parazitlikleri tayga

Transkript

10. Sınıf
BİYOLOJİ
SORU BANKASI
Naci KOÇAK
Copyright ©
Evrensel İletişim Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti.
Bu kitabın her hakkı
EVRENSEL İLETİŞİM LTD. ŞTİ.’e aittir.
Hangi amaçla olursa olsun,
bu kitabın tamamının ya da bir kısmının,
kitabı yayınlayan yayınevinin önceden
izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi
ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması,
yayınlanması ve depolanması yasaktır.
Yazar
Naci KOÇAK
Genel Yayın Yönetmeni
Engin KARAPINAR
Dil Uzmanı
Metin ÇETİN
Redaksiyon
Fatih DERELİ
Dizgi - Tasarım - Kapak
EVRENSEL İLETİŞİM YAYINLARI
DİZGİ SERVİSİ
Basım Yeri
Cem Ofset
ISBN
978-605-524-740-9
EVRENSEL İLETİŞİM YAYINLARI
Yeni Ziraat Mah. 655. Sk. No: 15/A
Altındağ/ ANKARA
384 65 00 Faks: (0312) 384 61 00
[email protected]
www.evrenseliletisim.com.tr
Tel: (0312)
email:
2
İstiklâl Marşı
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın...
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:
Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
O zaman vecd ile bin secde eder-varsa-taşım,
Her cerîhamdan, İlâhi boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’şım;
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
3
ATATÜRK’ÜN GENÇLİĞE HİTABESİ
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet
muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek
dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa
mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün
dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile
ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün
orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu
şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara
sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu
iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk
istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki
asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal ATATÜRK
4
yazardan
ÖNSÖZ
Sevgili Öğrenciler,
Uzun bir zaman sürecinin meyvesi olan bu kitap, MEB Talim Terbiye Kurulunun Biyoloji Dersi Öğretim Programına uygun olarak hazırlanmıştır.
Biyoloji dersi kazanımlarını kapsamlı ve sistemli bir şekilde aktardığım bu kitapta
içeriği çeşitli görsellerle desteklenmeye, çeşitli yöntem ve teknikleri kullanmaya özen
gösterdim.
Soru bankası biyoloji kitabında;
• Görsellerle desteklenmiş sorulara,
• Açık uçlu sorulara,
• Doğru yanlış sorularına,
• Boşluk doldurma sorularına,
• Farklı tipte test sorularına yer vermeye çalıştım.
Kitabın hazırlanması sürecinde desteklerini esirgemeyen aileme ve Sivas Teknik ve
Endüstri Meslek Lisesi idareci ve öğretmenlerine teşekkür ederim.
Kutsal olan öğretmenlik mesleğini icra eden tüm meslektaşlarım ve siz öğrencilere
başarı dileklerimle...
Naci KOÇAK
5
içindekiler
1. ÜNİTE: ÜREME
6
Mitoz Bölünme 1.................................................................................................................................................................... 10
Mitoz Bölünme 2.................................................................................................................................................................... 12
Mitoz Bölünme 3.................................................................................................................................................................... 14
Mitoz Bölünme 4.................................................................................................................................................................... 16
Mitoz Bölünme 5.................................................................................................................................................................... 18
Mitoz Bölünme 6.................................................................................................................................................................... 20
Açık Uçlu Sorular 1................................................................................................................................................................ 22
Etkinlik 1A.............................................................................................................................................................................. 23
Etkinlik 1B.............................................................................................................................................................................. 24
Etkinlik 1C.............................................................................................................................................................................. 24
Tanılayıcı Ağaç 1..................................................................................................................................................................... 25
Eşeysiz Üreme 1..................................................................................................................................................................... 26
Eşeysiz Üreme 2..................................................................................................................................................................... 28
Eşeysiz Üreme 3..................................................................................................................................................................... 30
Eşeysiz Üreme 4..................................................................................................................................................................... 32
Etkinlik 2A.............................................................................................................................................................................. 34
Etkinlik 2B.............................................................................................................................................................................. 35
Etkinlik 2C.............................................................................................................................................................................. 35
Etkinlik 2D.............................................................................................................................................................................. 35
Mayoz Bölünme 1.................................................................................................................................................................. 36
Mayoz Bölünme 2.................................................................................................................................................................. 38
Mayoz Bölünme 3.................................................................................................................................................................. 40
Mayoz Bölünme 4.................................................................................................................................................................. 42
Mayoz Bölünme 5.................................................................................................................................................................. 44
Etkinlik 3A.............................................................................................................................................................................. 46
Etkinlik 3B.............................................................................................................................................................................. 47
Etkinlik 3C.............................................................................................................................................................................. 48
Bulmaca 1.............................................................................................................................................................................. 49
Eşeyli Üreme 1....................................................................................................................................................................... 50
Eşeyli Üreme 2....................................................................................................................................................................... 52
Eşeyli Üreme 3....................................................................................................................................................................... 54
Eşeyli Üreme 4....................................................................................................................................................................... 56
İnsanda Üreme ve Gelişme 1................................................................................................................................................. 58
Karma Test 1.......................................................................................................................................................................... 66
Etkinlik 4A.............................................................................................................................................................................. 68
Etkinlik 4B.............................................................................................................................................................................. 69
Etkinlik 4C.............................................................................................................................................................................. 70
Etkinlik 4D.............................................................................................................................................................................. 71
Açık Uçlu Sorular 2................................................................................................................................................................ 72
2. ÜNİTE: KALITIMIN GENEL İLKELERİ
Mendel Genetiği 1.................................................................................................................................................................. 76
Mendel Genetiği 2.................................................................................................................................................................. 78
Mendel Genetiği 3.................................................................................................................................................................. 80
Mendel Genetiği 4.................................................................................................................................................................. 82
Mendel Genetiği 5.................................................................................................................................................................. 84
Kan Grupları 1........................................................................................................................................................................ 86
Kan Grupları 2........................................................................................................................................................................ 88
Soy Ağacı - Cinsiyete Bağlı Kalıtım 1..................................................................................................................................... 90
Karma Test 2.......................................................................................................................................................................... 96
Karma Test 3.......................................................................................................................................................................... 98
Modern Genetik 1................................................................................................................................................................ 100
Modern Genetik 2................................................................................................................................................................ 102
Klasik ve Modern Islah Yöntemleri 1.................................................................................................................................... 104
Etkinlik 5A............................................................................................................................................................................ 110
Etkinlik 5B............................................................................................................................................................................ 111
Etkinlik 5C............................................................................................................................................................................ 111
Etkinlik 5D............................................................................................................................................................................ 112
Etkinlik 5E............................................................................................................................................................................. 112
Tanılayıcı Ağaç 2................................................................................................................................................................... 113
Açık Uçlu Sorular 3.............................................................................................................................................................. 114
7
3. ÜNİTE: DÜNYAMIZ
8
Ekosistem Ekolojisi 1........................................................................................................................................................... 118
Ekosistem Ekolojisi 10......................................................................................................................................................... 136
Biyomlar 1............................................................................................................................................................................ 144
Biyomlar 2............................................................................................................................................................................ 146
Biyomlar 3............................................................................................................................................................................ 148
Karma Test 4........................................................................................................................................................................ 150
Etkinlik 6A............................................................................................................................................................................ 153
Etkinlik 6B............................................................................................................................................................................ 154
Etkinlik 6C............................................................................................................................................................................ 155
Etkinlik 6D............................................................................................................................................................................ 156
Etkinlik 6E............................................................................................................................................................................. 157
Etkinlik 6F............................................................................................................................................................................. 157
Etkinlik 6H............................................................................................................................................................................ 158
Etkinlik 6I.............................................................................................................................................................................. 159
Tanılayıcı Ağaç 3................................................................................................................................................................... 160
Açık Uçlu Sorular 4.............................................................................................................................................................. 161
Bulmaca 2............................................................................................................................................................................ 163
Bulmaca 3............................................................................................................................................................................ 164
Cevap Anahtarı..................................................................................................................................................................... 165
1.
ÜREME
10. Sınıf
1.
Mİtoz Bölünme 1
ÜNİTE
1.
Aşağıdakilerden hangisi bir hücrenin interfaz
evresinde gerçekleşmez?
4.
A) ATP kullanım hızı artar.
İğ ipliği
B) Protein sentezi olur.
C) Organel sayısı artar.
D) DNA miktarı iki katına çıkar.
E) Kromatitler zıt kutuplara çekilir.
Kardeş kromatitler
2.
•Kromozomlar ekvatoral düzleme dizilir.
•Çekirdek zarı tamamen erimiştir.
•İğ iplikleri sentromerlere bağlanır.
I.Hücre 2n=4 kromozomlu olabilir.
II.Hücre metafaz evresindedir.
III.Hücre n=4 kromozomlu olabilir.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
Yukarıda verilen özellikler mitoz bölünmenin
hangi evresinde gözlenir?
A) İnterfaz
B) Profaz
D) Anafaz
3.
Mitoz bölünmeye ait yukarıdaki safha ile ilgili
verilen;
C) Metafaz
E) Telofaz
Mitoz bölünme;
I.Tek hücreli canlılarda üreme
5.
•Çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden oluşur.
II.Çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve doku
onarımı
•Kromozomlar, kromatin ağına dönüşür.
•ER zarı yeniden oluşur.
III.Bazı çok hücreli canlılarda eşeysiz üreme
•İğ iplikleri yok olur.
özelliklerinden hangilerini sağlar?
A) Yalnız I D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
Yukarıda verilen özellikler mitoz bölünmenin
hangi evresinde gözlenir?
A) İnterfaz
B) Profaz
D) Anafaz
10
C) Metafaz
E) Telofaz
6.
Kromozom sayısı 2n = 18 olan bir hücre, arka
arkaya üç mitoz bölünme geçirirse oluşacak
hücre sayısı ve hücrelerin kromozom sayıları
ne olur?
7.
Hücre Sayısı Kromozom Sayısı
A)
4
9
B)
6
18
C)
8
18
D)
4
9
E)
8
36
Çok hücreli canlılarda;
I.Organel sayısında artma
II.Üreme
III.Büyüme
IV.Yenilenme
olaylarından hangileri mitoz bölünmeyle sağlanabilir?
A) I ve II
B) I ve III
D) III ve IV
Mitoz hücre bölünmesi;
C) II ve IV
E) II, III ve IV
10. Aşağıdakilerden hangisi hücre bölünmesiyle
I.Kurbağa
II.Memeli
III.Paramesyum
IV.Öglena
canlılarının hangilerinde gelişmeyi sağlar?
A) I ve II
9.
sağlanmaz?
A) Bir hücrelilerde üreme
B) Paramesyumda üreme
C) Çok hücrelilerde gamet oluşumu
B) I, II ve III
D) I, II, III ve IV
D) Bakterilerde endospor oluşumu
E) Kara yosunlarında spor oluşumu
C) II, III ve IV
E) I, III ve IV
11. Aşağıdakilerden hangisi mitoz bölünme için
yanlıştır?
8.
I.Büyüme
II.Birey sayısında artma
III.Kalıtsal çeşitlilik
A)Tek hücrelilerde üremeyi sağlar.
B)Çok hücrelilerde büyüme, gelişme, yaraların
onarımını sağlar.
paramesyumdaki hücre bölünmesi aşağıda
verilenlerden hangilerini sağlamaz?
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
C)Mutasyon hariç çeşitlilik olmaz.
D)Anafazda homolog kromozomlar birbirinden
ayrılır.
E) Kromozom sayısı ve yapısı değişmez.
11
10. Sınıf
1.
Mİtoz Bölünme 2
ÜNİTE
1.
4.
I.Tohumun çimlenmesi
II.Bitkilerde büyüme
III.Çok hücreli canlılarda eşeyli üreme
Yukarıda verilen olaylardan hangileri mitoz bölünme ile sağlanabilir?
A) Yalnız II A)Vücut hücrelerinde gözlenir.
B) I ve II D) II ve III
Mitozla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi
yanlıştır?
B)Tek hücrelilerde üremeyi sağlar.
C)Hücre n, 2n veya 3n kromozomlu olsa da mitoz
bölünme geçirir.
D)Kromozom sayısı değişmez.
C) I ve III
E) Kromozom niteliği değişikliğe uğrar.
E) I, II ve III
5.
2.
Çekirdekçik
I.Cross-over
II.Mayoz
III.Mutasyon
Yukarıda verilen olaylardan hangileri eşeysiz
üreyen canlılarda çeşitliliği sağlar?
Bölünme oluğu
B) Yalnız III C) I ve II
E) I, II ve III
Oluşturulan
çekirdek zarı
Yukarıda verilen hücre mitoz bölünmenin hangi
evresindedir?
A) İnterfaz
B) Profaz
D) Anafaz
C) Metafaz
6.
İlk mitotik iğ iplikleri
E) Telofaz
Sentromer
İki kardeş kromatit
içeren kromozom
3.
I.Selüloz çeperin bulunması
II.Sentrozom bulundurmaması
III.Plastitlerin varlığı
Bitkilerdeki sitokinezin hayvanlardaki sitokinezden farklı gerçekleşmesinin sebebi yukarıdakilerden hangileridir?
B) Metafaz
A) Yalnız I
E) Telofaz
D) II ve III
12
B) I ve II
Yukarıdaki şekil hücre bölünmesinde hangi
safhaya aittir?
A) İnterfaz
C) I ve III
E) I, II ve III
C) Profaz
D) Anafaz
7.
9.
noktası
G1 kontrol
Bitkilerdeki sitokinezle ilgili verilen;
I.Bitkilerde çeper bulunduğu için sitokinez, orta
(ara) lamel oluşumu ile gerçekleşir.
mel içten dışa doğru oluşur.
Kontrol
Sistemi
G1
S
II.Ara lamel golgiden kopan keseciklerin ekvatora
birikmesiyle oluşur.
G2
M
II.Ara lamel oluşumunda golgi görev yapar ve la-
IV.Sitokinez sonucu oluşmuş iki hücrenin sitoplazma miktarları ve organel sayıları aynıdır.
M kontrol
noktası
G2 kontrol
A) I ve II
noktası
ifadelerinden hangileri doğrudur?
B) II ve III
D) II, III ve IV
Hücre bölünmesi sırasında şekilde görüldüğü gibi
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
üç kontrol noktası gözlemlenir.
Bu kontrol noktasında meydana gelen olaylarla
ilgili verilen;
I. G1 kontrol noktasında hücre belirli büyüklüğe
erişmiş, büyüme faktörü yeterli ve hücre bölünme özelliğine sahipse devam et sinyali verilir.
II. G2 kontrol noktasında DNA hasarı ve hücrenin
büyüklüğü kontrol edilir, uygunsa devam et sin-
10.
yali verilir.
III.M kontrol noktasında iğ iplikleri kinetokorlara
tam olarak bağlanmışsa devam et sinyali verilir.
Hücre anafaz evresine geçiş yapar.
A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III
8.
I
II
III
IV
C) I ve II
E) I, II ve III
Bir hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren, onu takip eden diğer hücre bölünmesine
kadar geçen zamana ne ad verilir?
A) İnterfaz
B) Karyokinez
C) Sitokinez
D) Hücre döngüsü
E) Kontrol noktası
Mitoz bölünmeye ait yukarıda numaralandırılmış evrelerin gerçekleşme sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) I-II-III-IV
B) II-III-I-IV
D) II-IV-I-III
C) IV-III-II-I
E) III-I-IV-II
13
10. Sınıf
1.
Mİtoz Bölünme 3
ÜNİTE
1.
Bitki ve hayvanların mitoz bölünmesi sırasında;
4.
I.İğ ipliklerinin oluşumu
I.DNA sentezi
II.Sitokinezin gerçekleşmesi
II.Sitokinez
III.DNA sentezi
III.Çekirdek zarının erimesi
IV.Telofazın gerçekleşmesi
IV.Kardeş kromatitlerin ayrılması
olaylarından hangileri farklılık gösterir?
Mitoz bölünmeye ait, yukarıda numaralandırıl-
A) I ve II
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
mış evrelerin meydana geliş sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
E) I, II, III ve IV
A) I-II-III-IV
B) II-III-IV-I
D) IV-II-I-III
5.
C) I-III-IV-II
E) I-IV-III-II
Mitoz bölünmenin interfaz evresinde aşağıda
verilenlerden hangisi gerçekleşmez?
A)G2 kontrol noktasında DNA hasarı kontrol edilir.
2.
B)M kontrol noktasında iğ iplikleri kromozomları
Bir hücrenin hayat devrinde gözlenen;
sentromer bölgesinden yakalamış mı, kontrol
I.Hücre zarının madde alış-verişinde yetersiz kal-
edilir.
ması
C)Sinir hücresi gibi bölünme yeteneğini yitirmiş
II.Yüzey/hacim oranının küçülmesi
III.Çekirdek etkinliğinin azalması
özelliklerinden hangileri hücreyi bölünmeye
hücreler G0 safhasında bağlı kalır.
D)Embriyonik hücrelerde sadece S safhası gerçekleşir.
E)G2 evresinde organel sayısı ve protein miktarı
iten sebepler arasında gösterilir?
A) Yalnız I
B) I ve III
D) II ve III
artırılır.
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
Aşağıda verilen olayların hangisinde normal
mitoz bölünme aşamaları tam olarak gözlenmez?
A) Amibin bölünmesi
B) Planaryanın rejenerasyonu
C) Bakterinin bölünmesi
D) Hidrada tomurcuklanma
E) Çok hücreli canlılarda büyüme
3.
Mitoz hücre bölünmesinin metafaz evresinde
80 kromatit taşıyan bir hücrenin bölünmesiyle
oluşan yavru hücrede kaç çift kromozom bulunur?
A) 10
B) 15
D) 40
14
C) 20
E) 80
7.
Aşağıda verilen canlıların hangisinde profaz
evresinde kromatit ağı kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşmez?
A) Bakteri
B) Karayosunu
D) Şapkalı mantar
C) Amip
E) Meristem hücresi
8.
10. I.Sitoplazmanın eşit paylaşımı
Bakterilerdeki bölünmede;
I.DNA replikasyonu
II.DNA’nın kendini hatasız eşlemesi
II.İğ ipliği oluşumu
III.Kardeş kromatitlerin ayrılması
III.Çekirdek zarının erimesi
IV. Organellerin eşit paylaşımı
IV.Hücre zarının içe çökmesi
olaylarından hangileri gözlenir?
Mitoz bölünme sonucunda birbirinin kalıtsal
bakımdan tamamen aynısı iki hücre oluşmasında yukarıda verilenlerden hangileri etkilidir?
A) I ve II
B) I ve III
D) I ve IV
C) I, II ve III
A) I ve II
E) I, II ve IV
B) II ve III
D) III ve IV
C) I, II ve III
E) II, III ve IV
9.
af
az
afaz
Profaz
Met
RF
S
İ NT
E
G2
G1
AZ
M
İ
ez
Sitokin z
fa
An
lo
Te
Z
TO
Bir hücrenin hayat devri yukarıda şematize edilmiştir.
Buna göre interfaz evresiyle ilgili olarak;
I.İki bölünme arası evredir.
II.Genç hücrenin hem hacim hem de yüzeyini artırarak bölünme yeteneği kazandığı evredir.
III.S safhasında DNA senteziyle kromozomlar çift
kromatitli hale getirilir.
IV.İnterfazdaki G1,G2 ve S evrelerinin tamamında
anabolizma katabolizmadan hızlıdır.
A) I ve II
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
11.
Yukarıda verilen evrede bulunan hücre için;
I.2n= 4 kromozomlu hücre için anafaz safhası
olabilir.
II.Kardeş kromatitler birbirinden ayrılır.
III.İncelenen hücre hayvan hücresi olabilir.
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
15
10. Sınıf
1.
Mİtoz Bölünme 4
ÜNİTE
3.
1.
2n
Mitoz
a
I
I.Onarım
II.Birey sayısının artması
III.Sitoplazma çekirdek oranının korunması
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesini sağlar?
b
Mitoz
A) Yalnız I
Mitoz
II
III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
Bir hücrenin mitoz bölünmeler sonucu oluşturduğu I, II, III ve IV numaralı hücreler için aşağıda verilenlerden hangisi farklı olabilir?
4.
A) Kromozom sayıları
I. İnterfaz
II. Metafaz
III. Profaz
IV. Anafaz
V. Telofaz
evrelerinin hangilerinde birbirinin tersi olaylar
meydana gelir?
C) Organel sayıları
D) Nükleotit dizilimleri
E) Gonozom çeşitleri
Mitoz bölünmeye ait;
A) I ve II
2.
B) I ve III
D) II ve III
I
IV
V
Diploit bir canlıya ait olan yukarıdaki evrelerden
hangileri mitoz bölünmeye ait olamaz?
A) Yalnız IV
B) IV ve V
D) I, II ve IV
C) III ve V
E) I ve IV
III
II
5.
C) I ve III
E) I, III ve V
Mitoz bölünmenin tüm evrelerini incelemek isteyen bir bilim adamı;
I.Bakteri
II.Kurbağa zigotu
III.Memeli spermi
hücrelerinden hangilerini seçmelidir?
A) Yalnız II
D) II ve III
16
B) I ve III
IV
B) Gen dizilimleri
Bir hücrelilerde mitoz bölünme;
B) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
6.
Hücre bölünmesi sırasında meydana gelen,
9.
Mitoz bölünmeyle ilgili verilen;
I.DNA sentezinin gerçekleşmesi
II.Kromozomların hücrenin ortasında tek sıra halinde dizilmesi
I.Kromozom yapısı ve sayısında değişikliğe neden olmaz.
II.Sadece diploit yapılı hücrelerde meydana gelir.
III.Kromatin ipliklerinin kısalıp kalınlaşması
III.Canlı tüm hücrelerde gözlenir.
IV.Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi
IV.Çok hücreli canlılarda gözlenmez.
olaylarının gerçekleşme sırası hangi seçenekte
doğru verilmiştir?
A) I-II-III-IV
B) II-III-IV-I D) IV-II-I-III
7.
B) II ve III
D) II, III ve IV E) I-IV-III-II
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
Metafaz everesinde 24 kromatit sayılan bir hücre için;
I.Bu hücrenin diploit kromozom sayısı 12’dir.
II.Gametlerinde 12 kromozom bulunur.
III.Mitoz bölünme sonucu 12 kromozom taşıyan
hücre oluşur.
A) Yalnız I
D) II ve III
8.
A) Yalnız I C) I-III-II-IV
B) I ve II
10.
C) I ve III
E) I, II ve III
İnterfaz evresinde bulunan bir hücrede;
Diploit yapıda olduğu bilinen bir hücreyle ilgili
verilen;
I.Replikasyonla DNA miktarının iki katına çıkması
II.Organel sayısının artması
I.Mayoz bölünme ile gamet oluşturur.
III.Yüzeye oranla hacmin daha fazla artması
II.Homolog kromozom çiftlerine sahiptir.
VI.Kardeş kromatitlerin ayrılması
değişimlerinden hangileri gözlenir?
III.Genelde bir karakterle ilgili çift alel gen içerir.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
A) I ve II B) II ve III
D) II, III ve IV C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
17
Mİtoz Bölünme 5
ÜNİTE
1.
Mitoz bölünmeye ait aşağıdaki olaylardan hangisi anafaz evresinde gerçekleşir?
5.
Bir hücrenin hayat döngüsü aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
A) Kromozomların kromatitlere dönüşmesi
M
İ
mesi
An
lof
Te
Z
TO
C) Kromatitlerin yoğunlaşarak kromozoma dönüş-
ez
Sitokin z
a
B) Çekirdek zarının erimesi
af
az
afaz
Profaz
Met
D) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi
E) DNA sentezinin gerçekleşmesi
İ NT
A) İnterfazda DNA sentezi
B) Kardeş kromatitlerin ayrılması
C) İğ ipliklerinin sentezlenmesi
D) Karyokinez sonucu iki çekirdek oluşumu
E) Boğumlanma sonucu iki hücre oluşumu
Şekilde verilen G1, S ve G2 evrelerinde,
I.DNA sentezi
II.Enzimlerin görev yapması
III.ATP harcanması
olaylarından hangileri ortak gerçekleşir?
A) Yalnız I
B) I ve III
D) II ve III
3.
Mitoz bölünmede kromozomların hücrenin ortasında dizildiği ve en net görüldüğü evre aşağıdakilerden hangisidir?
A) Profaz
B) İnterfaz
D) Telofaz
4.
I.Çekirdek zarının erimesi
II.DNA sentezi
III.Çekirdek bölünmesi
IV.Sitoplazma bölünmesi
A) I-II-III-IV
D) IV-II-I-III
18
B) II-III-IV-I
C) II-I-III-IV
E) I-IV-III-II
C) I ve II
E) I, II ve III
İlk mitotik iğ iplikleri
Sentromer
E) Anafaz
6.
C) Metafaz
Mitoz bölünme sırasında;
F
Gelişmiş bir bitkiye ait hücre döngüsünde aşağıda belirtilen olaylardan hangisi gerçekleşmez?
S
ER
G2
2.
G1
AZ
10. Sınıf
1.
İki kromatitli
kromozom
iğ ipliği
Profaz evresinde meydana gelen olaylar yukarıdaki şekilde gösterilmiştir.
Profaz evresinde;
I.Sentrozomların kutuplara hareket etmesi
II.Çekirdek zarının erimeye başlaması
III.İğ iplikleri kromozomları sentromer bölgesinden
bağlaması
IV.Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi
olaylarından hangileri gerçekleşir?
E) I, II, III ve IV
7.
2n = 32 kromozomlu bir hücre art arda dört kez
mitoz bölünme geçiriyor.
11.
2n=6
DNA miktarı = 8.10–9 mg
Bu bölünmeler sonucu oluşan hücre sayısının
oluşan bir hücredeki kromozom sayısına oranı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1/2 B) 1
C) 1/4
D) 2 Replikasyon
(İnterfaz)
Kromozom
(İki kromatit)
E)1/8
Kromozomlar
yan yana dizilir.
(Metafaz)
8.
Hücre döngüsü interfaz evresinde aşağıdaki
olaylardan hangisi gerçekleşmez?
Kardeş kromatitlere
ayrılır. (Anafaz)
A) DNA sentezi
B) Protein sentezi
2n=6 (Somatik hücre)
C) ATP sentezi
D) Organel sentezi
E) Kromozomların kromatitlere dönüşmesi
9.
Aşağıda verilenlerden hangisi mitoz bölünme
ile gerçekleştirilemez?
A) Fasulye tohumunun çimlenmesi
B) Deniz yıldızının rejenerasyonla üremesi
C) Hidranın tomurcuklanma ile üremesi
D) İnsanın sperm oluşturması
E) Bitkinin boyca uzaması
DNA miktarı 4.10–9 mg
Bir hücrenin mitoz bölünmesi sırasında meydana
Mitoz bölünme ile ilgili verilen,
gelen olaylar şekilde verilmiştir.
I.İnterfazda replikasyonla DNA miktarı iki katına
II.Anafazda kardeş kromatitlerin ayrılması ile DNA
III.Mitoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin kro-
IV.Metafazda homolog kromozomlar karşılıklı ola-
çıkarılır.
miktarı yarıya düşer.
mozom sayısı başlangıçtaki hücrenin aynısıdır.
rak metafaz düzlemine dizilir.
A) I ve II
B) II ve III
D) II, III ve IV
10. Bir hücrenin mitoz bölünmesi sırasında meydana gelen olaylardan hangisi bu hücrenin bitki
hücresi olduğunu kanıtlamak için kullanılabilir?
A) Profaz evresinde iğ ipliği oluşumu
B) Anafazda iğ iplikleri yardımıyla kromozomların
zıt kutuplara çekilmesi
C) Metafazda kromozomların hücrenin ortasında
dizilmesi
D) İnterfazda sentrozom eşlenmesi
E) Sitoplazma bölünmesi sırasında orta lamel
oluşması
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
12. Bitki ve hayvan hücrelerinin mitoz bölünmeleri
sırasında aşağıda verilenlerden hangisi ortak
gerçekleşmez?
A) Çekirdek zarının erimesi
B) Sentrozomların iğ ipliği oluşturması
C) Kardeş kromatitlerin ayrılması
D) DNA sentezi
E) Kromozomların kromatitlere dönüşmesi
19
Mİtoz Bölünme 6
ÜNİTE
4.
Mitoz bölünmede;
II.Kardeş kromatitlerin ayrıldığı
III.Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin oluştuğu
evreler aşağıdaki
D)
E)
Anafaz
II
II
III
III
I
III
III
II
II
Met
G2
I
III
I
2.
Memeli canlıların olgunlaşmış alyuvar hücrelerinde;
I.G1 evresi
II. G2 evresi
III. S evresi
IV.Mitotik evre
safhalarından hangileri geçekleşir?
A) Yalnız I B) II ve III
D) II, III ve IV 3.
I.Karyokinez profaz evresi ile başlar ve telofaz
evresiyle sonlanır.
II.Sitokinez olayı golgi cisimciğinden ayrılan keseciklerin hücrenin ortasında dizilmesiyle gerçekleşir.
III.Sentrozomların oluşturduğu iğ iplikleri yardımıyla kromozomları sentromer bölgesinden bağlar.
D) II ve III
20
B) I ve III
I.G1 evresinde hücrenin metabolik faaliyetleri çok
hızlıdır.
II.S evresinde DNA miktarı iki katına çıkar.
III.G2 evresinde mitokondri ve ribozom gibi bazı
organellerin sayısı artırılır.
IV.Mitotik evrede çekirdek ve sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.
A) I ve II
B) II ve III
E) I ,II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
Şemadaki evrelerle ilgili;
C) I, II ve III
Bir bitki hücresinin mitoz bölünmesi sırasında
gerçekleşen karyokinez ve sitokinez olaylarıyla
ilgili verilen;
A) Yalnız I
S
II
I
G1
F
C)
Telofaz
I
af
az
afaz
Profaz
hangisinde
ER
B)
Profaz
An
İ NT
A)
seçeneklerin
Z
TO
ez
Sitokin z
a
I.Kardeş kromatitlerin kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüştüğü
lof
Te
Aşağıda ökaryot bir hücrenin hayat döngüsü şematik olarak verilmiştir.
M
İ
1.
AZ
10. Sınıf
1.
C) I ve II
E) I, II ve III
5.
Bölünebilme özelliğine sahip bitki ve hayvan
hücrelerinde;
I.Sitokinezin gerçekleşme şekli
II.DNA sentez mekanizması
III. İğ ipliklerini oluşturan yapı
IV.Metafazda kromozomların ekvatoral düzleme
yerleşme şekli
özelliklerinden hangilerinin farklı olması beklenir?
A) I ve III
B) II ve III
E) I, II, III ve IV
6.
8.
G1 kontrol
Mitoz bölünme ve aşamalarıyla ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
noktası
A) Metafazda kromozomlar tek sıralı dizilir.
G1
C) Telofazda kromozomlar kromatin ipliklerine
S
dönüşür.
D) İğ ipliklerinin tamamı kinetokorlara bağlanır.
G2
M
M kontrol
noktası
B) Anafazda sentromer bölünmesi gözlenir.
Kontrol
Sistemi
E) İnterfazda DNA miktarı iki katına çıkarılır.
G2 kontrol
noktası
Yukarıda hücre döngüsünün düzenlenmesinde
görevli kontrol noktaları verilmiştir.
I.G1 kontrol noktasında hücre belirli bir büyük-
lüğe erişmişse ve bölünme özelliğine sahipse
devam et sinyali verilir.
II.G2 kontrol noktasında DNA replikasyonunda
hata yoksa devam et sinyali verilir.
I.Kromatit sayısı
II.Sentromer sayısı
III.Kinetekor sayısı
IV.Gen sayısı
niceliklerinden hangi ikisinin eşit olması beklenir?
III.M kontrol noktasında iğ iplikleri kinetokorlara
A) I ve II
bağlanmışsa devam et sinyali verilir.
B) I ve II
D) II ve III
B) I ve III
D) II ve IV
A) Yalnız I
İnsana ait bir hücrenin metafaz evresindeki
kromozomlarda bulunan;
Hücre döngüsündeki kontrol noktalarıyla ilgili
verilen,
9.
C) II ve III
E) III ve IV
C) I ve III
E) I, II ve III
10. Hayvansal bir hücreye ait mitotik evrede;
7.
Aşağıdakilerden hangisi mitoz bölünme ile
meydana gelmez?
A) Sperm ve yumurtanın birleşmesiyle oluşan
zigottan ergin bireyin oluşması
B) Kuşlarda sperm oluşumu
C) Kertenkelenin kopan kuyruğunu onarması
D) Arılarda sperm oluşumu
E) Dökülen epitel hücrelerin yerine yeni epitel
hücrelerin oluşması
I.İğ ipliklerinin kromozomları kinetokor bölgesinden çekmesi ve ayırması
II.Kromozomların ekvatoral düzleme dizilmesi
III.Kromatin ipliğinin kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşmesi
IV.İki çekirdekli hücre oluşumu
A) I-II-III-IV
B) II-III-IV-I D) III-I-II-IV
C) II-I-III-IV
E) III-II-I-IV
21
AÇIK UÇLU SORULAR 1
ÜNİTE
M
İ
nez
Sitoki z
fa
An
lo
Te
Z
TO
af
az
afaz
Profaz
Met
RF
S
İ NT
E
G2
G1
AZ
10. Sınıf
1.
Yukarıda yer alan şekile bakarak soruları cevaplayınız.
1.
Hücre bölünmesinde en uzun evre …………… evresidir.
2.
İnterfaz G1, G2 ve ………… evresi olmak üzere üç evreden oluşur.
3.
Mitoz bölünme DNA sentezi ………………. evresinde meydana gelir.
4.
Çekirdek zarı, çekirdekçik, ER zarı erir. Kromatin ağı kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşür. Özellikleri
sıralanan evre ……………….. dır.
5.
Profazın tersi olaylar meydana gelir. Çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden oluşur. Özellikleri verilen evre
………….. dır.
6.
Kardeş kromatitlerin karşılıklı olarak ekvatoral düzleme dizildiği evrenin adı…………….dır.
7.
Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekildiği evreye…………………. denir.
8.
Kromozomlarda ayrılmama olayı……………. evresinde meydana gelir.
9.
Sitoplazmanın bölünmesiyle hücre bölünmesinin tamamlandığı bu evreye ………………… adı verilir.
10.
I.Metafaz
II.Profaz
III.İnterfaz
IV.Anafaz
V.Telofaz
Yukarıda verilen olaylar, gerçekleşme sırasına göre sıraya dizilirse bu olayların gerçekleşme sırası nasıl olur?
…………………………………………………………………..
CEVAPLAR:
1)İnterfaz
2) S evresi
3) S evresi
4) Profaz
5) Telofaz
6) Metafaz
7) Anafaz
8) Anafaz
9) Sitokinez
10) III-II-I-IV-V
22
ETKİNLİK 1A
Aşağıda hücre döngüsünde gerçekleşen bazı olaylar şematize edilmiştir. Şekillerde ifade edilen evreler ile
bu evrelerde gerçekleşen olayların neler olduğunu verilen boşluklara yazınız.
Evre:…………………………….....……………
İğ ipliği
Kardeş kromatit
Gerçekleşen olaylar:………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
Evre:……………………………..………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
Evre:…………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
Evre:………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
23
10. Sınıf
1.
ETKİNLİK 1B - 1C
ÜNİTE
ETKİNLİK 1B
Aşağıda bitki ve hayvan hücresi bölünme yönü ile karşılaştırılmıştır. Boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.
BİTKİ HÜCRESİ
HAYVAN HÜCRESİ
Sentrozom eşleşmesi ……………
Sentrozom eşlenmesi görülür.
Sitoplazma …………….. oluşumu ile bölünür.
Sitoplazma boğumlanma ile bölünür.
Sitokinez içten dışa doğru gerçekleşir.
Sitokinez ………….. …………. doğru gerçekleşir.
İğ ipliği oluşumunda özel proteinler görev alır.
İğ ipliği oluşumunu ……………….. sağlar.
Sitokinezde ………… organeli görev yapar.
Mikroflament adı verilen halka boğumlanmada görev
alır.
ETKİNLİK 1C
Hücre bölünmesinde farklı evreler arası düzeni sağlayan kontrol noktalarıyla ilgili verilen boşlukları doldurunuz.
G1 kontrol
noktası
Kontrol
Sistemi
G1
M
M kontrol
noktası
G2
G2 kontrol
noktası
G1 kontrol noktasında;
a) ……………………………………………………………..
b) …………………………………………………………………
c) ………………………………………………………………..
d) ……………………………………………………………………..
24
S
BAŞLA
Mitoz bölünme sonucunda
kromozom yapısı değişmez.
Y
D
Canlıların gelişmişlik derecesi arttıkça rejenerasyon yeteneği azalır.
Rejenerasyonla üreme, bitki
hücrelerinde gözlenir
Y
D
Y
D
Mitoz bazı çok hücreli canlılarda
üremeyi sağlar.
Eşeysiz üremede mitoz bölünme
ve hücre faklılaşması gözlenir.
Bira mayası ve hidrada tomurcuklanma ile üreme görülür.
Y
D
Y
D
Y
D
Y
D
8. çıkış
7. çıkış
6. çıkış
5. çıkış
4. çıkış
3. çıkış
2. çıkış
1. çıkış
Eşesiz üreme, evrimsel açıdan
çok değerlidir.
TANILAYICI AĞAÇ 1
Aşağıda bir tanılayıcı ağaç verilmiştir. Sorulan sorulara doğru-yanlış şeklinde tek cevap verip bu doğrultuda ilerleyerek doğru çıkışı bulunuz.
25
10. Sınıf
1.
Eşeysİz Üreme 1
ÜNİTE
1.
Planaryada kopan parçalar kendi eksik kısmını
tamamlarken;
I.Hücre bölünmesi
II.Hücre farklılaşması
III.Gamet oluşumu
IV.Döllenme
A)Yalnız I
B) II ve IV
D) III ve IV
4.
Tohumlu bir bitkiden aynı kalite ve özelliklere
sahip başka bir bitkiyi üretmek için aşağıdaki
yöntemlerden hangisi kullanılır?
A) Bölünerek üreme
B) Vejetatif üreme
C) Tomurcuklanma ile üreme
D) Sporla üreme
E) Tohumla üreme
C) I ve II
E) II, III ve IV
2.
• Tomurcuklanma ile üreme
• Vejetatif üreme
• Bölünerek üreme
Yukarıda verilen üç üreme çeşidinde;
I.Hücre bölünmesi sırasında interfazda DNA sentezi
II.Anafaz da kardeş kromatitlerin ayrılması
III.Profazda parça alış verişi
olaylarından hangileri ortak gerçekleşmez?
A) Yalnız III
B) I ve III
D) II ve III
I.Ata canlının aynısı canlıların oluşması
II.Farklı kalıtsal yapıya sahip canlı oluşması
III.Kromozom sayısı değişmiş canlılar meydana
gelmesi
olaylarından hangileri gözlenmez?
A) I ve II B) Yalnız II
D) I, II ve III
E) I, II ve III
C) I ve III
E) II ve III
6.
I.Deniz yıldızı
II.Planarya
III.Toprak solucanı
IV.Kertenkele
Yukarıda verilen canlılardan hangileri rejenerasyonla üreyebilir?
B) III ve IV
D) I, III ve IV
26
Normal şartlarda eşeysiz üreme sonucunda;
C) I ve II
3.
A) I ve II
5.
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
I.DNA dizilimi
II.DNA üzerinde kullanılan genler
III.Sentezlenen protein çeşidi
Tek yumurta ikizi iki kardeşin aynı doku hücresinde yukarıda verilenlerden hangisi tümüyle
aynıdır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) II ve III C) I ve II
E) I, II ve III
7.
9.
Gametlerinde 19 otozom taşıyan bir canlının
profaz I evresindeki kromatit sayısı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 20
B) 38
C) 40
D) 64
E) 80
Bu canlının çoğalmasıyla ilgili olarak aşağıda
verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A)Oluşan bireyin genetik yapısı ana canlı ile aynıdır.
B)Eşeysiz üremeye örnektir.
C)Hidradan yeni bireylerin oluşmasında bu bölünme çeşidi gözlenir.
D)Bu şekilde oluşan canlı farklı koşullarda her
zaman eşit süreli yaşar.
E) Temeli mitoz bölünmeye dayanır.
10.
8.
Eşeysiz üremeyle ilgili verilen;
Şekilde verilen üreme biçimiyle ilgili;
I.Vejetatif üremeye örnek oluşturur.
II.En önemli avantajı değişen ortam koşullarına
dayanıklı bitkiler elde edilmesidir.
I.Tek bir ata canlı söz konusudur.
III.Aynı kalitede ve hızlı ürün elde edilmesini sağlar.
II.Oluşan bireyler birbirinden farklıdır.
III.Meydana gelen bireylerin değişen ortam koşullarına uyum yetenekleri zayıftır.
IV.Oluşan tüm bireylerin genotipik özellikleri aynıdır.
bilgilerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve III
A) I ve II C) I ve II
B) III ve IV
D) I, III ve IV C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
E) I, II ve III
27
10. Sınıf
1.
Eşeysİz Üreme 2
ÜNİTE
3.
1.
1
3
Sentrozom
eşlenmesi
Profaz
5
7
6
Buna göre aşağıdaki seçeneklerin hangisinde
toplar doğru potaya atılmıştır?
Bi̇tki̇ler Potası A)
C)
D)
E) III.Omurgasız hayvanların bazılarında gözlenir.
3
4
5
D) II ve III
4.
7
6
2
C) I ve III
E) I, II ve III
Sporogonium
(2n)
Farklı canlılarda görülen;
1
I.Planaryanın üçe bölünmesi sonucu her parçanın kendini tamamlaması
1
II.Kertenkelenin kopan kuyruğunun yenilenmesi
III.Deniz yıldızında kopan kolun kendini tamamlaması
IV.Hidranın vücudunun yan tarafında bir çıkıntıdan
yeni bir canlının oluşması
olaylarından hangileri rejenerasyon ile üreme
içerisinde yer alır?
4
7
2n
Spor ana
kesesi
EĞRELTİ OTUNDA
METAGENEZ
n
n
n
n
Spor
A) I ve II Dişi organ (n)
B) I ve III
D) I, III ve IV Yumurta (n)
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
Gametofit (n)
Erkek organ (n)
Döllenme
B) I ve II
Hayvanlar Potası
2.
Embriyo
II.Canlının kopan her parçası eksik kısmını tamamlayarak yeni canlıların oluşumunu sağlar.
A) Yalnız I
Yukarıda verilen toplardan sadece hayvanlarda gerçekleşenler, hayvanlar potasına; sadece bitkilerde
gerçekleşenler, bitkiler potasına atılacaktır.
B)
Ara lamel
oluşması
Telofaz
I.Mitoz bölünme ile sağlanır.
Metafaz
2
DNA’nın
eşlenmesi
4
Anafaz
Rejenerasyonla üremeyle ilgili verilen;
(protal)
Sperm (n)
Yukarıdaki şekilde eğrelti otunda metagenez olayı
verilmiştir.
5.
Buna göre;
I.Çelikle üreme
Bitkiler aleminde yer alan canlılarda;
I.Spor oluşumu mayoz bölünme ile olur.
II.Sporlanma ile üreme
II.Sporların çimlenerek protal bitkiyi oluşturması
mitoz bölünme ile olur.
III.Bölünerek üreme
III.Dişi organdan yumurta oluşumu mitoz bölünme
ile olur.
IV.Doku kültürü ile üreme
yukarıda verilen üreme şekillerinden hangileri
gözlenir?
A) Yalnız III
D) II ve III
28
B) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
A) I ve II
B) I ve III
D)I,II ve IV
C) I,II ve III
E)I,II,III ve IV
6.
