Untitled - 9. Bölge Müdürlüğü

Transkript

ÇANKIRI İLİNDE
DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI
2013 – 2023
KISALTMALAR
SUNUŞ
ÖNSÖZ
ÇALIŞMANIN MAKSADI
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve ÇANKIRI
VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. gibi faaliyetler için kullanılması
söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dışında
yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu
sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde olmamız
gerekmektedir. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi
eline alan kişi demektir.
Tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Orman ve Su İşleri Bakanlığı taşra kuruluşlarının kırsal
sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kamu kurum ve kuruluşları; statülü korunan alanlar,
doğal alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı
ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin meydana getirdiği
olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif, çevreye
duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm
tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar,
korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek
artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun
azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğin korunmasında anahtar bir rol haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakış
açısı meydana getirilmesi, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında önemli seçeneklerden biri
olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde bütünleştirildiği
takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı
unutulmamalıdır.
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), çevre konularına ilişkin
çalışmaları arttırmış, Bu çalışma giderek artan bir etkinin meydana gelmesini sağlamıştır. Dünya
Çevre Kalkınma Komisyonu’nca 1987 yılında tamamlanan çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz”
adlı bir rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına
çok farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmıştır. Kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu
kaynakların sürdürülebilir olduğuna vurgu yapılmıştır. Raporda ortaya konulan “sürdürülebilir
kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve
sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne varılmıştır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir
orman, kereste imalatı için kullanılabilirken, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak
kullanılabilmekte ayrıca korunan alan olarak da ayrılabilmektedir. Alanın ve alanda yaşayan yöre
halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise kesinlikle
uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek ormanın el
değmemiş eski haline bırakılması olsa da, yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu kaynakların
sürdürülebilir kullanımı hayat kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri
mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa da bu hedef
üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği
çok önemlidir. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değişmeye ve
gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının
sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm,
ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji
üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacağı açıktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir
Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir. Bu kavramlara baktığımızda;
Kırsal Alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili etkinliklerin
yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla adlandırılan ve anılan insan yerleşimlerinin
var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal Kalkınma Kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik,
toplumsal ve kültürel şartları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabalarının, devletin bu konudaki
çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaştırılması ve ulusal
kalkınma çabalarına tam katkıda bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal Alan Kalkınması; Hem eğitim hem de örgütlenme işi olup, kırsal alan; toplumun
ihtiyaçlarının göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması
sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde
etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar, beslenme, eğitim,
mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik
çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük
içinde olmalıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma: Ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
şartlarının tamamının sağlanması önemlidir.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal
alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında yapılan bir araştırmada;
Fransız vatandaşları tatillerinin, %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde,
%26’sı evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını
ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar doğa için önemli role sahiptir.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı koruma, iyi
hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır.
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile
bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen yerlerin
bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup geliştirerek ve genişleterek karşılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını
içermektedir. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm
gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki bağ,
korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm de korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bileşendir.
Turizm; aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve
insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirleri gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de zorunludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur.
Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan
talep artmış ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve
çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel
değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler,
doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi
kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm eşsiz
özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde yaşayan
yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, doğal
alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek
çok önemli bir araçtır. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali
kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim
programlarının oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere de kolayca ulaşılabilmektedir.
En önemli hususta; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı,
dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve izlenmesi
gerekmektedir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz etkileri
ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelebilecektir. İşte bu nedenle;
“SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME (MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum
duyulmuştur.
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı
olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu yaklaşımda
yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur, yörenin kalkınma
potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için ortak kararlar alınır. Karar
almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının bilgisini, becerilerini, en uygun
şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların
yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu durum
doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin yapılmasıyla
yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır. Söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa, doğal
ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal, sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde doğa
turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm; doğayı koruma, kırsal kalkınma
için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır. Halihazırda
olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde sürdürülemez olan turizm veya
gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele
alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu doğal,
tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm potansiyelinin
değerlendirilmesi, rekabetçi özgün ve özellikli bir destinasyon oluşturması için gerçekçi beklentiler
ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm değeri
içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir. Özellikle
hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen faydalar yüksek
olmaktadır.
Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple taşıma
kapasitesinin değerlendirilmesi de önemlidir.
-Entegre Doğal Alan Yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa ve
turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının etkin
desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi gruplarının etkin iş
birliği oldukça önemlidir. Planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama Stratejisi; Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir parçasıdır.
Kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar içermelidir. Pazarlar,
hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu stratejide yer almalıdır.
-Turizm Destinasyonu Yönetimi; Yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete açık
hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi
yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlar ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali portre
ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak gereklidir.
-Ziyaretçinin İzlenmesi ve Ziyaretçi Yönetim Planı: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde
çalışılıyor, bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı
lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma kapasitesinin kontrolü
için izleme programı da olmalıdır.
Geri bildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi),
hizmetteki aksamaların ve doğadaki değişimlerin takibi için çok önemlidir.
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak garanti
edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.1 KAYNAK ANALİZİ
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması mecburidir. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için önemli
bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin, tarımsal faaliyetleri desteklemediği durumlarda
kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma özelliğini
kaybedecektir. Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut
durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu
kaynakların hali hazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm
gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar.
Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları, konakladığımız evin penceresinden
gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ
bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması Doğal
kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk, nehirler ve göllerin
sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları
gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar
turizm gelişimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde
turizm için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar, turistler
tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda
farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa korumaya verilen
destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok farklı
unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması mümkündür.
Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme
sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların
turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya koymanın
yanı sıra turizm gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu, donanımlı sağlık
tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı olamayacaktır. Altyapının
farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda
turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi için önemi konusunda hem
de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının sürdürülebilir
kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
-
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonları da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri içermektedir.
-
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
-
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
-
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin sayısı
ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
-
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
-
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
-
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
-
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm gelişiminde
anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve
kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
-
Göç vb. eğilimler,
-
Demografik yapı,
-
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe
odaklanma, çalışma ahlakı,
-
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
-
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
-
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini içeren
sosyal yapı,
-
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar ve
yönetimleri,
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma ve o
toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
-
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri, sektörler
arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi oluşturan
kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut kalkınma
durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır. Analiz aynı
zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluşturulmasını ve turizm
gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini sağlayacaktır.
2.2 TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler;
- Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu
alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi girişinde
kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli bir
konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu potansiyel
sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir talebi
karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli tüketicinin
bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde
edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalışmalar ile
veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
-
Halihazırdaki turist miktarı,
-
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
-
Ortalama kalma zamanları,
-
Turist profili,
-
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık, güneş, vb.)
-
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama
yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
-
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul
müdür?
-
Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara yaklaşım
nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
-
Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
-
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
-
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
-
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
-
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toprak, asfalt), anayolla bağlantısı,
demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü
patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araç-otobüs park
kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
-
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta iyisayısı vb.)
-
Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
-
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma
kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
-
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
-
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı mı?,
diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
-
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın mı?
(diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir potansiyel
bulunmamakta),
-
İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı, farklı
yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
-
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya mevsime
bağlı),
-
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
-
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole olmuş
alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, deniz canlıları, iklim,
diğerleri),
-
kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar, folklor
ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
-
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karakteristik ve geleneksel özellikleri,
ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi ve beceriler,
turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve
idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği,
-
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
-
Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji kaynakları,
kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri vb.)
-
İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler, kafe ve
restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise alanda
bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi turist
değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin de
farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha yüksek
olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
-
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
-
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan;turizme ilişkin veri
kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait verielr üzerinden
değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
-
Turist başına ortalama harcama,
-
Grup hacmi ve düzeni,
-
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
-
Yaptıkları faaliyetler,
-
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
-
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
-
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
-
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il veya
illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir
turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla başarılı
bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu dikkate
alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla ulaşılan
yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı sayıda turist
potansiyeli olacaktır.
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
-
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
-
Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
-
Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
-
İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
-
Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem arz
etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz faktörüdür.
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve konukseverlik
önemlidir.
-
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
-
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle hijyeniklik
konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol
oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif kaynak
kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde
devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında koruma ve kullanma
dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras,
yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler, doğa
ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen eko-turistler için son derece önemlidir.
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya bölgenin
kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve sürdürülebilir
kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye
atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn:
iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını tehlikeye
atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay, gün, an)
boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir planlama
aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma kapasitesinin analizi ve
izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma kapasitesi sayesinde kullanımı
sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz
etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki
“sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek tehdit
unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik etkisidir.
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal Taşıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.Bu unsurun
turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla
olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değişimin
üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin ilişkileri, kullanıcı
grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik Taşıma Kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer sektörleri de
desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin
sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm
gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı ve
ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik Taşıma Kapasitesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet
yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin,
ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri toplanması
önemli olmaktadır.
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi;
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki şartlar
(doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada
temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
-
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve
endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma
planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi,
izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri,
akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin bilgiler vb., ziyaretçiler
tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine ilişkin veriler, etkilerin
izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi;
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde
olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır.
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
3.1. İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan,
projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler, gruplar
veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları gerekmez.
Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak için işbirliği
yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını
işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
-
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
-
Bölgesel yetkililer,
-
Ulusal yetkililer,
-
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar,
-
Turizmle ilgili sektörler,
-
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve
sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
-
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
-
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve uygulamasında
yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir
araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
planlanmasında
potansiyel
ortaklarımızın
kimler
olduğunu
ve
hangi
tarafla
çelişkiler
yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son
derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının yönetiminden
sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
-
Turizmden beklediği faydaları
-
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; şu adımlardan oluşur;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun
oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması neticesinde;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
-
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
-
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki olumsuz
etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel
kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Bu işbirliği Valiye imzalatıldığı takdirde resmi bir dokümandır. Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları düzenler.
3.6 TARİHÇE
Çankırı, yurdumuzda İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildir. Çankırı'nın adı, Batılı kimi gezginler
tarafından "Çangırı" ya da "Çengiri" biçiminde yazılmıştır. Kent eski Gangra adlı kentin yerinde
kurulmuştur. Önceleri Paphlagonia'ya bağlıydı. Sonra Pontus devletine, ardından da Galatia'ya
bağlandı.
Galatia
hükümdarı
Deiotarus,
Gangra'yı
merkez
yaptı.
M.Ö.
25'te
Roma
imparatorluğunun topraklarına katılan yöre, Bizanslılar zamanında bir ara sürgün yeri idi. Kimi
kaynaklarda anılan Germanikopolis kentinin Gangra olduğu sanılıyor. Emeviler zamanında İslam
orduları birkaç kez saldırdılarsa da bu kaleyi ele geçiremediler.
Çankırı ve çevresi, 1071 Malazgirt zaferinden sonra Danışmendoğullarınca ele geçirildi.
Selçukluların Malatya'da tutsak edilip Niksar kalesine kapattıkları Antakya hükümdarı Bohemond'u
kurtarmak için 1101'de İstanbul'dan yola çıkan Raymond de Toulouse komutasındaki Haçlı Ordusu
Ankara'yı aldıktan sonra Çankırı'ya yöneldiyse de kaleye giremediler. Amasya yakınlarında
Selçuklu ordusuyla karşı karşıya gelen Haçlı Ordusu, bozguna uğradı. 1134'te Bizans İmparatoru
Ioannes Komnenos şiddetli çarpışmalardan sonra kaleyi ele geçirebildiyse de, o döndükten sonra
Danışmendliler kenti geri aldılar. Daha sonra yöreye Selçuklular egemen oldular. I. Murad
zamanında Çankırı ve çevresi Osmanlı topraklarına katıldı. Timur, 1402'de Çankırı'yı eski
sahiplerine verdiyse de, 1439'da I. Mehmet geri aldı.
Osmanlı döneminde yönetim bakımından Anadolu eyaletine bağlı bir Livanın merkezi olan Çankırı,
Cumhuriyetin ilanından önce Kastamonu vilayetine bağlı bir sancağın merkezi idi. Kurtuluş Savaşı
sırasında İnebolu üzerinden İstanbul'dan Ankara'ya yapılan malzeme ve insan naklinde Çankırı
önemli bir aracı merkez rolünü oynamıştır. Cumhuriyet döneminde il merkezi haline getirilmiştir.
19. yüzyılın sonunda yaklaşık 16 bin olduğu tahmin edilen nüfusunu, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk
yıllarında 10 binin altına düştüğü görüldü. (1927'de 8.847). Ancak 1940'da 10 bini yeniden aşabilen
(10.235) nüfus 1970'te 25 bini geçti (26.124). 1990'da da 45.496'ya ulaştı.
(Kengırı) kelimesinin (Çankırı) suretinde yazılması 11/ 4/ 1341 (1925 Miladi) tarihinde Çankırı
Milletvekili A.Talat ONAY'ın öncülüğünde TBMM'ye verilen bir teklifle değiştirilmiştir.
İlin merkezi olan Çankırı kenti, Kızılırmak'ın kolları Acıçay ile Tatlıçay'ın birleştiği yerde
kurulmuştur. Deniz yüzeyinden 700-800 m. yüksekliktedir. Çankırı çok eskiden bir kale kentiydi.
Kent, sonraları sırtını kaleye dayayarak, güneye doğru yayıldı. Günümüzde, Tatlıçay'ın her iki
yakasına serpilmiş durumdadır. Kalenin eteklerindeki mahalleler, kentin çekirdeğini oluşturur. Bu
mahalleler dar sokaklıdır. Kentin yeni kesimleri ise, daha modern görünüşlüdür.
3.7 ÇANKIRI İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
3.7.1 İlin Jeomorfolojik Durumu
İlin genel Jeolojik yapısı oldukça dağlık ve engebeli oluşu tarım açısından dezavantaj olarak
görülmektedir. İrili ufaklı 14 dağın mevcut olduğu bu engebelikler ilin yüzölçümünün %61'ini
oluşturmaktadır. En alçak dağ, 1 1 1 7 m ile Bozkır dağı, En yüksek dağ ise 2465 m. ile Ilgaz
dağıdır. Ova çok azdır. Vadi şeklinde düz araziler mevcuttur. Bozkır, Uluyazı, Yapraklı, Aydos,
Eldivan, Aliözü gibi yayla özelliğine sahip vadiler ise zaman içerisinde erezyon sebebi ile jeolojik
yapı değişikliğine uğramaktadır
Akarsuların geçtiği alüvyon topraklar %2-5 meyillidir. Kızılırmak nehrinin il sınırla
içerisinde 30 Km. boyunca mikroklima kuşağı hüküm sürdüğünden polikültür tarım yapılabilir.
Çankırı ilinde doğal bitki örtüsü üst florası karaçam, sarıçam, ardıç, ladin ve köknar gibi orman
ağaçlan ile ahlat, kızılcık gibi meyve ağaçlan teşkil eder. Alt flora da ise hububat, yemlik
ve yemeklik baklagiller ile devedikeni, yumak ve ayrık otu gibi bitkiler bulunur.
İlin en önemli akarsuları Kızılırmak, Terme, Devrez, Melan ve Acı çaydır. Çankırı il sınırlan içinde
kalan göller; kışın su toplayan, yazın suları çekilen göllerdir. Doğal yanında D.S.İ. ye ait sulama
amaçlı göletlerde bulunmaktadır.
3.7.2. Jeolojik Özellikler
Çankırı il merkezinin bulunduğu bölge 3. jeolojik zamanda meydana gelmiş Oligoseniosen yastaki
jipsli (alçıtaşı) serilerden oluşmuştur. Bu seri kuzeydoğuda Yapraklı ilçesi, güneydoğuda
Kızılırmak, güneyde Ankara il sınırı, güneybatıda Eldivan ilçesinin sınırladığı geniş bir alana
yayılmıştır. Değişik taşlı tortulların yer aldığı yörede püskürük ve başkalaşım kayaları da görülür.
