elamenter kemik lezyonları

ELAMENTER
KEMİK LEZYONLARI
Dr Remide ARKUN
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
KEMİK - genel
özellikler
KEMİK
ANATOMİSİ
Sert intersellüler matriks içinde yerleşik hücreler kemik
İskelet
 Aksiyel
• kranium ve yüz kemikleri
• kulağın kemikçikleri
• kolumna verterbralis
• sternum ve kostalar
 Periferik(apendiküler)
• omuz kuşağı
• üst ekstremite
• pelvik kuşak
• alt ekstremite
KEMİK - genel
özellikler
KEMİK
ANATOMİSİ
 tübüler (uzun,kısa)
• vucut ağırlığına destek
• hareket fonksiyonu
 yassı
• büyük kaslara yerleşim alanı
• kemik iliği yapımı ve korunması
• önemli organların korunması
 kübik
İskelet vücudun
mineral deposudur
KEMİK – yapısal özellikler
endosteal yüz
Kemik matriksi
 %65 organik
• hücresel komponent
• Tip 1 kollojen (%90-95)
• nonkollojenoz protein
 %35 inorganik (Ca, P)
• kristalize hidroksi apatit
trabeküler kemik
kompakt kemik
Hücresel yapı
osteoblast
kemik yapıcı
 osteoklast
kemik yıkıcı
 osteosit
kemiğin temel hücresi(yaşlı
osteoblast)
 osteoprogenitör
hücreler
osteoblastın son şekli,
kemiğe Ca giriş ve çıkışını
kontrol eder
 Osteon: osteositler ve tip 1 kollogen
tarafından oluşturulur
 Haversian kanallar: damar ve sinirleri
içerir
 Wolkman kanallar : osteonları biribirine
bağlar
KEMİK – yapım /yıkım döngüsü
 remodeling: yapım/yıkım dengesi
40 yaşına kadar dengede
 40 yaş  % 10 kayıp/ 10 yıl
 15-30 mg Ca/gün
 parathormon  rezorbsiyon 
 gonadal steroidler  rezorbsiyon 
 kalsitonin  rezorbsiyon 
Uzun kemikler
epifiz
metafiz
diafiz
korteks
medulla
Büyüme kıkırdağı
Epifiz konum ve sayısı
 1. metakarpta proksimal
 2-5. metakarpta distal
 metakarp ve metatars’ ta tek
El bileği kemikleri ossifikasyonu –yaş tayini
 kapitatum yaşamın ilk yılında
 saat kadranın ters yönü
 psiform kemik 9. yaşta ve en son
KEMİK – gelişme / büyüme
 İskelet Gelişimi:Kemik mezodermal dokudan gelişir.
 Vücutta ilk ossifiye olan kemik klavikuladır.
 Ossifikasyon :
• İntramembranöz ossifikasyon
• Enkondral ossifikasyon
Uzunluğuna büyüme / enkondral
ossifikasyon
Ossifikasyon merkezleri
 Primer  diafiz
 Sekonder  epifiz
 Tersiyer  apofiz
KEMİK – periost / damarlanma
Epifizer
arter
Nütrisyonel arter
bebek
çocuk
DİREK RADYOGRAM-1
3 boyutlu objelerin
2 boyutlu
görüntüsü
DİREK RADYOGRAM-1
 Mutlaka iki yönlü grafi
 Mümkünse karşılaştırmalı
 Yaş, cinsiyet, klinik bilgi
 Öykü ve labratuvar bulgular
 Eski grafiler
DİREK RADYOGRAM-1
 Mutlaka iki yönlü grafi
 Mümkünse karşılaştırmalı
 Yaş, cinsiyet, klinik bilgi
 Öykü ve labratuvar bulgular
 Eski grafiler
DİREK RADYOGRAM-1
 Mutlaka iki yönlü grafi
 Mümkünse karşılaştırmalı
 Yaş, cinsiyet, klinik bilgi
 Öykü ve labratuvar bulgular
 Eski grafiler
20 y E
DİREK RADYOGRAM-1
 Mutlaka iki yönlü grafi
 Mümkünse karşılaştırmalı
