Tek Kullan›ml›k Aletlerin Tekrar Kullan›m›

Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 35-39
tan
H as
e
f
İn
ek
si
yonları
Tek Kullan›ml›k Aletlerin
Tekrar Kullan›m›
Dr. Kenan HIZEL*
* Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Klinik Bakteriyoloji ve
‹nfeksiyon Hastal›klar› Anabilim Dal›, Ankara.
Tan›mlar
Tek kullan›ml›k alet (single use device):
Üzerinde “tek kullan›ml›k” yaz›p yazmad›¤›na
bak›lmaks›z›n, tek bir hastada tek bir ifllem için
kullan›ld›ktan sonra at›lmas› öngörülen alettir.
Tekrar steril etme (resterilizasyon): Paketinden ç›kmam›fl ancak sterilitesi bozulmufl aletlerin tekrar sterilizasyonu.
Tekrar ifllemden geçirme (reprocessing):
Paketinden ç›kar›lm›fl, ancak hastan›n kan ve vücut s›v›lar› ile temas etmemifl aletin paketleme
ve sterilizasyon ifllemlerine tekrar sokulmas›.
Tekrar kullan›m (reuse): Bir hastada kullan›lan aletin temizleme-paketleme-sterilizasyon ifllemlerinden geçirilerek baflka bir hastada tekrar
kullan›lmas›d›r (1). Aletin do¤rudan hastaya temas etmeyip, operasyon masas›na getirilmesi ve
üzerine kan ya da di¤er vücut s›v›lar›n›n s›çramas› da bu tan›m içine girmektedir. Tekrar kullan›mda üretici firma onay› aranmamaktad›r.
Tek kullan›ml›k aletlerin tekrar kullan›lmas›n›n ana nedeni ifllem maliyetlerini düflürebilmektir. Bir aletin tekrar kullan›lmas›n›n ifllemin
maliyetini yar› yar›ya düflürdü¤ü belirlenmifltir.
Avustralya’da bu tür malzemelerin tekrar kullan›m› sonucu y›lda 100 milyon dolar kâr edildi¤i
bildirilmektedir (2). Amerika Birleflik Devletleri
(ABD)’nde her y›l perkütan transluminal koroner
anjiyoplasti (PTCA) kateterlerinin tekrar kullan›m›yla 50 milyon, endoskopik retrograt kolanjiyopankreatografi (ERCP) sfinkterotomlar›n›n tekrar
kullan›lmas›yla 65 bin dolar, elektrofizyoloji aletlerinin tekrar kullan›lmas›yla en az 115 bin dolar
üzerinde maliyetin afla¤› çekildi¤i saptanm›flt›r
(3-5). Ekonomik neden d›fl›nda zamandan kazanma ve baz› aletlerin özelli¤i (denenmifllik, elde
edilmesinde zorluk vb.) de tekrar kullan›m› gündemde tutmaktad›r.
Tek kullan›ml›k aletler dünyada özellikle büyük hastanelerde tekrar kullan›lmakta ve tek
kullan›ml›k aletlerin yeniden kullan›ld›¤› hastanelerin oran› baz› ülkelerde %100’e yaklaflmaktad›r (2,6,7). Tek kullan›ml›k aletlerin tekrar kullan›m› konusunda ülkeler aras›nda görüfl ayr›l›klar› vard›r. Özellikle Kanada, ABD gibi geliflmifl ülkelerde bu uygulamay› yönlendiren kurumlar
bulunmaktad›r. ABD’deki “Food and Drug Administration (FDA)” tekrar kullan›lan aletleri grupland›rarak kesin kurallara ba¤lam›flt›r (http://
www.fda.gov/cdrh/reuse/1029.html). Avustralya’da tekrar kullan›m s›n›rland›r›lmaya çal›fl›lmaktad›r (8). Ço¤u ülkede ise ortak bir yaz›l› protokol olmaks›z›n hastaneler kendi içinde bu uygulamay› yapmaktad›r. Hastanelerde tekrar kullan›lan tek kullan›ml›k aletlerin bafll›calar› Tablo
1’de gösterilmifltir.
35
H›zel K.
Tek Kullan›ml›k Aletlerin Tekrar Kullan›m›
Tablo 1. Bafll›ca Tekrar Kullan›lan Tek Kullan›ml›k Aletler.
