Manuel Lenfatik Drenaj - Hacettepe Üniversitesi Lenfödem

Manuel Lenfatik Drenaj - Hacettepe Üniversitesi Lenfödem

MANUEL LENFATİK DRENAJ Prof. Dr. Türkan Akbayrak, Fizyoterapist* Yrd. Doç. Dr. Serap Kaya, Fizyoterapist* * Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü. Manuel lenfatik drenaj (MLD), lenfödem tedavisinde en etkin ve güncel tedavi yaklaşımı olan kompleks boşaltıcı fizyoterapi (terapi veya tedavi olarak da bilinmektedir)’nin bir komponentidir. Adından da anlaşılacağı üzere manuel (el ile) uygulanan bir tekniktir. MLD lenf sisteminin elle manipule edilerek ödemli sahada bloke olmuş lenf sıvısının serbest akışının sağlanması tekniğidir. Bu teknikte, fizyoterapist manuel olarak ödemli bölgeden lenf sıvısını alıp vücudun diğer bölgelerine akışını sağlar. Her hasta için manuel tekniğin tipi ve sırası farklı bir prensip ile belirlenir ve bu belirlemede ödemin aşaması ve yeri önem arzeder. MLD derinin tam altındaki yüzeyel lenf damarlarına hafif basınç uygulaması ile yapılır. MLD’nin etkileri: 1) lenfanjiomotorik aktivitenin artırılması; 2) lenf oluşumunun geliştirilmesi; 3) lenf ve doku sıvılarının iletilmesi; 4) etkilenmiş lenf damarlarındaki lenf akışının artırılması ve 5) fibrotize olmuş konnektif dokunun gevşetilmesi olarak özetlenebilir. MLD’nin endikasyonları arasında lenfödem, flebolenfostatik ödem, lipödem, lipodistrofi, post-­‐travmatik/post-­‐operatif ödem, lenfostatik ensefelopati, Sudeck atrofisi, paraliziye bağlı akinetik veya hipokinetik ödem ve romatoid artrit, skleroderma, siklik idiopatik ödem sendromları gibi ödeme neden olabilecek sistemik hastalıklar yer almaktadır. MLD uygulamasında kontraendikasyonlar; absolüt (MLD ile tedavi kesin surette yasak) ve relatif (dikkatli olunması gerekir) olarak ikiye ayrılabilir. Dolayısıyla MLD uygulamasına başlamadan önce fizyoterapist hasta hikayesinde MLD’ye kontraendikasyon oluşturabilecek durumlar açısından dikkatli olmalı, şüpheli durumlarda hastayı detaylı olarak değerlendirmelidir. MLD; duran daireler, döndürücü teknik, pompalama tekniği ve kepçeleme tekniği olmak üzere 4 ana teknikten oluşur. Resim 1: Duran daireler tekniği Resim 2. Pompalama tekniği Resim 3. Kepçeleme tekniği-­‐kavrama fazı Resim 4. Kepçeleme tekniği-­‐itme fazı MLD uygulamasında gerekli durumlarda fizyoterapist “ödem teknikleri” ve “fibrotize doku teknikleri” adı verilen özel tutuşları da kullanabilir. MLD uygulama süresi lenfödemin şiddetine göre ayarlanır. Bir kompleks boşaltıcı fizyoterapi seansı bir ekstremite için yaklaşık 45 dakikadır. Tedavi fazı bittikten sonra, koruma fazında ödemin tekrarını önlemek için hastanın durumuna göre haftalık 1-­‐2 seans şeklinde klinik ortamda veya hastaya/hasta yakınlarına öğretilen self-­‐drenaj uygulaması şeklinde evde MLD’ye devam edilebilir. Self-­‐
drenaj veya basit lenf drenajını hasta/hasta yakınlarına öğretmek için yeterli zaman ayırılmalıdır. Yine hasta/hasta yakınları ev programının bir parçası olarak self-­‐drenajı yapmaya istekli olmalıdır. Lenfödem tedavisinde MLD tek başına bir tedavi olarak düşünülmemeli, LÖ tedavisinde kişiye özel kompresyon tedavisi ve fizyoterapist tarafından belirlenen kişiye özel egzersiz programı ile kombine edilmelidir. KAYNAKLAR 1. Michael Földi, Ethel Földi. Földi’s Textbook of Lymphology, Second Edition, December 2006, © Elsevier GmbH, Munich, Germany. 2. İnci Yüksel, Türkan Akbayrak. Masaj Teknikleri, 2. Baskı, 2010, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., ISBN: 978-­‐605-­‐5868-­‐84-­‐0. 3. Kaya S, Akbayrak T, Bakar Y, Topuz S. Effects of Complex Decongestive Physiotherapy on an Older Female Patient with Psoriasis-­‐Related Primary Lymphedema, Top in Geriatr Reh., 2010; 26(2): 171-­‐175. 4. Pekyavaş NÖ, Tunay VB, Akbayrak T, Kaya S, Karataş M. Complex decongestive therapy and taping for patients with postmastectomy lymphedema: a randomized controlled study, Eur J Oncol Nurs., 2014; 18(6): 585-­‐90.