KASIM 2010 ñïèñàíèå

KASIM
2010
Aylık Aile, Çocuk
ve Kültür Dergisi
YIL: 16, SAYI: 153
FİYATI: 1,50 lv.
ISSN 1310-6422
ñïèñàíèå
Ноември
2010
1
içindekiler
4
k
Ço cu
Ai le,
rg isi
Ay lık
ltü r De
ve Kü
KASIM
2010
SAYI: 153
YIL: 16,
1,50 lv.
FİYATI: -6422
ISSN 1310
ñïèñàíèå
Ноември
2010
1
4
8
10
14
18
20
24
28
30
32
38
40
42
44
17
2 Kasım
2010
Ноември 2010, брой: 153
съдържание
Kasım 2010, Sayı: 153
10
14
Işık
Светлината
Ne, Niçin, Nasıl?
Какво, защо, как?
Şifalı bitkiler
Лечебни билки
Yagodina Mağarası
Ягодинската пещера
İyiliklerin Dönüşü
Добрините се връщат!
Türkçe ve Edebiyat
Hakan Şükür
Annemizin Köşesi
За майките
İhtiyacınız olan enerjiyi sağlayacak en doğal 10 gıda
Десет храни, които да задоволят калорийните ни нужди
Ümit dergisi Kırcali’de 15. yaş gününü kutladı
Списание Юмит чества 15- годишнина в Кърджали
Sizden Gelenler
Вашите отзиви
Genç Ressamlar
Млади художници
Mizah
Хумор
Bulmaca
Кръстословица
30
32
Editör’den
Toplumun temel taşı Aile
Bir toplumu veya bir milleti meydana getiren en küçük yapı taşı ailedir. Buna bir maddeyi,
bir varlığı meydana getiren molekül de diyebiliriz. Bir binayı meydana getiren taşlar veya tuğlalar
sağlamsa o bina da o kadar sağlam olur. Bu noktadan hareketle bir toplum için aile de o nispette
önemlidir.
Değişik platformlarda Bulgaristan aile yapısı masaya yatırılıyor. Maalesef çok iyi sonuçlar çıktığı
söylenemez. Yapılan araştırmalarda toplumda nüfus artışının az olduğu saptandı. Son zamanlarda
nikahsız birlikteliklerin moda haline geldiği, bu durumdan kadınların olumsuz şekilde etkilendiği
ortaya çıktı. Nikahsız birlikteliklerde iki taraf da sorumluluktan kaçtığı için doğum oranının düşük
olduğu, çocuk olsa da babaların sorumluluk almaktan uzak durdukları saptandı. Buna karşılık devlet doğumu teşvik için, her doğan çocuğa belirli bir para ödenmesini öngörüyor.
Ailenin önem verilmediği, nikahın bağlayıcılık özelliğinin göz ardı edildiği toplumlar iki ana
problemle karşı karşıyadır: Birincisi, toplumdaki aile ve çocuk sorumluluğunu almak istemeyen
bireyler çocuk yapmadan kaçınıyorlar. Bu konuda yapılması gereken, her iki tarafa da sorumluluk
duygusunun kazandırılmasıdır. Bu nasıl olacak? Toplumda bulunan herkes, özellikle göz önünde
bulunan insanları (sanatçı, sporcu, siyasetçi vs.) örnek alır. Örnek aldığı bu kişilerin aile yaşantısıyla
ve uyumuyla çok güzel bir aile örneği sergilemeliler ki; toplumdaki diğer fertler de aynı çizgiye
gelebilsin.
İkinci ana problem ise, doğan çocukların topluma faydalı birer birey olarak yetiştirilememesidir. Çünkü aile bağları çok zayıf olan çocukların babaları maalesef sorumluluk duygusu taşımıyor.
Böyle olunca da baba terbiyesi görmemiş çocuklar toplumda şiddete, kötü alışkanlıklara daha
açık olabiliyorlar. Anne babalı bir aile ortamında yetişen çocuk ise; daha karakterli oluyor. Bunu da
okulda verilecek terbiyeyle takviye edilebilirse, o insan toplumda faydalı bir fert haline gelebilir.
Toplumun problemleri aile yapısından başlıyor. Problemlerin kökten çözümü de sağlam aile
yapısına ulaşmaktan geçiyor. Sanırım bu konunun uzmanları, meseleye hassasiyetle eğilir ve çözüme inanırlarsa bu problemlere çözüm üretilebilir.
Sağlıklı bir toplum ümidiyle...
СЕМЕЙСТВОТО – ОСНОВНАТА ГРАДИВНА ЕДИНИЦА НА ОБЩЕСТВОТО
Основната градивна единица на обществото или на един народ несъмнено е семейството. Може да го наречем и молекула, чрез която се образува някакъв предмет. Когато
тухлите на една сграда са здрави, то и сградата е устойчива. Затова и за обществото семейството е толкова важно.
В различни платформи бе поставен въпроса за семейната структура в България. За съжаление не бихме могли да кажем, че резултатите и становищата бяха много положителни.
Спомена се намаляването броя на населението. Напоследък стана мода съвместното съжителство без брак, а това влияе отрицателно на жените. При съжителството без брак и
двете страни бягат от отговорност и това води до ниска раждаемост, а дори да имат деца
бащите са безотговорни към рожбите си. Затова и държавата обмисля вариант за допълнителни бонуси при раждане на дете.
Общества, в които не се отделя необходимото значение на семейството и брака, който
изпълнява сплотяваща роля, са изправени пред два основни проблема: Първия е, че живеещите заедно не желаят да поемат отговорности, което влияе на раждаемостта. Решението
и двете страни да бъдат насърчавани да поемат своите отговорности. Но как ще стане
това? Всички в обществото, особено лидерите на обществото (певци, спортисти,
политици и др.) да бъдат за пример. Те трябва да дадат своя добър пример на
останалите в обществото за да им подражават.
Вторият основен проблем, е новородените да бъдат възпитавани по
начин, по който да бъдат полезни за обществото. Защото в семейства,
в които никой от родителите не поема необходимите отговорности
децата не получават добро възпитание и са податливи на агресия
и лоши навици. А дете, което е възпитано под крилото на майката
и бащата притежава характер. Ако и в училище успее да получи
допълнително морални норми, то се превръща в полезна личност за цялото общество. Проблемите в обществото започват
от семейството. И решаването на тези проблеми минава през
едно сплотено и отговорно семейно гнездо. Надяваме се, че
ако специалистите в тази област работят усилено могат да
разрешат и налегналите ни проблеми.
С пожелание за отговорно и сплотено общество....
Издава: „A-PRESS“ OOD
GENEL YAYIN MÜDÜRÜ
Главен редактор
Şevki ŞEN
[email protected]
YAYIN EDİTÖRÜ
GÖRSEL YÖNETMEN
Отговорен редактор и
Графично оформление
Nihat DAVUT
[email protected]
YAYIN KURULU
Издателски колектив
Sami Nuri
Mehmet Ömer
İlhan Halibryam
Ahmet Aptulov
ABONE - 2011 / АБОНАМЕНТ - 2011
12 месеца: 18.00 лв.
6 месеца: 9.00 лв.
3 месеца: 4.50 лв.
ABONE VE DAĞITIM
BULGARİSTAN POSTASI
PK No: 1940
Абонамент и разпространение
БЪЛГАРСКИ ПОЩИ
ПК No: 1940
BÜROLAR / ОФИСИ
Kırcali/Кърджали: 0361 / 814 53
Şumen/Шумен: 054 / 830 693
Varna/Варна: 052 / 612 634
Plovdiv/Пловдив: 032 / 63 11 58
Haskovo/Хасково: 038 / 66 21 67
Ruse/Русе: 082 / 87 55 32
Burgas/Бургас: 0897 080 117
Smolyan/Смолян: 0897 080 108
www.umitdergisi.com
e-mail: [email protected]
Adres: Sofya 1202, ul. “Timok” No: 2,
Tel/Faks: 02-832 31 11
Адрес: София 1202, ул. “Тимок” № 2,
тел./факс: 02-832 31 11
Dergiye gönderilen eserler iade
edilmez. Yayınlanan yazı ve şiirler
kaynak gösterilerek yayınlanabilir.
Yazılarda gerekli görülen düzeltmeler
yapılır. Yazıların sorumluluğu yazara
aittir.
Получени материали не се връщат.
Всички материали се публикуват
с посочен източник. Материалите
се редактират по необходимост.
Отговорност за материала носи
авторът.
NOT: Dergide yer alan tercümeler, harfiyyen olmayıp mana olarak
verilmiştir.
Mustafa ÖZDEMİR
Iık
СВЕТЛИНАТА
B İL İM / Н А У К А
4 Kasım
2010
E
trafımıza baktığımızda birbirinden farklı hususiyetlerde maddeler görürüz. Esnek-berk, pürüzlüpürüzsüz, sert-yumuşak, saydam-opak,
mat-parlak… Saydamlık-opaklık ve
matlık-parlaklık gözümüzle algıladığımız özelliklerdendir. Gözümüzle algıladığımız her şeyin ışıkla alâkalı olduğunu
söyleyebiliriz. Işık olmasaydı gözümüzün
yaratılmasının hiçbir manası olmayacaktı. Tabii ki gözümüz olmasaydı ışığın da
bizim için çok anlamı olmayacaktı.
Işık Nedir?
“Işık nedir?” sorusu yerine “Işık ne
değildir?” sorusunu cevaplamak daha kolaydır. Işığın hacmi yoktur; kütlesi de. Bunun için ışık bir madde değildir. Bir enerjidir. Yine de bir tanım yapmak gerekirse
“Işık, kütlesi olmayan ve foton adı verilen
elektro manyetik dalgalarca taşınan bir
enerji türüdür.” diyebiliriz.
Işık Hızı, Işık Yılı
Bir varlığın belirli bir zamanda aldığı yola hız diyoruz. Masal kitaplarında
kaplumbağa ile tavşanın hızları karşılaştırılır. Peki, ışığın hızını ne ile kıyaslayacağız? Kıyaslamaya çalışalım: Saatte 100
km hızla giden bir araç saniyede yaklaşık
28 metre, saatte 1000 km hızla giden bir
uçak saniyede yaklaşık 278 m yol alır. Sesin havada saniyede aldığı yol 340 metredir. Ya ışık? 300.000.000 metre. Yanlış
okumadınız. Tam üç yüz milyon metre.
Işık hızına ulaşan bir araç yapılsa bir saniyede dünyanın etrafını 7 tur atmak
mümkün olabilecekti.
Işığın 365 gün 6 saatte aldığı yola ışık
yılı diyoruz. Bu da dudak uçuklatacak bir
sayı: Tam 9.467.280.000.000 km. Bir başka deyişle ışık bir yılda 9 trilyon kilometreden fazla yol alır. Bazı yıldızların ışıkları henüz Dünyamız’a ulaşmamıştır. Bazı
yıldızlar ise ömürlerini tamamlamalarına
rağmen ışınları bize hâlâ ulaşmaktadır.
Bu da bize kâinatın ne kadar büyük yaratıldığını gösteriyor.
Güneş ve Ay Tutulması
Işık doğrusal yoldan ilerler. Önüne
saydam olmayan bir engel çıkınca artık
ilerleyemez. Güneş ve Ay Tutulması da
К
огато се огледаме наоколо, виждаме различни предмети и форми: еластични – твърди, съвършени – несъвършени, меки – корави,
прозрачни – непрозрачни, лъскави
– матирани ... Прозрачността, лъскавостта и матираността са особености
на предметите, които възприемаме със
зрението. Може да се каже, че всичко,
което се възприема с човешкото око, е
свързано със светлината. Ако нямаше
светлина, тогава очите ни щяха да са
напълно безполезни. Разбира се, ако
нямахме и очи, тогава и светлината
щеше да е безполезна.
Какво представлява светлината?
По-лесно е да се отговори на въпроса “Какво не е светлината?” Светлината
няма обем, нито маса. Затова и светлината не е вещество. Тя представлява
енергия. Ако трябва да се даде дефиниция, може да се каже, че “Светлината е
вид енергия, която няма обем и маса и
която се пренася чрез електромагнитни вълни, наричани фотони”.
Светлинна скорост, светлинна
година
Скоростта е времето, за което едно
нещо изминава определено разстояние. В приказките често се сравнява
скоростта на костенурката и заека. С
какво обаче да сравним скоростта на
светлината? Нека се опитаме. Автомобил, движещ се със 100 км в час изминава 28 метра за една секунда. Самолет
със скорост на летене 1000 км/ч изминава 278 метра за една секунда. Звукът
изминава 340 метра в секунда. Светлината пък изминава за една секунда 300
000 000 метра! Няма грешка в числото!
Точно триста милиона метра. Ако се
направи подвижно средство с подобна скорост, то ще може да обиколи за
една секунда земното кълбо цели седем пъти.
Една светлинна година се равнява на разстоянието, което изминава
светлината за 365 дни и 6 часа. Разстоянието е също умопомрачително: точно 9 467 280 000 000 км. С други думи
за една година светлината изминава
разстояние повече от девет трилиона километра. Светлината от някои
звезди все още не е достигнала нашата
Земя. Някои звезди вече са угаснали,
Ay, Güneş’ten aldığı ışınları Dünyamıza yansıtan bir
gök cismidir. Ay’a yüklenen
bu vazifeyle gecelerimiz
zifiri karanlık olmaktan kurtulur. Ancak Dünya ve Ay’ın
hareketleri sırasında Güneş
ile Ay’ın arasına Dünya girer.
Bu durumda Ay Güneş’ten
ışık alamaz, dolayısıyla Dünyamıza ışık da yansıtamaz.
Bu olay Ay Tutulması olarak
adlandırılır.
ışığın doğrusal yolla ilerlemesinin bir sonucudur.
Kısaca açıklamaya çalışalım.
Bütün gök cisimleri gibi Güneş, Dünya ve Ay hareketlidir. Dünya kendi etrafında ve Güneş’in çevresinde döndürülürken, Ay hem kendi etrafında,
hem Dünya’nın etrafında hem de Dünya ile birlikte
Güneş’in etrafında döndürülür. Güneş Sistemi’nin
bir bütün olarak hareketlerini de bunlara eklemek
mümkündür. Bu hareketler esnasında Ay, Güneş ile
Dünya arasına girerse güneş ışınları dünyanın bir
kısmına ulaşamaz. Bir başka deyişle Ay’ın gölgesi
Dünya’nın üzerine düşer. Ay’ın gölgesinin düştüğü
alanlarda Güneş Tutulması gerçekleşir.
Ay, Güneş’ten aldığı ışınları Dünyamıza yansıtan bir gök cismidir. Ay’a yüklenen bu vazifeyle gecelerimiz zifiri karanlık olmaktan kurtulur. Ancak
Dünya ve Ay’ın hareketleri sırasında Güneş ile Ay’ın
arasına Dünya girer. Bu durumda Ay Güneş’ten ışık
alamaz, dolayısıyla Dünyamıza ışık da yansıtamaz.
Bu olay Ay Tutulması olarak adlandırılır.
Işık Kaynakları
Dünyamızın en büyük ışık kaynağı Güneş’tir.