 Yaş, cinsiyet, klinik bilgi
1999
 Öykü ve labratuvar bulgular
 Eski grafiler
1998
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
DIŞ
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Subkondral kemik
 Eklem aralığı
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
İÇ
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
1
Direk radyografi – yumuşak doku dansite
değişiklikleri
 dansite azalması
 yağ dansitesi
• lipom, lipoblastom
 hava dansitesi
• açık kırık
• anaerobik enfeksiyon
• iatrojenik ( post op., ponksiyon )
 dansite artışı
 mineralizasyon (-)
• ödem, sellülit
• yumuşak doku tümörleri
 mineralizasyon (+)
• yabancı cisim
• yumuşak doku tm
• hemanjiyom
• sinovyal sarkom
• distrofik
• metastatik
Mönkeberg’in medial sklerozu
Yabancı cisim
Myozitis ossifikans
Ekstra ossöz osteosarkom
Skeletal Radiol (2009) 38:549–558
hemanjiyom
Ateşli silah
yaralanması
Sinovyal sarkom
Sinovyal sarkom
Murphey M D et al. Radiographics 2006;26:1543-1565
Heterotopik ossifikasyon
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
2
Endosteal çanaklaşma
Enkondrom/santral kondrosarkom
Multipl myelom
Fibröz displazi
Hiperparatiroidizm
Meduller dansite değişikliği
enkondrom
infarkt
Meduller dansite değişikliği
Kompakt kemik adası
FD
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
kondrokalsinozis
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
DİREK RADYOGRAM-2
 Yumuşak doku planları
 Periost reaksiyonunun varlığı
 Korteks dansitesi ve devamlılığı
 Medulla ve endosteal yüzde değişiklik
 Eklem aralığı
 Subkondral kemik
 Büyüme kıkırdağı ve epifiz
Normal / D vit.
Raşitizm
Kurşun zehirlenmesi
DİREK RADYOGRAM-3
 Tübülasyon
 Dansite değişikliği
 Kemik konturu
 Kemiğin pozisyon ve matürasyonu
 Kemiğin boyutu
 Sayı üstü kemik
 Takipte oluşan değişiklikler
 Tedavi ile oluşan değişiklikler
DİREK RADYOGRAM-3
 Tübülasyon
 Dansite değişikliği
 Kemik konturu
 Kemiğin pozisyon ve matürasyonu
 Kemiğin boyutu
 Sayı üstü kemik
 Takipte oluşan değişiklikler
 Tedavi ile oluşan değişiklikler
DİREK RADYOGRAM-3
 Tübülasyon
 Dansite değişikliği
 Kemik konturu
 Kemiğin pozisyon ve matürasyonu
 Kemiğin boyutu
 Sayı üstü kemik
 Takipte oluşan değişiklikler
 Tedavi ile oluşan değişiklikler
Klinodaktili
• 5. parmal orta falanks hipoplazisi
• DIF eklemde radial deviasyon
• Herediter, sporadik,
• Down sendromu ile birlikte
DİREK RADYOGRAM-3
 Tübülasyon
 Dansite değişikliği
 Kemik konturu
 Kemiğin pozisyon ve matürasyonu
 Kemiğin boyutu
 Sayı üstü kemik
 Takipte oluşan değişiklikler
 Tedavi ile oluşan değişiklikler
Os trigonum
DİREK RADYOGRAM-3
 Tübülasyon
 Dansite değişikliği
 Kemik konturu
 Kemiğin pozisyon ve matürasyonu
 Kemiğin boyutu
 Sayı üstü kemik
 Takipte oluşan değişiklikler
 Tedavi ile oluşan değişiklikler
