Mühendisler için Excel Uygulamaları

ProF.Dr.MehmetBnHiOtSLU
V.Dog.Dr.Mecit(elik
Jrrt
-w,
Nara
l-
yAytNCtLtK
NoBEL
AKADEMIK
gri.
rGirluDAN|$MANUT
riC.LT0,
OxsOz
YAYINNU
:7ll
Teknik-Miihendislik
Nu : 62
ISBN
: 978-605-t3$6t2-1
@l. Bostm,Eyltil2013
Bu kitap. u:
hendislikte I
kitap haline
sldr ve ders :
uUnenoisr.ER
igitNExcEruycurAMArARl
Prof.0r.Mehmet
BAKi06tU
Y.Dog.
Dr.MecitgEtiK
copvrisht
2013,NOBEL
AKADEM|K
YAYtNctLtK
EGiTiM
DANT$MANuK
Tic.LTD.STi.sERTiFiKA
NU20779
Bu baskmm biitiin haklan Nobel Akademik Yaymcil* E[itim DantEmanltk Tic. Ltd.
$ti.ne aittir. Yaymevinin yazrh izni
olmalcstTtn,kitabtn tiimiiniln veya bir ktsmmtn elektronih mekanik ya dafotokopi yoluyla bastmt, yaytmr, gigalnmt ve
daptttmt yapilamaz.
Ofrs prograr
Bilgisayarla
lanmn yeril
arag haline
lerini fapmr
Genel
YaynYiinetmeni:
Nevzat
[email protected]
[email protected]:
Dog.Dr.TimurAydemir
Redaksiyon:
[email protected]:
[email protected]$erikan
Kapak
Tasanm:
[email protected]
BaskSorumlusu:
HalilYegil
Elektronik I
tiniinde bulr
tadrr. Bunk
drir mantr-k
Dagrtm:Volkan
[email protected]+ g03l Z 4l g 20 I 0
[email protected]
-sadik@nobelyayin,comTan[m:SadrkKiig0kakman
[email protected]@[email protected]
Serdar
[email protected]@nobelyayin.comSerhat
-Gegkaldr
[email protected]:
Volkan
Ozdemir
Siparig:
[email protected]
KtITPHANE
BiLGi KARTI
BakioElu,Mehmet, Qelik, Mecit.
M0TTENDiSLER iqiN nxcer, ITGULAMALARr
1. Bastm,VIII + 294s., 160x235mm
/ prof. Dr. MehmztBAK\OGTU- yra. Dos. Dr. Mecit QEL\K
Kayalgave dizinvar.
rsBN 978-605 - I 33 -6 I 2- I
I. Excel 2. Elelctronik Tablo 3. Bilgisayar Uygulamalan
ito8EtAtcD$itkyAy{mnr $tdu omtSMAr{tK
Ih. Lm.$Tl.
