısı torbası düzgünce açılır ve su yüzeyine dökülerek mala ile ilk
karışım yapılır.
El ile veya el mikseri yardımıyla, yapıştırıcı istenilen kıvama gelinceye kadar homojen
bir şekilde karıştırılır. Harcın olgunlaşması için 5–10 dakika beklenilir ve uygulamaya
başlamadan önce harç tekrar karıştırılmalıdır.
Cam mozaik kaplaması yapılacak yüzeyin alt köşelerine mastar, terazisinde
yerleştirilir.
Yapıştırma harcı yüzeye iyice sürülerek, taraklı malayla taraklanır.
64
Resim 7.1 Cam mozaik yapıştırma harcının yüzeye uygulanması
Plastik örgüye yapıştırılmış cam mozaik, kaplaması yapılacak yüzeye yapıştırılır.
Harcın; cam mozaiklerin arasındaki boşlukları tamamen doldurmasına özen gösterilir.
Kağıda yapıştırılmış cam mozaiğin arka yüzeyine yapıştırma harcı iyice sürülür.
Resim 7.2 Yapıştırma harcının kağıtlı cam mozaiğe sürülmesi
Cam mozaik kaplaması yapılacak yüzeyin alt köşelerine, cam mozaik levha çarpık
olmayacak bir biçimde yapıştırılır. Uygulanan cam mozaikte desenler var ise, levhalar
desen numaralarına göre yapıştırılır.
Cam mozaik levhalar, sıvacı küreği veya tahta bir takoz yardımıyla, iyice sıkıştırılarak
yüzeye tam yapışması sağlanır.
Cam mozaikler yüzeye yapıştırdıktan sonra, iklim şartlarına göre 6–12 saat kuruması
için beklenilir. Bu süre dolmadan yüzeydeki kâğıt sökülmemelidir.
Cam mozaik üzerindeki taşıyıcı kâğıt, takoz fırça suya batırılarak ıslatılır ve dikkatlice
kaldırılır.
65
Resim 7.3 Cam mozaik üzerindeki
kağıdın ıslatılması
Resim 7.4 Cam mozaik üzerindeki ıslak
kâğıdın kaldırılması
Cam mozaik yüzey kontrolü yapılır, varsa açık kalan derzler yapıştırma harcı veya
fuga ile doldurulur.
Cam mozaik yüzeyi üstübü ya da bez ile silinerek parlatılır (Resim 7.5).
Resim 7.5 Cam mozaik kaplamanın yüzeyinin temizlenmesi
8. SERAMİK KAROLARIN KESME DELME VE ONARIM İŞLEMLERİ
Seramik karoları biçim ve ölçülerine getirme işlemine kesme, istenilen boyut ve yerden delme
işlemine ise delme denmektedir. Seramik karolarda kesme ve delme işlemi el aletleri veya
makinelerle yapılır.
8.1. Seramik karo kesme ve delme kuralları
Seramik karo kesme aletine yerleştirirken aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir:
Tüm kesme işlemleri sabit ve hareketli gönyelere malzeme yaslanarak yapılmaldır.
Serbest elle kesme kesinlikle yapılmamalıdır.
Markalanan yere iyi dikkat etmeli ve çizgiler sizin göreceğiniz tarafta olmalıdır.
8.2. Seramik karo kesme ve delme işleminin yapılması
Kesme ve delme işlemine geçmeden, tüm ön hazırlıkların yapılması gerekmektedir.
Bunlar;
66
Kesme ve delme aletlerinin ne işe yaradıklarını ve kullanım kurallarının bilinmesi,
Kesme ve delme çeşitlerinin nerelerde kullanılacağının bilinmesi,
Kesme ve delme noktalarının şablonu çıkarılır. Şablon ile seramik karonun delme
ve kesme noktalarını seramik karonun sırsız yüzeyine çizilir.
Markalamanın tam ve düzgün yapılması, ölçülerin tekrar kontrol edilmesi gerekir.
Kesme ve delme işi yaparken uyulması gereken genel ve kişisel güvenlik
tedbirlerinin yerine getirilmelidir.
Delme işlemi yapılırken estetik ve görünümün de dikkate alınması gerekir (Resim
8.1).
Kesme ve delme alet ve makineleri kullanıma hazır hale getirilir.
Bunlar yerine getirildikten sonra kesme ve delme işlemi yapılır.
