Bulletin de liaison et d`information

INSTITUT
URD
DE PARIS
Bulletin de liaison et d'information
I
W 40-41
I
JUILLET - AOUT 1988
•
Ce bulletin paraît en français, allemand, anglais, kurde, italien, espagnol et turc.
Prix au numéro: (France) 25 FF, (Etranger) 30 FF
Abonnement annuel (12 numéros) : (France) 240 FF, (Etranger) 265 FF
Périodique mensuel
Directeur de la publication: Mohamad HASSAN
numéro de la Commission Paritaire:
65915 A.S.
ISSN 0761 1285
INSTITUT KURDE - 106, rue La Fayette - 75010 PARIS - FRANCE
tél : (1) 48 24 64 64
4
,. ,. "
"
SOMMAIRE:
- IRAK - IRAN : PAlX OU TREVE '1
- O.N.U. : LA SI1UATION DES KURDES EST JUGEE "NON URGENlE"
- TURQUIE: UNE INTERVIEW AVEC MEHDI ZANA
- L'IRAK RECONNAIT L'UTILISATION DES ARMES CHIMIQUES
-A SIGNALER
- LA REVUE DE PRESSE, EN BREF
- LES PUBLICATIONS EN VEN1E
IRAK. IRAN : PAIX OU TREVE ?
Après 8 années d'une guerre particulièrement meurtrière et destructrice, l'Irak et l'Iran ont enfin accepté
d'arrêter les hostilités. Le cessez-le-feu conclu sous les auspices des Nations-Unies devrait être suivi de
pourparlers de paix qui s'annoncent des plus difficiles. Aucun des bélligérants n'est sorti vainqueur de
cette guerre. En déclenchant le conflit, en septembre 1980, le régime Irakien voulait renverser la
République Islamique; il n'y est manifestement pas parvenu. De son côté, l'Iman Khomeiny, ne cessait de
réclamer la tête de Saddam Hussein et le remplacement de la dictature du Parti Baas ; après avoir saigné à
blanc son pays, il a dû renoncer à cet objectif déclaré de sa "guerre sainte". Une guerre absurde, où à part
les marchands de canons de tous bords, Iraniens, Irakiens, Kurdes, tout le monde aura été perdant.
Les Kurdes ont certainement été parmi les populations les plus touchées par la guerre: situé à cheval sur la
frontière irako-iranienne, sur plus de 500 km, leur territoire a été l'un des principaux théatres des
opérations. Tour à tour bombardé par l'aviation Irakienne et l'artillerie Iranienne, leur pays a été largement
dévasté. L'Irak a mis à profit cette guerre pour se livrer à une destruction systématique des villages kurdes,
à l'arabisation accélérée des zones pétrolifères du Kurdistan, à des déportations massives des civils kurdes
vers les camps d'internement installés à la frontière jordanienne, ou en bordure des axes routiers ou des
grandes villes. La paysannerie kurde a été déplacée de la terre de ses ancêtres, coupée de ses racines
millénaires, détruite en tant que classe sociale. Des dizaines de milliers de Kurdes ont péri, victimes des
bombardements aux armes conventionnelles ou chimiques, des exécutions sommaires, d'effroyables
conditions de vie dans les camps d'internement. Près de 30.000 Kurdes, dont 8.000 appartenant à la tribu
des Barzani, sont ~s
disparus. Parmi des milliers de Kurdes torturés à mort dans les geôles Irakiennes,
on compte environ 300 enfants et adolescents; leurs cotps n'ont été remis à leur famille que moyennant
paiement d'une "indemnité pour frais d'exécution."
Dans ce contexte, le cessez-le-feu aurait dû être accueilli avec soulagement et espoir par les Kurdes. En
fait, il n'a fait que raviver leurs craintes et appréhensions. Car tout au long du XXème siècle, ils ont
toujours été les boucs émissaires tout désignés dans les conflits opposants les Etats du Proche-Orient et
ceux-ci ont toujours fmi par s'entendre sur leur dos. Victimes de choix en temps de guerre, les Kurdes sont
hélas également très souvent les perdants de la paix. D'ailleurs le cessez-le-feu intervenu sur le front
irakien, que nombre d'observateurs prudents qualifient de trêve, est loin de signifier la paix pour les
Kurdes.
...
2
En effet, la guerre déclenchée en aôut 1979, (plus d'un an avant la guerre du golfe) par Khomeiny contre
les autonomistes Kurdes d'Iran se poursuit toujours, de même que les affrontements entre la guerilla kurde
irakienne et le gouvernement de Bagdad, une guerilla qui entre ces jours-ci dans sa 29ème année. Dans un
premier temps, chacun de ces deux gouvernements va mettre à profit le cessez-le-feu pour intensifier la
guerre contre les Kurdes, dans l'espoir de remporter une victoire défmitive ou de règler une bonne fois
pour toutes, la question kurde. Comme l'accord irako-iranien de mars 1975 et les ententes antérieures
entre les deux états, (pacte de Saadabad en 1937, de Bagdad en 1956), un nouveau traité de paix risque
fort d'être conclu au détrimeIit des Kurdes. A moins de fortes pressions de la communauté internationale,
pour que le problème kurde soit également pris en compte lors de futures négociations de paix, et qu'une
solution équitable lui soit trouvée. Pour que, après tant d'années de guerres, de destructions, de tueries, il y
ait enfm une paix véritable, générale, pour tous les peuples de la région, kurde y compris.
C'est, en résumé, le sens des messages que les dirigeants kurdes d'Iran et d'Irak viennent d'adresser au
secrétaire général des Nations Unies. Pour une fois, seront-ils entendus?
O.N.U.: LA SITUATION DES KURDES EST JUGEE NON URGENTE:
Le sort des Kurdes Irakiens a été évoqué dans la 40ème session de la Sous-commission de la lutte contre
les mesures descriminatoires
et de la protection des minorités de l'O.N.U. Plusieurs organisations
humanitaires internationales dont Amnesty, la Fédération Internationale des droits de l'homme et la Ligue
internationale pour les droits et la libération des peuples, sont intervenues pour informer la Souscommission des violations massives et multiples des droits de l'homme par le gouvernement Irakien
contre "sa minorité" kurde. Le professeur Heindryx, expert belge de renommée internationale de
toxicologie, a apporté un témoignage précis, étayé par des données scientifiques sur l'utilisation par
l'~ée
irakienne des armes chimiques contre la population kurde. Soulignant l'extrême gravité de la
situation, tous les intervenants non gouvernementaux ont appelé la Sous-commission à saisir d'urgence la
commission des droits de l'homme de l'O.N.V. pour que des mesures concrètes et urgentes soient prises,
afin d'empêcher la détérioration du sort des Kurdes et dissuader l'Irak d'avoir à nouveau recours à ces
armes de destruction massive, prohibées par la Convention de Genève de 1925.