ltur h&meit|t n{'Q$ hd t|I il B.ttuor
lrrry/Atx[^
tt 6ll all l0 l0 h: tBll fl ES Af /wfit
tt.|i6
urrnhrrffi
6qbi H rtn zA Onh/r|f,An
eot roradlr}irm
ldtu
6lt !06 m 91
ABET kural
Bu nedenle I
ile ilgili kon
bilgisayar il
ile ilgili den
w
o fk
nobelkitap.com
Elektronik
Microsoft is
Multiplan (
sisteminde
1985 yrhnd
tadrr. 15 sii
13. siirtim i
2007(12. S
Ofisin di[e:
Excel 2007
prlmrgtrr. I
anda iki ki
ve gevrimi(
oNsoz
MiiBu kitap, uzun yrllar iTU ingaat Faki.iltesinde lisans seviyesinde verdiiLmrz
genigletilip
hend,islikteBitgisayar (Iygularnalarl dersine ait notlann Excel ytintinde
da yankitap haline getirilmesiai". Bilgisayarlarda olan hrzh deiigim ders notlanna
srd.rve ders notlan da aynr hrzla deiigti'
NU20779
ittir. Yaytnevinin
yaah izni
rustmt,yayrmt,golalnmt ve
ABET kurallannd.an biri de derslerde bilgisayar kullanlmrnrn teqvik edilmesidir'
analtz
Bu nedenle birgok d.erskitabrnrn sonuna,bilhassa yabancr tilkelerde, saylsal
krsmrnrn
bir
problemlerin
brrakrlan
gciziimti
riirenciye
ve
ite ilgili konular eklendi
kullamml
bilsisayar ile yaprlmasr istendi. Dolayrsryla sayrsal analizin ve bilgisayar
artmaktadrr'
geqtikqe
de
giin
ve
arttr
lelgiii derslerin cinemi
yeri vardrr'
Ofis programlanmn iginde Excel'in Miihend.islik bakrmrndan cinemlibir
makinahesap
el
artrk
tablolar
Elektronik
gelmesiyle
hale
Bilgisayarlaln tagrnir
bir
gok
faydah
hazrrlamasrnda
ridevlerini
ev
la'nrn yerini almiq olup riirencilerin
tidevprogramrnrn alt srmfla'ndaki ciirencilere
araghaiine gelmigtir .gir"i,lisans
kurslan yaprlmaktadrr'
Excel
basit
lerini yapmasr igin 3 saatlik
iglemler goz
Elektronik tablolasn diier bitgisayar programlanndan farkr biiti.in ara
sailanmakriniinde bulunduiundan hata tohv tutunmakta ve hesaba hakimiyet
kullanhesaplarrnda
birgok
mtihend.islerin
mantrir
tadrr. Bunlara ek olarak tablo
drS mantrktrr.
'd Dog. Dr. Mecit
QELLK
piyasaya siiriildii'
Elektronik tablonun ilk uygulamasr 1979 yrhnd,aVisiCalc olarak
piyasaya grkardr'
ismiyle
Muttiplan
yrhnda
1982
Microsoft ise elektronik t.ftoyn
MS-DOS igletimkargrn
popiiler
olmasrna
gok
Multiplan Cp/lVIigletim sistemind.e
ilk siiriimti
Excel'in
kaptrrdr.
programrna
L-z-g
sisteminde poptilaritesini Lotus
kullanrlmak2013
Excel
olan
siiriimii
15.
bugtin
ve
lggb yrhnda piyuruyu siiriildii
igin,
tadrr. 1b siiriimtin iginde 6. stiriim Olis'in difer elemanlanna uyum sa$lamak
Excel
iginde
stiriimlerin
Son
bulunmamaktadrr.
18. siiriim ise batrl inangtan dolayr
yaprldr. $erit sistemi
2007(12. Siiriim),de geitt Menti sistemi ile krikli.i de['igiklikler
ofisin diier bilegenlerinde de kullamlmaktadrr.
de yaExcel 2007,densonraki siirtimlerde gerit sistemi drgrndabagka deliqiklikler
aynl
bulunmasl'
penceresinin
kendi
kitabrnrn
prlmrgtrr. Bunlardan; her gahgma
gtirselliEe
programda
drgrnda
gibi.
Bunlar
anda iki kiginin aym tabloda ialrgmasr
ve gevrimigi kullamma daha fazla tinem verilmeye baglandr.
l*"
nobelkitap.
Miihendisler
igin Excel [Iygulumulan
iv
Kitapta konular temel elemanlara cincelik verilerek incelendi. Ayrrca incelemed,e
cince Excel bilgilerinin hepsi verilip sonra uygulamalara gegilmedi; Excel bilgileri
ile uygulamaya ait cjrnekler ig ige verildi. Dolayrsryla anlatrmda tekdiizelikten kurtanldr.
Kitapta Excel2013 siiriimti kullanrlmrgtrr. Bu stiriime ait bilgiler genig cilgilde diier
siirtimler igin de gegerlidir.
Kitapta gcizdenkagan hatalann bulunma olasrhir vardrr. Bu hatalardan dolayr okuyuculardan gimdiden cjzi.irdileriz.