Anestezi: Oksijen maskeleri, nazal oksijen hortumlar›, endotrakeal tüpler, pulse oksimetri, nemlendiriciler.
Kardiyak: Kardiyak kateterler, perkütan transluminal koroner anjiyoplasti (PTCA) balon kateterleri, arteryel kateter i¤neleri.
Vasküler: Anjiyografi kateterleri, anjiyoplasti balonlar›, stent yerlefltiriciler, damar greftleri.
Endoskopik ve laparoskopik aletler: Kanüller, doku almada kullan›lan ince makaslar, biyopsi i¤neleri ve forsepsleri.
Genel: Drenler, elektrocerrahi kalemleri, kateterler, cerrahi testere, matkap, trokarlar, elektrofizyoloji kateterleri,
elektrotlar›.
Oftalmik: Keratom b›çaklar›, fakoemilsifikasyon i¤neleri.
Ortopedik: Artroskopi aletleri, eksternal fiksatörler.
Ürolojik: Foley kateterler, transüretral prostatektomi aletleri, üreteral kateterler, diyalizörler.
Tek kullan›ml›k alet üreten firmalar›n tekrar
kullan›ma kesinlikle karfl› ç›kmalar›na karfl›n
ABD’deki FDA, “Centers for Disease Control and
Prevention (CDC)” gibi merkezler halk sa¤l›¤›n›
tehdit eden bir uygulama ile karfl›laflmad›klar›n›
ve tek kullan›ml›k aletlerin tekrar kullan›m›n›n
güvenli, ifl görür ve ucuz oldu¤unu bildirmekte,
ancak bu durumda tüm sorumlulu¤un uygulayanlara ait olaca¤›n› da eklemektedir (2,9). Hastanelerde tekrar kullan›m› uygulatan ve denetleyen organ infeksiyon kontrol komiteleridir. ‹nfeksiyon kontrol uzman›n›n sorumlulu¤u bu konuda büyük olup, tekrar kullan›m karar›n›n multidisiplineer olmas› gerekti¤i önemle vurgulanmaktad›r (10). ‹mmünyetmezli¤i, mitral kapak
hastal›¤›, böbrek yetmezli¤i, diyabeti, ortopedik
protezi olanlar, bebekler ve yafll›larda aletlerin
tekrar kullan›m› önerilmemektedir (11). Uygulaman›n hastaya maliyetinin ne kadar olmas› gerekti¤i ve hukuksal boyutu ise tart›flmal›d›r (12).
TEKRAR KULLANIM ÖNCES‹ AfiAMALAR
Önceden hastada kullan›lan bir aletin tekrar
kullan›labilmesi için belirli aflamalardan geçmesi
gereklidir. Bu aflamalar ana hatlar›yla; temizlik, paketleme, sterilizasyon ve havaland›rma/y›kamad›r
(Tablo 2).
Temizlik
Temizlik, en önemli aflama olup alette bir önceki ifllemden kalan tüm art›klar›n uzaklaflt›r›larak potansiyel patojen say›s›n›n azalt›lmas› ifllemidir (13). Yap›lan pek çok çal›flmada etkili bir
sterilizasyon için temizli¤in çok iyi yap›lmas› gerekti¤i vurgulanmaktad›r (14). Kardiyak kateterler, PTCA kateterleri, gastrointestinal biyopsi
36
Tablo 2. Tekrar Kullan›m Öncesi Aflamalar.
• Temizlik ve dekontaminasyon
• Gözle inceleme
• Aletin çal›flabilirli¤inin testi
• Paketleme
• ‹flaretleme
• Sterilizasyon
• Havaland›rma/y›kama
• Steril koflullarda depolama
• Kullan›lacak bölüme nakil
forsepsleri gibi lümeni dar olan aletlerde temizlik en önemli problemdir (15-17). Bu tür durumlarda tekrar kullan›m protokolünün de¤ifltirilmesi ya da ifllemin bütünüyle kald›r›lmas› gerekti¤i
belirtilmektedir (5,18). Kontaminasyon ya da
kimyasal kal›nt› olas›l›¤›n›n fazla oldu¤u plastik
aletler de tekrar kullan›m için uygun görülmemektedir. Plastik aletlerde di¤er bir problem ise
tekrar kullan›m aflamalar› sonras›nda deformasyon riskinin bulunmas›d›r. Temizli¤i kontrol edebilecek standart bir test yönteminin olmamas›
karfl›lafl›lan en büyük problemdir.