Dumanlıdağ, Kurşunlu, Ilgaz ve Çubuk bölgelerini içine alan Galatya Masifi mezozozik yaştadır.
Genelikle andezit bileşiminde lav, ve konglomeralardan oluşur Andezit püskürmeleri asıl
olarak miyosende, bir bölümü de pliyosende oluşmuştur Galatya masifinin lav ve tüfleri, IlgazKurşunlu nojen havzasındaki, miyosen tabakalar arasındaki fcoşluları doldurur. Aynı masif
içerisinde bulunan Orta ilçesi toprakları, çakıl kum ve mil gibi akarsu tortulan ile örtülmüştür.
Batıda Çerkeş'ten başlayarak Kurşunlu ve İlgaz'a dek süren alanlarda, ali tabakaları tüflü ve marnlı
neojen serisi vardır. Aynı seri Şabanözü ilçesi'nin güneyini de kaplar Bu oluşumun üst kesimleri
kumlu ve killidir.
İlgaz İlçesinin kuzeybatısındaki Ödemiş köyü yöresi ile Yapraklı ilçesi'nden Ankara il sınırlarına
kadar olan alanlarda mezozozik yaştaki oluşumlarla kesildikten sonra yerini Karabük iline
bağlı Eskipazar İlçesi'nin doğusuna dek olan kesimde flişlerine bırakır. Kaim ve sürekli
senler durumundaki kretase flisleri, kumlu ve killi şistler ve kalkerlerden oluşmuştur.
Ilgaz İlçesinin kuzeydoğusu ve doğusu ise, metamorfik kayaçların yayılım alanlarıdır. Bu
kayaçlar genellikle paieozik, kretase ya dajura yaşlı oluşumlardır.
3.7.3. İklim ve Hava
Karadeniz iklim kuşağında İç Anadolu Bölgesine özgü kara iklimine geçiş kuşağında yer
almasına rağmen Çankırı’da genellikle İç Anadolu’ya özgü iklim hüküm sürmektedir. Merkez,
Ilgaz ve Yapraklı ilçelerinde ise kışlar soğuk, yazlar serin geçer. İlin en fazla yağış alan ilçesi
Yapraklı’dır. Hemen, hemen her mevsim yağışın görüldüğü ilde ortalama yıllık yağış miktarı 392–
538 kg/m2 arasında değişmektedir.
3.7.3.1.Sıcaklık
Tablo : Meteorolojik Ölçüm ve Sonuçlar
Günlük Ortalama Sıcaklık (°C)
İSTASYON ADI/NO: CANKIRI
/ 17080
YIL: 2010
GÜN/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
1.2 5.9
8.4 11.7 11.5 21.2 19.9 30.1 25.0 16.1
5.3 9.4
2
5.6 6.0
9.7 12.8 13.4 23.8 21.3 29.0 19.5 14.3
5.9 9.5
3
4.9 0.6
5.0
9.9 14.5 23.6 23.4 27.5 19.2 12.3
6.0 8.9
4
0.1 -1.6
3.3
8.4 16.0 24.2 23.4 27.5 19.6 12.6
6.2 7.5
5
-2.4 -0.7
7.8
9.1 15.6 23.5 24.2 28.3 22.9 12.5
6.9 6.1
6
-1.0 0.0
7.8 11.5 14.5 19.9 24.8 30.1 22.6 10.4
6.8 8.6
7
0.8 0.2
4.5
9.4 18.5 19.2 25.1 29.8 19.8
9.0
6.6 5.0
8
2.6 3.0
3.5
8.2 20.6 17.9 22.5 29.4 20.4
7.7
7.3 2.8
9
3.0 3.3
8.1
7.3 15.8 19.2 22.1 27.5 21.5
7.4
7.8 3.0
10
2.3 5.1
7.4
6.8 14.2 19.5 24.7 27.2 20.0
5.3
7.9 4.5
11
2.1 6.9
7.9
8.0 15.9 17.6 26.1 27.2 19.8
7.0
7.3 0.4
12
2.2 6.2 10.2
7.6 17.5 19.5 26.7 27.3 22.4
9.0
6.8 0.9
13
3.1 8.1
8.1
6.7 19.1 23.7 25.4 28.2 19.4 12.9
8.0 0.1
14
4.5 8.9
6.1 10.1 21.1 23.6 25.2 27.4 18.6 14.2
8.7 0.9
15
5.0 8.8
3.6 12.1 19.5 25.0 23.1 26.1 18.9 15.2
8.6 2.1
16
6.0 6.6
1.0 14.2 21.8 25.1 21.5 25.0 19.3 14.1 10.0 2.4
17
5.1 4.9
1.4 14.2 18.0 23.2 21.9 24.1 19.6 13.7
8.9 5.1
18
6.5 8.1
1.7 11.8 15.8 22.1 23.5 26.7 20.6 13.9
9.0 1.6
19
7.0 7.9
1.3 12.6 11.6 23.4 24.1 26.5 19.6 15.7
7.9 2.0
20
5.7 5.9
3.4 13.5 11.4 22.5 21.7 25.4 21.2 13.9
6.9 5.4
21
1.1 8.4
5.9 11.2 12.8 20.1 22.8 23.9 22.6 13.7
6.8 5.0
22
-1.2 3.3 10.1 10.0 12.4 19.4 23.2 21.3 21.0 12.2
5.9 2.3
23
0.8 3.7 11.5 10.7 11.4 18.9 23.7 20.7 18.4 10.5
5.1 1.0
24
-1.0 6.2 11.0 12.7 13.4 17.8 23.1 21.6 17.2
9.2
6.5 0.5
25
-4.9 6.6 11.7 14.6 14.7 18.4 23.2 24.1 18.8
8.2
8.8 1.1
26
-8.2 8.2 10.6 13.5 17.1 17.2 27.0 23.3 19.7
9.3
9.9 1.7
27
-7.7 6.6
9.3 11.6 19.8 17.4 28.1 23.1 22.2 11.5 13.5 3.3
28
-3.8 8.2 12.6 11.8 19.6 17.3 27.5 23.7 23.2 11.9
9.3 3.2
29
-0.3
8.8 11.6 19.1 17.7 25.6 26.7 19.9
9.2
8.1 2.0
30
2.0
5.3 11.3 20.1 17.7 26.6 27.5 16.7
7.1
7.4 2.1
31
2.9
8.2
21.9
28.1 27.3
5.4
2.0
Aylık Minimum Sıcaklık (°C)
/ 17080
YIL/AY 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11
12
2010
-14.7 -4.1 -6.5 -2.4 -0.2 10.4 11.8 13.4 9.1 0.2 -1.5 -2.8
Aylık Maksimum Sıcaklık (°C)
/ 17080
YIL/AY 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2010
15.4 17.6 22.0 23.8 32.3 33.6 38.9 41.2 34.1 23.7 20.7 17.3
Aylık Ortalama Sıcaklık (°C)
/ 17080
YIL/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11 12
2010
1.4 5.1 6.9 10.8 16.4 20.6 24.1 26.2 20.3 11.1 7.6 3.5
3.7.3.2.Yağışlar
3.7.3.2.1.Yağmur
Tablo: Meteorolojik Ölçüm ve Sonuçlar
Müşahedelerden Oluşan Yağış Hariç Günlük Toplam Yağış (mm.)
/ 17080
YIL: 2010
GÜN/AY
1
2
3
4
5
6
7
8 9
10
11
12
1
4.2
1.0 1.1
0.4
1.0
0.0
0.1
2
1.5 1.2
4.2
0.4
3
4.4
9.2
7.6 2.5
3.2
4
3.0
3.8
5
0.2
6
0.1
0.8
7
3.4 3.4
4.4
1.4
1.3
8
2.4
2.0
0.1
0.2
9.2
9
10.1
0.0
0.4 17.9
12.1
10
1.5
1.3
10.4
0.4
0.4
6.7
11
1.7
0.2
4.3
33.7
12
0.4
4.1
0.2
9.2
31.3
13
0.2
0.6
7.0
0.0
14
3.2
0.3
0.4
0.9
3.4
7.8
10.8
15
3.2
11.9
0.2
20.5
0.5
16
4.7
1.6
1.3
0.2
2.5
17
1.3
0.0 0.1
0.3
25.9
18
1.6
0.2 6.6
11.6
12.0
19
2.2
0.4
1.9
6.2
20
5.5
0.2
3.8
3.6
0.2
21
12.3
0.2
6.7 11.2
3.0
0.0
16.6
22
2.4
2.2
1.9
6.0
2.8
23
22.2
18.1 18.2
0.2
2.8
24
5.7
3.8 10.0
0.6
25
1.4
10.0
26
27
28
29
30
31
3.7
0.4
1.0
2.4
3.8
1.0
19.0
0.1 0.0
5.4
0.2
0.4
1.6
2.2
1.8
5.1
3.0
2.1
0.3
0.0
2.2
1.2
36.0
2.5
9.1
1.4
0.3
7.9
0.1
3.7.3.2.2.Kar, Dolu, Sis ve Kırağı
Tablo: Meteorolojik Ölçüm ve Sonuçlar
Aylık Kar Yağışlı Günler Sayısı
/ 17080
YIL/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2010
6
2
2
10
10
Aylık Sisli Günler Sayısı
/ 17080
YIL/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
2010
5
1
Aylık Kırağılı Günler Sayısı
/ 17080
YIL/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
2010
5
1
4
2
11
12
6
Aylık Maksimum Kar Kalınlığı (cm)
/ 17080
YIL/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2010
9
1
Aylık Dolulu Günler Sayısı
/ 17080
YIL/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
2010
1
1
1
12
6
Aylık Kar Örtülü Günler Sayısı
/ 17080
YIL/AY
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2010
9
1
Aylık Donlu Günler Sayısı
/ 17080
YIL/AY
1
2 3
4 5 6 7 8
2010
18 8
11 5 1
11
10
11
12
13
9
10
11
12
7
9
10
9
10
11
9
10
12
11
1
9
12
1
11
14
12
8
3
3.7.4. Toprak Özellikleri
Genellikle çıplak dağlar ve platolar ile kaplı Çankırı ili toprakları toprak erozyonu tehdidi
altındadır. Merkez, Şabanözü, Orta, Çerkeş ve güneyde bulunan ilçelerde 100.000 hektar
civarındaki alanda şiddetli toprak erozyonu vardır.
İlin ana toprak gurupları şunlardır:
a)Alüviyal Topraklar: Yüzey sularının tabanlarında yada etki alanlarında akarsularca taşınıp
yığılmış genç sedimentler üzerinde yer alan düz yada düze yakın az eğimli yerlerdeki genç
topraklardır.Kızılırmak havzası , Devres Çayı çevresindeki ovalar, Tatlıçay’ın yatağı,Melan Çayı
çevresi ve Çerkeş ovaları bu topraklarla kaplıdır.
b)Kolüvyal Topraklar: Yüzeysel akımla yada derelerin kısa mesafelerden taşıyarak eğimin
azaldığı yerlerde bıraktıklara maddelerle oluşmuş genç topraklardır.Orta ilçesi ve
çevresinde doğal eğimin %2 yi aştığı ovalık alanlar bu topraklarla kaplıdır.
c)Kestane Renkli Topraklar: Derinlikleri fazla çeşitli toprak katlarından oluşan yaşlı
topraklardır.Çerkeş ilçesinin batısı ve doğusu ile Kurşunlu’nun güney kesimi dışındaki tüm
yöreler bu topraklarla kaplıdır .Doğal bitki örtüsü kısa ve uzun otlarla çalılardan ve seyrek
ağaçlardan oluşmaktadır.
d) Kahverengi Orman Toprakları: Genç topraklar ile yaşlı topraklar arasında kalan bu topraklar
yüksek oranda kireç içeren ana maddeler üzerinde gelişmiştir.Toprağın üst katı gözenekli ve
kalıntılı bir yapıdadır.Çerkeş’in kuzeyinde kestane renkli topraklardan sonra başlayan alanlar
ile ilin kuzeyinde kahverengi topraklardan sonra başlayan alanlar bu tür topraklarla
kaplıdır.Doğal bitki örtüsü kışın yaprağını döken ağaç ve çalılardır.
e) Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları: Toprağın üst katı iyi oluşmuş ve gözenekli bir yapı
gösterir.Minerallerden ayrı yada az karışmış durumda asit karakterli organik maddeler içerir.Çerkeş
ve Ilgaz ilçelerinin güneyi ile Orta ilçesinin batısı bu tür topraklar ile kaplıdır.
f) Kahverengi Topraklar: Yaşlı topraklardır.Şiddetli erozyon nedeni ile toprak katlarında yüksek
miktarda kalsiyum birikmektedir.Toprağın üst katı belirgin gözenekli yapıdadır.Orta derecede
organik madde içerir. Şabanözü ilçesi çevresi bu topraklarla kaplıdır. Doğal bitki örtüsü kısa
yada orta boylu otlar ve çayırlardır.
Bu ana toprak gurupları dışında ilimiz topraklarının çeşitli yerlerine dağılmış durumda kumlu,
çakıllı, molozlu, ırmak ve taşkın yatakları ile çıplak kayalıklar bulunmaktadır.
İlde görülen iklim ve jeolojik yapı farklılıkları ile vejetasyondaki çeşitlilik değişik özelliklere
sahip toprakların oluşumuna neden olmuştur.
Çankırı’da I-IV. sınıf tarım arazileri 254.179 ha olup, genelde tarım bu araziler üzerinde
yapılmaktadır. 479.122 ha’ dan fazla alanı olan V-VIII. sınıf arazilerde de işlemeli tarım yapıldığı
görülmektedir. Ancak bu araziler işlemeli tarıma uygun değildir. Tarım alanlarından sonra ikinci
sırayı alan mer’a alanları ve orman alanları II.,III.,VI. ve VII. sınıf araziler üzerinde
yoğunlaşmaktadır. Kullanma kabiliyet sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I.
sınıf’dan VIII. sınıf’a doğru giderek artmaktadır.
SINIF - I:
Topografya düz veya düze yakın (%0-2)’dir. I. Sınıf arazilerin kapladığı alan 51.430 ha olup il
yüzölçümünün %6,9’unu teşkil etmektedir. I,. Sınıf arazilerin; %45’i alüvyal topraklar, %34’ünü
kolüviyal topraklar, %2,9’unu kahverengi orman toprakları, %13’ünü kahverengi topraklar,
%0,1’ni kireçsiz kahverengi topraklar, %0,03’ünü kırmızı kahverengi topraklar
oluşturmaktadır.Geriye kalan %4,97’lik kısmını da Hidromorfik Alüvyal ve Kestane rengi
topraklar oluşturur. Bu arazinin %51’lik bölümünde kuru tarım, %44,3’lük bölümünde sulu tarım
yapılmaktadır. Geriye kalan%4,7’lik bölüm ise çayır- mer’a alanı,Orman alanı ve diğer
alanlardır.
SINIF- II:
Toplam miktarı 59.137 ha’dır.Bu arazilerin %7,6 sını -alüviyal topraklar , %25,26 sını kolüviyal
topraklar, %14,87’sini
kahverengi
orman
toprakları,
%41,19
unu
kahverengi
topraklar,%1,6’sını Kireçsiz Kahverengi topraklar ve %9,8’lik kısmını ise diğer topraklar
oluşturmaktadır. Bu arazilerin; %76,86’sında kuru tarım, %14,32’sinde sulu tarım
yapılmaktadır. II’ inci sınıf arazilerin %6,3’ü çayır-mer’a, %1’i orman funda arazisi ve 1,52’si
tarım dışı arazidir.
SINIF- III:
III. sınıf araziler 70.033 ha kapladığı alan ile ilin %9,4’ünü teşkil eder. Bu arazinin toprak
gruplarına göre dağılımı ise %4,9’u alüviyal topraklar, %3,7’si kolüviyal topraklar, %33,58’i
kahverengi orman toprakları, %51,70’i kahverengi toprak, %2,7’si kireçsiz kahverengi orman
toprakları,geriye kalan %3,42’lik kısmı diğer toprak guruplarındandır. Bu alanların kullanım
durumları ise şöyledir; %85,36’sı kuru tarım,% 5,5’i sulu tarım, %4.1’i çayır-mer’a, %3,3’ü
Orman-Funda ve %1.74’ü diğer kullanımlara sahiptir.