Yakıtların (odun, kömür) yanmasıyla ortaya çıkan
ışığı biliyoruz. Günümüzden yaklaşık 130 yıl kadar
önce elektrik enerjisini ışık enerjisine çeviren ampullerin icadıyla yapay ışık kaynakları çoğalmıştır.
Milyonlarca yıl önce doğal ışık kaynağı olarak yaratılan canlılar da vardır. Ateş böceği, denizyıldızı,
denizkestanesi, kimi mürekkep balıkları hatta bazı
mantar türleri ışık üretecek kabiliyette yaratılmışlardır. Onların mükemmel yaratılışları çok az enerji
harcayarak emsalsiz ışık üretme imkânı sağlar. Bu
canlıların ışığı üretirken ortaya çıkan ısı ve enerji-
но светлината им все още достига до нас. Това е
свидетелство за необятността на вселената.
Слънчево и лунно затъмнение
Светлината се движи праволинейно. Ако
пред нея се изпречи непрозрачен обект, тя не
може да продължи напред. Слънчевото и лунното затъмнение са резултат именно от праволинейното движение на светлината. Нека да обясним накратко тези феномени.
Подобно на всички небесни тела, Слънцето,
Земята и Луната се движат. Земята се върти около собствената си ос и около Слънцето. Луната
се върти около собствената си ос и около Земята, а заедно със Земята и около Слънцето. Към
това може да добавим и движението на цялата
Слънчева система. При всички тези движения,
ако Луната попадне в позиция между Слънцето и
Земята, тогава част от слънчевите лъчи не могат
да достигнат земната повърхност. С други думи
върху Земята пада сянката на Луната. Именно
тогава се получава слънчево затъмнение.
Луната е небесно тяло, което отразява слънчевата светлина върху Земята. Благодарение на
това нощите на Земята не са безпрогледни. При
движението на небесните тела от време на време се стига до ситуация, в която Земята застава
в позиция между Луната и Слънцето. Тогава до
Луната не достигат слънчеви лъчи и тя не отразява слънчева светлина към земната повърхност.
Това явление се нарича лунно затъмнение.
Източниците на светлина
Най-големият за Земята светлинен източник е Слънцето. Знаем, че при горенето на
дърва, въглища също се произвежда светлина.
Ноември
2010
5
den etkilenmemeleri Yüce Allah’ın mükemmel yaratışının delillerindendir.
Gökkuşağı
Tek renk olarak gördüğümüz beyaz ışık, bünyesinde yedi farklı rengi barındırır. Bu renklere
ayrılması için yoğunluğu uygun saydam bir cisme
çarparak kırılması gerekir. Cam prizma bunlardan
biridir. Avizelerden yansıyan ışığın duvarda renklere ayrılmasını buna misal olarak verebiliriz. Su
damlacıkları da ışığı kıran maddelerden biridir.
Yağmur sonrası ya da buharlaşma sonucu havada asılı kalan su damlacıklarına güneş ışınlarının uygun bir açıyla gelmesi sonucunda da kırılma
meydana gelir. Bu kırılma sonucunda yarım çember
şekilde muhteşem görüntü meydana gelir.
С изобретяването на
електрическата крушка преди близо 130 години, която превръща
електрическата енергия в светлинна, източниците на изкуствена
светлина са увеличават.
Преди милиони години
са се появили и живи
същества, които са източник на естествена
светлина, като светулката, морската звезда,
морският кестен, някои
риби и гъби. Уникалното им устройство им
позволява да произвеждат светлина с минимален разход на енергия. Те
са свидетелство за съвършеното устройство на
вселената.
Дъгата
Ние възприемаме светлината само в един
цвят, но тя съдържа седем различни цвята. За да
могат да се видят всички цветове на светлината,
тя трябва да се пречупи през прозрачно тяло като
например стъклена призма. За пример може да
дадем и отблясъците по стените от полилея. Водните капки също пречупват светлината. След
дъжд се получава интензивно изпарение и тогава слънчевата светлина се пречупва през издигнатите във въздуха водни капки. В резултат на
това се образува пъстроцветна дъга.
Sadece Görmek İçin Değil
Işık olmazsa hiçbir varlığı görmemizin mümkün
olmadığını biliyoruz. Ancak ışığa başka bir olmazsa
olmaz görev yüklenmiştir: Fotosentez. Fotosentezi, bitkilerin ışığın yardımıyla besin üretme işlemi
olarak açıklayabiliriz. Işık yaratılmasaydı bitkilerin
yaşaması mümkün olmayacaktı. Bitkisiz bir dünyada da insan ve hayvanların yaşamasına da imkân
olmayacaktı.
Не само за виждане
Знаем, че без светлина не бихме могли да
виждаме изобщо. Но светлината има и друга
много важна функция – фотосинтезата. Това е
процес, при който растенията произвеждат хранителни вещества благодарение на слънчевата
светлина. Затова растенията не биха могли да
живеят без светлина. А без растенята не биха
могли да живеят животните и човекът.
... Ötesi Işınlar
Göremediğimiz ışınlar da vardır. Gökkuşağının
bir tarafında mor, diğer tarafında kırmızı vardır.
Mor rengin de kızıl rengin de ötesinde ışınlar vardır. Gözümüz o ışınların dalga boyunu fark etmeye
uygun yaratılmadığı için onları göremeyiz. Teknolojinin gelişmesiyle farkına vardığımız mor ötesi
kızıl ötesi diye adlandırılan bu ışınlar birçok alanda
kullanılır. Radyasyon da gözle göremediğimiz ancak oldukça zararlı bir ışındır.
... Инфра светлини
Има и светлини, които ние не можем да видим. На дъгата в единия край има лилав, а в
другия червен цвят. И двата цвята имат обаче
нюанси, които ниене виждаме като инфралилаво и инфрачервено. Причината е, че нашето
око не улавя техните вълни. Те могат да се уловят чрез технологии и да се използват в нашия
живот. Радиацията също е светлина, която не
можем да видим, но която е много опасна за
живота ни.
6 Kasım
2010
KOALALAR OKALİPTÜS
YAPRAKLARINI NASIL SİNDİRİR?
КАК КОАЛИТЕ СМИЛАТ
ЕВКАЛИПТОВИТЕ ЛИСТА?
A
vustralya’da yaşayan otçul hayvanlar olan
koalaların ana besin maddesi okaliptüs
ağacının yapraklarıdır. Okaliptüs yaprakları
yüksek miktarda lif ve çok az da protein ihtiva eder. Bu yapraklarda güçlü kokulu yağlar
ile birçok hayvan ve biz insanlar için yenilemez olan siyanür gibi zehirli maddeler de bulunur. Bu maddeler başka canlılar için zararlıdır
ama koalanın vücudunda zehir tesirini kaybederler. Aslında otla beslenen diğer hayvanlar gibi koala da okaliptüsün ana maddesi olan selülozu sindiremez. Ancak vücutlarında onlar için bu işlemi
yapan minik canlılar vardır. Bu minik canlılar koalanın körbağırsağında yaşayan mikroorganizmalardır. Koalaların oldukça büyük olan kalınbağırsakları körbağırsaklarına açılır. Sindirim sistemine
giren okaliptüs yapraklarının sistemden geçişi
körbağırsağa gelince geciktirilir. İşte bu gecikme
sırasında körbağırsaklardaki mikroorganizmalar
faaliyet göstererek selülozu koalanın faydalanacağı
hâle getirirler. Diğer yandan yaprağın yapısındaki
yağlar ve zehirli kimyasal maddeler de koalanın karaciğerinde süzülerek etkisiz hâle gelirler.
оалите са тревопасни животни, които обитават
Австралия. Хранят
се основно с евкалиптови листа, които имат влакнеста
структура и са бедни
на протеини. Освен това
съдържат и много ароматни
масла, както и вещества, които са
отровни както за животните, така и за човека. Те
обаче нямат отровно въздействие върху коалите.
Всъщност, подобно на другите тревопасни животни
и коалите не могат сами да усвоят целулозата от евкалиптовите листа. Тази функция се изпълнява от
живеещите в организма им малки живи същества.
Те представляват микроорганизми, които се намират в сляпото черво на коалата. При преминаването
на евкалиптовите листа през храносмилателната
система, когато са в сляпото черво, целулозата в тях
се разгражда от въпросните микроорганизми, за да
може да служи на коалата. От друга страна ароматните масла и отровните вещества от евкалиптовите
листа преминават в черния дроб и така вредното им
въздействие бива осуетено.
PERGEL NE İŞE YARAR?
ЗА КАКВО НИ СЛУЖИ ПЕРГЕЛЪТ?
P
ergel, birbirine bir noktadan menteşe
ile bağlı olup birbirinden ayrılabilen
iki koldan meydana gelen bir alettir. Geometrik şekillerin çiziminde ve çeşitli meslek dallarında ölçü aleti olarak kullanılmaktadır. Küçük doğru parçaları ve açılar
arasındaki mesafeler de pergellerle ölçülür. Pergelin kollarından birinin ucu sivridir. Bu uç, üzerinde çizim yapılacak alana
sabitlenir. Diğer kolda ise çizim yapmada
kullanılacak kalemin yerleştirileceği bir
yer vardır. Üzerinde kalem olan kol, sabit
hâlde tutulan sivri uçlu kolun çevresinde
döndürülerek istenilen çizim yapılır.
8 Kasım
2010
К
П
ергелът е уред с две рамена, свързани в единия край, а в другия могат
да се разделят. Използва се за чертане
на геометрични фигури и за измервания в различни професионални сфери.
Разстоянията между ъглите се измерват
с пергел. Върхът на едното от двете рамена на пергела е остър, за да може да се
застопори върху повърхността. В края
на другото рамо има място за поставяне
на молив. Рамото с поставения на него
молив се върти около застопореното
рамо и така може да се очертае кръг или
друга геометрична фигура.
A. Başak SEZGİN
MIKNATIS NEDİR?
ЩО Е МАГНИТ?
M
anyetik kutup özelliği sayesinde demir, nikel,
çelik gibi maddeleri kendisine çekebilen cisme
mıknatıs adı verilir. Mıknatısın uçlarına kutup denir ve
her iki ucu yani her iki kutbu da itme ve çekme özelliğine sahiptir. Mıknatıs kutuplarını belirlemek
için kuzey ve güney ifadeleri kullanılır. Elimize
bir çubuk mıknatıs alıp onu ikiye bölersek iki
ayrı mıknatıs elde etmiş oluruz. Bu mıknatısın da aynı şekilde iki kutbu olur. Sözünü
ettiğimiz itme ve çekme özelliğine tabiatta var
olduğu hâliyle doğal olarak sahip olan mıknatıslara doğal mıknatıs denir. Sonradan kazandırılan özelliklerle bu hâle gelmiş olanlar ise yapay
mıknatıs adını alır. Mıknatıslar günlük hayatımızda
pek çok yerde kullanılır. Pusula, bilgisayarların içindeki hard diskler, kredi ve ATM kartları, televizyon ve
bilgisayar monitörleri, kapı zili, hoparlör, mikrofonlar
bunlardan bazılarıdır. Mıknatıslar çok fazla ısıtıldıklarında ya da ağır darbe aldıklarında bozulurlar.
DİZ EKLEMİ OLMASAYDI NE OLURDU?
B
acaklarımız; uyluk kemiği, diz eklemi, kaval ve baldır kemiklerinden meydana gelmiştir. Diz eklemimizin varlığı bacaklarımızın görevi bakımından çok
önemlidir. Diz eklemimiz olmasaydı, bacağımızdaki
üst ve alt kemikler tek bir kemik olsaydı, yere çömelip
kalkamayacaktık. Yere otursak bile dizlerimizi kıramadığımızdan, kalkışımız da oturuşumuz gibi zor olacaktı. Yürümemiz çok yavaş, zor ve çirkin olacaktı. Adım
atarken kalçadan dışa daire çizerek ya da arkadan öne
bir değneği sallar gibi bacağımızı atarak yürüyecektik.
Dengemizi sağlamak için hareketlerimiz yavaş olacaktı.
Tehlike anında seri hareketler yapmak istesek yere düşmemiz kolay olacaktı. Merdiven çıkmamız zorlaşacaktı.
Merdiven çıkıp inerken dizlerimizin bükülmediğini bir
düşünelim. Bükülmeyen bir dizle, futbol, güreş, boks,
koşu, bale, jimnastik, buz okeyi, tenis, futbol gibi sporları nasıl yapardık? Dağa nasıl tırmanır, yüksek binalara
nasıl çıkar, yerden bir eşyayı nasıl alırdık? Dizimiz; ekleminin içindeki menüsküsleriyle, iç, dış, ön, arka bağlarıyla; sıvı salgılayan yastık dokusuyla âdeta bir göreve
programlanmış uzuvlarımızdandır. Yokluğu büyük bir
kayıp, varlığı çok önemli bir nimettir.
М
как
во
защ
о
как
агнитът е тяло, което привлича към себе си
предмети от желязо, никел, стомана, благодарение на магнитните полюси. Двата противоположни края на магнита се наричат полюси, които
могат както да привличат, така и да отблъскват. Полюсите биват север и юг. Ако счупим
една магнитна пръчка на две, ще се получат два нови магнита, които имат
по два полюса. В природата има
естествени магнити, които имат
способността да привличат и да
отблъскват. Има и изкуствени
магнити. Магнитът има широко
приложение в живота ни. Използва се за направа на компаси, твърдия диск на компютрите,
дебитни и кредитни карти, телевизионни и компютърни монитори, звънци,
високоговорители, микрофони. Ако е много навлажнен или със сериозно увредена повърхност,
магнитът губи своите характерни качества.
АКО НЯМАХМЕ КОЛЕННИ СТАВИ?
К
ракът ни се състои от бедрена кост, коленна става и прасец. Коленната става играе важна роля за
функциите на краката ни. Ако нямахме коленна става и горната и долната част на крака ни се състоеше
само от една единствена кост, нямаше да можем да
свиваме крака си и да клякаме. Дори и да успеем да
седнем на земята, после не бихме могли да станем.
Щяхме да вървим много бавно и походката ни щеше
да е грозна. Щяхме да вървим, като си премятаме
крака от хълбока, очертавайки страничен кръг, или
като го люлеем напред назад. Щяхме да се движим
бавно, за да пазим равновесие. Когато се наложат
по-енергични движения при наличие на опасност
например, щяхме лесно да падаме. Трудно бихме се
изкачвали по стълби. Представете си как бихме се
изкачвали и слизали по стълби, ако краката ни не
се свиваха в коленете. Ако нямахме коленни стави,
как бихме играли футбол, борба, бокс, балет, гимнастика, хокей на лед, тенис и да тичаме? Как щяхме
да се катерим, да се качваме във високи сгради, да
се навеждаме и вземаме предмет от пода? Коляното
ни има сложно устройство, включващо менискус,
вътрешни, външни, предни и задни връзки, както
и смазваща течност. Липсата на колянна става би
била голяма загуба, а наличието й е безценен дар.
Ноември
2010
9
NANE
10 Kasım
2010
ЛЕЧЕБНИ БИЛКИ
ŞİFALI BİTKİLER
İsmail Deniz
Ş
ifalı bitkiler arasında
bazıları aromatik (kokulu) özellikleriyle doğrudan sinir sistemine tesir ederek
hastalıkların tedavisinde kullanıldığı gibi, çay demler gibi, sıcak su
ile damıtılarak uçucu esansların
suya geçmesiyle elde edilen sıvılarıyla da, oldukça tesirli bir şekilde
kullanılabilir.