Paketleme ve Sterilizasyon
Uygun flekilde paketlenen alet için bir sonraki aflama sterilizasyondur. Tekrar kullan›lacak
aletler etilen oksit ile steril edilmektedir, ancak
alet üzerinde kalan organik ve inorganik art›klara etilen oksitin geçisi zor olmakta ve özellikle
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 1
Tek Kullan›ml›k Aletlerin Tekrar Kullan›m›
aletin üzerindeki balon gibi, havan›n kalabilece¤i bölgelerde etilen oksitin etkisi azalmaktad›r.
Gluteraldehid, formaldehid, hidrojenperoksit ve
perasetik asit solüsyonlar› sterilizasyonda kullan›lan di¤er maddelerdir. Sterilizasyon sonras›
üreme kontrolü belirli aral›klarla yap›lmal› ve
üreme varl›¤›nda sterilizasyona daha uzun süre
devam edilmelidir.
Havaland›rma/Y›kama
Aletlerin, etilen oksit ile sterilizasyonu sonras› toksik kal›nt›lar› uzaklaflt›rmak amac›yla standart olarak 12 saat 50°C ya da sekiz saat 60°C’de
havaland›r›lmas› önerilmektedir (1). Havaland›rma süresi aletin kal›nl›¤›, yap›s›, a¤›rl›¤› ve konfigürasyonuna göre de¤iflebilmektedir. Gluteraldehid gibi bir solüsyonla sterilizasyon sonras›nda ise alet steril serum fizyolojik ya da distile su
ile yeterince y›kanmal›d›r.
KOMPL‹KASYONLAR
‹nfeksiyon
‹nfeksiyonlar›n s›kl›kla gerekli kurallara uyulmamas›ndan kaynakland›¤› ve normalde oldukça az görüldü¤ü belirtilmektedir. Literatürde, solunum aletlerinin tekrar kullan›m›yla ortaya ç›kan Xanthomonas maltophilia salg›n›, kan bas›nc› izlem aletlerinden kaynaklanan Serratia marcescens
bakteremisi ve diyalizörlerin formaldehidle yetersiz sterilizasyonu sonras› geliflen Pseudomonas
aeruginosa sepsisi bildirilmifltir (11,19,20). Üzerlerinde kolayca organik art›k kalabilen endoskopik
biyopsi forsepslerinin tekrar kullan›m›nda infeksiyon riski nedeniyle dikkatli olunmas› gerekmektedir (21).
Virüslerin, sterilizasyona bakterilerden daha
duyarl› olmalar› nedeniyle infeksiyon risklerinin
az oldu¤u, ancak kanla geçen viral infeksiyonlar›n genelde uzun inkübasyon dönemlerinin olmas› ve hastal›¤›n asemptomatik geçirilebilmesi
nedeniyle gözden kaçabilece¤i belirtilmektedir.
Hepatit C’ye ba¤l› siroz olgular›nda kullan›lan
skleroterapi i¤neleriyle infeksiyon geliflebilece¤i bildirilmekte ve i¤nelerin temizli¤inin çok iyi
yap›larak uzun süre gluteraldehidde bekletilmesi önerilmektedir (22). Deneysel bir çal›flmada
özellikle dar lümenli ve organik art›klar›n iyi temizlenemedi¤i kateterlerde virüslerin yeteri kadar uzaklaflt›r›lamad›¤› gösterilmifltir (23).
Pirionlar etilen oksit, formaldehid, gluteraldehid, iyodin, fenol, perasetik asit gibi pek çok
maddeye oldukça dirençli olduklar›ndan tekrar
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 1
H›zel K.
kullan›lan aletlerde önemli bir sorun oluflturmaktad›r. Beyin cerrahisinde kullan›lan sterotaktik elektrotlarla Creutzfeldt-Jakob hastal›¤›
(CJH)’n›n geçebilece¤i gösterilmifltir (24).