Yanlış delme
Doğru delme
Yanlış delme
Yanlış delme
Doğru delme
Doğru delme
Resim 8.1 Delme işleminde yapılan yanlışlar ve doğrular
Makine ve el aletleriyle güvenli bir şekilde çalışabilmek için kullanım kılavuzu ve güvenlik
talimatlarını dikkatlice okuyup, belirtilen hususlara titizlikle uyulmalıdır. Kullanım kuralları
elektrikli araçların çeşitlerine göre değişmekle birlikte;
Çalışma sırasında şebeke bağlantı kablosu hasar görecek veya ayrılacak olursa
dokunmayın ve hemen şebeke fişini prizden çekin, aleti hiçbir zaman hasarlı
67
bağlantı kablosu ile kullanılmamalı,
Koruyucu kulaklık, gözlük, iş eldivenleri ve iş ayakkabısı kullanılmalı,
Saçlarınız uzunsa saç koruyucu kullanın. Çok dar ve çok geniş olmayan giysilerle
çalışılmalı,
Çalışmaya ara verdiğinizde, aleti kullanmadığınızda veya aletin kendinde bir
çalışma yaparken (örneğin kolon değiştirirken, bakım ve temizlik yaparken) şebeke
fişini prizden çekilmeli,
Kabloyu her zaman aletin arkasında tutun.
Alet kablodan tutarak taşınmamalı veya kablo ile bir yere asılmamalı,
Fiş sadece alet kapalıyken prize sokulmalı,
Çalışırken el aletlerin daima sıkıca tutulmalı ve çalışma pozisyonunuzun güvenli
olmasına özen gösterilmeli,
El makinaları elimizden bırakılmadan önce mutlaka kapatılmalı ve serbest
dönüşünün sona ermesi beklenilmeli.
16 yaşından küçükler elektrikli aletleri kullanmamalı.
Tüm aletlerde orijinal uç ve aksesuarlar kullanılmalıdır.
8.3. Onarım İşlemlerinin Yapılması
8.3.1. Yüzeyin hazırlanması
Onarımı yapılacak yüzeyin sınırları renk, ton, desen vb. etmenler dikkate alınarak belirlenir.
Kırma-dökme işlemleri sırasında zarar görebilecek materyaller koruma altına alınır.
Onarılacak yüzey tespit edildikten sonra yüzeyin derz dolgusu uygun aletlerle kesilerek
çıkartılır. Sonra seramik karolar sağlam olanlara zarar vermeden sökülür ve yüzey temizlenir.
Yüzey temizleme işlem basamakları, hasarlı tek bir seramik karo için yapıldığı gibi bütün bir
hasarlı yüzey için de aynı şekilde uygulanır. Bu aşamalar;
Çıkartılan seramik karo veya karoların yatağının kenarları spatula ile sıvaya kadar
bastırılarak oyulur (Resim 8.2).
Çıkartılan seramik karo veya karoların yatağındaki eski yapıştırma harcı, sıva
bulununcaya kadar yüzeyden kazınır ve temizlenir.
68
Resim 8.2 Seramik karoların sökülmesi ve temizlenmesi
8.3.2. Yüzeyin astarlanması
Yüzeyin tozu alındıktan sonra astar sürme işlemine geçilir. Çimento, sentetik reçine veya
akrilik esaslı astar türlerinden biri hazırlanarak yüzeye uygulanır.
Resim 8.3 Yüzeyin astarlanması
8.3.3. Hasar-Onarım malzemesinin hazırlanması
Tamir yapılacak yüzey temizlendikten ve astarlandıktan sonra malzeme hazırlığı yapılır.
Gerekli tamir harcı, seramik ve derz dolgu malzemeleri ile araç, gereç hazırlanır. Kaplama
harcı, uygulanacak yüzey yeri ve cinsine göre hazırlanır.
8.3.4. Hasarı onarma
Malzeme hazırlığından sonra hasarlı karo veya yüzeyin onarılması gerekir. Yerinden sökülen
hasarlı karo yerine, yenisi yağlama yöntemi ile yerleştirilerek tokmaklanır. Yüzeyin tamamı
sökülmüş ise hazırlanan tamir harcı ile yüzey onarılır. Daha sonra seramik karo kaplama
uygulaması yapılır (Resim 8.4).