Bir Akdeniz ülkesinde (meselâ
Türkiye’de), tatilini geçirmiş bir turist, lâvanta çiçeği, defne, biberiye
ve yabanî nane gibi maki bitkilerinin kokusuyla tanışma fırsatı bulmuş demektir. Bu râyihâ o kadar
kuvvetlidir ki, ciğerleri temizler ve
nezleyi tedavi eder. İşte bu husus
ağırlıklı olarak, yaban nanesinden
kaynaklanmaktadır.
NANE
Nane bitkisinin kurusunu yemeklere lezzet vermesi için kullanmak dışında, çoğumuz bu şifalı
bitkinin ne işe yaradığının farkında
bile değilizdir. Halbuki tabiatta sayısız nane çeşidi vardır ve tesirleri
o kadar çok yönlüdür ki.
Nane, sulak alanlar ve çay kenarlarında, çayırlardaki küçük
akarsu kenarları gibi, yakınında su
bulunan her ortamda görülebilir.
Uzunca yapraklara ve pembemsi
çiçeklere sahip, bir metre uzunluğa
ulaşabilen bu bitkiden yayılan kokunun özünü, müessir madde olan
mentol teşkil etmektedir.
Solunum yollarını temizleme
konusunda mentolün tesiri; hem
eski çağ tıbbı, hem de modern tıp
açısından çok iyi bilinmektedir.
Н
якои лечебни билки
влияят директно на
нервната система с
аромата си. Други проявяват
лечебните си свойства, след
като се приготви извара от тях
– така полезните им съставки
преминават във водата.
Когато един турист изкара
почивката си в средиземноморска страна (например Турция),
ще се запознае с аромата на
лавандулата, дафиновия лист,
ментата. Ароматът им е толкова силен, че прочиства белите
дробове и лекува хремата. Найсилно е въздействието на дивата мента.
МЕНТА
Изсушената и стрита мента се използва за подправка на
ястия, но мнозина от нас нямат
представа за истинските целебни свойства на ментата. В
природата има безброй видове
мента с най-разнообразни качества.
Ментата вирее в мочурливи
места, ливади, до потоци. Има
продълговати листа и розови
цветчета. Може да достигне височина до един метър. Съдържа
веществото ментол.
Способността на ментола
да прочиства дихателните пътища, е добре известна както в
древната, така и в съвременната медицина. Но тази ароматна
есенция не се използва само за
тези цели. Ментолът намалява
главоболието, използва се даже
и при лекуването на заболяванията на нервната система.
Ancak bu harika esansın kullanımı
bununla sınırlı değildir. Meselâ şakaklara sürülen bir damla mentol baş ağrısına iyi
gelmekte, hattâ sinir ağrılarını tedavide başarılı neticeler vermektedir. Spor yaptıktan sonra, inceltilmiş
nane yağıyla yapılan masaj, gergin kasları gevşetir;
yağışlı ve soğuk havalarda sauna banyolarında demlendirilerek suya geçen bu yağ, bağışıklık sistemini
takviye eder ve kişiyi soğuk algınlığından korur. Krem
olarak veya kompres şeklinde ise kaşıntıyı giderir.
Ancak mentol kullanımında dikkatli olunması
gereken bir husus daha vardır: Bazı insanların bünyeleri bu maddeye karşı çok hassas olabildiği için, ya
düşük dozda kullanabilirler veyahut bütünüyle alerjik
reaksiyon gösterirler. Nane yağı ayrıca benzer tesir
gösteren başka bir ilâç tedavisine paralel olarak kullanılmamalıdır. Bebek ve küçük çocuklarda da tek başınıza mentol kullanmaktan kaçınınız, çünkü bu gibi
durumlarda aşırı doz alımından dolayı ölüm vak’aları
görülmüştür! Bu sebepten dolayı çocuklar için, daha
yumuşak tesiri olan uzun yapraklı diğer bir nane türü
olan tüylü nane’nin (Mentha longifolia) yapraklarından elde edilen esansı kullanmak daha iyi olur.
MERCANKÖŞK
Mercanköşk (Origanum majorana) ‘ün vatanının
Orta Asya ve Mısır olduğu söylenmektedir. Antik
Çağ Tıbbı’nda bile mercanköşkün mide ve bağırsak ağrılarına iyi geldiği bilinmekteydi. Orta Çağ
Avrupası’nda manastırların bahçelerinde yetiştirilen
ve aynı zamanda baharat olan bu şifalı bitki, zamanla
bütün Kuzeybatı Avrupa’da tanınmıştır. Batı kültüründe mercanköşkü, baharat olarak sucuk yapımında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Faydalarına gelince, mercanköşkü iştahı açar ve
hazmı kolaylaştırır; hattâ bu yüzden ağır ve yağlı yemeklerde hafifletici baharat olarak kullanılır. Hazmı
kolaylaştıran özelliği, % 60 nispetinde taşıdığı uçucu
eterik yağlardan ve tanenlerden ileri gelir. Ancak dikkat! Kim hassas bir mideye sahipse, aşırı miktarda
mercanköşk almamalıdır.
ını nr
a
ll
u
yo nus em
um e ko iri; h de
n
u
l
es
So izlem ün t , hem dan .
ı
l
ın ir
m
te ento tıbb açıs ted sın
m çağ tıp mek esan nırlı
a
d ski ern ilin ka
sı e od i b ari nla kak
m k iy u h unu lâ şa mla i
ço ak b ı b ese r da a iy i ın
ğ
c ım
An llan dir. M len b ğrıs inir a rılı
ku eğil ürü aş a tâ s aşa ir.
d ra s l b hat e b ed
la nto te, vid ekt
a
e
m mek ted verm
l
ı
ge ların eler
rı etic
n
Масажът с ментолово масло след спорт отпуска мускулите. Ментолово масло се използва и в
сауните, които са полезни при дъждовно и студено време. Ментолът укрепва имунната система и предпазва от настинка. Ментоловият крем
или компрес облекчава сърбежа. Но има една
важна особеност, за която трябва да се внимава
при употребата на ментол. Някои хора са свръхчувствителни и алергични към него. Затова при
тях или трябва да се използват малки дози, или
изобщо да не се използва. Ментоловото масло
не бива да се използва заедно с друго лекарство,
което има подобен ефект. Въздържайте се да използвате ментол при деца и бебета без лекарско
предписание, защото можете да преувеличите
дозата. Има регистрирани смъртни случаи точно поради тази причина! Затова за деца е препоръчително да се използва вид мента с влакнести
листа (Mentha longifolia).
РИГАН
Родината на ригана (Origanum majorana) е
Средна Азия и Египет. Още в древната медицина е бил използван за облекчаване на болки
в стомаха и червата. В средновековна Европа
е бил култивиран в манастирите като билка и
подправка. С времето става популярен в цяла
Севрозападна Европа. Там риганът е неизменна
подправка при направата на наденици.
Що се отнася до полезните му свойства, риганът отваря апетита и стимулира храносмилането. Затова се използва да олекоти някои тежки
и мазни ястия. Способността му да стимулира
храносмилането се дължи на факта, че съдържа
60 % леки етерични масла и танини. Внимание!
MERCANKÖŞK
Ноември
2010
11
BERGAMOT
Bu şifalı bitkinin taze
olanı tercih edilmeli ve sadece birkaç dakika kaynatılmalı. O zaman aroması kuvvetli
olup tesirli maddeleri de uzun süre kalıcı olabilmektedir. Derin dondurularak veya kurutularak saklanan
bu bitki, kışın da baharat olarak kullanılabilir.
Mercanköşkün aroması sebebiyle et ve balık yemeklerinde kullanımı tercih edilir, ama patates ve
sebze yemeklerine de ayrı bir tat katmaktadır.
BERGAMOT YAĞI
Bergamot (Citrus auriantium ssp. bergamia) bilhassa meyvesinin hoş kokusu bakımından portakal
ağacının bir alt türü olarak da kabul edilmektedir. Ne
var ki, bergamotun meyveleri, portakaldan çok farklıdır; küçük sarı renkteki bu meyveler yenilmez.
Bergamot sıcağı sever ve bundan dolayı Akdeniz
ülkelerinde çok sıkça rastlanır. İlk defa İtalyanlar, bu
uçucu yağın şifalı tesirini keşfetmişlerdir. Yüzyıllar
boyunca bergamot halk arasında ateşe, hattâ sıtmaya karşı ilâç olarak kabul edilmiştir. Bergamot esansı,
henüz yeşil ham meyvelerinin taze kabuklarının soğuk olarak preslenmesinden elde edilir.
Bergamot yağı, 300’ün üzerinde kimyevî bileşik
ihtiva eden oldukça kompleks bir karışımdan oluşmaktadır. Temel maddesi linalylazetat olup antiseptik ve ateş düşürücü tesir göstermektedir. Taşıdığı
bergapten adlı maddeyle ciltte alerjik reaksiyon gösterebileceğinden, dikkat edilmelidir. Bilhassa güneş
ışığı ile birlikte deride değişimlere sebep olabilir. Ancak alerjik tesir göstermeyen kişilerde bergamot yağı
cilt üzerinde mükemmel bir koruma sağladığından
çok kullanılır.
Yağ bezleri aşırı bir şekilde çalıştığı için, yağlı ciltlerde sık meydana gelen sivilcelere bergamot yağı iyi
gelmektedir. Yüz bakımı için kolayca temizleme suyu
hazırlanabilir. Bunun için 100 mililitre damıtılmış
suya, üç damla bergamot yağı ve bir damla sitrik asit
(limon asidi) karıştırınız.
Birçok uçucu yağların insanın ruh dünyasına
müspet tesiri olduğu bilinir. Bergamot yağı ruhumuz
üzerindeki depresyon giderici tesiriyle de kendisini
gösterir. Kim ruhî sıkıntı içine düşerse, bu kişi için,
birkaç damla bergamot yağı kokusu genellikle ferahlatıcı olabilir.
12 Kasım
2010
Който обаче има чувствителен стомах, да не прекалява с консумацията
на риган.
За предпочитане е да се консумира пресен, суров риган. Ако
се вари, да е за няколко минути.
Тогава ароматът му е най-силен,
въздействащ и дълготраен. Може
да се съхранява дълго време във
фризер или в изсушено състояние
и да се използва през зимата като
подправка.
Заради аромата му риганът е предпочитана
подправка за риба и месо, а също така и за картофи и зеленчуци.
БЕРГАМОТ
Плодът на бергамота (Citrus auriantium ssp.
bergamia) има хубав аромат. Бергамотът е сорт
портокал, но плодовете му изглеждат много
различно от портакала – те са малки, жълти на
цвят и не се ядат.
Бергамотът обича топлия климат и затова се
среща в средиземноморския басейн. Италианците първи открили целебните качества на аромата му. Векове наред бергамотът е бил използван в народната медицина за сваляне на висока
температура, а даже и срещу малария. Есенцията от бергамот се добива от кората на все още
неузрелите и зелени плодове чрез пресоване.
Маслото от бергамот е сложна смес от над 300
химически съединения. Основна съставка е
линалилацетатът. Той действа антисептично и
смъква високата температура. Съдържащият
се в бергамота бергаптен може да предизвика
алергична реакция и затова трябва да се внимава. В комбинация със слънчевата светлина може
да предизвика промени в кожата. Хората, които
нямат алергия, могат спокойно да мажат кожата
си с масло от бергамот, който играе ролята на
защитен филтър.
Маслото от бергамот стимулира функцията
на мастните жлези и затова е полезен за хора с
мазна кожа и пъпки. Може да се приготви тоалетна вода за почистване на кожата на лицето,
като в сто грама дестилирана вода се капнат три
капки масло от бергамот и една капка лимонена
киселина.
Известно е, че много аромати имат положително въздействие върху душевното състояние
на човека. Маслото от бергамот помага при депресия. Ако човек има душевни притеснения,
може да се ободри с аромата от няколко капки
масло от бергамот.
КАТ
АЛ
№ ОЖЕН
304
АБОНАМЕНТНА КАМПАНИЯ
2011
12 МЕСЕЦА - 35.70 лв.
6 МЕСЕЦА - 17.50 лв.
3 МЕСЕЦА - 8.40 лв.
YAGODİNA MAĞARASI
Ягодинската пещера
Vasvi TASİMOV - Madan
M
erhaba, Ümit dostları. Bu sayıda, sadece burada değil
ülkenin 100 ulusal turistik
yeri arasında bulunan ve
Rodoplar’ın sembollerinden
biri sayılan Bulgaristan’ın en
güzel mağaralarından birisini sizlere tanıtacağız. Söz
konusu olan mağara, Batı
Rodoplar’da yer alıp Devin
kasabasının 20 kilometre güneyinde ve Yagodina köyünün
3 kilometre güneybatısında
bulunmaktadır. Yagodina mağarası (İmamova Dupka adıyla da biliniyor), Bulgaristan’ın
en uzun ve en şirin boğazını
oluşturan 7 kilometre uzunluğundaki Buynovsko Boğazı’nda ve Buynovska nehrinin
(Vıça nehrinin başı) sağ kıyısında yer alıyor. Bu mağara,
Bulgaristan’ın üçüncü, Rodoplar’ın ise en uzun mağarasıdır.
Boğazla ilgili ilk araştırmalar arkeolog Vasil Mikov
tarafından 1927’de gerçekleştirilmiştir . Mikov, bulunan kalıntıların taş-bakır (neolit ve eneolit) devrine ait
olduklarını söylüyor. Daha sonra 1956’da, giriş galerisinde sondaj araştırmaları yapan arkeolog Petır Detev
tarafından ziyaret edilir. Mağara üzerindeki geniş araştırmalar 1963’te, Dimitır Rayçev başkanlığında Çepelare Mağara Bilimi Kulübü tarafından başlatılmıştır.
İlk olarak 8 bin 500 metresi araştırılır. 1982-1986 yıl-
14 Kasım
2010
З
дравейте приятели на
“Юмит”. В този брой
ще ви представим една
от най-красивите пещери в
България, а и не само тук,
която е един от Стоте национални туристически обекта
в страната ни и един от символите на Родопите. Това е
намиращата се в Западните
Родопи
Ягодинска пещера, която
е на 20 км южно от град Девин и на 3 км югозападно от
село Ягодина. Ягодинската
пещера (известна още като
“Имамова дупка”) е разположена на десния бряг на
река Буйновска (началото
на река Въча), която е оформила и най-дългото и живописно ждрело в България
– Буйновското, с дължина 7 км. Тя е третата по дължина пещера в България и най-дългата в Родопите.
Още през далечната 1927 г. тя е била посетена от
археолога Васил Миков, който прави първите сондажни проучвания. Намерените материали той отнася към каменно-медната епоха (неолит и енеолит).
По-късно през 1956 г. пещерата е посетена от друг
български археолог Петър Детев, който извършва
сондажни проучвания в привходната зала. Но основни проучвания на пещерата започват през 1963
г. от страна на спелеоклуб Чепеларе с ръководител
Димитър Райчев, като първоначално са проучени 8
500 м., а през 1982-1986 се извършва повторно кар-
ları arasında mağaranın tekrar kartografisi yapılmıştır.