SINIF- IV:
IV sınıf araziler ilin 73.579 ha alanı ile %9,9’luk bölümünü kaplamaktadır. IV’üncü sınıf arazilerin
toprak gruplarına göre dağılımı ise şöyledir; % 0,6 kolüviyal topraklar, %36,6 kahverengi
orman toprakları, %4,4 kireçsiz kahverengi orman toprakları, %47,04 kahverengi topraklar,
%0,5 kırmızı kahverengi topraklar,%2,5 Alüvyal topraklardan oluşmaktadır. Bu alanların
kullanım durumları ise şöyledir; %77,95’lik bölümünde kuru tarım, %0,99’luk
bölümünde sulu tarım, %7,2’lik bölümü çayır-mer’a, %13.1’ lik kısmı orman –fundalık ve
%0,76’lık kısmı ise diğer alanlardır.
SINIF- V:
44 ha alanı ile ilin %0,006’sını kaplamaktadır. Bu topraklar Hidromorfik Alüvyal Topraklardır.
SINIF- VI:
117.920 ha alanı ile ilin %16’sını kaplar ve toprak gruplarına göre dağılımı ise %1,6’sı alüviyal
topraklar, %0,27’si Kolüvyal topraklar,%0,39’u Tuzlu-Alkali topraklar,%50,44’ü Kahverengi
Orman toprakları,%3,2’si Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları,%5,5’i Kestane Rengi
Topraklar,%36.83’ü Kahverengi Topraklar,%1.26’sı Kireçsiz Kahverengi Topraklar ve %0,51’i
diğer topraklar şeklindedir.
Bu toprakların kullanım durumları ise şöyledir; %34.87’lik kısmında kuru tarım, %0,3’lük
kısmında sulu tarım yapılmaktadır. Bu toprakların %42.18’i çayır-mer’a, %21.75’i orman –
funda ve %0,9’u yerleşim alanı ve diğer şekillerde kullanılmaktadır.
SINIF- VII:
349.939 ha alanı ile ilin % 47,41‘lik kısmını kaplar. Bu alanların toprak gruplarının dağılımı
ise
%0,01’i
Kolüvyal,%0,03’ü
Sarı-Kırmızı
Podzolik,%0.89’u
Gri-Kahverengi
Podzolik,%50,86’sı Kahverengi Orman,%8,1’i Kireçsiz Kahverengi Orman,%3,5’i Kestane
Rengi Orman,%33,79’u Kahverengi,%1,8’i Kireçsiz Kahverengi Topraklar ve %1,2’si Kırmızımsı
Kahverengi Topraklar şeklindedir. VII. sınıf toprak alanlarının; %1,3’ünde kuru tarım, %0,01’inde
sulu tarım yapılmaktadır. VII’ inci sınıf arazilerin %56,38’i çayır-mera, %41,94’ü orman-funda
arazisi ve %0,37’si diğer şekillerde kullanılmaktadır.
SINIF- VIII:
11.219 ha ile il topraklarının %1,5’ini oluşturur.Bu toprakların %61,02 ile Irmak Taşkın
Yatakları,%33,35’i Çıplak Kaya ve Molozlar,%3,4’ü Su Yüzeyi ve %2,5’ini Yoğun Yerleşim
Alanları oluşturur. Orman ve fundalık alanlar ilin 204.393 ha’ını kaplar.Orman - fundalık
alanların 80,36’sı VII. sınıf arazilerde bulunmaktadır.
Kullanılmayan ve Yerleşim alanları ise ilin 19.253 ha’lık kısmını kaplamaktadır. Bu alanların
%5’i I’inci sınıf arazilerde, %4,5’i II’inci sınıf arazilerde, %6,9’u III’üncü sınıf arazilerde,
%3’ü IV.Sınıf arazilerde, %6.16’sı VI. Sınıf arazilerde, %8,1’i VII.Sınıf arazilerde, %66,34’ü VIII.
Sınıf Arazilerde bulunmaktadır. Yerleşim alanlarının %19,58’lik kısmı tarıma elverişli alanlarda
kurulmuştur.
3.7.5. Arazi Varlığı
3.7.5.1.Arazi Sınıfları
Tablo:Çankırı İli Topraklarının Arazi Kabiliyet Sınıflarına Göre Kullanımının Dağılımı (ha).
Arazi Kabiliyet Sınıfı
Kıraç*
Sulu*
I
21.507
27.433
II
37.271
9.100
III
49.370
3.794
IV
47.448
1.118
I-IV Toplam
155.596
41.445
VI
33.840
354
VII
3.730
35
GENEL TOPLAM
193.166
41.834
Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2010)
3.7.5.2.Kullanma Durumu
İlin toplam yüzölçümü 749.000 ha olup, bunun 235.000 hektarı tarım arazisi, 291.605,3 ha’ı çayır
mera arazisi, 195.451,7 ha orman arazisi ve 26.943 ha diğer araziler olarak dağılım göstermektedir.
Tablo: Çankırı İli Arazi Dağılımı;
ARAZİNİN CİNSİ
Ha
YERİ ( % )
Tarım Alanı
235.000,0
31.37
Orman Alanı
195.451,7
26,10
Çayır- Mera
291.605,3
38,93
Kullanılmayan ve Yerleşim Alanı
26.943,0
3.60
TOPLAM
749.000
100.0
Grafik E.1: İl Arazisinin Niteliklerine Göre Dağılımı
3,6%
26,1%
38,93%
31,37%
Orman Arazisi
Tarım Arazisi
Çayır-Mera
Diğer
Grafikten görüldüğü üzere Çankırı’da çayır mera alanlarının oranı (%38,93), Orman alanlarının
oranı Türkiye ortalamasının üzerindedir (%26,1).Çankırı ilinde çayır mera ve Orman alanlarının
fazlalığı hayvancılık için bir potansiyel olmakta, ancak güney kesimlerinde orman alanlarının azlığı
yağış için kısıt teşkil etmekte ve erozyona neden olmaktadır.
Tablo: İl Arazisinin İlçeler İtibariyle Genel Dağılımı
İLÇELER
Merkez
Atkaracalar
Yüzölçü
(Ha)
mü
134.700
36.300
TARIM ALANI
Miktarı Oran
(Ha)
(%)
69.465 51,6
7.866
21,7
ORMAN VE
Miktarı
Oran
FUN.
(Ha)
(%)
24.404,7 18,12
13.401
36,9
ÇAYIR VE
Miktarı
Oran
MER’A
(Ha)
(%)
38.604,3 22,6
12.270
33,8
TAR.DIŞI
Miktar
ARAZİ Oran
(Ha)
(%)
ı
2.226 1,7
2.763 7,6
Bayramören 33.400
3.868
Çerkeş
98.600
19.615
Eldivan
34.100
17.300
Ilgaz
78.400
14.167
Kızılırmak
43.400
35.744
Korgun
55.700
12.420
Kurşunlu
47.700
10.322
Orta
54.300
13.005
Şabanözü
60.500
15.186
Yapraklı
71.900
16.042
İl Toplamı 749.000 235.000
11,6
19,9
50,7
18,1
82,4
22,3
21,6
24,0
25,1
22,3
31,4
18.636
31.547
3.876
41.236
0
1.656
2.200
3.026
17.363
38.106
195.451,7
55,8
32,0
11,4
52,6
3,0
4,6
5,6
28,7
53,0
26,1
9.612
44.793
9.823
22.070
5.898
38.798
32.838
35.809
25.580
15.510
291.605,3
28,8
45,4
28,8
28,2
13,6
69,7
68,9
65,9
42,3
21,6
38,9
1.284
2.645
3.101
927
1.758
2.826
2.340
2.460
2.371
2.242
26.943
3,8
2,7
9,1
1,1
4,0
5,0
4,9
4,5
3,9
3,2
3,6
Tablo:Çankırı Genelinde Alt Bölgelere Göre Arazi Dağılımı
160000
140000
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
Orman
Çayır Mera
Tarım Alanı
Tarım Dışı Arazi
1.Alt Bölge
2.Alt Bölge
3.Alt Bölge
4.Alt Bölge
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü (2010)
3.7.6. Orman Varlığı
3.7.6.1 Ormanların Ekolojik Yapısı
İlin güneyine doğru inildikçe bitki örtüsünde değişim ve zayıflama gözlemlenir. Yapılan son
araştırmalarda 2-3 yüzyıl öncesine değin il topraklarının kimi tuzlu bölgeleri hariç olmak üzere
ormanlarla kaplı olduğu belirlenmiştir. Ne var ki genellikle tarla açmak maksadıyla yapılan
bilinçsiz kesimler, hayvan otlatmada ormanlardan yararlanılmak istenmesi, müdahale imkanı
olmayan orman yangınları ve iklim değişiklikleri yüzünden ormanların büyük bir bölümü
yok olmuştur.
İlin bütün bu tahribattan sonra geriye kalan ormanları başta Ilgaz ilçesi olmak üzere Ovacık,
Düvenlîk, Ilısılık, Yapraklı, Sarıkaya, Karakaya ve Erikli dağları ve çevresindedir. ildeki bitki
örtüsünün üst florasını oluşturan iğne yapraklı ağaçlar, özellikle de karaçam, sarıçam,ardıç,
meşe, ladin ve köknar gibi orman ağaçlarıyla ahlat ve kızılcık ağaçlandır. Bitki örtüsününalt
florasında ise hububat, yemlik ve yemeklik baklagiller ile ayrıkotu, devedikeni ve yumak gibi
bitkiler bulunmaktadır. Ayrıca akarsular boyunca söğüt ve kavak ağaçlan ile zengin meyve
bahçelerine de rastlanmaktadır.
3.7.6.2.İlin Orman Envanteri
Son 20 yılın ormancılık faliyetleri ile 124.207 Ha. olan orman varlığı 164.5227 Ha. çıkmıştır.
Çankırı Dahilindeki Ormanlık Alanların Dökümü aşağıdadır.
Tablo: Ormanlık Alanlarının Dökümü
İşletme Müdürlüğünün Adı
Normal
Koru(Hektar)
Çankırı Orm.tşİ.M üd
31.174
Ilgaz Orm. İşl.Müd.
30.731
Çerkeş Orm.lsi.Mud.
20.111
İl Toplamı
82.016
Kaynak :Orman İşletme Müdürlüğü (2008)
Bozuk
Koru(Hektr)
31.422
35.320
9.185
75.927
Baltalık (Hektar) Ormanlık
Alan(Hektar)
62. 596
66.051
6.284
35.580
6.284
164.227
Tablo: Ağaç Türleri ve Yaylım Alanları
Ağaç Türleri
Kapladığı Alan
Karaçam
Sarıçam
Gürgen
Meşe
Kavak
35993
5332
2030
18294
457
Kaynak :Orman İşletme Müdürlüğü (2008)
Tablo: Türlerine Göre Orman Üretimi (Çankırı- Çerkeş-Ilgaz)
2010 Yılı Sonu
İtibariyle Yapılan
Üretim
Ana Ürünler
İkincil Ürünler
Ürün
Ölçü
ÇANKIRI Çankırı
Çerkeş Ilgaz
Tomruk
m3
35193
1840
13016
20337
Maden Direği
m3
5013
92
2334
2587
Tel Direği
m3
327
Sanayi Odunu
m3
0
Kağıt Odunu
m3
20656
3745
7524
9387
Lif Yonga
m3
52474
3920
7046
41508
Yakacak Odun
m3
31940
14173
4800
12967
Sırık
ster
758
580
178
327
Çıra
kental
-
-
-
-
Çubuk
ster
-
-
-
-
Reçine
kg
-
-
-
-
Şimşir
kg
-
-
-
-
Defne Yaprağı
kg
-
-
-
-
Sığla Yağı
kg
-
-
-
-
Kaynak:Orman İşletme Müdürlüğü (2010)
3.7.7. Flora ve Fauna
3.7.7.1.Flora
3.7.7.1.1.Türler ve Populasyonları
Karadeniz iklim kuşağından Orta Anadolu iklim kuşağına geçiş şeridinde yer alan Çankırı'da
kuzeyden güneye doğru inildikçe bitki örtüsünde yoksullaşma görülmektedir. Elverişsiz
iklim koşulları, orman yangınları, düzensiz kesimler ve otlatma gibi nedenlerle ormanlık
alanların büyük bir bölümü yol olmuş veya verimsizleşmiştir. Kuzeyde genellikle iğne yapraklı
ağaçlardan oluşan orman ve koruluklar, güneyde ise yükseklere doğru doğru yer yer örmen
kalıntıları yer almaktadır. İlin güney ve güney batısında geniş alanlarda stepler mevcuttur.
Bu alanlarda akarsular boyunca yer yer kavak ve söğütlerden oluşan ağaçlık alanlara
rastlanmaktadır İldeki ormanlar Ilgaz, Ovacık, Düvenlik, Eldivan, Ilısılık Yapraklı, Sarıkaya,
Karakaya ve Erikli Dağları ve çevresindeki alanlarda yer alır. Başlıca ağaç türleri çam, köknar,
ardıç, kayın ve meşedir: Ayrıca vadi tabanlarında kavak ve söğüt ağaçlan yanında zengin meyve ve
sebze bahçelikleri de yer almaktadır.
3.7.7.1.2.Diğer Türler:
Artemisia spiccigera (Yavşan),
Achillea biebersteini (Civanperçemi),
Onopordum bracteatum (Kangal),
Anthemis tinctoria var tinctoria (Papatya),
Carduus nutans (Deve dikeni),
Centaurea urviüei (Peygamber çiçeği),
Trogopogonlongristis (Tekesakalı),
Taraxacum officinale (Karahindiba),
LEGUMINOSAE,
Astragalus microcephalus (Geven),
Trigonella monspeliaca
CRUCIFERAE Conringia perfoliaîa Erophiia verna ssp verna Alyssum
murale var murela Isatis tinctoria ssp tomentella (Çivitotu),
Sinapis arvensis (Hardalotu),
Thlaspi peffoliatum
SCROPHULLARIACEAE
Verbascum glomeratum (Sığırkuyruğu),
BORAGİNACEAE
Echium itaiicum,
Anchusa lepthophylla ssp lepthopylla
CHENOPDİACEAE
Nonea mucronata ssp mucronota Salsolastenoptera
UMBELLİFERAE
Eryngium campstre(Eşekdikeni),
MALVACEAE, Malva neglecta (Ebegümeci),
LILACEAE,
Alium scordoprasum ssp rotundum(Yabani soğan),
Muscari neglecîum (Arapsümbülü),
LABİATAE
Phlomis nissolii,
Teucrium poium (Tüylü Kısa Mahmut)
Zizphora tenuicr
Lamium amplexicauie (Ballıbaba)
Ajuga chamaepitys ssp chia, Marrubium parvifiorum ssp parviflorum,
GERANIACEAE,
Greanium rotundifolium (Turnagagası),
GRAMINAE,
Bromus tecîorum (Brom),
Avena fatua (Deli yulaf),
Poa bulbosa,
Eehinariacapitaîa,
Triticum sativum (Buğday),
Hordeum vulgare (Arpa),
Cynadon dactylon (Domuz ayrığı),
Secale cereale (Çavdar),
Elymus elongatus (Ayrıkotu),
RANUNCULACEAE,
Adonis flammea (Kandamîası),
Deiphinium peregrinum (Hezeran),
Ranunculus arvensis13(Düğünçiçeği),
RUBIACEAE,
Cruciata taurica,
Gaiüum verurn,
VALERIANACEAE,
Valerianella coronota (Taçlı kuzu gevreği),
PLANTAGİNACEAE,
Plantago majör(Sinir otu),
OROBANCHACEAE,
Orobanche alba (canavarotu),
SALİCACEAE, Salix alba(Gevrek Söğüt),
Populus alba (Akkavak)
3.7.7.2. Fauna
3.7.7.2.1.Türler ve Populasyonları
3.7.7.2.1.1.Karasal Türler ve Populasyonları
Çankırı ilinde yaban domuzu, kurt, tilki, tavşan, sansar ve sincap, yoğunluğu fazla olan hayvan
türleri arasındadır. Merkez ilçe, Ilgaz ve Yapraklı ilçelerinin dağlık kesimlerinde de yer yer ayı
türüne rastlanmaktadır. Son yıllarda özellikle Kastamonu iline sınırı olan ilçelerde kızıl geyik ve
karaca popülasyonunun da arttığı gözlemlenmiştir. Yaban domuzları, habitat olarak seçtiği, daha
çok Kızılırmak vadisi gibi sulak alan özelliği gösteren bölgelerin yanı sıra il sınırları içerisinde
hemen hemen her alanda görülmektedir. İldeki çay ve derelerde ise sazan, yayın ve alabalık gibi
balık türleri bulunmaktadır.