Resim 8.4 Yüzeyin tamir harcı ile onarılması ve hasarlı karonun değiştirilmesi
69
9. SERAMİK KARO KAPLAMA SONRASI DERZ DOLGULARIN (FUGA)
YAPILMASI
İki seramik karo malzemesi arasında bırakılan boşluk miktarına derz denir. Seramik karo
kaplama malzemeleri ebatlarına ve mekânın kullanım amacına ve fiziksel durumuna göre
kesinlikle derzli döşenmelidir. Çünkü zaman içinde ısı farklılıkları karşısında seramik
karoların hacimlerinde değişmeler (büyüme-küçülme) olur. Ayrıca yapısal hareketlere ve
hareketli yüklere (insan, eşya, çalışan makine) karşı seramiklerin deformasyona uğramaması
için derzli döşenmesi şarttır.
Seramik karo kaplama derzlerinin ne tür bir malzeme ile doldurulduğu ve uygulamanın nasıl
gerçekleştirildiği çok önemlidir. Derz boşlukları esnek olmayan beyaz çimento veya alçı gibi
sert malzemeler ile doldurulursa bu durum kaplamadaki seramik karolar üzerinde derzsiz
döşenmiş gibi etki yapacaktır. Çünkü beyaz çimento (veya gri çimento) veya alçı, sert ve
kırılgan malzemelerdir. Dolayısıyla seramiklerin arasına bu niteliklere sahip sert bir malzeme
koymakla derzsiz döşeme arasında hiç fark olmayacaktır. Sonuç olarak kaplamada bırakılan
derzler, standartlara uygun derz dolgu malzemeleri ile doldurulmalıdır.
Derz dolgu malzemeleri kullanılan bağlayıcını tipine ve bu bağlayıcıların kimyasal
özelliklerine bağlı olarak iki farklı gruba ayrılır.
CG
Çimento esaslı seramik karo derz dolgu malzemeleri,
RG
Reaksiyon reçine esaslı seramik karo derz dolgu malzemeleridir.
Çimento esaslı derz dolgularında ayrıca iki farklı performans sınıfı mevcuttur. Bunlar;
Normal çimento esaslı derz dolguları,
Geliştirilmiş çimento esaslı derz dolgularıdır.
Geliştirilmiş çimento esaslı derz dolgularında söz konusu ilave özellikler, düşük su emme ve
yüksek aşınma dayanımıdır. Örnek olarak;
CG 1
Normal çimentolu seramik karo derz dolgu malzemeleri,
CG 2W
Azaltılmış su emme ilaveli geliştirilmiş çimento esaslı karo derz dolgu
malzemeleri
CG 2A
Yüksek aşınma dayanımı ilaveli geliştirilmiş çimento esaslı seramik karo
derz dolgu malzemeleri
CG 2WA Azaltılmış su emme ve yüksek aşınma dayanımı ilaveli geliştirilmiş
çimento esaslı seramik karo derz dolgu malzemeleridir.
70
9.1. Derz Dolgu Uygulamalarında Karşılaşabilecek Durumlar
Derz dolgusu uygulamalarında karşılaşılabilecek bazı durumlar vardır. Bunlar;
Seramik yapıştırıcısı tam olarak kurumadan derz uygulamasına geçildiğinde
seramik yapıştırıcısının içindeki suyun dışarı çıkışına engel olur. Bu durumda
yapıştırıcı bünyesindeki saklı kalan su, yapıştırma harcından derz dolguya
nüfuz eder ve bünyesindeki çözünmemiş tuzlar derz yüzeyine taşınır. Bu
duruma çiçeklenme denir.
Farklı su emme oranını sahip olmaları nedeniyle, aynı renk dolgusu farklı
kaplama tiplerinin arasında farklı renk tonunda görünebilir.
Bazı derz dolgu renkleri toz halde iken beyaz/açık renk tonlarında görünür
ancak içerisindeki pigmentler su ile ıslanınca gerçek rengini verir.
Derz
dolgularında
kullanılacak
suyun
önerilenden
fazla
kullanılması
durumunda; Derz dolgusunun yüzey mukavemetinin düşmesine ve tozuma
(tebeşirlenme) olayına ve derz dolgusunun standart renginden farklı tonlara
kaymasına neden olmaktadır
9.2. Derzlerin Temizlenmesi
Çimento harcı ve yapıştırma harcı ile yapılan kaplamalarda hem dekoratif amaçlı hem de
kaplamanın uzun ömürlü olması için derz yapılmalıdır. Yapılan derz dolgusunun güzel
görünmesi ve uzun ömürlü olması açısından derzlerin doldurulmadan çok iyi temizlenmesi
gerekir. Harç parçalarının temizlenmesi ve derzlerin yeterli derinlikte olmasını sağlamak için
sivriltilmiş ahşap veya plastik kamalar kullanılmalıdır. Seramik karoları ve derzlerin
temizlenmesi için nemli bez veya nemli süngerler kullanılmalıdır.