Yeni bölümlerin keşfedilmesiyle, mağaranın uzunluğunun 10 bin 500 metre ve yaşının yaklaşık 275 bin yıl olduğu tahmin edilmektedir. Mağaranın doğal girişinden
(ilk düzey) 4 metre sonra tabii şekli korunmuş olan,
Avrupa’da tek seramik merkez sayılan eneolit mesken
keşfedilmiştir. Seramik kaplar, çalışma aletleri, kömürleşmiş ekin, seramik fırın, el değirmenleri bulunmuştur.
Kalıntılar, taş-bakır (M.Ö. IV. yüzyıl) devrine aittir.
Proterozoik devre ait mermerlerle şekillenen Yagodina mağarasının üç ana ve iki ara düzeyi bulunmaktadır. Mağaranın ziyarete
uygun hale getirilmesine ve
aydınlatma sisteminin döşenmesine (3. kattan) 1969’da
başlanmıştır. 1982-83 yılında
resmi açılışı yapılan mağaranın 50 ve 80 metre uzunluğunda iki tüneli mevcuttur.
Ziyaretçiler için yapılan parkur bin 100 metre uzunluğunda olup, her yıl yüzlerce
turist tarafından ziyaret edilmektedir. Tüm yol boyunca
sarkıtlar, dikitler, heliktitler,
göller, “leopar derileri” (farklı renkteki kaya katmanları),
dendritler, asılı buzullar gibi
güzel oluşumlar görülebilir.
En mükemmel oluşumlardan
biri olan mağara incilerinin
de bulunduğu mağarada, dünyada bilinen 28 tür oluşumdan 22 tanesi mevcuttur. Nikahların kıyıldığı özel
hazırlanmış tören salonu da atraksiyon olarak sunulmaktadır. Ziyarete açılan bölümün sıcaklığı, yıl boyu
6 °C seviyesinde tutulup, nem oranı ise % 85-91 arasındadır. Giriş kısmının deniz seviyesinden yüksekliği
930 metre, çıkış kısmının ise 937 metre olduğu mağaradaki tesviye değişikliği + 7 metredir(düz ve yatay).
Hayvanlar aleminden farklı yarasa türlerine, mağara
çekirgelerine, küçük örümceklere vb., bitkilerden ise
likenlere, yosunlara, küflere ve mantarlara bu mağarada rastlanabilir.
Bu bölgede 200’den fazla mağara bulunmaktadır.
Bunların 18’i, mağara bilimcilerin geleneksel keşif
araştırmaları esnasında 2000 yılında keşfedilmiştir. Yagodina mağarası, Bulgar Turistik Birliği’nin 100 ulusal
turistik yer arasında bulunmaktadır. Doğanın güzelliğinde düşünceye dalma sebepleri bulan her tabiat hayranı, hiç şüphesiz Rodoplar’a geldiğinde Yagodina mağarısını ziyaret etmeyi ve güzelliklerini görmeyi ihmal
etmeyecektir.
тографиране на пещерата и се откриват нови галерии и участъци, като дължината й достига 10 500 м.,
а възрастта й се определя на около 275 хил. години.
На четири метра след естествения вход на пещерата
(първо ниво) е открито енеолитно жилище – местен
керамичен център, единственото в Европа запазено
в естествения си вид. Открити са находки на керамични съдове, оръдия на труда, овъглено жито, керамична пещ, хромели (ръчни мелници). Останките
датират от каменно-медната епоха (IV-то хилядолетие пр. Хр.)
Образувана в протерозойски мрамори, Ягодинската пещера е на три основни нива и две междинни.
Благоустрояването и електрифицирането й (третият
етаж) като туристически
обект започва през 1969 г.,
но за туристите официално
е открита през 1982-1983 г.
с два изкуствени тунела с
дължина съответно 150 и
80 м., където туристическото трасе е 1 100 м. и се посещава ежегодно от стотици туристи. Великолепни и
красиви образувания могат
да се видят по целия туристически маршрут – сталактити, сталагмити, сталактони, хелектити, синтрови
езера, „леопардови кожи“ (различно оцветени скални слоеве), дендрити, драперии и едни от най-уникалните образувания – пещерните перли. Общо 22
вида образувания от световно известни 28 вида.
Като атракция се предлага и специално подготвена ритуална зала, където се сключват граждански
бракосъчетания. Температурата на благоустроения
участък е 6 ºС - постоянна, целогодишна, а влажността е 85-91%. Надморската височина на входа
е 930 метра, а на изхода 937 метра, денивелация +
7 метра (равна и хоризонтална). От животинския
свят се срещат различни видове прилепи, пещерни
скакалци, паячета, а от флората – лишеи, мъхове,
плесени и гъби.
В този район има над 200 пещери, като 18 от тях
са били открити през 2000 г. при традиционната експедиция на спелеолозите. Ягодинската пещера е сред
Стоте национални туристически обекта на Български туристически съюз. Всеки любител на природната красота, в която намира поводи за размисли,
при гостуването си в Родопите без съмнение няма да
пропусне да посети и види красотите на Ягодинската
пещера.
Ноември
2010
15
K Ü LT Ü R / K У Л Т У Р А
НОВ КАПИТАЛЕН ТРУД НА ПРОФ. Д-Р ИБРАХИМ ТАТАРЛЪ ВЪРХУ
ПРОБЛЕМИТЕ НА ТУРСКАТА
КУЛТУРА В БЪЛГАРИЯ
П
роф. д-р Ибрахим
Татарлъ е автор на
повече от трийсет
и един труда в различни
области на науките: фолклор, литература, култура, история, политология, религия и др. През
последното десетилетие
излязоха редица негови
капитални трудове като
„Мустафа Кемал Ататюрк,
нова Турция, Балканите и
света” /2003/; „Движението за права и свободи,
фактор за демокрация, сигурност и разбирателство
в страната и на Балканите”
/2003/; „Някои особености на Турския фолклор
и литература в България”;
„Турците в българските
земи
/изследователски
подходи” /2003/; „Турски
култови сгради и надписи в България” /2004/; „Турската литература в контекста на
световната литература” /2004/;
„Художествени методи и литературни направления в новата и
най-новата турска литература”
/2004/; „Свидетелства на турските източници и проблеми на
историографията” /2005/; “Джеляледин Руми Мевляна” /2007/;
„Настрадин Ходжа” /2007/; „Правата на човека , на нациите и
малцинствата. Вътрешна и международна правна уредба и проблеми на тяхната реализация в
България - студии” /2009/.
„Проблеми на турската култура в България – студии, ста-
16 Kasım
2010
„Проблеми на турската култура в България
– студии, статии, слова”
– „Bulgaristan’da Türk
Kültürünün Sorunları
- Etütler, yazılar, konuşmalar” / София-2009/ е нов
капитален труд на проф.
д-р Ибрахим Татарлъ
/480 стр./. В него са поставени и осветлени от
научни позиции възникването и многогодишното развитие на турската
култура, на турската
общност от стари времена до наши дни
тии, слова” – „Bulgaristan’da
Türk Kültürünün Sorunları Etütler, yazılar, konuşmalar” /
София-2009/ е нов капитален труд на проф. д-р Ибрахим Татарлъ /480 стр./.
В него са поставени и осветлени от научни позиции
възникването и многогодишното развитие на турската култура, на турската
общност от стари времена
до наши дни, на нейните основни компоненти – фолклор, литература, изкуства,
театър, музика и на някои
от главните им представители.
Книгата на проф. д-р
Ибрахим Татарлъ се състои
от 6 части.
В 1. част в цикъл от седем параграфа са анализирани важни и основни проблеми
на културата и цивилизациите,
като „Какво е култура и цивилизациите в обществата или какви
са техните специални функции?„
– параграф 5 /с. 21/; „Какви са
страноведческите, регионални и
глобални измерения на културите и цивилизациите – п. 7 /с. 23
сл./; „Подходите към културата и
цивилизациите. Двете основни
парадигми – п. 2 /с. 13/; „Съвременните плуралистични полифонични теории на мислене – п.
3 /с. 15 и сл./. В такава връзка
са разгледани културологичните схващания на големия руски
учен М.М. Бахтин /1895-1974/
и специално неговия гениален
труд: „Поетиката Достоевски”
На 26.02.2010 год. се навършват 80 години от раждането на проф. д-р
Ибрахим ТАТАРЛЪ, забележителен общественик, крупен представител на културата в България. Той е посветил повече от 60 години на
журналистиката, написал е много репортажи, пътеписи, статии, портрети за страната и света. Преподавал повече от 35 години в престижни висши учебни заведения като Софийския университет „Св.
Климент Охридски”, Шуменския университет „Епископ Константин
Преславски”, ВИТИЗ, сегашния НАТФИЗ, Висшия ислямския институт
в София, подготвил е стотици специалисти в различните области
на балканистиката, ислямистиката и ориенталистиката, участвал е
в работата на академични институти като Балканистиката – секция
“Средновековен османски феодализъм и Национално-освободителните движения”, а след това в Секция по културната история на балканските култури при БАН. След 10 ноември 1989 год. участва активно в политическия живот през периода на прехода към демокрация,
народен представител от ДПС в VII. ВНС, в XXXV, XXXVI, и XXXVI ОНС,
заместник-председател на парламентарни комисии по новата конституция, по правата на човека и културата, на ПГ на ДПС. От дванайсет години е експерт на ДПС в НС.
/с. 15 и сл./. Осветлен е въпросът за прехода на
разбирането на сблъсъка на цивилизациите към
разбирателство” – п. 4 /с. 19 и сл./. Подчертана е
творческата роля на в. „ЗАМАН”, издаван в София, където са публикувани сериите от статии
на проф. д-р Ибрахим Татарлъ.
Част 2. Обхваща проблемите на турския
фолклор в България и Балканите /с.23 и сл./ в
8 глави.
Проследени са издирванията, събирането и
издаването на фолклорни произведения от големия унгарски тюрколог И. Кунош, големия
турски фолклорист проф. Н. Боратав, големия
български фолклорист Б. Вълчев и др. Разгледани са историческата и фолклорна личност на
Настрадин Ходжа, мевлидската литература и
др. части.
3. част обхваща образователната и културна
система. Тук заемат място статии и цели студии
за образованието на турското малцинство, отделните учебни заведения като държавния турски педагогически институт - „Дар-ул Муамлимин” в Шумен /1918-1920год./, „Медресетюн
нюваб, със среден и висш курс пак там /19221947/, Турска филология и ориенталистика в СУ
„С. Кл. Охридски”, които прерастват в културен
център за източни езици и култури, ВИТИЗ,
прерастнал в НАТФИЗ и др.
Част 4. е посветена на някои теоретични и
прагматични проблеми на литературата на турците в Бъгария /с. 207 и сл./, състоянието на
нейното изучаване.
Следва 5. част с избрани портрети на представители на турската култура в България /с.247
и сл./ и литература. Тя в книгата започва с Мехмет Джон /1890-1974/, продължава с Ахмед Ш.
Шерефли /1926-2000/, почти самостоятелна
студея от 70 стр., с поезията на Сабахаттин Байрам Юз /1931/, поезията на Хашим Акиф /1946/
и Захит Гюней /1946/. Театърът е представен с
Реджеп С. Садък /1929-2009/, Исмаил Аглагюл
/1932/, Айфер Садък /1934/. Музика. Обхванати са големи нейни представители като Кадрие
Лятифова /1928-1962/, Месру Мехмедов /19351971/, Мустафа Чаушев /1947/, Йълдъз Ибрахимова /1932/, Сунай Чалъков /1973/. Балет.
Големия балет-майстор, режисьор и професор
Хикмет Махнасов /1950/.
Следва част 6. Приложения. В нея са представени различни жанрове-студии като „Турската
общност в България „ /с.401/, „Старите българи в Мала Азия от 11. до 21. век” /с.409/, послесловът към книгата „Турски култови сгради и
надписи в България-2003 /с.434 сл./, интервюто
„В основата на всичките ми усилия и питания
в Народното събрание: 1. Протестираме срещу
избора на министър-възродител /с.444/.
2. Питание в Народното събрание относно
цялото възстановяване на граничния контролно-пропусквателен пункт Малко Търново – Дерекьой /с.446 сл./, „Пътепис до Къркларели /с.
449 сл./. Следват учебни програми в СУ „Св. Кл.
Охридски”, Шуменски университет „Епископ
Константин Преславски”, Висшия Ислямски институт в София и др.
Ето такава богата и важна е проблематиката
на труда на проф. д-р Ибрахим Татарлъ, която
осветлява много въпроси на турската култура в
България. Тя е издадена с подкрепата на “Национален съвет за сътрудничество по етническите
и демографските въпроси”.
Ноември
2010
17
İÇ İN D E N / Н Е Щ А Т А
ОТ
ЖИВОТА
İyil
ikle
Dö rin
nüş
ü
H AYAT I N
Добрините се връщат!
İdris Ali – Kırcali
İ
lk önce iyilik kelimesini ele alalım. İyilik kelimesinin sözlükte birçok anlamı var. Burada sadece
konumuzla ilgili olan anlamları kullanacağım.
Birinci anlamı hayır, fayda; ikinci olarak da lütuf,
ihsan, karşılıksız yardım diye geçer.
İyilik kime yapılır? Niye yapılmalıdır?
İyilik dil, din, renk ve ırk ayrımı yapmadan herkese yapılmalıdır. Bu gibi farklılıklara bakmadan
her insana fayda ve ihsanda bulunmalıdır. Çünkü
insan dünyanın en aziz ve üstün varlığıdır. Ona bu
iyilik yapma ve ihsanda bulunma duyguları, ihsan-ı
ilahi (İlahi hediye) olarak verilmişti. Daha nice güzel duygular onun içinde mevcuttur.
Yapılan iyiliklerin karşılığını beklemeyerek yapmalı. Dünyayı bir tarla olarak düşünmeli. Bu tarlaya
sadece mısır, buğday ve ayçiçeği ekilmemeli; iyilik
18 Kasım
2010
Нека първо да дефинираме думата “добрина”. Тя има много речникови значения. Тук ще
се спрем само на значението, което има пряко
отношение към темата ни. Първото значение
на “добрина” е “благодеяние”, “полза”; второто
– “милост” и “безкористна помощ”.
На кого се прави добро? Защо трябва да се
прави?
Трябва да се помага на всеки без разлика на
вяра, език, цвят и раса. Трябва да се прави добро на всички хора, без да се вземат под внимание подобни различия, защото човекът е найвисшето същество на Земята. Всевишният е дал
на човек качеството да прави добро и да помага
на другите. Човек е дарен с редица други хубави
и прекрасни чувства и качества.
Добрините трябва да се вършат безкористно,
ve hayırlar da ekilmeli. Ekilen mahsullerin bazıları
dünyada verir meyvesini. Bir kısmı da hem burada
hem de ahirette gösterir semeresini. Ama mutlaka
bir gün yapılan bu güzel işlerin karşılığını göreceğiz
Bizim iyilik ve hayırlarımız insanla sınırlı kalmamalı. Kitaplarda dünyada nebatat ve hayvanat âleminin dört yüz bin çeşidi olduğundan bahsediyor.