KEMİKTE DANSİTE DEĞİŞİKLİĞİ
 Dansite azalması   osteopeni
 Dansite kaybı   osteoliz
 Dansite artışı   osteoskleroz
OSTEOPENİ
 Kemik oluşumunda 
 Kemik rezorbsiyonunda 
 Diffüz osteopeni
• Osteoporoz: organik matriks eksikliği
• Osteomalazi: inorganik tuz yetersizliği
 Lokalize osteopeni
• Gezici osteoporoz
• Sudeck atrofisi
• İnflamatuar nedenler vs
DİFFÜZ OSTEOPENİ
 Senil / post menopozal osteoporoz
 Juvenile / idiopatik osteoporoz
 Osteogenezis imperfekta
 Endokrin bozukluklar
 ilaca bağlı (steroid, heparin ) osteoporoz
 Hiperparatiroidizm
 Osteomalazi
 Kalsiyum ve / veya fosfor emilim bozuklukları
 Böbrek veya barsak kökenli Ca / P taşınmasındaki bozukluklar
 Kronik antikonvulziv tedavi
 Hipofosfatazya
OSTEOPOROZ
Azalmış kemik kütlesi
Kemik dokusu mikro yapısında bozulma ve
Kırılganlık artışıyla sonlanan sistemik bir iskelet hastalığı
Normal
Osteoporotik
NIH Consensus Development Panel on Osteoporosis. JAMA, 2001
OSTEOPOROZ
 En sık dansite azalma nedeni
 Diffüz veya bölgesel
 Mineral içeriğinde %25-40 kayıp
 Radyolojik yöntemler(görüntülemeye dayalı)
• ileri evre bulguları
• komplikasyonların belirlenmesi
 Mineral içeriği kantifiye edilmeli
Osteoporozda radyolojik değişiklikler
 femur boynu
 vertebra korpusu
 radius distal ucu
 simfiz pubis
Erken tanı için : DXA
OSTEOPOROZ
Omurga
 Kortikal incelme- “çizgi”
 Stres taşımayan trabeküllerin rezorbsiyonu
 Vertebra şeklinde bozulma
• Kompresyon
• Kama
• Balık vertebra
• Schmorl nodülleri
OSTEOGENEZİS İMPERFEKTA (kırılgan
kemik, Vrolik, Lobstein hst)
Kollajen tip I sentez bzk
Anormal osteoblastlarla olgun olmayan osteoid matriks gelişimi,
kolay kırılan ince trabeküller
Kemik dansitesinde yaygın azalma
Osteoporoz ve kırıklara ikincil bulgular:
•“balık vertebra”, yükseklik kaybı, skolyoz
•Kotlarda, pelvis kemiklerinde şekil bozuklukları
•Uzun kemiklerde eğilmeler, kortekste incelme, ağırlıklı olarak
diyafizeal kırıklar, kemik yapılarda geniş görünüm
HİPERPARATİROİDİZM
 Paratiroid bezindeki fonksiyonel bozukluk
 Parathormon düzeyinde
 Kalsiyum metabolizmasında bozulma
 Üç klinik form
• Primer(adenom, hiperplazi,karsinom)
• Sekonder(persistan hiperkalsemihiperplazi)
• Tersiyer(otonom paratiroid bezi)
 PTH
Osteoklastik aktivitede 
Medüller kemikte trabekül yüzeyinde
Kortikal kemikte havarsian kanal duvarında
Osteofibrozis (vaskülarize fibröz doku)
Brown tümörü
Lüsent ve ince korteks
Trabeküler kemikte distorsiyon
İnfark, fraktür ve deformite
subkondral
subperiosteal
trabeküler
Brown tm
ROD
3
HİPOFOSFATAZYA
OR
Düşük ALP
Hiperkalsemi
Hiperkalsüri
OSTEOMALAZİ
Vitamin D, Ca P eksikliği
Yetersiz mineralizasyon gösteren aşırı osteoid formasyonu
Epifiz kaynaklı büyümede bozulma
Remodeling ile hatalı yapılanma
Looser Milkman kırıkları : psödokırıklar