Derzlerin Temizlenmesinde İşlem Sırası
Kaplaması bitmiş yüzeylerde derzler arasındaki derz çıtaları kerpeten yardımıyla
seramikler oynatılmadan çıkarılır.
Ucu derz aralarına göre ayarlanmış, aşırı sivri olmayan ahşap veya plastik kamalarla
derz derinliği fazlalaştırılmadan yukarıdan aşağıya ve soldan sağa hareketlerle derz
araları temizlenir (Resim 9.1-2).
Her temizleme hareketinden sonra nemli bir sünger ile derz aralarından çıkan kalıntılar
silinerek temizlenir.
71
Kama işleminden sonra plastik fırça ile kılları derzlerin arasına tam girecek şekilde
tozlar ve ufak parçalar temizlenir.
Son olarak tekrar temiz, nemli bir sünger ile kaplanacak yüzey tamamen temizlenir.
Resim 9.1 Derzlerin duvarda kerpeten, sünger, kama ve fırça ile temizlenmesi
Duvarda ve yerde seramik karo kaplamalarında derz temizleme işlemleri ve derz temizleme
malzemeleri aynıdır. Zeminlerde, özellikle de insan akışının fazla olduğu yerlerde dikkat
edilmesi gereken, uygun derz boşluklarının uygun fugayla doldurulmasıdır.
Resim 9.2 Derzlerin zeminde kerpeten, sünger, kama ve fırça ile temizlenmesi
9.3. Derz Dolgu (Fuga) Harcı
Derz dolgu (Fuga); çimento esaslı; ürün performansını, işlenebilirliğini, çatlama direncini ve
renk kalıcılığını artırıcı kimyasal katkılar içeren; tek bileşenli ve pürüzsüz yüzey sağlayan
derz dolgu malzemesidir. Islak hacimler için; antibakteriyel, sıcak-soğuk iklimler için çeşitleri
mevcuttur.
9.4. Derz Dolgu (Fuga) Harcı Kıvamı
Kaplaması tamamlanmış yüzeye uygulanacak derz dolgu (fuga) harcının kıvamı öncelikle
işlenebilir olmalıdır(Resim 9.3). Derz aralarını tam doldurması gereken bu kıvamın ne çok
akışkan ne de çok sert olması istenir. Plastik kıvam dediğimiz boza kıvamı en uygun
72
kıvamdır. Harç hazırlanırken kullanılacak su miktarı, derz dolgu malzemesi ambalajları
üzerinde yazmaktadır.
Resim 9.3 Derz dolgu (fuga) harcı kıvamı
9.5. Derz Dolgu (Fuga) Harcı Kullanım Süresi
Hazırlanan derz dolgu (fuga) harcı en fazla bir saat içinde tüketilmelidir. Bir saatten fazla
bekletilen dolgu harcı özelliğini kaybedeceğinden bir daha kullanılmamalıdır. Bundan dolayı,
harcı hazırlamaya başlamadan önce öncelikle ne kadar iş olduğuna ve buna bağlı olarak ne
kadar harç yapılacağına karar verilmelidir.
9.6. Derz Dolgu (Fuga) Harcını Hazırlama Kuralları
Derz dolgu (fuga) harcını hazırlarken uyulması gereken kurallar aşağıda belirtilmiştir.
Gerekli iş güvenliği sağlanmalı.
Eldiven ve maske kullanılmalı.
Çalışma ortamı yeterli derecede aydınlatılmalı.
Derz dolgu harcı hazırlanacak malzemeler önceden temizlenmeli.
Derz dolgu malzemesinin ambalajı üzerinde yazan su/karışım oranına uyulmalı ve
içilebilir nitelikte su kullanılmalı.
Önce karışım suyu sonra derz dolgu malzemesi suyun üzerine serpilerek konulmalı.
Mala ile karıştırma işlemine başlanmalı, daha sonra mekanik karıştırıcı ile plastik
kıvama getirilmeli.
Uygun ve devirli mekanik karıştırıcı kullanılmalı.
Yapılacak için büyüklüğüne ve süresine göre derz dolgu harcı hazırlanmalı.
Gereğinden fazla harç hazırlanmamalı ve hazırlanan harç bir saat içinde tüketilmeli.
Dolgu işleminden sonra kaplama yüzeyi ve çevresi temizlenmelidir.