Memeli canlılarda mitoz bölünme;
I.Rejenerasyonla onarım
II.Büyüme
III.Yeni bir canlının oluşumu
olaylarından hangilerini sağlar?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
7.
9.
Yukarıda çilek bitkisinde sürünücü gövde ile üreme gösterilmiştir.
Buna göre;
I.Vejetatif üremeye örnek oluşturur.
II.Normal şartlarda oluşan tüm bireylerin kalıtsal
yapısı ana canlınınki ile aynıdır.
III.Meydana gelen bireylerin değişen ortam koşullarına uyum yetenekleri zayıftır.
A) Yalnız II
Yukarıda verilen üreme durumuyla ilgili;
I.Tomurcuklanma ile üremeye örneklik teşkil
eder.
II.Mitoz bölünme ile sağlanır.
III.Meydana gelen bireylerin değişen ortamlara
uyum kabiliyeti ana canlınınki ile aynıdır.
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
10. Eğrelti otlarındaki metagenezde olayın spordan
başladığı düşünüldüğünde;
8.
I.Tek hücreliler
I.Zigot
II.Bitkiler
II.Protal bitki
III.Omurgasızlar
III.Gamet
IV.Omurgalılar
IV.Döllenme
Yukarıda verilen canlılardan hangilerinde eşeysiz üreme gözlenebilir?
A) I ve II B) I ve III
E) I, II, III ve IV
A) I, IV, III, II
B) II, III, I, IV
D) II, III, IV, I
C) IV, III, II, I
E) I, II, III, IV
29
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
1.
Eşeysİz Üreme 3
Aşağıda verilen canlılardan hangisi eşeysiz
üreme ile çoğalamaz?
4.
A) Planarya
A) Sporlanma ile üreme
B) Paramesyum
B) Tohumla üreme
C) Hidra
C) Rejenerasyonla üreme
D) Kertenkele
D) Vejetatif üreme
E) Deniz yıldızı
E) Tomurcuklanma ile üreme
5.
2.
nin faydaları arasında yer almaz?
A) Zigottan embriyo gelişimi
B)Aynı kalitede üretim
A)Hızlı üretim
C)Sahip olunan iyi özelliklerin kullanılması
C) Amibin ikiye bölünmesi
D)Değişen ortam koşullarına uyum sağlayabilen
D) Kemiğin boyca uzaması
bitki üretimi
E) Arılarda yumurta oluşumu
E) Tozlaşmaya gerek kalmaksızın üreme olması
6.
Ana bitkinin genç bir dalının, kendisinden ayrılmadan toprağa gömülmesi ve gömülen kısmın köklenmesinden sonra ana bitkiden kesilip ayrılması
sonucu meydana gelen üreme çeşididir.
I.Sürünücü gövde ile üreme
II.Pancar tohumundan pancar oluşumu
III.Amipten bölünme sonucu yeni amiplerin oluşu-
Yukarıda özellikleri verilen üreme çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?
IV.Lale bitkisinin soğanla üremesi
A) Doku kültürü yöntemi
Yukarıda verilen olaylardan hangileri vejetatif
B) Daldırma yöntemi
C) Aşılama yöntemi
D) Çelikle üreme yöntemi
E) Rejenerasyonla üreme yöntemi
30
Aşağıda verilenlerden hangisi eşeysiz üreme-
Aşağıdaki olaylardan hangisi mitoz bölünme ile
gerçekleşmez?
B) Planaryada rejenerasyonla üreme
3.
Aşağıda verilenlerden hangisi eşeysiz üreme
çeşitlerinden biri değildir?
mu
üremeye örnek teşkil edebilir?
A) I ve II B) I ve IV
E) I, II, III ve IV
7.
Eşeysiz çoğalan çok hücreli canlılarda;
10.
I.Mitoz bölünme
I.Neslin devam etmesi
II.Döllenme
II.Tür içi çeşitliliğin artması
III.Farklılaşma
III.Canlıdaki temel özelliklerin yeni nesillere aktarı-
IV.Mayoz bölünme
olaylarından hangileri kesinlikle gerçekleşir?
Eşeysiz üreme yukarıda verilen olaylardan han-
A) Yalnız I
B) I ve III
larak korunması
gilerini sağlar?
A) Yalnız I
E) I, II, III ve IV
B) I ve II
D) II ve III
8.
C) I ve III
E) I, II ve III
Aşağıdakilerden hangisi eşeysiz üreme içerisinde yer almaz?
A) Amibin ikiye bölünmesi
B) Hidrada tomurcuklanma
C) Planaryanın kopan parçasından yeni planarya
oluşumu
11. Hayvan ve bitki hücrelerinde görülen mitoz bö-
lünme, aşağıda verilenlerden hangisi yönüyle
D) Çileğin sürünücü gövde ile üremesi
farklılık gösterir?
E) Arılarda partenogenezle üremesi
A)Profazda çekirdek zarının erimesi
B)Metafazda kardeş kromatitlerin karşılıklı dizilmesi
C)Telofazda çekirdek zarının yeniden oluşması
9.
D)Karyokinez sonrası meydana gelen sitoplazma
bölünmesi
1
2
3
4
E) İnterfazda DNA sentezi
Bira mayasında gerçekleşen yukarıdaki üreme
olayıyla ilgili verilen;
12. Bir hücreli bir canlının üremesi sırasında;
I.Çekirdeğin uzaması ve sitoplazma ile çekirde-
I.Yeni oluşan hücrelerin kalıtsal yapısı ana hücreninkiyle aynıdır.
II.DNA miktarının başlangıçta iki katına çıkarılıp
II.Bu üreme gerçekleşirken homolog kromozomlar ayrılır.
III.Sitoplazma bölünmesi
III.Oluşan hücreler ayrılmaz ise koloni oluşur.
olaylarından hangileri gerçekleşebilir?
A) Yalnız II
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
ğin aynı anda bölünmesi
daha sonra tekrar yarıya indirilmesi
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
31
10. Sınıf
1.
Eşeysİz Üreme 4
ÜNİTE
1.
Bitkilerin vejetatif üreyebilme özelliğinden faydalanılarak doku kültürü tekniği ile bitkiler çoğaltılmaktadır.
Bitki doku kültürü;
I.Nesli tükenen türlerin korunması
II.Ticari önemi olan bitkilerin aynı kalitede ve hızlı
üretiminin sağlanması
III.Farklı tür bitkilerin çaprazlanması
amaçlarından hangileri için kullanılabilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
4.
C) I ve III
E) I, II ve III
2.
I.İki farklı atadan kalıtsal yapısı hem birbirlerinden farklı hem de ata canlılardakinden farklı bireylerin oluşması
II.Bir ata canlıdan kalıtsal yapıları ata canlınınkinden farklı bireylerin oluşması
III.Bir ata canlıdan kalıtsal yapısı hem ata canlınınkiyle hem de birbirleriyle aynı bireylerin oluşması
Canlılarda meydana gelen üreme çeşitlerinde
yukarıdakilerden hangisi eşeysiz üreme ile oluşur?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
I.Vejetatif üreme içinde yer alır.
II.Çelikle üreme olarak isimlendirilir.
III.Meydana gelen bitkiler ana bitki ile aynıdır.
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
E) I ve II
5.
I.Rejenerasyonla üreme
II.Tomurcuklanma ile üreme
III.Çelikle üreme
IV.Bölünerek üreme
Yukarıda verilen eşeysiz üreme çeşitlerinden
hangilerinde, hücrenin bir defa bölünmesi çoğalmanın tamamlanması için yeterlidir?
B) II ve III
D) I, III ve IV 32
C) I ve III
3.
A) I ve II Şekilde verilen üreme çeşidiyle ilgili;
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
Çiftçilerin tohumla üretim yerine vejetatif üretim yöntemlerini tercih etmeleri;
I.Mevcut özelliklerin korunması
II.Kısa sürede hızlı üretilmesi
III.Farklı yapıda bitki üretimi
IV.Değişen ortam koşullarına dayanıklı bitki üretimi
nedenlerinden hangileriyle açıklanabilir?
D) I, III ve IV C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
6.
Canlılarda rejenerasyon üç düzeyde gözlenir.
I.Sistem düzeyinde: Planarya deniz yıldızı gibi
canlılarda rejenerasyon yeteneği sistem düzeyinde gerçekleşir.
II.Organ düzeyinde: Kertenkelede kopan kuyruğun, semenderde kopan bacağın yenilenmesi
organ düzeyinde yenilenmedir.
III.Doku düzeyinde: Karaciğer ve dilde meydana
Numaralandırılmış rejenerasyon düzeylerinden
8.
Farklı canlılarda gerçekleşen;
I.Rejenerasyon
II.Doku kültürü
III.Konjugasyon
IV.Partenogenez
üreme biçimlerinden hangileriyle meydana gelen canlıların değişen ortam koşullarına uyum
yetenekleri fazladır?
gelen onarım doku düzeyindedir.
A) I ve II D) I, III ve IV hangileri omurgalı canlılarda gözlenebilir?
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
B) II ve III
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
C) I ve III
E) I, II ve III
7.
9.
Canlıların gelişmişlik derecesi ile rejenerasyon
yeteneği arasındaki ilişki aşağıdaki grafiklerin
hangisinde doğru verilmiştir?
A)
edilmiştir.
Rejenerasyon yeteneği
Gelişmişlik
düzeyi
Yukarıdaki şekilde üç parçaya ayrılan planaryanın
rejenerasyonla üç planaryayı oluşturması şematize
B)
C)
Gelişmişlik
düzeyi
D)
Bu süreçte;
I.Mitoz bölünme
II.Hücre farklılaşması
III.Mayoz bölünme
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
Gelişmişlik
düzeyi
E)
C) I ve III
E) I, II ve III
Gelişmişlik
düzeyi
Gelişmişlik
düzeyi
33
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
ETKİNLİK 2A
1.
Amipte gözlenen yandaki eşeysiz üreme
2.
Planaryada gözlenen yandaki üreme çeşidi:
…………….. ……………..’dir.
Bu olay omurgalı canlılarda ……………… ,
bazı omurgasızlarda ise üremeyi sağlar.
3.
Yandaki görselde verilen üreme çeşidi
çeşidi: ……………. ………………’dir
Çekirdek
Sitoplazma
Zar
…………..........…… üreme olup aynı kalitede
ve kısa sürede ürün elde edilmesine imkân
sağlar.
34
4.
Yandaki görselde verilen üreme çeşidi:
………………………………………
Bu üreme çeşidini sağlayan bölünme türü:
………………………………………
ETKİNLİK 2B - 2C - 2D
Etkinlik 2C
Etkinlik 2B
Aşağıda bir bitkide gerçekleşen bölünme çeşidi
şematize edilmiştir.
M
İ
af
az
afaz
Profaz
Met
Doku parçası
alınır
İ NT
kallus
F
S
ER
G2
G1
AZ
An
ez
Sitokin z
a
lof
Te
Z
TO
Her olayın gerçekleştiği evreyi verilen boşluklara
doğru bir şekilde yazınız.
1) Hücre bölünmesine hazırlık evresi olarak
isimlendirilen evre ………………….
2) DNA sentezinin gerçekleştiği evre …………
3) G2 kontrol noktasından sonra gerçekleşen,
protein sentezi ve organel sayısının artırıldığı evre
………….
Besi ortamı
Alınan doku parçası besi ortamında
gelişir.
Yeni bitki
Bu üreme çeşidiyle ilgili olarak verilen ifadeler-
den doğru olanları “D” ile yanlış olanları “Y” ile
işaretleyiniz.
1) Yukarıda verilen üreme çeşidi vejetatif üremedir.
2) Doku kültürü yöntemi ile ekonomik değeri fazla olan bitkiler üretilir.
3) Eşeysiz üreme olduğu için meydana gelen
canlıları çevre koşullarına uyum yetenekleri aynıdır.
4) Hayvanlarda mikrotübüllerin bitkilerde golgi
organelinin görev yaptığı evre …………..
5) Çekirdek zarı, çekirdekcik, ER zarının yeniden
oluştuğu evre ………………
6) İğ iplikleri yardımıyla kromozomların kutuplara
doğru çekildiği evre ………………
Etkinlik 2D
7) Kardeş kromatitlerin karşılıklı olarak dizildiği
evre ………………..
ki verilen bilgilerden doğru olanları “D”, yanlış olan-
8) Çekirdek zarı, çekirdekcik ve ER zarının eridiği evre ……………
9) Kromozom sayısı ve yapısının değişmeden
iki hücreyi meydana getirdiği hücre bölünmesi
……………
10) Bölünme sonucu oluşmuş yeni hücrede protein sentezi, organel sentezi gibi olayları olduğu
evre……………
11) …………………. hayvan hücrelerinde boğumlanma ile bitki hücrelerinde ara lamel oluşumuyla
gerçekleşir.
12) ………………. evresinde iğ iplikleri kromozomları sentromer bölgesinde tam bağlamamışsa
kromozomlarda ayrılmama gerçekleşir.
13) Tek hücrelilerde üreme, çok hücrelilerde büyüme gelişme ve yaraların onarımı ………………
bölünme ile gerçekleşir.
14) Sitoplazma içinde iki çekirdeğin oluştuğu evre
……………….
4) Bu üreme çeşidinde meydana gelen bireylerin değişen çevre koşullarına uyum yetenekleri azdır.
Hücre bölünmesi ve eşeysiz üreme ile ilgili aşağıdaları “Y” ile işaretleyiniz.
1) Mitoz hücre bölünmesi sonucunda kromozom
sayısı değişmemiş 4 hücre oluşur.
2) Bölünerek üreme tek hücreli canlılardan olan
bakteriler, öglena, paramesyum ve amipte gözlenir.
3) Rejenerasyonla üremede doku farklılaşması
görülmez.
4) Çekirdeği çıkarılmış hücre eğer uyarılırsa bölünebilir.
5) Eşeysiz üremenin temeli mitoz bölünmeye dayanır.
6) Çekirdek bölündükten sonra sitoplazma bölünmüyorsa çok çekirdekli hücre oluşur.
7) Ata bireyle tamamen aynı özelliklere sahip ve
hızlı bitki üretimi isteniyorsa vejetatif üretim kulanılabilir.
35
10. Sınıf
1.
MAYOZ BÖLÜNME 1
ÜNİTE
1.
4.
I.Endomitozla çoğalma
II.Mitoz geçirme
III.Döllenme
IV. Mayoz geçirme
Mayoz bölünme sonucu oluşan hücre, yukarıda
verilen olaylardan hangilerini geçirebilir?
A) II ve III
A) Hücre sayısının artması
B) II ve IV
D) I, II ve IV
B) DNA miktarının artması
C) Homolog kromozomların ayrılması
D) Sentrozom eşleşmesi
E) Kardeş kromatitlerin ayrılması
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
5.
2.
Aşağıdaki canlılarda meydana gelen üreme çeşitlerinden hangisi cross-overa benzer?
A) Partenogenez
I.Profaz I
II.Metafaz I
III.Telofaz I
IV.Profaz II
Yukarıda mayoz bölünmeye ait evreler verilmiştir. Hangi numara ile gösterilen evrelerde
homolog kromozomlar bir arada bulunur?
A) I ve II
Hayvanlarda mayoz ve mitoz bölünmelerde
aşağıda verilen özelliklerden hangisi ortak değildir?
B) Konjugasyon
C) Metagenez
D) Rejenerasyon
B) II ve III
D) I, II ve IV
E) Çift döllenme
C) I, II ve III
E) II, III ve IV
6.
3.
Hayvan hücrelerindeki mayoz bölünmede;
I.Kromatitlerin ayrılması
II.Homolog kromozomların ayrılması
III.DNA miktarının iki katına çıkması
olaylarının hangilerinde sentrozomlar görev
alır?
A) Yalnız III
D) II ve III
36
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
I
II
III
Yukarıdaki şemada bir hücrenin mayoz bölünmesinde gözlenen bazı evreler verilmiştir.
Bu evrelerin gerçekleşme sırası aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?
A) I -II - III
B) III - II - I
D) II - III - I
C) II - I - III
E) I - III - II
7.
Mayoz bölünme sonucu oluşan tetrat sayısı
aşağıda verilenlerden hangisine eşittir?
10.
I.Cross-over
A) Homolog kromozom sayısına
II.Homolog kromozomların bağımsız dağılımı
III.Döllenme
Yukarıda verilen olaylardan hangileri canlılarda
çeşitliliği sağlar?
B) Otozom sayısına
C) Gonozom sayısına
D) Toplam kromatit sayısına
E) Haploit kromozom sayısına
A) Yalnız II
B) I ve II C) I ve III
D) II ve III
8.
Kromozom sayısı 24 olan hücre 3 mitoz bir de
mayoz geçirirse meydana gelecek hücre ve
kromozom sayısı hangi seçenekte doğru ifade
edilmiştir?
A) 32 / 12
B) 16 / 24 D) 16 / 12
11. Aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi mayoz bölünme ile sağlanmaz?
A) Polen ana hücresinden mikrospor oluşumu
B) Dişi çiçekte makrospor oluşumu
C) Eğrelti otunda spor oluşumu
D) Kara yosunlarında gamet oluşumu
C) 32 / 24
E) Tavuklarda yumurta oluşumu
E) 8 / 48
12.
A
a
A
D
E
n = 16 kromozomlu gamet oluşturan diploit organizmanın eşey bezlerinde gamet oluşurken
aşağıdaki olaylardan hangisine rastlanmaz?
A) Profaz I’de 32 kromatit
B) 16 tetrat
C) Her gamette 15 otozom
D) Profaz I’de 32 kromozom
E) Her gamette tek bir alel gen
a
b b
B B
9.
E) I, II ve III
D d
E
e
d
e
A
A
a
B B
D
D
E
E
a
A
A
a
b b
B B
b b
d
D D
d d
d
e
e
E
e
E
a
e
Yukarıda homolog kromozomlar arasında meydana gelen cross-over olayı verilmiştir.
Cross-over olayıyla ilgili verilen;
I.Tür içi varyasyonların oluşmasında etkilidir.
II.Kromozom üzerinde yer alan genin sırası değişir.
III.Genin yapısı değişir.
IV.Genin nükleotit dizilimi değişir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve III
D) II ve IV C) I ve II
E) I, III ve IV
37
10. Sınıf
1.
MAYOZ BÖLÜNME 2
ÜNİTE
1.
Aşağıda mayoz bölünmeye ait olaylar verilmiştir.
4.
Mayoz bölünmeyle ilgili verilen;
I.Cross-over
I.İnterfazın G1 safhasında DNA sentezi olur.
II.Kardeş kromatitlerin kutuplara çekilmesi
III.DNA sentezi
II.G2 kontrol noktasında DNA hataları gözden geçirilir.
IV.Kromozom sayısının yarıya inmesi
III.Zigottan morula oluşumu sırasında G1 evresi
gerçekleşmez.
Bu olaylardan mayoz I ve mayoz II’de gerçekle-
ifadelerinden hangisi doğrudur?
A) Yalnız I
şenler hangisinde doğru verilmiştir?
Mayoz I
III ve IV
B) I, II, III
IV
C) II ve III
I ve IV
D) III ve IV
I ve II
E) I, III ve IV
II
C) I ve II
D) II ve III
Mayoz II
A) I ve II B) I ve III
E) I, II ve III
5.
I
2.
Aşağıdakilerden hangisi hem mitoz hem mayoz I
hem de mayoz II hücre bölünmelerinde gerçekleşir?
A) DNA miktarının yarıya inmesi
B) Haploit hücrelerde gerçekleşme
C) Somatik hücrelerinde gerçekleşme
D) DNA sentezi
E) Sitoplazma bölünmesi
II
Yukarıdaki şekillerde bir hücrenin mayoz bölünmesine ait bazı evreler gösterilmiştir.
Buna göre;
I.II. evre metafaz II evresidir.
II.I. evre anafaz I evresidir.
III.I. evrenin dâhil olduğu bölünme tamamlandığında DNA miktarı değişmez.
A) Yalnız I
B) I ve III
C) I ve II
D) II ve III
3.
E) I, II ve III
Mayoz hücre bölünmesine ait aşağıda verilen
olaylardan hangisi yanlıştır?
Evre
A) İnterfaz
Gerçekleşen Olay
DNA miktarı iki katına çıkar.
Mayoz bölünme sonucu oluşmuş bir hücre için
verilen;
I.Alel gen çifti içermez.
düzleme karşılıklı dizilir.
II.Mayoz geçirmez.
C) Profaz I
Cross-over gerçekleşir.
III.Mitoz geçirir.
D) Telofaz II
Haploit kromozom taşıyan iki
IV. Döllenmede görev alabilir.
çekirdek oluşur.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
B) Metafaz II Homolog kromozomlar ekvatoral
E) Anafaz II
Kardeş kromatitler zıt kutuplara
çekilir.
38
6.
A) I ve II
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
7.
9.
Kraliçe arı
(2n)
Erkek arı
(n)
II
I
Partogenez
Yumurtalar (n)
Spermler (n)
I.Kromozom sayısı
II.Gen yapısı
III.Organel sayısı
Bir hücrenin mayoz bölünme geçirmesiyle oluşan normal hücreler karşılaştırıldığında yukarıda verilenlerden hangileri farklılık gösterebilir?
IV
III
A) Yalnız II
Polen ile
beslenme
C) I ve III
E) I, II ve III
Dişi embriyolar (2n)
Arı sütü ile
beslenme
İşçi arı
(2n)
Kraliçe arı
(2n)
Kısır
Verimli
10.
2n
I. evre
Yukarıda verilen şekilde numaralı kısımlarda
meydana gelen olaylar hangi seçenekte doğru
a
verilmiştir?
B) I ve II
D) II ve III
Zigot (2n)
Erkek arılar (n)
I
II III IV
A) Mayoz
Mitoz
Mayoz
Döllenme
B) Mitoz
Mayoz
Mitoz
Döllenme
C) Mayoz
Mitoz
Döllenme Mitoz
D) Mitoz
Mayoz
Mitoz
Mayoz
E) Mayoz
Mitoz
Mitoz
Döllenme
b
II. evre
I
II
III
IV
Yukarıda şematize edilen hücre bölünmesiyle
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A)Çeşitlilik I. evrede meydana gelen olaylarla
sağlanır.
B)II. evrede mitoz bölünmeye benzer.
C)DNA’nın iki katına çıkması I. evrede görülür.
D)II. evrede kardeş kromatitler birbirinden ayrılır.
E) II. evrede cross-over olayı meydana gelir.
8.
Mayoz sonucu oluşan;
I.Sperm
II.Yumurta
III.Spor
IV.Gamet
yapılarından hangileri döllenme olmaksızın
11. Sporlu ve çiçekli bitkiler düşünüldüğünde aşağıda verilen özelliklerden hangisi yalnızca çiçekli bitkilere aittir?
yeni birey oluşturabilir?
A) III ve IV
B) II ve III
D) II, III ve IV
A) Çok hücreli olmak
B) Nişasta depo etmek
C) Lökoplast taşımak
C) I ve IV
E) I, III ve IV
D) Toprağa bağlı yaşamak
E) Tohum oluşturmak
39
10. Sınıf
1.
MAYOZ BÖLÜNME 3
ÜNİTE
1.
Hücre bölünmesine ait;
3.
I.Sadece diploit kromozoma sahip hücrelerde
gözlenir.
II.Yaraların onarımını sağlar.
III.Bölünme sonucu kromozom sayısı yarıya iner.
IV.Oluşan hücreler nicelik ve nitelik bakımından
aynıdır.
özelliklerinden mitoz ve mayoz bölünmeye ait
olanlar hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Mitoz Bölünme A) II ve IV
2n=110 kromozomlu bir hücrenin mayoz bö-
lünmesinde oluşan tetrat sayısının, profazdaki
kromatit sayısına oranı aşağıdakilerden hangisi
gibi olur?
A)1
B)1/2
C)1/4
D)2/5
E)5/2
Mayoz Bölünme
I ve III
B) I ve III
II ve IV
C) I ve II III ve IV
D) II ve III
I ve IV
E) I, II ve III II, III ve IV
4.
X
Y
Z
Mayoz ve mitoz bölünmede meydana gelen olaylar göz önüne alınarak yukarıdaki grafik çizilmiştir.
X: Mayoz
2.
Y: Mitoz
Buna göre;
I.Kardeş kromatitlerin ayrılması
II.Sitoplazma bölünmesi
III.DNA sentezi
I.Partenogenez
IV.Homolog kromozomların kutuplara çekilmesi
II.Planaryadaki rejenerasyon
V.Cross-over
III.Çiçekli bitkilerde eşeyli üreme
VI.Metafazın bir defa gerçekleşmesi
Yukarıda verilen üreme şekillerinden hangilerinde döllenme olmaksızın yeni bireyler oluşmaktadır?
olaylarının X,Y ve Z ile eşleştirilmesinden han-
A)Yalnız II
D) II ve III
40
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
gisi doğrudur.
X
Y
Z
A)IV ve V
I, II ve III
VI
B)I ve IV
II ve III
V
C)IV ve V
VI
I, II ve III
D)III ve IV
II ve I
V ve VI
E) I ve II
III ve IV
IV ve V
5.
7.
G1 evresindeki yumurta ana hücresindeki DNA
miktarı 16 k ise;
a) Metafaz I’deki DNA miktarı
I
II
III
IV
a
Diploit canlılara ait yukarıda verilen evrelerden
hangilerinin mayoz bölünmeye ait olduğu kesinlikle söylenir?
A) I ve III
B) II ve III
D) I, III ve IV
C) II, III ve IV
E) III ve IV
8.
6.
Aşağıda 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mitoz ve
mayoz bölünmelerine ait evrelerden bazıları gösterilmiştir.
b) Metafaz II’deki DNA miktarı
aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
b
A)8k
16 k
B)16k
8k
C)32k
16 k
D)16 k
64k
E) 64k
32k
Mayoz I ve mayoz II evrelerinde;
I.DNA sentezi
II.Sentromer bölünmesi
III.Çekirdeğin yeniden oluşumu
IV.Kardeş kromatitlerin karşılıklı dizilmesi
V.Sitoplazma bölünmesi
A) I ve II
B) III ve IV
D) II, III ve IV
I
III
IV
Bu şekillerden hangileri 2n = 4 kromozomlu
hücrenin sırasıyla mitoz bölünme anafaz ve
mayoz bölünme anafaz II evresine aittir?
A) III ve I
D) I ve IV
E) II, III ve V
II
9.
C) III ve V
B) II ve III
C) III ve II
E) II ve IV
Bir bitki hücresinde bulunan;
I.Homolog kromozom
II.Kardeş kromatit
III.Kromatin iplik
IV.Ara lamel
yapılarından hangileri hayvan hücresinde bulunur?
A) I ve II
B) III ve IV
D) I, II ve III
C) II, III ve IV
E) I, II ve IV
41
10. Sınıf
1.
MAYOZ BÖLÜNME 4
ÜNİTE
1.
4.
I.Kalıtsal varyasyonların oluşmasında etkili olma
II.Tür içi kromozom sayısının sabit tutulmasına
yardımcı olma
III.Monoploit yapıdaki hücrelerde gerçekleşme
IV.Her hücre tipinde gerçekleşme
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri mayoz
B) III ve IV
D) I, II ve III
2.
verilen,
I.Mitoz bölünme geçirmez.
II.Mayoz bölünme geçirmez.
III.Alel gen çifti içermez.
IV. Kesinlikle döllenmeye katılamaz.
ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesindir?
A) II ve III
bölünmeye ait özellikler içinde yer alır?
A) I ve II
Mayoz bölünme sonucu oluşan hücreler için
B) III ve IV
D) I, II ve III
C) II, III ve IV
E) I, II ve IV
E) I, II ve IV
Ökaryot çok hücreli bir canlıda aşağıda verilenlerden hangisi hücre bölünmesinin mayoz
5.
olduğunu kanıtlar?
I.Kromozom sayısının sabit kalması
A) Sitoplazmanın ikiye bölünmesi
II.Kardeş kromatitlerin ayrılması
B) DNA sentezinin bir kez yapılması
III. DNA miktarının sabit kalması
C) Homolog kromozomların karşılıklı dizilmesi
olaylarından hangileri mitoz bölünme ile ortak-
D) Kardeş kromatitlerin ayrılması
E) Çekirdek zarının erimesi
Mayoz II’de gerçekleşen;
tır?
A)Yalnız II
D) II ve III
3.
C) II, III ve IV
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
Somatik hücrelerinde 24 kromozom bulunduran bir canlının eşey ana hücrelerinde meydana
gelen mayoz bölünme sırasında;
I.Oluşan tetrat sayısı
II. Anafaz II’de bir kutba çekilen kromatit sayısı
hangi seçenekte doğru erilmiştir?
42
I II
A) 24
48
B) 12
24
C) 24
24
D) 12
12
E) 48
24
6.
Eşey ana hücrelerinde 44 otozom bulunan bir
erkek bireyle ilgili verilen;
I.Üreme hücrelerinde bir çift gonozom bulunur.
II.Kemik hücrelerinde 22 otozom, bir gonozom
III.Beyin hücrelerinde 44 otozom, 2 gonozom bu-
bulunur.
lunur.
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
E) I, II ve III
C) I ve III
7.
I
9.
Kromozom sayısı
II
Gerçekleşen
olaylar
III
Yukarıdaki grafikte 2n kromozomlu bir hücrenin
kromozom sayısında meydana gelen olaylar şematize edilmiştir.
I.Homolog kromozomların bağımsız dağılımı
II.Sitokinez sonucu organel ve sitoplazmanın olu-
III.Homolog kromozomların kardeş olan kromatit-
IV.Cross-overlı kardeş kromatitlerin birbirinden
özelliklerinden hangileri etkilidir?
Mayoz
Döllenme
C) Döllenme
Mitoz
Mayoz
D) Mayoz
E) Mayoz
şan hücrelere eşit oranda dağıtılması
leri arasında gen alışverişi
ayrılması
A) I ve III
B) I ve IV
D) I, II ve III
C) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
III
A) Mitoz
B) Mitoz
birinden farklı kalıtsal yapıya sahip olmasında;
Buna göre olayların doğru isimlendirmesi nasıl
olmalıdır?
I II Mayoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin bir-
Döllenme
Döllenme
Mitoz
Mayoz
Mitoz
Döllenme
8.
OLAYLAR
MİTOZ
MAYOZ I
MAYOZ II
Hücre sayısının
artması
Var
Var
I
Kardeş kromatit
ayrılması
Var
II
Var
III
Var
Yok
Var
Var
III
Homolog kromozom
ayrılması
DNA sentezi
Yukarıdaki tabloda Mitoz, mayoz I ve mayoz II’deki
10. Diploit bir hücre; önce mitoz, sonra mayoz, en son
olarak da tekrar bir mitoz bölünme geçiriyor.
Buna göre ana hücreden meydana gelen hüc-
I.Mayoz bölünme tamamlandığında oluşan hüc-
II.Birinci mitoz sonucu birbirinin aynısı iki hücre
III.En son gerçekleşen mitoz bölünme sonucunda
IV.Mayoz bölünme sonucu n kromozomlu 8 hücre
ifadelerinden hangileri doğru olur?
bazı olayların gerçekleşip gerçekleşmedikleri verilmiştir.
Buna göre tablodaki numaralarla verilmiş yerlere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
I
ıı ııı ıv
A)Var
Yok
Var
Yok
B)Yok
Var
Yok
Var
C)Yok
Yok
Yok
Var
D)Var
Yok
Yok
Yok
E) Var
Var
Yok
Yok
relerle ilgili verilen;
reler haploit kromozomludur.
oluşur.
n kromozomlu, birbirinin aynısı 16 hücre oluşur.
oluşur.
A) I ve III
B) II ve IV
D) I, II ve III
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
43
10. Sınıf
1.
MAYOZ BÖLÜNME 5
ÜNİTE
1.
Mayoz bölünmede;
I.DNA sentezi
II.Tetrat oluşumu
III.Sitoplazma bölünmesi
IV.İğ ipliklerinin kinetokor bölgesine bağlanması
V.Cross-over
olaylarından hangileri mayoz I ve mayoz II’de
ortak gerçekleşir?
A) I ve III
B) III ve IV
D) I, II ve V
2.
Bu olayların sebebi;
I.Mitozda her bölünme öncesinde DNA eşleşmesi yapılması
II.Mayoz II’de DNA sentezinin olmaması
III.Mayoz I’de cross-over meydana gelmesi
faktörlerinden hangileri olabilir?
A)Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
E) I, II, III ve V
C) I ve III
E) I, II ve III
Bir canlıda gerçekleşen bölünmelerle ilgili;
I.Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi
II.Homolog kromozomlar arasında gen alış-verişi
III.Bölünme sonucu kromozom sayısının sabit kalması
IV.Popülasyondaki çeşitliliğe katkıda bulunma
olaylarından mitoz ve mayoz bölünmeye ait olanları hangi seçenekte doğru sınıflandırılmıştır?
3.
Mayoz bölünmede kromozom sayısı yarıya inerken mitoz bölünmede kromozom sayısı korunur.
C) I, III ve IV
4.
MAYOZ
5.
I.Mayoz bölünme
II.Mitoz bölünme
III.Dölenme
Yukarıda verilen olayların hangilerinin sonucunda kromozomlu hücre oluşabilir?
A)Yalnız I
MİTOZ
A)I ve III II ve IV
B)I, II, III
IV
C)II ve III
I ve IV
D)III, IV
I ve II
E) I,II ve IV
I ve III
B) Yalnız II
D) I ve III
Mayoz hücre bölünmesinde kalıtsal özellikleri
farklı hücrelerin oluşması;
6.
C) I ve II
E) II ve III
Bir hücrenin mayoz bölünmesi sırasında;
I.Tetrat sayısı
I.Cross-overla gen değişiminin yapılması
II.Sentromer sayısı
II.Homolog kromozomların bağımsız dağılımı
III. Oluşan iğ ipliği sayısı
III.İnterfazda DNA sentezinin yapılması
IV.Sentrozom sayısı
olaylarından
sağlanır?
niceliklerinden hangilerinin bilinmesi bu hücrenin kromozom sayısını tespit etmek için kullanılır?
A) Yalnız III
hangilerinin
D) II ve III
44
B) I ve II
gerçekleşmesiyle
E) I, II ve III
C) I ve III
A) I ve II
B) II ve IV
D) I, II ve III
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
7.
Kromozom sayısı 2n=8 olan bir hücrenin bölünme-
9.
DNA miktar değişimi
sine ait evrelerden biri aşağıda verilmiştir.
4x
2x
x
İnterfaz
Şekildeki evre; aşağıda verilen hücre bölünmelerinin hangisinde gözlenebilir?
A) Karayosununda sporun çimlenmesi
B) Bitkide tohumun çimlenmesi
C) İnsanda yanak epitel hücresi
D) Doku kültüründeki hücre
E) İnsanda yumurta ana hücresi
Profaz Metafaz Anafaz Telofaz Sitokinez
PMAT
Sitokinez
Yukarıdaki grafikle mayoz geçiren bir hücrenin
DNA miktarında meydana gelen değişimler verilmiştir.
Buna göre;
I.İnterfazda DNA miktarı iki katına çıkarılır.
II.Mayoz I sonucu DNA miktarı değişmez.
III.DNA miktarının yarıya inmesi mayoz II’de olur.
IV.Mayoz II’de DNA sentezi meydana gelmez.
A) I ve II
B) III ve IV
D) I, II ve III
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
8.
Mitoz
Mayoz
Mitoz ve mayoz hücre bölünmelerinde meydana gelen olaylar düşünüldüğüde;
10.
I.2n kromozomlu üreme ana hücresi
II.DNA sentezi
II.2n kromozomlu karaciğer hücresi
III.Cross-over
III.2n kromozomlu sperm ana hücresi
IV.Tetrat oluşumu
IV.n kromozomlu yumurta hücresi
olaylarından hangileri taralı kısımda yer alır?
Yukarıda verilen hücrelerden hangileri mayoz
bölünme geçirebilir?
A) I ve II
B) III ve IV
D) I, II ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
45
10. Sınıf
1.
ETKİNLİK 3A
ÜNİTE
Aşağıda mitoz ve mayoz bölünmeye ait özellikler kıyaslanmıştır. Boşlukları uygun terimlerle doldurunuz.
Mitoz
46
Mayoz
1
Bir hücreden iki yeni hücre oluşur.
Bir hücreden ………… yeni hücre oluşur.
2
Oluşan hücrelerin kalıtsal yapısı birbirinin aynısıdır.
Oluşan hücrelerin kalıtsal yapısı ………….
………………..
3
Kromozom sayısı ………..
Kromozom sayısı yarıya iner.
4
……………… hücrelerinde gözlenir.
Üreme ana hücrelerinde gözlenir.
5
Eşeysiz üremeyi sağlar.
……………… üremeyi sağlar.
6
Bir hücrelilerde üreme, çok hücrelilerde ise büyüme Çok hücrelilerde ……………hücrelerinin oluşumuve gelişmeyi sağlar.
nu sağlar.
7
Tetrat, sinapsis, cross-over olayı ………………..
Tetrat, sinapsis, cross-over olayı gözlenir.
8
…………….. canlılarda gözlenir.
Yanlızca eşeyli üreyen canlılarda gözlenir.
9
Mitoz sonucu oluşan hücreler yeniden mitoz geçirir. Mayoz bölünme sonucu oluşan hücreler yeniden
mayoz ………………. .
10
Oluşan genlerin yapısı aynıdır.
Oluşan gen yapısı …………….. olabilir.
11
Bütün canlılarda gözlenir.
……………. ………….. canlılarda gözlenir.
12
Kalısal çeşitliliğe etkisi …………………..
Kalıtsal çeşitliliğe etkisi vardır.
ETKİNLİK 3B
Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanları ‘‘D’’, yanlış olanları da ‘‘ Y ’’ ile işaretleyiniz.
1. Mayoz bölünmede 2 defa DNA eşlenmesi olur.
2. Homolog kromozomlar mayoz I’ de ayrılır.
3. Kardeş kromatitler mayoz II’ de ayrılır.
4. Mayoz bölünmede kromozom sayısı yarıya iner.
5. Bakterilerde mayoz görülür.
6. Mayoz bölünme ve takip eden döllenme ile türün kromozom sayısı korunmuş olur.
7. Mayoz bölünme üreme ana hücrelerinde görülür.
8. Cross-over mayoz II’ de olur.
9. Cross-over ile kromozom yapısı değişir.
10. Mayoz bölünmenin genetik çeşitliliğe katkısı olmaz.
11. Mayoz II’ de tetrat, cross-over görülmez.
12. Mayoz bölünme sonucu tür içi çeşitlilik ve varyasyonlar sağlanır.
13. Mayoz II’de hazırlık aşamasında DNA eşlenmesi gerçekleşir.
14. Oogenezde sitoplazma bölünmesinden sonra 4 tane olgun gamet hücre oluşur.
15. Mayoz bölünme eşeyli üremenin temelidir.
16. Eşeyli üreyen tüm canlılarda mayoz bölünme görülür.
17. Mayozda bölünme sonucu 2 tane hücre oluşur.
18. Mayoz bölünme; bitki, hayvan ve insanlarda üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar.
19. Mayoz bölünmede DNA miktarının yarıya inmesi mayoz I’de olur.
20. Cross-over kardeş kromatitler arasında olur.
21. 2n=2 kromozomlu bir hücre mayoz bölünme geçirirken cross-over olmadıysa iki çeşit hücre oluşur.
47
10. Sınıf
1.
ETKİNLİK 3C
ÜNİTE
YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI
1.
Mayoz bölünmenin faydaları nedir?
2.
Döllenme nedir?
3.
Mayoz bölünme hangi hücrelerde görülür?
4.
Mayoz I’de hangi olaylar gerçekleşir?
5.
Mayoz II’de hangi olaylar gerçekleşir?
6.
Mayoz I ve mayoz II’de gerçekleşen hangi olaylar ortaktır?
7.
Mayoz I ile mayoz II arasındaki farklılıklar nelerdir?
8.
Cross-over’ın (parça değişimi) canlılar için önemi nedir?
9.
Mayoz geçiren hücre tekrar mayoz geçirebilir mi?
10. Mayoz bölünmenin hangi evrelerinde kromozom sayısı ve DNA miktarı yarıya iner?
11. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki farklardan 5 tanasini yazınız.
48
BULMACA 1
2
3
1
10
8
15
7
5
4
9
13
6
11
12
14
1.
Hayvan hücrelerindeki sitokinezin gerçekleşme şekline verilen isim.
2.
Kardeş kromatitlerin karşılıklı olarak hücrenin ortasına dizildiği evre.
3.
Kromozomların birbirinden ayrılıp zıt kutuplara çekildiği safha.
4.
Tek kromozom takımına sahip hücre.
5.
Homolog kromozomların bir araya gelmesi ile oluşan yapı.
6.
İki kromozom takımına sahip yapı.
7.
Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin eridiği evre.
8.
Bölünmeye hazırlık evresi, DNA sentez evresi.
9.
Kromozom sayısının ve yapısının sabit kaldığı bölünme çeşidi.
10. Bitkilerde sitokinezin gerçekleştiği olay.
11. Kromozomun yapısının değiştiği ve kromozom sayısının yarıya düştüğü bölünme.
12. İğ ipliklerinin bağlandığı kromozom bölgesi.
13. Anne ve babadan gelen kromozomlara verilen isim.
14. İnterfaz evresindeki kromozomların bulunma şekli.
15. Bitkilerde boğumlanma ile sitoplazma bölünmesini engelleyen yapı.
49
10. Sınıf
1.
Eşeylİ Üreme 1
ÜNİTE
1.
Eşeyli üreme için verilen;
4.
I.Genetik çeşitliliği arttırır.
II.Evrim işleyişine yardımcı olur.
III.Kazanılan özelliklerin devamını ve korunmasını
sağlar.
A) Yalnız III
B) Yalnız II D) I ve II
A) Homolog kromozomların kenara çekilmesi
B) Tetrat oluşumu
C) Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması
D) Cross-overle gen alışverişi
C) Yalnız I
E) Genetik çeşitliliğin artması
E) I, II ve III
5.
2.
Farklı canlılarda görülen;
I.Partenogenezle üreme
II.Tomurcuklanmayla üreme
III.Konjugasyonla üreme
olaylarının hangilerinde mayoz bölünme gözlenebilir?
A) Yalnız III
Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi mitoz bölünme sırasında gerçekleşir?
B) I ve II
D) II ve III
Farklı canlılarda gerçekleşen;
I.Tomurcuklanma ile üreme
II.Konjugasyonla üreme
III.Rejenerasyonla üreme
IV.Partenogenezle üreme
olaylarından hangileri eşeyli üreme, hangileri
eşeysiz üreme çeşididir?
Eşeyli Üreme Eşeysiz Üreme
A) II ve IV
C) I ve III
E) I, II ve III
I ve III
B) II ve III
I ve IV
D) III ve IV
I ve II
C) I ve II
III ve IV
E) I ve III 6.
3.
Arılarda gözlenen partenogenez olayı ile ilgili
olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Erkek arılardaki çeşitlilik mayozla sağlanır.
B) Erkek arılar n kromozomludur.
C) Erkek arılar döllenmemiş yumurtadan oluşur.
D) Erkek arılar mayozla sperm oluşturur.
E) Dişi arılarda kraliçe veya işçi arı oluşumu modifikasyona örnektir.
50
II ve IV
Mayoz bölünmenin profaz I evresinde;
I.Çekirdek zarı ve ER zarının erimesi
II.Homolog kromozomlar arasında parça değişimi
III.Kardeş kromatitlerin ekvatoral düzleme dizilmesi
IV.Kromozomların kromatit hâline gelmesi
A) I ve II
B) III ve IV
D) I, II ve III
C) II, III ve IV
E) I,II ve IV
7.
