Sunu - 2 - Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü

ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRK SANAYİSİNİN
ENERJİ TÜKETİM YAPISI
VE
ENERJİ VERİMLİLİĞİ
GÖRÜNÜMÜ
(1990 – 2004)
EROL YALÇIN
ENDÜSTRİ MÜHENDİSİ
SUNUŞ BAŞLIKLARI
‰
ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ
‰ Kullanma Amaçları
‰ Makro ve Sanayi Sektörü
‰
ENERJİ VERİMLİLİĞİ İNDEKSİ
‰ Sanayi
‰
ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ/Geçici Sonuçlar
ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ
- KULLANMA AMAÇLARI¾ Ulusal ve uluslararası düzeyde oluşturulan
hedeflerin izlenmesi
¾ Enerji verimliliği programlarının değerlendirilmesi
¾ Aksiyon planlarının yapılması
¾ Enerji talep tahmin modellerine veri sağlanması
¾ Uluslararası karşılaştırmalar
ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ
- MAKRO |
BİRİNCİL ENERJİ YOĞUNLUĞU
Birincil Enerji Tüketimi(bintep)/GSYİH(€00)
|
NİHAİ ENERJİ YOĞUNLUĞU
Nihai Enerji Tüketimi(bintep)/GSYİH(€00)
|
ENERJİ VERİMLİLİĞİ İNDEKSİ
|
CO2 EMİSYONU
ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ
- SANAYİ |
Sanayi Sektörü Enerji Yoğunluğu
Enerji Tüketimi (bintep)/Katma Değer (€00)
|
İmalat Sanayii ve Alt Sektörler Bazında Enerji Yoğunlukları
Enerji Tüketimi (bintep)/Katma Değer (€00)
|
Enerji Verimliliği İndeksi
|
Enerji Yoğun Sektörlerde Spesifik Enerji Tüketimleri (tep/ton)
Demir-Çelik
Çimento
Kağıt
Cam
ENERJİ VERİMLİLİĞİ GÖSTERGELERİ
- Enerji Verimliliği İndeksi- İmalat
İmalat sanayiinde enerji verimliliği indeksi
(ODEX) 10 adet alt sektörde birim enerji tüketim
indeksleri ile hesaplanmaktadır.
Söz konusu indeksler ;
Enerji yoğun sektörlerde
(demir-çelik, çimento, kağıt ve cam)
tep/ton ürün,
Enerji yoğun olmayan sektörlerde ise
(gıda, tekstil, makine-teçhizat vb.)
tep/sanayi üretim indeksi’dir.
MAKRO EKONOMİ
180
160
140
100=1990
Türkiye’nin Makro-Ekonomik Gelişimi: 1990-2004
120
100
80
60
40
20
GSYİH
%/yıl
Sanayi
04
20
03
20
02
20
01
20
00
20
99
19
98
19
97
19
96
19
95
19
94
19
93
19
92
19
91
19
19
90
0
Özel Tük. Har.
1990-1994
1994-1999
1999-2004
2001-2004
1990-2004
GSYIH
2.4
4.0
4.5
7.6
3.7
Sanayi
2.9
4.1
4.0
7.1
3.7
Özel Tük. Har.