73
9.7. Derz Dolgu (Fuga) Harcını Hazırlamada İşlem Basamakları
Derz dolgu (Fuga) harcı hazırlarken aşağıda belirtilen işlem basamakları sırası ile
uygulanmalıdır.
Gerekli iş güvenliğini sağlanır.
Özellikle epoksi ve çimento esaslı malzemelerle çalışırken eldiven ve maske kullanılır.
Çalışma ortamı yeterli derecede aydınlatılır.
Derz dolgu harcı hazırlanacak harç teknesi veya leğende bulunan eski harç kalıntıları
temizlenir.
Kaplama yapılacak yüzeydeki seramik karoların sağlamlığı kontrol edilir.
Leğen veya harç teknesi içine içilebilir nitelikte ve belirtilen oranda su konulur.
Malzeme, karışım suyuna serpilerek konulur.
Mala ile karıştırılarak tozun su ile karışımı sağlanır.
Uygun karıştırıcı uç ve devirli bir matkap ile karıştırılır.
Hazırlanan harç, uygulamaya başlamadan önce ortamın sıcaklık ve nem durumuna
göre 5 -10 dakika bekletilir.
Bu sürenin sonunda harç tekrar mala yardımı ile alt üst edilerek karıştırılır.
9.8. Derz Dolgu (Fuga) Harcının Hazırlanması
Çimento esaslı derz dolgu (fuga) malzemelerinin hazırlanma esasları aynı prensibe
dayanır. Harç teknesi (plastik veya metal leğen) içine bir torba derz dolgu için ambalaj
üzerinde yazan miktar kadar içme suyu niteliğinde su konur.
Daha sonra su dolu teknenin içine toz hâlindeki derz dolgu malzemesi yavaş yavaş
dökülerek (serpiştirilerek) mala yardımı ile tozun su ile karışımı (ıslatma) yapılır.
Harç, devri ayarlanabilir bir matkaba uygun karıştırıcı uç takılarak düşük devirde
uygun kıvama gelene kadar karıştırılır.
Hazırlanan derz dolgu harcı olgunlaşması için ortamın sıcaklığına ve nem düzeyine
bağlı olmak kaydıyla yaklaşık 5 ila 10 dakika bekletilir. Bu süre sonunda fuga,
kullanılmadan önce mala ile tekrar karıştırılarak alıştırılır.
Çimento bazlı derz dolgu malzemeleri ile çalışma sıcaklığı +5 °C ile +30 °C
arasındadır. Bu sıcaklık aralığına mutlaka uyulmalıdır. Ortam sıcaklığı bu düzeyde
değilse önlem alınmalıdır. Kullanıma hazır hâle getirilen derz dolgu malzemesi,
ortamın sıcaklığına ve nem düzeyine bağlı olmak kaydıyla ortalama 1 saat içinde
74
bitirilmelidir. Bu süre içinde bitirilebilecek kadar harç hazırlanmalıdır. Artan harç, bir
başka uygulamada kullanılmamalıdır.
Derz dolgu harcı, normalden çok fazla sulu kıvamda yapılmamalıdır. Çünkü fuga
içindeki su, zamanla buharlaşacak; yerini boşluklara bırakacaktır. Bu boşluklardan
zamanla su geçmesi veya fuganın kırılması, çatlaması ve tozuması kaçınılmaz
olacaktır. Aynı şekilde harcın koyu yapılmaması gerekir. Çünkü koyu harç, derz
aralarına tam dolmaz ve görevini yerine getiremez.
9.9. Derz Dolgusu Yapım Kuralları
Derz dolgu uygulaması yapılırken hem estetik hem de yapının sağlamlığı açısından uyulması
gereken bazı temel kurallar vardır. Bunlar:
Gerekli iş güvenliği sağlanmalı.
Eldiven ve maske kullanılmalı.
Çalışma ortamı yeterli derecede aydınlatılmalı.
Derz dolgu uygulaması yapılacak malzeme, araç ve gereçler temizlenmeli.
Ortam ve kaplama yüzeyi koşullarının derz dolgusu işlemi yapılacak durumda olup
olmadığı kontrol edilmeli, değilse önlem alınmalı.
Seramik karoyu çizmeyecek aletler seçilmeli.
Derz boşlukları beyaz çimento, alçı, tutkal vb. malzemelerle doldurulmamalı.
Beyaz fugaları renklendirmek için içine asla toz boya, yağlı ve plastik boya
katılmamalı.