Yazarlar
Maslak, Aiustos 2013
[email protected]
[email protected]
iqixnnriu
ONSOZ
iqixnBxiLnn....
g6I,UNI r
TE}IEL ELE}L{.\
11
cinis.
i .2
..3
i..r
i .;
'6
:.;
..E
FARE.
SI}IGE.
PENCERE...
}I ENU SI STE
$ERir LER . . .
ILETI$III KLKES. KOPY.\L
EOLUNI Z
D(CEL PROGR.{
21 cini$.
2.2 q-\u$\L\ s-\1
].3
2.1
2.5
2.6
2. 7
H U C R ES E C I
\'ERi GIR\IE.
AqIKL\\L\ E
KOP\-.\LL\L\
HUCRELERI }
2.8 conu:l-rt..
SA}TA DLZE
2.9
2.10 KIS.\YOL TT'i
2.11 BUL. DEGIST
EOI,UM g
TEMEL MUHE\'I
3.1
3.2
3.3
3.4
3. 5
GIRI$.:.. ....
FOR}IT-L GIR
}L{TRiS HES
FO\-I\SNO\-I
G R\ FI K CI ZI
:elendi. Ayrrca incelemede
r gegilmedi; Excel bitgileri
attmda tekdtizelikten kur-
. bilgiler genig cilgridediier
Bu hatalardan dolavr oku-
iCixnErirER
ONSOZ
ieixonrilpn..
LLL
u
..................
EOL,UNI T
TEMEL ELEMANLAR
1.1 cini$.
r.2 FARE.
1.3 siMGE.
7.4 PENCERE.....
1.5 MENUSistpnni
1 .6
r.7
1.8
$ E R IT L E R .....
ilorigtnn KUTULARI.......
KES, KOPYALA, YAPI$TIR....
. . . . . . .1.
.........1
.-...2
3
11
13
........L4
..- 20
eOL,Un[z
EXCEL PROGRAMINDA TEMEI-,i$lnnnl,ER
2.7 cini$.
i$lOUl,BRi......
SAYFASI
2.2 QAlr-$nta
2.3
2.4
2.5
2.6
2 .7
H U C R ES E Q i M i .
vERi CinUB.
AQIKLAMA EKLEME
KOPYALAMA, TA$IMA (KESME) ve YAPI$TIRMA.
H U C R EL E Ri N ei Qi N Oi ni l l tnsi -t
2.8
2.s
2.ro
2.r1
conuNuM....
OUZnNi.
SAYFA
TU$IARI
KISAYOL
GiT.
BUL,OBCi$tiR,
. . . . . . .2
. -3
......-26
.........31
... 32
..-.4O
""""'4I
....... . . 43
........-'46
........48
.....51
.......55
EOL,UNTg
X PROBLEMLERi
TEMEL TVTUHPNIiSI-,I
c
i
n
i
$
.
:
.
.
.
.
.
.
.
:
.
.
.
.
.....
3.1
Cintgt.
3.2 FORMUL
.......57
......57
3.3
8.4
. . . . . . . - .6. 1
M A T R I SH E S A P I A R I . . . . . .
.......66
HESAPLANMASI......
TABLO
FONKS|yONLARIN
$EKL|NDE
3.5
GRAFIKQizinnloni....
73
Miihendisler igin Excel Uygulamalart vi
BOLUM A
g6LUM A
ADi oirEnr-xl
nONCUSEL BA$VURU, HEDEF ARA, QOzUCU ve LTYGULAMALARI
. . . ' .8 3
4.r cini$..
:: :: :
i3 il3tf"?1H;BiaiMi;ffiiRilffiJi.;
: Zi
95
4.6
QOZUCU
ee
sor,Unfir
sAYrsAr,iNtncRASYoN
b.1
s.2
5.s
s.4
cini$.
TEKKATLIiNtncnesYoN.
cAUSSiNtpcnRSYoNU.
ixt xetlt iNtpcnasYoN.