Eşeyli üreyen bütün ökaryot canlı çeşitlerinde
yeni bireylerin oluşumu esnasında aşağıda verilenlerden hangisi ortaktır?
10. Aşağıdaki eşeysiz üreme çeşitlerinin hangisinde meydana gelen canlı, ata canlıdan farklı
olur?
A) Zigotun seri mitoz geçirmesi
A) Hidrada tomurcuklanma
C) Gametlerin döllenmesi
C) Eğrelti otunun sporlarından oluşan
B) DNA eşleşmesi
B) Bakterilerde bölünerek üreme
D) Erkek ve dişi birey bulunması
bireyler
E) Çiftleşme organı gelişmesi
8.
D) Çileğin sürünücü gövde ile üremesi
E) Deniz yıldızının rejenerasyonla üremesi
Bakteriler;
I.Konjugasyon
II.Mayoz bölünme
III.Karşılıklı gen alışverişi
IV.Endospor oluşumu
olaylarından hangilerini gerçekleştirmez?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
9.
C) II ve IV
E) III ve IV
Partenogenezle üreyen bal arılarının mayoz bölünmesinde 12 tetrat sayıldığına göre;
I.Erkek arıların vücut hücrelerinde 12 kromozom
bulunur.
II.Erkek arıların sperminde 12 kromozom bulunur.
III.Kraliçe arıların vücut hücresinde 24 kromozom
bulunur.
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
11. Bal arılarında partenogenezle üreme sonucunda,
haploit (n) kromozomlu erkek arılar oluşur. Dişi
bireylerse sperm yumurtanın döllenmesi sonucu
oluşan zigotun gelişmesiyle oluşur.
Buna göre bal arılarının üremesiyle ilgili olarak
aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A)Oluşan erkek arılar farklı kalıtsal yapıya sahip
olabilir.
B)Dişi bireylerdeki çeşitlilik erkeklerdekine oranla
daha fazladır.
C)Dişi gamet hücresinin döllenme yapmadan
gelişmesiyle erkek bireyler oluşur.
D)Erkek arılarda gamet oluşumu mitoz bölünme
ile gerçekleşir.
E) Partenogenezde kalıtsal çeşitlilik olmaz.
51
10. Sınıf
1.
Eşeylİ Üreme 2
ÜNİTE
1.
Eşeyli üreme sırasında gerçekleşen olaylar;
4.
Eşeyli üreyen canlılarda gözlenen;
I.Mayoz
I.Kromozom yapısının değişmesi
II.Döllenme
II.Kromozom sayısının değişmesi
III.Farklılaşma
III.Kalıtsal çeşitliliğin artması
IV.Modifikasyon
olaylardan hangilerine cross-over neden olur?
olabilir.
Bu olaylardan hangileri ata canlıdan farklı kalıtsal yapıya sahip birey oluşumunu sağlar?
A) Yalnız I
A) I ve II
B) I ve III
D) III ve IV 2.
D) II ve III
E) II, III ve IV
I. Arılar
E) I, II ve III
II. Öglena
III. Kara yosunu
IV.Eğrelti otu
V.Plazmodyum
Yukarıdaki canlıların hangilerinin üremesi sırasında metagenez olayına rastlanır?
5.
Eğrelti otlarında;
I.Spor oluşumu
II.Gamet oluşumu
III.Döllenme
olaylarından hangileri çeşitliliği sağlar?
A) Yalnız III
B) I ve III
D) II ve III
B) I, II ve III
D) III, IV, V
C) I ve III
C) II ve IV
A) II ve III
B) I ve II
6.
C) I ve II
E) I, II ve III
Aşağıda verilen canlıların hangisinde partenogenezle üreme görülmez?
A) Bal arıları
C) I, III ve V
B) Karıncalar
E) II, IV ve V
C) Su pireleri
D) Yaprak bitleri
E) Plesantalı memeli
3.
Eşeyli üreme sırasında gerçekleşen olaylar aşağıda verilmiştir.
Bakteri ve paramesyumda meydana gelen konjugasyonla ilgili verilen;
I.Bakterilerde konjugasyonda birey sayısı artmaz, kalıtsal çeşitlilik artar.
II.Bakterilerde iki bakteri arasında çekirdek aktarımı olur.
IV. Modifikasyon
Partenogenezle erkek arı oluşumunda bu olaylardan hangileri gözlenmez?
III.Paramesyumda göçücü çekirdekler karşılıklı
değişilir.
I.Mitoz bölünme
II.Mayoz bölünme
III.Döllenme
A) I ve II
B) I ve IV
D) I, II ve IV
52
7.
C) III ve IV
E) I, II ve III
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III C) II ve III
E) I, II ve III
8.
Paramesyumun konjugasyonu sırasında aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
11. Eşeyli üremede değişen ortam koşullarına daya-
A)Küçük çekirdeğin mayoz geçirmesi
I.Mayozdaki cross-over ve homolog kromozom-
II.Döllenme ile kalıtsal yapısı farklı zigotlar oluşu-
III.Mitoz bölünme ile gelişme
Yukarıda verilenlerden hangileri değişen ortam
B)Paramesyumlar arasında gen aktarımının gerçekleşmesi
C)Birey sayısının artması
D)Bazı çekirdeklerin artması
E) Döllenme sonucu oluşan büyük çekirdeğin
mayoz geçirmesi
naklı bireyler oluşur.
ların bağımsız dağılımı
mu
koşullarına dayanıklı birey oluşmasında etkili
olaylardır?
A) Yalnız I
B) I ve II D) II ve III C) I ve III
E) I, II ve III
9.
I.Mutasyon
II.Eşeyli üreme
III.Cross-over
IV.Mayoz bölünme
V.Doğal seleksiyon
Yukarıda verilen olaylardan hangileri kalıtsal
varyasyon oluşmasına neden olur?
A) I, II ve III
12. Bal arılarının üremesinde;
B) II, III ve V
D) I, II, III ve IV
•Zigot
•Yumurta
•Sperm
hücrelerinin
oluşumunu
sağlayan
olayların
doğru eşleştirilmesi hangi seçenekte doğru verilmiştir?
C) III, IV ve V
Zigot
E) I, II, III, IV ve V
Yumurta
Sperm
A)Mitoz
Döllenme
Mayoz
B)Mayoz
Mitoz
Döllenme
C)Döllenme
Mayoz
Mayoz
D)Döllenme
Mayoz
Mitoz
E) Mitoz
Mayoz
Mitoz
10.
I.Konjugasyon
II.Partenogenez
13. Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen olaylardan
bazıları şunlardır:
III.Çift döllenme
I.Homolog kromozomların ayrılması
IV.Oogami
II.Kardeş kromatitlerin ayrılması
Omurgalı hayvanların üremesinde yukarıda ve-
III.Cross-overın meydana gelmesi
IV.DNA sentezi
Bu olayların gerçekleşme sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
rilen üreme yöntemlerinden hangileri gözlenmez?
A) I ve II D) II ve IV
B) I ve III
C) II ve III
E) I, II ve III
A) I, IV, III, II
B) II, III, I, IV
D) IV, III, II, I
C) IV, III, I, II
E) I, II, III, IV
53
10. Sınıf
1.
Eşeylİ Üreme 3
ÜNİTE
1.
4.
Kraliçe arı ve erkek arılarda üreme hücreleri
oluşurken;
I.Çiçeksiz bitki
II.Şapkalı mantar
I.Replikasyon
III.Plazmodyum
II.Tetrat oluşumu
Yukarıda verilen canlılardan hangilerinin yaşam
döngüsünde sporla üreme gözlenir?
III.Sentromer oluşumu
IV.İğ ipliği oluşumu
olaylarından hangileri ortaktır?
A) Yalnız I
E) I, II ve III
A) I ve II
B) I ve III
D) I, III ve IV 2.
Kelebek ve kurbağalarda besin maddesi yeterli
olmadığı için larva evresi görülür. Larva, aşama
aşama ergin canlıya benzer. Bu olaya ne ad verilir?
5.
C) II ve IV
E) II, III ve IV
Haploit kromozomlu olan tek hücreli prokaryot
bir canlının konjugasyonu sırasında aşağıdaki
olaylardan hangisi gözlenir?
A) Replikasyon
A) Modifikasyon
B) Cross-over
C) Metamorfoz
D) Sitoplazma bölünmesi
B) Mutasyon
C) Dört hücre oluşumu
D) Metagenez
E) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi
E) Segmentasyon
6.
3.
bir tohumlu bitkinin yumurta, embriyo ve zi-
Mayoz bölünme sırasında 24 tetrat oluşturan
bir hücrenin profaz II’deki kromatit sayısı ve
sentromer sayısı kaçtır?
got hücrelerinin kromozom sayıları hangisinde
Kromatit Sayısı
A)
24
C)
24
B)
D)
E)
54
Kök hücrelerinde 36 kromozom bulunduran
48
12
12
Sentromer Sayısı
24
24
12
24
12
Yumurta
Embriyo
Zigot
A)
36
48
72
B)
18
36
48
C)
18
36
36
D)
36
72
108
E)
18
48
64
9.
7.
Kraliçe arı
(2n)
Erkek arı
(n)
MİTOZ
Partogenez
MAYOZ
Yumurtalar (n)
Spermler (n)
Döllenme
Haploit gelişme
Zigot (2n)
Erkek arılar (n)
Polen ile
beslenme
Dişi embriyolar (2n)
Arı sütü ile
beslenme
İşçi arı
(2n)
Kraliçe arı
(2n)
Kısır
Verimli
Partenogenez olayı yukarıda şematize edilmiştir.
Buna göre,
Yukarıda özetlenen bakteri konjugasyonunun
numaralandırılmış basamaklarıyla ilgili verilen;
I. I no.lı basamakta farklı tür iki bakteri yan yana
gelir.
II. II no.lı basamakta gen aktarımı tek yönde gerçekleşir.
I.Döllenme olmaksızın meydana gelen erkek arılar birbirinin aynısıdır.
II.Dişilerde bir karakterle ilgili iki gen bulunurken,
erkeklerde bir karakterle ilgili tek gen bulunur.
III.III no.lı basamağın sonlanmasıyla aynı plazmide
sahip aynı tür iki bakteri oluşur.
III.Erkeklerde hem büyüme, hem onarım hem de
gamet oluşumu mitoz bölünme ile olur.
A) Yalnız I
D) II ve III ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II D) II ve III B) I ve II C) I ve III
E) I, II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
10. Aynı kovanda yer alan erkek arılar ile kraliçe
arı;
8.
Bakterilerdeki konjugasyonla ilgili verilen,
I.Karşılıklı gen alış verişi olur.
II.Birey sayısı artmaz, kalıtsal çeşitlilik artar.
III.Çekirdek aktarımı olur.
A) Yalnız II
E) I, II ve III
I.Dış görünüşü
II.Kromozom sayısı
III.Gameti oluşturan bölünme çeşidi
IV.Depo karbonhidrat çeşiti
özelliklerinin hangilerinden faydalanılarak birbirinden ayırt edilebilir?
A) I ve II
B) I ve III
E) II, III ve IV
55
10. Sınıf
1.
Eşeylİ Üreme 4
ÜNİTE
1.
3.
Oogonyum
2n
A) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi
Mitoz
B) Homolog kromozomların kardeş olmayan kro-
Birincil oosit
2n
matitleri arasında gen alış-verişi
C) DNA sentezi
MAYOZ I
Birincil
kutup
hücresi
n
n
İkincil
oosit
n
Ootit
MAYOZ II
n
n
n
Hayvan hücrelerinde mayoz bölünme gerçekleşirken aşağıda verilenlerden hangisi en son
gerçekleşir?
D) Kromozom sayısının yarıya inmesi
E) Sentrozomun iğ ipliği oluşturması
İkincil kutup hücresi
Kutup hücresinin
bir tanesi
n
n
Diploit hücre gelişerek
dişi kertenkeleyi
oluşturur.
2n
Kamçı kuyruklu kertenkelede partenogenez sonucu oluşan birey 2n kromozomludur.
Kamçı kuyruklu kertenkelenin üremesiyle ilgili
aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?
A) Oluşan yeni birey bir adet gonozom taşır.
B)Yumurta ile kutup hücrelerinin kalıtsal yapısı
4.
aynıdır.
C) Yeni birey üreme ana hücresiyle aynı yapıdadır.
D) İkincil oosit hücreleri, birbirinin tamamen
aynısıdır.
E) Yeni bireyde kutup hücresinde bulunan genler
bulunur.
2.
I.Mayoz bölünme
II.Mitoz bölünme
III.Birey sayısında artış
IV.Tek yönde gen aktarımı
Yukarıda paramesyumdaki konjugasyonda verilenlerden hangileri gözlenir?
A) I ve II
B) I ve III
D) I, III ve IV 56
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
Arıların üremesi sırasında meydana gelen bazı
olaylar şekilde numaralarla gösterilmiştir.
Buna göre hangi numaralar ile gösterilen olaylar çeşitliliğe sebep olur?
A) I ve II
B) I ve III
D) I ve IV C) II ve III
E) III ve IV
5.
Kraliçe ve erkek arıda üreme hücrelerinin oluşumu sırasında gerçekleşen bölünme evrelerinde;
I.Tetrat oluşumu
II.Sentromer bölünmesi
III.DNA sentezi
IV.İğ ipliği oluşumu
olaylarından hangileri ortak gözlenir?
A) I ve II
B) I ve III
D) II, III ve IV 8.
Kraliçe
I
Sperm
İşçi arı
C) I, II ve III
Yukarıda verilen şekilde numaralı kısımlarda
meydana gelen olaylar hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
E) I, II, III ve IV
I.Bölünme başlangıcında DNA miktarının iki katına çıkması
II.İğ ipliklerinin kinetokorlara bağlanması
III.Kardeş olmayan kromatitler arasında parça değişimi
IV.Bir kromozomun iki kromatitli hâle gelmesi
Yukarıdaki olaylardan hangileri mayoz I ve mitoz hücre bölünmelerinde ortak gerçekleşir?
D) II, III ve IV III
IV
6.
B) I ve III
II
Yumurta
A) I ve II
Erkek arı
I
II
III
IV
.
A) Mayoz Mitoz
Mayoz
Döllenme
B) Mitoz
Mitoz
Döllenme
C) Mayoz Mitoz
Döllenme
Mitoz
D) Mitoz
Mitoz
Mayoz
Mitoz
Döllenme
Mayoz
Mayoz
E) Mayoz Mitoz
9.
Sporofit bitki
2n
I
Gametofit bitki
II
n
n
n
C) I, II ve IV
n
E) I, II, III ve IV
III
2n
Zigot
7.
Bakterilerdeki konjugasyonda aşağıda verilenlerden hangisi gerçekleşir?
Yukarıda kara yosunlarına ait hayat evresi verilmiştir.
I, II ve III numaralı kısımlarda meydana gelen
olaylar hangi seçenekte doğru verilmiştir?
I
II
III
.
A) Mitoz
Mitoz
Döllenme
B) Mayoz
Mitoz
Döllenme
B) Mayoz bölünme
C) Mitoz
Döllenme
D) Döllenme
Mitoz
D) Gen aktarımı
E) Mitoz
Döllenme
A) Mitoz bölünme
C) Birey sayısında artma
Mayoz
Mayoz
Mitoz
E) Cross-over
57
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
1.
İNSANDA ÜREME VE GELİŞME 1
Omurgalı canlılarda gözlenen üreme ve gelişme ile ilgili olarak aşağıdaki eşleştirilmelerden
hangisi yanlıştır?
4.
A) Segmentasyon
A) Balık " Dış döllenme, dış gelişme
B) Gastrulasyon
B) Sürüngen " İç döllenme, dış gelişme
C) Morula
C) Kuş " Dış döllenme, iç gelişme
D) Emriyonik indüksiyon
D) Kurbağa " Dış döllenme, dış gelişme
E) Spermatogenez
E) Memeli " İç döllenme, iç gelişme
2.
Zigotun embriyoyu oluşturması sürecinde aşağıdaki olaylardan hangisine rastlanmaz?
Embriyonun gelişimi sırasında aşağıdakilerden
hangisi gözlenmez?
5.
Memeli erkek üreme sistemi için verilen;
I.Spermatogenez seminifer tüpcüklerinde olur.
II.Spermlerin farklılaşması epididimiste olur.
C) Büyüme
III.Kuyruk oluşumu – hareket yeteneği kazanılması
wasdeferansta olur.
E) Cross-over
A) Segmentasyon
B) Bölünme
D) Embriyonik indüksiyon
A) Yalnız I
B) II ve III
D) I ve III
3.
Aşağıda verilen yapılarından hangisinde
spermler hareket yeteneği kazanır?
A) Wasdeferans
B) Epididimis
C) Üretra
D) Seminifer tüpcükleri
E) Wolf kanalı
58
6.
C) I ve II
E) I, II ve III
Gelişme sırasında ilk farklılaşma aşağıdaki safhalardan hangisinde meydana gelir?
A) İki blastomerli safha
B) 8 blastomerli safha
C) 16 blastomerli safha
D) Morula
E) Gastrula
7.
Memeli canlılarda spermin üretilip dışarı atılmasına kadar geçen süreçte sperm,
I.Epididimis
II.Seminifer tüpcükleri
III.Wasdeferans
IV.Üretra
yapılarından hangi sıraya göre geçer?
A) I, II, III ve IV
A) FSH
B) LH
C) LTH
B) II, I, III ve IV
D) IV, III, II ve I
8.
I.Döllenmenin canlı vücudunda olması
II.Gelişmenin ana karnında meydana gelmesi
III.Yavru bakımı gözlenmesi
IV.Döllenmenin garanti altına alınması
özelliklerinden hangileri gözlenir?
D) I, II ve IV
9.
B) Seminifer tüpcükleri
C) Epididimis
D) Üretra
E) Üreter
11. Hipofizden salgılanan uterus kaslarını etkileyerek doğumu kolaylaştıran, doğum sonrası süt
salınımını artıran hormon aşağıdakilerden hangisidir?
A) Testosteron
B) FSH
C) Oksitosin
C) I, II ve III
D) Prolaktin
E) I, II, III ve IV
Spermlerin hareket yeteneği kazandığı, yani
spermlerin kuyruk oluşumunun gerçekleştiği
yer aşağıdakilerden hangisidir?
A) Wasdeferans
E) Progesteron
E) III, IV, II ve I
B) I ve III
D) Östrojen
C) III, II, I ve IV
İç döllenme yapan tüm canlılarda;
A) I ve IV
10. Dişilerde ovulasyon, sarı cisim oluşumu ve östrojen salınımını kontrol eden hormon aşağıdakilerden hangisidir?
E) Östrojen
12. Memeli canlılarda bulunan plesanta;
I.Embriyonun besin ve gaz alış-verişini sağlama
II.Metabolik artıkları uzaklaştırma
III.Hormon üretme
olaylarından hangilerini sağlar?
B) I ve II
C)I ve III
E) I, II ve III
59
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
1.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili olarak
aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
3.
A)Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, hastalığın etke-
I.Gamet üretimi
II.Döllenme
III.Gelişme
olaylarından hangileri vücut içinde gerçekleşir?
nini taşıyan birisiyle girilen cinsel ilişki sırasında
bulaşabilir.
B)AIDS, frengi ve Hepatit B hastalıklarının et-
Omurgalı canlıların tümü için;
A) Yalnız I
kenleri kanda bulunduğu için kan yoluyla da
bulaşabilir.
B) I ve II D) I ve III C)Bu hastalıklar, gebelik süresince veya doğum-
C) II ve III
E) I, II ve III
da anneden bebeğe bulaşabilir.
D)Tedavi edilmediklerinde kısırlık hatta ölüme
varan ciddi sonuçları olan sağlık sorunlarıdır.
E) Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tamamı kesinlikle tedavi edilemez.
4.
2.
Segmentasyon
Zigot
Segmentasyon
Morula
(içi dolu top)
Sekiz hücreli evre
Yukarıda embriyonik gelişimin segmentasyon evresi verilmiştir.
Segmentasyon sonucu oluşan hücrelerle ilgili;
I.Genetik yapıları hem birbiriyle hem de zigotunki ile aynıdır.
II.Hücre farklılaşması gözlenir.
III.Toplam ağırlık azalmıştır.
IV.Farklı genlerin etkinliği sonucu farklı hücreler
oluşmuştur.
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve III
60
C) II ve III
E) II, III ve IV
Dişi üreme sistemi yukarıda verilmiştir.
Dişi üreme sistemiyle ilgili verilen;
I.Ovaryum, yumurtanın meydana geldiği yerdir.
II.Yumurtalıktan bırakılan yumurtalar, kirpikli huninin hareketiyle fallop tüpüne geçer.
III.Uterus, embriyonun geliştiği yerdir.
IV. Vajina, döllenmemiş yumurtanın dışarı atıldığı
yerdir.
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve III
C) II ve III
E)I, II, III ve IV
5.
7.
Spermatogonium
I
Birincil spermatosit
Sağlıklı bir insanda gerçekleşen mitoz ve mayoz II bölünmelerinde,
II.Haploit kromozomlu hücreler oluşması
III.Homolog kromozomlar arasında cross-over
A) Yalnız I
II
B) I ve II D) I ve III C) I ve III
E) I, II ve III
İkincispermatosit
III
Spermatit
IV
Olgun sperm
8.
Yukarıda sperm oluşumu verilmiştir.
Buna göre homolog kromozomların ayrıldığı
yer ya da yerler neresidir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) Yalnız IV
6.
C) Yalnız III
E) II ve III
Aşağıdakilerden hangisi aile planlamasının
amaçları arasında yer almaz?
A) Çok ve sık doğuma bağlı gebelikleri önler.
B) Çok ve sık doğuma bağlı kadın hastalıklarını
önler.
C) Kansızlık ve kansızlığın neden olduğu hastalıkları önler.
D) Zor doğuma bağlı tehlikeleri artırır.
E) Erken ve geç yaşta olan doğumları önler.
İnsanda spermatogenez ve oogenezde meydana
gelen olaylar yukarıdaki şekillerde gösterilmiştir.
Buna göre dişi ve erkek hücrelerinin oluşumuyla ilgili verilen;
I.Bölünme sonucu oluşan olgun gametlerin hareket kabiliyetleri
II.Gamet oluşumunu sağlayan bölünme çeşidi
III.Döllenme yeteneğine sahip hücre sayısı
özelliklerinden hangileri ortaktır?
A) Yalnız I
D) I ve III B) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
61
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
1.
İnsanda erkek üreme sistemiyle ilgili verilen;
I.Spermler hareket yeteneklerini epididimiste kazanır.
II.Spermler semifiner tüpcüklerinde üretilir.
III.Testislerin skrotum kesede bulunması sperm
hücrelerinin vücut sıcaklığından zarar görmesini
engeller.
A) Yalnız I
B) I ve II D) II ve III 2.
4.
C) I ve III
E) I, II ve III
Hipofiz bezinden salgılanan oksitosin hormonu
ve özellikleriyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden
A) Rahim kaslarının kasılmasını ve doğumun meydana gelmesini sağlar.
B) Doğum sonrası süt salınmasına yardımcı olur.
C) Doğuma yakın, kandaki seviyesi maksimumdur.
Yukarıda şekli verilen sperm hücresiyle ilgili verilen;
I.Baş kısmında bulunan akrozom yumurta zarının eritilmesinde kullanılır.
II.Mitokondrilerin ürettiği ATP’ler kuyruğun hareketi için kullanılır.
III.Sperm; baş, orta bölüm ve kuyruk olmak üzere
üç kısımdan oluşur.
IV.Mayoz bölünme sonucu oluşan tüm spermlerin
cinsiyet kromozomları aynıdır.
A) I ve IV
D) Beyinde üretilip hedef organlara kan yoluyla
B) I ve III
D) I, II ve IV
taşınır.
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
E) Ovulasyonun gerçekleşmesini sağlar.
5.
3.
İnsandaki üreme hücrelerinden olan sperm
ve yumurta için aşağıdakilerden hangisi ortak
değildir?
A) Mayoz bölünme sonucu oluşma
B) Haploit kromozomlu olma
C) Döllenme olayına katılma
D) Bir adet gonozom taşıma
E) Hareket etme yeteneğine sahip olma
62
Tek yumurta ikizlerinde;
I.Kan grupları
II.Boy uzunlukları
III.Göz renkleri
IV.Vücut ağırlıkları
şeklindeki özelliklerden hangileri her durumda
aynı olur?
A) I ve IV
B) I ve III
D) I, II ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
6.
8.
Yukarıda homolog kromozomlar arasında meydana gelen cross-over olayı verilmiştir.
Cross-over olayıyla ilgili verilen;
I.Tür içi varyasyonların oluşmasında etkilidir.
II.Kromozom üzerinde yer alan genin sırası değişir.
III.Genin yapısı değişir.
IV.Genin nükleotit dizilimi değişir.
yargılarından doğrudur?
B) I ve II
D) II ve IV I.Yumurta hücresinden salgılanan kimyasal maddelerin etkisiyle spermin yumurtaya yönelmesi
II.Sperm ve yumurta zarlarının kaynaşması sonucu spermin çekirdeğinin sitoplazmaya geçmesi
III.Spermin zona pellusidaki reseptörlere tutunması
A) I-II-III
B) II-I-III
D) III-II-I
A) Yalnız I
İnsanda döllenme sırasında;
C) I ve III
9.
E) I, III ve IV
C) II-III-I
E) I-III-II
İnsanda embriyonik gelişim sırasında meydana
gelen; beslenme, boşaltım ve solunum olaylarının tümünü gerçekleştirebilen yapı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Koryon zarı
B) Allantoyis kesesi
C) Plasenta
D) Vitellus kesesi
E) Amniyon sıvısı
7.
Aşağıda verilenlerden hangisi aile planlamasının faydaları içinde yer almaz?
10. Menstrual döngüde görev alan;
A)Çok ve sık gebelikleri önlemek
•FSH
•LH
•LTH
B)İstenmeyen gebeliklerde tehlikeli yollarla yapılan düşükleri önlemek
C)Çocuğu olmayan ailelerin çocuk sahibi olmaları
için yol göstermek
D)Ailelere gebelikten korunmanın modern ve tibbi
yollarını öğreterek ana sağlığı ve çocuk sağlığı
hormonları aşağıda verilen vücut kısımlarından
hangisi tarafından salgılanır?
A) Testisler
düzeyini yükseltmek
B) Yumurtalıklar
mek
D)Hipotalamus
E) İnsanalrı çok sayıda çocuk yapmaya özendir-
C) Hipofiz bezi
E) Uterus
63
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
1.
4.
Yukarıda zigotun gelişiminde bazı evreler verilmiştir.
Buna göre;
I.Segmentasyon evresi sırasında ağırlık azalması
olur.
II.Morula evresinde hücrelerde farklılaşma olur.
III.Bir hücrenin hacmi zamanla küçülür.
A) Yalnız I
X
Y
B) I ve II D) II ve III Aşağıda ergin bir dişinin, menstruasyon döngüsüne bağlı endometriyumun kalınlığındaki değişimler
gösterilmiştir.
Z
Buna göre X,Y ve Z evreleri ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) LH düzeyindeki artış, Y evresinin bitip Z evresinin başlamasına neden olur.
B) Y evresinde folikül gelişimi gözlenir.
C) Z evresinde yumurtalıktan progesteron salgılanır.
C) I ve III
D) X evresinin gerçekleşmesi, döllenme olmadığı-
E) I, II ve III
nı gösterir.
E) Y evresinde östrojen miktarındaki artış, FSH
düzeyinde artışa neden olur.
2.
I.Aktif gen çeşiti
II.DNA’daki toplam nükleotit sayısı
III.Sitoplazma miktarı
IV.Sahip oldukları genlerdeki nükleotit dizilimleri
İnsanda embriyonik gelişim sonucu oluşmuş
iki farklı dokuya ait hücrede yukarıda verilenlerden hangileri aynıdır?
A) II ve IV
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
5.
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
3.
İç döllenme yaparak çoğalan memelilerde aşağıda verilenlerden hangisinin görülmesi, bu
canlının plasentalı memeli olduğunun kesin kanıtıdır?
A) Az sayıda yumurta oluşturması
B) Annenin yavrusunu sütle beslenmesi
C) Döllenmenin anne vücudunda gerçekleşmesi
D) Yumurtadaki vitellusun az olması
E) Embriyo gelişiminin uterusta tamamlanması
64
Bir dişi memelide normal menstrual döngü süreci
aşağıda verilmiştir.
I
Ovulasyonda 14. gün
II
III
Buna göre I, II ve III numaralı aralıklarda salgısında artış gözlenen hormonlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış verilmiştir?
A) I: FSH
B) II: LH
C) III: Progesteron
D) I: Östrojen
E) I:Progesteron
6.
İnsanda üreme ve gelişme sırasında gerçekleşen;
I.Spermatogenez
II.Oogenez
III.Organogenez
IV.Döllenme
olaylarından hangileri dişi bireyin vücudunda
gerçekleşir?
A) II ve IV
Üreme çağındaki bir dişi memelide, menstruasyondan hemen sonra ilk ortaya çıkan olay
hangisidir?
A) Korpus luteum oluşması
B) Kandaki östrojen miktarının artması
C) Ovulasyonun gerçekleşmesi
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
7.
9.
D) FSH salgısının artması
E) Progesteron miktarının artması
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
Hamileliğin son dönemlerinde bulunan bir anne
adayının kanında aşağıda verilen hormonlardan hangisinde bir artma meydana gelmesi
beklenir?
10. Aşağıda verilen maddelerden hangisi hamile
bir bayanın kanından embriyo kanına besin olarak geçmez?
A) Glikoz
B) Oksijen
D) Mineral madde
A) Östrojen
C) Vitamin
E) Protein
B) Oksitosin
C) Progesteron
D) FSH
E) LH
8.
11.
Dişide salınan
hormonlar
Bir insanda yukarıdaki gibi yeni başlayan bir
menstrual döngüde hipofiz ve yumurtalıktan
salgılanan;
X
Erkekte salınan
hormonlar
Yukarıdaki grafikte x yerine;
I.FSH
II.LH
I.LH
III.LTH
II.Östrojen
IV.Oksitosin
III.Progesteron
V.Testesteron
IV.FSH
VI.Östrojen
hormonlarının artış sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
hormonlarından hangileri yazılabilir?
A) I, IV, III, II
B) II, III, I, IV
D) IV, III, II, I
C) IV, II, I, III
A) I ve II
B) I, II ve III
D) I, II, IV ve V
C) I, II, III ve IV
E) I, II, IV, V ve VI
E) I, II, III, IV
65
10. Sınıf
1.
KARMA TEST 1
ÜNİTE
1.
Oogenez olayı ile oluşmuş yumurta ve kutup
hücrelerinin;
I.Sitoplazma miktarı
II.DNA nükleotit dizilimleri
III.Kromozom sayıları
IV.Döllenmede görev yapmaları
özelliklerden hangileri farklı olabilir?
A) I ve IV
B) Annelik iç güdüsünün gelişimi
C) Sarı cisimciğin östrojen ve progesteron salgılaması
D) Plasentanın progesteron salgılaması
E) Ovulasyonun meydana gelmesi
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
5.
2.
Sperm ve yumurtanın döllenmesi sonucu oluşan zigotun gelişmesi sürecinde;
I.Gastrula
II.Blastula
III.Morula
evreleri hangi sıraya göre oluşur?
A) I-II-III
B) II-III-I
D) I-III-II
Plasentalı bir memelide hamilelik devam ederken aşağıdaki olaylardan hangisi meydana gelmez?
A) Süt bezlerinin gelişimi
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
4.
AIDS ile ilgili verilen;
I.HIV adındaki mikrop neden olur.
II.Kan yoluyla ve cinsel ilişki sırasında bulaşan bir
hastalıktır.
III. Bu virüs, vücuda girdiğinde hastalığa karşı direnç göstermemizi sağlayan bağışıklık sistemimizi çökertir.
A) Yalnız I
B) I ve II D) I ve III C) III-II-I
C) I ve III
E) I, II ve III
E) III-I-II
6.
3.
Dişinin rahmine girmeyen yeterli sayıdaki sağlıklı spermin doğrudan fallop kanallarına yerleştirilmesi olayına ne ad verilir?
A) Aşılama
B) Tüp bebek
C) ART
D) Gelişme
E) Segmentasyon
66
I.AIDS
II.Frengi
III.HPV
IV.Hepatit B
Yukarıda verilen hastalıklardan hangileri cinsel
yolla bulaşan hastalıklar içinde yer alır?
A) I ve IV
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
7.
2n = 6 kromozomlu bir hücre ilk önce iki mitoz bölünme daha sonra da mayoz bölünme geçiriyor.
Bu hücrenin geçirdiği hücre bölünmeleri ve
kromozom sayısındaki meydana gelen değişimler hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A)
B)
Kromozom sayısı
12
12
6
6
6
3
3
3
D)
Mayoz Mitoz Mayoz
Kromozom sayısı
E)
C)
Hücreler kabın tabanında
birbirine değdiğinden hücre
bölünmesi durur.
Mitoz Mitoz Mitoz
12
6
6
3
3
Tabandaki bazı hücreler
kazınarak uzaklaştırıldıklarında geriye kalan hücreler
bölünerek boşluğu doldurur
ve birbirleriyle temas ettiklerinde bölünmeyi durdurur.
Mitoz Mayoz Mitoz
Aşağıda bir hücrenin mayoz hücre bölünmesine ait evreler verilmiştir. Bu evrelerden hangisi
2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesine ait olamaz?
A)
Hücre kabın yüzeyine tutunarak bölünür.
Kromozom sayısı
12
Mayoz Mitoz Mayoz
Hayvan hücreleri kullanılarak hazırlanan kültürler
aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
Kromozom sayısı
12
Mitoz Mitoz Mayoz
8.
C)
Kromozom sayısı
9.
B)
D)
Buna göre;
I.Kültürdeki hücreler belirli bir yoğunluğa eriştiğinde ve birbiriyle temas ettiğinde hücre bölünmesi durur.
II.Yoğunluğa ve temasa bağlı olarak hücre bölünmesinin durmasında hücre zarı üzerindeki
reseptörler etkili olabilir.
III.Kanserli hücrelerde hücreler birbirine değmesine rağmen hücre bölünmesi durmaz.
IV.Hücrelerin birbirleriyle teması kesilecek olursa
hücreler tekrar bölünebilir.
verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I ve IV
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
10.
E)
I.Homolog kromozomların bağımsız dağılımı
II.Cross-overle gen değişimi
III.İnterfada hatasız DNA eşleşmesi
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri farklı
kalıtsal yapıda hücrelerin oluşmasını sağlar?
A)Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
67
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
ETKİNLİK 4A
Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanları “D”, yanlış olanları ‘‘Y’’ ile işaretleyiniz.
1. Bölünerek üreme; paramesyumda enine, öglenada boyuna ve amipte ise her yöne gerçekleşir.
2. Mitoz bölünmenin profaz evresinde kardeş kromatitler zıt kutuplara çekilir ve iğ iplikleri kaybolur.
3. Eşeysiz üreme yeni gen kombinasyonlarına sahip bireyler oluşturduğu için tür içi çeşitliliği artırıcı yönde
görev alır.
4. Eşeyli üreyen canlılarda mayoz bölünme ve döllenme birlikte tür içi kromozom sayısını sabit tutar.
5. Partenogenez, mayoz bölünme sonucu oluşan n kromozomlu yumurtanın, döllenme olmaksızın n kromozomlu erkek bireyi oluşturması olayıdır.
6. Yumurta kanalının bir ucu uterusa açılırken, kirpikli huni şeklindeki diğer ucu yumurtalığa açılır.
7. Anne ile fetüs arasındaki madde alışverişi plesanta ile sağlanır. Plasenta anneye ait endometriyum ile
embriyoya ait koryon zarı arasında oluşur.
8. Dişilerdeki ovaryumlarda mitoz bölünme ile yumurta üretilmesi olayına oogenez adı verilir.
9. Döllenme sonucu oluşan zigotun sentrozomları sperme, mitokondrileri yumurtaya aittir.
10. Yumurta zarının dışında protein, polisakkarit ya da glikoproteinden oluşan zona pellusida adını verdiğimiz örtü bulunur.
11. Yumurta hücresinin oluşumu ve yumurtalık ile rahimde meydana gelen değişiklikler belirli periyotlarda
gerçekleşir ve döngüseldir. Yaklaşık olarak 28 gün süren bu değişikliklere menstrual döngü denmektedir.
12. Bir hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren, onu takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen
zamana hücre döngüsü denir.
13. S safhasında DNA sentezi olur. Sentrozom eşleşmesi de bu evrede gerçekleşir.
14. Kromatit üzerinde kinetokor adı verilen kısımlar iğ ipliklerinin bağlanması için yüzey oluşturur.
15. Mayoz bölünme tek hücreli canlılarda üremeyi; çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve doku onarımını sağlar. Ayrıca bazı çok hücreli canlıların eşeysiz üremesini de sağlar.
16. Profazda sentrozomlar zıt kutuplara doğru hareket ederken aralarında iğ ipliği oluşur.
17. Metafazda kardeş kromatitler ekvatoral düzleme karşılıklı olarak yerleşir. İğ ipliğine tutunan kromatitler
çok belirgin hâldedir.
18. Metafazda kardeş kromatitlerin karşılıklı dizilmesi, mitoz sonucu kalıtsal yapısı aynı hücre oluşmasının
temelini teşkil eder.
19. Telofazda çekirdek zarı erir, çekirdekçik kaybolur ve kromatin ağı kısalıp kalınlaşarak kromozom hâlini
alır.
68
ETKİNLİK 4B
Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanları ‘‘D’’, yanlış olanları da ‘‘Y’’ ile işaretleyiniz.
1. Anafazda kardeş kromatitler sentrozomların oluşturduğu iğ iplikleri ile farklı kutuplara doğru çekilir.
2. Hücre bölünmesindeki evrelerin düzenli ve kontrollü bir şekilde devam etmesi için üç kontrol noktası bulunur: G1,G2 ve M kontrol noktaları.
3. Hücre döngüsünün kontrolünün bozulması kansere neden olur. Kanserli hücreler hücre döngüsünün kontrolünü sağlayan sinyallere cevap veremez.
4. Kötü huylu tümörlerin kan ve lenf yolu ile ilk oluştukları dokudan başka dokularda yayılım göstermesine
metastaz denir.
5. Eşeyli üremede tek bir ata canlı söz konusudur. Bu nedenle cinsiyet ayrımı yoktur. Oluşan canlılar hem
birbirinin hem de ata canlının aynısıdır.
6. Omurgasızlardan olan sölenterlerde tomurcuklanma ile üreme gözlenir. Hidra ve mercan bu grupta yer alır.
7. Canlılarda çeşitli nedenlerle zarar gören kısımlarının onarılması olayına yenilenme (rejenerasyon) denir.
Kopan parçalar eksik kısmını tamamlarken birey sayısı artıyorsa bu olaya rejenerasyonla üreme adı verilir.
8. İki ayrı bitki kısmının birleştirilerek tek bir bitkiymiş gibi birleştirilmesi ve büyümesi olayına aşılama adı verilir.
9. Kara yosunu ve eğrelti otu gibi diploit kromozomlu canlılarda sporlar mayoz bölünme ile, gametler ise
mitoz bölünme ile oluşur.
10. Mayoz bölünme, iki safhadan oluşur. Mayoz I’de cross-over ve homolog kromozomlarının bağımsız dağılımı gözlenir. Mayoz II ise mitoz bölünme gibidir. Kardeş kromatitler mayoz II’de bulunur.
11. Profaz evresinde DNA eşleşmesi ile kromozom sayısı iki katına çıkarılır. Profazda nükleik asit sentezi ve
protein sentezi olur.
12. Anne ve babadan gelen kromozomlara homolog kromozom denir.
13. Cross-over, homolog kromozomlar arasında karşılıklı meydana gelen gen alış-verişi olayıdır. Kromozomların yapısı değişir.
14. Anafaz II’de homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak farklı kutuplara doğru çekilir.
15. Mayoz II’de interfaz evresi yoktur. Amaç, kromozom sayısı yarıya inmiş dört hücre oluşturmaktır.
16. Mitozun anafazında ve mayoz II’nin anafazında, kardeş kromatitler ayrılırken mayoz I’in anafazında, homologlar ayrılır.
17. Mayoz I’de kromozomlar çiftler hâlinde, mayoz II’de tekler hâlindedir.
18. Oogenez sonucu, tek bir yumurta; spermatogenez sonucu dört sperm oluşur.
19. Haploit hücre, homolog kromozomları bulunduran hücredir. Eşey hücreleri haploit hücreye örnek verilebilir.
69
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
ETKİNLİK 4C
Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanları ‘‘D’’, yanlış olanları ‘‘Y’’ ile işaretleyiniz.
( ) 1. Mikro çekirdekden mayoz bölünme ile n kromozomlu dört çekirdek oluşur.
( ) 2. Erkek arıların birbirinden farklı olma sebebi mayoz bölünmedir.
( ) 3. Haploit kromozomlu canlılarda mutasyon baskın da olsa çekinik de olsa kesinlikle ortaya çıkar.
( ) 4. Diploit partenogenezde, oogenezdeki mayoz II sonucu oluşan kutup hücreleri erimez. Oluşan yumurta ile
kutup hücresinden birinin çekirdekleri kaynaşır. Meydana gelen canlı mitozla gelişerek dişi birey oluşturur.
( ) 5. Mayoz bölünmenin anafaz evresinde homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir.
( ) 6. Partenogenez sonucu oluşan erkek arıların vücut hücrelerinde haploit sayıda kromozom bulunur.
( ) 7. Zigottan tam bir embriyonun oluşması sürecinde mitoz bölünme gözlenir.
( ) 8. Bal arılarında döllenme sonucu meydana gelen işçi arılar üreme yeteneğine sahiptir.
( ) 9. Bakteride plazmit adı verdiğimiz DNA parçası varsa F+, yoksa F- adını alır.
( ) 10. Patates, yer elması gibi bitkilerde yumru adı verilen, gövdede bulunan, göz adı verilen kısımlar yeni bitki
oluşumunu sağlar.
( ) 11. Başka bir canlıya gerek kalmaksızın bir bireyin kendine benzer yeni organizmalar oluşturmasına eşeysiz
üreme adı verilir.
( ) 12. Mayoz bölünmedeki cross-over ve homolog kromozomların bağımsız dağılımı, canlılarda çeşitliliği sağlayan etmenler içerisinde yer alır.
( ) 13. Genel olarak gelişmişlik düzeyi ve yaşla rejenerasyon yeteneği ters orantılıdır. Canlının gelişmişlik derecesi
ve yaşı arttıkça rejenerasyon yeteneği azalır.
( ) 14. Aşılama tekniği ile elde edilen bireylerin kalıtsal yapıları birbirinden farklıdır.
( ) 15. Biri anneden diğeri babadan gelen, şekil ve büyüklükleri aynı olan ve aynı kalıtsal özellikleri kontrol eden
kromozom çiftine homolog kromozom denir.
(
) 16. Homolog kromozomu birlikte bulundurmayan ya da tek kromozom takımı taşıyan hücrelere diploit (2n)
kromozomlu hücre denir.
(
) 17. Kardeş kromatitlerin bir arada tutulduğu ve kinetokorların bulunduğu daralmış bölgeye sentromer adı
verilir.
70
ETKİNLİK 4D
Aşağıdaki kutucuklarda verilen kavramları uygun cümlelerdeki boşluklara yazınız.
Replikasyon
Partenogenez
İnterfaz
Mitoz
Anafaz
Tetrat
Rejenerasyon
Cross-over
Haploit
Oogenez
Vejetatif
Orta lamel
Tomurcuklanma
Konjugasyon
1.
Hidrada görülen eşeysiz üreme çeşidi ………..
2.
Homolog kromozomların bir araya gelerek oluşturduğu dörtlü yapı …………..