A la suite de ces auditions, le 29 Aôut, la Sous-commission a procédé à des délibérations. Plusieurs de ses
membres ont affirmé que la situation des droits de l'homme en Irak et le sort de la population kurde n'avait
pas de "caractère urgent". A leur inititative, une motion demandant à ne prendre aucune action contre
l'Irak a été présentée et votée par Il voix contre 8. Ainsi donc, malgré le gazage de 5 000 d'entre-eux à
Halabja, malgré la destruction de leur pays, les déportations et les exécutions sommaires, les Kurdes
constatent une fois de plus, que pour un grand nombre d'Etats, leur situation n'a rien d'urgent, et ne
nécessite, ni des actions particulières, ni même un débat devant la Commission des Droits de l'homme.
Les pays qui ont voté pour la motion de non urgence, sont: Algérie, Chine, Cuba, Japon, Maroc, Jordanie,
Roumanie, Somalie, Togo, U.R.S.S., Yougoslavie.
Ceux qui ont voté contre la motion et estimé que la situation des Kurdes en Irak nécessissait des actions
urgentes: Colombie, France, Grèce, Norvège, Grande-Bretagne, Pays-Bas, Philippines, U.S.A.
Les représentants d'Argentine, de Costa-Rica, d'Ethiopie, du Mexique et du Nigéria se sont abstenus lors
de ce vote.
TURQUIE: UNE INTERVIEW AVEC MEHD! ZANA
L'ancien maire de Diyarbakir est sans doute le prisonnier politique kurde le plus célèbre, tant en Turquie,
que dans le monde. Depuis son arrestation au lendemain du coup d'état militaire du 12 Septembre 1980,
de très nombreuses personnalités politiques étrangères, en particulier des maires, sont intervenues après
des autorités d'Ankara pour d'abord, l'arracher à la mort sous la torture, et puis réclamer sa libération.
Militant socialiste, défenseur des droits de la communauté kurde de Turquie, il avait, en décembre 1977,
été élu, au suffrage universel, maire de Diyarbakir, capitale politico-culturelle du Kurdistan turc. A ce
titre, il avait établi des relations de coopération avec des munitipalités françaises dUnion de la gauche
3
(Clermont-Ferrand, Grenoble, Rennes). Pour mieux se faire comprendre de ses adminis~s, qui dans leur
grande majori16 ne parlent pas le turc, langue officielle du pays, Mehdi Zana n'hésitait pas à s'adresser à
eux en kurde , langue interdite en Turquie. En sa double quali16 de militant socialiste et de .patriote kurde,
populaire dans l'ensemble de la Turquie, Zana est devenu une victime de choix de la répression,
d&:lenchée par les gén6raux turcs: soumis pendant de longs mois à des tortures sév~s, isolé, cet élu du
peuple a é16jusqu'ici condamné à un total de 32 ans de prison, pour avoir parlé kurde à ses administrés, et
revendiqué pacifiquement les droits de son peuple.
.
A la suite d'une mission conjointe de la Fondation Danielle Mitterand et de la Fédération Internationale
des droits de l'homme, la Cour d'Appel militaire d'Ankara avait r6duit cette peine à 26 ans 8 mois. Depuis,
de nouveaux proc~s ont é16 inten16s à Zana, et devant son insistance à plaider en kurde, il a été muté à
ESKISEHIR, ville située entre Ankara et Istanbul, à environ 1700 km de Diyarbakir le Tribunal d'état de
si~ge de Diyarbakir poursuit désormais son proc~s, in abstentia.
Pour la premi~re fois depuis son incarcération, un journaliste a pu récemment le rencontrer et
l'interviewer. Ce témoignage est paru dans la revue Medya GÜDesi (le soleil de Médie) qui parait en turc,
à Istanbul. Le texte intégral de cet entretien est reproduit page 26-27 de la Revue de Presse du mois d'août
du bulletin. Nous en avons extrait les passages suivants :
Question: Pourriez. vous nous expliquer les raisons de votre incarcération?
ZANA : La raison de mon incarcération est ~s claire. Avant tout, parce que je suis un Kurde. Puis, pour
la premi~re fois, un progressiste a pu devenir maire d'une grande ville comme Diyarbakir. Mon action de
maire, la sensibilité exprimée à l'étranger, à travers ma personne, envers la question kurde sont les raisons
principales.
Question: Tout au long de votre procès, vous étiez écroué à la prison militaire de Diyarbakir, plus
précisément
dans les cachots N° S, là où l'on torturait
d'une manière très systématique
les
prisonniers, sans distinction d'âge, ni de sexe. Vous faites partie des personnes qui ont subi des
sévices. Pouvez. vous nous évoquer ce qui se passait dans la prison militaire de Diyarbakir?
ZANA : Je suis en effet bien placé pour savoir ce qui se passait dans la prison militaire nO 5 de
Diyarbakir, car j'ai personnellement vécu ces év~nements. Ce qui se dit à propos de ce que nous avons
vécu dans cette prison reste tr~s en-dessous de la vérité. Des tortures, tant physiques, que psychologiques
inimaginables ont été pratiquées.
Je n'ai pas encore pu me défaire des effets de cette période là. Je crois que je ne pourrais pas l'oublier
jusqu'à ma mort. Ce n'est pas à cause de ce que j'ai subi personnellement, j'ai déjà oublié ce qui m'a été
infligé. Ce que j'ai pu voir de mes yeux, les sévices infligés aux autres et la barbarie engendrée par les
sévices, tout celà reste fixé devant mes yeux. J'entends encore les cris ... Comment vous dire, on ne peut
pas raconter en quelques pages tous ces sévices et tortures, toute cette barbarie inhumaine, tout ce
déshonneur. Ce n'est pas possible de raconter, c'est inracontable.
Question: Sans nul doute, vous avez été témoin de toute une série d'évènements. Pouvez. vous nous
parler d'un évènement qui vous ait marqué au point de ne plus s'effacer de votre mémoire?
ZANA : Oui, il y a beaucoup d'év~nements qui ne pourront pas s'effacer de la mémoire. Mais il y en a un
qui reste à jamais dans ma mémoire: je crois que c'était début 1982, je revenais du Tribunal; dans le
couloir situé au sous-sol de la 38~me chambrée, 7 ou 8 gardiens de prison, commandés par 2lieutenants,
ligotaient un prisonnier et introduisaient dans son anus leurs cigarettes allumées, ça sentait la fumée et la
chair brulée, le prisonnier hurlait, des cris de douleurs épouvantables. Mais les soldats lui ont fermé la
bouche; alors il s'est mis à gémir et à se débattre convulsivement. Et plus il se débattait, plus les officiers
et les soldats y prenaient plaisir. Ce jour là, devant cette sc~ne de barbarie, j'ai pu voir le degré de
bestialité dont l'homme pouvait être capable.
Question: Jusqu'à
quand la pratique de la torture a-t-elle continuée ?
4
ZANA : Tortures et mauvais traitements ont été pratiqués du 12 Septembre 1980 jusquà la fin de l'année
1983. A partir de cette date, la résistance s'est manifestée.
Question
: Quand
est-ce
que
le premier
mouvement
de résistance
a commencé
?