E.1
E. 2
G I R I S . .. .
RL\ G E. KI
s. 4
E.5
E.6
8.7
ATI $ YoS
SO\-I-U FI
EL\STII\ I
EL.\STIK '
E.3 ooGncsr
E.8 OznEGE
tn-GL-I-\\
EOLUM g
.....111
111
LL4
.........116
KISM TUNTT
s.1 cini$....
9.2
PAR\BOL
PROBLL\:
e.B HipeReo
PROBLE}
BOLUM 6
NCNi IryDURMA
e.{
nliPttx t
9.5
e.6
BURL'I.\L
eill\R\tc
9.6
AIRY GEF
e.7 isce Pr^
125
gOI,UNI Z
TIYGUI,AMAI,AR
131
7.r cinig...
131
BULUNMASI.....
KUWBtlpniN eiLn$XnSiUiN
7.2 OUZl,nnnDE
133
iuoinCnuunsi...
NOx'iAva
ein
KUwETlBniNiN
7.s UZAr
UPNKEZ,STRTITVCEYLEMSiZT,IX
7.4 AI,AN,GEOMETNIT
......134
HESABI.
MoMENTLsniNiN
pRoBLEui..
..... 138
..
7.b cnnilnno
......143
ncilunsi...
7.6 Bcni EKSENLiQugUKLARIN
r47
...-....-.....
7.7 sUnnxli rcini$lER...
r49
7.8 KALINcinARl,t sit iNninLER.
153
.........
oisxr,nn
7.g ooNnN
.... 155
7.10 isriNar DWARLARI.......
.........15e
cpnilunsi alnnavaNMALZEME.........
7.rr QEKME
BOL,UMTO
FORMULLER
10.1 cini$....
10.2 FO\-I\-qI)10.3 TA\-I}LI
10.4 ronrr[r
EOL,UftITT
vERi axartz
11.1 cint$...
TI.2 SIR{LI\
11.3 nLTnEl
7I.4 ALT TOP
11.b vgnirnn
11.6 IVIET\-I S
Lr.T DI$ \TRl
11.8 ARA,}L\ r
11.e ou$gr -
igindekiler vii
BOI,UNTS
ITYGUI,AMAI,ARI
. . . .8 3
, 8 4
. 8 7
91
95
ADi
8.1
8.2
a.g
a.+
8.5
OiTNNANSIYEL DENKLEMLER
cinig.
RUNGE-KUIIaYoNtpvti..
oocnusar,ivun y0Nrpnni........d........:...
ATI9vONtnnni.......
y0XtBnni.......
sotil,u FARKLAR
s.e nmsdr ncni....:...
;:.+ o1a,srixznuiNnoruRANrini$1nR.....
;:;
OTOEENi PROBLEMIve BURKULMAPROBINUIXN
uYGULANMASI.....
"""" 165
165
r7r
"""" 173
L75
""' 178
"""' 782
""" 1e0
eol,unfi g
....111
.. 111
174
...116
725
KISMI IUNNVIi OiTNRANSiYEL DENKLEMLER
""""' 1e3
e.1 cini$..
neCtlIUr
SICAKLIX
pARABO1,if<
ve
UpNKLEM
QUBUKTA
s.z
"""""""" 1e4
PROBLEMI.......
ppNKLEM
oecu,rut
BASINQ
veB9RUiQiNnnxi
e.B Hipnneoiix
" 2oB
PRoBLEui...
207
PRoBlnui..
oRcrlIMI
pl,iptix
SICAKLIT
LEVHADA
rg
onNru,nM
s.4
2tr
""'
PRoBLEvti....
9.b BURULMA
g.o eiHanl,IoNit<DENKLEM....
"" 2r4
pcil,ttrtpsi..
""2L5
PLAKLARIx
s.t iNcp
222
e.6 AIRYcnnilun FoNKSIYoNU.
BOLUM 10
filci::: ::: i3i
'IESI.