Kaplama yüzeyinde çapraz hareketler yapılarak derz araları derz dolgu malzemesi ile
doldurulmalı.
Lastik mala ile bir derz boşluğu üzerinden birden fazla geçilmeli.
2–3 metrekarelik alanlarda derz doldurma işlemi bittikten sonra nemli bir süngerle
silinmeli.
Uygulama sonunda yüzey kuru ve temiz bir bezle silinmelidir.
9.10. Derz Dolgusunda İşlem Basamakları
Sağlıklı bir derz dolgusu yapılabilmek için izlenecek işlem basamakları şunlardır:
Gerekli iş güvenliği sağlanır.
Özellikle epoksi ve çimento esaslı malzemelerle çalışırken eldiven ve maske kullanılır.
75
Çalışma ortamı yeterli derecede aydınlatılır.
Vitrifiye ve mobilya gibi aksesuarlarını koruma altına alınır.
Sırsız seramik karoların tüm yüzeylerine ve kenar kısımlarına koruyucu bant çekilir.
Derz dolgu harcı hazırlanacak harç teknesi veya leğende bulunan eski harç kalıntıları
temizlenir.
Ortam ve kaplama yüzeyi koşullarının derz dolgusu işlemi yapılacak durumda olup
olmadığı kontrol edilir.
Dinlendirilen derz dolgu malzemesi mala ile tekrar karıştırılarak alıştırılır.
Boza (plastik kıvam) kıvamında hazırlanan malzeme, lastik mala ile yüzeyde çapraz
hareketler yapılarak derz araları doldurulur.
Doldurma işlemi sırasında fazla fugalar lastik mala ile sıyrılır.
Derz boşlukları üzerinden birkaç defa geçilir.
2 – 3 metrekarede bir dolgu yapılmış yüzey, nemli sünger ile silinir.
Bir müddet sonra sünger ile silinen yüzeyde uçuk bir renk tabakası oluşacaktır. Bu
uçukluğu ortadan kaldırmak için temizlenmiş nemli sünger ile tekrar silinir.
Derz dolgu işlemi bittikten sonra temiz ve kuru bir bezle son silme işlemi yapılır.
Silme işleminden sonra derz genişliğine uygun ahşap bir kama ile derzlere
oluklandırma yapılarak üniform bir görüntü elde edilir.
Son olarak yüzeye yüzey koruyucu sürülür.
9.11. Derz Dolgusunun Yapılması
Derz boşluklarının derz dolgu malzemeleriyle doldurulmasının sebebi; seramik karoların ısı
farklılıkları ve yapısal hareketler karşısında rahat hareket edebilmesini sağlamak, dekoratif ve
estetik bir görünüm elde etmek, kaplamanın mukavemetini artırmak, derz boşluklarına
istenmeyen malzemelerin (kir, toz, haşere, su vb.) dolmasını engellemek ve derzlerin uzun
ömürlü olmasını sağlamaktır.
Yapılacak işlemin temiz, sağlam ve kalıcı olması için de duvarda en erken 8 saat,
zeminde en erken 24 saat sonra derz dolgu işlemine geçilir.
Derz dolgu işlemine geçilmeden önce ortam ve zemin koşullarının derz dolgusu işlemi
yapılabilecek durumda olup olmadığı kontrol edilir. Değilse önlem alınır. Örneğin,
kaplama yapılacak mahal önceden ısıtılabilir.
76
Sağlıklı bir doldurma işlemi sağlanabilmesi için derz aralıkları temizlenir. Bu
temizleme işleminde sert uçlu metal temizleyiciler kullanılmamalı ve derzler
derinleştirilmemelidir. Dolgu işlemine başlamadan önce kaplamadaki tüm derz
çubukları yerlerinden çıkarılmalıdır (Resim 9.4).
Bazı durumlarda derz çubukları, üstten bastırılarak derzin içine gömülür ve üzeri fuga
ile doldurulur. Bu çok yanlış bir uygulamadır. Derz arasında kalan derz çubuğu,
bulunduğu yerde zayıf bir tabaka ve boşluklu bir hacim meydana getirir. Zamanla o
noktalarda kopmalar ve çiçeklenmelerin oluşması da kaçınılmaz olur.