ZANA: Le 5 septembre 1983
Question: D'après ce que nous avons compris au cours de cet entretien, le mouvement du 5
septembre avait un caractère massif. Notre impression est-elle fondée ?
ZANA : En effet, le mouvement de résistance du 5 Septembre avait véritablement un caractère massif. Ce
mouvement était une révolte pour dire non à la persécution, à la torture, à l'oppression, une véritable
révolte de la dignité humaine.
Question : Est-ce qu'à la suite des acquis de cette résistance massive, les tortures que l'on vous
infligeait ont été interrompues? Si oui, avez vous pu, un tant soit peu, vous sentir mieux?
ZANA : Naturellement, à la suite de notre résistance du 5 Septembre, nous avons obtenu satisfaction sur
certains points. Les méthodes grossières de tortures pratiquées dans la période allant de septembre 1980,
jusqu'à la fin de 1983 ont été suspendues, mais elles ont été remplacées par des pressions psychologiques.
Si vous voulez, la torture a changé de nom. Et une période de véritable guerre psychologique a
commencé.
Question: Comment a évolué cette guerre psychologique? Qu'est-ce- qu'elle a donné?
ZANA : Tout en pratiquant les tortures psychologiques, l'administration pénitentiaire s'est livrée à des
provocations, à l'intérieur de la prison. Les dirigeants de la prison, que le mouvement de résistance du 5
Septembre avait contraint à des concessions, ne pouvaient accepter l'amélioration relative du sort des
prisonniers. A vrai dire, dans leur esprit, la reculade devant le mouvement du 5 Septembre, les
concessions qu'ils avaient dû faire ne devaient être qu'un stratagème tactique provisoire. Ils pensaient que
la mobilisation du 5 Septembre de tous les prisonniers en une voix unanime, en un cri de masse, ne
pouvait conserver longtemps sa puissance et pour cette raison, ils avaient suspendu les tortures grossières.
Mais ils ne pouvaient absolument pas digérer celà, ils se sont mis à manigancer toute une série de
stratagèmes pour en revenir aux pratiques anciennes (...) La relative amélioration du sort des prisonniers
les dérangeait. Le commandant de sécurité intérieure de la prison a personnellement avoué cette vérité:
"Ceux d'en haut sont mécontents de votre situation. actuelle, ils trouvent trop laxiste la façon dont les
prisonniers sont actuellement traités". Dans ce climat, un jour les tortures psychologiques et les
manigances ont suscité une nouvelle explosion. La résistance du 3 janvier a commencé.
Question: Quelle a été l'attitude des dirigeants pénitentiaires face à ce mouvement?
ZANA : Les dirigeants déclaraient que les pratiques anciennes restaient absolument valables, que les
règles inscrites dans le règlement militaire seraient appliquées. L'attitude de l'Administration consistait à
aggraver et intensifier la torture pour pouvoir nous diviser et ôter à notre mouvement de résistance son
caractère de masse. A cette fin, elle a fait tout ce qu'elle pouvait. A la suite de ces tortures, nombre de
prisonniers ont été estropiés, certains de nos camarades sont morts au cours de la grève de la faim ou sous
la torture, certains autres, pour témoigner de leur détermination extrême, se sont immolés par le feu, ou se
sont suicidés par pendaison. Constatant que leur tactique ne pouvait avoir raison de l'unité résolue de la
solidarité et de la résistance digne des prisonniers, l'Administration a été obligée de faire machine arrière.
TIsse rendaient une nouvelle fois compte que ce n'était pas facile de vaincre l'unité consciente et résolue
de la masse des prisonniers.
Question: Vous avez vraiment beaucoup souffert ....
Est-ce-que ceux qui malgré leurs martyrs ont poursuivi resolument leur résistance du 3 Janvier ont
pu obtenir la satisfaction de toutes leurs revendications?
5
ZANA : Nous avons effectivement eu beaucoup de martyrs. Un grand nombre de nos camarades ont pay~
de leur vie, d'autres sont res~s estropi~s, la plupart des survivants sont en mauvaise san~. Nous souffrons
à pr6sent de maladies diverses. Mais marne si nous n'avons pu obtenir satisfaction sur tout, je peux dire,
que grace à notre œsistance, nous avons pu obtenir nombre de nos droits, et nous sommes d~tennin~s à
d~fendre ces droits coOteque coOte.
Question: A pr.nt,
nous voudrions vous interroger sur une autre question très importante. Après
tant d'ann&s passées en prison, vous avez encore plusieun procès. Au coun de ces procès, l'opinion
publique a eu connaissance d'un développement très intéressant, vous voulez plaider dans votre
langue maternelle, en kurde. Quels sont les arguments qu'on vous oppose? Pourriez-vous nous en
parler?
ZANA : Oui... Lors du premier procès, au cours duquel j'ai plaid~ dans ma langue maternelle, les forces
de l'ordre et la cour ont essay~ de me faire taire, et j'ai ~t~ expuls~ de l'audience. Lors de ma dernière
comparution, la même situation s'est reproduite et la cour a d~cid~de m'interdire d~finitivement d'assister
à mon procès. L'objectif de la cour est ~videmment d'~viter que l'on parle la langue du peuple kurde dans
un lieu officiel, c'est-à-dire d'~viter de l~gitimer la langue parl~ par le peuple kurde.
L'IRAK RECONNAIT L'UTILISATION DES ARMES CHIMIQUES:
Au cours d'un voyage officiel en Allemagne Féd~rale, le Vice-Pr~sident Irakien TARIQ AZIZ a reconnu,
le 1er Juillet, que son pays avait bien utilis~ des annes chimiques dans la guerre du Golfe (cf. The
International Herald Tribune du 2 3 88, in P 31 de ce bulletin).
Parlant au cours d'une conf~rence de presse donnée au terme de sa visite à Bonn AZIZ a notamment
déclaré: "je suis un homme franc, et je dis que de telles annes chimiques ont été utilisées dans ce conflit.
Nous croyons que chaque nation a le droit de se protèger contre des invasions. Vous vivez dans un
continent civilisé, vous vouvez dans un continent pacifique; Vous avez vos propres valeurs. Nous les
respectons, mais vous ne devriez pas oublier le fait qu'il y avait une invasion barbare, vague après vague,
venant d'Iran pour envahir notre pays.". Monsieur AZIZ n'a pas expliqué pourquoi son gouvernement
avait massivement utilisé ces annes contre ses propres citoyens kurdes, qui eux, ne risquaient pas
d'envahir "vague après vague" son pays. Son argument de "légitime défense" est également largement
démenti par les enquêtes successives diligentées par les Nations-Unies sur l'usage des annes chimiques.
D'après les conclusions de ces enquêtes, et les déclarations du gouvernement américain, l'Irak a eu recours
aux annes chimiques, dès 1982. En avril 1985, le Conseil de Sécurité des Nations-Unies a formellement
condamné l'Irak pour avoir utilisé des annes chimiques contre une partie de sa propre population.