Bunca çok çeşit varlıkların her biri belki de, birinin
onlara iyilik elini uzatmasını bekliyor. O iyilik eli
insan olacaktır. Belki hepsine birden erişmemiz zor
olacak. Ama en azından her fert etrafındaki varlıklara önem verse, kısa bir zamanda çevremizde yeşil
bahçeler, parklar ve küçük küçük hayvanat bahçeleri oluşacak.
Bu nasıl mı olacak?
İsterseniz suya düşmüş bir bal arısını kurtararak
başlayalım güzelliklere. Ya da kurumaya yüz tutmuş bir meyve ağacını sulayarak. Bunların hayatta kalmasıyla hiçbir şey değişmez dememeli insan.
Bakarsınız hiç ummadığınız ve beklemediniz bir
zamanda, kurtardığınız o bal arısının yapmış olduğu bal sizin derdinize şifa olabilir. Bir gün kurumaktan kurtardığınız o ağacın gölgesinde gölgelenir ve
meyvesinden yiyerek istifade edebilirsiniz.
Ama her zaman insan en güzel surette yaratılan
ve mükemmel bir varlık olarak kalıyor. Ona yapılan
iyilik ve yatırım belki de dünyanın en büyük yatırımıdır, en büyük hayrıdır.
Söz açılmışken iki üç hafta önce bir arkadaşımın
yaşamış olduğu hadiseyi sizlerle paylaşmak istiyorum. Arkadaş, bir bayram vesilesiyle komşularına
ikramda bulunmak istemiş. Fakat daha işin başında
çalınan ilk kapı yüzüne kapanmış. Gerisini ondan
dinleyelim.
“Moralim bozuk bir şekilde eve dönerken,
içimde şöyle bir düşünce hasıl oldu: ‘Kendim yerim,
neden dağıtayım ki.’ dedim kendi kendime. Sonra
düşündüm ki, zorluklar karşısında yılmamak lazım.
Bu cesaretle, hangi kapıyı çaldıysam hepsi ardına
kadar açıldı. İşin neticesinde çok mutluydum. ‘İyi ki
vazgeçmemişim.’ dedim kendi içimden.”
Tabi hayır işinde engeller çok olabilir. Ama
önemli olan doğru bildiğin yolda devam etmek ve
sabır göstermektir. İyilik eden iyilik bulur. İkramlar
az da olsa kalplerde köprüler kurar, kabul edeni de
vereni de mutlu eder. İyiliklerin dönüşü böyle olsa
gerek…
без да се очаква нещо в замяна. Светът е като
една нива. Не бива в нея да се сеят само царевица, жито и слънчоглед, а и добрини и благодеяния. Част от посятото дава плод тук, на Земята.
Друга част – както тук на Земята, така и в отвъдното, но непременно ще бъдем възнаградени за добрите си дела.
Не бива добрините ни да остават ограничени
самио с хората. На света има четиристотин вида
растения и животни, някои от които чака да му
бъде подадена ръка за помощ. Тази ръка само
човек може да подаде. Може би не е възможно
да помогнем на всички, но ако всеки човек се
грижи за своята околност, скоро светът ще се
изпълни със зелени градини, паркове с много
цветя и животни.
Как ли ще стане това?
Например можем да започнем да вършим добрини, като спасим пчела, паднала във водата.
Или пък като полеем плодно дръвче, което е започнало да съхне. Не бива човек да омаловажа
тези неща, защото един ден най-неочаквано медът, който спасената от вас пчела, е направила,
може да ви излекува. Един ден може да се подслоните под сянката на дървото, което някога
сте полели, да заситите глада си с плодовете му.
Но така или иначе човек си остава най-прекрасното и съвършено същество. Затова и добрината, сторена на човек, е най-голямото благодеяние. Като е станало дума, искам да споделя
с вас една случка с мой приятел отпреди две-три
седмици. Приятелят ми искал да почерпи съседите ми по някакъв повод. Но още първата врата, на която позвънил, била тръшната пред лицето му. Ето как продължава неговият разказ:
“Много се разстроих, върнах се у нас и си
помислих: “Мое си е, защо да го пилея?” После
обаче си казах, че не бива да се огъваме пред
трудностите. Затова събрах смелост и всички
други врати, на които звъннах, ми отвориха благосклонно. Накрая бях много щастлив. “Добре,
че не съм се отказал така лесно”, си казах.”
Разбира се, можем да се срещнем с много
препятствия, докато вършим добро, но най-важното е да следваме правилния път и да сме търпеливи. Който върши добро, добро намира. И с
малко да почерпиш, това гради мостове между
сърцата, прави щастлив както този, който дава,
така и този, който получава. Това е наградата за
добрината, която трябва да се очаква...
Ноември
2010
19
Derleyen: Şevki ŞEN
BEHÇET
NECATİGİL
HAYATI (1916 - 1979)
İstanbul’da doğdu. İstanbul Yüksek Öğretmen
Okulu ve Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun
oldu. Kars, Zonguldak ve Kabataş Erkek Lisesi’nde,
İstanbul Eğitim Enstitüsü’nde edebiyat öğretmenliği
yaptı. 13 Aralık 1979’da İstanbul’da öldü.
İlk şiiri, lise öğrencisi olduğu yıllarda, 1935’te
Varlık dergisinde çıktı. O tarihten ölümüne kadar
hep şiirin ve edebiyatın içinde oldu. Şiirlerinde evler,
aile, çevre, aşklar, bunalımlar, hastalıklar, yalnızlıklar
ve ölüm onun kendine has anlatımı ile, çok defa kısa
mısralar halinde dile gelir. Ufku zengin ve derin sahneler canlandırır.
İlk şiirlerindeki açık ve yalın söyleyiş, sonra soyuta dönük bir havaya bürünür. Eski ve yeni kelimeleri
birlikte ustaca şiirine yerleştirir. Mısralarına değişik
ve yeni bir biçim oluşturmaya çalışmıştır. Sağlam,
tutarlı ve özel bir şiir dünyası vardır.
ESERLERİ
Şiir kitapları: Kapalı Çarşı (1945), Çevre (1951),
Evler (1953),Eski toprak (1956), Dar Çağ (1960), Yaz
Dönemi (1963), Divançe (1965), İki Başına Yürümek (1968), En/Cam (1970), Zebra (1973), Kareler
ve Aklar (1975)
20 Kasım
2010
NİLÜFER
Ben oraya koymuştum, almışlar,
Arasına sıkışık saatlerin.
Çıkarır bakardım kimseler yokken;
Beni bana gösterecek aynamdı, almışlar.
Kışken ilkyaz, sularımda açardı;
Buzlu dağlar gerisine kaçıracak ne vardı?
Eski defterlerde sararırmış yaprak.
Beni bana gösterecek anlamdı, almışlar.
Bir ışıktı yanardı gecelerde;
Akşam, çiçekler uykuya yattı,
Sardı karşı kıyıları karanlıkBeni bana gösterecek lambamdı, almışlar.
BİR EV BİR ÇOCUK
Gençten bir adamdı
Hikayesi gayet kısa.
Yıllar yılı tek başına yaşadı
Bir gün rastladı bir kıza
Düşündüler, birlikte yürüseler
Ömür geçiyor nasılsa.
Şimdi içine bir ev, bir de çocuk girer
Aşkları yazılsa.
Birkaç Atasözü
•
Pilavdan dönenin kaşığı kırılsın: Yararlı bir şeyi
elde etmek için sonuna kadar uğraşılmalı, direnilmelidir.
•
Son pişmanlık fayda vermez (etmez): İş işten geçtikten sonra pişman olmanın yararı yoktur.
•
Komşuda pişer, bize de düşer: İnsanların, çevresindekilerin kazancından yararlanma umudunu anlatan bir söz.
•
Pilav yiyen kaşığını yanında (belinde) taşır: Bir
şeyden yararlanmak isteyen kişi, bunun için gereken
aracı eli altında bulundurmalıdır.
Birkaç Deyim
• Pılı pırtıyı (pılıyı pırtıyı) toplamak: Gitmek üzere
bütün eşyalarını toplamak: Dört sene sonra ustası pılıyı pırtıyı toplamış, geldiği memlekete geri dönmüş.
•
Pırlanta gibi: Çok iyi nitelikleri olan, değerli, saf,
temiz: Bunların arasında umutsuz yaşamayan pırlanta gibi delikanlılar vardı.
•
Pireyi deve yapmak: Önemsiz bir olayı büyütmek:
Kafaları bu işe yatmazsa müşavir beylerle müdür
beylerinizin, devlet kapısında pireyi deve yaparlar.
•
Pişmiş tavuğun başına gelmemek: Her türlü zarara, kötülüğe, felakete uğramak, çok sıkıntı çekmek:
Büyük kalabalığa varana kadar sanat eserinin başına gelenler pişmiş tavuğun başına bile gelmemiştir.
•
Piyasaya almamak: Önem vermemek: Beni kimse piyasaya almaz ama, bende ne cevherler var bilmiyorlar.
İsimler ve Anlamları
Erkek İsimleri
İhsan:
Bağışlamak, yardım etmek, iyilikte bulunmak.
İlhan:
Bir ülkenin egemen hanı.
İlter:
Yurdunu seven, koruyan.
İsmet:
Haramdan ve günahtan çekinen.
İzzet / İzzettin: Değer, kıymet, ululuk, yücelik.
Bayan İsimleri
İclal:
Azamet, büyüklük, ağırlama, ikram.
İyem:
Güzellik.
İzgi:
İyi, güzel, adaletli.
İlknur: Ayın ilk hali
İmran: Bayındırlık, mutluluk, bolluk,bereket.
İmla Klavuzu
Yabancı Özel Adların Yazılışı
Arapça ve Farsça Adların Yazılışı
Arap ve Fars kökenli kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı
özelliklerine göre yazılır: Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet,
Necmettin, Nizamettin, Ömer, Medine, Mekke, Şam.
Latin Yazı Sistemini Kullanan Dillerdeki Adların Yazılışı
1. Latin yazı sistemini kullanan dillerdeki özel adlar
özgün biçimleriyle yazılır: Beethoven, Byron, Cervantes,
Chopin, Eminescu, Grimm, Horatius, Molière, Puccini. Ancak
Batı dillerinde kullanılan adların okunuşları ayraç içinde
gösterilebilir: Shakespeare (Şekspir) vb.
Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe
söylenişlerine göre yazılır: Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci,
Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci, Lütercilik,
2. Batı kökenli kişi ve yer adlarının bir bölümü eskiden
beri dilimizde yerleştiği biçimiyle yazılır: Napolyon, Şarlken,
Atina, Brüksel, Cenevre, Londra, Lüksemburg.
3. Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı
yazılır: Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau,
Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New York.
Yunanca Adların Yazılışı
Yunanca adlar yazılırken Yunan harflerinin ses değerlerini
karşılayan Türk harfleri kullanılır: Homeros, Herodotos,
Euripides, Pindaros, Solon, Sokrates, Aristoteles.
Ancak Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras,
Euklei-des adları dilimizde yaygın olarak Herodot, Sokrat,
Aristo, Eflatun, Pisagor, Öklid biçimlerinde yerleşmiştir.
Rusça Adların Yazılışı
Rusça özel adlarda Rus harflerinin ses değerlerini
karşılayan Türk harfleri kullanılır: Bolşevik, Brejnev, Çaykovski,
Çehov,Dostoyevski,Gogol, Gorbaçov, İlminskiy, İlyiç, Katayev.
Çince ve Japonca Adların Yazılışı
1. Çince adlar, Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre
yazılır: Honan, Huangho, Kanton, Nankin, Pekin, Şanghay,
Vuhan.
Çincede soyadları küçük adlardan önce gelir. Soyadları
çoklukla tek hecelidir, küçük adlar ise bir veya iki heceden
oluşur. Bu adlar büyük harfle başlar; heceler arasına çizgi
konur: Sun Yat-sen, Lin Yu-tang. Yalnız Konfüçyüs gibi
yaygınlık kazanmış adlar bitişik yazılır.
2. Japon yer ve kişi adları da Türkçede yerleşmiş
biçimlerine göre yazılır: Tokyo, Hiroşima, Nagazaki, Osaka.
Türk Devlet ve Topluluklarındaki Özel Adların Yazılışı
Türk devlet ve topluluklarındaki özel adlar Türkçede
yerleşmiş söyleniş biçimlerine göre yazılır: Azerbaycan,
Özbekistan; Taşkent, Semerkant, Bakü, Bişkek; Abdullah
Tukay, Abdürrauf Fıtrat, Bahtiyar Vahapzade, Baykonur.
Ноември
2010
21
22 Kasım
2010
Ноември
2010
23
Hayatı
Göçmen (Kosova-Priştine) bir aileni
şehrinde dünyaya gelmiştir. Türk fu
mıştır, Temmuz 1995 yılındaki Esra
da Sertbaş ile yaptığı mutlu evlilikt
Ödülleri
1997- FIFA dünyanın en iyi golcüs
1998-Gümüş ayakkabı ödülü
1996-1999 yılları arasında 3 kez
1999-2000 Avrupa Kupaları Go
Başarıları
Dünyanın en çok gol atan Türk
Türk Futbol Lig tarihinin en çok
Galatasaray adına en çok gol at
Avrupa Kupaları’nda en çok go
Şampiyonlar Liginde en çok go
Türk Milli Takımında en çok gol
5 kez Dünya Karmasına çağrılan
En çok milli olan Türk futbolcus
Bir sezonda en çok maç yapan T
Hakan Şükür’ün, Dünya Kupa
üçüncülük maçında, maçın ba
Kupaları’nda atılan en erken go
in çocuğu olan futbolcu, 1 Eylül 1971 yılında Adapazarı
utbolunun yetiştirdiği efsane bir isimdir. İki evlilik yapa Birlik ile olan evliliği 4 ay sürmüştür, 1999 yılında Beyten 2 kız ve 1 erkek çocuğu vardır.
sü, FIFA dünya gol kralı, Bronz Ayakkabı ödülü
z Türkiye Ligi Gol Kralı
l Kralı
futbolcusu (395 gol)
k gol atan futbolcusu (249 gol)
tan futbolcu (228 gol)
l atan Türk futbolcusu (38 gol)
ol atan Türk futbolcusu (22 gol)
atan futbolcu (63 gol)
n tek Türk futbolcusu
su (161 kez)
Türk futbolcusu (54 maçta 4697 dakika)
ası Finalleri’nde Türkiye’nin Güney Kore ile yaptığı
aşlama vuruşundan 9 saniye sonra attığı gol, Dünya
ol olarak tarihe geçmiştir.
26 Kasım
2010
Ноември
2010
27
Derleyen: Menevsiye BİLAL
FAYDALI BİLGİLER
Полезни съвети
Kurabiyeleri sıcakken tepsiden çıkarırsanız tepsiye
yapışmaz. Ancak sıcakken çıkartamadıysanız soğuduktan
sonra 1-2 dakika tekrar ısıtıp çıkartın böylece kurabiyeler
parçalanmaz.
Извадете курабиите от тавата докато са още топли.
Така те няма да полепнат по нея. Ако не сте успели да ги
извадите – притоплете леко тавата и така ще се отлепят
от нея без да се натрошат.