Endotoksik Reaksiyon
Endotoksik reaksiyon aletin kullan›lmas›ndan k›sa bir süre sonra üflüme, titreme, atefl ve
hipotansiyon fleklinde ortaya ç›kmaktad›r. Tekrar kullan›lacak alet temiz görünmesine ve uygun steril edilmesine karfl›n hasta için tehlikeli
olabilecek endotoksinleri üzerinde hala bar›nd›rabilmektedir. Bu nedenle invaziv giriflimde bulunulacak aletlerin apirojen suyla iyice y›kanmas› ve belli aral›klarla limulus lizat testinden geçirilmesi önerilmektedir.
Toksik Kal›nt›lar
Etilen oksitin tuz ya da suyla temas› sonucunda toksik bileflikler geliflebilmekte ve doku hasar›na neden olabilmektedir. Etilen oksit ile sterilizasyon sonras› aletin yeteri kadar havaland›r›lmas› gerekmektedir. Benzer flekilde gluteraldehid gibi solüsyonlarla yap›lan sterilizasyondezenfeksiyon ifllemlerinden sonra da y›kaman›n iyi yap›lmas› önemlidir.
Biyolojik Uyumsuzluk
Uygun temizlik yap›lmayan alette bir önceki
hastan›n hücre ve di¤er organik materyali kalabilmekte ve allerjik reaksiyonlara, aletin reddine
neden olabilmektedir.
Aletin Afl›nmas›
Tekrar kullan›lmas› planlanan aletin steril
edildikten sonra hala yeteri kadar sa¤lam ve ifl
görebilir halde kalmas› gerekmektedir. Bir aletin
kaç kez kullan›labilece¤i henüz kesinlik kazanmam›fl olup, kullan›c›n›n deneyimleri bu konuda
önemlidir. Ortopedik giriflimlerde kullan›lan
matkap uçlar›, k›lavuz tel ve kishner çivilerinin
tekrar kullan›m›yla aletlerde afl›nma, kopma olabilece¤i ve hatta normalden çok ›s›narak termal
nekroza yol açabilecekleri bildirilmifltir (25). Literatürde entübasyon s›ras›nda aluminyum bir
parçan›n k›r›larak duedenumu perfore etmesi,
kateter balonunun ifllem s›ras›nda y›rt›lmas›, arteriyogram çekilirken kateter ucunun koparak
beyinde infarkta neden olmas› gibi olgular bulunmaktad›r (12,26,27).
‹fl Riski
Tekrar kullan›m aflamalar›nda görev yapan
personelin kanla bulaflan infeksiyonlar aç›s›ndan
37
H›zel K.
her an dikkatli olmas› gerekmektedir. Sterilizasyonda kullan›lan etilen oksit, gluteraldehid gibi
dezenfektanlar›n yapabilece¤i hasara karfl› da
e¤itimli ve haz›rl›kl› olmalar› önemlidir.
PROGRAM PROTOKOLÜ
Yurtd›fl›nda baflta FDA olmak üzere hastane
ve ticari firmalar gerek hasta gerekse personel
için en uygun program› belirlemek amac›yla çeflitli protokoller haz›rlam›fllard›r (1). Bu protokollerin genel hat ve ortak noktalar› afla¤›da özetlenmifltir;
Uygulama Olanaklar›n›n Araflt›r›lmas›
Güvenli bir flekilde aletin tekrar kullan›labilmesi için Tablo 3’teki sorular›n yan›t› olumlu olmal›d›r.
Olas› Maliyet Analizi
Tekrar kullan›m ucuza gelmelidir. Tekrar kullan›lacak alet say›s›, bir prosedür oluflturularak
uygulamaya geçirilmesi, personelin bu ifle verilmesi, sarf edilen malzeme ve kalite kontrol aflamalar› için gerekli para hesaplanmal›d›r.
Prosedürün Gelifltirilmesi ve Etkinli¤inin
De¤erlendirilmesi
Kullan›lm›fl ve kirlenmifl bir aletin tafl›ma, temizleme, performans›n› test etme, paketleme,
steril etme, havaland›rma, depolama ve yeni
kullan›c›ya tesliminin güvenli bir flekilde yap›lmas› ve her seferinde ayn› kalitenin tutturulmas› gerekmektedir.
Çal›flanlar›n E¤itimi
Personele yapt›¤› iflin önemi anlat›lmal›, hangi tür alette nas›l bir yol izleyece¤i, nelere dikkat
Tablo 3. Tek Kullan›ml›k Bir Aletin Tekrar Kullan›lmas›ndan Önce Yan›tlanmas› Gereken Sorular.