Malgré cette reconnaissance publique de l'usage des annes chimiques, malgré une nouvelle résolution
adoptée le 26 Août par le Conseil de Sécurité des Nations-Unies, menaçant de mesures "appropriées et
effectives", tout Etat qui aurait à nouveau recours aux gaz, l'Irak ne craint aucune sanction. Des Etats
Arabes à une vaste coalition, regroupant aussi bien, les pays de l'Est et certains pays occidentaux, il y a un
grand nombre d'alliés et clients puissants, qui lui assurent une quasi-impunité.
A SIGNALER
CAMPAGNE EN FAVEUR DE GÜNEY ENTURQUm
A l'initiative de plusieurs artistes et intellectuels turcs de renom, une campagne d'opinion vient d'être
lancée en Turquie, pour demander aux autorités de lever l'interdiction, qui, depuis le coup d'Etat militaire
de Septembre 1980, frappe l'ensemble des films et des livres du cinéaste kurde Yilmaz Güney, décédé en
1984 à Paris. Tandis que les partis de l'opposition se prononcent en faveur de l'autorisation de l'oeuvre du
plus illustre artiste produit dans l'histoire du pays, et demande sa réintégration, à titre posthume, dans la
nationalité Turque, le ministre de l'Intérieur a déclaré à l'hebdomadaire NOKTA, que pour l'instant, les
"voies légales sont fermées". Cet hebdomadaire a consacré un numéro spécial, daté du 21 août à cette
question.
~
6
Dans la diaspora, des soirées spéciales sont organisées pour appuyer cette demande. De nombreux artistes
et comédiens étrangers ont également adressé des télégrammes aux autorités turques, leur demandant la
fin de l'interdiction des oeuvres de Güney (cf. Revue de presse, p. 37 - 42).
TATLISES PERSISTE ET SIGNE
"CE N'EST PAS MOI QUI AI INVENTE LE KURDE"
Le chanteur le plus populaire de Turquie, appelé le "roi de l'arabesque", Ibrahim Tatlises est poursuivi par
la Cour de Sûreté de l'Etat, pour avoir chanté en kurde, lors de ses tournées en Europe. Dans une interview
à l'hebdomadaire turc NOKTA, du 14 août (cf. p 34 de la revue de presse), le célèbre chanteur d'origine
prend en ces termes, la défense de la langue kurde: "Je connais évidemment le kurde et je le pratique. Je
l'ai appris de ma mère, la connaissance du kurde m'a beaucoup apporté. Quand quelqu'un veut apprendre
l'anglais, nous lui disons "connaître une langue de plus, c'est être un homme de plus". La connaissance du
kurde est également un plus. Et puis, qu'est-ce qu'ils veulent au juste? Si cette langue existe, elle sera
parlée. De même qu'il y a des gens qui veulent parler l'anglais, d'autres voudront parler le kurde. Pourquoi
l'anglais serait-elle une langue, et pas le kurde? Est-ce moi qui ai inventé cette langue? Bien sûr que non,
je l'ai apprise, et ce n'est pas un crime, ils me reprochent d'avoir chanté en Kurde en France (....). Les gens
veulent m'écouter en kurde. Je ne leur dis pas d'agir politiquement, dans tel ou tel sens. D'ailleurs nos
chansons kurdes parlent presque toutes de l'amour. Parfois aussi des gendarmes et des militaires! !
REVUE DE PRESSE
JUILLET 1988
TEHERAN DE NOUVEAU SUR LA DEFENSIVE. L'IRAK affIrme avoir récupéré la région de Mawat
dans le Kurdistan Irakien. L'IRAK RETROUVE SES FRONTIERES. Après le nouvel insuccès iranien les
Irakiens ont repris l'initiative en occupant en quelques jours 6 hauteurs stratégiques dans la région
frontalière de Sulaymaniyeh, dans le Kurdistan irakien. L'IRAN SE RETIRE D'HALABJA qu'elle
occupait depuis mars dans le Kurdistan irakien. (LE MONDE - LE FIGARO - COURRIER DU SAONE
ET LOIRE- 02, 06, 07, 13.07.1988 AFP 12.07.1988)
CINQ REBELLES KURDES ONT ETE TUES EN TURQUIE, dans le village d'Omerli, dans la province
de Mardin. Ils appartiendraient au PKK. Selon un bilan non officiel, depuis 1984, près de 1500 personnes
(militaires, policiers, civils et rebelles) ont trouvé la mort lors des accrochages entre l'armée et les rebelles
kurdes. (LIBERATION - AFP ~VOIX DU NORD -05, 06juilletl988- EL PAIS 24 mai 1988)
SEPT KURDES EN INSTANCE D'ETRE EXPULSES. Le statut de réfugié leur a été refusé. (L'Echo
républicain - République du Centre 4, 13.07.1988)
UNE DIZAINE DE MILITANTS KURDES OCCUPENT DEPUIS LUNDI LES LOCAUX DE LA
DEUXIEME CHAINE DE LA TELEVISION ALLEMANDE. Ils ont déclaré qu'ils demandaient la
libération de 13 militants kurdes incarcérés en RFA. Ces militants se présentent comme sympathisants du
ERNK (Front National de Libération du Kurdistan) proche du PKK. UNE VINGTAINE DE MILITANTS
KURDES ont occupé à Bâle le consulat de RFA pour demander la libération de 13 membres du PKK en
Allemagne. (AFP 11.07.1988).
130 REBELLES KURDES ont été tués par les forces de l'ordre, et 291 ont été inculpés par les tribunaux
de sûreté d'Etat pour acte de complicité avec les rebelles kurdes depuis 1987. (AFP 13.07.1988)
UN MILITANT SEPARATISTE KURDE A ETE CONDAMNE A MORT, 8 autres à la réclusion à
perpétuité, et 23 à des peines de 3 à 24 ans de prison, par un tribunal du Sud-Est de la Turquie. (LES
ECHOS 21.7.1988)
,
7
LE GUIDE FRANCAIS ACQUITI'E. Monsieur Michel Caraminot accu~ de faire de la propagande antiturque pour des terroristes kurdes a ~t~ acquitt~ par la cour de sûret~ d'Etat à Diyarbekir.
(TELEGRAMME DE BREST 19.7.88)
PLUS DE TROIS MILLES KURDES IRAKIENS REFUGIES EN IRAN pour fuir le combat qui se
d6'0ule dans la mgion de Souleymanieh (LmERTE 18.6.1988)
GUERRE CHIMIQUE, QUELS GAZ UTILISE L'IRAK? A la fm du mois de mars dernier, l'aviation
irakienne a selon les Iraniens, ~ver~ des bombes à gaz sur plusieurs bourgades du Kurdistan, des
journalistes occidentaux ont ~~ autori~s à se rendre dans la mgion sinistrœ, ce qu'ils ont vu semble
attester les accusations de T~h~.
(SCIENCES ET VIE Juillet 1988).