2.3
3.9
3.2
6.3
3.2
ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ
Türkiye’nin Yakıt Türlerine Göre Nihai Enerji Tüketimleri : 1990-2004
70,00
60,00
diğer
50,00
elektrik
Milyontep
40,00
kömür
30,00
gaz
20,00
petrol
10,00
0,00
1990
1991
1992
1993
Nihai Enerji Tüketimi (%)
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2001-2004
2004
1990-1994
1994-1999
1999-2004
1990-2004
Sanayi
1.4
6.4
9.3
11.6
6.0
Ulaştırma
3.8
2.9
4.0
4.7
3.6
Konut
0.7
2.0
1.0
2.6
1.3
Tarım
6.5
3.4
2.6
3.8
4.0
Hizmet
10.2
10.6
7. 7
9.4
9.4
Toplam
2.2
4.1
5.1
6.9
3.9
ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ
Sektörlere Göre Nihai Tüketim Oranları
42%
45%
40%
36%
33%
35%
30%
22%
25%
25%
21%
20%
1990
15%
2004
5% 5%
10%
3%
7%
5%
0%
sanayi
ulaştırma
konut
tarım
hizmet
ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ
Enerji Türlerine Göre Sektörel Nihai Enerji Tüketim Oranları
1990
Elektrik
10%
Kömür
24%
Biomas
1%
Gaz
2%
2004
Elektrik
16%
Diğer
19%
Petrol
44%
Kömür
21%
Biomas
5%
Diğer
9%
Petrol
36%
Gaz
13%
ENERJİ TÜKETİM EĞİLİMİ
Sanayi Sektöründe Enerji Türlerine Göre Nihai Enerji Tüketim Oranları
1990
Elektrik
19%
Diğer
0%
Petrol
29%
2004
Elektrik
18%
Diğer
8%
Petrol
15%
Gaz
16%
Kömür
46%
Gaz
6%
Kömür
43%
İMALAT SANAYİİNDE ALT SEKTÖRLERE GÖRE
ENERJİ TÜKETİM ORANLARI
100%
16
90%
2
3
80%
23
2
2
25
70%
26
60%
20
50%
40%
30%
16
1
11
3
0
2
1
6
8
20%
10%
0%
20
0
gıda
1990
kimya
demir-dışı metal
7
6
tekstil
kauçuk-plastik
Makine-teçhizat
orman
2004
taş-toprak
diğer
kağıt
demir-çelik
Alt sektörlere göre enerji tüketiminde kimya sektörünün 1990 yılında %16’lık payı 2004
yılında %11’e gerilemiştir. 2004 yılında taş-toprak ve demir-çelik sektörlerinin imalat
sanayindeki tüketim payları 1990 yılında olduğu gibi %45 olarak gerçekleşmiştir.
SEKTÖRLERE GÖRE YAKIT FİYATLARININ EĞİLİMİ
Sektörlere Göre Ortalama Yakıt Fiyatlarının (Euro) Eğilimi
300
250
indeks
200
150
100
50
0
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
sanayi
konut
ulaştırma
1995 yılından itibaren enerji fiyatları (Euro) tüm sektörlerde artış eğilimine girmişlerdir. 1998
yılından sonra ulaştırma sektöründe enerji fiyatları hızla yükselmiştir. 1993 and 2004 yılları
arasında ortalama fiyatlar sanayide +1.9%/yıl, ulaştırmada +9.9%/yıl ve konut sektöründe
+2.9%/yıl oranında artmıştır.
kep/euro00
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİL VE NİHAİ ENERJİ YOĞUNLUĞU :
1990-2004 (iklim düzeltmeli)
0,40
0,78
0,35
0,76
0,30
0,74
0,72
0,25
0,70
0,20
0,68
0,15
0,66
0,10
0,64
0,05
0,62
0,00
0,60
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Nihai Enerji Yoğunluğu
% (Artış/Azalış)/Yıl
Birincil Enerji Yoğunluğu
Nihai EY/Birincil EY
1990-1996
1996-1998
1998-2001
2001-2004
1990-2004
Birincil
1.2
-1.4
2.7
-3.0
0.2
Nihai
1.3
-3.4
2.8
-1.4
0.4
-Birincil ve Nihai Enerji Yoğunlukları Artış/Azalışlarının Bazı AB
Ülkeleri İle Karşılaştırılması (1990-2004)
1%
Azalan Enerji Yoğunlukları
%/year
0%
-1%
birincil
nihai
Türkiye
Yuna nistan
Fransa
Almanya
Belçika
EU15
Hollanda
-2%
Birincil enerji yoğunluğu nihai enerji