3.
Memeli dişilerinde yumurta oluşumunu sağlayan olay ……….
4.
Deniz yıldızında kopan parçaların kendini tamamlayarak birey sayısını artırması ……….
5.
İnterfaz evresinde DNA miktarının iki katına çıkması olayına …………. denir.
6.
Bakteri ve paramesyumda gözlenen kalısal çeşitliliği artıran üreme çeşiti ………….
7.
Arılar ve karıncalarda gözlenen, mayoz bölünme sonucu oluşan yumurtaların döllenme olmaksızın yeni bireyleri
oluşturması olayı…………..
8.
Kromozomların birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekildiği evre…………………
9.
Erkek arılarda sperm oluşumu…………..bölünme ile sağlanır.
10. Bitkilerde hücre çeperi bulunduğu için boğumlanma gözlenmez ve sitokinez…………………. ile meydana gelir.
11. Bu evrede hücre hem hacmini hemde yüzeyini artırır. DNA sentezi, protein sentezi ve organel sayısının artırıldığı
evre ……………… .
12. Mayoz bölünme sonucunda ………… kromozomlu dört hücre oluşur.
13. Kopan parçanın eksik kısmını tamamlayıp yeni canlıyı oluşturarak yeni canlılar üretmesine hayvanlarda……………..
la üreme, bitkilerde ………….. üreme denir.
14. Kromozom sayısı ve yapısının değişmediği hücre bölünmesine ……………… denir.
15. Partenogenez sonucu oluşan erkek arı ………… kromozomlu olduğu için mayoz geçiremez.
16. Hücrenin bölünmeye hazırlık yaptığı evreye ………….. evresi denir.
71
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
AÇIK UÇLU SORULAR 2
1.
Eşeyli üremede tür içi kromozom sayısının sabit kalmasını sağlayan olaylar:
a) .............................................................................................................................................................................
b) .............................................................................................................................................................................
2.
Kromozom sayısı ve yapısının değişime uğramadığı bölünme çeşidi:
..................................................................................................................................................................................
3.
Hücre bölünmesi sırasında meydana gelen kontrol noktaları üç çeşittir, bunlar:
a) .............................................................................................................................................................................
b) .............................................................................................................................................................................
c) .............................................................................................................................................................................
4.
Mayoz bölünmede çeşitliliği sağlayan olaylar:
a) .............................................................................................................................................................................
b) .............................................................................................................................................................................
5.
Kromozomların en net görüldüğü evredir. Hazırlanan karyotipler kalıtsal hastalıkların saptanmasını sağlar.
...................................................................................................................................................................................
6.
Hücre döngüsü iki evrede oluşur:
a) .............................................................................................................................................................................
b) .............................................................................................................................................................................
7.
Mitotik evre ikiye ayrılır:
a) .............................................................................................................................................................................
b) .............................................................................................................................................................................
8.
İnterfazda DNA sentezinin gerçekleştiği safha:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
9.
Kardeş kromatitlerin bir arada tutulduğu ve kinetokorların bulunduğu daralmış bölgeye ne ad verilir?
…………………………………………..………………………………………………………………………………………
Sözü edilen evre:
10. Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin yeniden oluştuğu evreye ne ad verilir?
72
…………………………………………..………………………………………………………………………………………
11. Kromozomların iğ ipliklerine bağlanıp bağlanmadığının kontrol edildiği kontrol noktası:
…………………………………………..………………………………………………………………………………………
12. Mayoz bölünmede dört kromatidin bir araya gelerek oluşturduğu yapıya ne ad verilir?
…………………………………………..………………………………………………………………………………………
13. Eşeyli üremede çeşitliliği sağlayan olaylar:
a) .............................................................................................................................................................................
b) .............................................................................................................................................................................
14. Yumurta ve sperm oluşumu hangi bölünme ile sağlanır?
…………………………………………..………………………………………………………………………………………
15. Bal arılarında döllenmemiş yumurtanın mitoz bölünmelerle erkek arıyı meydana getirmesi olayına ne ad
verilir?
…………………………………………..………………………………………………………………………………………
16. İnsanda dişi üreme sistemi dört kısımdan oluşur:
a) .............................................................................................................................................................................
b) .............................................................................................................................................................................
c) .............................................................................................................................................................................
d) .............................................................................................................................................................................
17. Dişilerde hormonların etkisiyle yumurtalıklarda ve buna bağlı olarak rahimde meydana gelen değişimlere
ne ad verilir?
…………………………………………..………………………………………………………………………………………
Açık uçlu soruların cevabı:
1.
a) Mayoz bölünme
9.
b) Döllenme
10. Telofaz
2.
Mitoz bölünme
11. M kontrol noktası
3.
a) G1 kontrol noktası
12. Tetrat
Sentromer
b) G2 kontrol noktası
13. a) Mayoz bölünme
c) M kontrol noktası
4.
a) Cross-over
14. Mayoz bölünme
b) Homolog kromozomların bağımsız dağılımı
15. Partenogenez
5.
Metafaz
16. a) Yumurtalıklar
6.
a) İnterfaz
b) Uterus
b) Mitotik evre
c) Yumurta kanalı
7.
a) Çekirdek bölünmesi
d) Vajina
b) Sitokinez
17. Mensrual döngü
8.
S safhası
b) Döllenme
73
10. Sınıf
1.
ÜNİTE
NOTLAR
74
2.
KALITIMIN GENEL
İLKELERİ
10. Sınıf
2.
MENDEL GENETİĞİ 1
ÜNİTE
4.
I.Bağlı gene sahip canlılarda cross-over olup olmaması
Aşağıdakilerden hangisi aynı kromozom üzerinde birlikte bulunan ve birlikte hareket eden
genlere verilen isimdir?
II.Canlının sahip olduğu genlerin bağlı ya da bağımsız oluşu.
B) Baskın gen
III.Gamet oluşurken ayrılmama olup olmaması
IV.Canlıların karakterlerinin heterozigot veya homozigot olması
Yukarıda verilen faktörlerden hangileri gamet
çeşidini etkiler?
1.
A) I ve IV
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
2.
I.Karakterlerin atadan yavruya geçmesini sağlayan belli faktörler( gen) bulunur.
II.Bezelyelerde bir karakter için biri anadan diğeri
babadan gelen, birbirine benzer ya da birbirinden farklı bir çift alel gen vardır.
III.İki saf ırkın çaprazlaması ile oluşan F1 dölündeki
tüm bireyler birbirine benzer.
IV.Bir çift genden her biri eşit olasılıkla ve değişmeden birbirinden ayrılarak farklı gametlere geçer.
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri Mendel’in yapmış olduğu çaprazlamalar sonucu
ulaştığı genellemeler içinde yer alır?
A) III ve IV
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
A) Bağımsız gen
C) Çekinik gen
D) Bağlı gen
E) Eş baskın gen
5.
I. AA X Aa
II. Aa X Aa
III. Aa X aa
IV.AA X aa
Yukarıda numaralandırılmış çaprazlamaların
hangilerinde çekinik fenotipli birey oluşabilir?
A) II ve III
D) II, III ve IV
6.
76
B) 8/27
D) 8/54
C) I, II ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
AabbCcDdEE X AaBBCcddEe genotiplerine sahip iki canlı çaprazlandığında oluşacak fenotip
çeşidi/genotip çeşidi hangisinde doğru verilmiştir?
A) 8/36
C) 8/16
E) 32/52
E) I, II, III ve IV
7.
3.
B) I, II ve III
Aşağıda verilen karakterlerden hangisi sadece
kalıtıma bağlı olarak ortaya çıkmaz?
Baskın fenotipli bir bireyin genotipini belirlemek amacıyla aynı karakter bakımından homozigot çekinik bireyle çaprazlanmasına hangi ad
verilir?
A) Kuşlarda cinsiyet
A)Eş baskınlık
C) İnsanda raşitizm
C)Çok allellik
E) Akşam sefasında çiçek rengi
E) Dihibrit çaprazlama
B) İnsanda kan grupları
B)Eksik baskınlık
D) İnsanda göz rengi
D)Kontrol çaprazlanması
8.
AaBbCc x AabbCc genotipine sahip bireyler
çaprazlanıyor. A = a ve B = b (eş baskın) meydana gelecek genotip / fenotip oranı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 64 / 8
B) 3 / 2
D) 2
9.
C) 18 / 8
E) 3 / 4
12.
I.Eş baskınlık
II.Bağlı gen
III.Bağımsız gen
IV.Çok allellik
V.Cinsiyete bağlı kalıtım
Mendel kalıtımı ile yukarıdaki kalıtım çeşitlerinden hangisi açıklanamaz?
A) I ve III
B) I, II ve IV
C) III, IV ve V
D) I, II, IV ve V
E) I, II ve III
AaBb genotipine sahip canlılarda Ab bağlı gen
ve % 60 oranında cross-over görülüyorsa AB
genotipinin oluşma olasılığı ne olur?
A) % 20
B) % 40
D) %35
C) %15
E) % 45
13.
Erkek
Dişi
10. AaBbCCDd x AaBbccdd genotipine sahip bireyler
çaprazlanıyor.
Ad bağlı gen ise fenotip / genotip oranı ne olur?
(Cross-over yok.)
A) 2 / 3
B) 8 / 18
D) 6 / 12
C) 18 / 72
E) 6 / 32
11. Birinci özellik 3 alel genle, ikinci özellik 4 alel
genle, üçüncü özellik 5 alel genle kontrol ediliyorsa bu özellik bakımından genotip çeşit sayısı nedir ?
A) 80
B) 60
C) 150
D) 900
E) 270
Soy ağacında taralı bireyler hasta ise bu hastalık;
I.Otozomal çekinik
II.Otozomal baskın
III.Y kromozomu üzerinde
IV.X’e bağlı çekinik gen
yukarıdakilerden hangisi ile taşınır?
A) I, II ve III
B) II, III ve IV D) I, II, III ve IV
C) I ve II
E) II ve IV
77
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
1.
4.
A
a
b
B
c
C
Yukarıda bir bireyin genotipi verilmiştir.
Buna göre bu bireyin oluşturacağı;
I.AbC
II.abc
III.Abc
IV.aBC
gametlerinden hangileri için cross-overe ihtiyaç vardır?
B) I ve III
D) I, II ve IV a
A
a
A
A
B
B
B
B
B
B
E
E
E
e
C
c
f
f
D
I
d
f
f
D
d
II
f
e
E
Bir kromozom üzerindeki genlerin dizilimi yukarı-
Bu yumurta ana hücresinden, aşağıda verilen
daki gibi olduğu tespit edilmiştir.
gametlerden hangisinin oluşma ihtimali daha
A) AbCde
D) abcdE
C) ABCdE
E) ABcdE
5.
Genotipi bilinmeyen ABCD fenotipli bir canlı en
(Genler bağımsızdır.)
fazla kaç çeşit gamet oluşturabilir?
A) 4
B) 8
D) 16
6.
C) 12
E) 2
AaBbCCDdEEff genotipine sahip bir canlıda
abCDEf gametinin oluşma olasılığı nedir?
A) 1/4
B) 1/8
D) 1/16
C) III-II-I
C) 1/12
E)2/14
E) I-III-II
7.
Aşağıda verilen canlılardan hangisinin oluşturacağı gamet çeşit sayısı en fazladır?
A) AaBbCC
B) abcde
III
B) II-I-III
D) II-III-I
B) AabbCC
D) aabbCc
78
d
f
Numaralandırılmış bu hücrelerin oluşturacağı
gamet çeşit sayılarının çoktan aza doğru sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir?
(Cross-over var.)
A) I-II-III
3.
c
d
E) II, III ve IV
A
d
C
C) II ve III
Aşağıda üç farklı hücrenin sahip oldukları genotipleri verilmiştir.
d
a
b
fazladır?
A) I ve II
2.
A
B
C) AaBbCc
E) AaBBCC
Aşağıdakilerden hangisi gamet çeşitliliğini artıran faktörler içinde yer almaz?
A) Kromozomlarda ayrılmama
B) Cross-over
C) Genlerin bağımsız olması
D) Genlerin homozigot olması
E) Genlerin heterozigot olması
8.
Aşağıda verilen çaprazlamaların hangisinde
meydana gelecek genotip çeşidi en fazla olur?
11.
I.Çekinik genin homolog kromozomların her ikisinde de bulunması
B) MMNn X Mmnn
D) mmNn X MmNn
II.Baskın genin homolog kromozomların sadece
bir tanesinde bulunması
III.Çekinik genin homolog kromozomların sadece
bir tanesinde bulunması
Yukarıda verilen durumların hangilerinde verilen gen fenotipte etkisini gösterir?
A) MmNn X MmNn
C) Mmnn X MmNn
E) mmnn X MmNn
A)Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
9.
Otozomal olarak taşınan bir karakterle ilgili olarak
dominant fenotipli iki birey çaprazlanıyor.
Bu çaprazlama sonucu;
C) I ve III
E) I, II ve III
I.Dominant erkek
II.Resesif dişi
III.Dominant dişi
12. Bezelyelerde tohum şeklini belirleyen iki farklı alel
gen bulunur.
IV.Resesif erkek
canlılarından hangileri oluşabilir?
I.Karşılıklı lokuslarda bulunur.
A) I ve III
II.Nükleotit dizilimleri tamamen aynıdır.
III.Aynı homolog kromozom üzerinde yer alır.
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
Bu alel genlerle ilgili verilen,
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
10. Annenin mavi, babanın kahverengi göz rengine sahip olduğu bir ailede 2 çocuk mavi gözlü, bir çocuk
da kahverengi gözlüdür.
Doğacak dördüncü çocuğun kahverengi göz
rengine sahip olma olasılığı nedir?
A) 1/2
B) 1/8
D) 1/16
C) 1/12
E)1/4
13. AaBbccDdEE genotipine sahip bir canlıda
ABcDE gametinin oluşma olasılığı nedir?
A) % 100
D)% 12,5
B)% 50
C)%25
E) % 10
79
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
4.
1.
A
a
B
b
1
M
M
R
r
Yukarıda genotipi verilen 2n kromozomlu canlıda kaç çeşit gamet oluşur?
(Cross-over yoktur.)
A) 16
2
3
5
6
4
e
E
B) 8
C) 4
D) 10
7
Yukarıdaki soy ağacında belirli bir özellik otozomal
resesif genlerle taşınmaktadır. Bu özelliği fenotipinde gösteren canlılar içi taralı olarak verilmiştir.
Buna göre kaç numara ile gösterilen bireylerin
genotipi belirlenemez?
A) 1 ve 2
E) 12
B) Yalnız 5
D) 1, 2, 4 ve 5 C) Yalnız 7
E) 5 ve 7
2.
A
a
B
b
E
e
Yukarıda, genotipi verilen birey için aşağıdaki
gametlerden hangisi cross-over ile meydana
gelir?
A) ABHX
B)abhY
D) AbHX
3.
80
B) 30
A) 2/5
B) 1/3
D) 2/3
C) ABhY
A
a
B
b
e
Yukarıda verilen bireyde cross-over oranı %60
ise ABE gametinin meydana gelme olasılığı %
kaçtır?
A) 35
AaBbEe x Aabbee genotipine sahip bireyler
çaprazlandığında meydana gelebilecek fenotip
/ genotip oranı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? (Genler bağımsızdır.)
C) 3/4
E) 2/4
E) ABHY
E
5.
Y
X
C)15
D) 20
E) 25
6.
AaBbCc X AaBbCc genotiplerine sahip iki birey
çaprazlanıyor.
Meydana gelebilecek genotip çeşit sayısı kaçtır?
A) 12
B) 16
D) 24
C) 27
E) 48
7.
Aşağıda verilenlerden hangisi çevrenin fenotipte meydana getirdiği değişimlere örnek gösterilemez?
A) Çuha çiçeklerinin 18 °C’de kırmızı, 30 °C’de
beyaz çiçek açması
10. Aşağıda verilenlerden hangisi bir gamettir?
A)
B)
B)
A
a
B
b
D
d
B
b
C
c
E
e
B) Karahindiba bitkisinin ovada uzun, dağlık arazide kısa olması
D)
C) Tek yumurta ikizlerinin farklı bölgelerde farklı
ten rengi almaları
D) Sirke sineklerinin 16 °C’de düz, 25 °C’de kıvrık
E)
F
f
A
B
G
g
E
D
kanatlı olması
E) A ve B kan gruplu bireyler çaprazlandığında 0
kan gruplu çocuk oluşması
11. AaCcDDee x AaCCddEe genotiplerine sahip
bireyler çaprazlandığında en fazla kaç çeşit genotip gözlenir?
8.
1
3
2
4
6
5
5
7
7
9
8
A) 6
B) 7
C) 10
D) 12
E) 16
10
Yukarıda verilen soy ağacında hangi numara ile
gösterilen bireyler arasında protein benzerliği
en fazladır?
A) 1 ve 2
D) 6 ile 8
B) 4 ile 6
C) 7 ile 8
E) 9 ile 10
12. Tek yumurta ikizlerinde aşağıda verilen özelliklerden hangisi farklılık gösterebilir?
A) Göz rengi
B) Kan grubu
D) Genotip
9.
DdEe genotipine sahip iki bireyde D ve E, bağlı
genlerdir.
Cross-over olmaksızın oluşacak gametlerin
döllenmesi sonucu oluşacak yavrular için:
I.ddee genotipli yavru oluşmaz.
II.Ddee genotipli yavrunun oluşma olasılığı 2/4’tür.
III.DdEe genotipli yavru görülme ihtimali 1/4’tür.
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız III
E) I, II ve III
C) I ve II
C) Cinsiyet
E) Fenotip
13. AaBbCc X AaBbcc genotiplerine sahip bireylerin çaprazlanmasıyla meydana gelecek bireylerdeki fenotip çeşidi/genotip çeşidi hangi
seçenekte doğru verilmiştir?
A) 4 / 12
D) 6 / 24
B) 8/ 24
C) 8/18
E) 4 / 16
81
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
1.
Genotipi BbMm olan bir bezelyenin kendileştirilmesi sonucu oluşan yavru bireylerle ilgili;
I.Ata bireyle aynı genotipte bezelye oluşma ihtimali ¼’tür.
II.Sarı tohumlu ve uzun bezelye oluşma ihtimali
9/16’dır.
III.Genotip çeşit sayısı fenotip çeşit sayısından
fazladır.
(B : Sarı, b : yeşil tohum; M : Uzun, m : kısa bezelye)
A) Yalnız I
B) I ve II
4.
1
3
Bu hastalık geni bakımından heterozigot genotipli anne ve babadan art arda doğan iki
çocuğun da hasta olma ihtimali nedir?
C)3/16
D)1/16 1
2
4
82
8
8
10
B ailesi
9
11
12
C ailesi
Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangi
ikisi arasında bir akrabalık ilişkisi yoktur?
B)1 ve 7
C) 4 ve 12
E) 2 ve 6
5
Buna göre numaralı bireylerden hangisinin homozigot genotipte olma ihtimali vardır?
C) 3
D)4
E)5
Pembe renkli iki akşam sefası çaprazlandığında oğul döllerdeki fenotip ve genotip ayrışım
oranları hangisindeki gibi olur?
A)
Genotip Ayrışım
Oranı
Fenotip Ayrışım
Oranı 1:2:1
1:2:1
1:2:1
B)
C)
3:1
D)
1:1
E)
6.
2:1
3:1
1:2:1
3:1
2:1
DdEe X DdEe genotipine sahip iki bireyin çaprazlamasıyla;
I.Genler tamamen bağımsız
II.Genler bağlı gen olup cross-over yokken
oluşacak yavrulardaki genotip çeşit sayısı hangi seçenekte doğru verilmiştir?
B) 2
7
D) 5 ve 10 E)1/32
Otozomal baskın bir genle aktarılan özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.
A) 1
6
4
E) I, II ve III
Fenilketonuri, otozomal kromozomlarda çekinik
genle aktarılan kalıtsal bir hastalıktır.
4
A) 2 ve 5
2.
3
5
A ailesi
5.
3.
2
C) I ve III
D) II ve III A) 1/4 B)1/8
Aşağıda üç farklı aileye ait soy ağaçları verilmiştir.
I
II
A) 8
3
C) 4
2
B) 9
D) 9
E) 4
1
3
8
7.
Aynı kromozom üzerinde bulunan P, L, M genleri
arasındaki cross-over oluşma olasılıkları;
P-L arasında % 32
L-M arasında % 96
P-M arasında % 64
verilmiştir.
Bu genlerin kromozom üzerinde dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A)
P
B)
C)
L
L
A) 2
B) 4
L
M
1
P
L
M
T
t
K
k
N
n
M
Cross-oversız
B)12
8
D)4
8
16
4
B) 1 ve 2
C) 1 ve 3
E) 1, 2 ve 3
m
Yukarıda, genotipi verilen üreme ana hücresinin cross-overli ve cross-oversiz oluşturabileceği gamet çeşit sayıları hangi seçenekte doğru verilmiştir?
4
3
Buna göre numaralı bireylerin hangilerinde ilgili
özellik kesinlikle bulunur?
D) 2 ve 3 Cross-overlı
Erkek
2
A) Yalnız 1
E)16
E) 32
Dişi
8.
C)8
D) 16
10. Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.
P
P
A)8
C) 8
M
MmBbCcDdEEGg genotipine sahip bir bireyde
M ve B bağlı genlerdir. Cross-over olmaksızın
bu bireylerin oluşturabileceği gamet çeşiti sayısı aşağıdakilerden hangisidir?
M
P
M
D)
E)
L
9.
11. Aralarında baskınlık çekiniklik ilişkisi bulunan
genleri taşıyan bireylerde; anne ve babada gö-
rülmeyen özelliğin yavrularda görülmesi için
hangi bireyler çaprazlanmalıdır?
A) Homozigot dominant X Homozigot resesif
B) Heterozigot dominant X Homozigot resesif
C) Heterozigot dominant X Heterozigot dominant
D) Heterozigot dominant X Homozigot dominant
E) ) Homozigot resesif X Homozigot resesif
83
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
1.
Kıvırcık saçlı geni (K), düz saç genine (k) baskındır.
3.
Aşağıdaki soy ağacında düz saçlı bireyler taralı
olarak verilmiştir.
I.Baskın gen çekinik gen ilişkisi yoktur.
II.Genotip çeşit sayısı fenotip çeşit sayısına eşittir.
III.Ara bir karakter ortaya çıkar.
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri hem eksik baskınlık hem de eş baskınlık için geçerlidir?
1
2
3
4
5
7
A) Yalnız III
6
B) I ve II
D) II ve III C) I ve III
E) I, II ve III
Fenotipte izlenen özellik görülmeyen erkek birey
Fenotipte izlenen özellik görülmeyen dişi birey
Fenotipinde izlenen özellik görülen erkek birey
Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenir?
A)3 nolu birey heterozigot dominanttır.
B)7 nolu birey düz saçlılık genini sadece 4 numa-
4.
I.Endülüs tavuklarında iki alel genden siyah, beyaz ve mavi olmak üzere üç fenotip ortaya çıkması
II.Tavşanlarda dört alel genden himalaya, yabani,
gümüşi ve albino olmak üzere dört farklı fenotip
oluşması
III.İnsanda kan guruplarında iki farklı alel genle
kontrol edilen özellikle ilgili M, N ve MN olmak
üzere üç farklı fenotip gözlenmesi
Yukarıda verilen durumlardan hangileri eksik
baskınlığa örnek oluşturur?
ralı bireyden almıştır.
C)1 nolu birey homozigot dominanttır.
D)3 nolu birey homozigot dominanttır.
E) 6 nolu birey düz saçlılık genini 4 numaralı
bireyden alır.
2.
Tavşanlarda kürk renginin kalıtılmasıyla ilgili oluşan
fenotip ve genotipler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
A) Yalnız I
Fenotip
Genotip
Şinsilya
CchCch, CchCh, CchC
Aguti
C+C+, C+Cch, C+Ch, C+C
Albino
CC
Himalaya
ChCh, ChC
B) I ve II
E) I, II ve III
Buna göre tavşanda kürk rengi oluşumuyla ilgili
verilen;
I.Kürk rengi oluşumuyla ilgili dört farklı alel gen
görev yaptığı için çok alelliğe örnektir.
II.Tavşanlarda bu karakterle ilgili 4 çeşit fenotip,
10 çeşit genotip gözlenir.
I.aa
III.Genlerin baskınlık sıralaması C+ > Cch > Ch >C
şeklindedir.
II.Aa
III.AA
genotiplerinden hangisine sahip olamaz?
A) Yalnız I
D) II ve III 84
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
5.
A karakteri bakımından birbirinden farklı homozigot genotipe sahip iki canlı çaprazlanıyor.
Buna göre meydana gelen bireyler;
A) Yalnız II
D) II ve III B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
6.
Mavi renkli endülüs horozu ile mavi renkli endülüs
tavuğu çaprazlanıyor.
Meydana gelen bireylerin anne ve babasıyla
aynı fenotipte olma ihtimalleri nedir?
A) % 100
B) % 50
D) % 12,5
10.
1
4
C) % 25
E) % 10
Bezelyelerde düzgün tohum geni (A), buruşuk tohum genine (a) baskındır.
Buna göre heterozigot düzgün tohumlu bir bezelye,
I.Aa
II.AA
III.aa
genotipine sahip bireylerden hangileriyle çaprazlanırsa buruşuk tohumlu bezelye oluşur?
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III 4
6
3
A ailesi
7.
2
5
8
9
11
7
B ailesi
8
12 10
C ailesi
Yukarıda üç farklı aileye ait soy ağaçları verilmiştir.
Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangi
ikisi arasında bir akrabalık ilişkisi yoktur?
A) 3 ve 9
B) 1 ve 7
D) 5 ve 10 C) 4 ve 12
E) 2 ve 6
C) I ve III
E) I, II ve III
11.
8.
Bir hayvanda kürk rengi karakteri 4 farklı alel gen
tarafından kontrol ediliyor. Genler arası baskınlık
durumu A1 > A2 = A3 > A4 şeklindedir.
Bu hayvan popülasyonunda kürk rengi bakımından kaç çeşit genotip ve fenotip oluşacağı
hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A)
B)
Genotip 8
5
Akşam sefası bitkisine ait yukarıdaki soy ağacında
Buna göre numaralı bireylerle ilgili olarak verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
A) 1 numaralı bireyin beyaz çiçek geni taşıyan
5
6
4
pembe renkli çiçeğe sahip olan bireyler taralı ola
10
D) 10
2
rak verilmiştir.
4
4
3
Fenotip
10
C) 16
E)
1
gamet oluşturma ihtimali % 50’dir.
12
B) 3 ve 4 numaralı bireylerin çiçek renkleri birbirinden farklıdır.
9.
AaBbCcDdEEGg genotipine sahip bir bireyde A
ve B bağlı genlerdir. Aşağıda verilen gametlerden hangisi gamet oluşurken cross-over oluştuğunu kanıtlar?
A) ABccEG
B) abCdg
D) ABCDEG
C)AbCDEg
C) 4 ve 5 numaralı bireylerin çiçek renkleri aynıdır.
D) 3 numaralı birey 1 ve 2 numaralı bireylerden
farklı genleri almıştır.
E) 1 numaralı birey kırmızı ise 4 ve 5 numaralı
bireyler beyaz renkli olur.
E) abcdEg
85
10. Sınıf
2.
KAN GRUPLARI 1
ÜNİTE
1.
AORr X BORr
Yukarıdaki çaprazlama sonucu AORh+ kan
grubuna sahip kız çocuğunun meydana gelme
ihtimali nedir?
A) 1/8 B)3/8
4.
C)1/16
D)3/16
A
1
E)3/32
Kanla ilgili verilen;
I.Antijenler alyuvar hücrelerinde üretilir.
II.ABO kan grubu antijenleri alyuvar yüzey zarı
üzerine yerleşmiştir.
III.Antikorlar akyuvarlar tarafından üretilip plazmaya verilir.
III. Rh ve MN antijenleri alyuvar yüzey zarına yerleşmiştir.
IV.ABO, Rh ve MN antijenleri yönüyle bir insan popülasyonunda 54 genotip, 24 fenotip gözlenebilir.
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
I.Kan plazmasında antikor bulunmaz.
II.Genel verici kan grubudur ve Rh’ı uyan herkese
kan verir.
III.Tek çeşit genotipi olduğu için test çaprazlamasına ihtiyaç yoktur.
IV.Alyuvarında antijen bulunmayanlardan kan alır.
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
86
C) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
6
Bu soy ağacındaki bireylerden hangisinin kan
grubu kesinlikle heterozigottur?
A) 1 ve 3
B) 2 ve 4
D) 2, 3 ve 5
C) 1 ve 5
E) 2, 3, 5 ve 6
5.
A Rh +
AB Rh -
0 Rh -
C) I, II ve III
Alyuvar yüzey zarında hem A hem de B antijeni
taşıyan bireyle ilgili verilen;
B
B
Yukarıda numaralandırılmış bireylerin kan grubu
fenotipleri verilmiştir.
0 Rh -
?
Yukarıdaki soy ağacında bazı bireylerin kan grubu
Buna göre (?) işareti ile gösterilen birey, kan
grubu bakımından kaç farklı genotipte gözlenebilir?
A) 4 3.
4
B
A Rh +
E) I, II, III ve IV
A
3
AB
5
2.
2
B
B) 6
C) 8
D) 10
E) 16
6.
2
1
B Rh–
AB Rh+
4
3
AB Rh+
A Rh+
6
5
B Rh–
A Rh+
Yukarıda bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir. Bu bireylerden hangilerinin genotipi bulunamaz?
A) 1 ve 2
B) 2 ve 3
D) 1 ve 4 C)4 ve 5
E) 1 ve 5
7.
9.
B
A
0
X
AB
B
A
2
B
5
4
0
Yukarıdaki soy ağacında bazı bireylere ait kan grubu fenotipleri verilmiştir.
1
B
X bireyinin kan grubu için;
I.0 kan grubunda olma
II.AB kan grubunda olma
III.A0 kan grubunda olma
ifadelerinden hangileri geçerli olabilir?
A) Yalnız I
3
6
A
AB
Yukarıdaki soy ağacında canlıların sahip olduğu
fenotipler soy ağacında verilmiştir.
Numaralı bireylerden hangilerinin kan grubu
kesinlikle heterozigottur?
A) 1 ve 2
B) 4 ve 5
D) 3, 4 ve 6 C) 1, 2, 4 ve 6
E) 1, 2, 3, 4 ve 5
C) I ve III
E) I, II ve III
10.
I.Kan grubu
II.Göz rengi
III.Boy
IV.Zekâ
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri kalıtım
ve çevrenin birlikte etkisi sonucunda ortaya çıkar?
A) I ve II B) III ve IV D) II ve IV
8.
Babanın A, annenin B kan grubundan olduğu
sağlayan iki gen, üç fenotip vardır. Heterezigot bireyler homozigot ata canlılardan farklı fenotiptedir.
rından hangisine sahip olursa bu çocuklar ke
Bu kalıtım çeşidi hangisine örnektir?
A)A0 ve B0 A) Bağlı genler
B)B0 ve AB
B) Çok allellik
C)AB ve 00
C) Eş baskınlık
D)BB ve AA
E) A0 ve AB
E) I, II ve III
11. Aslanağzı bitkisinde çiçek renginin oluşmasını
bir ailede çocuklar aşağıda verilen kan gruplasinlikle hastanede karışmış olur?
C) I ve III
D) Eşeye bağlı kalıtım
E) Eksik baskınlık
87
10. Sınıf
2.
KAN GRUPLARI 2
ÜNİTE
1.
3.
A
B
I
II
Aşağıdaki soy ağacında, bireylerin kan gruplarının
1
A
3
III
IV
V
VI
A
O
AB
B
Yukarıdaki soy ağacında fenotipler verilmiştir.
Buna göre hangi bireyler kesinlikle heterozigotur?
A) I ve II
B) I, II ve VI
D) II, V ve VI
2.
Anne
Anti A
Anti B
5
C) I, II, III ve V
Baba
Anti A
4
A
B
A
6
B) Yalnız 2
D) 2 ve 5
Çökelme var.
C) 1 ve 4
E) 3 ve 6
A Rh +
B Rh +
1
2
Çökelme yok.
Yukarıda kan grubu testleri verilmiştir.
Buna göre anne ve babanın kan grubu aşadakilerden hangisidir?
Anne
A)0
B) 0
C) AB
D) AB
E)A
88
B
4.
Anti B
2
Bu soy ağacında numaralarla gösterilen bireylerden hangilerinin kan gruplarının homozigot
olma olasılığı vardır?
A) Yalnız 1
E) I, II, III ve VI
B
Baba
B
A
A
B
AB
3
0 Rh + B Rh –
4
A Rh +
5
B Rh +
Şekilde verilen bilgilere bakılarak 3 numaralı
bireyin kan grubunun BORr olma olasılığı kaçtır?
A) 1/8
B) 3/8
D) 3/32
C) 3/16
E) 6/32
8.
5.
I.AB x 00
II.Sarı bezelye x Yeşil bezelye
III.B kan grubu x 00 kan grubu
IV.Kahverengi gözlü x Mavi gözlü
Yukarıdaki soy ağacında verilen çaprazlamalardan hangileri geri çaprazlamasına (test çaprazlamasına) örnek teşkil eder?
Yukarıdaki soy ağacında taralı bireyler Rh - kan
grubu fenotipine sahiptir.
A) I ve II
Numarandırılmış bireylerden hangileri arasında
kan uyuşmazlığı gözlenir?
1
B) II, III ve IV
D) II ve IV
4
C) I, II ve III
E) I, III ve IV
2
5
6
9
10
A) 1 ve 5
A Rh+
7
B) 3 ve 6
D) 6 ve 9
6.
3
8
C) 5 ve 10
E) 5 ve 9
9.
B Rh+
B
Dişi
1
Erkek
I
II
A Rh–
O Rh+
B) 3 / 4
C) 3 / 8
D) 3 / 16
E) 1 / 2
7.
1
AB
B
Bu ailenin üçüncü çocuklarının 0 Rh+ olma ihtimali kaçtır?
A) 1/4
0
II
III
2
Yukarıda kan grubu ile ilgili bir soy ağacı verilmiştir.
Bu soy ağacına bakarak bir ve iki numaralı bireylerin kan gruplarıyla ilgili verilen
I.I numaralı birey % 100 A0 genotipine sahiptir.
II.II numaralı birey AB, B0 veya BB genotipinde
olabilir.
III.II numaralı bireyin BB genotipli olma ihtimali en
azdır.
A) Yalnız I
3
B) I ve II
D) II ve III
4
C) I ve III
E) I, II ve III
Dişi
Erkek
5
Yukarıdaki soy ağacında hemofili bireyler taralı
Buna göre numaralı bireylerden hangisinin genotipi belirlenemez?
A) 5
B) 4
C) 3
D) 1
E) 2
10. Bir kişi AB Rh + bireye kan verebildiği halde B Rh +
bireye kan verememiştir (kan alışverişinde Rh’lar
aynı olmak zorunda).
Bu bireyin AARr genotipinde olabilme olasılığı
nedir?
A) 1/4
B) 3/8
D) 1/2
C) 1/6
E) 3/16
89
10. Sınıf
2.
SOY AĞACI
CİNSİYETE BAĞLI KALITIM 1
ÜNİTE
1.
3.
Erkek
Erkek
Dişi
Yukarıdaki soy ağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren canlılar içi taralı olarak verilmiştir.
Bu özellik;
I.X’e bağlı çekinik gen
II.Otozomal resesif gen
III.Y kromozomozomuna bağlı gen
IV.Otozomal baskın gen
yollarından hangisine bağlı olarak aktarılır?
A) Yalnız II
B) I, II veIII
D) II, III ve IV
Dişi
Yukarıdaki soy ağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren canlılar içi taralı olarak verilmiştir.
Bu özellikle ilgili verilen:
I.X’e bağlı çekinik genle aktarılır.
II.Otozomal resesif genle aktarılır.
III.Y kromozomuna bağlı aktarılır.
IV.Otozomal baskın genle aktarılır.
A) Yalnız II B) I, II ve III D) II, III ve IV C) I, II ve IV
C) I, II ve IV
E) I , II, III ve IV
E) I ve II
2.
Erkek
Dişi
4.
1
Erkek
Dişi
2
Yukarıdaki soy ağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler içi taralı olarak verilmiştir.
Bu özelliğin taşınmasıyla ilgili olarak;
I.Otozomal resesif
II.X’e bağlı çekinik
III.Otozomal baskın
yukarıda verilenlerden hangisi doğrudur?
A) Yalnız I
D) II ve III
90
B) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
3
4
5
Yukarıdaki soy ağacında taralı bireyler renk kürüdür.
Buna göre hangi numara ile gösterilen bireyde renk körlüğü geninin bulunup bulunmadığı
kesinlikle söylenemez?
A) 5
B) 4
C) 3
D) 2
E) 1
7.
5.
1
2
4
5
Erkek
Erkek
3
Dişi
Yukarıdaki soy ağacında otozomal kromozomlarda taşınan bir özellik gösterilmiştir.
Bu özellik;
I.Çekinik
II.Baskın gen
III.Eş baskın gen
Yukarıdaki kalıtım şekillerinden hangileriyle
aktarılır? (Fenotipinde bu özelliği taşıyan bireyler
taralı gösterilmiştir.)
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
Dişi
6
Yukarıdaki soy ağacında renk körü bireyler taralı
Soy ağacındaki bireylerle ilgili;
I.2 ve 6 numaralı bireyler taşıyıcıdır.
II.1 ve 4 numaralı bireyler ilgili özellik bakımından
aynı genotiptedirler.
III.3 numaralı bireyin tüm erkek çocukları renk
körü olur.
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
E) I, II ve III
8.
Erkek
Dişi
6.
İnsanda Y kromozomu üzerinde aktarılan kulak
kıllığı için;
I.Baskın da olsa çekinik de olsa fenotipte etkisini
gösterir.
II.İki farklı genotip gözlenir.
III.Babadan oğula geçer.
açıklamalarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız III
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
Soy ağacında taralı bireyler, belirli bir özelliği fenotipinde göstermektedirler.
I.X’e bağlı çekinik
II.X’e bağlı baskın
III.Otozomal çekinik
IV.Y kromozomu üzerinde
Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili yukarıda verilenlerden hangileri dogrudur?
A) Yalnız III
B) I ve III D) II, III ve IV
C) II ve III
E) II ve IV
91
10. Sınıf
2.
SOY AĞACI
ÜNİTE
3.
1.
Erkek
Dişi
Erkek
Dişi
Yukarıdaki soy ağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı verilmiştir.
Soy ağacında taralı bireyler aynı fenotiptedir.
Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili;
Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili;
I.Y kromozomuyla taşınır.
I.Otozomal baskın genle aktarılır.
II.X kromozomu üzerinde çekinik genle taşınır.
II.Otozomal çekinik genle aktarılır.
III.Otozomlarda çekinik genle taşınır.
III.X’e bağlı çekinik genle aktarılır.
IV.X’e bağlı baskın genle aktarılır.
A) I ve II
B) I ve III D) II ve IV
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
C) II ve III
E) I, II ve IV
4.
Erkek
2.
Dişi
Dişi
Erkek
Yukarıda taralı bireyler aynı fenotiptedir.
Soy ağacındaki bu özelliğin aktarımıyla ilgili verilen;
Yukarıdaki soy ağacında çekinik bir genle kontrol
edilen bir hastalığı taşıyan bireyler taralı olarak verilmiştir.
Buna göre;
I.X kromozomu üzerinde taşınır.
I.Otozomal çekiniktir.
II.Y’nin homolog olmayan kısmında taşınır.
II.Otozomal eş baskındır.
III. Otozomlar üzerinde taşınır.
III.X kromozomu üzerinde taşınır.
IV. X ve Y’ nin homolog bölgesinde taşınır.
yargılarından hangisi kesinlikle yanlıştır?
A)Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III 92
C) I ve III
E) I, II ve III
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, III ve IV
5.
7.
Balık pulluluk Y kromozomu üzerinde taşınan hastalıktır.
Fenotipinde balık pulluluk gözlenen bir bireyin
aşağıdaki aile bireylerinin veya akrabalarının
hangisinde bu hastalık gözlenebilir?
Erkek
Dişi
Fenotipinde bir özelliği gösteren hastalar şemada
koyu renkle gösterilmiştir.
Bu hastalıkla ilgili verilen;
I.Çekiniktir, otozomlarla taşınır.
II.Çekiniktir, X kromozomu üzerinde taşınır.
III.Çekiniktir, Y kromozom üzerinde taşınır.
IV.Baskındır, Y kromozomu üzerinde taşınır.
A) Yalnız I
B) I ve III
D) I ve II
I.Babasında
II.Erkek çocuğunda
III.Amcasında
IV.Erkek kardeşinde
V.Teyzesinin oğlunda
A) I
B) II
C) III
D)V
E)IV
C) I, II ve IV
E) II, III ve IV
6.
1
2
Erkek
3
4
5
Dişi
8.
1
Yukarıdaki soy ağacında taralı bireyler renk körüdür.
2
Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?
A) Anne renk körüdür.
B) 5 numaralı kız çocuğu hastadır.
C) Anne homozigot sağlamdır.
D) Baba renk körüdür.
E) 3 numaralı erkek çocuğun hasta olma ihtimali
% 75’tir.
3
5
Erkek
4
Dişi
6
Yukarıda renk körü bireylerden bazıları içi taralı
Numaralandırılmış bireylerden hangileri kesinlikle renk körüdür?
A) 1 ve 2
D) 2 ve 4 B) 4 ve 5
C) 3, 4 ve 6
E) 4, 5 ve 6
93
10. Sınıf
2.
SOY AĞACI
ÜNİTE
1.
4.
I.Hemofili
II.Kas distrofisi
III.Balık pulluğu
IV.Kulak kıllılığı
Yukarıda verilen hastalıklardan hangileri Y kromozomunun X ile homolog olmayan kısmındaki
bir genle taşınır?
A) I ve II
Erkek
Dişi
B) II ve III D) I ve III
C) III ve IV
E) I,II ve IV
Yukarıdaki soy ağacında koyu renkle gösterilen bireyler bir özellik bakımından aynı fenotiptedir.
Bu özellik;
I.Otozomal çekinik
II.X’e bağlı baskın
III.X’e bağlı çekinik
genlerinden hangileriyle aktarılabilir?
A) Yalnız I
2.
B) I ve II
E) I, II ve III
Erkek
Dişi
Yukarıda verilen soy ağacında renkli gösterilen bireylerde belirli bir özellik fenotipte ortaya çıkmıştır.
Bu özellik;
I. Y’e bağlı çekinik genle
II. X’e bağlı çekinik genle
III. X’e bağlı baskın genle
genlerinden hangileriyle aktarılabilir?
A) I ve III
B) II ve III
D) Yalnız II 3.
5.
C) I ve II
renkle gösterilen bireylerde ortaya çıkan has-
talık hem Y’ye hem de X’e bağlı çekinik genle
E) I, II ve III
kalıtıma uygunluk gösterir?
A)
Erkek
B)
C)
Babadan kız çocuklarına geçen bir özellikle ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Otozomal çekinik genle taşınır.
D)
B) Otozomal baskın genle taşınır.
C) X’e bağlı baskın genle taşınır.
D) Y’e bağlı çekinik genle taşınır.
E) X’e bağlı çekinik genle taşınır.
94
Aşağıdaki soy ağaçlarının hangisinde, koyu
E)
Dişi
6.
8.
Erkek
Dişi
Yukarıdaki soy ağacında belirli bir karakteri fenotipinde gösteren tüm bireyler koyu renkle gösterilmiştir.
Bu karakter;
I.X’e bağlı baskın
III.Y’ye bağlı baskın
IV.Otozomal baskın
genlerinden hangileriyle taşınabilir?