GENOCIDE CHIMIQUE CONTRE LES KURDES. La guerre Iran-Irak se poursuit contre les populations
civiles extermin~es par toutes sortes de gaz toxiques. Le conflit du Golfe a d~pass~ le conflit
conventionnel. UN PEUPLE ENTRE DEUX FEUX. Pers~ut~s dans cinq pays, les Kurdes sont victimes
de la guerre du golfe (CAMBIO 16 avril 1988)
UNE INTERVIEW DU CHEF DU PARTI DES TRAVAILLEURS DU KURDISTAN entraîne la saisie
du quotidien "Milliyet", au nom de l'article du code~nal
qui réprime l'affaiblissement des sentiments
nationaux, L'interview avait ~t~ réalis~e par l'un des journalistes turcs les plus c~lèbres Mehmet Ali
Birand (LE MONDE 19.6.1988)
BIENVENUE EN TURQUIE MALGRE UNE VIEILLE ANIMOSITE. Les réfugiés exigent l'aide du
pays hôte. Horreurs de la guerre chimique (WALL STREET JOURNAL, juillet 88)
IRAK : Expos~ oral adress~ à la Sous-Commission des Nations-Unies pour la prévention de la
discrimination et la protection des minorit~s (AMNESTY INTERNATIONAL août 88)
NOUVELLES DE TURQUIE: la Turquie signe l'accord contre le recours à la torture; quelques r~its sur
des cas de torture (HELSINKI WATCH, mai 88)
UN MINISTRE IRAKIEN AVOUE L'USAGE D'ARMES CHIMIQUES PAR SON PAYS PENDANT
LA GUERRE (HERALD TRIBUNE )
BAGDAD, DANS SON "ELAN" DE VICTOIRE, EST A LA RECHERCHE D'UNE PREDOMINANCE
REGIONALE (page 32)
LA POUSSEE SOUDAINE DE L'IRAK SURPREND KHOMEINY (page 33)
LES KURDES SERONT LES VICTIMES OUBLIEES DE LA PAIX DU GOLFE (Times, juillet)
LA POLICE ETAIT AU COURANT DE MENACES CONTRE PALME (Times, 24.8.88)
APPEL INTERNATIONAL POUR LA DEFENSE DE LA CULTURE KURDE EN TURQUIE
(HERALD TRIBUNE, 29 juin 1988)
APPEL INTERNATIONAL POUR LA DEFENSE DE LA CULTURE KURDE EN TURQUIE (TIIE
GUARDIAN 12 juillet 1988)
L'IRAK PRECIPITE L'OFFENSIVE CONTRE LES REBELLES AVANT LES NEGOCIATIONS
LA PAIX (Washington Times 16.8.88)
DES OFFICIELS DU GOUVERNEMENT
(INSIGHT, juillet 1988)
U.S. PARLENT A DES GAUCHISTES KURDES
SUR
, I
I
8
LA PRESSE TURQUE
MEME LE DIRECfEUR DU BALLET DU FESTIVAL D'ISTANBUL, Maurice Béjart, s'est révélé être
d'origine kurde. TI a signé l'appel pour la défense de la culture kurde en Turquie, avant sa venue à Istanbul.
(SABAH 03.07.1988)
LES ENNEMIS DE LA TURQUIE SONT ENRAGES.
LA CAMPAGNE DE SIGNATURES des séparatistes pour la défense de la culture kurde en Turquie: cet
appel lancé par l'Institut Kurde de Paris porte la signature de plusieurs ex chefs d'Etats, et des ministres,
ainsi que des personnalités renommées.(TERCUMAN 01.07.1988) CAMPAGNE DE SIGNATURES
dans la presse étrangère pour la culture kurde (CUMHURRIYET 01.07.1988). L'OEIL DE L'HISTORIEN
SUR LA CULTURE KURDE. En Turquie quelle est la culture d'une partie des Turcs d'Anatolie, qu'on
désigne avec insistance comme Kurdes? Je dois le dire, c'est un ensemble d'éléments folkloriques. Ces
semi - personnalités internationales qui demandent la reconnaissance de la langue kurde prennent les
Turcs pour des naïfs. En réalité ils en veulent aux Turs. (TERCUMAN 7.07.1988)
LE PRESIDENT DE SHP (PARTI POPULISTE SOCIAL) Erdal Inönü: La culture kurde est notre
richesse. L'ancien premier ministre M. Ecevit fait une déclaration dans le même sens. INTERVIEW avec
Sheik Abidin Inan (frère ainé du ministre d'Etat Kamuran Inan) : ma langue maternelle est le kurde, je n'ai
appris le turc qu'à la fin de l'école primaire; alors que Kamuran Inan se refuse à répondre à l'enquête
journalistique concernant la langue maternelle, des membres du parlement turc. (2000 e DOGRU
3.07.1988)
LE VICE PRESIDENT DU DYP Mehmet Dulger (Parti de la voix juste-Conservateurs), et le député
d'ANAP (Parti au Pouvoir) de la province de Mardin N. Yilmaz "la culture kurde est une partie de la
mosaïque colorée de la Turquie. (2000 e DOGRU 17.07.1988)LA LETfRE INCONNUE DE NAZIM HIKMET envoyée au kurdologue Kamuran BEDIRHAN : les
frères kurdes et turcs ensemble vers la liberté (2000 e DOGRU 31.07.1988). Un hebdomadaire turc
reproduit ce texte du grand poëte turc paru d'abord en 1983, dans le numéro 1 de la revue littéraire de
l'Institut Kurde.
LES ETATS UNIS ET LES PARLEMENTS EUROPEENS agissent en concert pour créer une question
kurde en Turquie. (TERCUMAN 13.7.1988)
TALABANI, chef d'UPK, veut négocier avec l'Irak, mais ses conditions paraissent inacceptables pour le
gouvernement. (TERCUMAN 12.07.1988).
L'ORGANISATION KURDE D'IRAN KOMELA ACCUSE TALABANI de se mettre à la solde des
USA. Sa visite dans ce pays est inexcusable!
UNE LETTRE OUVERTE DE RIZGARI, (organisation politique kurde de Turquie) à TALABANI: le
PKK est sous le contrôle de la Syrie. (2000 e DOGRU 03.07.1988)
LE RAPPORT DE HELSINKI WATCH (DECEMBRE 1987). Les droits de l'homme en Turquie~ la
minorité kurde, la prison de Diyarbekir, et les activités de la guerilla au Sud-Est. (DIRILIS 15.07.1988)
ONZE MEMBRES DU PKK ARRETES A SEMDINLI, lors de leur passage clandestin à la frontière. UN
MILITANT DU PKK ARRETE à Marmaris (11.07.1988). VINGT MEMBRES DU PKK sous la
surveillance de la justice allemande. UN AVIS DE RECHERCHE LANCE CONTRE UNE MILITANTE
(MILLIYET 12.07.1988). TREIZE MILITANTS DU PKK TUES à Siirt lors d'un accrochage avec
l'armée (MILLIYET 13.07.1988). LA POLICE EN ETAT D'ALERTE, 30 militants du PKK se préparent
à des actions terroristes. OPERATIONS MILITAIRES contre les séparatistes à SIIRT et à BINGOL.