yoğunluğuna göre daha hızlı
azalmaktadır (veya daha az
yükselmektedir)Îkayıp ve
kaçakların azalması nedeniyle
NİHAİ ENERJİ YOĞUNLUĞU : GERÇEK, İKLİM
DÜZELTMELİ VE DERECE-GÜN
0,290
3500
3150
0,280
2800
2450
2100
0,260
1750
0,250
1400
1050
0,240
700
0,230
350
0,220
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Nihai
Nihai (id)
derece-gün
referans iklim
Derece-gün
kep/00euro
0,270
0,7
0,035
0,6
0,030
0,5
0,025
0,4
0,020
0,3
0,015
0,2
0,010
0,1
0,005
0
0,000
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
sanayi
imalat
ulaştırma
hizmet
tarım
bintep/katma değer(euro00)
bintep/katma değer(euro00)
SEKTÖREL ENERJİ YOĞUNLUKLARI
ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ - SEKTÖRLER
SEKTÖREL ENERJİ TASARRUF ORANLARI
(1990 – 2004)
40
35
30
%
25
20
15
10
5
0
İmalat
Ulaştırma
Konut
Toplam
ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ - SEKTÖRLER
SEKTÖRLER BAZINDA SAĞLANAN ENERJİ TASARRUF MİKTARLARI
(1990 – 2004)
14,0
12,0
MTEP
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
İmalat
Ulaş
Ulaştırma
Konut
Toplam Tasarruf
ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ – İMALAT SANAYİ
İMALAT SANAYİİNDE ALT SEKTÖRLERDE SAĞLANAN TASARRUF ORANLARI
(1990-2004)
30
20
10
5,6
0,2
9,9
15,6
8,5
0
7,2
-2,2
-10
-5,0
-20
-40
-50
-104,5
-60
-70
-80
-90
-100
Tekstil
Makine-teçhizat
Gıda
Kağıt
Çimento
Demir-Dışı
Demir-çelik
-120
Kimya
-110
İmalat
%
-30
ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİLİMİ
- ENERJİ YOĞUN SEKTÖRLER 0,50
0,45
0,40
tep/ton
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
Demir-çelik
Çimento
Kağıt
20
04
20
03
20
02
20
01
20
00
19
99
19
98
19
97
19
96
19
95
19
94
19
93
19
92
19
91
19
90
0,00
Cam
Spesifik enerji tüketimi 1990-2004 döneminde demir-çelik ve cam sektöründe %-0.3/yıl
oranında azalırken, çimento sektöründe +%0.3 ve kağıt sektöründe +%1.1oranında artmıştır.
İMALAT SANAYİİNDE ENERJİ YOĞUNLUĞUNDAKİ DEĞİŞİMLER :
- Yapısal Değişikliklerin Rolü 4,00%
3,00%
2,00%
1,00%
0,00%
-1,00%
-2,00%
-3,00%
1990-1996
Gerçekleşen Enerji
Yoğunluğu
1996-2001
2001-2004
Alt Sektör Enerji Yoğunluğu Değişimlerinin
Sektör Enerji Yoğunluğuna Etkisi
% (Artış/Azalış) / yıl
1990-2004
Yapısal Değişikliğin Etkisi
1990-1996
1996-2001
2001-2004
1990-2004
Gerçekleşen Enerji Yoğunluğu
0.5
-0.4
0.2
0.4
Alt Sektör Enerji Yoğunluğu Değişimlerinin
Sektör Enerji Yoğunluğuna Etkisi
1.5
-0.8
2.8
0.9
Yapısal Değişikliğin Etkisi
-1.0
0.4
-2.6
-0.5
İMALAT SANAYİİNDE ENERJİ YOĞUNLUĞUNDAKİ DEĞİŞİMLER :
- Yapısal Değişikliklerin Rolü – Katma Değer
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
17%
21%
18%
19%
7,0%
8%
10%
3%
1%
15%
6,0%
8%
9%
2%
1%
12%
6,0%
6%
10%
3%
1%
17%
6,0%
8%
7%
2%
1%
10%
13%
16%
15%
17%
3%
5%
4%
20%
20%
18%
1990
1996
2001
makine-teçhizat
tekstil
kimya
diğer
kauçuk-plastik
orman
taş-toprak
7%
25%
2004
gıda
kağıt
ana metal
Enerji
Yoğun
Olmayan
Sektörler
SEKTÖRLERE GÖRE ENERJİ KULLANIMINDAN
KAYNAKLANAN CO2 EMİSYONLARI
270
241
1990=100
182
160
156
156
122
135
0
nihai
Kaynak : TÜİK, EIE
sanayi
ulaştırma
konut
tarım
hizmet