Elektrik Enerjisi Üretimi için Dumlupınar Üniversitesi Rüzgar Enerji

Elektrik Enerjisi Üretimi için Dumlupınar Üniversitesi Rüzgar Enerji

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ
ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ İÇİN DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ
RÜZGAR ENERJİ POTANSİYELİNİN ANALİZİ
M.Arif ÖZGÜR
Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak.
Makine Mühendisliği Bölümü, 26480 Eskişehir
Ramazan KÖSE
Dumlupınar Üniversitesi Müh. Fak.
Makine Mühendisliği Bölümü, 43100 Kütahya
ÖZET
Konvansiyonel enerji santrallarından enerji üretiminde ortaya çıkan çevresel
sorunların giderilmesinde ve ülkelerin enerji talebindeki artışın karşılanmasında,
başta rüzgar enerjisi olmak üzere yenilenebilir enerji kaynakları önemli katkı
sağlayabilir. Bu nedenle, günümüzde pek çok ülke ulusal programlar ve teşvikler
uygulayarak yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretim teknolojilerini
geliştirmeye çalışmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynakları arasında rüzgar enerjisi,
çevre uyumu nedeni ile son zamanlarda en çok rağbet gören enerji üretim
teknolojisidir. Elektrik enerjisi üretimi için rüzgar karakteristiğinin incelendiği bu
çalışmada, Dumlupınar Üniversitesi Kampus alanı içerisinde bulunan Bünelek
Tepedeki rüzgar ölçüm istasyonundan, Temmuz 2001 Haziran 2004 tarihleri
arasında 36 ay boyunca, rüzgar hız ve yön bilgileri alınmıştır. Toplanan veriler,
CALLaLOG 02 ve ALWIN yazılımlarında bölgenin topoğrafik özellikleri dikkate
alınarak değerlendirilmiş ve rüzgar enerjisi hesaplamaları yapılmıştır. Eldeki
mevcut veriler, 6 farklı türbin imalatçısının değişik kapasitelerdeki modellerine
uygulanarak bölge için en uygun rüzgar türbini belirlenmeye çalışılmıştır.
1. GİRİŞ
Nüfus artışı, sanayileşme ve teknolojik gelişmeler enerji talebindeki hızlı bir artışı
da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle Türkiye’nin de içinde bulunduğu
gelişmekte olan ülkeler, sanayileşmiş ülkelerin düzeyine yetişmek için daha çok
enerji yatırımı yapmak zorundadır. Bu bağlamda, konvansiyonel güç
santrallarından enerji üretimi sonucu ortaya çıkan küresel ve yerel düzeydeki
çevresel kirlilik ve bunların küresel ısınma ile ilişkisinin açıkça görülmesi,
189
neredeyse sıfır emisyona neden olan yenilenebilir enerji kaynakları oldukça
önemli bir konuma getirmiştir. Yenilenebilir enerji kaynakları arasında, en yaygın
olan ve çevre uyumu nedeni ile son zamanlarda teknolojisi en hızlı gelişeni ise
rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin hem yerel kaynak, hem de temiz ve çevre
dostu olması dikkate alındığında, günümüz enerji sorunlarının aşılmasında bu
enerjiden yararlanmak için gerekli teknik ve ekonomik fizibilite çalışmalarının
yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
Bu çalışmada; Dumlupınar Üniversitesi Kampus alanı içerisinde bulunan Bünelek
Tepedeki rüzgar ölçüm istasyonundan, Temmuz 2001 – Haziran 2004 tarihleri
arasında 36 ay boyunca alınan veriler ile bölgenin rüzgar karakteristiği
incelenmiştir. Toplanan veriler, CALLaLOG 02 ve ALWIN yazılımlarında bölgenin
topoğrafik özellikleri dikkate alınarak değerlendirilmiş ve rüzgar enerjisi
hesaplamaları yapılmıştır. Ayrıca, eldeki mevcut veriler, 6 farklı türbin
imalatçısının değişik kapasitelerdeki modellerine uygulanarak rüzgar türbinleri,
kapasite faktörleri açısından karşılaştırılmış ve bölge için en uygun türbin
belirlenmeye çalışılmıştır.