3.7.7.2.1.2.Diğer Türler
Yumuşakcalar
Lubbiricus (Toprak solucanı)
Helix aspersa (Salyangoz)
Jullus terresiris (Kırkayak)
İnsecta (Böcekler)
Muşça domestica (Karasinek)
Culex pipiens (Sivrisinek)
Gryilus campentris (Siyah çekirge)
Mantis religosa (Peygamber devesi)
Coccinella septempunedata (7 noktalı gelinböceği)
Malacosoma nemtria (Yüzük kelebeği)
Lymantria dispus (Süger kelebeği)
Hyponomenta malinellus (Ağ kurdu)
Taumetopoa pyhyocampha (Çam kese kurdu)
Apis melliphera (Bal arısı)
Kertenkeleler
Ophisops elegans (Tarla kertenkelesi)
Lacerta parva (Cüce kertenkele)
Lacerta saxicola (Kaya kertenkelesi)
Typhlops vermicuiaris (Kör yılan)
Anguis fragilis (Yılanımsı kertenlekele)
Coronella Caspius (Hazer yılanı)
Hemidactylus turcicus (Geniş parmakı keler)
Amfibiler (iki yaşamlılar)
Bufo viridis (Gece kurbağası)
Bufo bufo (Siğili kara kurbağaları)
Rana dalmatina (Çevik kurbağa)
Rana camerani (Şeritli kurbağa)
Mamafia (Memeliler)
Geyik (Cervus elaphus)
Karaca (Capreolus capreolus)
Ayı (U.rsus arctor)
Muş muscuius (Ev faresi)
Rattus rattus (Siyah ev sıçanı)
Apedomus mystacerus (Fare)
Yaban Domuzu (Sus scrofa)
Vulpes vulpes (Tilki)
Canis lupus (Kurt)
Canis lupus familiaris (Köpek)
Felis domestîca (Kedi)
Sciurus vulgaris (Sincap)
Lepus capensis (Tavşan)
Aves (Kuşlar)
Ciconia ciconia (Akleylek)
Strigidae familyası (Baykuş)
(Aquila chrysaetos) Kartal
Falco peregrinus (Doğan)
Buteo buteo (Şahin)
Garrulus glandarius (Alakarga)
Corvus corax (Karagarga)
Coturnix coturnix (Bıldırcın)
Alektoris chukar (Kınalı keklik)
Cuculus canorus (Gugukkuşu)
Deuchon urbica (Pencerekırlangıcı)
Fringula coelebs (İspinoz)
Melanocorypha calandra (Boğmaklıtarla kuşu)
Merops apister (An kuşu)
Orioius oriolus (Sarı asma)
Passer domesîicus (Evserçesi)
Pica pica (Saksağan)
Picus viridis (Ağaçkakan)
Scolopax rusticola (Çulluk)
Columba livia (Kaya güvercini)
Sirepîopeiia decaocta (Kumru)
Strepîopeüa îurîur (Üveyik)
Stumus vulgaris (Sığırcık)
Turdus merfa (Karatavuk)
Caprimulgus europeaus (Çobanaldatan)
3.7.8. Nüfus
3.7.8.1.Nüfusun Yıllara Göre Değişimi
Çankırı İlinin Cumhuriyet Döneminden önceki nüfus verilerine ilişkin bilgiler salnamelerde ve bazı
araştırmacıların aktarmalarında alınabilmektedir. 1869 yılında yayımlanan ve Çankırı Sancağını da
içeren I. Kastamonu Vilayeti Salnamesindeki verilere göre Kalecik kazası da dâhil olmak üzere
Çankırı Sancağının toplam nüfusu 66.731 kişidir. Yüzyılın (19. yy.) başlarında ise Çankırı
Sancağının nüfusu erkek 77.417; kadın 76.375 olmak üzere toplam 153.792 olmuştur.
Cumhuriyet Döneminde gerçekleştirilen ilk genel nüfus sayımı sonuçlarına göre (1927) Çankırı
İli'nin nüfusu 157.219 'dur. Sayım yıllarına/TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS)
göre Çankırı İli'nin nüfus verileri şu şekildedir.
Tablo: Çankırı Nüfusunun Gelişimi
YILLAR
NÜFUS
1927
157.219
1935
177.587
1940
183.782
1945
197.356
1950
217.188
1955
228.232
1960
241.452
1965
250.706
1970
261.367
1975
265.468
1980
258.436
1985
263.964
1990
279.129
1997 (İkametgaha Göre)
252.424
2000
270.355
2007 (ADNKS)
174.012
2008 (ADNKS)
176.093
2009 (ADNKS)
185.019
2010(ADNKS)
179.067
2011(ADNKS)
177.211
2012(ADNKS)
184.406
Çankırı nüfus yoğunluğu sürekli olarak Türkiye genelinin altında olmasına karşın 1950'lere değin İl
ve İlçe nüfus yoğunlukları arasındaki fark çok büyük değildi. Örneğin 1927 yılında Türkiye'de
nüfus yoğunluğu 18; Çankırı'da da 18'dir. 1950 yılında Türkiye'de 27, Çankırı'da 24'tür. Ancak
1980 yılında Türkiye'de 58, Çankırı'da ise 31'dir. 2000'li yıllara gelindiğinde Ülkemizde nüfus
yoğunluğu 85 civarlarındayken, İlimizde 36'dır. Burada temel etkenlerden biri İl dışına yönelik
hareketinin yoğun bir şekilde yaşanmasıdır. Çankırı'ya bağlı iki ilçe Eskipazar ve Ovacık 1995
yılında Karabük'e bağlanmıştır. Nüfusun değerlerindeki gelişimde bu durum göz önünde
bulundurulmalıdır. İlde nüfusun yaş gruplarına göre dağılımına bakıldığında genç nüfus yapısının
varlığı görülmektedir. Çankırı'ya bağlı iki ilçe Eskipazar ve Ovacık 1995 yılında Karabük'e
bağlanmıştır. Nüfusun değerlerindeki gelişimde bu durum göz önünde bulundurulmalıdır.
3.7.8.2 İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları
Tablo: 2012 yılı Çankırı İl/İlçe Merkezleri ve Belde/Köyleri Nüfusları
İl-İlçe
İl-İlçe
İl-İlçe
Köyler
Köyler
Köyler
Genel
Genel
Genel
Toplamı
Erkek
Kadın
74.192
37.539
36.653
Merkez
1.893
958
935
Atkaracalar
689
370
319
Bayramören
8.831
4.445
4.386
Çerkeş
3.001
1.501
1.500
Eldivan
7.210
3.604
3.606
Ilgaz
2.127
1.083
1.044
Kızılırmak
1.944
993
951
Korgun
4.887
2.539
2.348
Kurşunlu
3.306
1.703
1.603
Orta
5.837
2.944
2.893
Şabanözü
1.498
741
757
Yapraklı
TOPLAM
115.415
58.420
56.995
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu ANKARA(2012)
Toplam
10.033
2.782
1.753
6.645
2.339
7.795
5.883
1.885
7.477
10.690
4.350
7.359
68.991
Erkek
4.946
1.396
873
3.279
1.145
3.864
2.802
915
3.715
5.350
2.114
3.575
33.974
Kadın
5.087
1.386
880
3.366
1.194
3.931
3.081
970
3.762
5.340
2.236
3.784
35.017
Toplam
84.225
4.675
2.442
15.476
5.340
15.005
8.010
3.829
12.364
13.996
10.187
8.857
184.406
Erkek
42.485
2.354
1.243
7.724
2.646
7.468
3.885
1.908
6.254
7.053
5.058
4.316
92.394
Kadın
41.740
2.321
1.199
7.752
2.694
7.537
4.125
1.921
6.110
6.943
5.129
4.541
92.012
Çankırı
3.7.9 Tarım ve Hayvancılık
3.7.9.1.Tarım
Çankırı ilinin tarımda kullanılan 235.000 Ha. arazi varlığı; toplam yüzölçümünün % 31.4‘ünü
oluşturmaktadır.
Çankırı’da kuru ve sulu tarım koşullarında yetiştirilen en önemli ürünler başta hububat olmak
üzere baklagillerden; kuru fasulye, nohut, yemlik bitkilerden; fiğ, endüstri bitkilerinden; şeker
pancarı, yumrulu bitkilerden; patates, sebzelerden; domates, kavun ve karpuz başta olmak üzere
diğer sebzeler ile meyvelerdir.
Çankırı‘nın doğal koşulları, toplam yüzölçümün % 38.9’ini teşkil eden çayır-mera alanı ve yem
bitkileri üretimi ile hayvancılığa elverişli durumdadır.
İlde 16772 adet tarım işletmesi mevcuttur. İlde tarım işletmeleri genellikle bitkisel ve hayvansal
üretimi birlikte yapmakta olup ve bu işletmelerin oranı da %79,8’i bulmaktadır. Bu işletmeleri
sırasıyla %17’le yalnızca bitkisel üretim yapan işletmeler ve %3,2’le yalnızca hayvansal üretim
yapan işletmeler izlemektedir
2010 verilerine göre Çankırı ilinin tarımda kullanılan 235.000 ha. Arazi varlığı toplam
yüzölçümünün %31’unu oluşturmaktadır. Tarım Arazilerinin 14.940 ha. bölümü çiftçi
sulaması,26.894 ha.alanı devlet sulamasıdır. Toplam sulanan arazi 41.834 ha dır.. Toplam sulanan
arazi toplam tarım arazisinin %17,80’ini teşkil etmektedir. İlimiz tarım arazilerinin 92.333 ha’ ı
sulamaya elverişlidir.
3.7.9.2. Hayvancılık
3.7.9.2.1.Büyükbaş Hayvancılık
İlimizde yaygın olarak melez sığır (Simental melezi, Montofon melezi, Holstain Melezi)
yetiştiriciliği yapılmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda kültür ırkı cinsi sığır
sayısında artış meydana gelmiştir. Genellikle işletme büyüklüğü 3-4 baş hayvan ile sınırlı
kalmaktadır. Bu da rantabilite ve kaliteye menfi yönde etki yapmaktadır. Saf kültür ırkı hayvan
sayısı istenilen düzeye çıkarılamamıştır. Kesin olmayan 2010 yılı verilerine göre ilimiz
hayvancılık bilgileri aşağıda gösterildiği gibidir.
Tablo:Büyükbaş Hayvan Cinsi
HAYVAN CİNSİ
SIĞIR
Hayvan Sayısı
KÜLTÜR
10.496
MELEZ
47.701
YERLİ
25.337
MANDA
863
TOPLAM
84.397
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü (2010)
3.7.9.2.2.Küçükbaş Hayvancılık
Küçükbaş hayvan sayısı giderek azalmaktadır. Geri dönüşümlü koyunculuk projeleri ile mevcut
hayvan sayısı ıslah ve arttırılmaya çalışılmaktadır. İlimizde önceki yıllarda tiftik keçisi
yetiştiriciliği yaygın olarak yapılmakta iken çeşitli sebeplerden dolayı son yıllarda iyice azalmıştır.
Tablo: Küçükbaş Hayvancılık
KOYUN
KEÇİ
64.571
6.455
T.KEÇİSİ
12.125
K.KEÇİSİ
KÜÇÜKBAŞ TOPLAMI
83.151
Kaynak :İl Tarım Müdürlüğü (2010)
3.7.10.Ulaşım ve Altyapı
İlde ulaşım iki anayol ağı ve bunlara bağlı yollarla dikkat çeker. Kuzey-güney yönünde İç
Anadolu’yu Karadeniz’e bağlayan Ankara-Çankırı-Kastamonu-İnebolu yolu, batı-doğu yönünde
Çerkeş-Ilgaz yönünde yer alan ve Çankırı İl sınırları içinde 95 Km.lik bir uzunluğa sahip E-80
yoludur. Çankırı Merkezinin muhtelif merkezlere olan mesafeleri şu şekildedir.
Tablo G.2: Çankırı İle Bazı İl Merkezleri Mesafe Cetveli
Ulaşım Noktaları
Çankırı-Kastamonu
Çankırı-Ankara
Çankırı-Çorum
Çankırı-Bolu
Çankırı-Zonguldak
Çankırı-İstanbul
Çankırı-İzmir
Çankırı-Adana
Çankırı-Karabük
Mesafe (Km)
114
131
156
235
312
497
711
576
195
Demiryoluna 1931’de kavuşan Çankırı’da yol Germece-Çankırı İl Merkezi Alpsarı-DemirçevreGöllüce-Sumucak-Kurşunlu-Atkaracalar-Çerkeş-Kurtçimeni-İsmetpaşa-Ortaköy-Eskipazar
güzergahlarını takip eder.
İlimizde mevcut bulunan 1 otogardan Ankara’ya her saat İstanbul’a ise günübirlik otobüs
seferleri düzenlenmektedir.
Tren garından ise Pazartesi-Çarşamba-Cuma günleri Ankara’ya, Salı-Perşembe- Cumartesi günleri
Zonguldak’a seferler düzenlenmektedir.
3.7.11. Madencilik
Asbest ( Asb )
Şabanözü (Gümerdiğin, Akkaya Köyleri) Yatağı
Tenör : % 1-30 Asbest Lif boyu 0.5-2 mm
Rezerv : 3 850 ton mümkün olup yataklardan geçmiş yıllarda üretim yapılmıştır.
Bakır ( Cu )
Yapraklı (Geriş, Urvay), Şabanözü (Bakırlı) zuhurları
Tenör: % 0.63-6.5 Cu
Rezerv:
Zuhur olduğu için rezerve yönelik çalışma yapılmamıştır.
Bentonit ( Ben )
Şabanözü (Çaparkayı, Hançılı Köyleri), Eldivan (Küçük Hacıbey), Kurşunlu (Beşpınar), Ilgaz
(Kızılibrik), Çerkeş (Bayındır) Yatakları
Kalite : Sondaj, döküm kumu ve ağartma toprağı
Rezerv : Ülkemizin önemli bentonit yataklarının bulunduğu Çankırı' da 2 milyon ton civarında
görünür Yatakların birçoğu işletilmiş yada halen işletilmektedir.
Çimento Hammaddeleri( Çmh )
Kurşunlu-Ilgaz
Tenör : Rezerv : Rezerve yönelik çalışma yoktur.
Diyatomit ( Diy )
Çerkeş (Akhasan), Orta (Karaağaç, Baştağ) Yatakları
Tenör : % 65-81 SiO2
Rezerv : 1 056 102 ton görünür, 3 713 535 ton muhtemel, 1 493 000 ton mümkün olup
Akhasan yatağı işletilmektedir.
Dolomit ( Dol )
Eskipazar-Sofular Yatağı
Tenör : % 20.73 MgO ve % 30.66 CaO
Rezerv : 236 250 000 ton görünür+muhtemel
Kaya Tuzu ( Na )
Merkez-Ballıbağ Köyü Yatağı
Tenör : % 88 NaCl
Rezerv : 808 000 000 ton görünür + muhtemel rezerv vardır. Yatak Tekel tarafından
işletilmektedir.