Eğer cildiniz kuru ise bir muzu ezin, içerisine bir çay
kaşığı bal veya bademyağı karıştırıp yüzünüze sürün. Birkaç dakika bekleyip ılık su ile yıkayın.
Ако имате суха кожа, намачкайте един банан,
добавете към него една кафяна лъжичка мед или
бадемово масло, разбъркайте и намажете с него лицето
си. След като престои няколко минути изплакнете с
хладка вода.
Kuru fasulyeleri dağılmadan pişirmek istiyorsanız
tuzu ve salçayı ya da domatesleri fasulyeler yarı piştikten
sonra koyun.
Kızartma kokularının bütün eve yayılmaması için yağın içine bir iki dal maydanoz atın.
Ekşi elma şeker hastaları için ideal bir meyvedir. 100
gramında 58 kalori bulunur. Kan yapıcı özelliğinden ötürü
doktorlar tarafından büyüme çağındaki çocuklara ve hastalara önerilir. Hazmı kolaylaştırır, böbrekleri çalıştırır.
Maydanozdan daha fazla yararlanmak için saplarını
da kullanın. Maydanoz saplarını atmayıp iyice temizledikten sonra çorbalarda kullanabilirsiniz.
Pilavın tane tane ve beyaz olmasını istiyorsanız
içine 3-4 damla limon suyu koyun.
Bir büyük soğanı dörde bölün ve orta boy bir bal
kavanozuna koyup iyice karıştırın, 24 saat bekletin.
Şurup haline geldiğinde soğuk algınlığı olan (öksüren) kişiye sabah, akşam bir yemek kaşığı verin.
Soğanın içerdiği yağlar öksürüğü kesecektir.
Patlıcanları soyduktan sonra beklettiğinizde kararmasını önlemek için, bir süre
limon suyu katılmış suda bekletin. Böylece
hem renginin kararmasını hem de tadının
acılaşmasını engellersiniz.
28 Kasım
2010
За да останат бобените зърна цели и да не се
скашат, прибавете към тях солта или доматеното пюре
още докато не са добре сварени.
Ако не искате миризмата на пържено да се разнася
из целия дом, сложете в мазнината, в която пържите 1-2
клонки магданоз.
Киселата ябълка е идеален плод за диабетици. В
100 грама има 58 калории. Препоръчва се от лекарите за
деца и болни. Те са много полезни за кръвообръщението,
храносмилането и бъбреците.
Възползвайте се максимално от магданоза, не
изхвърляйте стъблата. Може да ги добавите към супата.
Ако искате оризът да е бял и да не се скашва,
добавете към него 3-4 капки сок от лимон.
Разрежете голяма глава кромит лук на четири
парчета. Поставете ги в един средно голям буркан с мед
и разбъркайте. Оставете да престои 24 часа и като стане
като сироп може да давате от него на болни (кашлящи)
сутрин и вечер по една супена лъжица. От лечебното
свойство на лука кашлицата ще се облекчи.
За да не почернеят патладжаните след като сте ги
обелили, сложете ги за известно време в лимонов сок.
Така няма да почернеят, нито ще горчат.
MANTARLI SOSİSLİ BÖREK БАНИЧКИ С ГЪБИ И КРЕНВИРШИ
Malzemeler:
3 yufka, 400 gr.mantar, 3 sosis, 2 diş sarımsak,
1 kabak, 3 yeşil soğan, tuz, karabiber, sıvıyağ.
Hazırlanışı:
İç harcı için sıvı yağda doğranmış mantarları, sosisleri, sarımsakları soteleyin. Daha sonra üzerine rendelenmiş suyu hafifçe sıkılmış
kabakları ve doğranmış yeşil soğanları ekleyin. Bir iki dakika daha soteleyip tuz karabiber
ekleyerek soğumaya bırakın. Yufkaların her
birini sekiz üçgen parçaya kesin. İçlerine soğuyan harçtan koyarak paçanga böreği gibi
sarın. Kızgın yağda kızartın. Ortadan ikiye keserek sıcak sıcak servis yapın. Hafif ve lezzetli
bir börek...
Необходими продукти:
3 броя кори за баница (желателно е да са кръгли, ръчно точени), 400 грама гъби, 3 кренвирша,
2 скилидки чесън, 1 тиквичка, 3 стръка зелен лук,
сол, черен пипер, олио.
Начин на приготвяне:
Задушете гъбите, кренвиршите заедно с двете
скилидки чесън. След това прибавете към тях предварително настърганите и леко изстискани от сока
им тиквички, ситно нарязаният зелен лук. Задушете
всичко още 2-3 минути, след което прибавете черен пипер и оставете да изстине. Разрежете всяка
кора за баница на осем триъгълни части. Слагайте
във всяко триъгълно парче от сместа и увивайте,
затваряйки добре парчетата. Изпържете баничките
в горещо олио. Сервирайте ги топли, разрязани на
две. Много вкусни, хрупкави банички...
SAĞLIK/ЗДРАВЕ
İhtiyacınız olan enerjiyi sağlayacak
en doğal 10 gıda
О
B
eslenmenin birinci rolü etkili,
enerji dolu besinlerle vücudunuzu desteklemektir. Ancak
maalesef birçok insan enerji için anlık
enerji veren rafine şeker ya da kafeine
yöneliyor. Size en doğal enerjiyi sağlayacak 10 gıda:
1. YAĞLI SOĞUK SU BALIĞI:
Somon veya uskumru balığı bu grupta yer alıyor. Bu balıklar mükemmel
bir omega 3 kaynağıdır. Kalp hastalığı, çeşitli kanser türleri riskini azaltan
bu balıklar, iltihabı ve vücut yağını da
azaltmaya yardımcı olur. Aynı zamanda protein, enerji veren B vitaminleri,
magnezyum, potasyum ve D vitamini
bakımından zengindir.
2. OMEGA 3 YUMURTA: Sağlıklı yağlar, B vitamini bulunan yumurta, kolin denilen beyin destekleyici bir madde içeriyor. Mükemmel bir
protein kaynağı olan yumurta yüksek
biyolojik değere sahip. Ayrıca, yumurta doğanın en dengeli besinidir.
3. KABUKLU YEMİŞ: Badem ve
ceviz, sağlıklı yağlar, lif, protein, vitamin, mineral ve antioksidanlarla doludur. Lezzetli olan bu yemişler güçlü
ve enerji sağlayıcı atıştırmalıktır.
4. ÇEKİRDEKLER: Keten tohumu, kendir gibi çekirdekler iyi bir lif,
sağlıklı yağlar, vitamin ile mineraller
ve antioksidan içeriyor. Bunlar sizi
uzun süre tok tutuyor ve enerji sağlıyor.
5. YULAFLAR: Karmaşık karbonhidrat olan yulaflar, bol liflidir
ve glisemik indeksi düşüktür. Ayrıca
enerji veren B vitaminleriyle doludur.
Eski moda yulaflar doğal, işlenmemiş
haldedir. Vücudunuza daha yavaş
enerji salımı sağlar.
30 Kasım
2010
сновната задача на хранителния режим е да осигури на
тялото ни високоенергийни
хранителни вещества. За съжаление
много хора се задоволяват повече с
рафинирана захар или кофеин, които
осигуряват само моментна енергия.
Ето кои са десетте основни храни,
които могат да осигурят най-природосъобразната енергия:
1. МАЗНА СТУДЕНА РИБА: на
първо място са сьомгата и скумрията. Те са превъзходен източник на
омега 3. Намаляват риска от сърдечносъдови заболявания, от различни
видове рак. Те намаляват също така
възпалителните процеси, телесните мазнини. Освен това са богати на
витамин В, магнезий, потаций и витамин D.
2. ОМЕГА 3  ЯЙЦЕ: Яйцето съдържа здравословни мазнини, витамин В, както и вещество, наречено
“колин”, което подпомага мозъчната
дейност. Яйцето е прекрасен източник на протеини и има висока биологична стойност. То е и най-балансираният природен хранителен продукт.
3. ЯДКИ: Бадемът и орехите съдържат здравословни мазнини, фибри, протеини, витамини, минерали,
антиоксиданти. Освен, че са вкусни,
те осигуряват и много енергия за организма.
4. СЕМЕНА: Лененото семе съдържа здравословните мазнини омега
3, фибри, витамини, минерали и антиоксиданти. То осигурява голяма доза
енергия и ви държи дълго време сити.
5. ОВЕС: Той съдържа сложни
карбонхидрати, богат е на фибри,
а глисемичният му индекс е нисък.
Богат е и на витамин В, който е енергиен източник. Необработеният овес
е по-полезен, защото по-бавно освобождава енергията в тялото ни.
Десет природосъобразни храни,
които да задоволят калорийните ни нужди
6. KİNOA: Teknik olarak bir çekirdek ailesinden gelen kinoa, her
yaştan insanın beslenmesinde bulunmalı. İyi bir protein kaynağı olan
kinoa, yüksek kaliteli karmaşık bir
karbonhidrattır. Ayrıca potasyum,
kalsiyum ve magnezyumun yanında
lif ve demir oranı yüksektir.
7. MEYVELER: Özellikle kayısı,
muz, kantalup kavunu ve kivi gibi
meyvelerde potasyum oranı yüksektir. Karaciğer glikojeni için fruktozu
da fazla olan meyvelerdeki şeker kullanıma hazırdır. Ayrıca meyvelerin
içinde lif ile tonlarca vitamin, mineral
ve antioksidan bulunuyor. Sağlığınız
için meyveler doğal enerji desteğidir.
8. SU: İnsanların önemli bir kısmı
kronik olarak susuzluk sorunu yaşıyor. Dehidrasyon fiziksel ve zihinsel
kapasitenizi sınırlandırıyor. Çünkü su
artan ısı ve stres koşullarında vücudunuzu serinletiyor. Bu nedenle aktif olmayan bir kişinin günde en az 8
bardak su tüketmesi tavsiye ediliyor.
9. ÇAY: Bazen hızlı bir kafein desteği bizi kendimize getirebilir. Beyaz,
yeşil, siyah çay gibi farklı türler size bir
miktar kafein sunuyor. Bunun yanında
çayda teanin isimli amino asit de bulunuyor. Bu, fazla kafein tüketiminden
kaynaklanan bunalımı önlüyor.
10. KAHVE: Kahvede bulunan kafein, performansınızı geliştiriyor, vücudun enerji seviyesini artırıyor, uyanık
ve dinç olma, keyif ve rahatlık hislerinde kısa süreli artış oluyor. Ayrıca kahve bol miktarda antioksidan içeriyor.
Günlük toplam antioksidan içeriğinin
yüzde 70’ini karşılayabiliyor. Kahveyi
yatmadan 8 saat önce için. Aksi takdirde uykusuzluk çekebilirsiniz.
Kaynak: Zaman Online
6. КИНОА: Киноата е вид ядка и
тя трябва да се консумира от хора на
всякаква възраст. Тя е добър източник на протеини и съдържа висококачествени сложни карбонхидрати.
Има и високо съдържание на потаций, калций, магнезий, както и на
фибри и желязо.
7. ПЛОДОВЕ: Специално кайсията, бананът, пъпешът и кивито
са богати на потаций. Плодовете
съдържат и фруктоза, достатъчна
за гликогена на черния дроб. Освен
това плодовете съдържат фибри и
много витамини, минерали и антиоксиданти. Плодовете са естествен и
здравословен източник на енергия.
8. ВОДА: Част от човечеството
изпитва хроничен недостиг на вода.
Дехидратацията намалява физическите и умствените възможности.
Водата охлажда тялото ни, когато е
прекомерно затоплено или се намира под стрес. Ето защо хората, които
не водят активен начин на живот,
трябва да пият на ден поне 8 чаши
вода.
9. ЧАЙ: Понякога кофеинът ни
помага бързо да се съвземем. Зеленият и черният чай съдържат определено количество кофеин. Освен това
в чая се съдържа и аминокиселината
теанин, който предпазва организма
от вредното влияние на прекомерната употреба на кофеин.
10. КАФЕ: Кофеинът в кафето
увеличава бързо работоспособността ни, повишава енергията в организма, държи ни бодри, кара ни да се
чувстваме спокойни и ведри. Освен
това кафето съдържа много антиоксиданти. То може да задоволи 70 %
от дневната нужда на организма от
антиоксиданти. Пийте кафе поне 8
часа преди лягане, иначе може да ви
мори безсъние.
Ноември
2010
31
HABER / НОВИНИ
Ümit dergisi Kırcali’de
Списание Юмит чества 1
Ü
mit dergisinin 15.yıldönümü Kırcali’deki
konser ile kutlandı. Zeybekler Halk
Grubu’nun dansları ve türkülerinin yanında Ömer Lütfi Kültür Derneği’nin solistleri Türkçe ve Bulgarca söyledikleri şarkılarla seyircileri
çoşturdu. Dostlar Saz Grubu, seyircileri farklı bir
aleme çekmeyi başardı. Palyoçonun önderliğinde
sahnede dans eden minikler ise kendi dünyasında
eğlenmenin tadını çıkardı. Gösterdikleri performansla bol bol velilerden alkış toplayan çocuklar, derginin bayramında sevinç yaşadı. Programa
unutulmaz parçalarıyla renk katan ünlü star Orhan Murat, sonunda Rodop horosunu Ümit ve sevenlerine armağan etti.
Bölge Eğitim Müfettişliği Başkanı Emiliya Vladeva, Kırcali Belediye Başkanı Yardımcısı Elisaveta Kehayova, Belediye Başkanı Hasan Azis’in adına kutlama mesajı okudu. Hasan Azis, gönderdiği
tebrikte Ümit dergisinin, 15 yıl boyunca okurlarını
eğitim, kültür, aile konularıyla ve ilginç yazılarıyla
mutlu ettiğini söyledi. Jübile vesilesiyle yayın ekibini tebrik eden Azis, ‘Sizler bir toplumun kültürünü yaymak adına yeni yöntem buldunuz. Fikirlerinizi hayata geçirirken yaşamın her kesiminden
kareler sunuyorsunuz. ‘Ümit’ bize eski bir gerçeği
öğretiyor aslında. Bu gerçek, insanlar arasındaki
anlaşmanın tek yolu kültür ve sulh ile dayanışma
olduğunu aktarıyor.” diye konuştu.
Sevgi ve saygı çizgisinden sapmayan Ümit’e daha
yükseklere ulaşmasını dileyen Azis, zengin kültürün gelişmesine büyük katkı sağladığını kaydetti.
Ümit’e sağlık, fikir yeniliği ve uzun ömür temennisinde bulunan Kırcali Valisi İvanka Tauşanova
jübile için mesaj gönderdi. 15 yılın insan hayatında
bir çocuk yaşı olduğunu belirten Tauşanova, bir
yayın için 15 yılın medya pazarında kabul görmek
ve okurlardan aranan olmak için yeterince bir zaman olduğu görüşünü paylaştı. Bilgiye doymuş enformasyon çağı olan 21. yüzyılda Ümit dergisinin
kendi okuyucu kitlesine sahip çıktığına inandığını
belirten Tauşanova, ‘Sizi tanıyan ve okuyan tüm
insanlara faydalı olabildiğinizi biliyorum. Aile,
çocuk ve kültür; siberteknoloji döneminde dahi
modern insanın ilgi odağıdır.’ sözlerini kullandı.