• Tekrar kullan›m gerçekten gerekli mi?
• Gerekli prosedür belirlenmifl mi?
• Personel yeteri kadar e¤itimli mi?
• Hasta bilgilendirilmifl mi?
Tek Kullan›ml›k Aletlerin Tekrar Kullan›m›
etmesi gerekti¤i belirtilmeli ve denetimi yap›lmal›d›r. Bu amaçla ulusal protokollerin oluflturulmas› önerilmektedir.
Yeni Teknolojilerin ‹zlenmesi
Tekrar kullan›m her zaman ucuza gelmemektedir. Temizlik-paketleme-sterilizasyon aflamalar›ndaki standart harcamalara ek olarak aletler
belli aral›klarla test edilmeli ve personelin e¤itimi göz ard› edilmemelidir. Bu uygulamalar›n
hepsi programa belli bir mali yük getirmekte,
oysa yeni ç›kan bir ürünün bir kez kullan›m› daha ucuz olabilmektedir. Teknolojideki güncel
durum ayn› zamanda iflçi güvenli¤ini artt›rmak
ve yeni gelifltirilmifl dekontaminasyon malzemelerini saptamak amac›yla da izlenmelidir.
Tek kullan›ml›k aletlerin tekrar kullan›m› konusundaki tart›flmalar hala devam etmektedir
(28,29). Bu durumun temel nedenleri aletlerin
yeterince temizlenememesi ve afl›nmas› sonucu
geliflebilecek komplikasyonlard›r. Yeni teknolojilerin medikal aletlerin maliyetlerine getirdi¤i
olumlu etki ve iflçi sa¤l›¤›na verilen önemin artmas› da aletlerin tekrar kullan›m›n› daha da s›n›rlayacak gibi görünmektedir. Örne¤in; hastanelerin tek kullan›ml›k aletleri tekrar kullanma
oran› Danimarka’da iki y›l içinde %85’ten %37’ye,
Avustralya’da ise son on y›lda %68’den %15’e
düflmüfltür (8,30). Avustralya ulusal sa¤l›k komitesi hemen hemen tüm tekrar kullan›lan aletlerin
kirli oldu¤unu rapor etmifltir (8). Günümüzde bu
tür aletleri kullananlar için üç önemli uyar› bulunmaktad›r;
1. Tekrar kullan›m yaln›zca baflka bir seçenek
kalmad›¤›nda yap›lmal›d›r.
2. Alet tekrar kullan›lacaksa ayr›nt›l› bir protokole göre ifllem gerçeklefltirilmeli ve bu protokol titizlikle uygulanmal›d›r.
3. Maliyeti azaltacak araflt›rmalar ve teknolojik geliflmeler ›fl›¤›nda tek kullan›ml› aletler birden fazla kullan›labilir flekle dönüfltürülmelidir.
• Alet ifl görebilir mi?
KAYNAKLAR
• Ne tür materyalden yap›lm›fl?
1.
• Uygun flekilde temizlik-paketleme ve sterilizasyon
yap›labilir mi?
2.
• Kaç kez kullan›ld›¤› nas›l kontrol edilmeli?
• Hangi durumlarda at›lmal›?
38
3.
Reichert M. Reuse of single-use devices, a program model. Nurs Clin North Am 1993;28:697-09.
Collignon PJ, Graham E, Dreimanis DE. Reuse in
sterile sites of single-use medical devices: How
common is this in Australia. Med J Aust 1996;164:
533-8.
Krause G, Ziekan G, Daschner FD. Reuse of coronary angioplasty balloon catheters: Yes or no?
Eur Hearth J 2000;21:185-9.
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 1
Tek Kullan›ml›k Aletlerin Tekrar Kullan›m›
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Kozarek RA, Raltz SL, Ball TJ, et al. Reuse of disposable sphincterotomes for diagnostic and therapeutic ERCP: A one-year prospective study.
Gastrointes Endos 1999;49:39-42.
Dunn D. Reprocessing single-use devices-the
equipment connection. AORN J 2002;75:1143-58.
Campbell BA, Wells GA, Palmer WN, Martin DL.
Reuse of disposable medical devices in Canadian
Hospitals. Am J Infect Control 1987;15:196-200.
Mickelsen S, Mickelsen C, MacIndoe C, et al.