ZI.JK
133
.. r34
.. 138
.. 743
,. 147
r49
. 153
. 155
,..159
FORMULLER
r o . r c i n i g . . : . . . . . . . . . : . .. . . . i . . . . . . r . r . i : : .
Lo.z FoNKSIYoN(i$l,orDritnpllct.
10.3 TANIMLI ADI,AR..
io.;
ronnnur,DENETLEME.
227
"""' 230
.,...".' 24L
""' 243
BOI,UNTTT
VERi ANALIZi
rH cini$.
IT.2
SIRAIAMA
ir.g
n'iltnBlEMn.
IT.4
ALT TOPLAM..
ii.r
vpnilpniN ooGnuLANMASI....
oouu$ruRME.
ii.e nnnmisuruNr,ene
i.+ o$ vnni al.
11.8 ARAMAve BA$VURUFONKSiyONlenI......
ir.g nu$Bv ARA.
247
"' 248
252
255
256
"""" 267
" 264
""""
267
" 268
Miihendisler igin Excel Uygulamalart
11.10YATAYARA.
1 1 . 1 1K A Q T N C I
rr.r2 INDIS.
11.13HrZLrQoZuVttEME.
viii
......270
...27r
......273
....275
nortiM 1
BOLUNI TZ
Oznf,r,P$TIRME ve KAPANI$
r2.r GIRI$.
72.2 }JrZLrER$IMARAQQUBUGU
1 2 . 3 D O S Y AS E K M E S I . . . . . . .
r2.4 YENI,AQ,KAYDET.
T2.5 FARKLIKAYDET
277
.........277
...279
.........280
.......287
TEMEL ELEN
1.1ciRis
T2.6 PAYI,A$, DI$ARI AKTAR, KAPAT
r2.7 YMDIR.
....286
287
289
291
Bu boltimde Windo'
temel elemanlannr
manlardan baqlanl
gibi ileride grkacak
yan detaylar oireni
Windows igletim si
ier biitiin program
oirenilmesi Windor
ciirenilmesini saila
bir simge yr$rnr oh
zi.imlenir.t-
Windows altrnda g
neiin, Ofis progran
temel elamanlan d
rtintiq olarak az da
1.2FARE
Avug igine sriabile
ettirildiiinde bu hr
benzer qekil ile ekr
isareti", "Fare igar
verilmektedirlFar
rasrnda arkasrnda
kundrirGare imle,
rasrnda
6',
ayarlanmast
!J&-L,}|4
-
P€D
su'asl
MUHENDiSITn
iciN EXCEL
UYGULAMALARI
V.Dog.Dr.Mecit (elilt
Prof.Dr.Mehmet BRHIOGLU
ABET kurallanndanbiri de derslerdebilgisa,prkullanrmrnrn
tqvik edilmesidir.Bu nedenlebirgokders kitabrnrn
sonuna,.bilhassa.;nbancr filkelerde.sa)4salanaliz ile ilgili konular eklendi ve Edzfrmfi d$renciye brrakrlan
problemlerinbir ksmrnrnbilgisa,prile;aprlmasristendi.Dolaysgdarysd analizinve bilgisalai kullinrmrile ilgili
derslerinrinemiarttl veg0ngeEtikEe
de artmaktadrrOfis programlanntniEinde Excel'inMfrhendislikbakrmrndandnemli bir yeri rardlr. Bi$qyarlann tagrnrrhile
gelmeslyleElektroniktablolar artrk el hesap.makinalannrn
yerini almrg olup O$rencilerinev Odevlerini
hazrrlamasrnda
gokfa.ydah
bir araghiline gelmigtir.
Elektroniktablolanndi$erbilgiqyar programlanndanfarkr,bfitiln ara iElemlergdz dnfrndebulundu$undanhata
kolaybulunma\la ve hesabahakimiyetsailanmaktadrrBunlaraek olarak, tablo mantrlr muhendiiierinbirgok
hesaplannda
kullandlirmanilktrr.