Beynur Süleyman, Sofya
32 Kasım
2010
15. yaş gününü kutladı
15- годишнина в Кърджали
С
писание Юмит чества своята 15 –годишнина с концерт в град Кърджали. Освен
танците и песните на народна група „Зейбеклер”, и солистите на сдружение „Юмер Лютфи”
приповдигнаха атмосферата с изпълненията си.
Групата за саз успя да отведе в друго измерение
присъстващите. Заедно с палячото, малчуганите
също показаха своите умения на сцената. Те бяха
аплодирани бурно от родителите и бяха щастливи на този празник. Незабравими песни изпълни
и известният певец Орхан Мурад, като накрая
поздрави всички присъстващи и почитатели с
родопско хоро.
На празника присъстваха председателят на
регионалния инспекторат по образование Емилия Владева, заместник общинския кмет на гр.
Кърджали Елисавета Кехайова, която прочете
приветствено писмо от името на кмета на общината Хасан Азиз. В писмото г-н Азиз посочва,
че в продължение на петнайсет години списание
Юмит радва читателите си с образователни, културни, семейни и много други интересни статии.
Той поздравява целия екип на списанието като
подчертава: „Вие открихте нов начин да предавате културата на един народ. Докато представяте идеите си ги обвързвате със всички сфери на
обществения живот. Юмит всъщност ни учи на
една стара мъдрост. И тя е, че единствения път за
разбирателство между хората е пътя на културното и съвместно обогатяване на поколенията.”
Нека Юмит да продължи да върви по пътя на
обичта и уважението, и да продължава да бъде в
принос на културното ни богатство – пожела още
Азиз.
Областният управител Иванка Таушанова
също изпрати поздравителен адрес в който пожелава на списания Юмит много здраве, нови идеи
и още дълъг творчески живот. Тя подчертава,
че петнайсет години са колкото живота на един
младеж, но за издателство петнайсет години означават достатъчно много за привлекателността
и търсенето му на пазара. Според нея двайсет и
първи век е изпълнен с информация, но въпреки
това читателите на Юмит продължават да поддържат своето списание. „Знам, че сте полезни
на тези, които ви познават и четат списанието ви.
Семейството, децата и културата винаги са в центъра на вниманието, независимо че се намираме в
период на хипертехнологиите. – добави още тя.
Ноември
2010
33
HABER / НОВИНИ
‘Ümit’ li Bir Hayat
D
ergimiz, 15 yıldır
siz değerli okuyucularını
değişik
konularda bilgilendirmeye
devam ediyor. Bu konular
toplumun düşünce dünyasını onarırken aynı zamanda fiziki alanda da sizlere
hizmet vermektedir.
Haskovo’daki Ümit futbol takımıyla geçtiğimiz
günlerde Türkiye’ye gezi
düzenledik. Geziye vesile
olan Mestan Bey, dergimizin yayınladığı yazıları merakla okuyan bir iş
adamı ve Haskovo’lu. Aynı
zamanda Gebze/Kocaeli
Balkan Spor Kulübü’nün
de sponsorluğunu yapıyor. Kendisine Ümit’in de
bir takımı olduğunu söyleyince çok sevindi. ‘Sizi
Gebze’ye davet edeyim ve
nasıl bir takımsınız, sizi
orada test edelim.’ dedi.
Bu davet üzerine takımı
toplayıp yola çıktık. Otobüsle yaptığımız yolculuk
güzel bir havada geçti. Sekiz kişiydik. Otobüsten iner
inmez bir okul minibüsüyle
bizi karşıladılar ve kalacağımız yere götürdüler. Kaldığımız yer bir öğrenci yurduydu. Fakat bizim bildiklerimizden çok farklı bir yerdi burası. Gayet güzel dizayn edilmiş
odaları ve tertemiz bakımıyla bizi mest etti. Sabah olunca Marmara Denizi’nin kıyısında kahvaltımızı belediye
yetkilileri ve iş adamlarıyla birlikte yaptık. Kahvaltıdan
34 Kasım
2010
sonra deniz kıyısında kısa
bir gezintiden sonra tarihi
yerleri gezdik. Öğle yemeğini gece kaldığımız yurdun
terasında yedik. Teras deniz
manzaralı olunca yemek
daha bir tatlı oluyormuş
bunu orada fark ettik. Öğle
yemeğinden sonra Balkan
sporla maç yaptık. Gebze
belediyesi meclis üyesi olan
Beyazid Bey: ‘’Ben Ümit
futbol takımının fahri antrenörü olayım.’’ dedi. Biz
de kabul ettik.
Maçın galibi 4-1 lik skorla ÜMİT dergisi Haskovo
futbol takımıydı. Bu dostluk
maçından sonra bir restorana giderek yorgunluk attık.
İş adamı Mestan Bey’in izzet ve ikramları bizi memnun etti. İlk defa görüşüyor
olmamıza rağmen bu kadar
ilgi ve alaka göstermeleri
nedendir diye düşünmeden
kendimizi alamadık. Herhalde ÜMİT şemsiyesi altında gidişimizdendir diye
düşündük. Bir gün gibi kısa
bir zaman dilimine bu kadar çok aktiviteyi sığdırmış
olmanın mutluluğu içinde dönüş yolunu tuttuk.
ÜMİT dergisi 15 yaşında. Umut ediyoruz ki daha nice
yıllar yayınlanacak ve siz değerli okuyucularımızın hayatına ışık tutmaya devam edecek. Yeter ki sizler de ÜMİT
dergisinin değerini bilin ve sahip çıkın. Saygılarla…
İlhan Halibryam, Haskovo
N A S R E D D iN H O C A / Н А С Р Е Д Д И Н
ХОДЖА
Henüz uykum yok Още не ми се спи!
Nasreddin Hoca bir köye konuk olmuş. Biraz hoşbeşten (sohbet ettikten) sonra, yatma zamanının geldiğini hatırlatmak için:
- “Hocam, insan neden esner?” demişler.
Ev sahipleri Hoca’ya yemek çıkarmamış. Karnı da iyice acıkmış olan Hoca:
- “Ya açlıktan, ya da uykusuzluktan” demiş. Kendini zorlayıp esnedikten sonra da
eklemiş! “Amma benim henüz uykum yok.”
Öğüt: Atalarımız, “misafir umduğunu
değil, bulduğunu yer” demişler. Konuklarımıza o anda
ne varsa ondan ikram etmekte bir sakınca yoktur. İkramda bulunmak bizim bir geleneğimizdir.
Веднъж Насреддин ходжа гостувал в едно село. Побъбрил малко с домакините. За да му напомнят, че е вече
време за лягане, домакините му го попитали:
- Ходжа, защо човек се прозява?
Домакините не били нагостили ходжата
и тъй като бил гладен, им отговорил:
- Човек се прозява или защото е гладен,
или защото му се спи.
След това се прозял насила и добавил:
- Но на мен още не ми се спи.
Поука: Дедите ни са казали “Гостът яде не
каквото иска, а каквото намери.” Няма място
за притеснение да нагостим неочакван гост с това, което
ни се намира. Неизменна част от традицията ни е да нагостим госта си.
Ноември
2010
35
S AY I M I Z I N
OKULU/УЧИЛИЩЕ
НА
БРОЯ
ÇİFTE BAŞLANGIÇ
ДВОЕН НОВ СТАРТ
Mariya Georgieva - Kuklen
K
uklen kasabasının “Otets Paisiy” Lisesi
öğrencileri ve ebeveynleri için 18 Ekim
2010 tarihi, küçük bir bayrama dönüştü. Okul yönetimi, “Kuklen’de üç halk, tek sevinç okulu” ve “Folklor Kuşağı” adında kazanılan iki yeni projeyi başlattı. Projeler, Etnik
Azınlıkların Çocukları ve Öğrencilerin Eğitim
ve Entegrasyonu Merkezi’nin yardımıyla gerçekleştirilecek. Proje çalışmaları okul çağına
gelen çocukların çoğunu kapsamakta; eğitim
ve öğretim kalitesini yükseltmeye, Kuklen’de
yaşayan ve “Otets Paisiy” Lisesi’nde okuyan üç
etnik gruba ait çocukların kültürel kimliklerini muhafaza etmeye yönelik.
Okulun politikasını desteklemek amacıyla,
Belediye Meclis Başkanı Bayan Yordanka Vılçeva, belediye meclisinin üyeleri sayın Ayvaz
Saidov ile sayın Nikolay Uzunov resmi törende konuk olarak hazır bulundular. 6 ile 15 yaş
arası çocukları kapsayan ve yüksek profesyonel
uzmanlığa sahip 10 öğretmenin dahil olduğu
36 Kasım
2010
З
а учениците от СОУ „Отец Паисий” в
град Куклен и техните родители 18 октомври 2010 г. се превърна в малък празник. Училищното ръководство даде начален
старт на два спечелени проекта: „Три етноса
в гр. Куклен – едно училище на радостта” и
„Фолклорна дъга”. Проектите ще се реализират с финансовата подкрепа на Центъра за
образователна интеграция на децата и учениците от етническите малцинства. Проектните
дейности са насочени към максимален обхват
на децата още от най-ранна за училище възраст, повишаване качеството на образование
и възпитание и съхраняване културната идентичност на децата от трите етноса, които живеят в Куклен и учат в СОУ „Отец Паисий”.
За да подкрепят политиката на училището
гости на официалната церемония бяха: Председателят на Общинския съвет г-жа Йорданка Вълчева, общинските съветници г-н Айваз
Саидов и г-н Николай Узунов. Всички присъстващи бяха запознати с целите и задачите
на проектите, в чиито дейности са включени
Okul yönetimi, “Kuklen’de üç halk, tek sevinç okulu” ve “Folklor Kuşağı” adında kazanılan iki yeni projeyi başlattı. Projeler, Etnik Azınlıkların Çocukları ve Öğrencilerin
Eğitim ve Entegrasyonu Merkezi’nin yardımıyla gerçekleştirilecek. Proje çalışmaları okul çağına gelen çocukların çoğunu kapsamakta; eğitim ve öğretim kalitesini
yükseltmeye, Kuklen’de yaşayan ve “Otets Paisiy” Lisesi’nde okuyan üç etnik gruba
ait çocukların kültürel kimliklerini muhafaza etmeye yöneliktir.
projelerin amaç ve görevleri tüm konuklara tanıtıldı. Proje kapsamında eğitim yılının sonuna
kadar öğrenciler, boş zamanlarını anlamlı ve
yararlı şekilde değerlendirme alternatifi elde
ediyor. Öğrencilerin dikkatini sporla, müzikle,
resim çizmekle ve konstrüksiyonlar (iş teknik)
yaparak meşgul ederek, yaşadığımız toplumun
şartlarına ve taleplerine uyum sağlayabilecek
kişilerin yetişmesine imkan sağlayacaktır.
Proje faaliyetlerinde her üç etnik gruba ait
çocukların yer alması, dostluk ve iyi niyetlilik
ikliminin oluşmasına, kültürel ahlakı kazanmalarına, ekiple çalışma becerisi elde etmelerine ve eğitim imkanlarından eşit seviyede
istifade edilmesine zemin hazırlayacaktır.
“Kuklen’de üç halk, tek sevinç okulu” ve
“Folklor Kuşağı” projeleri artık bir gerçek. Her
iki projenin ekipleri, çocuklarla ve ebeveynleriyle çalışmak için hevesli ve hazırlar. Onlara
başarılar dileyelim!
около 120 деца от 6 до 15 годишна възраст и
10 учители с висока професионална квалификация. До края на учебната година учениците
получават алтернатива за смислено и ползотворно прекарване на свободното време. Ангажирайки вниманието им със спорт, музика,
рисуване и конструиране ще способстваме
за формирането на личности, способни да се
адаптират в условията и изискванията на обществото, в което живеем.
Участието на децата от трите етноса в
дейностите по проектите ще допринесе за
изграждане атмосфера на приятелство и добронамереност, усвояване културни норми на
поведение, умения за работа в екип и изравняване на образователните им възможности.
Проекти „Три етноса в гр. Куклен-едно
училище на радостта” и „Фолклорна дъга”
вече са реалност. Екипите по двата проекта са
ентусиазирани и готови за работа с децата и
техните родители. Да им пожелаем успех!
Ноември
2010
37
Annem
Annem, anneciğim benim,
Seni canımdan çok severim,
Sen olmadan annem ben yaşayamam,
Sensiz soluyamam.
Sen beni doğurdun,
Beni kundaklara sardın,
Yemeyip yedirdin,
Giymeyip giydirdin.
Furkan Ömer - Şumen
Mercan Aptula - Yabılçe
vo
Ana yurdum
Hasta olunca baktın,
Beni sensiz bırakmadın,
Bana yardımını esirgemedin,
Anneciğim canım benim.
Meriam Mustafa
Karavelovo/Şumen
Sen pek güzelsin ve pek te şirinsin
Eşin yoktur, cihanda biriciksin
Ocağında çocuklar gürbüs büyüyor
Temiz havanı teneffüs ediyor.
Soğuk, berrak suyunu içiyorum
Nefis aşını, meyvanı yiyorum
Sen, herkese şefkatli bir anasın
Bütün dertlere deva ve şifasın.
Zengindir uçsuz bucaksız dağların
Üzüm, sebze yüklü bahçe ve bağların
Sevimlidir o geniş ovaların
Zümrüt yeşili sonsuz çayırların.
Durmadan akar gider ırmakların
Denizleri andırır barajların
Avrupaya ulaşır o gür sesin
Nato’da boy ölçer cesur erlerin.
Mehmet Keçici
Venets/Şumen
38 Kasım
2010
Sesil ve Nalan - Balkan/Ha
skovo
Öğretmen
(Türkçe öğretmenlerine)
Üç şey var belleğimde,
Üç tavsiye, üç öğüt;
Okumak, inanmak ve mücadele.
Benim olmuştu bu üç şey.
Kanun olmuşlardı.
Okudum sürekli,
Bilgi uğruna...
Tanrıya inanıyorum çok şükür.
İsyanım savaş,
Savaşım isyan oldu.
Ben de öğretmendim düne kadar,
Gittim ardlarından,
Cesaretli, adım adım...
Bilgi kanatmış yükselmek için,
İnanç hayatmış,
Şimdi anladım.
Verin elinizi öpeyim öğretmenlerim.
Teşekkürler size,
Teşekkürler size...
Gönlüm çiçek çiçek,
İçim rahat...
Gerçi anladım ben de,
Neymiş öğretmen.
Neymiş hayat.
Orhan ve Ramadan - Boyan Botevo/Haskovo
Mestan Adalı
Ostrovets/Kırcali
Yusuf - Haskovo
POSTA
ПОЩА
Bize yazı, şiir ve resim gönderme zahmetinde bulunan; yarışmalara katılan fakat sayfa sayımızın sınırlı olması sebebi ile çalışmalarının
tamamını yayınlayamadığımız, aşağıdaki isimleri yazılı okuyucularımıza dergimize olan sevgilerinden dolayı çok teşekkür ederiz.