2. DÜNYA ve TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ DURUMU
Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi, üye olmayı
hedeflediğimiz Avrupa Birliği’nde (AB), güçlü destekleme politikalarının
uygulanması nedeniyle sürekli artmaktadır. Birliğe üye ülkeler, 27.10.2001 tarih
ve 2001/77/EC sayılı Yönergeye göre, 2010 yılında tüketecekleri enerjinin
ortalama olarak %22’sini yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılayacaklarını
taahhüt etmişlerdir [1].
Fosil yakıtların ucuzluğu, yenilenebilir enerji kaynakların kullanımı önünde bir
engel olmakla beraber, çevre koruma ve enterkonnekte şebekeden uzaktaki
küçük yerleşim bölgelerine elektrik sağlama amacıyla, dünyada küçük kapasiteli
hidrolik, biyokütle, rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına hızla artan bir
yöneliş söz konusudur.
Dünya rüzgar enerjisi kurulu gücü 1999-2001 yılları arasında büyük bir ivme
kazanmış ve iki yılda toplam küresel kapasite yaklaşık iki kat artmıştır. Son dört
yılda ise, Şekil 1’den görüleceği gibi, büyüme oranları giderek azalmış, 2004 yılı
yeniden artmaya başlamış ve 2005 yılı sonu itibarıyla, tüm dünyada rüzgar
santrallarının kurulu gücü 59.322 MW ile, 1999 yılındaki kurulu güce oranla 4
kattan fazla büyüme sağlamıştır [2,3].
190
40
60000
35
30
50000
25
40000
20
30000
15
20000
10
10000
0
Toplam Kurulu Güç (MW)
Kurulu Güç Artış Oranı %
5
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
13932
18449
24927
32037
40301
47620
59322
32
35,1
28,5
25,8
18,2
24,6
Kurulu Güç Artış Oranı %
Toplam Kurulu Güç (MW)
70000
0
Şekil 1. Dünya Rüzgar Enerjisi Kurulu Güç Gelişimi [2,3]
Avrupa Rüzgar Enerjisi Birliğinin (EWEA) hazırladığı Rüzgar Gücü-12 raporuna
göre; dünya, 2020 yılına kadar, elektrik enerjisi ihtiyacının %12’sini rüzgar
gücünden karşılayacaktır. Senaryoya göre, 2020 sonuna gelindiğinde, rüzgar
gücünün 1,2 Milyon MW’ı aşkın bir kapasiteye ulaşacağı öngörülmektedir. Ayrıca
senaryonun çevre kirliliğini önleme açısından da büyük katkıları olup, 2020 yılına
kadar, atmosfere salımı önlenen toplam CO2 miktarı 10 milyar 771 milyon ton
olacaktır [4].
Türkiye’nin komşu ve bölge ülkelerinde yapılmış rüzgar ölçümleri ve Devlet
Meteoroloji İşlerinden (DMİ) alınan düzenlenmiş veriler, ülkenin rüzgar enerjisi
bakımından zengin olduğunu göstermektedir. Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel
Müdürlüğü (EİEİ) 1990 yılından itibaren rüzgar potansiyeli önemli görülen ve
rüzgar santralı kurulması düşünülen bölgelerde, rüzgar hız ve yönlerini
ölçmektedir. Yapılan ölçümler sonucunda; özellikle Ege, Marmara ve Doğu
Akdeniz kıyı bölgesinin zengin rüzgar potansiyeline sahip olduğu görülmüş ve
EİEİ ile DMİ tarafından hazırlanan Türkiye Rüzgar Atlasına göre Türkiye’nin
rüzgar enerjisi teknik potansiyeli 88.000 MW, ekonomik potansiyeli ise 10.000
MW olarak belirlenmiştir [5].