PANIQUE AU SEIN DU PKK, le super-préfet a donné le bilan d'une année: "133 militants tués".
(MILLIYET 14, 15, 16juillet 1988).
LE PKK EST PROTEGE PAR LA SYRIE, selon l'ambassade d'Irak à Ankara. 30 MEMBRES DU PKK
ARRETES A ANKARA. 22 MEMBRES DU PKK ARRETES A MARDIN. (TERCUMAN, HURRIYET
9
20.07.1988). LE MINISTRE DE L'INTERIEUR A PUBLIE UN DECRET contre le PKK, afin de
prévenir d'éventuels actes de sabotage pendant les fetes contre les militaires, et leurs installations.
(MILLIYET 25.07.1988) .
CINQ MULE MEMBRES DE FORCE DE L'ORDRE étaient en état d'alerte pendant les fetes dans le
sud-est du pays. Les protecteurs de villages ont participé à ces opérations. (TERCUMAN 29.07.1988)
LE DRAME DE L'EDUCATION AU SUD-EST. Plusieurs centres d'habitations n'ont pas d'école.
(HURRIYET 28.07.1988)
QUE FONT LES CENT AMERICAINS DANS L'EST '1 Venus dans la région du Mont Ararat 10 d'entre
eux étaient déjà considérés comme suspects, les activités des autres étant sous surveillance.
(TERCUMAN 29.7.1988).
DERNIERE VICTIME DE L'ASSASSINAT D'OLOFF PALME. La désignation par le ministre de la
justice, (social-démocrate), d'un détective privé afin d'enquêter sur la participation éventuelle du PKK à
l'assassinat d'OloffPalme a fait scandale, car cette piste avait été abandonnée. (NOKTA 03.07.1988).
PLUS D'UNE CENTAINE D'ARRESTATION A DIYARBEKIR, dont l'épouse de l'ancien maire Mehdi
Zana,(condamné à 26 ans de prison) lors de la visite aux prisonniers des membres de leurs familles.
(MILLIYET 29.07.1988)
AOUT 1988
GOLFE: UN SOUDAIN RETOURNEMENT DE CHANCE: pourquoi l'Irak triomphe-t-il maintenant
dans sa longue guerre avec l'Iran (TIME MAGAZINE, Il juillet 88)
A PROPOS DE L'ETONNANTE HISTOIRE DU VRAI GAGNANT DE LA GUERRE DU GOLFE
(THE INDEPENDENT 11.8.88)
LES KURDES A LA RECHERCHE D'UN ASILE EN TURQUIE (TIlE INDEPENDENT 12.8.88)
Communiqué de la Commission des droits de l'homme aux Nations-Unies (Conseil Economique et
Social, 16.8.88)
LE CESSEZ-LE-FEU DANS LE GOLFE MENACE 2 FORCES : LES MOUDHAHIDINE ET LES
KURDES (HERALD TRIBUNE 25.8.88)
LA REGULARITE DOMINE LES POURPARLERS POUR L'ARRET DU CONFLIT IRAN-IRAK
(THE INDEPENDENT 26.8.88)
L'Irak blamé pour l'usage de gaz chimiques (GUARDIAN, 27.8.88)
La crédibilité des Nations-Unies est enjeu (FINANCIAL TIMES 31.8.88)
Le marché de paix annonce le massacre des Kurdes (OBSERVER SUNDAY 28.8.88)
Les Kurdes font pression sur la Turquie pour laisser entrer les victimes du gaz irakien (FINANCIAL
TIMES 30.8.88)
L'IRAN SEMBLE IMPATIENT QUANT AU PIETINEMENT DES POURPARLERS SUR LA PAIX
(SYDNEY MORNING HERALD 28.8.88)
DURS COMBATS EN IRAK : l'abri turc pour acceuillir l'affluence des Kurdes (THE TIMES
WEDNESDAY, 31.8.88)
10
Les Kurdes. alléguant l'usage d'armes chimiques par l'Irak. racontent l'attaque menée par 60.000 soldats
irakiens (TIIE ASSOCIATED PRESS. 31.8.88)
ISMAIL BESIKÇI : L'idéologie d'Etat et les Kurdes (MIDDLE EAST REPORT. juillet-août 1988)
ENTRE LA GUERRE DE GUERILLA ET LE MEURTRE POLITIQUE:
Kurdistan (MIDDLE EAST REPORT. juillet-août 1988)
LES DIVISIONS
INDEPENDENT)
L'AJUSTEMENT
FONT
VITE SURFACE
DANS UN GOLFE
DES EQUATIONS POLmQUES
Le Parti des Travailleurs du
SOUS CESSEZ-LE
FEU (THE
(MIDDLE EAST EDITOR)
UN REPORTAGE AVEC MEHDI ZANA - Ancien maire de DIYARBEKIR
1980. et condamné à 32 ans d'emprisonnement. (medyagunesi).
en prison depuis le 129
A LA MEMOIRE D'UN GRAND COMBA TI ANT DU PEUPLE : Muhterem Bicimli décédé en juin
1978 à la suite d'un accident de voiture. c'était une figure connue de la lutte indépendantiste kurde.
AIDE HUMANITAIRE AUX PESHMERGAS "tuez nous. mais ne nous livrez pas à Saddam Hussein
déclarent les réfugiés Kurdes en Turquie aux autorités turques" (Milliyet 1.08.88) GRAVES
ACCUSATIONS CONTRE LES PROTECTEURS DE VILLAGE (un père déclare: les protecteurs de
village ont tué mon fils de 19 ans pour bénéficier d'une prime accordée par l'Etat. (Milliyet 1.08.88)
LE PKK ET L'ETE 1988. L'ANALYSE D'UN JOURNALISTE. Le PKK veut instaurer son autorité dans
les prisons (Tercuman 4. 5 août 1988)
L'ARRESTATION DE 71 VISITEURS à LA PRISON DE DIYARBEKIR. Les parents des prisonniers :
"c'est une provocation pour la mise en place d'une politique encore plus répressive. les évènements ont
commencé après que les gendarmes s'en soient pris aux femmes "(2.000' e Dogru 7.08.88).