Anife Rujdi-Yabılçevo/Burgas, Salim Mustafa-Sredna Mahalla/Burgas, Fatma Adem-Yabılçevo/Burgas, Tuçe Hasan-Beli Plast/Kırcali, Mervin Mejnun-Beli Plast/Kırcali, Nalan Sedat-Hitrino/Şumen,
Esma Ömer-Buk/Kırcali, Orhan Yarmacı-Buk/Kırcali, Meriam Mustafa-Karavelovo/Şumen, Zeynep
Sabri-Medovets/Varna, Hanife Sabri-Medovets/Varna, Emine Sabahatin-Proseni/Burgas, Nalan Sedat-Hitrino/Şumen, Zeynep Ahmed-Yabılçevo/Burgas, Sinem Nergül-Zogorçe/Kırcali, Özcan Mustafa-Razboyna/Burgas, Salim Salim-Dobra Polyana/Burgas, Şerif Müstejep-Sokolyane/Kırcali, Ramis Nuretin-Beli Plast/Kırcali,
Anife Smail-Yablanovo/Burgas, Ramadan Yaup-Pçelina/Razgrad, Pınar Mümün-Stranjevo/Kırcali, Ramadan
Rasim-Boyan Botevo/Haskovo, Nejla Bekir-Silen/Haskovo, Orhan Rasim-Boyan Botevo/Haskovo, Hatice Halilibryam-Razboyna/Burgas, Esma Ömer-Buk/Kırcali, Embiye İsmail-Buk/Kırcali
Ноември
2010
39
ESMA BİLAL - BUK KIRCALİ
NALAN SEDAT - HİTRİNO
MERVİN MECNUN - BELİ PLAST/KIRCALİ
SALİM MUSTAFA - SREDNA MAHALA
ANİFE RUJDİ - YABILÇEVO
TUÇE HASAN - BELİ PLAST/KIRCALİ
ORHAN HALİL - BUK/KIRCALİ
AHMET YİĞİT
MAKSUD MEHMEDOV - VESELİNA
AYLAN MUSTAFOVA - ST. KARACA/VARNA
FATME ADEM - YABILÇEVO
40 Kasım
2010
ERKAN KEMAL
EMİNE AHMET - RAZBOYNA
SEVİL FEİM - ZVEZDEL/KIRCALİ
SEVDA SEVİL - STREMTSİ/KIRCALİ
HATİCE AHMET - RAZBOYNA
EMİNE AHMET - RAZBOYNA
HABİBE HÜSEYİN - RAZBOYNA
MEHMET MUSTAFA
GÜLSÜM YUSUF - RAZBOYNA
HAZİM - STREMTSİ/KIRCALİ
GÜLSÜM SALİM - SREDNA MAHALA
ELİS EMİN - RUEN/BURGAS
MELEK YÜKSEL - STAROVO
SANİYE RAFET - BELİ PLAST
Ноември
2010
41
Е
В
О
Ц
ВИ
- Извинете, бихте ли ми казали каква е
разликата между тези два телефона?
- Разликата е, че това е MP3-плейър, а това
- фотоапарат...
☺
☺
☺
- Каква е разликата между незнанието и нежеланието?
- Не знам и не искам да знам!
☺
☺
☺
Началник крещи на новата си секретарка:
- Как можа да избършеш бюрото! Толкова важни телефони си бях записал на праха!
☺
☺
☺
Шефът води нов работник и се обръща към останалите работници: - Господа, водя ви нов колега. Моля, покажете му какво правите, когато мислите, че ви гледам отнякъде.
☺
☺
☺
- Знаеш ли, че ескимосите имат над сто думи
за описание на снега?
- Голяма работа! Аз използвах повече, когато
след последния
сняг тръгнах с колата за работа!
☺
☺
☺
- Сутрин ставам с първи петли, работя като вол,
вечерта имам вълчи апетит,
но нещо не се чувствам добре!
- Трябва да отидеш на ветеринар да те прегледа...
☺
☺
☺
Подчинен започва разговор с
шефа си:
- Работя от дълги години във фирмата
и досега не съм искал увеличение на заплатата.
- Точно затова работите от толкова време.
☺
☺
☺
- Колко човека работят във вашия офис?
- С началника - двайсет и пет.
- А без началника?
- Нито един.
...................................................................................
...................................................................................
.................................................
42 Kasım
2010
☺☺
СМЕШНИ СНИМКИ!
☺☺
İSİM
DEĞİŞİKLİĞİ
Dalgınlığıyla meşhur bir
adam arkadaşlarından birine
gittiği bir şehirde rastlar ve,
- Merhaba Süleyman Bey, sakalını ne zaman kestin, der.
Adam, karşısındakinin kendisini tanımadığını anlayınca açıklama yapma ihtiyacı hisseder:
- Galiba yanılıyorsunuz, benim adım Süleyman değil İbrahim’dir.
Bunun üzerine adamın hayreti daha da artar:
- Ooo, bu ne değişim kardeşim; ismini bile değiştirmişsin!...
BİZ DE ONLARA YAKLAŞIYORUZ
Sultan Alparslan 27 bin askeriyle Bizans topraklarında
ilerlerken keşfe gönderdiği askerlerden biri huzuruna gelip
telaşla,
- 300 bin kişilik düşman ordusu bize doğru yaklaşıyor, der.
Alparslan hiç önemsemeyerek şöyle cevap verir:
- Biz de onlara yaklaşıyoruz.
SABUN KOKUSU
Şair Ahmet Haşim, gittiği bir lokantadan çıkarken iş
yeri sahibine,
- Lokantanızın üstün temizliğini tebrik ederim, diye
iltifat etmiş. Adam:
- Teşekkür ederim, peki bunu nereden anladınız deyince Ahmet Haşim şöyle cevap vermiş:
- Nereden olacak; istisnasız bütün yemekler sabun
kokuyordu.
KAYBOLMADI
Fikir adamlarından Mahir İz, maaşını alır almaz
zekâtını çıkarır, çevresindekilere,
- Siz de maaşınızın zekâtını çıkarın o zaman maaşınız
bereketlenir, cüzdanınız da kaybolmaz, der.
Bir gün hocanın tanıdıkları bir cüzdan bulurlar. Bakarlar
ki cüzdan Mahir İz’in. Gelip cüzdanı kendisine verirler ve
bu sırada,
- Hocam hani zekâtı verilen cüzdan kaybolmazdı, derler.
Mahir Hoca tebessümle cevap verir:
- Doğru, bakın benim cüzdanım kaybolmadı; onu bulup bana getirdiniz.
Ноември
2010
43
44 Kasım
2010
Parçalar – Фигури
С парчетата долу,
образувайте
показаната фигура.
Едно от парчетата е в
повече. Кое ли е?
İşlem – Смятане
Всяка фигура долу е
дадена цифра. Имайки
предвид резултатите,
може ли да откриете
коя фугура на коя
цифра отговаря.
Gölgeler – Сенки
Коя сянка е на
художника?
Çizgiler – Фигури
Можете ли да
нарисувате
посочените фигури
без да повдигате
химикала от листа, без
да повтаряте и без да
се връщате назад?
Domino – Домино
Може ли да подредите
правилно доминото.
Показвам ви едната
фигура като пример.
Останалото оставям
на вас...
Daireler – Кръгове
Общия брой на
цифрите във
всеки кръг
трябва да бъде
50. Поставете
правилно цифрите,
които са в ръцете
ми, на свободните
места.
Ноември
2010
45
Üyelik Formu / Членски формуляр
Genç Okuyucu Kulübü
fotoğraf
снимка
Клуб на младия читател
................................................................................
Adınız, Soyadınız / Име, фамилия
................................................................................
Doğum Tarihi (Gün/Ay/Yıl) ve Doğum Yeri / Дата (ден, месец, година) и място на раждане
...........................................................................................................
Okuduğunuz Okul ve Sınıf / Училището, в което учите и клас
...........................................................................................................
Adresiniz / Адрес
...........................................................................................................
Ev Telefonu, GSM ve e-mail Adresiniz / Домашен телефон, GSM и е-mail
✁
...........................................................................................................
Hobileriniz / Вашето хоби
%%%%%%%%%%%%%
%%%%%%%%%%%%%
%%%%%%%%%%%%%
%%%%%%%%%%%%%
Пазарувайте с отстъпки*
Всички членове на списание “Юмит” ползват отстъпки със членските си карти в следните фирми:
ХАСКОВО: Nikitex (Спортни облекла за Мъже и Жени), ул. Тих Труд 2, Намаление: 10%; ET ФАР (Книжарница и детски играчки), книжен пазар №6, (Зад Кино Клокотница) - Гюнер Расим, GSM: 0898 835 502, Намаление: 10%; Фризьорски Салон (Мъшко постригване), ул. Цар Освободител №19 - Мехмет Али, GSM: 0893 754 808,
Намаление: 20%; Стоматологичен Кабинет, ул. Македония №11, ет. 1, каб. 5, - Сейхан Мурат, GSM:0886 785 870, тел: 038/ 580 634, Намаление: 10%; Момина Сълза
(Строителни материали), бул. Съединение №43 (Зад автогарата) - Метин Хашим, тел: 038/ 624 314, GSM: 0889 552 476, Намаление: 5%; КЪРДЖАЛИ: DOĞTAŞ (Мебели),
кв. Възрожденци 1, магазин №1, тел: 0885 379 737, GSM: 0887 236 520, www.dogtas.com.tr, Намаление: 20%; POLİSAN (Усмихваща се Боя), кв. Възрожденци, блок: 58,
GSM: 0878 893 478, www.polisan.bg, Намаление: 10%; МЕЧО ПУХ (Верига Книжарници), гр.Момчилград, ул. Кокиче №6А, гр.Момчилград, ул. Момчил Войвода №2, GSM:
0887 640 048, Намаление: 10%; ВАРНА: Магазин Мъпет Мар (Верига магазини за дрехи втора употреба), ул. Константин Стоилов, №10, ул. Цар Симеон І, №1, тел: 052
631488, ул. Цар Симеон І, №21, ул. Тодор Влайков, №65А, тел: 052 636 449, Намаление: 10%; Болканоливен ЕООД (Дом на маслини и Хранителни Стоки), ул. Академик
Курчатов №1 (складова борса Лазур), тел: 052 74 23 10, Намаление: 2%; ПЛОВДИВ: ЕТ ‘’МЕХ-ХАЙ-СЕМРА АЛИМОЛЛА” (Търговия със спално бельо и дунапрен) м-н:
Пловдив, ул. Йоаким Груев 20, м-н гр. Асеновград, ул. 6-ти януари 19 (GSM: 0885 025051), Намаление:10%; ZLATNA TOPKA (спортни дрехи и аксесоари), бул. Източен 43
(GSM: 0894 357933), email:www.zlatnatopka.bg, Намаление: 10%.
* Отстъпките не важат за промоционални стоки или услуги.
КАК ЩЕ ГИ
ВИДИТЕ?
Тихата и спокойна среда ще
ви улесни. Поставете картината на стената
или я дръжте
с ръце, но без
да мърдате. Не
бива да се концентрирате върху преплетените
изображения
на картината. С
други думи, погледът ви трябва
да се съсредоточи не върху фигурите на самата
картина, а отвъд нея. Ако ви е
за първи път, бъдете по-търпеливи. Погрешно е да очаквате, че веднага ще видите триизмерни образи. Ако след две
минути гледане все още не сте
ги видели, не се измъчвайте.
Починете си малко и опитайте
пак с отпочинал поглед. Щом
веднъж “прогледнете” триизмерните образи, ще изпитате
истинско удоволствие. Освен
това, подобно взиране е добро
упражнение за очите, но не ги
претоварвайте.
Триизмерните картини, които се създават
с помощта на
компютър,
са
всъщност двуизмерни картини с
преплетени изображения, които
при внимателни заглеждане
изглеждат като
триизмерни.
ЩО Е
ТРИИЗМЕРНА
КАРТИНА?
МЕТОДИ НА ГЛЕДАНЕ
Метод на пресичане: Погледът се концентрира върху
точка между окото и обекта.
При този метод и двете очи
трябва да се фокусират върху една и съща точка. Дръжте картината много близо
пред очите си. Отпуснете очните си мускули. Представете си, че наблюдавате цялата
картина. Когато погледът ви
се успокои, започнете да отдалечавате картината от себе
си с два см на две-три секун-
ди. Продължете да наблюдавате цялата картина. Първоначално погледът ви ще се
премрежи, но след това ще
започнете да виждате триизмерните образи.
Метод на отражение: Изберете си някакъв образ, който
се отразява в картината. Например съсредоточете погледа си върху отражението
на носа или окото си. След
няколко секунди ще започнете да виждате триизмерните
образи.
В МИНАЛИЯ БРОЙ
GEÇEN AYKİ ÇÖZÜM
NASIL GÖRECEKSİNİZ?
Sessiz ve sakin bir ortam görmenizi kolaylaştıracaktır. Resmi hareket
etmeyecek şekilde sabit bir düzleme
yerleştirmeli ya da elinizle tutacaksanız kımıldatmamaya çalışmalısınız.
Hiçbir zaman resmin görünen şekli
Özel bilgisayar teknikleri ile elde
edilen bu resimler sayesinde, iki boyutlu ve karışık bir görüntü üzerinde,
üç boyutlu ve anlamlı şekilleri görmek
mümkün oluyor.
3 BOYUTLU
RESİM NEDİR?
GÖRME
METODLARI
Kesiştirme metodu: Bakış göz ile obje
arasında bir nokta
üzerinde odaklanır.
Bu metodda iki gözün de kaydırılmadan
aynı nokta üzerinde
odaklanması gerekir.
Resmi
burnunuza
değecek kadar yakından tutun. Gözlerinizi rahatlatın. Görüntüyü izliyor gibi
düşünün. Sakinleştikten sonra yavaş
yavaş resmi yüzünüzden uzaklaştırın.
2-3 saniyede 2 santim. Resmin tümüne
bakmaya devam edin. Okuma uzaklığında resmi uzaklaştırmayı durdurun
ve bakmaya devam edin. Önce görüntü bulanacak, ardından üçüncü boyuta
geçeceksiniz.
Yansıma metodu: Resmin üzerine
düşen bir yansımayı kendinize seçin.
Mesela görebiliyorsanız gözünüzü ya
da burnunuzu. Israrla bu yansımaya
bakmaya devam edin. Birkaç saniye sonra derinliği farkedecek, daha
sonra 3 boyutlu görüntüyle başbaşa
kalacaksınız.
olan karışık çizgi ve
renklere takılmamalısınız. Bakışlarınızı
resme değil de adeta resmin arkasına,
derinliğe yönlendirmelisiniz. Eğer ilk
kez böyle bir resme
bakıyorsanız biraz
sabırlı olmalısınız.
Hemen göreceğinizi
sanmak yanlış olur.
İki dakika baktıktan
sonra
görüntüyü
yakalayamazsanız,
kendinizi zorlamayın. Biraz ara verip,
sakin kafayla tekrar
deneyin. Bir kere
görmeye başladıktan
sonra büyük zevk
alacağınızı kesinlikle söyleyebiliriz. Bu
teknikler gözünüzün
sıhhati için iyidir,
ancak gözleri fazla
yormamaya dikkat
etmek gerekir.
Месечно списание за
семейството, детето и културата
НОЕМВРИ
2010
ГОДИНА: 16, БРОЙ: 153
ЦЕНА: 1,50 лв.
ISSN 1310-6422
ñïèñàíèå
48 Kasım
2010