Trends and patterns in electrophysiologic and
ablation catheter reuse in the United States. Am J
Cardiol 2001;87:351-3.
Collignon PJ, Dreimanis DE, Beckingham WD. Reuse of single-use medical devices in steril sites:
How often does this still occur in Australia? Med J
Aust 2003;179:115-6.
Charatan F. Controversy erupt over reuse of “single use” medical devices. Br Med J 1999;319:1320.
Alvarado CJ. Sterilization vs. disinfection vs. clean. Nurs Clin North Am 1999;34:483-91.
Dunn D. Reprocessing single-use devices-the ethical dilemma. AORN J 2002;75:989-99.
Smith JJ, Berlin L. Reusing catheters and other
medical devices. AJR 2001;177:773-6.
Merritt K, Hitchins VM, Brown SA. Safety and cleaning of medical materials and devices. J Biomed
Mater Res 2000;53:131-6.
Chaufour X, Deva AK, Vickery K, et al. Evaluation
of disinfection and sterilization of reusable angioscopes with the duck hepatitis B model. J Vasculer Surg 1999;30:277-82.
Alfa MJ. Medical devices reprocessing. Infect
Control Hosp Epidemiol 2000;21:496-8.
Grimandi G, Sellal O, Grimandi F, Crochet D.
Risks of reusing coronary angioplasty catheters:
Results of an experimental study. Cathet Cardiovasc Diagn 1996;38:123-30.
Heeg P, Roth K, Reichl R, Cogdill CP, Bond WW.
Decontaminated single-use devices: An oxymoron that may be placing patients at risk for crosscontamination. Infect Control Hosp Epidemiol
2001;22:542-9.
Yang M, Deng X, Zhang Z, et al. Are intraaortic balloons suitable for reuse? A survey study of 112
used intraaortic balloons. Artif Organs 1997;21:
121-30.
Orr K, Gould FK, Sisson PR, Lightfoot NF, Freeman R, Burdess D. Rapid interstrain comparison
by pyrolysis mass spectrometry in nosocomial infection with Xanthomonas maltophilia. J Hosp Infect
1991;17:187-95.
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 1
H›zel K.
20. Vanholder R, Vanhaecke E, Ringoir S. Pseudomonas
septicemia due to deficient disinfectant mixing
during reuse. Int J Artif Organs 1992;15:19-24.
21. Rizzo J, Bernstein D, Gress F. A performance, safety and cost comparison of reusable and disposable endoscopic biopsy forceps: A prospective,
randomised trial. Gastrointest Endos 2000;51:
257-61.
22. El-Ray A, Romeih M, Saber M. Reuse of disposible variceal injection sclerotherapy needles and
risk of hepatitis C virus transmission. Endoscopy
2001;33:816-7.
23. Luijt DS, Schirm J, Savelkoul PHM, Hoekstra A.
Risk of infection by reprocessed and resterilized
virus-contaminated catheters. An in-vitro study.
Eur Heart J 2001;22:378-84.
24. Bernoulli C, Siegfried J, Baumgartner G, et al.
Danger of accidental person-to-person transmission of Creutzfeldt-Jakob disease by surgery. Lancet 1977;1:478-9.
25. Ashford RU, Pande KC, Dey A. Current practice regarding re-use of trauma instrumentation: Results
of a postal questionnaire survey. Int J Care Injured
2001;32:37-40.
26. Fishman RL. Reuse of a disposable stylet with life-threatening complications. Anesth Analg 1991;
72:266-7.
27. Butler L, Worthly LI. Reuse of flow-directed balloon-tipped catheters. Br Med J 1982;284:707.
28. Favero MS. Requiem for reuse of single-use devices in US hospitals. Infect Control Hosp Epidemiol 2001;22:539-41.
29. Cohoon B. Reprocessing single-use medical devices. AORN J 2002;75:557-67.
30. Christensen M, Meyer M, Jepsen OB. Reuse of
single-use sterile medical devices in Danish hospitals after report discourages it. Euro Surveill
1999;4:101-2.
YAZIfiMA ADRES‹
Yrd. Doç. Dr. Kenan HIZEL
Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi
Klinik Bakteriyoloji ve
‹nfeksiyon Hastal›klar› Anabilim Dal›
Beflevler-ANKARA
Makalenin Gelifl Tarihi: 12.01.2004
Kabul Tarihi: 19.01.2004
39