Bu büyük potansiyele rağmen, Türkiye’de ilk rüzgar enerji santralı Şubat 1998’de
1,5 MW kurulu güçle İzmir-Çeşme-Germiyan’da işletmeye alınmış olup 2005 yılı
sonuna gelindiğinde ise halen Şekil 2’den görüleceği üzere toplam kurulu güç
20.1 MW’ı geçememiştir [6,7].
191
Kurulu Güç
Kümülatif Güç
25000
20000
Kümülatif Kapasite Eğrisi
20000
15000
15000
10000
10000
5000
5000
0
Kümülatif Kapasite (kW)
Kurulu Güç (kW)
25000
0
1986
1998
2000
2003
2005
Yıllar
Şekil 2. Türkiye’nin 1986-2005 Yılları Arası Rüzgar Enerjisi Kurulu Güç Kapasitesi
[6,7]
Türkiye, hem enerji üretim teknolojilerinin çeşitliliği hem de kaynak açısından dışa
bağımlılığın azaltılması için elektrik enerjisi üretim portföyünde rüzgar
santrallarından 2013 yılında % 4.1 oranında faydalanmayı planlamaktadır. Bu
bağlamda, 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı Enerji Özel İhtisas Komisyonu Taslak
Raporunda rüzgar gücünün, 2007 yılında toplam kurulu gücün 1413 MW ile
%3.2’sine, 2010 yılında 1788 MW ile %3.9’una, 2013 yılında 2163 MW ile
%4.1’ine sahip olacağı öngörülmektedir [8].
3. MATERYAL ve YÖNTEM
Rüzgar enerjisi sistemlerinin tasarımı, planlanması ve çalıştırılması için rüzgar
karakteristiklerinin tüm detaylarıyla bilinmesi gerekmektedir. Rüzgar enerji
santralının projelendirilmesi ve ekonomisi temel olarak seçilen santral sahasından
üretilebilecek enerji miktarına bağlı olmaktadır. Enerji miktarının tespiti için ise,
uzun süreli güvenilir verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle, seçilen proje
sahasının topoğrafik yapısı göz önüne alınarak uygun noktaya rüzgar gözlem
istasyonu (RGİ) kurulmalıdır. İnceleme neticesinde Dumlupınar Üniversitesi
0
0
Kampus alanında 29 54′4,04′′ boylam ve 39 29′6,34′′ enlemlerine sahip Bünelek
Tepe, ölçüm için uygun arazi olarak belirlenmiştir. Buraya kurulan RGİ’den
Temmuz 2001-Haziran 2004 tarihleri arasında 36 ay boyunca rüzgar hız ve yön
bilgileri alınmıştır. Rüzgar ölçüm işleminde kullanılan ekipmanların
belirlenmesinde, “11/10/2002 tarih ve 24903 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Rüzgar Ölçümlerine İlişkin Tebliğ” dikkate alınmıştır [9]. Buna
göre, ölçüm direği 30 m olup Şekil 3’de görüldüğü gibi 10.ve 30. metrede birer
adet anemometre ve 30. metrede bir adet yön kontrol cihazı bulunmaktadır.
Ayrıca ölçüm istasyonunun enerji gereksinimi için solarcell (12 V /5W)
192
kullanılmıştır. Seçim yapılan bölge ve kurulum safhaları hakkında detaylı bilgi
referans [10-12]’den alınabilir Rüzgar ölçüm istasyonundan alınan rüzgar hız ve
yön bilgisine ait veriler Datalogger’da toplanmaktadır. Datalogger’dan rüzgar hız
ve yön bilgisine ait verileri almak için CALLaLOG 02 yazılımı kullanılmıştır.
CALLaLOG 02 yazılımı içerisinde 10’ar dakikalık ortalamalar şeklinde günlük ve
aylık klasörler halinde kaydedilen veriler, ALWIN yazılımında değerlendirilmiştir.
Bu program vasıtasıyla; bölgenin rüzgar karakteristiği incelenmiş ve program
içerisinde bulunan rüzgar türbini imalatçılarının katalog değerleri dikkate alınarak
türbinlerin kapasite faktörleri ve elektrik enerjisi üretim potansiyelleri
hesaplanmıştır.