Resim 9.4 Duvarda derz çubukları
Duvarlar için plastik kıvamda hazırlanan harç, lastik mala ile yüzeyde çapraz
hareketler yapılarak derz araları doldurulur. Lastik mala ne çok dik ne de çok eğik
tutulmalıdır. En uygun tutma açısı 45 derecedir. Bu esnada fuga fazlalıkları lastik mala
ile sıyrılır. Derz boşlukları üzerinden bir kere geçmek boşlukları tam anlamıyla
dolduramayacağından lastik mala ile derz boşlukları üzerinden birkaç defa daha geçilir
(Resim 9.5)
Resim 9.5 Duvarda derz dolgu uygulaması
77
Ortamın sıcaklığına ve nemine göre 2-3 metrekarelik alanın lastik mala ile derz
doldurma işlemi bittikten sonra daha fazla ilerlemeden doldurma işlemi biten yüzeyler,
nemli bir sünger ile silinir. Özellikle üst yüzeyi düz olmayan inişli çıkışlı olan
seramiklerin (cam bordür gibi) derz boşlukları doldurulurken fuga, seramik yüzeyine
olabildiğince değdirilmemelidir. Aksi takdirde fuga kalıntılarının temizlik esnasında
çıkarılması zorlaşır. Silme işleminde aşırı ıslak bez veya sünger kullanılmamalıdır
(Resim 9.6). Kullanılacak silme malzemeleri sık sık temizlenmelidir.
Resim 9.6 Nemli sünger ile ilk silme
Bir müddet sonra sünger ile silinen yüzeylerde uçuk bir renk tabakası oluşacaktır. Bu
uçukluğu gidermek için sünger temiz suda iyice yıkanıp sıkıldıktan sonra silinen
yüzeyler bir daha silinmelidir. Son olarak kuru ve temiz bir bezle silme işi yapılır. Bu
esnada derz genişliğine uygun ahşap bir kama ile derzlere oluklandırma yapılarak
üniform bir görüntü elde edilir (Resim 9.7). Derz oluklandırma işleminde kullanılacak
kamanın fazla sivri olmaması ve fazla bastırılmaması gerekir.
Resim 9.7 Renk tabakasını tekrar silme, derzleri oluklandırma
Aynı yöntem ile kaplamanın geri kalan derzleri de doldurulur. Derz doldurma işlemi
bittikten sonra seramiklerin ve fugaların kirlenmemesi ve yosun tutmaması için 24 saat
sonra bütün yüzeylere (seramik+derz) yüzey koruyucu sürülür.
78
Zeminde derz dolgu işlemi duvarda uygulanan işlemlerden çok farklı değildir. Zeminin
durumuna, insan ve eşya yüklerine, hareket akışına göre derz aralıklarının boyutu ve
kullanılacak derz dolgu tipinde değişimler olmaktadır. Derzlerin temizlenmesinde uygulanan
metotlar duvarlardaki işlemlerle aynıdır.
Derz dolgu işlemine geçilmeden önce ortam ve zemin koşullarının derz dolgusu işlemi
yapılabilecek durumda olup olmadığı kontrol edilir. Değilse önlem alınır. Seramik
karolarda oynama, kırık, çatlak veya herhangi olumsuzluk varsa bunlar derz dolgu
işlemine başlanmadan halledilmelidir. Özellikle dış mekânlarda, güneş ışınlarına
maruz kalan yerlerde derz dolgu işlemine geçmeden önce seramik kenarları ıslak
süngerle nemlendirilmelidir.
Zeminde, boza (plastik kıvam) kıvamında hazırlanan harç, bir çelik mala yardımıyla
kaplama yüzeyine alınır (Resim 9.8). Lastik mala ile yüzeyde çapraz ve dairesel
hareketler yapılarak derz araları doldurulur (Resim 9.9). Bu esnada fuga fazlalıkları
lastik mala ile sıyrılır. Derz boşlukları üzerinden bir kere geçmek boşlukları tam
anlamıyla dolduramayacağından lastik mala ile derz boşlukları üzerinden birkaç defa
daha geçilir (Resim 9.10). Derz doldurma işlemi zeminde lastik mala ile yapıldığı gibi
lastik çekpas ile de uygulanmaktadır.
Resim 9.8 Harcın yüzeye konulması
Resim 9.9 Lastik malanın tutulması
Resim 9.10 Zeminde derz dolgunun yapılması
79
Lastik çekpas ile uygulamalarda manevra kabiliyeti daha kolay olduğu için dolgu harcı
kaplama yüzeyine biraz daha fazla konulur (Resim 9.11).
Dairesel ve zikzak
hareketlerle derz boşlukları üzerinden birden fazla geçilir (Resim 9.12).
.