A) I ve III
B) III ve IV
D) I, II ve III C) II ve IV
E) II, III ve IV
Aslanağzı bitkisinde eksik baskınlık yapılan çaprazlamalarla gösterilmiştir.
Buna göre eksik baskınlıkla ilgili verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Canlının fenotipine bakılarak genotipi belirlenir.
B) Genotip çeşit sayısı fenotip çeşit sayısına
eşittir.
C) Alel genler arasında baskınlık-çekiniklik ilişkisi
yoktur.
D) F2 dölündeki fenotip ayrışım oranı 3 : 1 şeklindedir.
E) Kırmızı ve pembe çiçekli bitkiler çaprazlanınca
yine kırmızı ve pembe renkli bitki oluşur.
7.
Hemofili hastası olan dişi bireylerle ilgili olarak;
I.Hemofili bakımından genotipi XaXa şeklindedir.
II.Hastalık genini hem anne hem de babadan almıştır.
III.Bu bireylerin erkek çocuklarının tamamı hemofili hastası olur.
A) Yalnız I
B) I ve II
E) I, II ve III
95
10. Sınıf
2.
KARMA TEST 2
ÜNİTE
1.
1
2
Kan grubunu tesbit etmek amacıyla bir bireyden
alınan kan örnekleri üzerine Anti-A, Anti-B ve Anti-D içeren kan serumları damlatılıyor. Serumlar
damlatıldıktan sonra sadece Anti-B konulan serumda çökelme meydana gelmiştir.
Bu bireyin kan grubu özellikleriyle ilgili;
Dişi
3
Erkek
4
5
Otozomal çekinik bir özellikle ilgili yukarıdaki soy
ağacı verilmiştir.
Özelliği fenotipinde taşıyanlar taralı olarak verildiğine göre;
I.Taralı bütün bireyler homozigottur.
II. 2 ve 4 numaralı bireyler homozigot genotipli
olabilir.
III.5 numaralı birey kesinlikle heterezigottur.
IV.1 ve 3 numaralı bireyler kesinlikle heterezigottur.
A) I ve III
3.
B) III ve IV
D) I, II ve IV I.A Rh(+) kan grubundan kan alabilir.
II.A antikoru üretebilir.
III.B Rh(-) kan grubuna sahiptir.
IV.Alyuvarlarında B antijeni bulunur.
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
A) I ve III
B) III ve IV
D) I, II ve III C) II ve IV
E) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
4.
2
1
3
4
5
2.
Kromozomları 44+XXY şeklinde olan klinefelter
erkek birey aşağıda verilen hangi yumurta ve
spermin döllenmesi sonucu oluşur?
Sperm A) 22+X
B) 22+Y
C) 21+XX
D) 23+YY
E) 21+Y
Yumurta
23+X
22+XX
22+Y
22+X
22+X
6
Erkek
7
Dişi
Yukarıdaki soy ağacında, otozomal çekinik genle
yavru döllere geçen bir özelliğin kalıtımı verilmiştir.
Soy ağacında bu özelliği gösteren bireylerin
tamamı taralı olarak verilmiştir. Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangisinin genotipi
belirlenemez?
A) 5 ve 7
B) 1 ve 4
D) 4,5 ve 6
96
C) 2,3 ve 5
E) 5,6 ve 7
7.
5.
Dişi
Erkek
Erkek
4
10
3
1
9
8
12
11
5
Dişi
2
6
7
Yukarıdaki soy ağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak gösterilmiştir.
Otozomal çekinik genle aktarılan bir hastalığı taşıyanlar soy ağacında taralı olarak verilmiştir.
Buna göre özelliğin kalıtımı;
I.Otozomal baskın
Buna göre soy ağacındaki numaralandırılmış
bireylerden hangileri kesinlikle heterezigottur?
A) 1, 2 ve 3
III.Otozomal eksik baskın
IV.X’e bağlı baskın
genlerinden hangileriyle sağlanabilir?
B) 3, 4 ve 6
C) 1, 2, 3, 8 ve 9
A) I ve III
D) 1, 2, 4, 8 ve 9
D) II, III ve IV
E) 8, 9, 10, 11 ve 12
6.
B) II ve III
Renk körü olmayan bir baba ile renk körü yönüyle taşıyıcı bir anneden renk körü kız çocuğunun oluşması;
I.Mayoz I’de ayrılmama sonucu oluşmuş spermle normal yumurtanın birleşmesi
II.Mayoz II’de ayrılmama sonucu oluşmuş yumurta ile gonozom taşımayan spermin birleşmesi
8.
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
Dört faklı alelle kontrol edilen bir özellikle ilgili;
I.Fenotip çeşit sayısı dörttür.
II.Fenotip çeşidinin genotip çeşidine oranı 2/5’tir.
III.Normal yumurta ile gonozom taşımayan spermin birleşmesi
III.Homozigot genotipli bireylerin heterezigot genotipli bireylere oranı 3/5’tir.
IV.Normal yumurta ile mayoz II’de ayrılmama oluşmuş spermin birleşmesi
IV.Genler arasında eksik baskınlık olsaydı fenotip
çeşit sayısı bir fazla olurdu.
İfadelerinden hangileri doğrudur?
durumlarından hangileriyle gerçekleşebilir?
( A1 > A2 > A3 > A4 ‘e baskındır.)
A) II ve III
B) III ve IV
D) I, II ve IV C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
A) II ve III
B) III ve IV
D) I, II ve IV C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
97
10. Sınıf
2.
KARMA TEST 3
ÜNİTE
1.
Aşağıdaki soy ağacında, bir özelliği fenotipinde
gösteren bireyler siyah renkle gösterilmiştir.
3.
2
1
Erkek
Sağlam fenotipli dişi birey
Dişi
Sağlam fenotipli erkek birey
3
4
6
5
Özelliği gösteren dişi birey
7
Özelliği gösteren erkek birey
8
9
Yukarıdaki soy ağacında X’e bağlı çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.
II.
Otozomal taşınan çekinik bir genle
Buna göre soy ağacındaki bireylerden hangilerinin bu özellik bakımından genotipleri kesin
olarak belirlenemez?
III.
Y kromozomunda mutasyonla ortaya çıkan
A) 2 ve 3
Soy ağacındaki bilgilere göre bu özelliğin kalıtımı;
I.X kromozomunda mutasyonla ortaya çıkan
baskın bir genle
D) 3 ve 8
baskın bir genle
IV.Otozomal taşınan baskın bir genle
V.X kromozomunda çekinik bir genle
taşınma biçimlerinden hangileriyle gerçekleşir?
A) I ve II
B) II ve IV
D) I, III ve IV
B) 2 ve 6
C) 3 ve 6
E) 6 ve 8
C) I, II ve V
E) III, IV ve V
2.
1
5
2
3
4
Erkek
6
Dişi
7
4.
Yukarıdaki soy ağacı, eşeye bağlı olarak aktarılan
bir özelliği göstermektedir.
Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.
İzlenen özellik bakımından bu soy ağacındaki
bireylerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
A) 1 ve 6. bireylerin izlenen özellikle ilgili genotip-
C) 3. bireyde izlenen özellikle ilgili alel bulunmaz.
D) 5. birey taşıyıcıdır.
E) 7. birey homozigottur.
98
3
5
leri aynıdır.
leri farklıdır.
Dişi
2
doğrudur?
B) 2 ve 4. bireylerin izlenen özellikle ilgili genotip-
Erkek
1
4
Buna göre soy ağacındaki bireylerden kaç tanesinin ilgili özellik bakımından genotipi tam
olarak belirlenemez?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
5.
Aşağıdaki soy ağacında taralı bireyler aynı fenotiptedir.
1
2
7.
Erkek
Kan Örneği
numarası
Dişi
3
4
5
Taralı bireylerin fenotipinde görülen bu özellikle
ilgili;
I.Otozomal baskın genle taşınıyorsa 2 ve 3 numaralı bireyler heterezigottur.
II.Otozomlarda çekinik genle taşınıyorsa 1, 4 ve 5
numaralı bireyler heterezigottur.
III.X’e bağlı çekinik genle taşınıyorsa 1 ve 5 numaralı bireyler taşıyıcıdır.
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III Aşağıda dört farklı bireyin kan örnekleri üzerine
Anti A ve Anti B serumları damlatıldığında meydana gelen çökelme durumları verilmiştir.
C) I ve III
E) I, II ve III
Çökelme Reaksiyonları
Anti A
Anti B
I
Çökelme var.
Çökelme yok.
II
Çökelme yok.
Çökelme var.
III
Çökelme var.
Çökelme var.
IV
Çökelme yok.
Çökelme yok.
Buna göre;
I.IV numaralı birey bütün kan gruplarına kan verebilir.
II. I numaralı bireyin kan plazmasında B antikoru
bulunur.
III.III numaralı bireyin kanında antikor bulunmaz.
IV.II numaralı bireyin alyuvar yüzey zarında B proteini bulunur.
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
8.
6.
1
2
Anti A
Ayşe
5
Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangisinin ilgili karakter bakımından homozigot
genotipte olma ihtimali vardır?
B) 2
C) 3
Anti D
Ali
Yukarıdaki soy ağacında X kromozomunun homolog olmayan kısmında çekinik olarak taşınan bir
hastalığı fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak
verilmiştir.
A) 1
Anti B
Ahmet
3
4
E) I, II, III ve IV
Aşağıdaki tabloda üç kişinin kan örnekleri üzerine
kan serumları damlatıldığında çökelme reaksiyonları verilmiştir.
Erkek
Dişi
C) I, III ve IV
D) 4
E) 5
: Çökelme var,
:Çökelme yok
Buna göre;
I.Ahmet, AB Rh (+) kan grubuna sahiptir.
II.Ayşe, Ahmet’e kan verebilir.
III.Ali, genel alıcı kan grubuna sahiptir.
A) Yalnız I
C) I ve III
E) I, II ve III
99
10. Sınıf
2.
MODERN GENETİK 1
ÜNİTE
1.
Kan plazmasında B antikoru taşıyan dişi bir bireyle ilgili verilen;
4.
Y kromozomu üzerinde taşınan hastalıklarla ilgili olarak;
I.A kan grubuna sahiptir.
I.Babadan erkek çocuklarına geçer.
II.Alyuvar zarında B antijeni taşır.
III.Kan grubu genotipi heterozigot da, homozigot
da olabilir.
II.Erkek bireylerde görülürken dişi bireylerde gözlenmez.
ifadelerin hangileri doğrudur?
III.Dişilerde ancak homozigot durumda etkisini
gösterir.
IV.Balık pulluluk, kulak kıllığı ve yapışık parmaklılık
bu hastalıklara örnek oluşturur.
A) Yalnız III
B) I ve II
E) I, II ve III
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
2.
•Anti A: Çökelme var.
•Anti B: Çökelme yok.
•Anti D : Çökelme yok.
sonuçları elde edilmiştir.
Buna göre bu bireyin kanında;
I. A antijeni
II. A antikoru
III.Rh antikoru
IV.B antikoru
özelliklerinden hangileri bulunur?
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
5.
Bir canlı, sahip olduğu 9 karakterle ilgili olarak 16
çeşit gamet oluşturabilmektedir.
Buna göre bu canlıda 9 karakterden kaç tanesi
homozigot gen çiftine sahiptir?
A) 3
C) I, III ve IV
A) Göz rengi
B) Kan grubu
C) Cinsiyet
D) Boy uzunluğu
E) Hemofili
C) 5
D) 6
E) 7
Bir tavşan popülasyonunda birinci karakter 4 alel
gen tarafından, ikinci karakter 3 alel gen tarafından
kontrol ediliyor.
Buna göre her iki karakter bakımından bu tavşan popülasyonunda kaç farklı genotip gözlenir?
E) I, II, III ve IV
Aşağıda verilen karakterlerden hangisi insanda
hem kalıtım hem de çevrenin etkileşimi sonucu
oluşur?
B) 4
6.
A) 8
100
E) I, II, III ve IV
Bir bireyden alınan kan örneği antikorlar üzerine
damlatılmış;
3.
C) I, II ve IV
B) 10
C) 12
D) 30
E) 60
7.
AaBbCcDd X AaBbccdd genotipine sahip iki canlı
çaprazlanıyor.
Meydana gelen genotip çeşidi sayısının fenotip
çeşidi sayısına oranı ne olur?
A) 36/8
D) 32/ 16
B) 18/6
E) 36/18
C) 54/18
8.
Erkek
1
Dişi
2
10. Pembe renkli iki akşamsefasının çaprazlaması ile oluşan oğul döllerdeki genotip ve fenotip
ayrışım oranları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?
3
Genotip Oranı
Fenotip Oranı
A) 1:2:1
4
B) 3:1
5
Yukarıdaki soy ağacında otozomal baskın bir özelliği fenotipinde gösteren canlılar taralı olarak verilmiştir.
Buna göre numaralı bireylerden hangilerinin
heterozigot genotipte olma ihtimali vardır?
B) 2 ve 4
D) 1, 2, 3 ve 4
1:2:1
C) 1:2:1
A) 1 ve 2
3:1
C) 3, 4 ve 5
E) 1, 2, 3, 4 ve 5
1:2:1
D) 3:1
2:1
E) 2:1
1:1
11. AaBbccDd genotipine sahip bir baba ile AabbCcDd genotipine sahip annenin A, b, C, D fenotipine sahip kız çocuklarının oluşma ihtimali
nedir? (Genler bağımsızdır.)
A) 1/8
B) 1/16
D) 9/128
C) 3/16
E) 3/64
12.
0
9.
B
Erkek
Dişi
0
B
B
A
AB
Bezelyelere ait soy ağacında taralı bireyler beyaz,
taralı olmayanlar mor çiçeklidir.
Buna göre;
0
Yukarıda kan grubu fenotipleri verilen bireylerle
ilgili yapılan;
I.0 kan gruplu bireyler homozigot kan grubu genotipine sahiptir.
I.Mor çiçek geni beyaz çiçek genine baskındır.
II.Taralı bireyler homozigot genotiptedir.
III.Taralı bireylerin ebeveynleri heterezigot genotipe sahiptir.
II.B kan grubuna sahip bireyler kesinlikle heterozigot kan grubu genotipine sahiptir.
III.A kan grubuna sahip birey kesinlikle heterozigot kan grubu genotipine sahiptir.
açıklamalardan hangileri doğrudur?
A) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Yalnız I
C) I ve III
E) I, II ve III
101
10. Sınıf
2.
MODERN GENETİK 2
ÜNİTE
1.
Kan grubu bilinmeyen bir bireye ait kan örneği A
antikoru içeren kan serumu üzerine damlatıldığında çökelme gerçekleşmiştir.
4.
Buna göre bu birey;
I.A
II.B
III.AB
IV.0
kan grubu fenotiplerinden hangilerine sahip
olabilir?
En Az Gamet A) I ve II
B)
B) I ve III
D) II ve IV
D) II ve III
E) III ve IV
A
a
b
B
c
C
Yukarıda genotipi verilen hücrenin mayoz bölünme sonucu oluşturabileceği en az ve en fazla gamet çeşidi kaçtır?
A)
2
C)
4
D)
E)
En Fazla Gamet
4
2
8
8
2
16
4
12
2.
I.Y kromozomunda
II. X kromozomunda
III. Otozomal kromozomlarda
Bir kız çocuğu yukarıda verilen kromozomların
hangileri üzerindeki genlerle taşınan hastalıkları annesinden alabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
3.
C) I ve II
E) I ve III
Fenotip ve genotip ayrışım oranlarının 1:2:1
şeklinde olabilmesi için alel genler arasında;
I.Eş baskınlık
II.Eksik baskınlık
III.Tam baskınlık
durumlarından hangilerinin gözlenmesi beklenir?
A) Yalnız I
D) II ve III
102
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I ve III
5.
İnsanlarda gözlenen altı parmaklılık otozomal kromozomlar üzerinde baskın bir genle aktarılmaktadır.
Buna göre;
I.Normal parmaklı bir anne babanın altı parmaklı
bir çocukları olmaz.
II.Altı parmaklı bir anne ve babanın normal parmaklı çocukları olabilir.
III.Altı parmaklı heterozigot bir baba ile normal
parmaklı bir annenin normal ve altı parmaklı çocukları oluşabilir.
IV.Anne homozigot altı parmaklı ise babanın genotipi ne olursa olsun çocuklar kesinlikle altı
parmaklı olacaktır.
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
6.
İnsanda ayrılmama sonucu oluşmuş iki gonozom içeren yumurta, normal bir spermle döllenirse;
I.Mongol dişi
II.Klinefelter erkek
III.Süper dişi
III.Turner dişi
Bireylerinden hangilerinin oluşma ihtimali vardır?
A) I ve II
B) I ve III
D) II ve IV
9.
C) II ve III
E) III ve IV
7.
I.22 + XX
II.23 + X
III.22 + YY
IV.22 + 0
V.23 + Y
Yukarıda kromozom yapısında meydana gelen
mutasyonlar şematize edilmiştir.
Yukarıda verilen gamet çeşitlerinden hangilerinin insanda mayoz II’deki ayrılmama sonucu
oluştuğu kesindir?
Bu olaylarla ilgili verilen;
I.İnvesiyonda kromozom üzerindeki parça ters
döner.
A) Yalnız III
II.Delesyonda kromozomda gen kaybı oluşur.
III.Traslokasyonda homolog kromozomlar arasında karşılıklı gen alış verişi olur.
IV.İnversiyonda gen kaybı meydana gelmez.
V.Verilen bütün olaylar kromozom yapısında değişikliğe neden olduğu için yeni varyasyon oluşumuna katkı saşlar.
ifadelerin hangileri doğrudur?
B) I ve III
D) II ve IV
8.
D) II ve III
E) II ve V
İnsanda;
I.21 + 0
II.23 + X
III.22 + XX
IV.22 + Y
gametlerden hangi ikisinin birleşmesi sonucu
Down sendromlu erkek birey oluşabilir?
A) I ve II
D) II ve IV
A) I, III ve V
B) II, III ve IV
D) I, II, IV ve V
B) I ve III
C) II, III ve V
D) II ve III
E) III ve IV
103
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
Klasİk ve Modern Islah Yöntemlerİ 1
1.
2.
Meme hücresi
alınan koyun
Yumurta hücresi
alınan koyun
(A)
(B)
Bakteri
Bakteri
kromozomu
DNA
molekülü
Plazmit
İstenilen geni
içeren hücre
1
elektrik akımı
İstenen gen
Çekirdeği
çıkarılmış
yumurta
Meme hücresi
çekirdeği
1
2
2
3
Memeden
alınan
çekirdek
Rekombinant
DNA (plazmit)
Erkek embriyo
4
Rekombinant
bakteri
Taşıyıcı koyun (C)
Dolly (A)
Genetik kopyalama yukarıda şematize edilmiştir.
Böyle bir çalışma ile;
I.Mikroorganizmaların doğadaki artık maddeleri
temizlemede kullanılması
Yukarıdaki şekilde, genetik kopyalama sonucu
yeni bir kuzunun oluşumu gösterilmiştir.
Bu canlının oluşumuyla ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
II.Bitkilere gen aktararak bitkilerin bazı zararlı böceklerlere karşı dirençli hâle getirilmesi
III.İnsana ait bazı hormonların üretilmesi
A)Döllenme olmaksızın yeni bir birey oluşmuştur.
olaylarından hangileri gerçekleştirilebilir?
B)Kuzu çekirdeği alınan koyunuyla genetik ba-
A) Yalnız I
kımdan tamamen aynı olur.
B) I ve II
D) II ve III
C)Döllenme olmadığı için oluşan kuzu n kromo-
C) I ve III
E) I, II ve III
zomludur.
D)Kuzu taşıyıcı anneye ait herhangi bir gen taşımaz.
E) Yumurtası alınan koyunun oluşan kuzuya gen
yönüyle katkısı yoktur.
3.
Gen mühendisliği sonucu oluşturulan DNA aşağıdaki hücrelerden hangisine aktarılırsa istenilen ürünün üretimi mümkün olmaz?
A) Bakteri
B) Virüs
D) Hayvan 104
C) Bitki
E) Mantar
4.
Savunma elmanları olan;
7.
Doğal pirinç A vitamini içermez. Genetik mühendisleri nergis çiçeği ve bakterilerden izole ettikleri
genleri, pirinç bitkisine aktararak ‘‘altın pirinç’’ adı
verilen transgenik pirinç bitkisi elde etmişlerdir. Bu
bitki A vitamini yapımında kullanılan beta karoteni
içeren sarı pirinç tanelerini üretmektedir.
Yukarıda verilen bilgiden hareketle;
I.Aşı
II.İnterferon
III.Antibiyotik
moleküllerinden hangilerinin sentezinde biyoteknolojiden faydalanılır?
A) Yalnız I
I.Üretilen altın pirinç temel besin kaynağı pirinç
olan canlılarda A vitamini eksikliğinde ortaya çıkan bazı durumları engelleyebilir.
II.Pirincin sarı renkli olmasını beta karoten sağlamıştır.
III.Bu uygulama biyoteknolojinin tarım bitkilerinin
değerini artırmaya yönelik bir olaydır.
yorumlarından hangilerine ulaşılabilinir?
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
5.
Belirli bir gen parçasının bir DNA’ya eklenmesiyle
elde edilen DNA’ya rekombinant DNA denir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin rekombinant DNA üretmenin amacı değildir?
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Eksik üretilen hormonları üretmek
B) Ürün kalitesi yüksek bitkilerin üretimi
C) Zararlı böceklere dirençli bitki üretimi
D) Daha iyi özelliklere sahip hayvan ırkları elde
etme
E) Gen veren hücre ile birebir aynı hücre üretme
6.
I.Hücrelerde kromozom sayısının 3n veya daha
fazla olmasına poliploidi denir. Bu bitkiler daha
büyük çiçek ve meyvelere sahiptir.
II.Canlıların genetik yapısında istenilen yönde değişiklik yapan ve gen mühendisliği yöntemlerini
araç olarak kullanan bilim dalı biyoteknolojidir.
8.
Biyoteknolojiyle ilgili verilen;
I.Ürün kalitesini artırmak için çalışmalar yapılır.
III.Canlının genetik yapısında bulunmayan iyi bir
özelliğin başka bir canlıdan ona aktarılmasına
genetik sürüklenme adı verilir.
II.Canlının genetik yapısında iyileştirmeler yapılır.
III.Bitki ve hayvan ıslahında biyoteknolojik çalışmalar yapılabilir.
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
105
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
1.
Hücrelerde kromozom sayısının 3n veya daha fazla olması durumudur. Bu yöntem çekirdeksiz karpuz, patates, elma ve muz üretiminde kullanılır.
Yukarıda özellikleri verilen yöntem aşağıdakilerden hangisidir?
4.
Belirli bir gen parçasının bir DNA’ya eklenmesiyle
elde edilen DNA’ya rekombinant DNA denir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin Rekombinant DNA üretmenin amacı değildir?
A)Canlının üretemediği hormonların üretimi
A) Poliploidi
B) Yapay döllenme
B)Ürün kalitesi yüksek bitkilerin üretimi
D) Gen klonlaması
D)Daha iyi özelliklere sahip hayvan ırkları elde
C)Zararlı böceklere dirençli bitki üretimi
C) Melezleme
E) Genetiği değiştirilmiş organizma
etme
E) Canlının sahip olduğu özellikleri aynen korumak
2.
Bitki ve hayvan ıslah çalışmalarında;
I.Poliploidi
II.Melezleme
III.Gen aktarımı
IV.Yapay döllenme
yöntemlerinden hangileri kullanılır?
5.
A) I ve III
I.Bakterinin üremesi ile istenilen rekombinat
DNA’lar oluşur. Seçilen klonlarla değişik amaca
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, III ve IV
yönelik uygulamalar yapılabilir.
II.İstenilen geni taşıyan DNA molekülü ile vektör
olarak kullanılacak bakteri plazmidi saf olarak
E) I, II, III ve IV
elde edilir.
III.Rekombinat gen bir bakteri hücresine aktarılarak bir rekombinat bakteri oluşturulur.
IV.Aynı restriksiyon enzimi ile kesilen klonlanacak
gen ve plazmitteki yapışkan uçlar DNA ligaz enzimi ile birleştirilerek rekombinat DNA molekülü
3.
elde edilir. Böylece klonlanacak gen vektör kul-
Biyoteknolojik çalışmalar;
lanılarak plazmidin içine yerleştirilmiş olur.
I.Bitkilere gen aktarılarak böceklere karşı dirençli
bitkiler elde etme
II.Bir canlının belirli bir özelliğini kontrol eden genetik bilgi başka bir canlıya aktarma
III.Canlıların kalıtsal özelliklerini değiştirerek canlılara yeni işlevsel özellikler kazandırma
olaylarından hangilerinin sağlanmasında görev
alabilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
V.DNA molekülü üzerinde klonlanacak gen belirlenir. Vektör olarak kullanılacak plazmit ve klonlanacak gen aynı restriksiyon enzimi ile kesilir.
Yukarıda rekombinat DNA teknolojisi kullanılarak
gerçekleştirilen gen aktarımının adımları karışık
Bu adımların gerçekleşme sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) I-II-III-IV-V
B) II-III-I-IV-V
D) III-IV-II-V-I
106
C) II-V-IV-III-I
E) IV-V-II-I-III
6.
Klonlama yöntemiyle bir koyun oluşumu sırasında
meydana gelen olaylar yukarıda verilmiştir.
Meme hücresi
alınan koyun
Yumurta hücresi
alınan koyun
(A)
(B)
Çekirdeği
çıkarılmış
yumurta
Meme hücresi
çekirdeği
8.
Hayvanlarda döllenmeyi izleyen ilk dört beş gün
içinde oluşan hücrelerin her biri, canlıyı oluşturan
her bir hücreye dönüşebilme yeteneğine sahipken
ilerleyen zamanda alınan embriyonik kök hücrelerin farklılaşacağı doku çeşidi azalmaktadır.
Buna göre;
I.Kemik iliği
II.İki günlük embriyo
III.Kordon kanı
Yukarıda verilen hücreleri farklılaşma yeteneği
fazla olandan az olana doğru sıralanması hangi
seçenekte verilmiştir?
memeden
alınan
çekirdek
elektrik akımı
A) I-II-III
B) II-I-III
D) I-III-II
Erkek embriyo
C) III-II-I
E) II-III-I
Taşıyıcı koyun (C)
Dolly
Oluşan klon koyun için verilen;
I.A koyunu ile aynı genetik yapıya sahiptir.
II.A, B ve C koyunları aynı sayıda kromozoma sahiptir.
III.Oluşan klon canlı yeni varyasyonlara neden
olur.
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
7.
C) I ve III
E) I, II ve III
9.
Farklı hücre tiplerine dönüşebilme potansiyeline
ve kendini yenileyebilme yeteneğine sahip olan
hücrelere, kök hücresi adı verilir.
Aşağıdakilerden hangisi genetik mühendisliğinin sağladığı yararlardan değildir?
Buna göre kök hücrelerle ilgili verilen;
I.Çoğalma yetenekleri vardır.
A) Hormonların çok miktarda ve ucuza üretilmesi
II. Başka tür hücrelere farklılaşıp doku ve organ
onarımında görev alır.
III. Kendilerini yenileyebilir veya kendi hücre topluluklarının devamlılığını sağlayabilir.
B) Adli vakaların çözümü
C) Tarım zararlılarına duyarlı bitkilerin üretimi
D) Antibiyotiklere dirençli hayvan ırklarının elde
edilmesi
E) GDO’lu ürün eldesi
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
107
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
1.
4.
Transgenik canlı elde edilirken;
Embriyonik kök hücrelerle ilgili verilen;
I.Döllenme gerçekleşmeden kısa süre önce elde
edilen hücrelerdir.
IV.Plazmid ve aktarımı yapılacak genin aynı restriksiyonenzimiyle kesilmesi
II.Tüp bebek uygulamasında yapay döllenme ile
oluşturulan embriyonlardan gereksinim fazlası
olanlardan elde edilebilir.
V.Gen aktarılan hücrenin mitoz bölünme ile çoğaltılması
III.İstenmeyen gebelik sonrası yapılan düşük sonucunda elde edilebilir.
adımlarının gerçekleşme sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
IV. Embriyolojik kök hücreleri, erişkinden elde edilen kök hücrelerine göre sınırsız sayıda farklılaşma potansiyeline sahiptir.
I.DNA molekülünün saf olarak elde edilmesi
II.Rekombinant DNA’nın alıcı hücreye aktarılması
III.Kesilen DNA’nın ligaz enzimi yardımıyla birleştirilmesi
A) I-II-III-IV-V
B) II-I-III-V-IV
D) I-IV-III-II-V
2.
C) III-II-I-IV-V
A) II ve III
E) IV-I-III-II-V
D) II, III ve IV
5.
DNA izalasyonu tekniği;
B) I, II ve III
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
Yetişkin kök hücreleriyle ilgili ;
I. Farklılaşmış dokularda bulunan fakat henüz
farklılaşmamış hücrelerdir.
II.Adli tıp suçlu tesbiti
II.Her yaşta insanda bulunur.
III.Canlıların akrabalık ilişkilerinin tesbiti
IV.Babalık davaları
durumlarından hangilerine çözüm bulmak için
kullanılabilir?
III. Bu hücreler kendilerini yenileyebilme ve ihtiyaç
durumunda diğer bazı kalıcı dokulara dönüşebilme özelliğine sahiptir.
IV. Yetişkin kök hücreleri kullanarak tüm hücrelerin elde edilmesi mümkündür.
I.Hastalıkların tanı vetedavisi
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
3.
I.Hücre sayısı
II. DNA nükleotit dizilimi
III.Gen çeşidi
IV.Organel sayıları
Havuç bitkisinin kök hücrelerinden elde edilen
yeni havuç bitkisinde ana hücrede verilenlerden hangileri kesinlikle aynıdır?
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
108
C) III ve IV
E) I, III ve IV
6.
I.Deterjan üretimi
II.Mayalanma
III.Sentetik hormon ve ilaç üretimi
Yukarıda verilen yöntemlerden hangisi biyoteknolojinin endüstri alanında kullanımına örnektir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
7.
Kordon kanı kök hücreleriyle ilgili verilen;
10. Poliploidi ile ilgili verilen;
I.Kordon kanı kök hücre elde etmek için iyi bir
kaynaktır.
I.Hücredeki kromozom takım sayısını ikiden fazla
olması durumu söz konusudur.
II.Kodon kanından toplanan hücreler ancak doku
uyumu görülen bireylerde kullanılabilir.
II.Bu yöntemle ekonomik değeri yüksek olan
meyve, sebze ve süs bitkisi üretilir.
III.Bebek doğarken alınan kan eksi 196 °C’de çok
uzun süre kullanıma hazır olarak saklanabilir.
III.Gen klonlonmasıyla elde edilen transgenik canlının çoğaltılmasında bu yöntem kullanılabilir.
IV.Kordon kanından elde edilen kök hücreleri
embriyolojik kök hücreleri kadar farklılaşma yeteneğine sahiptir.
A) Yalnız II
D) II ve III
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
11. Kök hücrelerle ilgili verilen;
I.Bir hücrenin topipotent olması onun bütün vücudun tüm organ ve dokularına dönüşebileceği
anlamına gelir.
8.
Farklı biyolojik kaynaklardan elde edilen DNA moleküllerinin birleşmesinde oluşan yapıdır.
II. Pluripotent hücreler, tüm hücrelere dönüşemez
ancak bazı hücrelere dönüşür.
Yukarıda tanımı yapılan DNA, aşağıdakilerden
hangisiyle adlandırılır?
III.Multipotent hücreler, gelişimin ilerki fazına ait
hücrelerdir.Farlı hücrelere dönüşme yeteneği en
az olan kök hücrelerdir.
bilgilerden hangileri doğrudur?
A) Klon DNA
B) Rekombinant DNA
C) DNA tek zinciri
A) Yalnız I
D) Organel DNA’sı
B) I ve II
D) II ve III
E) Yapay DNA
C) I ve III
E) I, II ve III
12.
9.
Restriksiyon enzimleriyle ilgili verilen;
I.Tıp
II.Endüstri
I. Bu enzim DNA üzerindeki özel noktaları tanır.
III.Tarım
II.Bakteriler tarafından üretilen enzimlerdir.
IV.Çevre
III.Gen tranferi için gerekli olan enzimlerdir.
Yukarıda verilenlerden hangileri biyoteknolojinin uygulama alanları içinde yer alır?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
109
10. Sınıf
2.
ETKİNLİK 5A
ÜNİTE
Rosesif
Bağlı gen
Eş
baskınlık
Genotip
Fenotip
Adaptasyon
Eksik
baskınlık
Homozigot
Alel gen
Heterozigot
A. Yukarıdaki verilen kavramları kullanarak aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
1) Canlıların sahip olduğu genlerin tamamına ………………… denir.
2) Bir karakter için aynı genleri taşıyan birey ………………….
3) Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan dış görünüşe ……………….. denir.
4) Homolog kromozomlarda karşılıklı lokuslarda bulunan ve aynı karakterin ortaya çıkmasını sağlayan genlere
………………….. denir.
5) Alel genler arasında baskınlık-çekiniklik ilişkisi yoktur ve her iki gen bir araya geldiğinde ara bir karakter oluşması olayına ……………….. denir.
6) Sadece homozigot durumda etkisini gösteren gene ………………. gen denir.
7) Bir karakterden sorumlu iki alel geninde birbirinden farklı olmasına ……………….denir.
8) Canlıların sahip olduğu genlerle çevrelerine uyum sağlamaları olayına ……………… denir.
9) Her iki genin de frekansı eşittir. İki gen bir araya geldiğinde her iki geninde etkisi ortaya çıkar. Bu olaya
………………. denir.
10) Bir kromozom üzerinde birden fazla genin bir arada bulunması durumuna ……………… denir.
11) Kan gruplarında A ve B alleleri bir araya geldiğinde her iki gen de fenotipte etkisini gösterir bu olaya …………
denir.
12) Canlının sahip olduğu genlerin AaBBCc şeklinde ifade edilmesine …………….. denir.
13) Baskın gen olmadığında fenotipte etkisini gösteren gene ………. gen denir.
14) Değişen ortam koşullarına canlının uyum sağlaması olayına ……….. denir.
110
ETKİNLİK 5B-5C
Etkinlik 5B
1
Erkek
Rh –
2
Rh –
3
Dişi
4
Rh +
Yukarıda bir ailenin Rh faktörü bakımından fenotipleri verilmiştir. Buna göre verilen ifadelerden doğru
olanları “D”, Yanlış olanları “Y” harfi ile işaretleyiniz.
1) Birinci birey heterezigot Rh +’dir.
2) Anne ile 2 numaralı çocuğu arasında kan alışverişi olmaz.
3) Anne ile doğacak yeni çocukları arasında kan uyuşmazlığı görülme ihtimali % 50’dir.
4) 3 veya 4 numaralı çocukların Rh– olma ihtimali % 25’dir.
Etkinlik 5C
Aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan kısımları doldurunuz.
1) AaBbCCDdEe genotipine sahip canlının sahip olduğu heterezigot karakter sayısı ………….. tür.
2) KkMmNnOO genotipine sahip canlının kendileştirilmesiyle oluşacak genotip çeşit sayısı …………..’dir.
3) Sahip olduğu 8 karakterden 3’ü heterezigot, 5’i homozigot olduğuna göre ................. çeşit gamet oluşturur.
4) Renk körü bir baba ile taşıyıcı annenin taşıyıcı kız çocuklarının olma ihtimali % ........ dir.
5) KkLlMmNn genotipine sahip canlıda KL bağlı gendir. Bu bireyin cross-oversız oluşturacağı gamet çeşit sayısı
………’dır.
6) Heterezigot A kan gruplu anne ile heterezigot B kan gruplu babanın O kan grubuna sahip çocuklarının oluşma
olasılığı % ...........’dir.
7) Bir hastalık sadece erkek bireylerde görülüyor ve babadan erkek çocuklarına geçiyorsa bu özellik ……….kromozomu üzerinde taşınır.
8) AaBbCcDd genotipine sahip canlının kendileştirilmesiyle oluşacak fenotip çeşit sayısının genotip çeşit sayısına
oranı ………..’dır.
9) X kromozomu üzerinde çekinik genle aktarılan bir hastalıkta kız çocuğu hasta ise baba kesinlikle ……… dır.
10) Kan grupları kalıtımında baskınlık çekinikllik, eş baskınlık ve …………… ………… gözlenir.
111
10. Sınıf
2.
ETKİNLİK 5D-5E
ÜNİTE
Etkinlik 5D
Bezelyelerde yapılan çaprazlama aşağıda verilmiştir. Bu çaprazlama ile ilgili ifadelerden doğru olanları “D”
ile, yanlış olanları “Y” ile işaretleyiniz.
P kuşağı
(ebeveynler)
Mor çiçekler
Beyaz çiçekler
F1 kuşağı
(hibritler)
Bütün bitkiler
mor çiçekli
F2 kuşağı
Oran 3:1
705 bitki
mor çiçekli
224 bitki
beyaz çiçekli
1) Mor çiçek rengi beyaz çiçek rengine baskındır.
2) F1 kuşağındaki bireylerin tamamı heterezigottur.
3) F2 kuşağındaki mor çiçeklerin bazıları homozigot bazılarıda heterezigottur.
4) Yapılan çaprazlama örneği monohibrit çaprazlamadır.
5) Beyaz çiçekli bireylerin tamamı heterezigottur.
Etkinlik 5E
Erkek
Dişi
Yukarıda verilen soy ağacında özelliğe sahip olanlar taralı olarak verilmiştir. Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili
olarak verilen ifadelerden doğru olanları “D” ile yanlış olanları “Y” ile işaretleyiniz.
1) X kromozomu üzerinde çekinik genle aktarılır.
2) Y kromozomu üzerinde taşınır.
3) Otozomal çekinik genle taşınır.
4) Otozomal baskın genle taşınır.
112
BAŞLA
Kromozom üzerinde bulunan bir karakterin taşınmasından sorumlu birime gen
denir.
Y
D
Eş baskınlıkta heterozigot durumda
her iki genin de etkisi gözlenir.
Genotipte bulunduğunda her zaman
etkisini gösteren gene baskın gen denir.
Y
D
Y
D
Y kromozomu üzerinde taşınan
hastalıkların erkeklerde görülme
olasılığı dişilere oranla daha
fazladır.
X kromozomu üzerinde taşınan
hastalıklar hem dişide hem de
erkekte gözlenir.
Bir karakterin oluşumunu ikiden
fazla gen kontrol ediyorsa buna
ellik denir.
Y
D
Y
D
Y
D
Y
D
8. çıkış
7. çıkış
6. çıkış
5. çıkış
4. çıkış
3. çıkış
2. çıkış
1. çıkış
Çekinik gen heterozigot durumda
etkisini gösterir.
Tanılayıcı Ağaç 2
Aşağıda bir tanılayıcı ağaç verilmiştir. Sorulan sorulara doğru-yanlış şeklinde tek cevap verip bu doğrultuda ilerleyerek doğru çıkışı bulunuz.
113
10. Sınıf
2.
ÜNİTE
Açık Uçlu Sorular 3
1.
Canlının sahip olduğu özelliklerin kuşaktan kuşağa aktarılması olayına ne ad verilir?
…………………………………………………………………………………………………………………………………
2.
Bir para, üç defa havaya atılmış, her defasında tura gelmiştir. Dördüncü defa paranın havaya atıldığında tura gelme ihtimali nedir?
…………………………………………………………………………………………………………………………………
3.
Homolog kromozomlarda karşılıklı lokuslarda bulunan, bir karakterin aktarılmasından sorumlu olan gen çeşitlerinden her birine ne ad verilir?
…………………………………………………………………………………………………………………………………
4.
Mendelin çalışmalarında bezelyeleri tercih etmesinin sebepleri:
a) ………………………………………………………………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………
c) ………………………………………………………………………………………………………………………………
5.
Farklı karakterlere ait genler farklı kromozomlar üzerinde bulunuyorsa bu genlere ne ad verilir?
…………………………………………………………………………………………………………………………………
6.
Bir karakter bakımından heterozigot bireylere …………………….. denir.
7.
İki karakter bakımından hibrit bireyler elde etmek için yapılan çaprazlama:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
8.
Baskın fenotipli bireyin genotipini bulmak için aynı karakter bakımından homozigot çekinik bireyle çaprazlanması
olayına verilen isim:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
9.
Baskın gen-çekinik gen ilişkisi yoktur, heterozigot durumda ara karakter oluşur. Özellikleri verilen kalıtım çeşidi:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
114
10. Bir karakterin oluşumunu birden fazla gen sağlıyorsa buna …………………. …………… denir.
11. İnsanda ABO kan grupları neye örnek oluşturur?
…………………………………………………………………………………………………………………………………
12. Anne Rh (-), baba Rh (+), doğan çocuk da Rh (+) olunca anne ile çocuk arasında meydana gelen durum:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
13. X kromozomu üzerinde çekinik genle taşınan hastalıklar:
a) ………………………………………………………………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………
14. Y kromozomu üzerinde çekinik genle taşınan hastalıklar:
a) ………………………………………………………………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………
c) ………………………………………………………………………………………………………………………………
15. Mendel kalıtımı hangi kalıtım çeşitlerini açıklayamaz?
a) ………………………………………………………………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………
c) ………………………………………………………………………………………………………………………………
d) ………………………………………………………………………………………………………………………………
16. Kanın pıhtılaşması için gerekli bir ya da daha fazla protein eksikliğine bağlı olarak meydana gelen kalıtsal hastalık:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
17. Sentromer taşımayan bir kromozom parçasının hücre bölünmesi sırasında koparak kaybolması olayına
……………………………….. denir.
18. Bir kromozomun kopan parçasının ters dönerek tekrar aynı kromozoma yapışması olayına ne ad verilir?
…………………………………………………………………………………………………………………………………
115
CEVAPLAR:
1.
Kalıtım
2.
½
3.
Allel gen
4.
a) Çapraz tozlaşmaya kapalı olması
b) Birden fazla karakteri bir arada taşıması
c) Kısa sürede döl vermesi
5.
Bağımsız gen
6.
Monohibrit
7.
Dihibrit çaprazlama
8.
Kontrol çaprazlaması
9.
Eksik baskınlık
10. Çok alellik
11. Çok alellik
12. Kan uyuşmazlığı
13. a) Hemofili
b) Renk körlüğü
14. a) Balık pulluğu
b) Kulak kıllığı
c) Yapışık parmaklılık
15. a) Eksik baskınlık
b) Eş baskınlık
c) Çok alellik
d) Cinsiyete bağlı kalıtım
16. Hemofili
17. Delesyon
18. İnversiyon
3.
DÜNYAMIZ
10. Sınıf
3.
EKOSİSTEM EKOLOJİSİ 1
ÜNİTE
1.
5.
Çiftçiler zararlı haşerelerle mücadelede DDT kullanırlar.
Gözlemler:
I.Birey sayısının aşırı artması
II.Alanın daralması
III.Besinin yetersiz olması
Yukarıda verilen faktörlerden hangileri çevre
direncini artırıcı yönde etki yapar?
•DDT suda çözünürlüğü çok az olan bir maddedir.
•DDT’nin kullanıldığı ekosistemlerde canlı dokularında DDT biriktiği gözlenmiştir.
Buna göre aynı besin zincirinde yer alan canlılardan hangisinin dokularında DDT birikim oranı en azdır?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Koyun
B) Çekirge
D) Buğday
2.
E) Tavuk
Besin piramidinin tepesinde yer alan bir canlıda, aşağıda verilen organellerden hangisi bulunmaz?
A) Kloroplast
B) Ribozom
D) Sentrozom
3.
C) Aslan
C) ER
E) Koful
Aşağıdakilerden hangisi bir popülasyondur?
6.