Bünelek
Tepe
(1094m)
Datalogger
30.m
Anemometre
30.m
Yön
Kontrol
10.m
Anemometre
10.m
Anemometre
Solarcell
Şekil 3. Rüzgar Ölçüm İstasyonu ve Bünelek Tepe
193
4. BULGULAR ve TARTIŞMA
Bir bölgenin rüzgar potansiyelini belirleyebilmek için o bölgeden minimum bir yıl
boyunca ölçüm almak gereklidir. Ancak daha doğru ve güvenilir bir değerlendirme
yapabilmek için bir yılın üzerinde ölçüm alınması önerilmektedir [13]. Bu amaçla
Bünelek Tepeden Temmuz 2001 - Haziran 2004 tarihleri arasında 36 ay boyunca
rüzgar hız ve yön bilgileri alınmıştır. Alınan 36 aylık rüzgar hız verilerinin frekans
dağılımı Şekil 4’de verilmektedir. Rüzgar şiddetine karşılık gelen esme yüzdelerini
gösteren Şekil 4 ile, ölçüm yapılan alanda hangi rüzgar şiddetinin daha sık
gözlendiği tespit edilebilmektedir. Buna göre 36 ay için ölçümlerden elde edilen
ortalama rüzgar hızı 4,80 m/s, Weibull ölçek parametresi (c) 5,36 m/s ve şekil
parametresi (k) 1,58 olarak bulunmuştur.
Şekil 4. Rüzgar Hızı Frekans Dağılımı
Rüzgar potansiyeli incelemelerinde olasılık yoğunluk fonksiyonlarının kullanılma
nedeni, bölgenin genel karakteristiğinin belirlenmesidir. Bünelek tepeden 36 ay
boyunca alınan rüzgar hızlarının Weibull ve ölçümlerden elde edilen frekans
dağılımları, Şekil 5 ve 6’da verilmektedir. Şekil 5 ve 6 incelendiğinde, rüzgar hızı
frekans dağılımının 2-3 m/s aralığında yoğunluk kazandığı ve Weibull tahmini
frekans dağılımının, ölçümlerden elde edilen frekans dağılımına göre daha
düzgün bir eğri çizdiği görülmektedir.
194
16
1.Yıl
2.Yıl
3.Yıl
36 Aylık
14
Frekans %
12
10
8
6
4
2
0
0
5
10
15
Rüzgar Hızı (m /s)
20
25
30
Şekil 5. Weibull Dağılımına Göre Rüzgar Hızı Frekans Dağılımı
18
1.Yıl
2.Yıl
3.Yıl
36 Aylık
16
14
Frekans %
12
10
8
6
4
2
0
0
5
10
15
20
25
30
Rüzgar Hızı (m/s)
Şekil 6. Ölçümlerden Elde Edilen Dağılıma Göre Rüzgar Hızı Frekans Dağılımı
Rüzgar türbini kurulumu öncesi önemli adımlardan bir tanesi, hakim rüzgar
yönünün belirlenmesidir. Bu amaç için, belirli kesimlerdeki (sektörlerdeki) rüzgarın
esme sıklığı ile rüzgar yönlerinin oransal dağılımını veren rüzgar gülü kullanılır.
Bünelek Tepeden alınan 36 aylık rüzgar verileri ile, ortalama ve maksimum rüzgar
hızlarının estiği yönler ve yönlere göre frekans dağılımları belirlenmiştir. Kurulan
o
ölçüm istasyonunda, yön kontrol cihazının referans noktası (0 olduğu nokta)
195
Kuzey yönüdür. Şekil 7 ve Tablo 1’den de görülebileceği gibi, ortalama rüzgar hızı
6.24 m/s ve 6 m/s ile sırasıyla Kuzey (N) ve Güneybatı (SSW) yönlerinden ve
maksimum rüzgar hızı ise 37.4 m/s ile Güney (S) yönünden esmektedir.
40
NNW
N
NNE
35
30
25
20
WNW
ENE
15
10
5
0
W
E
ESE
WSW
SSW
SSE
S
Ortalama Rüzgar Hızı (m/s)
Max.Rüzgar Hızı (m/s)
Şekil 7. Yönlere Göre Ortalama ve Maximum Rüzgar Hız Dağılımları
Tablo 1. Yönlere Göre Rüzgar Dağılımları
Yönler
N
NNE
ENE
E
ESE
SSE
S
SSW
WSW
W
WNW
NNW
Frekans Dağılımı Ortalama Rüzgar Hızı Maksimum Rüzgar Hızı
%
(m/s)
(m/s)
8.68
6.24
22.3
8.55
5.75
18.8
7.65
4.40
20.2
18.15
3.96
24.2
13.37
2.93
21.8
4.60
2.52
26.7
2.76
3.93
37.4
3.98
6.00
34.5
5.05
5.71
29.1
11.30
5.15
20.2
11.63
4.32
18.8
4.27
3.59
18.5
Bünelek Tepede 36 ay boyunca ölçülen rüzgar yön verilerine göre hakim rüzgar
yönü, Şekil 8 ve Tablo 1’de verildiği gibi %18.15 frekans dağılımıyla Doğu (E)
yönü olarak tespit edilmiştir.