Kil ( Kil )
Orta-Sakarcaören Sahası
Tenör : % 19-36 Al2O3
Rezerv : 30 000 000 ton mümkün rezerv
Korgun-Maruf Köy Yatağı
Tenör : % 31-36 Al2O3, % 5 Fe2O3
Rezerv : 139 000 000 ton görünür rezerv
Manganez ( Mn )
Devres, Ilgaz Yatağı
Tenör : % 17.92 Mn
Rezerv : 300 ton mümkün olup Ilgaz yatağından geçmiş yıllarda 300 ton cevher
üretilmiştir.
Manyezit ( Mag )
Sarıalan-Alıç Sahası
Tenör : % 42-58 MgO ,%8,26 SiO2 %1,75 CaO
Rezerv : 862 000 ton görünür, 632 000 ton mümkün rezerv
Mermer ( Mr )
Kurşunlu-Sarıalan Köyü-ÇANKIRI SERPANTİN
Kalite: Orta
Rezerv:1 990 000 m3
Kurşunlu-Çırdak Köyü
Kalite : Iyi
Rezerv : 4 153 000 m3 muhtemel rezerv
Kurşunlu-Sarıalan Köyü
Kalite : Orta
Rezerv : 45 000 000 m3 muhtemel rezerv
Perlit ( Per )
Orta (Kalfat, Eriklibel, Asarözü, Ovacıközü, Salur K., Karagöl, Yeniyayla) Yatakları
Kalite : Orta ve düşük
Rezerv : 70 000 000 ton görünür
Refrakter Kil ( Rkil )
Korgun Yatağı
Tenör : Refrakter
Rezerv : 52 465 290 ton mümkün rezerv
Talk ( Talk )
Merkez (Dünek), Ilgaz zuhurları
Tenör : Rezerv : Zuhur olduğu için rezerve yönelik çalışma yoktur.
3.8. İLGİ GRUBU ve PAYDAŞ ANALİZİ
3.8.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan,
projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler,
gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları gerekmez.
Çünkü, bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak için işbirliği
yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını
işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.8.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
- Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
- Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
- Bölgesel yetkililer,
- Ulusal yetkililer,
- Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar,
- Turizmle ilgili sektörler,
- Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve sanayi
odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
- İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
- Eğitim ile ilgili birimler,
3.8.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve uygulamasında
yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir
araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi gelişme
planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler
yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son
derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının yönetiminden
sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
- Genel hedeflerini,
- Turizmden beklediği faydaları ve
- Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; 12 adımdan oluşur, bunlar;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün tahmin
edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun
oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi)
12. İzleme ve geri bildirim,n yapılması
3.8.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması ile;
- Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
- Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
- Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel mirasının
bozulmamış ve mümkünse turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki olumsuz etkiler
en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel kültürlerini yaşatma ve
değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.8.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme
Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi gruplarının resmi
işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Bu işbirliği imzalanmış resmi bir dokümana dönüşebilir, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını
uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları düzenleyebilir.
4. ÇANKIRI DOĞA TURİZMİ ARZI
4.1 ÇANKIRI’NIN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI)
Bu çalışma da kapsam itibariyle doğaya yönelik aktiviteleri detaylı incelemek ve geliştirme
stratejisini oluşturmak için yapıldığından özellikle sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için uygun
yerler ve faaliyetler ele alınacaktır.
4.2. Çankırı ilinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi
4.3. Çankırı İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T,
Milletlerarası seviyede: M
1- Milli Park Ve Benzeri Sahalar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Ilgaz Dağı Milli Parkı
Ilgaz
M
Hazım Dağlı Tabiat Parkı
Yapraklı
T
Kadın Çayırı Tabiat Parkı
Ilgaz
T
Kenbağ Tabiat Parkı
Merkez
T
Çankırı Milli Park Ve Benzeri Sahalara Ait Swot Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
-Milli Parkın Tanınmış Bir Milli Park
Olması
-Milli Parkta Tesislerin Yeterli Seviyede
Olması
-Tabiat Parklarındaki Ulaşım Ağının İyi
Olması
-Kenbağ Tabiat Parkının Mesire Yeri
Özelliklerinin Olması Cazip Özellikler
İçermemesi
-Ilgaz Dağı Milli Parkının Saha Olarak
Küçük Olması
-Tabiat Parklarında Kamp Karavan Gibi
Çeşitli Hizmetlerin Verilememesi
Fırsatlar
Tehditler
-Alan Kılavuzluğu Kursu Açılması
-Orman Ve Su İşleri Bakanlığının Ödenek
Gönderme Yönünde İmkanlarının Olması
-Vatandaşların Beklentilerinin Bazı
Bölgelerde Yükseltilmiş Olması
-Ücretsiz/Ücretli Tanıtım Fırsatlarının
Olması
- Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Gelişmesi
2- Avlaklar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Teknekaya Örnek Avlağı
Yapraklı
T
Eldivan Karadere Devlet Avlağı
Eldivan
T
Eldivan Seydiköy Sarıdağ
Devlet Avlağı
Eldivan, Merkez, Şabanözü
T
Koçhisarı Bala Devlet Avlağı
Ilgaz
T
Çerkeş Atkaracalar Devlet
Avlağı
Çerkeş, Atkaracalar,
Bayramören
T
Şabanözü Gümerdiğin Genel
Şabanözü
T
Avlağı
Kedikayaları Genel Avlağı
Merkez İlçe
T
Sakarca-Karaömer Genel Avlağı
Kızılırmak
T
Kızılırmak Güney Genel Avlağı
Merkz İlçe
T
Çankırı İli Avlaklar SWOT Analizi
Güçlü Yönler
- Av Turizmi Deneyimi,
- Çok Çeşitli Yaban Hayvanlarını
Barındırması,
- Zorlu Kış Aylarında Yaban
Hayatına Yem Desteği Yapılabilme
İmkanlarının Olması,
Zayıf Yönler
-
Avcıların Avlaklara Yakın Yerlerde
Konaklama İmkanlarının Yetersiz
Oluşu
-
Yetişmiş Profesyonel Av
Kılavuzlarının Olmaması,
-
Yönetim Planlarının Olmaması,
- Koruma Ve Kontrol Teşkilatının
Olması,
Fırsatlar
Tehditler
- Avlak Şirketlerinin Kurumsallaşma
Çabaları,
-
Avrupa’daki Kriz Sebebi İle Turist
Sayısının Azalması,
- Av Sayısının Artma Eğilimi,
-
Envanter Giderlerinin Çok Yüksek
Olması Sebebi İle Mali Külfet,
- Çankırı Avlaklarının Ünü,
Av turizmine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler
ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Av turistlerinin konaklama ihtiyacının nitelikli pansiyon ve benzeri küçük
kapasitesi butik otellerle giderilmesi iyi bir çözüm olacaktır.
2- Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi önemli
kırsal kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm
çeşitlerinin de konaklama altyapısını temin edeceklerdir.
3- Çankırı İl Şube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel
bakımından güçlendirilmesi,
4- Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metodlarının tatbiki,
5- Zorlu kış aylarında av kaynağına yem takviyesinin daha da arttırılması,
6- Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve
benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüşme
yapılarak tanıtılması,
7- Kırsal kalkınma maksadıyla, av turizmi uygulamalarından yöre insanının daha
fazla pay almasına dayalı uygulamanın daha da geliştirilmesi, payın karşılığında
yöre insanının av kaynağına müspet fayda temin edebilmesine yönelik
düzenlemelerin 9. Bölge Müdürlüğü İl Şube Müdürlüğünce yapılması,
4.4 Seçkin Özellikli Diğer Sahalar
Yaylalar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Kırkpınar Yaylası
Ilgaz
T
Mülayim Yaylası
Ilgaz
B
Yenice Yaylası
Ilgaz
B
Çeltikbaşı Yaylası
Ilgaz
B
Yuvasaray Yaylası
Ilgaz
B
Büyük Yayla
Yapraklı
B
Küçük Yayla
Yapraklı
B
Bıldırcın Yaylası
Çerkeş
B
Düvenlik Yaylası
Çerkeş
B
Hamamlı Yaylası
Çerkeş
B
Göktepe Yaylası
Çerkeş
B
Karataş Yaylası
Çerkeş
B
Saraycık Yaylası
Çerkeş
B
Göl Yaylası
Bayramören
B
Kayıören Yaylası
Orta
B
Merzi Yaylası
Merkez
B
Çavundur Kaplıcası
Kurşunlu
T
Bülbül Pınarı
Eldivan
B
Çankırı İli Yaylaları Swot Analizi
Güçlü Yönler
- Çok sayıda yaylanın bulunması,
- Yaylaların geniş sahalarda olması
-Turizm için kullanılabilir nitelikte
olanların varlığı,
- Yaylaların çok sayıda turizm çeşidine
imkan veriyor olması,
- Aktif yaylacılığın azalsa da devam
ediyor olması,
- Yolların mevcudiyeti,
-Şifalı Suyu, tanınırlığı ve
konaklamanın mevcut olması
Zayıf Yönler
- Bir çok yerde yayla evlerinin sökülmüş
olması, eskimesi, tamiri için masraf
gerektirmesi,
- Yaylacılık yapanların turizm altyapısı ve
turizm fikri olmaması,
- Yayla yollarının bakım istemesi, arazili
araçlar dışındakilerle ulaşımın çok zor
olması,
- İnsan kaynağının çok az olması, eğitim
seviyelerinin düşüklüğü,
Fırsatlar
Tehditler
- Yaylalarda konaklama için basit
kampçılık imkanlarının mevcudiyeti,
- Misafirsever köylülerimizin turizmin
başlatılması için sıcak bakışları,
- Yaylacılığın bazı yaylalarda tamamen
ortadan kalkması, yaylacılık kültürünün
yok olma riskinin varlığı,
- Eski yolların bazı yaylalarda bakımsızlık
sebebi ile daha da bozulması,
Yaylalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
- Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliştirilmesi uygun görülmektedir,
- Yayla evlerinin turizme uygun olanlarının tespit edilerek öncelikle sahiplerinin
teşvik edilmesi, bu gerçekleşemezse av köşkü olarak kullanılmak üzere seyahat
acentelerinin buna teşvik edilmesi,
- Yaylaların tamamında atlı, yürüyüş ve bisikletli gezi rotalarının tespit edilerek
işaretlenmesi işlerinin Kaymakamlıklarca öncelikli olarak yaptırılması,
- Yaylacılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi için İl Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğünce gerekli uygulamaların başlatılması,
- Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına
dayalı uygulamaların geliştirilmesi,
Göller, Sulak Sahalar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Kızılırmak nehri
Kızılırmak
M
Kırkpınar göleti
Ilgaz
T
Gümerdiğin göleti
Şabanözü
T
Karaören göleti
Şabanözü
T
Devrez çayı
Kurşunlu- Ilgaz
T
Melan çayı
Çerkeş-Bayramören
T
Horhor deresi
Çerkeş
T
Apsarı göleti
Korgun
T
Göller ve Diğer Sulak Sahalara Ait Swot Analizi
Güçlü Yönler
- Sulak alanlarla alakalı bir İl Şube
Zayıf Yönler
-Dereler
katı
ve
sıvı
atıklarla
Müdürlüğü ve DSİ teşkilatlarının
bulunması,
-
Devrez ve Melan çaylarında sportif
olta balıkçılığının geliştirilebilme
imkanı,
-
Kızılırmak nehrinde sportif olta
balıkçılığının
geliştirilebilme
imkanı,
kirletilmektedir,
Fırsatlar
-
Tehditler
-
Sulak alan değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
- Sportif balıkçılığa uygun yerlerin İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile
Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü tarafından detaylı olarak planlanması,
- Bu yerlere ait broşürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması,
- Sportif balıkçılık ve kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak bu sahalarda da
çalışmalar yapılması,
-Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirlenmesi hususunun katı atık bertaraf tesisleri
kurulana kadar bir mekanizma geliştirilerek belediyeler ve il özel idaresi tarafından
düzenlenmesi gerektiği, kaynak temini çalışmalarına başlanması,
-Heslerin sahaya bırakması gereken cansuyu miktarlarının kontrolünde DSİ ve ilgili
kuruluşlar tarafından gerekli titizliğin gösterilmesi,
- Sportif balıkçılık gibi turizm çeşitlerinde yöre insanının kırsal kalkınmasını temin
maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer verilmesi,
4.5 ÇANKIRI İLİNDE DOĞA TURİZİM ÇEŞİTLERİ
Kuş Gözlemciliği
Kuş gözlemleme ülkemizde az sayıda
insan tarafından bilinmesine rağmen Avrupa
ve Kuzey Amerika’da çok yaygındır. ICBP
(Uluslararası Kuş koruma Konseyi), OSME
(Orta Doğu Ornitoloji Topluluğu), IWRB
(Uluslararası Su Kuşları ve Islak Alanlar
Araştırma Bürosu), RSBP (Royal Kuş
Koruma Topluluğu) gibi kuş gözlemciliğinde
önde
gelen
pek
çok
profesyonel
organizasyon, Avrupa, Asya ve Afrika’da
doğal habitatları içinde kuşları gözleyip,
bölgelerin kuş toplumlarını ve belli kuş
türlerini araştırırlar.
Bunların dışında pek çok amatör kuş gözlem toplulukları da doğal ortamda yaban hayatını
izlemektedirler. Farklı 466 kuş türünün bulunduğu Türkiye, üreyen kuşlar açısından Avrupa’nın
en zengin ülkesi konumundadır. Farklı habitatların egemen olması, konumu itibari ile kuş göç
yolları üzerinde bulunması, sulak alanların zenginliği Türkiye’de kuş çeşitliliğinin yüksek
olmasının sebeplerindendir. Bu zenginlik, Türkiye’de kuş gözlemciliğinin; dolayısıyla dünyada
öne çıkan alternatif turizm dallarından kuş gözlem turizminin gelişmesine olanak sağlamaktadır.
Çankırı, önemli kuş göç yolları üzerinde bulunmasa da, gölleri, yapay göletleri ve akarsuları
nedeniyle pek çok kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle yeşilbaş, çamurcun, macar
ördeği, fiyu, kılkuyruk, elmabaş patka, bekasin ve sakarca gibi kuş türlerinin Kızılırmak nehrinin
civarında bulunması kuş gözlemciliği konusunda ilimizi önemli bir konuma getirebilir.
Doğa Yürüyüşü
Çankırı , %26’lık ormanlarla kaplı dağ ve sıradağları, flora ve faunasıyla oldukça zengin bir
ildir. Dolayısıyla dağ-doğa yürüyüşüne elverişli önemli bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin
planlı bir yaklaşımla turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi, böylece turizmin tür ve
aktivitelerinin zenginleştirilerek arz kapasitesinin geliştirilmesi, alternatif turizm alanlarının
koruma-kullanma dengesi içerisinde hizmete sunulması, tanıtılması, farklı yörelerin turizmin
ekonomik ve sosyal katkılarından yararlandırılması açısından önemlidir.
İlimizi doğu batı doğrultusunda kat eden Köroğlu ve Ilgaz dağ silsileleri, yer yer yoğun
ormanları, yaylaları, köy yerleşimleriyle kış turizminin yanı sıra yılın her mevsiminde yaya ve atlı
yürüyüşler, dağ bisikleti, kamp ve karavan, bisiklet vb. doğada yapılabilecek bütün aktiviteler için
uygun ortamlara ev sahipliği yapmaktadır.
İlimizdeki
dağların
turizme
kazandırılabilmesi için Valiliğimiz ve ildeki
kurum ve kuruluşların katkı ve destekleriyle
Dağcılık Federasyonu İl Temsilciliğini de
yürüten İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
liderliğinde 8 yıldır ulusal çapta düzenli
faaliyetler yapılmakta, ilimiz dışından gelen
pek çok sporcu ve meraklı bu etkinliklerde
yer almaktadır.