Bir ekosistemdeki,
I.Su
II.Karbondioksit
III.Işık
IV.Mineral madde
abiyotik faktörlerinden hangilerinin azalması
üretici canlıları olumsuz etkiler?
A) Bir besi ortamındaki canlılar.
A) Yalnız III
B) Sivas’taki canlılar
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) Akdeniz’deki balıklar
C) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
D) Suda yaşayan memeli canlılar
E) Paramecium aurella’nın oluşturduğu topluluk
7.
4.
Köpek balığı ile echeneis balığı arasındaki ilişkiye benzer ilişki;
I.Alg ve mantar
II.Böcekle çiçek
III.Midye ile bryozoa
canlı çiftlerinden hangileri arasında gözlenir?
A) Yalnız II
A) Bitki ile onun kökünde yaşayan mantarın oluşturduğu mikoriza birlikteliği
B) Baklagillerin kökünde yaşayan azot bağlayıcı
bakterilerle baklagillerin oluşturduğu birliktelik
C) Tohumlu bitkilerle onların tozlaşmasına yardımcı olan arıların birlikteliği
B) Yalnız III
D) II ve III
118
Aşağıda verilen simbiyotik ilişkilerden hangisi
diğerlerinden farklıdır?
C) I ve II
E) I, II ve III
D) Meyve ağacı ile onun ksilemine emeç gönderen ökse otunun birlikteliği
E) B ve K vitamini sentezi yapan bakterilerle insan
birlikteliği
8.
11. Bir ekosistemdeki biyotik tüm etmenler için
aşağıda verilen özelliklerden hangisi ortaktır?
Azot döngüsünde görev alan;
I. Bitkiler
II.Nitrifikasyon bakteriler
III.Denitrifikasyon bakteriler
IV.Azot bağlayıcı bakteriler
canlı çeşitlerinden hangileri topraktaki azot
miktarını azaltıcı yönde görev yapar?
A) I ve II
A) Kendi besinin üretme
B) Besinlerini başka canlılardan karşılama
C) Hücre dışı sindirim yapma
B) I ve III
D) Otçul beslenme
E) Beslenme
C) II ve III
D) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
12.
III. Tüketici
9.
Canlı yapısına bulunan organik besinlerdeki
azotun atmosfer azotu hâline gelmesinde;
II. Tüketici
I. Tüketici
I.Saprofit
II.Nitrifikasyon
III.Denitrifikasyon
bakterileri hangi sıraya göre görev alır?
I.Toplam birey sayısı
A) I-II-III
II.Depolanan enerji miktarı
III.Zehirli madde miktarı
değişikliklerinden hangisine aittir?
Üretici
B) II-III-I
D) III-II-I
C) II-I-III
E) III-I-II
Bir besin zincirine ait yukarıdaki piramit;
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
10. Bir ekosistemdeki;
I.Saprofit organizma sayısının artması
II.İçe göçle otçul hayvan sayısının artması
III.Üçüncü trofik düzeydeki canlı sayısının azalması
değişimlerinden hangileri ototrof canlı sayısında azalmaya neden olabilir?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
13. Bir bireyin, bulunduğu habitattaki sorumlulukları ve doğal fonksiyonunu ifade eden kavram
hangisidir?
A) Ekoton
B) Ekolojik niş
D) Ekosistem
C) Popülasyon
E) Komünite
119
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
3.
1.
1600 birim
200 birim
5 birim
Yukarıda bir çayır ekosisteminde farklı besin zincirlerinin oluşturduğu besin ağı verilmiştir.
Bu besin ağıyla ilgili verilen;
I.Besin zincirinde son tüketici aslandır.
II.Fare ile beslenen canlı sayısı sincap ile beslenenden daha fazladır.
III.Kartalın tavşanla beslendiğinde elde edeceği
enerji miktarı, keklikle beslendiğinde elde edeceği enerji miktarından daha fazladır.
IV.Kartal hem ikincil hem de dördüncül tüketici
olarak görev yapar.
ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I ve II
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
2 birim
Biyolojik birikim yapılan madde üreticiden
tüketiciye doğru gidildikçe artar.
Yukarıda bir su ekosistemine bırakılan zehirli molekülün farklı farklı trofik düzeylerde birikimi verilmiştir.
Dokularda biriken bu zehirli madde miktarının
üreticiden tüketiciye doğru gidildikçe artması
maddenin;
I.Metabolizma sonucu parçalanmaması
II.Suda çözünmesi
III.Beslenme yoluyla üsteki canlılara aktarılması
IV.Canlı tarafından belirli aralıklarla parçalanması
özelliklerden hangisine sahip olmasıyla açıklanabilir.
A) I ve II
B) I ve III
D) II, III ve IV
2.
Ekosistem biyotik ve abiyotik etmenlerden oluşur.
Buna göre;
I.Sıcak
II.Su
III.Ayrıştırıcı
IV.Üretici
etmenlerinden hangileri abiyotik etmenler içerisinde yer alır?
B) II ve III
D) II, III ve IV
120
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
4.
A) I ve II
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
I.Koyun
II.İnsan
III.Aslan
IV.Şahin
Yukarıdaki numaralandırılmış canlılardan hangi
ikisinin beslenme yönüyle ekolojik nişi aynıdır?
A) I ve III
D) I ve IV
B) II ve III
C) II ve IV
E) III ve IV
5.
Karbon döngüsünde görev yapan;
7.
Azot döngüsünde;
I.Yeşil bitkiler
I.Amonyak sentezi
II.Fotosentetik bakteriler
II.Nitrit-nitrat sentezi
III.Heterotrof canlı
III.Serbest atmosfer azotu
IV.Kemosentetik bakteri
canlılarından hangileri atmosferdeki karbondioksiti kullanabilir?
Yukarıda verilen reaksiyonlardan hangilerini
A) I ve II
B) II ve III
D) I, II ve IV
gerçekleştiren canlılar ökaryot hücre yapısına
sahiptir?
C) I ve III
A) Yalnız I
E) I, III ve IV
6.
B) I ve II
D) II ve III 8.
E) I, II ve III
I.Madde devrinde görev alır.
II.İnorganik maddelerden organik besin üretir.
III.Atmosferdeki serbest azot miktarını
artırır.
B) I ve II
D) II ve III
Yukarıdaki şekilde besin zincirindeki canlılar arasında meydana gelen enerji akışı gösterilmiştir.
Buna göre;
I.Temel enerji kaynağı Güneş’tir.
II.Güneş’ten gelen enerjinin çok az bir kısmı üreticiler tarafından bağlanabilir.
C) I ve III
Nitrit-nitrat bakterileriyle ilgili verilen;
A) Yalnız II
9.
C) I ve III
E) I, II ve III
Belirli bir alanda yaşayan ve birbirleriyle etkileşim
içinde olan canlıların oluşturduğu topluluğa komünite adı verilir. Komüniteler, büyüklükleri farklı ola-
bilen ve kendilerine özgü yapısı olan yaşam birimleridir.
III.Güneş’ten gelen enerjinin %98,8’i canlılar tarafından kullanılamaz.
IV.Besin zincirinin her basamağında enerji kaybı
vardır.
I. Ormanda yaşayan canlıların tümü
II. Sivas’taki kangal köpekleri
V.Enerji aktarımı tek yönde gerçekleşir.
III.Karadeniz’deki balıklar
IV.İnsan kanındaki plazmodyumlar
A) I, II ve III
canlılardan hangileri bir komünite örneğidir?
B) II, III ve V
D) I, II, III ve IV
C) I, III, IV ve V
Bu bilgilere göre;
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
121
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
Topraktaki nitrat miktarının azalması ile;
4.
I.Bitkisel üretimde azalma
I.Kendine özgü molekül sentezleme
II.İnsan ve hayvanlarda protein yetersizliği
II.İnorganik maddelerden organik madde sentez-
III.Tüketici canlılarda açlık ve birey sayısında azalma
olaylarından hangileri gözlenir?
A) Yalnız II
C) I ve III
leme
III.Glikozu pirüvata parçalama
Yukarıda verilen olaylardan hangileri tüm canlı-
E) I, II ve III
larda ortak gerçekleşir?
A) I, II ve III
B) I ve III
C) II ve III
D) I ve II
5.
2.
Ökse otu yarı parazit bitkidir. Ökse otu konak
canlının iletim demetlerinden;
E) Yalnız III
Çok hücreli canlılarda;
I.ATP
II.Aminoasit
III.DNA
IV.Glikoz
I.Aminoasit
II. H2O
III.Mineral madde
IV.Glikoz
V.Yağ asidi
maddelerinden hangilerinin azalmasına neden
olur?
Yukarda verilen maddelerinden hangileri her
A) I ve IV
B) II ve III
D)I, III ve IV
C) I, II ve III
hücrenin kendisi tarafından sentezlenir?
A) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
B) III ve V
D) II, III ve IV
C) I ve III
E) II ve IV
6.
3.
I.Bitki ve hayvan artıklarını amonyağa çevirme
II.Organik besinleri dışarıdan hazır alma
III.Kimyasal bağ enerjisi ile organik besin sentezi
Yukarıda açıklamaları verilen beslenme türleri,
aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru veril-
I.Glikoz sentezi
II.ATP sentezi
miştir?
III.Protein sentezi
IV.Fotoliz
II
III
A)Fototrof
Saprofit
Heterotrof
Yukarıdaki olaylardan hangileri yalnızca ototrof
hücrelerde gerçekleşir?
B)Kemeototrof
Heterotrof
Saprofit
C)Saprofit
Heterotrof
Kemeototrof
A) I ve II
D)Ototrof
Heterotrof
Saprofit
E) Saprofit
Kemeototrof
Ototrof
B) II ve IV
D) Yalnız I
122
C) III ve IV
E) I ve IV
I
7.
10. Belirli bir alanda yaşayan, aynı türe ait bireyle-
Kemosentetik bakteriler;
rin bir araya gelerek oluşturduğu topluluğa ne
I.Nitrifikasyon
II.Denitrifikasyon
III.Pütrifikasyon
IV.Fosforilasyon
olaylarından hangilerini gerçekleştirme özelliğine sahiptir?
A) I ve II
ad verilir?
A) Komünite
B) Ekosistem
D) Ekoton B) I, II ve III
D) I, II ve IV
C) Popülasyon
E) Süksesyon
C) II ve IV
E) II, III ve IV
11.
A
8.
I.Heterotrof beslenme
II.Madde çevriminde görev alma
III.Hücre dışı sindirim yapma
IV.İnorganik Maddelerden organik madde sentezi
V.Aminoasit sentezi
Saprotif canlılar yukarıda verilenlerden hangilerini gerçekleştirirler?
A) I, II ve III
B) ) III, IV ve V D) I, II, IV ve V
9.
C) II, III, IV ve V
I.Kromozom sayıları
II.Boşaltım ürünleri
III.Protein yapıları
IV.Beslenme şekilleri
özelliklerinden hangisi her iki canlı türü için aynıdır?
D) I ve IV
B) II ve IV
A ve B türlerinin ortak yaşadığı alan şekilde ifade
Bu alana ne ad verilir?
edilmiştir.
A) Süksesyon
B) Ekolojik niş
D) Popülasyon
C) Ekoton
E) Komünite
E) I, III, IV ve V
Aynı popülasyonda yer alan iki canlı türü için:
A) I ve II
B
12. Doğal dengenin korunması ve ekosistemin devamlılığı;
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
I.Üretici
II.Tüketici
canlılarından hangilerinin varlığına bağlıdır?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
123
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
4.
1.
I.Biyokütle azalır.
II.Vücutta depo edilen artık madde miktarı artar.
III.Devredilen veya depolanan enerji miktarı azalır.
Besin pramidinde üretici canlılardan tüketici
canlılara doğru gidildikçe yukarıda verilenlerden hangisi gerçekleşir?
A) Yalnız II
B) II ve III
D) I ve III
Azotlu besinlerin yıkımı sonucu oluşan amonyak aşağıdaki canlı gruplarının hangisi tarafından enerji kaynağı olarak kullanılır?
A) Saprofit bakteriler
B) Denitrifikasyon bakterileri
C) Nitrat bakterileri
D) Parazit bakteriler
C) II ve III
E) Nitrit bakterileri
E) I, II ve III
5.
2.
Popülasyonun
büyüme hızı
I.
II.
I.Ot II.Çekirge
III.Sinek
IV.Kurbağa
V.Yılan
Yukarıdaki canlılardan hangisinde vücuttan
uzaklaştırılamayan artık maddeler en çok gözlenir?
Zaman
III.
Aşağıdaki grafik bir popülasyonun belirli bir süre-
Grafikteki zaman aralılarının hangilerinde po-
A) I
B) II
C) III
D) IV
deki büyüme eğrisini göstermektedir.
pülasyon büyümüştür?
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
6.
Organik artıkları amonyağa çeviren bakteriler
hangi beslenme çeşidini örnek oluşturur?
A) Kemeototrof B) Mutalist
D) Kommensal
3.
Saprofit canlılarla ilgili verilen;
7.
Artık ürünlerin bitkiler tarafından kullanılabilmesi için:
I.Prokaryot tek hücreli olabilir.
II.Madde çevriminde görev alır.
I.Fotosentetik
III.Hücre dışı sindirim yapar.
II.Kemosentetik
IV.Kendi besinlerini üretir.
III.Saprofit
canlılardan hangileri görev alır?
A) I ve II
B) II ve IV
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
C) Saprofit
E) Parazit
124
E) V
A) I ve II
B) I ve III D) I, II ve III
C) II ve III
E) Yalnız III
8.
11. Canlılar ve beslenme ilişkileri ile ilgili aşağıda
I.Öglena
verilenlerden hangisi yanlıştır?
II. Paramesyum
A) Gül → Heterotrof
III.Otsu bitki
IV.Fotosentetik bakteri
Yukarıdaki canlılardan hangileri
CO2 + H2O → Glikoz + O2
Glikoz + O2 → CO2 + H2O
reaksiyonlarından her ikisini de bir arada yapabilir?
12.
A) I ve III
I.Belirli bir alanda yaşayan aynı türe ait canlıların
II.Belirli sınırlar içerisinde yaşayan farklı türlerin
III.Bir canlının yaşama alanı
Yukarıdaki ifadelerin kavramsal karşılığı hangi
B) Öglena → Ototrof
C) Paramesyum → Heterotrof
B) I, II ve IV
D) II, III ve IV
D) Nitrat bakterisi → Ototrof
E) Kükürt bakterisi → Ototrof
C) I, III ve IV
oluşturduğu topluluk
E) I, II, III ve IV
oluşturduğu topluluk
9.
Atmaca
Tilki
seçenekte doğru verilmiştir?
I
II
III
A)Komünite
Popülasyon
Flora
Tavşan
B)Popülasyon
Komünite
Habitat
Havuç
C)Popülasyon
Habitat
Ekosistem
D)Flora
Ekoloji
Fauna
E) Habitat
Ekolojik niş
Habitat
Yukarıdaki besin zincirine göre aşağıdakilerden
A) Vücudunda artık maddesi en fazla olan atmacadır.
B) Havuçtan atmacaya doğru devredilen enerji
azalır.
C) Tavşan sayısı azalınca havuç artar tilki azalır.
D) Tilki artarsa atmaca artar, tavşan azalır.
13.
Atık madde miktarı
E) Atmaca artarsa tilki artar, tavşan azalır.
10. Bir besin piramidinde üretici canlıdan son tüketici canlıya doğru gidildikçe;
I.Aktarılan enerji miktarı
II.Zehirli madde birikimi
III.Biyokütle
IV.Birey sayısı
niceliklerinden hangilerinin artması beklenir?
A) Yalnız II B) I ve II
D) I,II ve IV
A
C) II ve III
E) I, III ve IV
B
C
D
E
Canlılar
Yukarıdaki grafikte vücuttan uzaklaştırılamayan artık madde miktarları grafikte gösterilmiştir.
Buna göre hangi canlı üreticidir?
A) A
B) B
C) C
D) D
E) E
125
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
Otçul hayvanların bağırsağında yaşayan, selülozu
sindiren bakteriler hayvana yardımcı olur. Bu bakteriler besinleri de hayvandan karşılar.
4.
X
Y
Z
T
Otçul hayvanla selülozu sindiren bakteri arasındaki ilişki;
I.Liken birliğini oluşturan alg ile mantar
II.Köpek balığı ile vantuzlu balık
III.İnsan bağırsağında yaşayan tenya
IV.Baklagillerle baklagil kökünde yaşayan azot
bağlayıcı bakteriler
canlılarının hangilerinde gözlenir?
A) I ve IV
B) I ve II
C) I, II ve III
D) I, III ve IV
Yukarıdaki canlı grupları arasındaki beslenme ilişkisi şekildeki gibidir.
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
E) II, III ve IV
A) T canlısı üreticidir.
B) Biyokütlesi en fazla olan canlı Z’dir.
C) Y canlısı hem etçil hem de otçuldur.
2.
D) Z canlısı saprotitdir.
Popülasyondaki birey sayısı
E) X canlısı etçildir.
400
300
5.
200
100
0
1
2
3
4
5
Zaman
Yukarıdaki grafik Sivas’taki Kangal köpeği popülasyonunun yıllara göre değişimini vermektedir.
Buna göre hangi yıllar arasında birey sayısı en
fazla artmıştır?
A) 4-5 B) 1-2
C) 0-1
D) 2-3
I.Glikojen
II.Glikoz
III.Nişasta
Besin piramidinde yer alan canlıların ürettikleri
besin çeşitleri yukarıda verilmiştir. Güneş’ten
gelen enerjinin bu besin çeşitlerine aktarılma
sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) I-II-III
E) 3-4
D) III-II-I
3.
I.Doğal afet
II.Türler arası rekabet
III.Orman yangınları
Yukarıda numaralandırılmış olaylardan hangileri süksesyona neden olur?
D) II ve III
E) III-I-II
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
I.Otçul canlılar
II. Etçil canlılar
III.Saprofitler
Yukarıda verilen canlılardan hangileri fotosentez için gerekli olan ham madde üretiminde görev alır?
A) Yalnız III
D) I ve III
126
C) II-I-III
6.
A) Yalnız I
B) II-III-I B) I ve III
C) II ve III
E) I, II ve III
7.
Aşağıdaki tabloda, iki canlının birlikte yaşama
ilişkisine bağlı olarak yarar ya da zarar görme
durumları verişmiştir.
Canlı
I. Canlı
II. Canlı
x
+
+
y
+
0
z
+
–
Yaşama
biçimi
9.
Yukarıdaki timsah ve timsahın dişlerindeki besin artıklarını temizleyen kuşun yaşam biçimi,
aşağıda verilenlerden hangisine örnek oluşturur.
Tablodaya göre x, y ve z yaşam biçimleriyle ilgili
aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A)Palyaço balığı, deniz anemonunun uzantıları
arasında saklanarak düşmanlarından korunur.
Deniz anemonu bu birliktelikten ne yarar ne de
zarar görür. Bu yaşam biçimi Y yaşam biçimine
örnektir.
B)İnsan ile insan bağırsağında yaşayan tenya, Z
yaşam biçimine örnektir.
C)İnsan bağırsağında yaşayan B ve K vitamini
sentezi yapan bakteriler, X yaşam biçimine
örnektir.
D)Selülozu sindiren bakterilerle otçul hayvan
arasındaki ilişki, Y yaşam biçimine örnektir.
E) Baklagil kökünde yaşayan azot bağlayıcı bakterilerle baklagiller, X yaşam biçimine örnektir.
8.
Birey sayısı
Birey sayısı
B) Sıkı mutualizm
C) Kommensalizm
D) Parazitlik
E) Holozoik beslenme
Birey sayısı
Zaman
Zaman
I.
A) Gevşek mutualizm
II.
Zaman
10.
III.
Bazı yaşam birliklerindeki canlıların birlikteliklerindeki birey sayıları grafikte verilmiştir.
Buna göre numaralandırılmış yaşama birliklerinin doğru sıralanışı hangi seçenekte verilmiştir?
I
A) Parazitlik
B) Parazitlik
II
Mutalizm
D) Kommensalizm Parazitlik
İçe göç
Zaman
Zaman
III.
Kommensalizm
Parazitlik
A) Yalnız I
Mutalizm
Kommensalizm Parazitlik
Zaman
II.
I.
Yukarıda verilen grafiklerden hangileri çevre direncini artırıcı yönde etkiye sahiptir?
Kommensalizm Mutalizm
C) Kommensalizm Mutalizm
E) Mutalizm
III
Kişi başına
düşen alan
Avcı sayısı
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
127
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
Kemosentez yapan canlılar için verilen;
I.Organik bileşik sentezinde görev alır.
II.Madde döngüsünde görev alır.
III.Metabolik enerjilerini inorganik bileşiklerin oksidasyonundan sağlar.
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) Yalnız II
4.
Canlılar için zehirli bir madde olan hidrojen sülfürün kükürt bakterileri tarafından enerji eldesi
için kullanılması hangi beslenme şekline örnektir?
A) Omnivor
B) Parazit
D) Saprofit
C) Mutalizm
E) Kemoototrof
C) I ve II
E) I, II ve III
5.
2.
Çekirge
I. Solunum
II. Kemosentez
III.Fotosentez
Yukarıda verilen reaksiyon çeşitlerinin hangilerinde elde edilen enerji, inorganik maddelerden
organik besin sentezinde kullanılabilir?
A) Yalnız I
Kurbağa
Buğday
Fare
B) I ve II
D) II ve III Kartal
Yılan
Yukarıdaki besin zincirinde fare sayısı azalırsa
aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?
A) Kurbağa sayısı azalır.
C) I ve III
B) Çekirge sayısı artar.
E) I, II ve III
C) Çekirgelerin tükettiği buğday miktarı artar.
D) Kurbağa sayısı artar.
E) Çekirgelerin biyokütlesi artar.
3.
Ökse otu ile böcekçil bitki hücrelerinde;
I. Ribozom
II.Selüloz çeper
III. Hücre dışı sindirim
Bir ekosistemde canlılığın devamı için aşağıdaki canlılardan hangisine kesinlikle ihtiyaç yoktur?
V.Nişasta depolama
A) Bitki
özelliklerinden hangileri ortaktır?
A) I ve III
6.
B) III ve IV D) II, III ve IV
128
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
B) Saprofit bakteri
C) Çekirge
D) Azot bağlayıcı bakteri
E) Parazit bakteri
9.
7.
A)İhtiyaç duyulan organik besini sentezleyemedi-
A
ği için parazit yaşar.
B
B)Kökleri gelişmemiştir.
C)Yaprakları yeşil renkli değildir.
C
D)Üzerinde yaşadıkları bitkinin sadece floem
D
Üzerinde yaşadığı kültür bitkilerinden, gerekli
olan suyu ve fotosentez ürünlerini almak zorunda olan bir parazit bitki için, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
borularından madde alır.
E) Konak bitkiden uzaklaştırıldığında, üzerinde
Yukarıdaki besin piramidi ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
yaşadığı bitkinin gelişimi hızla artar.
A) Zararlı madde miktarı en fazla olan A’dır.
B) A’nın sayısının azalması B sayısını artırır.
C) Biyokütlesi en fazla olan D’dir.
D) A’nın sayısının azalması C’yi artırır.
E) C’nin birey sayısı D’den azdır.
10. Doğadaki bütün çürükçül canlıların yok olduğu
düşünülürse bu durumdan azot döngüsünde
yer alan aşağıdaki canlılardan hangisi ilk önce
etkilenir?
A) Azot bakterileri
B) Nitrit bakterileri
8.
C) Denitrifikasyon bakterileri
D) Nitrat bakterileri
B
A
Popülasyonu Popülasyonu
A türü
B türü
E) Fotosentetik bakterileri
+ Cansız çevre = Ekosistem
C Popülasyonu
C türü
Komünite
Aynı ekosistemde yer alan üç farklı popülasyona ait bireylerin;
I.Beslenme şekilleri
II.Üreme şekilleri
III.Kromozom sayıları
IV.Besin piramidindeki yerleri
özelliklerinden hangileri farklı olabilir?
A) II ve III
B) I ve IV
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
11. İki farklı türün bireyleri arasında beslenmeye
bağlı olarak kurulan,
I.Kommensalizm
II.Parazitizm
III.Mutualizm
ilişkilerinin hangilerinde bireylerden en az biri
bu birliktelikten zarar görür?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
E) I, II, III ve IV
129
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
Parazit bir besin zincirinde zincirin sonuna
doğru;
I.Birey sayısı artar.
II.Birey kütlesi azalır.
III.Vücutta biriktirilen artık madde artar.
IV.Aktarılan enerji azalır.
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) I ve II
B) III ve IV D) I, III ,IV
5.
Bir ekosistemde ot, sinek, çekirge, kurbağa ve yılan bulunmaktadır.
Kurbağa sayısındaki artışın diğer canlıları nasıl etkilediği hangi grafikte doğru olarak ifade
edilmiştir?
Ot
Sinek
A)
C) I, II ve III
Çekirge
Kurbağa
B)
Birey sayısı
Birey sayısı
E) I, II, III ve IV
Zaman
C)
2.
B) II. Tüketici
D) Parazit canlı
Zaman
D)
Birey sayısı
Bir ortamda üretici bireylerin azalması ilk etapta hangi canlı grubunu etkiler?
A) I. Tüketici
Yılan
Birey sayısı
Zaman
C) Saprofit
E)
E) Karışık beslenen canlı
Zaman
Birey sayısı
Yılan
Ot
Sinek
3.
Zaman
Bir ekosistemde organik madde miktarı sürekli
artıp inorganik madde miktarı azalıyorsa hangi
canlı grubunun sayısında azalma vardır?
A) Üretici
B) Tüketici
D) Fotototrof
C) Saprofit
E) Kemoototrof
6.
Biyokütle miktarı
4.
I.Hücre dışında etkili olur.
II.Yapılarında protein bulunur.
III.Aktivasyon enerjisini düşürür.
Enzimlere ait yukarıdaki özelliklerden hangileri
buğday ile koyunda ortak değildir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III 130
C) I ve III
E) I, II ve III
I
II
III
IV
V
Canlı türleri
Yukarıdaki grafiğe göre I. tüketici canlı hangi
numara ile gösterilmiştir?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
7.
Aşağıda verilen canlı çiftlerinden hangileri hem
ototrof hem de heterotrof beslenme özelliğine
sahiptir?
A) Armut ağacı -Elma ağacı
B) Karayosunu - Eğreltiotu
C) Çin saçı - Yer elma
D) Öglena - Böcekçil bitki
E) Paramesyum - Öglena
10. Bir ekosistemde heterotrof birey sayısı;
I.Ototrof birey sayısı
II.Işık alma süresi
III.Yaşama alanı
IV.Tür içi rekabet
yukarıdaki verilen faktörlerden hangisine bağlı
olarak değişime uğrar?
A) I ve II
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
11.
Hamsi
8.
I.Pütrifikasyon
II.Nitrifikasyon
III. Denitrifikasyon
IV.Kemosentez
Yukarıda verilen olaylardan hangileri azot döngüsünde yer alır?
A) II ve III
İnsan
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
C) I, III ve IV
Zooplankton
Fitoplankton
E) I, II, III ve IV
Besin zincirini gösteren yukarıdaki şemada X
yerine aşağıdakilerden hangisinin gelmesi en
uygundur?
A) Bitki
B) Su ve oksijen C) Çürükçül
D) Köpek balığı 9.
Nitrifikasyon bakterileri, inorganik maddeleri oksitleyerek enerji elde eder. Bu nedenle bu bakteriler
kemosentetik bakteriler adını alır.
Buna göre nitrifikasyon bakterileri;
E) Alabalık
12.
I.Amonyak
I.Bitki parazitlerinde artma
II.Nitrat
II.Üretici sayısında artma
III.Nitrit
yukarıdaki verilen maddelerden hangilerini oksitleyerek enerji elde ederler?
III.Karışık beslenen popülasyonlarda görülen dalgalanmalar
Yukarıdakilerden hangisi, bir enerji piramidinin basamaklarında yer alan canlılar arasında
enerjinin sağlıklı olarak akışına engel olur?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
131
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
Böcekçil bitki;
4.
I.Solunum
I.Üreticiler
II.Hücre dışı sindirim
II.Otçullar
III.Fotosentez
III.Etçiller
olaylarından hangilerini gerçekleştirir?
Yukarıda verilen canlılardan hangileri çürükçül
A) I ve II
B) I ve III
D) Yalnız I
C) II ve III
E) I, II ve III
beslenen canlıların besin kaynağı olabilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
2.
Birey sayısı
N
5.
Biyokütle miktarı
K
Zaman
Yukarıdaki grafik N ve K canlılarının birbiriyle ilişkisini göstermektedir.
Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) N ve K canlıları mutalist yaşar.
I
C) N canlısı K canlısı üzerinde yaşayan parazittir.
D) N ile K arasında kommensalizm vardır.
Aynı ekosistemde yaşayan canlılar arasında;
I.Yaşama alanı
II.Besin maddesi
IV
V
Canlı türleri
Yukarıdaki grafikte, numaralarla gösterilen canlıların vücuttan uzaklaştırılamayan artık madde mik-
Buna göre IV numaralı canlı aşağıda verilen
canlılardan hangisine ait olabilir?
A) Ot
E) N ve K türü arasında mutalizm vardır.
3.
III
tarları verilmiştir.
B) N canlısı K canlısıyla beslenir.
II
B) Çekirge
D) Yılan
6.
C) Kurbağa
E) Atmaca
Parazit ve saprofit beslenen mantarlarda;
I.Protein sentezi
III.Su
II.Heterotrof beslenme
IV.Işık
III.İnorganik atık oluşturma
etkenlerinden hangileri için rekabet görülebilir?
olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?
A) I ve II
B) I ve IV
D) I, II ve III
132
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
7.
10.
Kar tavşanı
Vaşak
I.Otçullar
II.Etçiller
III.Bitkiler
Yukarıdaki canlılar, güneş enerjisinden yararlanma bakımından çoktan aza nasıl sıralanırlar?
Yukarıda verilen yaşam ilişkisi aşağıda verilen
canlı çiftlerinin hangileri arasında gözlenir?
A) I, II , III
A) Kurbağa-Yılan
B) III, I , II
D) II, I, III
B) Mantar – Alg
C) III, II, I
E) II, III, I
C) İnsan – Tenya
D) Elma ağacı – Ökse otu
E) İğne yapraklı ağaç – Geniş yapraklı ağaç
11.
8.
I.Ototrof canlı
II.Heterotrof canlı
I.Nükleik asit sentezi
III.Güneş ışığı
II.Hücre dışı sindirim yapma
IV.Saprofit canlı
III.Protein sentezi
IV.Birey sayısında artma
Saprofit ve parazit beslenen canlılarda yukarıdaki olaylardan hangileri ortak gerçekleşir?
Ekosistemde devamlılığı sağlamak için yukarıdaki faktörlerden hangilerinin bir arada bulunması yeterlidir?
A) I ve II
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
9.
B) I ve III
D) I, III ve IV
C) I, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
Bir popülasyonda yaşayan ve otçul beslenen
birey sayısının zamanla azaldığı saptanmıştır.
Bu azalmanın sebebi aşağıdakilerden hangisi
olamaz?
A) Yaşama alanının daralması
B) Işık miktarının azalması
C) Besin miktarının artması
D) Avcı sayısının artması
A) I ve II
E) Hastalıklı birey sayısının zamanla artması
12. Aşağıda verilen canlıların hangisinde ortak
genler daha fazladır?
A) Aynı âlemde yer alan canlılar
B) Aynı komünitede yer alan canlılar
C) Aynı ekosistemde yer alan canlılar
D) Aynı popülasyonda yer alan canlılar
E) Aynı biyosferde yer alan canlılar
133
ÜNİTE
4.
1.
I.Ökaryot hücre yapısına sahip olma
II.Oksijen kullanma
III.CO2 kullanma
IV.Eşeyli üreme
Yukarıda verilen faktörlerden hangileri bitki ve
hayvanları ayırmak için kullanılabilir?
A) Yalnız III
ca
nlı
lar
B) I, II
D) I, III, I
I.Komünite
II.Popülasyon
III.Ekosistem
IV.Organizma
Yukarıda verilen ekolojik kavramlar hangi seçenekte kapsamına göre büyükten küçüğe
doğru sıralanmıştır?
D) III-II-IV-I
İkincil tüketici
Birincil tüketici
Buğday
CO2
Üretici tüketici (ototrof)
Güneş
enerjisi
H2O
Yukarıda verilen besin piramidinde basamak
sayısının artması ile;
I.Son tüketiciye aktarılan enerji miktarının azalması
II.Atmosfere verilen CO2 miktarının artması
III.Son tüketicideki artık madde miktarının daha da
artması
durumlarından hangileri gözlenebilir?
A) Yalnız I
B) I-III-IV-II
Üçüncül tüketici
Yılan
Çekirge
E) II, III, IV
Dördüncül tüketici
Atmaca
Kurbağa
C) I, III
2.
A) I-III-II-IV
Ay
rış
tır
ıcı
10. Sınıf
3.
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
C) III-I-II-IV
E) III-IV-II-I
5.
K
B
D
A
C
3.
Aynı habitatta yaşayan iki farklı popülasyona
ait bireylerde;
I.Çevreye uyum yeteneği
II.Beslenme çeşidi
III.Kromozom sayısı
özelliklerinden hangileri farklılık gösterebilir?
A) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
M
Yukarıdaki şemada, karasal ekosistemde bulunan
bir besin ağı gösterilmiştir.
Buna göre;
I.B türü hem ototrof hem de heterotrof beslenir.
II.K, E ve M türleri besin için rekabet hâlindedir.
III.B türüne aktarılan enerji K türünden daha fazladır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız II
D) II ve III 134
E
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
6.
Bir ekosistemde yaşayan canlı türlerinin çeşidi
ve sayısına;
I.Sıcaklık
II.İklim
III.Işık miktarı
IV.Su miktarı
faktörlerinden hangileri etki eder?
A) Algler
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
C) I,II ve IV
E) I, II, III ve IV
Bir yaşama birliğini oluşturan elemanlar aşağıda
küçükten büyüğe doğru sıralanmıştır.
Birey
Buna göre I ve II ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangileri gelmelidir?
A)Tür
Aşağıda verilen canlılardan hangisi besin piramidinin her basamağında yer alır?
B) Zooplanktonlar
D) Yeşil bitkiler
A) I ve II
7.
9.
Popülasyon
I
I
Ekosistem
Biyosfer
Ekosistem
D)Komünite
Tür
E) Biyosfer 10. Canlı yaşamı üzerinde etkili olan;
I.İklim değişiklikleri
II.Rekabet
III.Salgın hastalıklar
IV.Mineral madde miktarı
gibi ekolojik faktörlerden hangileri biyotik faktörlerle ilgilidir?
A) I ve II
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
11. Aşağıda verilen ekolojik birimlerden hangi ikisinde türlerin karşılıklı etkileşimi söz konusudur?
Komünite
C)Ekoton
E) Mantarlar
II
II
B)Komünite
C) Balina
A) Ekosistem-Popülasyon
Tür
B) Popülasyon-Habitat
C) Komünite-Ekosistem
D) Popülasyon-Ekoton
E) Habitat-Ekosistem
8.
Bir ekosistemin büyüklüğünü;
I.Tür çeşitliliği
II.İklimsel değişimler
III.Sıcaklık değişimleri
IV.Su miktarı
faktörlerinden hangileri etkiler?
A) I ve II
12. Bir besin piramidinde tepeden tabana doğru
gidildikçe aşağıdakilerden hangisinde azalma
gözlenir?
A) Rastlanma sıklığı
B) II ve III
D) II, III ve IV
B) Biyokütle
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
C) Aktarılan enerji C) Birey sayısı
E) Vücut büyüklüğü
135
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
3.
Aşağıdaki grafikte aynı besin zincirinde yer alan
dört canlının biyokütle miktarları verilmiştir.
Kutup
Ayısı
Biyokütle miktarı
Fok
Balık
Istakoz
Alg
Fokun kilit taşı tür olduğu bir besin zincirinde
fok sayısı azalırsa;
I.Kutup ayısı
II.Balık
III.Istakoz
IV.Alg
canlılarından hangilerinin sayısı azalır?
I
II
III
Canlı türleri
IV
Bu besin zincirinde yer alan canlıların üretici-
den tüketiciye doğru sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) I-II-III-IV
B) II-I-III-IV
D) IV-II-III-I
A) I ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I-III-II-IV
E) III-II-I-IV
C) I ve II
E) I, II, III ve IV
4.
III. tüketiciler 10 joule
II. tüketiciler 100 joule
I. tüketiciler
2.
Buğday " Çekirge " Kurbağa " Yılan " Atmaca
Yukarıda bir ekosistemdeki besin zinciri verilmiştir.
Bu ekosistemde kurbağaların yılanlar tarafından aşırı avlanmasına bağlı olarak aşağıda verilen olaylardan hangisi gerçekleşir?
A)
Çekirge
sayısı
B)
Buğday
sayısı
C)
Üreticiler
D)
Yılan sayısı
Zaman
E)
Yukarıda bir kara ekosistemine ait canlıların enerji
Bu piramide göre;
I.Üreticilerin sahip olduğu enerji miktarı, tüm tüketicilerin sahip olduğu enerji miktarından daha
fazladır.
Zaman
10.000 joule
piramidi verilmiştir.
Atmaca
sayısı
1000 joule
Zaman
Çekirge
sayısı
II.Bir trofik düzeyden bir üsteki trofik düzeye
enerjinin %10’u aktarılır.
III.Tüketici bir canlının beslenme ile alacağı enerji
miktarı, beslendiği besin çeşitine bağlı olarak
değişir.
Zaman
Zaman
yorumlardan hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III 136
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
5.
Besin piramidinde üreticiden tüketici canlıya
doğru gittikçe;
8.
Bir besin zincirinde birlikte bulunan buğday,
çekirge, kurbağa, yılan ve atmaca için verilen;
I.Biyokütle
I.Aynı ekosistemde birlikte yaşayabilirler.
II.Zehirli madde birikimi
II.Bir komünitede beraber bulunabilirler.
III.Aktarılan enerji miktarı
III.Ekolojik nişleri aynıdır.
IV.Birey sayısı
niceliklerinden hangilerinin artması beklenir?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II, III ve IV
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
6.
I.Komünite
II.Biyosfer
III.Popülasyon
IV.Ekosistem
V.Organizma
Yukarıda verilen ekolojik organizasyon basamakları hangi seçenekte küçükten büyüğe
doğru sıralanmıştır?
A) I-II-III-IV-V
9.
B) V-III-I-IV-II
D) I-IV-I-V-II
7.
C)V-III-IV-I-II
Komünite ile ilgili verilen;
I.Belirli bir alandaki birbiriyle ilişkili popülasyonların bir araya gelerek oluşturduğu topluluktur.
II.Bir çöl ekosistemindeki kaktüsler, develer ve
keseli sıçanlar çöl komünitesini oluşturur.
III.Komünitede meydana gelen değişimler ekosistemi etkiler.
A) Yalnız II
E) III-II-I-IV-V
B) I ve II
E) I, II ve III
Üretici canlıların faaliyetleri sonucu;
I.Atmosferdeki oksijen karbondioksit dengesinin
sağlanması
10. Besin ve enerji piramitleriyle ilgili verilen;
II.Ölen canlı atıklarının parçalanarak toprağa karışması
I.Piramidin ilk basamağını üreticiler oluşturur.
II.Enerji akışı beslenme yoluyla sağlanır.
III.Işık enerjisinin besinlerin yapısındaki kimyasal
bağ enerjisine dönüşmesi
III.Vücuttan uzaklaştırılamayan artık maddeler piramidin üstüne çıkıldıkça artar.
olaylarından hangileri gerçekleştirilir?
A) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
A) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
137
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
3.
1.
I.Popülasyon
II.Komünite
III.Ekosistem
IV.Biyosfer
Yukarıda verilen ekolojik birimlerden hangileri
birden fazla türü bir arada içerir?
A) I ve II
Bir ekosistemdeki beslenme piramidi yukarıda verilmiştir.
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
Bu piramitteki canlıların konumlarının belirlenmesinde;
I.Canlıların gelişmişlik düzeyleri
II. Sahip oldukları zehirli atıkların miktarı
III.Beslenme şekilleri
IV.Biyokütle miktarları
özelliklerinden hangileri kullanılabilir?
I.Ortamdaki organik madde birikiminin artması
A) I ve II
II.Mineral için rekabet yaşanması
III.Üreticilerin bağladığı güneş enerjisi miktarının
artması
durumlarından hangileri ortaya çıkar?
4.
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
Dengedeki bir ekosistemde ayrıştırıcılar ortamdan uzaklaştırılırsa;
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III 2.
Karasal bir besin piramidinde yer alan besin
zincirindeki canlılarla ilgili;
C) I ve III
E) I, II ve III
I.Toplam biyokütlesinin en fazla olması
5.
II.Sahip olduğu toplam enerjinin diğer tüm canlılarınkinin toplamından daha fazla olması
I.Besin zincirinin her basamağı ile ilişki hâlinde
olma
III.Dokularında vücuttan uzaklaştırılamayan madde miktarının en fazla olması
II.Madde çeviriminde görev alma
III.Organik atıkları inorganik hâle gelme
IV.Heterotrof beslenme şekline sahip olması
özelliklerinden hangileri bir canlının birinci trofik düzeye ait olduğunu kanıtlamada kanıt olarak kullanılabilir?
IV.Prokaryot ya da ökaryot hücre yapısına sahip
olma
V.Hücre çeperi taşıma
özelliklerinden hangilerine sahip olabilir?
A) I ve II
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
138
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
Ayrıştırıcı canlılar;
A) I, II ve III
B) II, II ve V
D) II, III, IV ve V
C) I, II, III ve IV
6.
8.
Biyokütle
I
II
Canlı türü
III IV
Bir ekosistemde besin zincirini oluşturan dört canlı
türünün biyokütlesi yukardaki gibidir.
Bu canlı türleriyle ilgili verilen;
Yukarıda azot döngüsünde görev alan bazı olaylar
gösterilmiştir.
Buna göre;
I.Biyolojik birikim en fazla IV. türdedir.
II.I. canlı türü, üretici canlı grubu içinde yer alır.
III.II. türün birey sayısının artması, atmosferdeki
oksijen oranını artırır.
IV.Canlıların üreticiden tüketiciye doğru sıralaması
I-II-III-IV şeklindedir.
A) I ve II
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
I.Ayrıştırıcı mantar ve bakteriler bitki ve hayvan
atıllarını amonyağa dönüştürür.
II.Havadaki azot, yağış ve yıldırım gibi unsurlarla
toprağa geçer.
III.Baklagillerin kök yumrularında bulunan bakteriler havanın azot miktarını artırır.
IV.Nitrit bozucu bakteriler topraktaki azot miktarını
azaltır.
A) I ve II
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
7.
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
Çiftçilerin topraktaki azot eksiğini gidermek
için baklagil ekimi yapmaları;
I.Fotosentezle besin üretmeleri
II.Köklerinde yaşayan azot bağlayıcı bakterilerle
havanın serbest azotunu bağlamaları
III.Nükleik asit ve protein gibi azotlu ürün sentezlemeleri
sebeplerinden hangilerine bağlıdır?
A) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
9.
Yeryüzündeki su döngüsünde;
I.Terleme
II.Solunum
III.Fotosentez
IV.Yağış
faktörlerinden hangileri etkili olur?
A) II ve III
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
139
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
3.
I.Ayrıştırıcılar
II.Nitrifikasyon bakterileri
III.Denitrifikasyon bakterileri
IV.Fotosentetik canlılar
Doğadaki azot döngüsünün sürekliliği yukarıda
verilen canlılardan hangilerinin var olmasıyla
sağlanabilir?
A) I ve III
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
I.Denitrifikasyon bakterileri topraktaki azot miktarını azaltır.