196
0,2
NNW
N
NNE
0,15
WNW
ENE
0,1
0,05
0
W
E
WSW
ESE
SSW
SSE
S
Frekans Dağılımı %
Şekil 8. Yönlere Göre Rüzgar Frekans Dağılımı
500
25
20
15
10
5
0
Kapasite Faktörü %
Nordex
Südwind
Enercon
DeWind
DeWind
Enercon
ANBonus
NegMicon
Nordex
Südwind
Nordex
NegMicon
DeWind
NegMicon
ANBonus
Enercon
Nordex
Nordex
1000
Enercon
1500
ANBonus
2000
Südwind
2500
Nordex
3000
NegMicon
Kapasite Faktörü
ANBonus
Üretilen Enerji
3500
Nordex
4000
Nordex
Üretilen Enerji (MWh)
Ölçüm alınan bir bölgede, rüzgar santralının kurulup kurulmayacağına ilişkin karar
vermede kapasite faktörü belirleyici bir etkendir. Bünelek Tepeden 36 ay boyunca alınmış
rüzgar verileri, ALWIN yazılımı içerisindeki 6 farklı türbin imalatçısının değişik
kapasitelerdeki modellerine uygulanarak enerji hesabı yapılmıştır. Yapılan
hesaplamalarda Şekil 9’dan da görülebileceği gibi seçilen bölge için en iyi kapasite
faktörünü Dewind, Enercon ve SüdWind rüzgar türbinleri vermekte, en yüksek yıllık enerji
miktarını ise 3483,4 MWh ile 80 m rotor çaplı 2500 kW’lık Nordex rüzgar türbini
sağlamaktadır. Bu türbinde yüksek enerji miktarına karşılık kapasite faktörünün düşük
olmasının nedeni, türbinin kurulu gücünün büyük olmasıdır. Şekil 9’dan görüldüğü gibi,
rotor çapı büyüdükçe, büyüyen kanatların kendi ekseni etrafında dönüşü esnasında
süpürdüğü alanın büyümesi sonucu enerji üretim miktarı büyümektedir. Ancak bir türbinin
verimli olabilmesi için, belirlenen jeneratör kapasitesine göre optimum kanat çapının
hesaplanması üzerinde çalışılması gereken önemli bir konudur. Buradan her zaman en
büyük kanada sahip türbinin, en verimli türbin anlamına gelmeyeceği görülebilir. Bu
yüzden bir bölgede rüzgar santralı kurulurken o bölgenin yıllık enerji gereksiniminin
dikkate alınması, bölge için optimum sistemin kurulmasında büyük rol oynamaktadır.
0
27 29 30 33 40 43 44 46 48 48 48 50 50 52 52 54 54 58 62 62 62 64 64 66 70 80
Rotor Çapı (m )
Şekil 9. Bünelek Tepede 7 Farklı Rüzgar Türbini İçin Enerji ve Kapasite Faktörü Değerleri
197
Bünelek Tepe için yapılan çalışmada, bulunan 4,80 m/s ortalama rüzgar hızı için
DeWind 1000 kW’lık rüzgar türbininin kapasite faktörü %22,2 olarak tespit
edilmiştir. Buradan da görülmektedir ki, rüzgar türbin teknolojisindeki gelişim,
düşük rüzgar hızlarından elektrik enerjisi üretimini sağlar hale gelmiştir. Bu
nedenle, ilerleyen zamanlarda teknolojik gelişim ve rüzgar türbini ekipmanlarının
seri üretimleri neticesinde maliyetlerinin düşmesiyle bölgede rüzgar gücünden
elektrik enerjisi üretiminin mümkün olabileceği söylenebilir.