Son
olarak
Cumhuriyetimizin
Kuruluşunun
89.Yılı
etkinlikleri
çerçevesinde 11 Kasım 2012 tarihinde VIII.si
gerçekleştirilen Ilgaz Küçükhacet Yürüyüş ve
Tırmanışı Kocaeli, Zonguldak, Ankara,
Çankırı ve Kastamonu bölgelerinden 30
sporcunun katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
İlde düzenlenen etkinliklerin dışında Ankara ve civar illerdeki kişi ve gruplarca ilimizdeki
pek çok rota ve bölge bilinmekte ve hafta sonlarında bu alanlarda etkinlikler gerçekleştirilmektedir
Önemli Doğa Yürüyüşü Parkurları
Aşağıdaki verilen Küçükhacet Yaz Rotasında Çankırı Valiliği Cumhuriyetimizin Kuruluşunun
Yıldönümü kutlamaları çerçevesinde, Büyükhacet rotasında ise yine valiliğimiz Gençlik Haftası
Kutlamaları çerçevesinde sekiz yıldır kesintisiz olarak yapılan etkinliklere ait bilgiler ve rota
görüntülerine yer verilmiştir.
Diğer rotalarda da ÇANDAK&Çankırı Dağcılık ve Doğa Sporları Arama Kurtarma Kulübü
ve TDF&Türkiye Dağcılık Federasyonu İl Temsilciliği işbirliğiyle etkinlikler gerçekleştirilmekte,
il dışından gelen gruplara da yardımcı olunmaktadır.
Genel olarak ildeki rotalar teknik tırmanış gerektirmeyen özellikte olup her yaş grubundan
aktiviste hitap etmekte, rotalardan ziyade hava durumu zorluk derecesini belirlemektedir.
Ilgaz Parkurları:
Büyükhacet Tepe(2587 m.) Yaz Parkuru
Gidiş Geliş 25 km olan rota iki günlük olarak planlanmaktadır.
1.Gün: Yıldıztepe’ye ulaşım ve kamp kurulması.
2.Gün: Sabah erken 05-06 gibi başlayan yürüyüş vadi takip edilerek Mülayim Yaylası (2
Km), Belen Gediği (7 Km.), Kaynar (9 km.) Taşlık Sırtı (10 km), Büyükhacet (12.5 km.) şeklinde
gerçekleşmekte ve 10-12 saat sürmektedir.
Zorluk Derecesi: Rota orta seviyedeki aktivistler için uygundur. Genel olarak önemli bir
zorluk bulunmamakta, mesafenin uzun olması (25 km) zorluk derecesini etkilemektedir. Yaz rotası
olmasına rağmen Mayıs ayı içerisinde dahi kar ve tipiye rastlamak mümkündür.
Büyükhacet Yaz Parkuru
Küçükhacet(2546 m.) Yaz Parkuru(Gidiş-Geliş toplam 10 km.)
Ilgaz Kastamonu yolunun 20. km.sinden sağa ayrılan Yıldıztepe yolundan ilerleyerek (ilk 6
km.si asfalt kaplama, 2 km.si stablize) 8. km. ileride Mülayim Yaylası (1600 m) Kavşağına
ulaşılmaktadır.
İl dışından gelen grupların kamp yaptığı ve Çankırı ve yakın illerden gelenlerin diğer gruplarla
buluştuğu bu noktada başlayan etkinlikte rota; yaylanın içindeki dere takip edilerek batı-doğu
doğrultusundaki iki orman yolunun kısa mesafelerde dik olarak geçilmesini takiben
dikleşmektedir. 250 m.lik bir tırmanışın ardından Gâvur Kayalarına (2000 m) ulaşılmaktadır.
Kayalık bölge sağ yanımızda kalacak şekilde kuzeydoğu istikametinde ilerleyerek zirvenin doğu
yamaçlarından sağdan batıya yönelmekte ve zirveye ulaşılmaktadır.
İnişte aynı rota kullanılabileceği gibi batı sırtından Geyik Gediğine kadar inilerek oradan
soldaki dere yatağı kullanılarak orman yoluna ulaşılmakta, sağdan orman yolu takip edilerek
kavşak noktasından sola dönülerek yaylaya inilebilinmektedir.
Yazın teknik malzeme gerektirmeyen etkinlikte yoğun kış şartlarında kazma, krampon ve ip
bulundurulmasında fayda görülmekte, özellikle tipiye karşı muhakkak CPS cihazlarından
yararlanılması gerekmektedir.
Küçükhacet etkinliği arzuya ve katedilen yola bağlı olarak günübirlik veya iki günlük olarak
planlanabilmektedir.
Zorluk Derecesi: Kolay bir rota olup kendine güvenen, yürüyüşü, tabiatı ve fotoğraf çekmeyi
seven her yaş grubuna hitap eden bir rotadır.
Küçükhacet Yaz Güzergahı
Küçükhacet Kış Parkuru (Gidiş-Geliş toplam 13 km.)
Ilgaz Dağlarının ikinci zirvesi olan 2546 m.lik Küçükhacet Tepe’ye Çankırı Kastamonu Yolu
75. km.de yer alan Ilgaz Doruk Mevkii Karayolları Bakımevi (1875 m) bitişiğinden doğu
istikametinde orman yolu takip edilerek başlanmaktadır. 1800-2546 m. rakımlar arasında olan rota
hava şartlarına ve katılımcıların performansına bağlı olarak 8-12 saat sürmektedir.
750 m. ileride ikiye ayrılan yolda sol istikamet kullanılmakta, 2 km ileride yer alan Ilgaz
Obası mevkii (1800 m.) il dışından gelen veya etkinliği iki güne yaymak isteyen dağcılar
tarafından kamp yeri olarak tercih edilmektedir.
Ilgaz Obasından batı sırtı takip edilerek doğu istikametinde Küçükçaltepe’ye (2150 m)
çıkılmakta, Küçükçaltepe sırtı takip edilerek Geyik Gediğine (2090 m) ulaşılmakta, küçük bir
molanın ardından (sabah 07-08 sularında başlayanlar) öğle saatlerinde batı sırtından zirveye
ulaşılmaktadır.
Zirvenin doğu, güney ve batısı diklik dereceleri farklı olmakla birlikte önemli bir tehlike arz
etmemektedir. Kuzeyde ise kayalık ve derin uçurumlar söz konusudur.
Zorluk Derecesi: Rota; temel dağcılık eğitimlerini almış kişiler açısından uygun olup kış
donanımı gerektirmektedir. Yaz döneminde de tercih edilen rota bu dönemde amatörler ve biden
fazla gün kamp kurularak yapılacak etkinlikler için de son derece uygundur.
Önemli Not: Hava durumu iyi takip edilmeli tipili günlerde tercih edilmemelidir.
Küçükhacet Kış Güzergahı
Kırkpınar Yaylası ve Emirgazi Parkuru
1800–2404 m. rakımlar arasındaki rota 1800m rakımlı Kırkpınar yaylasından başlamaktadır.
Yaz döneminde ortalama 3 saat süren tırmanışta dönüş ise 1 saat kadar sürmektedir. Molalar
dikkate alındığında 5 saatlik bir etkinlik söz konusudur. Kış etkinliklerinde zorluk derecesi
artmakta ve süre uzamaktadır. Tırmanışta kısa mesafede 2300 m. rakıma ulaşılmakta sırttan doğu
yönünde hareket edilerek 2404 m. rakımda zirveye ulaşılmaktadır.
Tam zirvede Roma Döneminden kalma bir yerleşim yerinin izlerini izlemek mümkün
olmaktadır.
Kırkpınar Yaylası ve Emirgazi Güzergahı
Yıldıztepe Sütgölleri Parkuru(16 km.)
Ilgaz Yıldıztepe Turizm Merkezi sınırları içerisinde yer alan rota 1450–2200 m. rakımlar
arasında oldukça kolay bir rotadır. Bahar ve yaz aylarında orta yaş grubunca tercih edilebilir. İlk 5
km. de Yıldıztepe bulunmakta olup nefis manzarası ile insanları büyülemektedir.
Yıldıztepe&Kadınçayırı Turizm Merkezi Orman İşletme Müdürlüğü tesislerinden (1450 m)
başlayan etkinlik iyi havalarda ortalama 8 saat sürmektedir. Tamamen orman içi yollarda
sürdürülen etkinlik bir günlük olarak planlanıp uygulanabileceği gibi Büyükhacet Etkinliğiyle de
birleştirilebilir. Birinci gün erken saatlerde Yıldıztepe’de kurulacak kampı takiben Sütgölleri
Rotası, ikinci gün ise Büyükhacet Rotası gerçekleştirilebilir.
Yıldıztepe Sütgölleri Güzergahı
Eldivan-Karadere Parkuru:
15 km.lik bir parkur olan rotanın başlangıç noktası olarak Eldivan Karadere Göleti
alınmaktadır. Köroğlu silsilesi üzerinde yer alan Eldivan Dağı 1809 m. rakıma sahip, kuzeyi yoğun
olmak üzere doğu ve batı yönleri de ormanlarla kaplı bir dağdır. 1500-1600 m.lerden itibaren
yaylalara da ev sahipliği yapan dağda pek çok aktivitenin gerçekleştirilmesi mümkündür. Orman
İşletme müdürlüğüne bağlı Bülbül Pınarı Mesire Yeri de özellikle yaz günlerinde yoğun olarak
ziyaret edilmekte, sıcak yaz günlerinde hafta sonlarında civar illerden gelenleri de tabiatı ve serin
havasıyla rahatlatmaktadır.
Yaz günleri için 5–7 saatlik bir etkinlik olan rota kış ve karlı şartlarda 10-12 saat sürmektedir.
Rota 1150–1600 m. rakımlarında olup göletin nefis manzarasında piknik yapma imkanları da
mevcuttur.
Eldivan ilçemiz Çankırı’ya 20, Ankara’ya Çubuk, Şabanözü üzerinden 110 km. mesafededir.
Eldivan-Karadere Güzergahı
Çerkeş-Işıkdağı Parkuru:
Kızılcahamam (Ankara)-Çerkeş (Çankırı) Karayolunun 31. km.sinden başlayan parkur aynı
rotadan dönüş yapıldığı takdirde 13 km.dir. Rota 1550–2030 m.ler arasında kalmaktadır.
Tamamen orman içerisinde yer alan rota yazın 5–7, kışın ise yer karlı olduğu takdirde 10–12 saat
sürmektedir.
Çerkeş-Işıkdağı Güzergahı
Kurşunlu-Ilgaz Osmangölü Parkuru(15 km.):
1350–1900 m. rakımlar arasında Ilgaz dağlarının batı uzantısında yer alan rotaya Ilgaz
Yeşildumlupınar Beldesi ile Kurşunlu Çaylıca ve Çırdak köyleri arasındadır. Başlangıç ve bitiş
noktaları grupların tercihine bırakılabilir. Güneyden başlayan etkinlikte sırtın kuzeyinde kalan ve
nefis bir manzara bulunan kısım çoğunlukla orman içinde sürmekte görüş alanı içerisinde köyleri
kuşbakışı görmek mümkün olmaktadır. 8–10 saat süren etkinlik oldukça kolay bir rotadır.
Kurşunlu-Ilgaz OsmangölüGüzergahı
Orta-Kurşunlu Devrez Vadisi Parkuru(19 km.):
Kızılırmak’ın kollarından olan Devrez Çayı Kızılcahamam sınırlarında doğduktan hemen
sonra Orta&Çankırı sınırlarına girmekte olup Orta, Kurşunlu, Ilgaz ilçelerinden sonra
Kastamonu&Tosya ilçesini de kat ederek ve Çorum&Kargı sınırlarında güneyden gelen
Kızılırmak’la birleşir.
Orta ilçesi (Ankara 110, Çankırı 65 km) Sakaeli Köyü ile Kurşunlu ilçesi Köpürlü köyleri
arasındaki rota oldukça kolay olup orta derecedeki aktivistler için uygundur. Tek günlük olarak
planlanabileceği gibi iki güne de yayılabilir. 8–10 saat süren etkinlik, ilginç jeolojik yapı,
civardaki binlerce yıllık kaya mezar ve yerleşimleri ile peri bacası oluşumları sebebiyle yer yer
görsel bir şölene dönüşebilmektedir. Bu özellikleriyle “Çankırı’nın Ihlarası” olarak
isimlendirdiğimiz vadi unutulmayanlar arasında yer almaya layıktır.
Mayıs-Haziran ile Eylül-Ekim aylarında tercih edildiği takdirde ilk ve son baharın tüm
renklerini görmek ve görüntülemek mümkün olmaktadır.
Orta-Kurşunlu Devrez Vadisi Güzergahı
Yapraklı-Ilgaz Köroğlu Transı Parkuru(32 km.):
İlimizi batı-doğu doğrultusunda kat eden ve yer yer 2000 m. üzerine çıkan Köroğlu Dağlarının
doğu uzantısında yer alan Yapraklı Büyükyayla Mevkii 1600–1700 m. rakımlarda, hafif engebeli
ve oldukça geniş bir alanı kaplamaktadır.
Büyükyayla’nın güneyinde Yapraklı, kuzeyinde ise Ilgaz ilçemiz yer almakta olup
Yapraklı’dan başlayan ve Ilgaz D765&E 80 kavşağında sona eren 850–1750 m. rakımlar
arasındaki rota 32 km uzunluğunda kolay bir rotadır.
Rota tek günlük olarak planlandığı takdirde 12–15 saat sürmektedir. Etkinlik iki gün olarak
düşünüldüğü takdirde ise yolun yarısına denk gelen yayla yerleşim alanı veya hemen yanındaki
Hazım Dağlı Tabiat Parkı kamp alanı olarak kullanılabilir.
İki günlük etkinlikte profesyonel dağcı olmayan ekipler için kamp yükünün araçlarla kamp
alanına taşınması tavsiye edilmektedir.
Yayla Turizmi
Turizmin çeşitlendirilmesi, tüm yıla ve il sathına yaygınlaştırılması, değişik yörelerin mevcut
turizm potansiyelinin geliştirilerek harekete geçirilmesi için yayla turizminin geliştirilmesi büyük
önem arz etmektedir. İlimizde yer alan yaylaların, doğal güzellikleri, etnolojik ve diğer çekicilik
yaratan özellikleri ile ekoturizme yönelik sundukları çok çeşitli ve eşsiz olanakların; koruma
kullanma dengesi içerisinde turizm amaçlı değerlendirilmesi önemlidir.
Ekoturizm etkinlikleri arasında en fazla talep yayla turizmine olmaktadır. Yaylalar,
ekoturizme yönelik kullanım ve ekonomik kar olanakları sunmaktadır.
Yayla turizmi kapsamındaki potansiyel yaylalar
Ilgaz Yaylaları:
Çankırı il merkezine 70 km, Ilgaz ilçe merkezine 20 km mesafededir. Ilgaz ilçe sınırları
içerisinde bulunan yayla 1650 m. Rakıma sahiptir. Sarıçam, karaçam, göknar ağaçları ve çayırlarla
çevrili olan yayla, kolay ulaşımı, nefis manzarası, temiz havası ve bol su kaynaklarıyla günübirlik
ziyaretçilerin dışında atlı ve yaya yürüyüş, manzara seyri, kamping, karavan, fotoğrafçılık, dağ
yürüyüşü ve sportif olta balıkçılığı için oldukça caziptir.
Kaynak: M. Kemal KARATATAR
Kaynak: M. Kemal KARATATAR
Mülayim Yaylası
Genelde sarıçam hakimdir. Mevsimsel hayvancılığın yapıldığı yayla evleri bulunmaktadır.
Yenice Yaylası
Göknar, sarıçam ve karaçam türleri bulunan ve Yeniceköy sınırları içerisinde kalan Yenice
Yaylası, mevsimsel hayvancığın yapıldığı ve küçük yayla evlerinin bulunduğu güzel bir doğaya
sahiptir.
Çeltikbaşı Yaylası
Çeltikbaşı köyü sakinlerinin sahip olduğu ufak yayla evlerinin bulunduğu Çeltikbaşı Yaylası,
sarıçam, karaçam ve az miktarda ardıç türü bulunan, mevsimsel otlatma yapılan şirin bir bölgedir.