II.Hayvanlar azot ihtiyacını beslenme ile karşılar.
III.Nitrifikasyon bakterileri toprağın azot miktarını
artırır.
IV.Bitkiler topraktaki azot miktarını artırır.
yorumlarından hangileri doğrudur?
A) II ve III
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
4.
A) Ot
E) I, II, III ve IV
I.Nitrifikasyon
II.Fotosentez
III.Çürüme
D) II-I-III
B) III-I -II
B) Kurbağa
D) Atmaca
C) Sinek
E) Yılan
5.
Doğadaki enerji akışı üreticiden tüketiciye doğru
ve tek yönde gerçekleşir.
Buna göre;
I.Bitki
Otçul canlı
II.Etçil canlı
Ayrıştırıcı
Bitki
IV.Etçil canlı
Otçul canlı
Yukarıda verilen yönlerden hangilerindeki gibi
bir enerji akışı gerçekleşmez?
Hayvansal bir hücrenin yapısında bulunan işaretli azotun bitkisel bir hücrenin yapısına katılması sürecinde meydana gelen;
A) I-II-III
Bir ortamdaki dokulardan uzaklaştırılamayan
zehirli madde miktarının aynı besin zincirinde
yer alan aşağıdaki canlıların hangisinde diğerlerine oranla daha fazla bulunması beklenir?
C) I, II ve IV
C) III-II-I
E) II-III-I
A) Yalnız IV
B) II ve III
D) III ve IV
6.
C) I ve III
E) I, II ve IV
Aşağıdakilerden hangisi ekosistemin abiyotik
faktörleri arasında yer almaz?
A) Işık miktarı
B) Mineral madde miktarı
C) pH miktarı
D) Saprofitler
E) Sıcaklık
140
C) I, II ve IV
Azot döngüsüyle ilgili yapılan;
2.
7.
X
+
Y
K
+
L
+
Z
0
+
M
–
+ : Fayda görür.
– : Zarar görür.
0 : Etkilenmez.
Yukarıda X, Y, K, L, Z, M canlıların oluşturduğu
beslenme birliktelikleri yukarıda verilmiştir.
Bu simbiyotik yaşam birliklerinden canlılar
uzaklaştırıldığında hangi canlılar zarar görür?
9.
I.Zatürre hastalığına neden olan bakteriler
II.Otçul memelilerin bağırsağında yaşayan, selülozun sindirimini yapan bakterilerle memeli hayvan birlikteliği
III.Karanlık ortamda inorganik maddeden organik
besin sentezi
IV.Dökülmüş yaprağın suda çözünebilir inorganik
bir maddeye dönüşmesi
Yukarıda verilen ifadeler ile bakterilerin beslenme biçimleri hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir?
I
A) Parazit
B) Heterotrof
A)K ve Z
C) Parazit
B)K, Z, Y
D) Mutalist
C)K, L ve Z
II
III
Fototrof
Saprofit
Mutalist
Parazit
Fototrof
Saprofit
Mutalist
Kemoototrof Saprofit
Parazit Kemoototrof Heterotrof
E) Kommensalist Mutalist
D)X, Y, K ve Z
Fototrof
IV
Parazit
E) X, Y, K, L, Z ve M
8.
K
L
I
10. Bir besin zincirinde;
III
II
•D canlısının C canlısı ile beslendiği
•C canlısının A canlısıyla beslendiği
•A canlısının fotosentez yaptığı
•E canlısının hem A hem de D canlısıyla beslendiği gözlenmiştir.
Bu canlılarla ilişkili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
M
Yukarıdaki şemada K, L ve M yaşama birliklerine
ait alanlar ve ekotonlar gösterilmiştir.
Numaralandırılmış bölgelerin tür çeşitliliği açısından çoktan aza doğru sıralaması hangi seçenekte verilmiştir?
A) I-II-III
D) II-I-III
B) III-I -II
C) III-II-I
E) II-III-I
A) A canlısı klorofil taşır.
B) C canlısı otçul beslenir.
C) D canlısı etçil beslenir
D) E canlısı hem ototrof hem de heterotrof beslenir.
E) D, C ve E canlıları heterotrof beslenir.
141
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
1.
İhtiyaç duyduğu organik besinleri konak canlının floeminden sağlayan parazit bir bitkide;
I.Hücre çeperi
II.Hücre zarı
III.Mitokondri
IV.Kloroplast
V.Kök emici tüy hücresi
yapılarından hangileri bulunmaz?
A) I ve III
B) II ve III
D) III ve V
C) IV ve V
E) I, III ve IV
2.
Bazı kuşlar buffalolar üzerindeki keneleri yiyerek
beslenir.
Kuş, buffalo ve kene arasındaki ilişkiyle ilgili;
I.Buffalo ile kene ayrılırsa kene zarar görür.
II.Kuş ile buffalo arası ilişki gevşek mutualizmdir.
III.Kuş ile kene arası ilişki kommensalizmdir.
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III 3.
I.Heterotrof tür çeşit sayısı
II.Derinlere doğru inildikçe karbondioksit miktarı
III.Suyun derinliklerinde yapılan fotosentez miktarı
faktölerinden hangilerinde bir artışa sebep
olur?
142
Ekosistemdeki enerji akışıyla ilgili verilen;
I.Güneş, ekosistemin temel enerji kaynağıdır.
II.Enerji akışı üreticilerden tüketicilere doğru olmak üzere tek yönlüdür.
III.Bir trofik düzeydeki enerjinin ortalama % 10’u
bir üst düzeye aktarılır.
A) Yalnız I
B) I ve II
E) I, II ve III
E) I, II ve III
Ötrifikasyon olayı, gerçekleştiği göl ekosistemindeki;
A) Yalnız II
4.
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
5.
Atmosferdeki karbondioksit miktarının artması
sera etkisini artırır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi sera etkisinin artmasına neden olmaz?
A) Sanayi tesisleri
B) Orman yangınları
C) Bitki sayısının azalması
D) Su yosunu sayısının artması
E) Fosil yakıt tüketimi
6.
9.
N
K
A
C
İ
Yukarıda verilen besin piramidi ile ilgili;
I.Biyokütlesi en büyük olan X türüdür.
II.Y canlısı etçil beslenen bir canlıdır.
III.Y canlısındaki biyolojik birikim X canlısınınkinden fazla, Z canlısınınkinden azdır.
IV.Besin zincirinde en fazla enerjinin aktarıldığı
canlı T canlısıdır.
A) I ve II
B) II ve III
D) III ve IV
7.
Bir ekosistemde çevre kirliliğinin artması sonucu K
canlısının miktarı hızla azalmıştır.
K canlı sayısında meydana gelen azalma hangi
canlıların popülasyon büyüklüğünü doğrudan
etkiler?
A) N
B) A
C) C
D) İ
E) N ve A
C) I ve III
E) I, II ve IV
Azot bağlayıcı bakterilerle ilgili verilen;
10. Madde döngüsünde etkili olan;
I.Nitrifikasyon
II.Fotosentez
III.Denitrifikasyon
IV.Kemosentez
I.Atmosferdeki serbest azotu, azotlu bileşiklere
dönüştürür.
II.Simbiyotik yaşam şekli gösterir.
olaylarından hangilerini sadece prokaryot olan
canlılar gerçekleştirebilir?
III.Karbon döngüsünde görev almaz.
A) Yalnız III
yargılardan hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III 8.
B) I ve III
D) III ve IV
C) I ve IV
E) I, III ve IV
C) I ve III
E) I, II ve III
11. Kemosentez yoluyla besin üreten bakteriler aynı
zamanda ekosistemdeki azot döngüsünün sağlanmasında etkili olur.
Kemosentetik bir canlı,
I.Karbondioksit kullanma
II.Nitrit oksidasyonu
Kemosentez yapan bakterilerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi madde döngüsünün sağlanmasında etkili olur?
III.Protein sentezi
A)Protein sentezlemesi
IV.Hücre dışı sindirim yapma
reaksiyonlarından hangilerini kesinlikle yapar?
A) I ve II
D) III ve IV
B) II ve III
B)Glikojen depo etmeleri
C) I ve III
C)İnorganik maddeleri oksitlemeleri
D)Konjugasyonun çeşitlilik sağlaması
E) Hücre içi sindirim yapmaları
E) I, II, III ve IV
143
10. Sınıf
3.
BİYOMLAR 1
ÜNİTE
1.
Çöl biyomlarıyla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
4.
A) Toprak yüzeyindeki sıcaklığın 60 °C’nin üzerine
Çam, köknar, ardıç, gürgen, meşe, kayın ve dişbudak gibi ağaç türleri ülkemizdeki hangi ekosistemde yaşamaktadır?
çıktığı kurak alanlardır.
A) Step ekosistemi
büyük farklılıklar gösterir.
C) Çayır ekosistemi
alanlar vardır.
E) Step ekosistemi
B) Sıcaklık gün içinde ve mevsimler arasında
B) Çöl ekosistemi
C) Bitki türleri arasında geniş mesafeler ve geniş
D) Orman ekosistemi
D) Yağışlar düzensiz dağılım gösterir.
E) Çöl bitkilerinin gelişimleri çok yavaştır.
2.
5.
Organizmaların yeryüzündeki dağılımını;
I.Sıcaklık
II.İklim
III.Davranış ve habitat seçimi
faktörlerinden hangileri etkiler?
A) Yalnız I
B) I ve II
E) I, II ve III
Çayır biyomlarıyla ilgili verilen;
I.Yazların çok sıcak, kışların çok soğuk geçtiği
iklim bölgelerinde gözlenir.
II.Otlarla kaplı geniş alanları barındırır.
III.Yağışlar, çöl oluşmasını engeller fakat orman
oluşumuna sebep olacak kadar fazla değildir.
IV.Çayırlar toprağı korur ve toprağın su tutmasını
sağlar.
A) II ve III
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
3.
Biyomlarla ilgili verilen;
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
6.
I.Karasal biyomlar genel olarak bölgeye hâkim
bitki örtüsüne göre isimlendirilir.
I.Keseli sıçan
II.Sucul biyomlar suyun fiziksel özelliğine göre
isimlendirilir.
II.Akrep
III.Jaguar
III.Tropikal yağmur ormanlarında yoğun yağış,
yüksek sıcaklık ve nem görülür.
IV.Yarasa
Yukarıda numarlandırılmış olan canlılardan
hangileri çöl biyomlarının karakteristik hayvanları içinde yer alır?
A) Yalnız I
D) II ve III 144
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
A) I ve II
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
7.
10. Epifit olarak adlandırılan bitkiler çoğunlukla ağaçların dalları ve yaprakları üzerinde yaşayan ototrof
beslenen canlılardır. Bu bitkiler ihtiyaç duydukları
su ve mineralleri yaprak yüzeyine düşen yağmur
sularından karşılarlar.
Yukarıda verilen bilgilerden yola çıkarak epifit
bitkilerin çok yoğun olarak yaşadığı biyom tipi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tuzlu su biyomları
B) Tatlı su biyomları
Yukarıda verilen biyom çeşidine ülkemizde;
I. Sultan sazlığı
II.Manyas kuş cenneti
III.Karaman
bölgelerinin hangilerinde rastlanır?
A) Yalnız I
D) Çöl biyomları
E) Tropikal ormanlar
B) I ve II
D) II ve III C) Ilıman bölge çayırları
C) I ve III
E) I, II ve III
11. Biyosferin en büyük bölümünü kaplayan biyom
türü aşağıda verilenlerden hangisidir?
8.
A) Çayır biyomları
I.Orman biyomu
II.Çayır biyomu
III.Çöl biyomu
IV.Akarsu biyomu
V.Göl biyomu
Yukarıda verilen biyom çeşitlerinden hangileri
karasal biyomlar içinde incelenir?
A) I, II ve III
B) Tuzlu su biyomları
C) Çöl biyomu
D) Yağmur ormanları
E) Savanlar
B) II, III ve V
D) II, III, IV ve V
C) I, II, III ve IV
12. Karasal ekosistemler sucul ekosistemlere oranla
daha fazla fazla canlı türüne sahiptir.
9.
Biyomlar ve özellikleriyle ilgili verilen;
I. Biyomlardaki canlı çeşitliliği çevresel faktörlerden etkilenir.
II.Yağış miktarı azaldıkça canlı çeşitliliği de azalır.
III.Karasal biyomlarda en fazla canlı çeşitliliği tropikal yağmur ormanlarında, en az canlı çeşitliliği
de çöllerde bulunur.
A) Yalnız I
C) I ve III
E) I, II ve III
Bu durumun nedeni;
I.Kara yaşamında ortam koşullarının hep sabit
olması
II.Karada yaşayan canlı türlerinin eşeyli üreme ile
daha fazla sayıda canlı birey oluşturması.
III.Karalara yaşamında ekstrem koşulların daha
fazla olması
seçeneklerinden hangileri olabilir?
A) Yalnız II
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I,II ve III
145
10. Sınıf
3.
BİYOMLAR 2
ÜNİTE
4.
1.
Tuzlu su biyomlarında yaşayan canlılar için;
I.Su derinliği
II.Işık geçirgenliği
III.Tuz oranı
özelliklerinden hangileri bu biyomda yaşayan
canlıların dağılımında etkili olan faktörlerdir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
Resimdeki tropikal savanlarla ilgili verilen;
I.Tropikal savanalar, dağınık ağaçların veya ağaç
kümelerinin yetiştiği çayırlıklardır.
II.Yıllık ortalama 1000 - 1500 mm arasında yağış
alan sıcak bölgelerde bulunur.
III. Yağışlar yıl boyunca eşit dağılmaz ve yılda bir
veya iki kere uzun süren kurak dönemler görülür.
2.
A) Yalnız III
I.Biyomlar kendine özgü bitki ve hayvan türlerini
barındırır.
II.İklim kuşaklarına bağlı, geniş coğrafik bölgelerde gözlenen büyük ekosistem çeşitlerine biyom
denir.
III.Çöl ikliminde gece-gündüz ve mevsimler arası
sıcaklık farkı çok fazladır.
IV.Kutuplarda bitki örtüsü yoktur.
Biyomlarla ilgili olarak yukarıda verilmiş olan
açıklamalardan hangileri doğrudur?
A) I ve II
B) I ve III
D)I, II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
5.
3.
Aşağıda verilen kıtaların hangisinde çöl biyomuna rastlanmaz?
A) Asya
B) Antartika
D) Okyanusya
C)Avrupa
E) Amerika
I.Tropikal yağmur ormanları biyomu
II.Çöl biyomu
III.Çayır biyomu
Yukarıda verilen biyomlar hangi seçenekte barındırdıkları canlı çeşitliliği açısından büyükten
küçüğe doğru sıralanmıştır?
A) I, II , III
D) II, I, III
146
B) I, III, II
C) III, II, I
E) II, III, I
8.
6.
Resimde görülen tropikal yağmur ormanlarıyla
ilgili verilen;
I.Yağış tüm yıla yayılmıştır ve yıllık yağış miktarı
ortalama 1300-2500 mm arasında değişir.
II.Yaz ve kış mevsimleri arasında sıcaklık farkı
çoktur.
III.Çok fazla yağış alan bu bölgelerde nem oranı yıl
boyunca yüksektir.
IV.Yılda bir veya iki kere uzun süren kurak dönemler görülür.
bilgilerinden hangileri yanlıştır?
A) I ve II
B) I ve III
D)I, II ve IV
Yukarıda verilen grafikle ilgili;
I.Tundra alanlarda hem yıllık yağış miktarı hem de
sıcaklık çok düşüktür.
II.Tropikal yağmur ormanlarında yıllık yağış miktarı en fazladır.
III.Taygalara, tundralardan daha az yağış düşer.
IV.Yaprak döken yağmur ormanları üç biyomla
komşudur.
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve IV
D) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
9.
Soğuk
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
Arktik (kuzey)
Tundra
Yarı arktik
(Kuzeye yakın)
Sıcaklık
değişimi
Tayga
Ilıman
Ilıman çayır
Ilıman orman
Sıcak
Tropikal
Yağmur ormanı
Islak
7.
Kendine özgü ana vejetasyon tipleriyle yeryüzünün iklim kuşaklarına bağlı olarak geniş coğrafik bölgelerinde yer alan büyük ekosistem
tiplerine ne ad verilir?
C) Komünite
D) Habitat
E) Biyom
Savan
Çöl
Kuru
Nem değişimi
Yukarıda biyomların yaşama ortamlarıyla ilgili
yapılan;
I.Nem oranı en fazla olan yerler yağmur ormanları,
en az olan yerler çöllerdir.
II.Çok sıcak olan çöllerde bitki örtüsü çok zayıftır.
III.Sıcak ve nemli bölgelerde geniş yapraklı ağaçlar, soğuk bölgelerde iğne yapraklı ağaçlar bulunur.
A) Ekoton
B) Ekolojik niş
Çöl
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
147
10. Sınıf
3.
BİYOMLAR 3
ÜNİTE
1.
Tuzlu su biyomunda yaşayan canlılar için;
I.Sudaki tuz oranı
II.Kıyıya olan uzaklık
III.Suyun derinliği
3.
Geniş coğrafik bölgeleri kapsayan büyük ekosistem tiplerine biyom denir.
Buna göre farklı biyomların oluşmasında;
I.Toprak yapısı
IV.Suyun ışık geçirgenliği
II.Bulunduğu iklim kuşağı
faktörlerinden hangileri bu biyomdaki canlı dağılımını etkiler?
III.Denizlere olan uzaklık
IV.Ortalama yükselti
A) I ve II
faktörlerinden hangileri etkili olur?
B) I ve III
D) I, II ve IV
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
A) I ve II
B) I ve III
C) I, II ve III
D) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
4.
Yıllık ortalama sıcaklık
°C
II
32,2
I
III
V
15,6
IV
–1,1
102
203
305
406
2.
°C
Yıllık ortalama sıcaklık
45
Yıllık ortalama yağış ve sıcaklık değerlerine göre
hazırlanan yukarıdaki grafikte çöl, tropikal yağmur
ormanı, yaprak döken ağaç ormanı, iğne yapraklı
ağaç ormanları I, II, III, IV ve V olarak gösterilmiştir.
Buna göre çöl biyomu grafikte hangi numara ile
gösterilmiştir?
A
30
B
20
10
100
200
300
400
Yıllık ortalama
yağış
Yukarıdaki grafikte A ve B biyomlarının sıcaklık ve
yağış miktarları verilmiştir.
Buna göre;
I.A ile gösterilen biyom çöl biyomu olabilir.
II. B biyomu tropikal yağmur ormanlarını gösterir.
III.A ve B biyomlarınının ortak yaşam alanları yoktur.
A) I
5.
B) II
C) III
D) IV
I.Afrika
II.Avusturalya
III. Orta Amerika
A) Yalnız II
IV.Asya
bölgelerinin hangilerinde yer alır?
B) I ve II C) I ve III
E) I, II ve III
E) V
Tropikal yağmur ormanları;
D) II ve III
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve IV
148
Yıllık ortalama
yağış (cm)
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
Tundra biyomları;
10.
I.Kutup tilkisi
II.Misk öküzü
III.Kutup ayısı
hayvanlarından hangilerini barındırır?
300
250
A) Yalnız II
7.
C) I ve III
Yıllık yağış miktarı (cm)
6.
E) I, II ve III
Hava sıcaklığının 40 °C ve üzerinde bulunduğu,
200
150
100
toprak yüzey sıcaklığının 60 °C’nin üstüne çıktığı
kurak alanlardır.
Yukarıda özellikleri verilen biyom tipi aşağıda-
50
A) Çöl
0
kilerden hangisidir?
B) Tundra
D) Tayga
8.
C) Çayır
–20
E) Savan
sahip olan ormanlardır. Sıcaklığın yıl boyu düzenli
A) Çöl
B) Tundra
D) Tropikal
30
1 Tayga
5 Yapraklarını döken orman
2 Çöl
6 Tropikal yağmur ormanı
3 Savan
7 Savan
4 Buzul
8 Tundra
Yukarıda özellikleri verilen biyom çeşidi kaç
numara ile gösterilmiştir?
ler bulunur.
dakilerden hangisidir?
20
Yağış tüm yıla yayılmıştır ve yıllık yağış miktarı ortalama 1300-2500 mm arasında değişir. Yaz ve kış
mevsimleri arasında sıcaklık farkı çoktur. Çok fazla yağış alan bu bölgelerde nem oranı yıl boyunca
yüksektir.
Ağaçların çoğunun üzerinde epifit adı verilen bitkiYukarıda özellikleri verilen kara biyomu aşağı-
10
sı üreme ve gelişmenin yıl boyu olmasını sağlar.
0
Yıllık sıcaklık değişimi (°C)
Bol miktarda yağış alan ve yüksek nem oranına
seyretmesi ve mevsimsel farklılıkların olmama-
–10
C) Çayır
A) 1
E) Savan
B) 3
C) 5
D) 8
E) 7
11. Çöl biyomuyla ilgili verilen;
9.
Çayır biyomu ülkemizde;
I.Güney Doğu Anadolu
II.Doğu Anadolu
III.İç Anadolu
bölgelerinin hangisinde bulunur?
A) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
I.Buharlaşma oranı çok yüksektir.
II.Bu alanlarda yaşayan bitki ve hayvanlar su kaybını azaltıcı adaptasyonlar kazanmıştır.
III.Toprak yüzey sıcaklığı 60 °C dereceye kadar çıkar.
IV.Bazı Asya çölleri çok soğuktur.
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
149
10. Sınıf
3.
KARMA TEST 4
ÜNİTE
3.
1.
X canlısı
Y canlısı
A canlısı
B canlısı
K canlısı
M canlısı
+
–
+
0
+
+
1. simbiyotik ilişki
Hemofili
Kulak kıllılığı
Yapışık parmaklar
Balık pulluğu
Renk körlüğü
Yukarıda verilen simbiyotik ilişkilerle ilgili;
I.1. simbiyotik ilişkiye insan ve insan üzerinde yaşayan bit verilebilir.
II.2. simbiyotik ilişkiye insan ve insan bağırsağında yaşayan B ve K vitamini sentezi yapan bakteriler verilebilir.
III.3. simbiyotik ilişkiye ökse otu ile ökse otu üzerinde yaşadığı çok yıllık bitki örnek verilebilir.
verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
Tam renk körlüğü
Retinitis pigmentosa
X ve Y kromozomlarıyla ilgili verilen;
I.I numara ile gösterilen hastalıklar hem erkeklerde hem de dişilerde gözlenir.
II.II ile gösterilen hastalıklar sadece erkeklerde
gözlenir.
III.III ile gösterilen hastalıklar sadece dişilerde
gözlenir.
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
4.
2.
Yukarıdaki üreme çeşidiyle ilgili verilen;
I.Tomurcuklanma ile üremeye örnek oluşturur.
II.Meydana gelen bireyle ana canlı aynı genetik
yapıya sahiptir.
III.Tek ata canlı söz konusudur.
IV.Oluşan bireylerin değişen çevre koşullarına
uyum yetenekleri fazladır.
A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve III
150
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
Üçüncül
tüketiciler
10 J
İkincil
tüketiciler
100 J
Birincil
tüketiciler
1000 J
Üreticiler
10,000 J
Güneş ışığından gelen 1,000,000 J enerji
Canlılardaki enerji aktarımıyla ilgili verilen;
I.Tüketicilerin sahip olduğu enerjilerin toplamı,
üreticilerin sahip olduğu enerjiden daha azdır.
II.Güneşteki enerjinin çok az miktarı canlılar tarafından kullanılabilir.
III.Ekosistemin temel enerji kaynağı Güneş’tir.
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
5.
8.
A Rh+
AB Rh–
1
I
II
III
Yukarıda verilen hücre bölünmesine ait evrelerden hangileri 2n=2 kromozomlu hücrenin mitoz bölünmesine ait olabilir?
A) I ve II
B) II ve III
D) I, II ve III
2
IV
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
A Rh+
II
III
2n=6 kromozomlu bir hücrenin mitoz bölünmesine
ait evreler yukarıda verilmiştir.
Bu evrelerin gerçekleşme sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) I-II-III
B) III-II-I
D) III-I-II
Yukarıda verilen soy ağacında bireylerin kan grubu
Numaralı bireylerden hangisinin kan grubu genotipi saptanamaz?
B) II
C) III
9.
D) IV
E) V
1
BBrr
OOrr
AARR
BBrr
C) II-I-III
X
Anti B
5
O Rh+
E) II-III-I
7.
Anti Rh
A Rh+
4
A) I
I
B Rh+
A Rh–
6.
3
AB Rh–
Yukarıda verilen soy ağacında X bireyinin sahip
olabileceği genotip çeşit sayısı kaçtır?
A) 4
B) 5
A
a
B
b
Genotipine sahip canlı cross-over olmaksızın
kaç çeşit gamet oluşturabilir?
Anti A
C) 8
D) 10
E) 16
Çökelme var.
Çökelme yok.
Yukarıdaki bireyin kan grubu aşağıda verilenlerden hangidir?
A) A Rh +
B) B Rh –
C) B Rh +
D) A Rh E) AB Rh +
10.
A) 1
B) 2
D
D
C) 3
F
f
D) 4
m
m
E) 5
151
ÜNİTE
11.
1
2
3
5
6
7
8
9
13.
4
2
A Rh–
3
4
5
A Rh+
B Rh–
AB Rh–
10
Erkek birey
Dişi birey
Erkek birey
Dişi birey
1
AB Rh+
Yukarıdaki soy ağacında taralı bireyler belirli bir
özellik bakımından aynı fenotiptedir.
Yukarıdaki soy ağacında kaç numaralı bireyin
kan grubu tam olarak belirlenemez?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili verilen;
I.X’e bağlı çekinik genle aktarılır.
II.X’e bağlı baskın genle aktarılır.
III.Otozomal çekinik genle aktarılır.
IV.Otozomal baskın genle aktarılır
A) Yalnız III
B) Yalnız IV
D) III ve IV
C) II ve IV
E) I, II ve III
14.
Havadaki CO2
Yanma
Solunum
Solunum
Ayrıştırma
10. Sınıf
3.
Hayvan
Fotosentez
Bitki
Ölüm
12.
2
1
3
4
5
Dişi birey
Fosil yakıt
oluşumu
6
Erkek birey
Yukarıdaki şekilde karbon döngüsü verilmiştir.
Buna göre;
I.Canlılardaki solunum olayları ile yanma olayı atmosferdeki karbondioksit oranını artırır.
II.Tüm canlılar karbon döngüsünde görev alır.
Yukarıdaki soy ağacında hemofili bireyler taralı
olarak gösterilmiştir.
III.Fosil yakıtların yanması havadaki karbondioksit
oranını azaltır.
Bu soy ağacında numaralı bireylerden hangilerinin aktarılan özellik bakımından homozigot
olma olasılığı vardır?
IV.Bitkiler havadaki karbondioksit oranını hem artırır hem de azaltır.
A) 1 ve 2
B) 2 ve 3
D) 4,5 ve 6
152
C) 3 ve 5
E) 3,4,5 ve 6
A) I ve II
B) II ve III
D) I, II ve IV
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
ETKİNLİK 6A
Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanları “D”, yanlış olanları “Y” ile işaretleyiniz.
1.
İnorganik moleküllerden organik madde sentezleyen canlılara ototrof canlılar denir.
2.
Belli bir alanda yaşayan, aynı türe ait bireylerin bir araya gelerek oluşturduğu topluluğa popülasyon denir.
3.
Karadeniz’de yaşayan balıklar, Sivas’taki ağaçlar birer komünite örneğidir.
4.
Belirli bir alanda bulunan popülasyonların oluşturduğu komüniteye çevresindeki cansız varlıklar da eklenince
oluşan topluluğa biyosfer denir.
5.
Fil, otlar, ağaçlar gibi canlı etmenlerle toprak, hava ve su gibi cansız faktörler birlikte ekosisteme örnek oluş-
turur.
6.
Uzun bir zaman aralığı içinde belirli bir bölgede hâkim olan atmosfer koşullarına iklim denir.
7.
Yağışın bol olduğu tropikal yağmur ormanlarında fiziksel şartlar uygun olduğu için tür çeşitliliği ve canlı sayısı
fazladır. Çöller ve kutuplar gibi yaşam şartlarının çok uygun olmadığı ortamlarda canlı sayısı çok azdır.
8.
Atmosferdeki su buharının soğuk hava kitlesiyle karşılaşınca sıvı veya katı hâlde yeryüzüne düşmesine yağış
denir
9.
Tropikal bölgelerde iklim devamlı sıcaktır ve bu bölgeler az yağış alır. Buna bağlı olarak da bu bölgeler, çok
az bitki ve hayvan türünü barındırır.
10. Gecenin gündüze oranla daha uzun olduğu mevsimlerde çiçek açıp gelişen bitkilere uzun gün bitkileri denir.
11. Ekvatorda, güneş ışınları yüzeyle dik açı yaparak geldiği için birim yüzeye daha fazla ışık düşer. Buna bağlı
olarak Ekvator bölgesindeki sıcaklık, güneş ışınlarının yüzeyle düşük açı yaparak geldiği kutup bölgesindeki sıcaklığa göre daha yüksektir.
12. Sıcaklık değişimleri bazı hayvanlarda göç etme, kış uykusuna yatma ve gece aktif olma gibi davranışlara yol
açar.
13. Atmosferdeki sera etkisinin kaynağı olan karbondioksit gibi gazların miktarının artması Dünya’daki sıcaklığın
artmasına neden olur. Bu olaya küresel ısınma adı verilir.
14. Toprağın fiziksel yapısı, pH’ı ve mineral bileşimi, bitkilerin ve onlar üzerinden beslenen hayvanların yayılışını
etkiler.
15. Bazı minerallere bitkiler daha az miktarda ihtiyaç duyar. Bu minerallere makro elementler denir.
16. Bir ekosistem içerisinde bulunan ve birbirlerini etkileyen canlı varlıkların tümüne abiyotik faktör denir.
17. Yeşil bitkiler, siyanobakteriler, öglena, algler, bazı bakteriler ve arkeler inorganik maddelerden organik besin
sentezleyen canlılardır. Bu canlıların tümüne birden üreticiler denir.
18. Besinlerini hazır olarak alan canlılardır. Bir ekosistemdeki heterotrof canlılar tüketicileri oluşturur.
153
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
Etkinlik 6B
1.
Ortamda bulunan organik maddeleri parçalayarak inorganik maddelere dönüştüren canlılara ayrıştırıcılar
2.
İnorganik maddelerden organik madde sentezi için kimyasal bağ enerjisini kullanan canlılara kemosentetik
3.
İki canlının beslenme bakımından birlikte yaşamasına “simbiyoz (ortak) yaşam” denir. Burada birlikte bulun-
4.
Birlikte yaşayan canlılardan her ikisi de bu birliktelikten fayda sağlıyorsa buna kommensalizm denir.
5.
Çiçekli bitkiler ve böcekler arasındaki ilişki mutalizme örnek gösterilebilir.
6.
Parazitlerin sindirim sistemleri ve sindirim enzimleri bulunmaz. Fakat üreme yetenekleri gelişmiştir.
7.
Konak canlının vücudunun içinde yaşayanlara dış parazit denir.
8.
Konak canlının odun borularından su ve inorganik maddeleri alırken kloroplast taşıyıp kendi besinlerini kendi
9.
Ayrıştırıcılar doğadaki biyolojik dengenin kurulabilmesi için önemli görevler üstlenmişlerdir. Bitki, hayvan ve
(saprofitler) denir.
canlılar denir.
madaki amaç beslenmedir.
yapan canlılara yarı parazit canlılar denir.
diğer canlı atıklarını parçalayan ayrıştırıcılar, atıkları inorganik maddelere dönüştürmüş olur.
10. Üreticiler, sentezledikleri besin maddelerinden hem kendileri faydalanır hem de birçok tüketiciye kaynaklık
ederler.
11. Bir besin zincirinin ilk halkasını tüketici, diğer halkaları da üreticiler oluşturur.
12. Besin zincirini oluşturan her bir halkaya trofik düzey denir.
13. Besin zincirindeki canlıların en alt basamakta üreticiler olmak üzere, tüketicilerin birbirini tüketme sırasına
göre, dikey olarak dizildiği oluşturulan şekle besin piramidi denir.
14. Bir besin zincirini oluşturan her bir basamaktaki canlı grubunun yapısındaki organik madde miktarı toplam
biyokütle olarak isimlendirilir.
15. Canlılar besin zinciri yoluyla kazandıkları enerjinin tamamını bir üst basamağa aktarır.
16. Bir ekosistemin sürekliliği, bu ekosistemi oluşturan canlı ve cansız etmenler arasındaki madde aktarımına
bağlıdır. Bu şekilde ekosistemdeki maddelerin devirli bir şekilde kullanılması olayına madde döngüsü denir.
17. Amonyağın nitrit ve nitrat bakterileri tarafından önce nitrite daha sonra nitrata dönüştürülmesi olayına denitrifikasyon denir.
18. Fotosentez ve kemosentez yapan canlılar, organik madde sentezi için havanın serbest karbondioksidini kullanır. Karbondioksitdeki karbonu besinlerin yapısına katar.
154
ETKİNLİK 6C
1.
Doğal kaynakların tüketilmeden, biyolojik sistemlerin çeşitliliğinin ve üretkenliğinin devamının sağlanmasına sürdürülebilirlik denir.
2.
İnsan nüfusu arttıkça doğal ortamlardan yeni tarım alanların açılması, yolların ve hava alanlarının yapılması, yeni
yerleşim merkezlerinin ve ticari bölgelerinin kurulması habitatların parçalara bölünmesine ve bozulmasına neden
olmaktadır.
3.
Kendine özgü ana vejetasyon tipleriyle yeryüzünün iklim kuşaklarına bağlı olarak geniş coğrafik bölgelerinde yer
alan büyük ekosistem tiplerine komünite denir.
4.
Karasal biyomlar; orman, çayır ve çöl biyomu olmak üzere üç grupta incelenir.
5.
Ilıman bölge yaprak döken ormanlar, bol yağmur alan ve yazların ılık geçtiği ılıman kuşak bölgelerindeki ana komünitelerdir. Ağaçların sonbaharda yapraklarını döktüğü bu bölgeler ılıman bölge yaprak döken ormanlarını oluşturur.
6.
Ilıman bölge yaprak döken ormanlarında ayı, sincap, tilki, geyik, yaban kedisi gibi hayvanlar yaşar.
7.
Tropikal yağmur ormanlarında sıcaklığın yıl boyu düzenli seyretmesi ve mevsimsel farklılıkların olmaması üreme ve
gelişmenin yıl boyu olmasını sağlar.
8.
Üzerinde yaşadıkları ağaçlardan su ve besin almadan yalnızca onları konak olarak kullanan ve gelişip büyüyen
bitkilere saprofit bitkiler denir.
9.
Tropikal yağmur ormanlarında bitki örtüsü 3-4 katmandan oluşan belirgin bir dikey tabakalaşmaya sahiptir.
10. Kışların çok soğuk, yazların sıcak geçtiği bölgelerde otlarla kaplı alanlar çayır biyomlarını oluşturur. Ilıman bölge
çayırlıkları, yağış bakımından çöl ve orman alanları arasında yer alır.
11. Kaktüslerin hem su kaybını azaltma özellikleri hem de yüksek su depolama kapasiteleri, yağış almayan uzun periyotlarda yaşamlarını devam ettirmelerini sağlar.
12. Tatlı su biyomları genellikle % 15’ten daha az tuz derişimine sahiptir.
13. Göller, karasal ortamdaki büyük çukurların sularla dolması sonucu oluşan, buharlaşma ile kurumayan ve suları
doğal olarak tamamen boşaltılamayan durgun su kütleleridir.
14. Normal olarak besin elementlerince fakir olan göllerde, aşırı azot ve fosfor birikimi alg popülasyonlarında patlarcasına bir artışa neden olur. Bunun sonucunda da ölü bitki ve hayvan atıklarında çok fazla miktarda artma ve mevcut
oksijende azalma görülür. “Kültürel ötrofikasyon” olarak bilinen bu olay, suları kullanılamaz hâle getirir ve gölün
estetik değerini yok eder.
15. Suları durgun veya akıntılı olabilen, sürekli veya mevsimsel olarak oluşan, doğal veya yapay, acı veya tuzlu su
kütlelerine sulak alan denir.
16. Bir nehrin ya da bir ırmağın denizle birleştiği yerlerdeki alana “estuari”adı verilir.
17. Deniz biyomu Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak %75’ini kaplayan okyanuslar ile bunları birbirine bağlayan ve uzantıları olan denizleri kapsar.
18. Sulak alanlar, yeryüzünde % 2’lik bir alanı kaplamalarına karşın, yerküredeki karbonun %10 -14’lük bir bölümünü
bağlar.
155
10. Sınıf
3.
Etkinlik 6D
ÜNİTE
Aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan kısımları tabloda verilen uygun kavramlarla doldurunuz.
Popülasyon
Omnivor beslenme
Tür
Trofik düzey
Denitrifikasyon
Biyosfer
Kilit taşı tür
Ekoton
Besin zinciri
Biyokütle
Mutualizm
biyolojik birikim
1.
Besin zincirindeki beslenme basamaklarından her birine ……………… denir.
2.
İki farklı komünite arasındaki geçiş bölgelerine …………….. adı verilir.
3.
Belirli bir bölgede, belirli bir zaman diliminde yaşayan, aynı türden bireylerin oluşturduğu topluluğa ……………..
denir.
4.
Ortak bir atadan meydana gelen, yapı ve görev bakımından benzer özelliklere sahip, aralarında çiftleştiklerinde
verimli döller verebilen bireyler topluluğuna ………………… adı verilir.
5.
……………, iki ya da daha fazla türün karşılıklı yarar sağladıkları bir yaşama biçimidir.
6.
Dünya üzerinde canlıların yaşadığı alanların tamamı …………………… olarak adlandırılır.
7.
Hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklı besinleri tüketen canlıların beslenme şekline ……………. denir.
8.
Bir ekosistemde üretici canlılardan son tüketici canlılara doğru besinin aktarıldığı yola ……… ……….. denir.
9.
Her beslenme basamağındaki canlıların toplam organik madde ağırlığına ………… adı verilir.
10. Bir besin zincirine giren zehirli bir maddenin, besin zincirini oluşturan farklı trofik düzeylerindeki organizmaların
dokularında gittikçe artan oranda birikmesi olayına …………………. denir.
11. Bazı türler ekosistem içerisinde diğer canlılardan daha fazla etkiye sahiptir. Böyle türlere ……………….. adı verilir.
12. Toprakta bulunan nitrit ya da nitratın bakteriler tarafından atmosferdeki azot gazına dönüştürülmesine
………………….. adı verilir.
156
ETKİNLİK 6E - 6F
Etkinlik 6E
Ay
rış
tır
ıcı
ca
nlı
lar
Aşağıdaki besin piramidiyle ilgili verilen soruların cevaplarını boşluklara yazınız.
Atmaca
Yılan
İkincil tüketici
Kurbağa
Birincil tüketici
Çekirge
Buğday
CO2
Güneş
enerjisi
H2O
1.
Biyokütlesi en az olan canlı ………………..
2.
Biyokütlesi en fazla olan canlı ……………..
3.
Vücudunda zehirli madde birikimi en az olan canlı ………………..
4.
Besin zincirinde bir basamaktan diğerine enerjinin ancak % ……… aktarılır.
5.
Her basamakla bağlantılı olan canlı grubu ………..
6.
Kurbağa sayısı artınca……………. , ………..…ve ……………… sayısı artar.
7.
Birincil tüketici sayısı artınca ………… , …….…. ve ……………. sayısı artar.
Etkinlik 6F
Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanları “D”, yanlış olanları “Y” harfi ile işaretleyiniz.
1.
Biyolojik birikimin en fazla olduğu canlılar üretici canlılardır.
2.
Besin pramidinde enerji akışı iki yönlüdür. Üreticiden başlayarak bir trofik düzeyden diğerine enerjinin aktarıldığı
yol iki yönlüdür.
3.
Besin zinciri veya besin ağında bütün türler üzerinde etkisi en fazla olan türe kilit taşı tür denir.
4.
Toprak azotunun havanın serbest azotu hâline gelmesine denitrifikasyon denir.
5.
Canlılarda meydana gelen solunum olayı ve yanma olayları atmosferdeki CO2’yi artırır.
6.
Bazı türler yaşamlarını sürdürmek için bir araya gelip beslenme birlikteliği oluşturur, bu birlikteliklere simbiyoz
yaşam adı verilir.
7.
Üretici canlılarla beslenen canlılara birincil tüketici canlı adı verilir.
8.
Otçul organizmalar karbon ihtiyacını üreticilerden karşılar.
9.
Selülozu sindiren canlı ile midesinde yaşadığı otçul hayvanın birlikteliği kommensalizme örnek oluşturur.
157
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
Etkinlik 6H
Aşağıdaki görselde su döngüsü verilmiştir.Bu döngü ile verilen ifadelerden doğru olanı “D”, yanlış olanı “Y”
harfi ile gösteriniz.
1) Göl, akarsu ve denizlerde bulunan su, yeryüzü suyunun önemli bir kısmını oluşturur.
2) Canlıların solunum falliyeti ve terleme su döngüsünde görev alır.
3) Yoğunlaşma ve yağış, birlikte yer yüzündeki su miktarını artırır.
4) Su döngüsünde canlılar görev yapmaz.
5) Yağışlar ve kar erimeleri yer yüzündeki su miktarını artırır.
6) Solunum ve fotosentez su döngüsünde birbiriyle aynı yönde çalışır.
7) Atmosferin su kaynağı; göl, akarsu ve denizlerdeki buharlaşmalar ile canlıların solunumlarıdır.
8) Yeryüzündeki suyun büyük bir kısmı okyanuslarda (%98) ve buzullarda(%1,7) bulunur.
9) Yeryüzündeki suyun çok az bir kısmını içilebilir, tatlı su oluşturur.
10) İçme sularının kirlenmesi ve uygunsuz kullanımı ileriki yıllarda su kıtlıklarına neden olacaktır.
158
ETKİNLİK 6I
Yukarıdaki görselde azot döngüsü verilmiştir. Bu döngü ile verilen ifadelerden doğru olanları “D”, yanlış olanı
“Y” harfi ile işaretleyiniz.
1)
Rihizobium bakterileri havanın serbest azotunu artırır.
2)
Nitrifikasyon bakterileri toprağın azot miktarını artırıcı yönde görev yapar.
3)
Saprofitler bitki ve hayvan ölülerindeki bağlı azotu amonyak hâline getirir.
4) Topraktaki amonyağı ilk önce nitrit bakterileri nitrite, daha sonra da nitrat bakterileri nitrata çevirerek topraktaki azot miktarını artırır.
5)
Denitrifikasyon bakterileri ve bitkiler topraktaki azot miktarını azaltır.
6)
Bir toprakta denitrifikasyon bakterisi sayısının artması toprak verimliliğini artırır.
7) Çiftçilerin dönüşümlü ürün ekiminde baklagilleri tercih etmelerinin sebebi baklagil kökünde yaşayan azot
bağlayıcı bakterilerin havanın azotunu toprağa bağlamasıdır.
8)
Bakteriler hariç hiçbir canlı, havadaki serbest azottan doğrudan faydalanamaz.
9)
Azotun % 78’i atmosferde serbest hâlde bulunur.
10) Bitkiler havadaki serbest azottan faydalanabilir.
159
BAŞL A
Belirli bir bölgede yaşayan,
aynı türe ait canlıların bir
araya gelerek oluşturduğu
topluluğa popülasyon denir.
160
Komşu komüniteler arasında geçiş
bölgelerine ekoton adı verilir.
Y
D
Y
D
Beraber yaşayan canlıdan biri bu
beraberlikten yarar görürken diğeri zarar görüyorsa buna parazitlik
adı verilir.