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Bu çalışmada; Bünelek Tepeden Temmuz 2001-Haziran 2004 tarihleri arasında
36 ay boyunca rüzgar verilerine ait hız ve yön bilgileri alınmıştır. Alınan veriler ile
ortalama hız, yön ve enerji hesaplamaları yapılmıştır. Buna göre 36 ay için
ölçümlerden elde edilen ortalama rüzgar hızı 4,80 m/s, Weibull (c) parametresi
5,36 m/s, (k) parametresi 1.58, ortalama rüzgar hızının estiği yönler N (Kuzey) ve
SSW (Güneybatı) ve hakim rüzgar yönü ise E (Doğu) olarak tespit edilmiştir.
Ölçümlerden elde edilen rüzgar potansiyeline göre, bölgeden elde edilebilecek en
yüksek enerji oranı %22,2 kapasite faktörü ve yıllık 1.908.100 MWh enerji üretim
miktarıyla DeWind-D6/1000 kW türbin modelinden elde edilmiştir.
Rüzgar çevrim santralları Türkiye için önemli yenilenebilir enerji kaynaklarından
birisi olup değerlendirilmeyi beklemektedir. Türkiye’nin, enerji ihtiyacını
karşılamada dışa bağımlılığı ve çevre ülkelerin istikrarsız tutumları nedeniyle, bir
yandan içeride enerji kaynaklarını ve ülke çeşitliliğini artırması, diğer taraftan yeni
kaynaklara
yönelmesi
gerekmektedir. Bu
nedenle
ülkenin,
elektrik
gereksinimindeki sıkıntıyı azaltmak ve gelişiminin devamı için yenilenebilir enerji
kaynaklarına destek verilmelidir. Rüzgar enerjisinden elektrik üretimi amacıyla
yararlanılması, aynı zamanda enerji çeşitlendirmesi açısından büyük önem
taşımaktadır. Bunun için rüzgar potansiyeli yüksek olan bölgelerden başlayarak
rüzgar enerjisi için gereken yatırımların geciktirilmeden yapılması gerekmektedir.
198
6. KAYNAKLAR
European Parliament and of the Council Directive 2001\77\EC “On the Promotion
of Electricity Produced from Renewable Energy Sources in the International Electricity
Market”, Official Journal of the European Communities, s.33-40, Brussel, 2001.
1.
Global Wind Energy Council (GWEC) 2006. erişim: http://www.gwec.net/uploads/
media/ statistics2005_170206.pdf
2.
Global Wind Energy Market Report, 2005. erişim: http://www.awea.org/pubs/
documents/globalmarket2005.pdf
3.
4. Rüzgar gücü -12, 2004, erişim: http://www.ewea.org/fileadmin/ewea_documents/
documents/publications/WF12/RzgarGc12.pdf
Dündar, C., Canbaz, M., Akgün, N., Ural, G., Türkiye Rüzgar Atlası ,
EİEİ&DMİ,2002.
5.
Hepbaşlı, A.,Özgener, Ö., A Rewiew on the Development of Wind Energy in
Turkey, Renewable&Sustainable Energy Rewiews, vol. 8, p:257-276, 2004.
7. World Wind Energy Association (WWEA), Press Release, 2004, erişim:
http://www.wwindea.org/pdf/WWEA_PR_Gigures2003_5-3-04.pdf
6.
8. Devlet Planlama Teşkilatı 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı Enerji Özel İhtisas
Komisyonu Taslak Raporu, 2006, erişim: www.dpt.gov.tr
Rüzgar ve Güneş Ölçümlerine İlişkin Tebliğ, 11.10.2002 tarih ve 24903 sayılı
Resmi Gazete.
9.
10. Özgür,
MA.,Kütahya’da Seçilen Bir Konumda Rüzgar Verileriyle Elektrik Enerjisi
Üretim Potansiyelinin Bulunması, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Yüksek Lisans Tezi, Kütahya, 89 s., 2002.
11. Köse, R., An Evaluation of Wind Energy Potential as a Power Generation Source
In Kütahya, Turkey, Energy Conversion and Management, vol.45, p:1631-1641, 2004.
12. Köse, R., Özgür, MA., Erbaş, O., Tuğcu, A., The Analysis of Wind Data and Wind
Energy Potential in Kutahya, Turkey, Renewable and Sustainable Energy Reviews;
vol.35, d p:277-288, 2004.
13. AWS Scientific Inc. Wind Resource Assessment Handbook. National Renewable
Energy Laboratory; April 1997, erişim: http://nrel.gov/docs/legosti/fy97/22223.pdf
199