Yuvasaray Yaylası
Yuvasaray Köyü sınırları içindeki kalan yayla, genelde sarıçam ve az miktarda karaçamın
hakim olduğu, Ilgaz-Türbetepe Yangın Gözetleme Kulesi yakınında bulunmaktadır. Mevsimsel
hayvancılık yapılır.
Yapraklı Yaylaları:
Büyük Yayla
Çankırı il merkezine 42km, Yapraklı ilçe merkezine 12 km mesafedeki Büyük Yayla, zengin
bitki örtüsüyle ilimizde yayla turizmi açısından önemli bir konuma sahiptir. İlçenin kuzeyinde
oldukça geniş bir alanı kapsayan 1600-1700 m rakımlı Büyük Yayla, günübirlik ziyaretçilerin
dışında atlı ve yaya yürüyüşü, bisiklet, manzara seyri, kamping ve karavan gibi turizm türleri için
oldukça elverişlidir.
Küçük Yayla
Yapraklı ilçesine 13 km mesafede ormanlık alanda yer almaktadır. Ağırlıklı olarak göknar
olmak üzere çam ağaçları ve çayırlarla çevrili olan yayla, kolay ulaşımı, doğa manzarası, temiz
havasıyla günübirlik ziyaretçilerin dışında atlı ve yaya yürüyüş, manzara seyri, kamping,
fotoğrafçılık ve dağ yürüyüşü için oldukça caziptir.
Çerkeş Yaylaları:
Bıldırcın Yaylası
Çerkeş ilçesine 20 km mesafede, ormanlık alanda yer almakta olup, yayla turizmi açısından da
önemli bir konuma sahiptir. Çevresinde Bozcaarmut ve Örenköy gibi köyler bulunmaktadır.
Sarıçam ve göknar ağaçlarıyla ve çayırlarla çevrili olan yayla, kolay ulaşımı, doğa manzarası ve
temiz havası ile günibirlik ziyaretçilerin dışında atlı ve yaya yürüyüşü, bisiklet, manzara seyri, ve
kamping için oldukça uygundur.
Düvenlik Yaylası
Çerkeş Dağlı Köyü ve Horhor deresi yakınında bulunan yayla ormanlık alan içerisinde göknar
ve sarıçam ağaçlarıyla kaplıdır.
Ayrıca; Hamamlı Yaylası, Göktepe Yaylası, Karataş Yaylası ve Saraycık Yaylası ilçede yayla
turizmi açısından değerlendirilebilecek yerlerdendir.
Hamamlı Yaylası
Göktepe Yaylası
Karataş Yaylası
Saraycık Yaylası
Diğer Yaylalar:
Bayramören İlçesinde Gölyaylası, Orta İlçesinde Kayıören Yaylası ve Merkez İlçede Merzi
Yaylası da yayla turizmi açısından değerlendirilebilir durumdadır.
Gölyaylası
Gölyaylası
Kayıören Yaylası
Kayıören Yaylası
Merzi Yaylası
Mağara Turizmi
Çankırı Tuz Mağarası
Merkez İlçenin doğusunda, 20 km mesafede Balıbağı Köyü arazisinde yer almaktadır. Hititler
döneminden beri yaklaşık 5000 yıldır işletilmekte olup 1.6 milyon ton ile yurdumuzun en büyük
kaya tuzu rezervine sahiptir. Mağara büyük bir kamyonun girebileceği dar girişten sonra modern
karayolu tünellerini andıran birçok galeriden oluşmaktadır. İçerisinde tırların dolaşabildiği
mağarayı gezen ziyaretçiler, 8 km uzunluğunda 800 dekar bir alana sahip galerilerin muhteşem
atmosferinden kendilerini alamamaktadırlar.
Ayrıca geçmiş yıllarda mağarada yük taşımada kullanıldığı sırada ölen ve tuzlu ortamdan
dolayı yıllar geçmesine rağmen bozulmayan bir eşek fosili de ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir.
Av Turizmi
Avcılık ilk insanın doğada var olma mücadelesi ile başlar. İnsanın yerleşik hayata geçmesi ile
birlikte tarım ve hayvancılığın gelişmesi avcılık faaliyetlerini de azaltmıştır. Bununla birlikte
insanların av merakı ve doğayı keşfetme hevesi avcılığın vazgeçilmez bir aktivite olacağının
göstergesidir.
İlimiz coğrafi yapısı, bitki örtüsü ve yaban hayatı bakımından av turizminin gelişmesine
elverişli konumdadır. Av turizmine açılacak avlaklar ve avlanacak av hayvanlarının miktar ve
özellikleri, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Av ve
Yaban Hayatı Daire Başkanlığı tarafından tespit ve ilan edilmektedir
Çankırı ili av ve yaban hayvanlarının yoğunluğu nedeniyle av turizmi açısından büyük önem
taşımaktadır. Genellikle av turizminde avına izin verilen tür domuzdur.
Av Turizmi Kapsamında Değerlendirilen Yerler
Genellikle av turizmi kapsamında, yaban hayatı geliştirme sahaları, örnek avlaklar ve devlet
avlaklarında geyik, karaca ve domuz avına izin verilir. İlimizde yaban hayatı geliştirme sahası
olmamasına rağmen devlet avlaklarının ve bu avlaklarda domuz populasyonunun çokluğu
nedeniyle yerli ve yabancı avcılar bölgeye gelmektedir. Çankırı Şube Müdürlüğü kapsamınca
işletilen bu avlaklar, talep doğrultusunda ava açılmakta ve av turizmine katkı sağlamaktadır.
Örnek Avlaklar:
Teknekaya Örnek Avlağı
Ankara Orman Bölge Müdürlüğü Çankırı Orman İşletme Müdürlüğü, Yapraklı İşletme Şefliği
sınırları içerisinde kalmakta olup5838 ha.’lık orman alanına sahiptir. Ağırlıklı hedef tür domuzdur.
Devlet Avlakları:
Eldivan Karadere Devlet Avlağı
Eldivan İlçe sınırlarında olup, alanı 17995 hektardır. Alanda keklik, tavşan domuz görülmekle
beraber zaman zaman karacaya da rastlanmaktadır. Ancak popülasyon yeterli düzeyde olmadığı
için avına izin verilmemektedir.
Eldivan Seydiköy Sarıdağ Devlet Avlağı
Yaklaşık 30000 hektarlık bir alana sahip olan devlet avlağı özellikle domuz avı için uygun
avlaklarımızdandır.
Koçhisarı Bala Devlet Avlağı
Tescili ilk yapılan devlet avlağımız olup, alanı 11655 hektardır. Hedef tür domuz olarak
belirlenmiştir. Ancak karaca populasyonu da gün geçtikçe artmaktadır.
Çerkeş Atkaracalar Devlet Avlağı
26230 hektarlık alanı olan devlet avlağının hedef türü domuz olarak belirlenmiştir.
Av Turizmi Kapsamında Potansiyeli Olan Bölgeler
İl genelinde av turizmi kapsamında değerlendirilebilecek avlak sahaları olmakla birlikte, diğer
sahaların tescili ve işletmeye açılması noktasında işletmecilerden gelecek olan talepler
doğrultusunda hareket edilecektir.
Av Turizmi Kapsamında Değerlendirilen Yaban Hayvanları
İlimizde av turizmi kapsamında avına izin verilen yaban hayvanı şimdilik sadece yaban
domuzudur. Avlaklar genelinde her yıl yapılan envanter çalışmaları neticesinde popülasyon
yoğunluğu dikkate alınarak belirli sayıda yaban hayvanının yerli ve yabancı avcı turistlere
avlandırılmasına izin verilmektedir.
Anıt Ağaçlar
İlimizde Dokuzkardeşler Çamı, Koca Meşe, Demir Meşe, Paşasultan Çamı, Türbe Çamı, Çatal
Çam ve Yağmur Çamı olmak üzere 7 adet tescilli anıt ağaç bulunmaktadır. Bu ağaçların hem
korunması hem de ekoturizm kapsamında ziyaret edilebilirliğinin sağlanması ekoturizm
zenginliğimize katkı sağlayacaktır.
Dokuzkardeşler Çamı
Dokuzkardeşler Çamı
Türbe Çamı
Demir Meşe
Yağmur Çamı
Demir Meşe
Hava Sporları Turizmi
İlimizdeki Önemli Hava Sporları Merkezi
Çankırı Yamaç Paraşütü ve Havacılık Kulübü öncülüğünde yapılmaya başlanan yamaç
paraşütü İlimizin ekoturizmine renk katmaktadır. Dağlarımızda yer alan uygun pistleri sayesinde
son yıllarda ulusal ve uluslararası çapta yamaç paraşütü etkinlikleri gerçekleştirilmekte ve bu
etkinliklere yerli ve yabancı yüzlerce sporcu katılmaktadır. Osmangölü ve Bayramören Kuzey
Pistleri ve Bayramören pisti en önemli pistler arasındadır.
Sportif Olta Balıkçılığı
İlimizde orman içi göl ve göletlerin varlığı ve ormanların akarsularla örülü olması, bunların
hala temiz kalmış olması sportif olta balıkçılığı için büyük olanaklar sunmaktadır. Bilinçli ve
planlı bir faydalanma ile bu olanakların daha da artırılması mümkündür.
Olta Balıkçılığı Yapılan Önemli Göl ve Göletler
Sportif amaçlı olta balıkçılığı konusunda ilimizde en çok ziyaret edilen yer kırkpınar
yaylasında bulunan kırkpınar göletidr. Son dört yıl boyunca avlanılması yasak olan yerlerden olan
ve bu sene ava açılan gölet, Ankara başta olmak üzere bir çok şehirden ziyaretçi çekmektedir.
Ayrıca Şabanözü İlçesinde yer alan Gümerdiğin ve Karaören Göletleri de sprtif olta balıkçılığın
yapıldığı yerler arasındadır.
Olta Balıkçılığı Yapılan Önemli Dereler
Devrez Çayı ve Melan Çayının kolarından olan Horhor Deresi sportif olta balıkçılarının en
çok tercih ettikleri derelerdir.
Atlı Doğa Yürüyüşü
Turizmin çeşitliliği içerisinde yer alan atlı doğa yürüyüşleri henüz ilimizde uygulanmamasına
rağmen, özellikle Yapraklı yaylasında bulunan Hazım Dağlı Tabiat Parkı çeşitli eğimlerde yolları,
etrafında dolanılabilecek bir göleti ve harika manzarasıyla bu faaliyet için çok büyük potansiyele
sahiptir. Bu potansiyel değerlendirilip faaliyete geçilirse bölgenin ziyaretçi sayısında artış
gözleneceği düşünülmektedir.
Kamp- Karavan Turizmi
İlimiz, günübirlik dinlenme, eğlenme ve piknik amaçlı kullanımların yanı sıra, çadır ve
karavanlı kamp yapma olanağına sahip, pek çok doğal alana sahiptir. Gözlerden uzak doğa ile baş
başa vakit geçirmek isteyen insanlar için oldukça büyük imkanlar sunmaktadır.
İlimizde Ilgaz ilçesinde Keseköy yaylası, Evrecik yazısı, Kulpi mevkii, Osman gölü, Tepelice
mevkii, Kadın çayırı, Ilgaz obası, Kızıleşme mevkii, Kaynar benli sultan, Süt gölleri, Çerkeş
ilçesinde Hacılar çengi çayırı mevkii, Tefen mevkii, Yapraklı ilçesinde Büyük alan mevkii, Güllü
alan mevkii ve Hazım Dağlı Tabiat parkı çadırlı kamp için oldukça uygundur.
İlimizde Düzenlenen Yerel Etkinlikler
1. Geleneksel Hoşislamlar Şöleni(Atkaracalar-Haziran Ayı)
2. Keşkek Şöleni (Atkaracalar-Temmuz Ayı)
3. Bayramören Tarihi Köprü Tanıtım ve Kaynaşma Şöleni(Bayramören-Ağustos Ayı)
4. Şabanözü Geleneksel Kültür-Sanat ve Güreş Festivali(Şabanözü-Haizran Ayı)
5. KaynaşmaGünü(Yapraklı-Temmuz Ayı)
6. Bahar Şenliği(Kızılırmak-Mayıs Ayı)
7. Pilav Günü(Kızılırmak-Eylül Ayı)
8. Gümerdiğin Sonbahar Şenlikleri ve Festivali(Şabanözü-Eylül Ayı)
9. Aydos Yayla Şenliği(Orta-Temmuz Ayı)
10. Yaylakent YaylaŞenliği(Orta-Temmuz Ayı)
11. Paşasultan ve Yayla Şenlikleri(Orta-Temmuz Ayı)
Milli park vb sahalar
Milli park vb. nde
konaklama
x
Kış
potansiyeli
x
sporları
2
Kızılırmak
3
Yapraklı
2
Korgun
4
Şabanözü
x
1
Eldivan
x
3
Kurşunlu
6
Atkaracalar
9
Orta
4
Bayramören
Değerler toplamı
Çerkeş
Aktivite/değer
Merkez İlçe
Ilgaz
ÇANKIRI İLÇELERİNİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MATRİSİ
7
2
x
Kuş gözlemciliği
x
Doğa yürüyüşü
Yayla turizmi
x
Mağara turizmi
x
Av turizmi
x
Anıt ağaçlar
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Hava sporları turizmi
(yamaç paraşütü)
Sportif olta balıkçılığı
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Atlı doğa yürüyüşü
Kamp-karavan
turizmi
x
x
x
x
x
x
x
Çankırı’nın doğa turizmi yönünden öne çıkan ilçeleri:
-
Merkez ilçe (Kenbağ Tabiat Parkı)
Yapraklı ilçe (Hazım Dağlı Tabiat Parkı)
Ilgaz ilçe ( Kadınçayırı Tabiat Parkı)
Ilgaz ilçe (Ilgaz Dağı Milli Parkı)
Çankırı İli’nin Tabiat Parkları
Kenbağ Tabiat Parkı
2004 yılında mesire yeri olarak tescil edilen ve 2007 yılında ihale edilerek işletmeciliği
29 yıllığına kiraya verilen 36 hektarlık Kenbağ B Tipi Mesire Yeri, taşıdığı kaynak değerleri
sonucu 11/07/2011 tarihli Bakanlık Makamı Olur’u ile Tabiat Parkına dönüştürülmüştür.
Kenbağ Tabiat Parkında hali hazırda Giriş kapısı, Giriş kontrol kulübesi, ahşap ve taş
çeşmeler, bulaşık yıkama yeri, WC, ahşap kameriye, ahşap yağmur barınağı, çocuk oyun
grubu, taş barbekü, fosseptik çürütme deposu bulunmaktadır.
Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi 2500 kişi
sayısı (1 yıl)
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
Yeme-içme, piknik vb.
Aileler : %30 Arkadaş Grupları: %70
1- Stres atmak
2- Piknik yapmak
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 2 saat
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
( )
Diğerleri
(x)
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ulaşım için problemler: yok
Altyapı Analizi
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
Yeterli
x
x
x
İyi
Açıklama
x
UDGP yoktur
x
x
x
x
x
yok
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş Sayısı
Açıklama
-
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
yok
Hosteller (Misafirhaneler)
yok
Yatak&kahvaltı oteli
yok
Rota üstü kulübeler
yok
Bungalov tarzı
yok
Kamp alanı
yok
Diğerleri: Pansiyon
yok
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa)
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Memeliler
Kuşlar
-
-
-
Şahin, Doğan
Tilki-Tavşan
-
Yetersiz
x
x
Yeterli
x
İyi
Açıklama
Durum Açıklaması
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Kabul
edilebilir
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Alanda bazı
düzenlemeler
yapılması gerekir.
x
x
x
x
Alanda bazı
düzenlemeler
x
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Turizmden dolayı fazla toprak erozyonu meydana gelmediği ve turistlerin yaban hayatını
rahatsız etmediği ve sonuç olarak ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti
vermemektedir.
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite 1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
x
akış
x
Yer sayısı
x
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
2
3
x
x
4
5
x
x
x
x
x
x
x
Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Kayda değer herhangi bir problem yaşanmadığı
görülmektedir.