Bir bölgede yaşayan canlı ve cansız etmenlerin oluşturduğu bütüne
ekolojik niş denir.
Yeryüzünde büyük iklim kuşaklarına bağlı olarak oluşan, büyük canlı topluluklarına biyom denir.
Y
D
Y
D
Y
D
Y
D
8. çıkış
7. çıkış
6. çıkış
5. çıkış
4. çıkış
3. çıkış
2. çıkış
1. çıkış
ÜNİTE
Y
D
Tam parazit bitkilerin klorofilleri
olmadığı için bu bitkiler fotosentez yapamaz.
Kommensalizmde birlikte yaşayan
iki türden biri bu birliktelikten yarar
sağlarken (konuk), diğer tür bundan (konak) etkilenmez.
10. Sınıf
3.
TANILAYICI AĞAÇ 3
Aşağıda bir tanılayıcı ağaç verilmiştir. Sorulan sorulara doğru-yanlış şeklinde tek cevap verip bu doğrultuda
ilerleyerek doğru çıkışı bulunuz.
Açık UçluSORULAR
Sorular
AÇIK UÇLU
4
1.
Belirli bir alanda yaşayan aynı türe ait bireylerin bir araya gelerek oluşturduğu bireyler topluluğuna ne ad verilir?
……………………………………………………………………………………………………………………………
2.
Ekotonlarda ;
a) Birey sayısı …………………
b) Çeşitlilik ……………………….
3.
Ekosistemdeki cansız abiyotik etmenler:
a) ……………………………………………………………………………………………………………………………
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………
c) ……………………………………………………………………………………………………………………………
d) ……………………………………………………………………………………………………………………………
e) ……………………………………………………………………………………………………………………………
4.
Ekositemin canlı faktörleri:
a) ……………………………………………………………………………………………………………………………
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………
c) ……………………………………………………………………………………………………………………………
5.
Ölü bitki ve hayvanlardaki organik artıkları parçalayarak madde döngüsüne katkıda bulunan canlı grubu :
………………………………………………………………………………………………………………………………
6.
Besin zinciri ya da besin piramidindeki her bir beslenme basamağına ne ad verilir?
………………………………………………………………………………………………………………………………
7.
Üreticiden tüketiciye doğru gidildikçe:
a) Biyokütle ……………………………….
b) Aktarılan enerji ……………………..
c) Biyolojik birikim ……………………….
8.
Havanın serbest azot miktarını artıran canlı grubu:
………………………………………………………………………………………………………………………………
9.
Toprağın azot miktarını artırmak amacıyla ekilebilecek bitki grubu:
………………………………………………………………………………………………………………………………
10. Havadaki karbondioksidi bağlayan olaylar:
a) ……………………………………………………………………………………………………………………………
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………
161
10. Sınıf
3.
ÜNİTE
11. Yoğun yağış alan, yüksek nem oranına sahip, canlı çeşitliliğinin fazla olduğu biyom çeşidine ne ad verilir?
……………………………………………………………………………………………………………………………
12. Sıcaklığın hem gün içinde hem de mevsimler arasında büyük farklılıklar gösterdiği, toprak yüzey sıcaklığının 60 °C’nin üstüne çıktığı biyom çeşidi:
………………………………………………………………………………………………………………………………
13. Sucul biyomlar arasında en fazla orana sahip biyom çeşidi:
……………………………………………………………………………………………………………………………
14. Hem etle hem de otla beslenen canlılara ne ad verilir?
……………………………………………………………………………………………………………………………
15. Amonyağı topraktaki azot hâline dönüştüren olayın ismi:
……………………………………………………………………………………………………………………………
16. En az iki canlının beslenme açısından bir araya gelerek oluşturduğu birlikteliğin genel adı:
……………………………………………………………………………………………………………………………
17. Sera etkisinden dolayı Dünya yüzeyinin aşırı ısınmasına …………………………………. denir.
Cevaplar:
1.
Popülasyon
2.
a) Az b) Çok
3.
a) Sıcaklık
c) İklim
b) Su
d) Toprak ve mineraller
e) Ph
4.
a) Üreticiler
c) Saprofitler
b) Tüketiciler
5.
Saprofitler
6.
Trofik düzey
7.
a) Artar
c) Artar
162
b) Azalır
8.
Denitrifikasyon bakterileri
9.
Baklagiller
10. a) Fotosentez
b) Kemosentez
11. Tropikal yağmur ormanları biyomu
12. Çöl biyomu
13. Tuzlu su biyomu
14. Omnivor(hepçil)
15. Nitrifikasyon
16. Simbiyotik (birlikte) yaşam
17. Küresel ısınma
Bulmaca 2 2
BULMACA
3
4
7
11
14
9
1
13
5
8
2
6
10
12
1.
Tek karakter bakımından yapılan çaprazlamaların genel ismi.
2.
Çevre koşullarının genin işleyişini değiştirmesi olayı.
3.
Bulunduğunda etkisini gösteren gene verilen isim.
4.
İki karakter bakımından yapılan çaprazlamalara verilen isim.
5.
Aynı karakterin ortaya çıkmasını sağlayan; biri anneden, diğeri babadan gelen kromozom.
6.
Allel genlerin birbirinin aynısı olması durumu.
7.
Aynı kromozom üzerinde bulunup birlikte hareket eden genlerin ismi.
8.
Bir karakterin oluşumunu birden fazla genin sağlaması olayı.
9.
Sadece homozigot durumda (baskın gen olmadığında) etkisini gösteren gen.
10. Canlının sahip olduğu özelliklerin ortaya çıkması olayı.
11. Kromozom veya genlerde meydana gelen ani değişimlere verilen isim.
12. Canlının sahip olduğu tüm genlerin gösterimi olayına verilen isim.
13. Aynı karakterin ortaya çıkmasını sağlayan genlere verilen isim.
14. Karakterlerin kuşaktan kuşağa aktarılma ve oranlarını inceleyen bilim dalı.
163
10. Sınıf
3.
BULMACA 3
ÜNİTE
2
1
5
4
6
3
7
9
10
8
13
12
11
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Birlikte yaşayan iki canlıdan birinin bu birliktelikten fayda görürken diğerinin bundan etkilenmeme olayı.
Belirli bir alanda yaşayan, aynı türe ait bireylerin bir araya gelerek oluşturduğu topluluk.
Canlının yaşayabildiği okyanus tabanından atmosferin en üst tabakasına kadar olan yaşam alanı.
Canlıların yaşam alanlarına denir.
Organik atıkları inorganik maddelere çeviren canlı grubu.
Beslenme bakımından iki ya da daha fazla canlılının bir arada yaşaması olayı.
Hem otla hem de etle beslenen canlı grubu.
Komünite ve cansız çevrenin birlikte oluşturduğu yapı.
İki farklı yaşama birliğinin kesişim alanı.
10. Beslenme bakımından birlikte yaşayan iki canlının da bu birliktelikten fayda sağlaması olayı.
11. Nitrit ve nitrat bakterilerinin topraktaki azot miktarını artırması olayı.
12. Belirli bir alanda yaşayan birden fazla popülasyonun bir araya gelerek oluşturduğu topluluk.
13. Etle beslenen canlı grubu.
164
CEVAP ANAHTARI
MİTOZ BÖLÜNME 1
MİTOZ BÖLÜNME 2
MİTOZ BÖLÜNME 3
MİTOZ BÖLÜNME 4
MİTOZ BÖLÜNME 5
1 E
1 B
1 A
1 C
1 D
2 C
2 E
2 E
2 C
2 E
3 E
3 A
3 C
3 D
3 C
4 E
4 E
4 C
4 C
4 C
5 E
5 B
5 B
5 A
5 D
6 C
6 C
6 C
6 C
6 C
7 A
7 E
7 A
7 C
7 A
8 C
8 D
8 D
8 C
8 E
9 E
9 C
9 E
9 A
9 D
10 D
10 B
10 B
10 D
10 E
11 D
11 E
11 C
12 B
MİTOZ BÖLÜNME 6
EŞEYSİZ ÜREME 1
EŞEYSİZ ÜREME 2
EŞEYSİZ ÜREME 3
EŞEYSİZ ÜREME 4
1 C
1 C
1 C
1 D
1 B
2 A
2 A
2 E
2 E
2 B
3 C
3 C
3 E
3 B
3 C
4 E
4 B
4 B
4 B
4 E
5 A
5 E
5 D
5 D
5 A
6 E
6 A
6 B
6 B
6 D
7 B
7 D
7 D
7 B
7 B
8 D
8 B
8 C
8 E
8 C
9 B
9 E
9 E
9 C
9 A
10 E
10 D
10 D
10 C
11 D
12 E
165
10. Sınıf
MAYOZ BÖLÜNME 1
MAYOZ BÖLÜNME 2
MAYOZ BÖLÜNME 3
MAYOZ BÖLÜNME 4
MAYOZ BÖLÜNME 5
1 C
1 E
1 A
1 A
1 B
2 A
2 E
2 B
2 C
2 E
3 B
3 B
3 C
3 D
3 B
4 C
4 D
4 A
4 A
4 B
5 B
5 B
5 D
5 B
5 C
6 E
6 E
6 C
6 A
6 A
7 E
7 E
7 C
7 A
7 E
8 A
8 D
8 C
8 D
8 A
9 A
9 D
9 D
9 B
9 E
10 E
10 E
10 C
10 B
11 D
11 E
EŞEYLİ ÜREME 4
İNSANDA ÜREME VE
GELİŞME 1
12 C
EŞEYLİ ÜREME 1
EŞEYLİ ÜREME 2
1 D
1 A
1 E
1 E
1 C
2 C
2 D
2 C
2 C
2 E
3 D
3 C
3 B
3 A
3 B
4 C
4 C
4 D
4 D
4 E
5 A
5 B
5 A
5 D
5 C
6 A
6 E
6 C
6 C
6 E
7 B
7 D
7 D
7 D
7 B
8 D
8 E
8 A
8 E
8 A
9 E
9 D
9 D
9 B
9 C
10 C
10 B
10 C
11 E
11 B
11 C
12 D
12 E
13 C
166
EŞEYLİ ÜREME 3
10 B
İNSANDA ÜREME VE
GELİŞME 2
İNSANDA ÜREME VE
GELİŞME 3
İNSANDA ÜREME VE
GELİŞME 4
KARMA TEST 1
1 E
1 E
1 C
1 C
1 E
2 B
2 E
2 A
2 C
2 E
3 A
3 E
3 E
3 A
3 C
4 E
4 C
4 E
4 E
4 D
5 B
5 B
5 E
5 E
5 A
6 D
6 B
6 D
6 E
6 A
7 A
7 E
7 B
7 A
7 D
8 B
8 E
8 C
8 C
8 B
9 C
9 D
9 E
9 C
10 C
10 E
10 B
10 D
11 A
11 D
12 D
13 C
KAN GRUPLARI 1
1 A
1 B
1 E
1 E
1 E
2 D
2 D
2 D
2 E
2 E
3 C
3 E
3 A
3 B
3 C
4 D
4 B
4 A
4 A
4 E
5 D
5 D
5 B
5 C
5 D
6 B
6 C
6 D
6 B
6 E
7 D
7 E
7 B
7 C
7 E
8 A
8 E
8 E
8 D
8 D
9 E
9 B
9 D
9 C
9 D
10 A
10 E
10 D
10 A
10 B
11 B
11 D
11 C
11 E
11 E
12 C
12 E
13 D
13 C
167
10. Sınıf
KAN GRUPLARI 2
SOY AĞACI
SOY AĞACI
SOY AĞACI
KARMA TEST 2
CİNSİYETE BAĞLI KALITIM
1
2
3
1 E
1 A
1 C
1 C
1 A
2 D
2 C
2 A
2 C
2 B
3 B
3 E
3 E
3 D
3 E
4 B
4 D
4 E
4 B
4 A
5 B
5 E
5 A
5 B
5 C
6 D
6 E
6 D
6 C
6 A
7 D
7 E
7 D
7 E
7 C
8 E
8 A
8 D
8 D
8 D
MODERN GENETİK 2
KLASİK VE MODERN
ISLAH YÖNTEMLERİ 1
KLASİK VE MODERN
9 B
10 C
KARMA TEST 3
MODERN GENETİK 1
1 A
1 C
1 B
1 C
1 A
2 A
2 C
2 D
2 E
2 E
3 D
3 D
3 C
3 B
3 E
4 D
4 C
4 B
4 E
4 E
5 E
5 C
5 C
5 E
5 C
6 B
6 E
6 C
6 B
6 B
7 E
7 A
7 A
7 E
7 C
8 B
8 E
8 D
8 E
8 E
9 E
9 D
10 C
11 D
12 E
168
9 E
KLASİK VE MODERN
1 D
1 E
1 E
1 E
1 E
2 E
2 A
2 A
2 B
2 E
3 B
3 E
3 B
3 E
3 C
4 D
4 B
4 E
4 B
4 E
5 C
5 D
5 D
5 C
5 E
6 E
6 E
6 E
6 C
6 C
7 C
7 D
7 A
7 D
7 C
8 B
8 B
8 B
8 A
8 C
9 E
9 A
9 A
9 C
9 E
10 B
10 D
10 C
10 A
11 E
11 E
11 C
11 A
12 E
12 B
12 E
12 B
13 B
13 C
1 A
1 E
1 E
1 E
1 A
2 D
2 D
2 A
2 C
2 C
3 E
3 C
3 C
3 E
3 E
4 B
4 E
4 A
4 E
4 E
5 B
5 D
5 A
5 A
5 D
6 E
6 E
6 C
6 E
6 E
7 D
7 D
7 D
7 A
7 B
8 C
8 E
8 E
8 C
8 E
9 A
9 D
9 C
9 C
9 E
10 E
10 B
10 D
10 B
10 B
11 B
11 C
11 D
11 C
12 A
12 D
12 E
169
10. Sınıf
1 A
1 D
2 E
BİYOMLAR 1
1 B
1 C
1 E
2 A
2 B
2 B
2 E
3 C
3 D
3 E
3 A
3 E
4 E
4 B
4 D
4 E
4 D
5 A
5 E
5 D
5 D
5 E
6 B
6 C
6 D
6 C
6 A
7 C
7 A
7 D
7 B
7 B
8 B
8 C
8 C
8 C
8 A
9 E
9 E
9 C
9 D
9 E
10 D
10 E
10 E
11 C
11 B
10 E
12 C
BİYOMLAR 2
BİYOMLAR 3
Karma Test 4
1 E
1 E
1 A
2 E
2 E
2 D
3 B
3 E
3 B
4 E
4 A
4 E
5 B
5 E
5 B
6 C
6 E
6 B
7 E
7 A
7 A
8 D
8 D
8 E
9 E
9 E
9 C
10 D
10 B
11 E
11 A
12 C
13 C
14 D
170
ETKİNLİK 1A:
Evre: Metafaz
Gerçekleşen olaylar: Kardeş kromatitler ekvatoral
düzleme karşılıklı olarak yerleşir. İğ ipliğine tutunan
kromatitler çok belirgin hâldedir. Sentromerde her
kromatit için bir tane kinetokor bulunur. İğ iplikleri
kinetokorlara bağlanır.
Evre: Telofaz
Gerçekleşen olaylar: Profazın tam tersi olaylar söz
konusudur. Çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden
oluşur. Kromozomlar, kromatin ağına dönüşür. ER
zarı yeniden oluşur. Çekirdek yeniden oluşur. İğ iplikleri yok olur.
Telofazla karyokinez tamamlanır. İki çekirdek taşıyan bir hücre oluşur. Böylece sitoplazma bölünmesine geçilir.
Evre: Profaz
Gerçekleşen olaylar: Mitoz bölünmenin ilk evresidir.
Çekirdek zarı erir, çekirdekçik kaybolur ve kromatin ağı kısalıp kalınlaşarak kromozom hâlini alır. ER
zarı erir kaybolur. Kromatin ağı ile kromozom, aynı
yapı ve özelliktedir. Sadece şekli değişir. İnterfazın
S evresinden sonra her kromozom iki kromatitden
oluşur. Bu kromatitlere kardeş kromatitler adı verilir.
Kardeş kromatitler sentromer bölgesinden bir arada tutulur.
Evre: Anafaz
Gerçekleşen olaylar: Kardeş kromatitler sentrozomların oluşturduğu iğ iplikleri ile farklı kutuplara
doğru çekilir. Kısaca kardeş kromatitler birbirinden
ayrılır. Kromozomların kutuplara hareketi kromozomlara bağlı ig ipliklerinin boyunun kısalması ile
oluşur. birbirinden ayrılmış kromatitlere kromozom
adı verilir.
171
10. Sınıf
ETKİNLİK 1B:
BİTKİ HÜCRESİ
HAYVAN HÜCRESİ
Sentrozom eşleşmesi yoktur.
Sentrozom eşlenmesi görülür.
Sitoplazma ara plak oluşumu ile bölünür.
Sitoplazma boğumlanma ile bölünür.
Sitokinez içten dışa doğru gerçekleşir.
Sitokinez dıştan içe doğru gerçekleşir.
İğ ipliği oluşumunda özel proteinler görev alır.
İğ ipliği oluşumunu sentrozom sağlar.
Sitokinezde golgi organeli görev yapar.
Mikroflament adı verilen halka boğumlanmada görev
alır.
ETKİNLİK 1C:
a.
Hücre belirli büyüklüğe erişmiş, büyüme faktörü yeterli ise,
b.
Hücre bölünme özelliğine sahipse devam et sinyali verilir.
c.
DNA hasarı ve hücrenin büyüklüğü kontrol edilir, uygunsa devam et sinyali verilir.
d.
İğ iplikleri kinetokorlara tam olarak bağlanmışsa devam et sinyali verilir.
Tanılayıcı Ağaç I: 3 numaralı çıkış
172
ETKİNLİK 2A:
1.
Amipte gözlenen yandaki eşeysiz üreme çeşidi bölünerek üreme’dir
Çekirdek
Sitoplazma
Zar
3.
2.
Planaryada gözlenen yandaki üreme çeşiti
rejenerasyonla üreme’dir.
Bu olay omurgalı canlılarda onarımı sağlar,
bazı omurgasızlarda ise üremeyi sağlar.
Yan taraftaki üreme çeşidi çelikle üreme
olup aynı kalitede ve kısa sürede ürün elde
edilmesine imkân sağlar.
Üreme çeşidi: vejetatif (sürünücü gövde ile) üreme
Bu üreme çeşidini sağlayan bölüme türü: Mitoz bölünme
173
10. Sınıf
ETKİNLİK 2B:
ETKİNLİK 2C:
M
İ
af
az
afaz
Profaz
Met
İ NT
F
S
ER
G2
1) Y 2) D 3) D 4) D
ETKİNLİK 2D:
G1
AZ
An
ez
Sitokin z
a
lof
Te
Z
TO
Her olayın gerçekleştiği evreyi verilen boşluklara
doğru bir şekilde yazınız.
1) Y 2) D 3) Y 4) Y 5) D 6) D 7) D
ETKİNLİK 3A:
1. dört
2. birbirinden farklıdır 3. değişmez
4. vücut
5. eşeyli
6. üreme
7. gözlenmez
8. tüm
9. geçiremez
10. farklı
11. eşeyli üreme
12. yoktur
1.
Hücre bölünmesine hazırlık evresi olarak isimlendirilen evre interfazdır.
2.
DNA sentezinin gerçekleştiği evre S evresidir.
3.
G2 kontrol noktasından sonra gerçekleşen, protein sentezi ve organel sayısının artırıldığı evre G2
evresidir.
4.
Hayvanlarda mikrotübüllerin bitkilerde golgi organelinin görev yaptığı evre sitokinezdir.
5.
Çekirdek zarı, çekirdekcik, ER zarının yeniden
oluştuğu evre telofazdır.
1)Y
6.
İğ iplikleri yardımıyla kromozomların kutuplara
doğru çekildiği evre anafazdır.
10)Y
11)D
12)D
13)Y
14)Y
17)Y
18)D
19)Y
20)Y
21)D
7.
Kardeş kromatitlerin karşılıklı olarak dizildiği evre
metafazdır.
8.
Çekirdek zarı, çekirdekcik ve ER zarının eridiği
evre profazdır.
1.
9.
Kromozom sayısı ve yapısının değişmeden iki hücreyi meydana getirdiği hücre bölünmesi mitoz bölünmedir.
bitki, hayvan ve insanlarda üreme hücrelerinin oluşma-
10. Bölünme sonucu oluşmuş yeni hücrede protein
sentezi, organel sentezi gibi olayları olduğu evre
interfazdır.
11. Sitokinez hayvan hücrelerinde boğumlanma ile
bitki hücrelerinde ara lamel oluşumuyla gerçekleşir.
ETKİNLİK 3B:
2)D
3)D
4)D
5) Y
6)D 7)D 8)Y 9)D
15)D
16)Y
ETKİNLİK 3C:
a) Eşeyli Üremenin temeli mayoz bölünmedir. Mayoz;
sını sağlar. Yani mayoz bölünme sonucunda yumurta
ve sperm gibi gametler üretilir.
b) Mayoz bölünme ve döllenme, canlılarda nesiller
boyunca kromozom sayısının sabit kalması sağlanır.
c) Mayoz bölünme tür içinde çeşitliliği sağlar. Mayoz
sırasında gerçeklesen parça değişiminden dolayı olu-
şan hücreler ana hücreden farklı genetik yapılara sahip
12. Anafaz evresinde iğ iplikleri kromozomları sentromer bölgesinde tam bağlamamışsa kromozomlarda ayrılmama gerçekleşir.
olur.
13. Tek hücrelilerde üreme, çok hücrelilerde büyüme
gelişme ve yaraların onarını mitoz bölünme ile gerçekleşir.
lenmiş yumurta hücresine zigot denir. Zigot, n kromo-
14. Sitoplazma içinde iki çekirdeğin oluştuğu evre telofazdır.
174
2. Erkek ve dişi üreme hücrelerinin çekirdekleri birleşir.
Bu olaya döllenme denir. Döllenme sonucu oluşan dölzomu erkek gametten, n kromozomu da dişi gametten
aldığı için 2n kromozomludur.
3. Sadece üreme ana hücrelerinde (2n) görülür.
4. Mayoz I, kromozom sayısının yarıya indirilmesini
sağlayan kısımdır. İnterfaz evresinde DNA kendini
eşler. Profazda homolog kromozomlar yan yana gelerek birbiri üzerinde sarılır ve tetrat adını verdiğimiz
yapıyı oluşturur. Tetratlarda kardeş olmayan kromatitler arasında parça değişimi olur. Metafazda homolog
kromozomlar hücrenin ortasında dizilir ve anafazda
kutuplara doğru çekilir. Kromozom sayısı 2n olan ana
hücreden Kromozom sayısı “n” olan iki yavru hücre
oluşur ve mayoz I tamamlanır.
5. Mayoz II ise mitoza benzer. Farkı hazırlık aşamasın-
da DNA tekrar kendini eşlemez. Mayoz II’de n kromozom sayısına sahip her bir hücreden aynı kromozom
11. Mitoz
a. Vücut hücrelerinde görülür.
b. Kromozom sayısı değişmez.
c. Oluşan hücrelerin gen yapısı aynıdır.
d. Bütün canlılarda görülür.
e. Kalıtsal çeşitlilik yoktur
Mayoz
a. Üreme ana hücrelerinde görülür.
b. Kromozom sayısı yarıya iner.
c. Oluşan hücrelerin gen yapısı farklıdır.
d. Eşeyli üreyen canlılarda görülür.
e. Kalıtsal çeşitlilik vardır
sayısına sahip iki yavru oluşur. Böylece mayoz sonunda “n” sayıda kromozom sayısına sahip dört hücre
oluşur.
6. Çekirdek bölünmesi ve sitoplazma bölünmesinde
görülen kromozomların belirginleşmesi, kromozomların
ayrılması, iğ ipliklerinin kullanılması, çekirdek zarının
ETKİNLİK 4A:
1)D
2)D 3)Y
4)D
10)D
11)D
12)D
17)D
18)D
19)Y
5)D
13)D
6)D
14)Y
7)D 8)Y
15)D
9)D
16)D
erimesi ve yeniden oluşması olayları ortaktır.
7. Mayoz I’de homolog kromozomlar ayrılır, Mayoz
II’de kardeş kromatitler ayrılır.
Mayoz I’de DNA eşlenir, Mayoz II’de DNA eşlenmez.
Mayoz I’de kromozom sayısı yarıya iner, mayoz II’de
ETKİNLİK 4B:
1)D
2)D
9)D
10)D
16)D
3)D
4)Y
17)D
11)Y
5)Y
12)D
18)D
6)D
13)D
7)D
14)Y
8)D
15)D
19)Y
sabit kalır.
Mayoz I’de parça değişimi görülür, mayoz II’de görülmez.
8. Parça değişimi mayoz bölünmenin en önemli olayı-
dır. Parça değişimi, yeni gen kombinasyonlarına olanak
sağladığı için tür içi çeşitliliği artırır. Bu da değişen
ETKİNLİK 4C:
1)D
2)D
9)D
10)D
16)Y
3)D
11)D
4)D
5)Y
12)D
6)D
13)D
7)D
14)Y
8)Y
15)D
17)D
ortam koşullarına uyum sağlama kabiliyetini artırır.
9. Hayır, kromozom sayısı yarıya indiği için bir daha
mayoz geçiremez.
10. Kromozom sayısının yarıya inmesi mayoz I’de,
DNA miktarının yarıya inmesi mayoz II’de olur.
175
10. Sınıf
ETKİNLİK 5A:
ETKİNLİK 4D:
Replikasyon
Partenogenez
İnterfaz
Mitoz
Anafaz
Tetrat
Rejenerasyon
Cross-over
Haploit
Oogenez
Vejetatif
A. Yukarıdaki verilen kavramları kullanarak aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
1.
Canlıların sahip olduğu genlerin tamamına genotip
denir.
2.
Bir karakter için aynı genleri taşıyan birey homozigottur.
Orta lamel
Tomurcuklanma
Konjugasyon
3.
Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan dış görünüşe fenotip denir.
1.
Hidrada görülen eşeysiz üreme çeşiti tomurcuklanmadır.
2.
Homolog kromozomların bir araya gelerek oluşturduğu dörtlü yapı tetrattır.
3.
Memeli dişilerinde yumurta oluşumunu sağlayan
olay oogenezdir.
4.
Deniz yıldızında kopan parçaların kendini tamamlayarak birey sayısını artırması rejenerasyondur.
5.
İnterfaz evresinde DNA miktarının iki katına
çıkması olayına replikasyon denir.
6.
Bakteri ve paramesyumda gözlenen kalısal çeşitliliği artıran üreme çeşiti konjugasyondur.
7.
7.
Arılar ve karıncalarda gözlenen mayoz bölünme
sonucu oluşan yumurtaları döllenme olmaksızın
yeni bireyleri oluşturması olayı partenogenezdir.
8.
8.
Kromozomların birbirinden ayrılarak zıt kutuplara
çekildiği evre anafazdır.
9.
Erkek arılarda sperm oluşumu mitoz bölünme ile
sağlanır.
4.
Homolog kromozomlarda karşılıklı lokuslarda bulunan ve aynı karakterin ortaya çıkmasını sağlayan
genlere alel gen denir.
5.
Alel genler arasında baskınlık çeniklik ilişkisi yoktur
ve her iki gen bir araya geldiğinde ara bir karakter
oluşması olayına eksik baskınlık denir.
6.
Sadece homozigot durumda etkisini gösteren
gene resesif gen denir.
Bir karakterden sorumlu iki alel geninde birbirinden farklı olmasına heterezigot denir.
Canlıların sahip olduğu genlerle çevrelerine uyum
sağlamaları olayına adaptasyon denir.
9.
Her iki geninde frekansı eşittir. İki gen bir araya
geldiğinde her iki geninde etkisi ortaya çıkar. Bu
olaya eş baskınlık denir.
10. Bitkilerde hücre çeperi bulunduğu için boğumlanma gözlenmez ve sitokinez orta lamel ile meydana
gelir.
10. Bir kromozom üzerinde birden fazla genin bir ara-
11. Bu evrede hücre hem hacmini hem de yüzeyini artırır. DNA sentezi,protein sentezi ve organel sayısının artırıldığı evre interfazdır.
11. Kan gruplarında A ve B alleleri bir araya geldiğinde
12. Mayoz bölünme sonucunda haploit kromozomlu
dört hücre oluşur.
13. Kopan parçanın eksik kısmını tamamlayıp yeni
canlıyı oluşturarak yeni canlılar üretmesine hayvanlarda rejenerasyonla üreme, bitkilerde vejetatif
üreme denir.
14. Kromozom sayısı ve yapısının değişmediği hücre
bölünmesine mitoz denir.
15. Partenogenez sonucu oluşan erkek arı haploit kromozomlu olduğu için mayoz geçiremez.
16. Hücrenin bölünmeye hazırlık yaptığı evreye interfaz evresi denir.
176
da bulunması durumuna bağlı gen denir.
her iki gende fenotipte etkisini gösterir bu olaya eş
baskınlık denir.
12. Canlının sahip olduğu genlerin AaBBCc şeklinde
ifade edilmesine genotip denir.
13. Baskın gen olmadığında fenotipte etkisini gösteren gene resesif gen denir.
14. Değişen ortam koşullarına canlının uyum sağlaması olayına adaptasyon denir.
ETKİNLİK 5B:
ETKİNLİK 5D:
1.
D
1.
D
2.
D
2.
D
3.
D
3.
D
4.
Y
4.
D
5.
Y
ETKİNLİK 5C:
Aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan kısımları
ETKİNLİK 5E:
doldurunuz.
1.
D
1.
AaBbCCDdEe genotipine sahip canlının sahip ol-
2.
D
duğu heterezigot karakter sayısı 4’tür.
3.
D
KkMmNnOO genotipine sahip canlının kendileşti-
4.
D
2.
rilmesiyle oluşacak genotip çeşit sayısı 27’dir.
3.
Sahip olduğu 8 karakterden 3’ü heterezigot, 5’i
homozigot olduğuna göre 23=8"8 çeşit gamet
Tanılayıcı ağaç 2: 2 numaralı çıkış
oluşturur. .
4.
Renk körü bir baba ile taşıyıcı annenin taşıyıcı kız
çocuklarının olma ihtimali % 25’tir.
5.
KkLlMmNn genotipine sahip canlıda KL bağlı gen-
1)D
2)D
3)D
4)Y
5)D
çeşit sayısı 8 çeşit’tir.
6)D
7)D
8)D
9)Y
10)Y
Heterezigot A kangruplu anne ile, heterezigot B
11)D
12)D
13)D
14)D
15)Y
kan gruplu babanın O kan grubuna sahip çocukla-
16)Y
17)D
18)D
dir. Bu bireyin cross-oversız oluşturacağı gamet
6.
rının oluşma olasılığı %25’tir.
7.
Bir hastalık sadece erkek bireylerde görülüyor ve
babadan erkek çocuklarına geçiyorsa bu özellik Y
8.
ETKİNLİK 6B:
kromozomu üzerinde taşınır.
1)D
2)D
3)D
4)Y
5)D
AaBbCcDd genotine sahip canlını kendileştirilme-
6)D
7)Y
8)D
9)D
10)D
11)Y
12)D
13)D
14)D
15)Y
16)D
17)Y
18)D
siyle oluşacak fenotip çeşit sayısının genotip çeşit
sayısına oranı 16/81’dir.
9.
ETKİNLİK 6A:
X kromozomu üzerinde çekinik genle aktarılan bir
hastalıkta kız çocuğu hasta ise baba kesinlikle
hasta’dır.
10. Kan grupları kalıtımında baskınlık-çekinikllik, eş
baskınlık ve çok alellik gözlenir.
177
10. Sınıf
ETKİNLİK 6E :
ETKİNLİK 6C:
1)D
2)D
9)D
10)D
11)D
16)D 17)D
18)D
3)Y
4)D
5)D
12)Y
6)D
13)D
7)D
8)Y
14)D
15)D
Aşağıdaki verilen besin piramidiyle ilgili verilen soruların cevaplarını boşluklara yazınız.
an
Atmaca
Yılan
ıc
Aşağıda verilen ifadelerin boş bırakılan kısımlarını
uygun kavramlarla doldurunuz.
Ay
rış
tır
ıc
lıla
r
ETKİNLİK 6D:
İkincil tüketici
Kurbağa
Birincil tüketici
Çekirge
Popülasyon
Omnivor
Beslenme
Tür
Trofik Düzey
Denitrifikasyon
Biyosfer
Kilit taşı tür
Ekoton
Besin zinciri
Biyokütle
Mutualizm
Biyolojik birikim
CO2
Güneş
enerjisi
H2O
1.
Biyokütlesi en az olan canlı ayrıştırıcı canlıdır.
2.
Biyokütlesi en fazla olan canlı buğdaydır.
İki farklı komünite arasındaki geçiş bölgelerine
ekoton adı verilir.
3.
Vücudunda zehirli madde birikimi en az olan canlı
Belirli bir bölgede, belirli bir zaman diliminde yaşayan, aynı türden bireylerin oluşturduğu topluluğa
popülasyon denir.
4.
Besin zincirinde bir basamaktan diğerine enerjinin
5.
Her basamakla bağlantılı olan canlı grubu ayrıştırı-
6.
Kurbağa sayısı artınca yılan ve atmaca sayısı artar.
7.
Birinci tüketici sayısı artınca kurbağa, yılan ve at-
1.
Besin zincirindeki beslenme basamaklarından her
birine trofik düzey denir.
2.
3.
4.
Buğday
Ortak bir atadan meydana gelen, yapı ve görev
bakımından benzer özelliklere sahip, aralarında
çiftleştiklerinde verimli döller verebilen bireyler
topluluğuna tür adı verilir.
5.
Mutualizm iki ya da daha fazla türün karşılıklı yarar
sağladıkları bir yaşama biçimidir.
6.
Dünya üzerinde canlıların yaşadığı alanların tamamı biyosfer olarak adlandırılır.
7.
Hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklı besinleri
tüketen canlılara omnivor beslenme denir.
buğdaydır.
ancak % 10’u aktarılır.
cı canlılardır.
maca sayısı artar.
ETKİNLİK 6F
ETKİNLİK 6H
ETKİNLİK 6I
1. D
1. D
1. Y
2. Y
2. D
2. D
3. D
3. D
3. D
Her beslenme basamağındaki canlıların toplam organik madde ağırlığına biyokütle adı verilir.
4. D
4. Y
4. D
10. Bir besin zincirine giren zehirli bir madde, besin
zincirini oluşturan farklı trofik düzeylerindeki organizmaların dokularında gittikçe artan oranda birikmesi olayına biyolojik birikim denir.
5. D
5. D
5. Y
6. D
6. Y
6. Y
7. D
7. D
7. D
8. D
8. D
8. Y
9. Y
9. D
9. D
10. D
10. Y
8.
9.
Bir ekosistemde üretici canlılardan son tüketici
canlılara doğru besinin aktarıldığı yola besin zinciri
denir.
11. Bazı türler ekosistem içerisinde diğer canlılardan
daha fazla etkiye sahiptir. Böyle türlere kilit taşı tür
adı verilir.
12. Toprakta bulunan nitrit ya da nitratın, bakteriler tarafından atmosferdeki azot gazına dönüştürülmesine denitrifikasyon adı verilir.
178
Tanılayıcı Ağaç 3: 1 numaralı çıkış
BULMACA 1
2
3
M
1
H
7
Ü
P
C
R
E
10
T
A
A
R
O
F
A
A
P
Z
B
O
Ğ
U
M
L
A
N
M
A
S
I
N
8
A
İ
N
T
E
R
Z
L
A
6
D
K
H
A
9
13
Z
M
H
İ
P
L
T
M
A
15
Z
5
F
4
11
F
A
Y
O
İ
P
T
L
O
H
Ü
İ
T
C
M
O
Z
H
Ü
C
R
E
E
P
T
E
R
E
R
A
O
Z
Ç
12
S
E
N
T
R
O
A
T
İ
N
A
Ğ
I
M
E
R
L
K
14
R
O
M
Ğ
BULMACA 2
11
1
M
O
N
3
4
D
D
O
H
İ
B
R
İ
9
T
Ç
A
P
R
A
Z
L
A
M
7
14
B
G
A
E
Ğ
N
U
M
H
E
T
İ
İ
K
13
A
N
5
B
İ
8
I
T
S
A
H
R
N
Ç
G
İ
Y
N
E
K
O
T
2
M
H
D
O
M
İ
F
T
M
N
6
O
İ
K
A
S
Y
K
O
A
L
L
Z
İ
G
O
L
E
N
K
O
O
A
T
10
F
Ğ
E
L
G
E
N
N
N
O
T
İ
P
L
L
12
G
E
N
O
T
İ
P
K
179
10. Sınıf
BULMACA 3
2
P
1
K
O
M
E
N
S
A
L
İ
Z
M
B
İ
T
A
T
M
N
İ
V
O
P
Ü
5
L
S
A
4
6
S
3
B
İ
Y
O
S
P
F
E
R
7
O
İ
N
M
F
B
İ
İ
T
E
10
Y
K
O
R
S
İ
S
T
E
M
U
13
12
O
T
K
K
T
U
A
O
O
A
R
M
N
L
N
Ü
K
Z
11
180
A
O
9
8
H
N
İ
T
R
İ
F
İ
K
A
S
Y
O
N
Z
V
İ
M
O
T
R
E
SÖZLÜK
A
anaç
: Yemiş verecek durumdaki ağaç.
antijen
: Organizmada bağışıklık tepkisine yol açan yabancı molekül.
antiseptik
: Vücudun çeşitli kısımlarını mikroplardan arındırmak için kullanılan
kimyasal madde.
antikor
: Çok hücreli organizmaların bağışıklık sistemi tarafından antijene
karşı geliştirilen glikoprotein yapısındaki moleküller.
B
biyokütle
: Belli bir alanda bulunan organizmaların su dışındaki toplam kuru
madde kütlesi.
biyom
: Geniş bir alana yayılmış bitki örtüsü ve bununla ilişkili mikroorganizmalar, mantarlar ve hayvanlar.
biyosfer
: Canlı organizmaların birbirleriyle ilişkilerinin sürdüğü kayaç, su ve
hava katmanlarından oluşan yeryüzü örtüsü.
biyoteknoloji
: Canlı hücreleri kullanarak biyolojik tekniklerle endüstri, tıp, tarım
vb. alanlarda kullanılmak üzere materyal üretimi.
Ç
çiğ
: Su buğusunun soğuk havalarda, yerde, bitkiler, ağaçlar ve öteki
nesneler üzerinde donmasıyla oluşan ince su damlacıkları.
D
döl
: Canlıların üremesi sonucu ortaya çıkan yeni birey veya bireylerin
bütünü.
E
elektroforez
: Moleküllerin, nişasta gibi jel yapılı maddeler bulunan ortamda
elektriksel alanın etkisiyle göç hızlarının farklılığından yararlanılarak
ayrılmaları.
ekoloji
: Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim
dalı.
181
10. Sınıf
ekolojik niş
: Komünitedeki bir türün kendi etkinlikleri ve ekosistemdeki diğer
elemanlarla etkileşimde üslendiği rolü.
ekosistem
: Belli bir alanda yer alan tüm organizmalar ve bu organizmalarla
etkileşim içerisinde bulunan abiyotik faktörler.
emeç
: Su ve kara yosunları ile bazı bitkilerin kökü andıran tutunma organı.
etik
: Ahlaki, ahlakla ilgili.
F
fosil
: Geçmiş yer bilimi zamanlarına ilişkin hayvanların ve bitkilerin yer
kabuğu kayaçları içindeki kalıntıları veya izleri.
G
gonozom
: Eşeyin belirlenmesinde rol oynayan eşey kromozomları.
H
habitat
: Bir organizmanın barındığı ve kendine özgü özellikler gösteren yaşam ortamı.
I
ıslah
: Bir hayvan veya bitki türünden daha iyi verim alabilmek amacıyla
yapılan işlem.
K
kallus
: Organize olmamış, farklılaşmamış bitki hücrelerinin çoğalmış kütlesi.
karyotip
: Kromozomların uzunluk, bant özellikleri, sentromer konumu gibi
karakterlere göre sınıflandırılıp dizilmesi.
kolon
: Omurgalılarda kalın bağırsağın rektumdan önce gelen, dışkıdaki
fazla suyu emen bölgesi.
koloni
: Topluluk, küme. Özellikle bakteri kültüründe bir araya gelen mikroorganizmaların oluşturduğu, çıplak gözle görülen küme.
komünite
: Belirli bir alanda yaşayan organizmaların tümü.
kültür ortamı
: Canlı veya uyku durumunda olan belirli mikroorganizmaların yetiştirmek ve geliştirmek üzere aşılandığı besin maddeleri ortamı.
182
L
lenf
: Damarlarında dolaşan kanla, doku ögeleri arasında aracı görevi
yapan, kan plazması ve lenfositten oluşan saydam, sarı renkte bir
sıvı.
M
mikroenjeksiyon
: Özel mikropipetlerle tek bir hücrenin içine madde sokulması.
mukus
: Goblet hücreleri tarafından salgılanan musin salgısının suyla teması sonucu biçimlenen bir glikoprotein.
mutasyon
: Genomik DNA dizilerinde kendiliğinden ya da ışın, kimyasal maddeler gibi etkenler sebebiyle meydana gelen herhangi bir değişiklik.
O
otozom
: Eşey kromozomları dışında kalan kromozom grubu, vücut kromozomları.
P
pestisit
: Bitki ve hayvanları zararlılardan korumak için mücadele amacıyla
kullanılan kimyasal ilaçlar.
plankton
: Denizlerde ve tatlı sularda, suyun hareketi ile pasif olarak sürüklenen küçük organizmalar.
popülasyon
: Belirli bir coğrafik bölgeye yerleşen bir türün bireylerinin oluşturduğu topluluk.
preparat
: Mikroskop altında inceleme yapmak için hazırlanan lam, lamel ve
doku örneğinden oluşan nesne.
R
radyasyon
: Elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı
ya da aktarımı.
reseptör
: Hücre içinde ya da üzerinde hormon, ilaç, virüs vb. nin özel olarak
bağlandığı ve bazı hâllerde özel bir hücre cevabının verilmesine
yol açan veya bunların hücreye girmesini sağlayan, protein veya
glikoproteinden oluşan yer veya yapı. Almaç.
restriksiyon enzimi : DNA’yı belirli bir noktadan kesen enzim.
183
10. Sınıf
S
sendrom
: Özel bir bozukluğu belirleyen, bir arada görülen, teşhisi kolaylaştıran bulgu ve belirtilerin tümü.
steril
: Canlı mikroorganizmalardan ve virüslerden arındırılmış.
T
teori
: Gözlem konusu olan bir sınıf, olay ve ilişki üzerinde yapılan deneyler sonucu doğruluğu hemen hemen kesinleşen yöntemli açıklama.
tümör
: Hücrelerin anormal çoğalmasıyla oluşan büyüme.
U
ultrason
: İnsan kulağının alamayacağı nitelikte olan yüksek frekanslı ses titreşimi.
V
varyasyon
: Bir türün bireylerindeki aynı karakterin farklı şekilleri, değişiklik, çeşitlilik.
184

parazitlikleri tayga

Transkript

Benzer belgeler

Mayoz, Eşeyli Üreme - Biyoloji Ders Notları

Slayt 1 - Atatürk Üniversitesi

Adı - Fen Okulu |www.fenokulu.net

330 - lýse 2. sınıf öðrencýlerýnýn mýtoz ve mayoz bölünme konuları

1. üniteçalışma soruları

mitoz may - WordPress.com

Hücrenin Yapısı ve Hücre Bölünmesi

biyoloji testi soru kitapçığı