Resim 9.11 Derz dolgu miktarı
Resim 9.12 Çekpas ile derz dolgu uygulaması
Ortamın sıcaklığına ve nemine göre 2-3 metrekarelik alanın lastik mala ile derz
doldurma işlemi bittikten sonra daha fazla ilerlemeden doldurma işlemi biten yüzeyler,
nemli bir sünger ile silinir (Resim 9.13). Silme işleminde kullanılan sünger ve bezler
aşırı ıslak olmamalıdır. Bu silme işleminde ortaya çıkan uçuk renk tabakası ilk silme
ile giderilir.
Resim 9.13 Zemin derz dolgu işleminde ilk silme
Dolgu işlemi bu işlem basamağı sırasında bitirildikten sonra zemin, kuru ve temiz bir
bezle son defa silinir. Silme işlemi yapılırken aynı anda derz aralığına uygun ahşap bir
kama ile oluklandırma yapılarak uniform bir görüntü elde edilir. Oluklandırma
işleminde ahşap kamanın ucu çok sivri olmamalı ve derzlere uygulama yapılırken
normalden fazla bastırılmamalıdır(Resim 9.14).
80
Resim 9.14 Zemin derz dolgu işleminde son silme ve oluklandırma işlemi
Derz doldurma işlemi bittikten sonra seramiklerin ve fugaların kirlenmemesi ve yosun
tutmaması için 24 saat sonra bütün yüzeylere (seramik+derz) fırça veya saplı fırça ile
yüzey koruyucu sürülür (Resim 9.15).
Resim 9.15 Koruyucunun fırça ve saplı fırça ile uygulanması
81
Kaynaklar
1. ŞİMŞEK O, Yapı malzemesi II, Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Ankara,
2000.
2.
TS 12846, Seramik Yer ve Duvar Kaplamacısı, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara,
2002.
3. TS EN 176, Seramik Karolar-Toz Hâlinde Preslenmiş- Düşük Su Emmeli E ≤ % 3
(BI Grubu), Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 1997.
4. TS 11140. Yapıştırıcılar-Çimento Esaslı (Hidrolik Bağlayıcılı) Fayans, Seramik ve
Döşeme Plağı İçin, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 1993.
5. SEVİNÇ, Murat, Seramik Yer ve Duvar Karosu Uygulama Teknikleri, Dr. İbrahim
Bodur, Kale seramik Eğitim, Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı Yayını, Ağustos, 2006,
İstanbul.
6. TS EN 176. Seramik Karolar-Toz Halinde Preslenmiş-Düşük Su Emmeli E > % 10
(BIII Grubu), Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 1997.
7. TS 202, Seramik Karolar - Çini Karolar, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2004.
8. TS EN 87, Seramik Yer ve Duvar Karoları-Tarifler, Sınıflandırma, Özellikler ve
İşaretleme, Ankara, 1995.
9. TS EN 10545 1-13, Seramik Karolar-Numune Alma ve Kabul Esasları, Deneyler,
Ankara, 1999.
10. TS 11140 EN 12004 Yapıştırıcılar-Seramik karo yapıştırıcıları-Tarifler ve Özellikler,
Ankara,2004.
11. Meslek ve Teknik Eğitim okulları İş sağlığı ve Güvenlik Rehberi, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik ve Milli Eğitim Bakanlığı yayını, 2011.
12. Aruntaş, H.Y., Seramik karo kaplamacılığı kurs notları(yayınlanmamış), Ankara,
2009.
13. MEB, Seramik Karo Kaplama Hasar Onarımları, İnşaat Teknolojisi Modülü, MEGEP,
Ankara, 2011.
14. MEB, Duvara Seramik Karo Kaplama, İnşaat Teknolojisi Modülü, MEGEP, Ankara,
2011.
15. MEB, Zemine Seramik Karo Kaplama, İnşaat Teknolojisi Modülü, MEGEP, Ankara,
2011.
16. MEB, Derz Dolgu (Fuga), İnşaat Teknolojisi Modülü, MEGEP, Ankara, 2011.
17. Ulusal yeterlilik, Seramik Karo Kaplamacısı(Seviye 3), MYK, Ankara, 2012.
82
18. Ulusal meslek standardı, Seramik Karo Kaplamacısı (Seviye 3), Mesleki Yeterlilik
Kurumu (MYK), Ankara, 2010.
19. http://www.yurtbay.com.tr/teknikbilgi.aspx
20. Weber çözüm rehberi, 2011.
21. http://www.vitrafix.com.tr/images/pdf/5-Karo-Seramik-Uygulamasi.pdf
83