KAWA. UNE ORGANISATION
POLITIQUE KURDE DE TURQUIE.
d'organisation à la veille de son congrès. (2000'e Dogru 7.08.88).
vers une nouvelle
forme
DES COMBATS SANGLANTS A NOS FRONTIERES ENTRE LES FORCES D'IRAK ET LE PDK LES KURDES ENCERCLES PAR LES FORCES IRAKIENNES ET IRANIENNES PRES DE NOS
FRONTIERES ( Hurriyet - Milliyet 8.08.88). DES KURDES FUIENT L'IRAK EN TRES GRAND
NOMBRE LES KURDES SE REFUGIENT EN TURQUIE. suite à des opérations de vengeance des
forces irakiennes - L'A TI AQUE DES UNITES IRAKIENNES CONTRE LES PESHMERGAS
(Hurriyet-Milliyet-Tercuman
10.11. 12 août 88)
OPERATION DANS LA REGION D' EGEE CONTRE LE PKK : 40 militants arrêtés - DEUX JEUNES
CIVILS ENLEVES PAR PKK A SIRNAK (Tercuman-Milliyet 90888)
DEUX ATIAQUES DU PKK. un soldat et une militante tués à Elazig. (Milliyet 6.08.88) TROIS
BANDITS MEMBRES DU PKK tués à Adiyaman (Tercuman 13.08.88).
REPORTAGE AVEC UN CHANTEUR D'ORIGINE KURDE. Ma mère m'a appris le kurde. alors ce
n'est pas moi qui ai inventé cette langue .... l'anglais est une langue. le kurde aussi. déclare Ibrahim .
Tatilises (Nokta 14.08.88)
UN MOMENT DE REFLEXION SUR UNE QUESTION D'ACTUALITE. Le Parlement européen a
. souhaité dans sa dernière décision que le gouvernement turc reconnaisse la minorité kurde. en même
temps le même souhait se trouve dans le rapport annuel du ministre de l'intérieur américain qui demande
la reconnaissance des Kurdes (Dirilis 15.08.88).
LES TERRORISTES
ARRETES lors d'une série d'opération militaire à Mardin (Tercuman 18.8.88).
• •
11
S.O.S. LANCE A KIZILA Y (Croissant rouge turc, équivalent à la Croix Rouge française) par BARZAN!
leader des Kurdes en Irak (Hurriyet 17 8 88)
LA DEMOCRATIE ET L'ANATOLIE DU SUD-EST, une analyse de la situation de l'Est de la Turquie.
(Tercuman 21.08.88).
LE RETOUR DU ROI LAID Campagne de libert~ pour Yilmaz Guney'e (cin~ste kurde). Une série de
témoignages sur l'artiste, sa vie, ses oeuvressss, son combat politique, et les interdictions qui le frappent,
même 4 ans après sa mort, La campagne est destinée à la suppression des interdictions frappant ses
oeuvres, à la restitution de sa qualité de citoyen, et au transfert de sa dépouille mortelle de Paris en
T~quie. (Nokta 21.08.88).
LES KURDES, UN PEUPLE EN ETAT D'URGENCE
(Républicain Lorrain 24.08.88)
LE PLAN SECRET DE PALME SUR LES KURDES (Hurriyet 24.8.88)
LE NEVEU D'AHMET TURK, député de Mardin du SHP, tué lors d'un affrontement avec les forces de
sécurité à Kiziltepe (Tercuman 24.08.88)
L'IMAM (prêtre musulman) ETAIT EN FAIT UN MEMBRE DU PKK (Tercuman 25.8.88)
UNIFORME CARCERAL : un article sur le modèle d'uniforme imposé aux prisonniers en Turquie qui a
donné lieu à des révoltes des prisonniers. (Milliyet 26.08.88)
DES MILLIERS DE KURDES IRAKIENS SE SONT REFUGIES EN TURQUIE à la suite de la contreattaque des unités irakiennes. Le gouvernement turc décide d'ouvrir ses frontières aux réfugiés, c'est la
vengeance terrible du gouvernement irakien (Cumhuriyet 31.8.88).
AYSE, REFUGIEE KURDE D'IRAK a mis son enfant au monde sur la frontière, l'enfant est nommé
"génocide" (en kurde "FERMAN") (Cumhuriyet 31.8.88).
PUBLICATIONS
EN KURMANCî
EN KURDE
Fêrbûna zimanê kurdî - Grammaire kurde, A. Cantekin
Em hîn dibin - Grammaire kurde, A. Cantekin
Tu - Roman, M. Uzun
Mirina kaIekî rind - Roman, M. U zun
Hêsir û Baran, Bavê Nazê
Dengê Roja Dîl - poésie, Derwê~ Ferho
GirO -Roman, Firat Cewerî
Komara Dêmokratîk a Kurdistan "Mahabad", K. Hûsamî
Em û pirsa me, ~. B. Soreklî
Zend-Avista - Poésie, Cigerxwîn
Ronak - Poésie, Cigerxwîn
Hêvî - Poésie, Cigerxwîn
~êx Sen'an - Poésie, Feqê Teyran
Wenda bûn,~. B. Soreklî
Jiyana rû~enbîrî û siyasî ya Kurdan ..., Dr Celîlê Celîl
Dengê Xêzikan - Caricatures
Dîwana Rûhî, Sêx Abdurahmanê Aktepî
Roja Nû, revue culturelle, Edts. Roja Nû
Têkoser, revue culturelle kurde de Belgique
Carçira, revue culturelle
Mîrkut - Revue humoristique, M. Lewendî, n01, 2 et 3
Isot, Revue humoristique, n02 à 5
Zengil, Revue humoristique
Ronahî de 1942 à 1945, les frères Bedirkhan, réédition
Roja Nû de 1943 à 1946, Kamuran Bedirkhan, réédition
30F
2SF
40F
40F
30F
30F
55F
30F
30F
35F
35F
35F
60F
40F
40F
30F
40F
15 F
15 F
20F
15F
15 F
15 F
100F
100F
EN DUMll..I
'Na xumxum a..;, Koyo Berz
Herakleîtos,MaImîsanij
35F
20F
EN SORAN!
Halwest, Zencîra Hawar, n01 et 5
'. C'rrokî kurt Kazêwe, Rizgar Abdullah
Du taqlayî bê sut, S.Galib Abdullah
Peyv, revue périodique du Centre Culturel kurde de Londres, n08
Komara Kurdiyekey Mahabad, A. Roosewelt
Gerran le Behcet Hilanet, poésie, Kenan Medhat
Yekgirtin, revue périodique du Centre Culturel kurde de Danemark
Zerdik, poésie, Ahmedê Mela
Mamostay Kurd, revue des enseignants kurdes de Suède n01 à 3
30F
25F
30F
40F
30F
40F
40F
40F
30F
LNRES
D'ENFANTS
Keça ~errût Lotta, Astrid Lindgern
Spî û res
Bavo were derve!
Emîl mîha nîvçe
Nebezê liçiyayê mazi
~ev ba~ Alfons
Kundirê helez
Tuân
Masiyê re~ê piçûk, Samed Behrengî
Pênc sahkerên me, Ahmet Cantekin
Hirç û Daristan,
"
"
Qesmer,
""
Pandà,
""
Hêlîn
40F
40F
40F
40F
40F
40F
40F
40F
30F
15 F
15 F
15 F
15 F
lOF
,
BULLETIN DE SOUSCRIPTION
o Je souhaite
contribuer à l'action culturelle de l'Institut Kurde.