Hazım Dağlı Tabiat Parkı
Yapraklı ilçesinde bulunan ilk olarak 2004 yılında mesire yeri olarak tescil edilen bu alan,
2009 yılında Tabiat Parkı olarak değiştirilmiştir. 126,3 hektarlık bir alana sahiptir. Alanda
Giriş kulübesi, Giriş kapısı, Su deposu, Su terfi deposu, Kameriye, Yağmur barınağı, WC,
Bulaşık yıkama yeri, Çeşme, Fosseptik çürütme deposu bulunmaktadır. Saha, 2007 yılında,
işletilmek üzere 29 yıllığına İşletmeciye kiraya verilmiştir.
Halihazırda ki ziyaretçi 1800 kişi
sayısı (1 yıl)
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Yeme-içme, piknik vb.
Aileler : %50 Arkadaş Grupları: %50
1- Stres atmak
2- piknik yapmak
3- Manzara seyir
4- Doğa yürüyüşü
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; 3saat
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
( )
Diğerleri
(x)
atlı vb.)
Ulaşım için problemler: Kış mevsiminde yoğun kar yağışı nedeniyle zaman zaman ulaşım
aksamaktadır.
Altyapı Analizi
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
x
Yeterli
İyi
Açıklama
x
x
x
UDGP vardır.
x
x
x
x
x
yok
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
Kategori
Kuruluş Sayısı
Açıklama
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
yok
yok
yok
yok
Bungalov tarzı
yok
Kamp alanı
yok
yok
Tatmin edici yaban
mı?
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Sahadaki tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Memeliler
Kuşlar
-
-
Sincap
Şahin, Doğan
Açıklama
Kurt, Tilki
Yetersiz
Yeterli
x
İyi
Durum Açıklaması
x
x
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Korunan alan
üzerindeki etki
Kabul
edilebilir
x
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Alanda bazı
düzenlemeler
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
x
x
Alanda bazı
düzenlemeler
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Turizmden dolayı fazla toprak erozyonu meydana gelmediği ve turistlerin yaban hayatını
rahatsız etmediği ve sonuç olarak ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti
vermemektedir.
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, Yeterli 2- İyi, 3- Fena Değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite 1
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
x
akış
Yer sayısı
x
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
2
3
x
x
4
5
x
x
x
x
x
x
x
Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Kayda değer herhangi bir problem yaşanmadığı
görülmektedir.
Kadınçayırı Tabiat Parkı
Halkımızın eğlenme ve dinlenme ihtiyacının karşılanması, ziyaret esnasında yörede
bulunan bitki türlerini tanıyarak doğa bilincinin gelişmesi, doğal kaynakların tanıtımı ve
korunması amaçlarına hizmet edecek olan 422 hektarlık bu alanın, ayrıca Yıldız Tepesinin
ağırlıklı olarak kış turizmine yönelik faaliyetlerini doğa ve yayla turizmi çeşitliliğiyle
desteklemek amacıyla Tabiat Parkı olarak tescili ve değerlendirilmesinin uygun olacağına
karar verilmiştir.
Turizm Bakanlığına tahsisli olan bu alan Bakanlığımızca Tabiat Parkı olarak
değerlendirilmek üzere ilgili bakanlıktan tahsisi ve Bakanlığımızca da tescili için talepte
bulunulmuş ve 5.9.2012 tarih ve 1212 Sayılı olurları ve Genel Müdürlüğümüzün 12.12.2012
tarih ve 56123 sayılı yazıları ile 422 hektarlık bu alan Kadın Çayırı adı ile Tabiat Parkı
olarak tescil ve ilan edilmiştir.
Korunan alanlarımızda, üniversitemizle işbirliğine gidilerek bitki çeşitlerinin tespiti
yapılacak, endemik türler belirlenerek korunması yönünde tedbirler alınacaktır.
Halihazırda ki ziyaretçi Alanda hiçbir düzenleme yapılmamıştır.(Tescil tarihi 2012)
sayısı (1 yıl)
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Alana Ulaşım
Orta derecede yakın; Kastamonu havaalanına 1 saat, Ankara
Esenboğa havalimanına 3 saat mesafe de bulunmaktadır.
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
( )
Diğerleri
(x)
atlı vb.)
Ulaşım için problemler:
Altyapı Analizi
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
x
Yeterli
İyi
Açıklama
x
x
x
UDGP yoktur.
yok
yok
yok
yok
yok
Yemek Standartları
Kategori
Sayısı
Turistik
Yerel
Açıklama
Barınma imkanları
Kategori
Kuruluş Sayısı
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
yok
yok
yok
yok
Bungalov tarzı
yok
Kamp alanı
yok
yok
Tatmin edici yaban
mı?
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Sahadaki tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Memeliler
Kuşlar
-
-
Tavşan
Şahin, Doğan
Karaca, tilki,
sansar, ayı,domuz
Yetersiz
Açıklama
Yeterli
-
İyi
Durum Açıklaması
Alan planlanma
aşamasındadır.
Ilgaz Dağı Milli Parkı
750,86 Ha’lık kısmı Kastamonu, 337,75 ha’lık kısmı Çankırı il sınırları içerisinde kalan Ilgaz
Dağı Milli Parkı, 1976 yılında tescil edilmiştir. Milli Park alanının çoğunluğunun
Kastamonu’da olması ve yönetimin tek elden olmasının daha verimli olacağı düşüncesiyle
2010 yılına kadar (Mülga)Kastamonu İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından
yönetilmekteydi. Ancak, Genel Müdürlüğümüzün 28/12/2010 tarih ve 10653 sayılı yazısı ile
milli park yönetimi ikiye bölünmüş, Çankırı il sınırları içerisinde kalan 337,75 ha’lık bölümün
yönetimi (mülga) Çankırı il müdürlüğünün sorumluluğuna geçmiştir. Çankırı ili sınırları
içerisinde kalan alanda Karayolları Genel Müdürlüğü Bakımevi, 2 adet otel(Derbent ve Doruk
Otel), 1 adet inşası durdurulmuş karkas bina, 1 adet giriş kapısı, 2 adet verici bulunmaktadır.
2011 yılında Bakanlığımızın yeniden yapılanması sürecinde Sinop 10. Bölge Müdürlüğüne
bağlı olarak Kastamonu ilinde Ilgaz Dağı Milli Park Müdürlüğü kurulmuştur. Milli parkın
yönetimi bu müdürlük tarafından sürdürülmektedir.
6. ÇANKIRI İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
6.1.Gelişme Stratejileri
Strateji 1.
Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması ile Çankırı ’da
turizm sektöründe yatırımların arttırılması.
Strateji 2.
Yüksek potansiyele sahip ilçelerde de yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne
çıkarılması.
6.2. Pazarlama Stratejisi
Strateji 1.
Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın hedeflenmesi, ülke
çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktaları bazında tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerine başlanması.
6.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
Strateji 1.
Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin ile yaygınlaştırılması, bunun yanında,
müşteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması
6.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin
izlenmesi)
Strateji 1.
Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması
6.1 .KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların doğa turizmi (ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Eylem no
Öncelik
Eylem
1
1
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Başlangıç
tarihi
Ekoturizm eğitimi
Yerel halkının eko-turizm hakkında
eğitimi,
Ekoturizme
sunulabilecek
ürünlerin
geliştirilmesi
ürünleri
geliştirilmesi konusunda eğitilmesi.
İTM, OSİ,
Belediyeler,
muhtarlıklar
Ekoturizm
Dernekleri
2013
OSİ; ÜN, KY,
HEM
Muhtarlıklar,
belde
belediyeleri,
2013
OSİ, İTM,
Dernekler
2013
OSİ,HEM,ÜN ,
Dernekler
2013
İTM,
Kişiler, Özel
girişim
Muhtarlıklar,
belediyeler,
KY
2013
Bu konuda plan süresince 15
kurs
açılarak
225
kişinin eğitilmesi
sağlanacak.
2
Yöre halkının doğa eğitimi
3
2
Üniversitelerle işbirliği
4
1
5
1
Yerel profesyonel av klavuzu
eğitimi
Ekoturizm Konseyi ve
Ekoturizm Dernekleri
Kurulması
2
Doğayı anlatmak için yöre halkın
eğitilmesi, ayrıca çocukların eğitimi, Plan
dönemi boyunca 1000 yetişkin, 3000
çocuğa doğa eğitimi verilmesi,
Her türlü faaliyetin planlanma, geliştirme
ve uygulama safhalarında Zonguldak içinde
ve yakınındaki üniversitelerden bilimsel
destek alınması için işbirliği
Av turizmine profesyonel yaklaşım
sağlanacaktır.
Eko-turizmde hedef birliğinin
sağlanması,
İşbirliği için
sözleşme imzalanması
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
6.2. FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliştirmek,
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Eylem no
Öncelik
Başlangıç
tarihi
1
1
Alan düzenleme
2
1
Atık yönetimi
3
1
Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı
oluşturma ve düzenleme)
4
2
Karavan&mobil ev kamp
yeri
5
2
Ulaştırma imkanlarının
arttırılması
6
1
Turizm
Bilgilendirme
Merkezleri kurulması
7
1
Doğa Müzesi Kurulması
Kamping alanlarının ve günübirlik
alanların düzenlenmesi, uygun
yerlerde, ilçe planına uygun olmak
üzere en az 3 motokaravan yeri
düzenlenecektir.
Özellikle katı atıkların yönetimi, vahşi
depolama engellenecektir.
3.Bölümde Trekking güzergahı olarak
tespiti edilen tüm sahalarda patika
düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların yapımı ve
yerine konması 2017 yılına kadar
tamamlanacaktır.
Favori ilçelerde Karavan ve
taşınabilir ev organize kamp yerleri
oluşturulması
Havaalanı ve her türlü ulaşım
seferlerinin arttırılmasıyla
ziyaretçilere kolay ulaşım imkanı
sağlanacaktır.
Favori ilçelerde
bilgilendirme
merkezleri kurulacaktır, Bu merkezlerin
atıl okul binaları veya köy evlerinin
kiralanması veya restorasyonu ile
oluşturulması.
Favori ilçelerde
Doğa Müzesi ve
İl Turizm
Md.(İTM)
Kaynakamlıklar,
(KY) İÖİ
D, ÇŞM
2013
Muhtarlıkla (M)
belediyeler,(B)
İl özel idaresi
(İÖİ)
İTM, OSİ, Ky,
B, İÖİ,
Dernekler D
Çevre ve
Şehircilik
md ÇŞM
Dernekler
2014
OSİ; İTM, Ky,
B, İÖİ
Dernekler
2015
Valilik,
İÖİ,THK,UB
2013
2013
İTM, OSİ, KY, B,
İÖİ
STK
2014
OSİ, İTM Ky B
İÖİ
Dernekler,
Üniversiteler
2014
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
8
1
Kuş Gözlem Kulelerinin
Oluşturulması
9
1
Turizm alanlarına
manzara seyir noktası ve
seyir terasları yapılması
Ekolojik Yorum Merkezleri kurulması
için çalışmalar yapılacaktır.
Uygun sulak alanlara kuş gözlem
kuleleri yapılarak kuş gözlemciliği ve
kuş gözlemciliğine dayalı
turizm
altyapısı oluşturulmuş olacaktır.
Turizm alanlarında seyir noktası ve
seyir terasları yapılarak cazibe
arttırılacaktır.
OSİ
STK
Özel İdareler,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar,
2013
2013
6.3. ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm
ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi, tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Eylem no
Öncelik
Başlangıç
tarihi
1
1
Kültürel ürün envanteri
ürünleri sunuma hazır
hale getirme
Geleneksel yaşam tarzı ve kültüre ilişkin
olarak doğadan toplanan veya üretilen
gıda maddeleri, doğal materyalden
üretilen el sanatları vb. değerlerin tespiti,
satılabilir hale getirilmesi, sözlü değerlerin
envanteri, bunların turizme sunulabilir
hale getirilmesi
iTM, OSİ, Ky,
HEM,
Dernekler,
üniversiteler
2014
2
1
Doğal ürün envanteri
sunuma hazır hale
Doğada gizli kalmış, henüz keşfedilmemiş
olan turizme sunulabilecek değerlerin
ortaya çıkarılması ve sunuma hazır hale
İÇOM, Tarım il
Müdürlüğü(İTM
Üniversiteler
2013
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
), özel
getirme
3
2
Yeni tesisler
Avlaklarda av sayısının
arttırılması
Avlaklarda av kaynağına
yem takviyesinin
yapılması
Avlakların tanıtılması
4
5
6
7
1
Tur opreratörlerine saha
tanıtımı ve Ekotur
destinasyonları
8
2
Fuar sempozyumlar,
festivaller
9
2
Organik Tarım
Zamanla gelişim gösteren ve potansiyeli
artan yerlere belirlenmiş ekoturizm
standartlarına uygun yeni eko-turizm
tesisleri
Avlaklarda av potansiyelini artıracak ve av
turizminin cazibesini arttıracaktır.
Avlaklarda av potansiyelini artıracak ve av
turizminin cazibesini arttıracaktır.
Avlaklar ve av kaynakları fuarlar, yabancı
ve yerli televizyonlar, av dergileri vb.
kaynaklarla ya da yerli ve yabancı av
turizm acentalarıyla görüşerek tanıtılması
Özel Gr. OSİ,
Ky İÖİ, İTM
Dernekler,
Belediyeler
OSİ, Avlak
İşletmecileri
OSİ,Avlak
İşletmecileri,
Avcı Dernekleri
OSİ, Avcı
dernekleri,İl
Kültür ve
Turizm
2015
2013
2013
2013
Tur opartörlerine sahanın gezdirilerek
tanıtımı, görüşlerinin alınması,
isteklerinin değerlendirilmesi, destinasyon
şekillendirmelerinin yapılması,bu
destinasyonlar üzerinde hizmet kalitesi ağı
kurulması, destinasyonları destekleyici,
olumlu etkileyici eklerin tespiti
Fuar ve sempozyumlara aktif katılımlarla
stand oluşturma, festivallerin kültürel
değerleri öne çıkaran hale getirilmesi, her
yıl en az 2 milli fuara katılacaktır.
İTM, OSİ;
Valilik,
K, B, İÖİ,
ST, KTM
2014
İTM, OSİ, tarım
d. HEM,
Belediyeler,
Dernekler
ÜN
2014
Korunan alanlarda organik tarımla üretim
prensiplerinin yerleştirilmesi
, plan dönemi
sonunda sahaların yüzde 30 unda organik
tarımın yapılıyor olmasının sağlanması,
İTM,
OSİ,
İL tarım Md.
Muhtarlıklar,
Dernekler
2014
6.4 . iZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama, değerlendirme ve
geri bildirimlerin yapılması.
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Süresi
Eylem no
Öncelik
Başlangıç
tarihi
1
1
Değişimin sınırlarının
belirlenmesi
2
1
Ekonomik etkilerin izlenmesi
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının belirlenmesi, bu
çalışmanın hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
İndikatörlere göre izlenecektir
3
1
Sürdürülebilirliğin izlenmesi
İndikatörlere göre izlenecektir
OSİ, İTM,
Üniversiteler
TSK,
Dernekler
2014
İTM, Tarım Md
Ky B Tic San Od.
OSİ; ÇŞM
Dernekler,
Üniv.
Dernekler,
2014
2014
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
Bütçesi ve
Finans kaynağı
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Göstergeler
HAZIRLAYAN
Çankırı İli Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü
…………………..
KONTROL EDEN
9 Bölge Müdürlüğü/ Doğa Koruma ve Sulak Alanlar Şube Müdürü
………………
Uygun Takdim
9. Bölge Müdürü
……………….
Çankırı Vali Yardımcısı
…………………….
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması UYGUNDUR
………………………
VALİ

Untitled - 9. Bölge Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik

Turizmde sosyal sorumluluk projesi

71490862-010.06.02 Konu ıHijyen ve çevre

Siz hiç uçan balık gördünüz mü?

Özeti için tıklayınız.

Doç.Dr. Nazmiye ERDOĞAN`ın Sunumu

Özgeçmiş - 6. Bölge Müdürlüğü

1.Yayla Turizmi