Kitaptakonulartemelelemanlara
oncelikverilerekincelendi-{ynca incelemede6nceExcelbilgilerininhepsiverilip
sonra uygulamalara-gcgilmedi:
Excelbilgileri ile grgulamqyaait drnekler ig iEe verildi.-Dolaysgdianlatrm
tekd0zeliktenkurtanldr.
Prof. Dr. Mehmet Bakio$lu
Mehmet lakioSlu, 1961 yrlmda istanbul Teknik Universitesi, inqaat Faktiltesine girdi ve l!)66 yhnda
Inqaat Fakiiltesi, Tatbiki Mekanik Kolundan Yiik. inE Miih. iinvam ile mezun oldu. Aym yrl Teknik
Mekanik ve Genel Mukavemet Kiirsusu'ne asistan olarak atandr. l97l yilrnda Tatbiki Mekanik bilim
dahnda doktorasrm verdi. 1973-1976,yrllannda ilg yrl Amerika Birleqik Devletleri'nde bulunan l-ehigh
Universitesinde krnlma mekanifi konusundq doktbra sonrasrgahEmasryap$. lg77 yrhnda Mukavemet
bilimdahndandogentli$inialdr. l99l yrhndainqaatFakiiltesi,MekanikAnaBilimDah'naprofesorolarak
atandr. 2005 yrhnda Mekanik Ana Bilim Dah Baqkam oldu. 20ll yrhnda emekli oldu. Mehmet
RskioElu'nun ara$tlrmayaph!,r konular; elastisite teorisi, sayrsalanaliz, lrnkna mekanifii ve akrlh yaprlar
olup bu konularda uluslararasr yaynlan bulunmaktadrr. Yazann; statik, dinamik, mukavemet, sayrsal
analiz ve bilgisayar konqlanlda kitaplan bulunmaktadrr. Mehmet Bakiof.lu'nun Miihcndislik MekaniEiSrarik isimli kitabr, Tiirkiye Bilimler Akademisi'nin 2008 yrhnda verdifi Aniversite Ders Kitaplan Tetif
ve Qevii Eser Odiiliinii aldr.
Y.Dog.Dr.MecitQelik
Mecit Qelik, 1984 yrhnda istanbul Teknik Universitesi, ihqaat Fakiiltesinden mezun oldu.1985 yrhnda
ayn fakiiltenin Yapr StaqEi Qahqma grubuna g5!rya
giirevlisi olarak atandr. 1996 yrhnda Yapr
Anabilimde "Plak Sonlu Elemanlarda Kayma $ekil De[igtirmelerinin Giiz Onune Ahnmasr ve iki
Parametreli Elastik Zemine Oturan Plaklar" isimli doktorasrm verdi. 196-1999 Dr. Ara$hrma Gdrevlisi
olarak giirev yapanMecit Qelik 1999,yrhndayardrmcr.dogenttilearandr.Scientionindex ve Engineering
index'e giren makaleleri bulunan, istanbul Teknik Universitesi inqaat Fakiiltesi ihqaat Mufendislifl
B0liimii'ade Yapt Statipi derslerinin yarunda Miihendislikte Bilgisayar Kullanrmrna Girig ve Yapr
Miihendisli[inde Bilgisayar Kullarumrna GiriE derslerini de veren Mecit Qelik hdlen bu gdrevi
ytiriitmektedir.
ffi,,'-ry
[4*r":"=
www,facebook.com/nobelyayin
twitter.com/NobelKitap
trililxJIltltil
lsBN97860s-133{12-l
r{oBErAxADEilit(yAnilcruK EGiTiil DAil$ilAilUK riC. rm 5n
ANKAM oaGmM KUltiirMah.Mithatragacad. No: 74 B-0t02
Tel:0312418 20 t0 Faks:0312418 30 20 Krzlay/ ANKARA
[email protected]
MERKEZ
iOSAebdukaAirGevlaniCad.No: 2/A
Tel/Faks:0312386 00 9l Nim / ANKAM
@
vrmarv.
nobelkitap.com