Je vous envoie un chèque de ........ FF.
o Je souhaite recevoir régulièrement le Bulletin de liaison et d'infonnation de l'Institut. Je vous
envoie un chèque de 240 FF, représentant l'abonnement annuel de 12 numéros (en France) ou 265 FF,
pour un abonnement à l'éttanger.
NOM:
ADRESSE:
BON DE COMMANDE
Je souhaite recevoir:
..... exemplaires de
..... exemplaires de
..... exemplaires de
..... exemplaires de
Studia
Studia
Studia
Studia
STUDIA
KURDICA
Kurdica UO1, en persan et arabe, au prix de 40 FF .
Kurdica UO2, en arabe, au prix de 30 FF
Kurdica nO 3, en ture, au prix de 30 FF
Kurdica nO 4, en arabe, au prix de 30 FF
Je vous adresse le règlement correspondant de ........ FF, par chèque bancaire, chèque postal, mandatlettre ou mandat international, à l'ordre de l'INSlTIUT KURDE DE PARIS, 106. rue la Fayette, 75010
PARIS.
NOM
ADRESSE
BON DE COMMANDE
Je souhaite recevoir, au prix
.......... exemplaires de HEYI
......... exemplaires de HEYI
.......... exemplaires de HEVI
HEVI (revue culturelle
unitaire de 50 FF
nO2
nO4
nO6
en langue
kurde)
exemplaires de HEYI n° 3
exemplaires de HEYI n° 5
et je vous adresse mon règlement de
FF, par chèque bancaire, chèque postal, mandat-lettre ou
mandat international, à l'ordre de 11nstitut kurde de Paris, 106, rue la Fayette, 75010 PARIS.
NOM:
ADRESSE:
,
REVUE DE PRESSE
Berhevoka Çapê
DENTRO DE LA PRENSA
Rivista Stamp~a~~
BASIN DERLEMESI
Press Review
JUILLET
====__
1988
=
=====-
..
07/
1988
Téhéran de nouveau' sur la défensive
LeSoppOsantsiraniens au régime de Téhéran, basés en Irak,
ont affirmé, hier, avoir capturé
la ville frontalière iranienne de
Mehran, dont la chute, si elle se
confirmait, constituerait une
nouvelle et grave défaite ira.
nienne, moins d'une semaine
aprés l'échec d'une vaste offensive dan. le .ud du front.
Les moudjahidin du peuple,
mouvement de Masso~d ~ajav.i,
basé i. Bagdad, ont affirme avOIr
conquIs à 10 h.30 locales (8 h 30:
heure de Parls)~ c~tt~ locaille
m~ntagn~use~ situee a une ~!-,
zal~e de ~Il0!'letres de la frontlere .lrano-Iraklenne, et à 550 ~Il?
metres .au sud-ouehstde Teh~ran ',b
mOinsde
d l' onze
ff
. eures
T apres
h h I
Ia de ut e 0 enslve« cee
Setare • (40 Etoiles) lancée par
sa branche armée, l'Armée de Iibération nationale iranienne
(A.LN.!.).
. L'Iran n'a pas confirmé la
chute de Mehran, un enjeu plus
symbolique que militaire de cette guerre de sept ans et demi,
mais a admis que la ville était at.
taquée et que de « violents combats. se poursuivaient dans la
région, Téhéran a imputé la responsabilité de ce nouvel assaut
à l'armée irakienne, sans souffier mot des moudjahidin, et dé.
clarè l'avoir« mis en échec .,
Répondant à Téheran, Bagdad a nié la participation de ses
troupes aux combats. Le ministre irakien de "Information, M.
Latif Nassif Jassem, a publié un
« démenti catégorique. à ce sujet, affirmant avoir simplement
« appris. que les moudjahidin
avaient lancé leurs troupes à
l'assaut de Mehran.
Armes chimiques
Ennemis irréductibles du régime de Téhéran, les moudjahidin affirment avoir déclenché
l'offensive, à partir de leurs bases en Irak, dans la nuit de sa.
medi à dimanche, et avoir enga-'
gé vingt-deux brigades dans cette opération, la plus importante
depuis la création de l'ALN.!., il
Ya tout juste un an.
Confrontés aux troupes ira.
niennes de la division blindée de
Ghazvine et de la 11' division
Amir AI.Mo'Menine des gardiens de la Révolution,
les
moudjahidin indiquent qu'ils se
sont emparés de plusieurs hauteurs stratégiques avant de se
diriger vers Mehran.
Dans un second communiqué de victoire, M. Rajavi,
40 ans, chef politique et militaire
des moudjahidin, affirme que
, /a prise dB Mehran est un
LE MONDE
avant-goût
ran JI.
pour /a ville de TéhB-
O'apres l'Iran, c'est l'armée
irakienne qui a franchi la frontière internationale pour attaquer
~ehran, recourant, massivBmBnt /I aux armes chimiques.
Mais, selon l'agence officielle
« Irna ., l'assaut a été, mis Bn
échBC /let' contenu sur tous /BS
flancs /I. Des combats se poursui\(aient cependant à la mijournée , aVBC /BS rBstBs dBS
troupes irakiBnnBs /I.
Mehran avait été capturée en
mai 1986 par l'Irak qui espérait
l'échanger contre l'évacuation
par les troupes iraniennes de la
péninsule de Fao, au sud du
front, mais les troupes de Bagdad n'avaient. pu résister à la
contre-offensive de Téhéran et
.
d'u l' abandonner SIXse.
.
avalent
maines plus tard
.
Nombreuses
victimes
Aprés une succession de reo
vers militaires à partir de la mi.
avril avec la perte de Fao, l'Iran
avait lancé, il y a une semaine,
une vaste offensive à l'est du lac
des Poissons, dans la région
frontalière méridionale de Cha.
lamcheh, reconquise par l'Irak le
25 mai.
Premiére opération d'envergure lancée par l'Iran depuis la
nomination de l'hojatoleslam
Hachemi Rafsanjani, au commandement suprême de l'ar-
mée, au début de juin, l'offensive « Beit 01moqadass-7 • a rapidement tourné court, mise en
échec, à l'issue de combats tres
meurtriers, par l'Irak. Téhéran a
affirmé que plus de 18200 sol.
dats irakiens ont été tués ou
blessé. et Bagdad a avoué des
, CBntainBs dB victimBs Il dans
ses rangs lors de ce sanglant assaut.
Minimisant l'absence de gain
territorial, M. Rafsanjani avait
affirmé qu'il ne s'agissait que
d'un'
tBSt /l, au demeurant
, positif Il, d'une' nouvelle tactique Il militaire. La ,réponse
appropriéB Il aux attaques ira.
kiennes de Fao et Chalamcheh
interviendra,
dans un avenir
h
'I
.
proc ~ Il, a-t-I promiS,
,
Mais" ce sont les Iraklen,so'
pre~que Immediatement apres
ce nouv~l in,~u~césiraniens, qui
ont repris I Ini1lat,Ive en, occupant, en q~elques Jours, SIX.hauteurs str~teglques dans la region
frontall8re de Sula.ymanlyeh,
dans le Kurdistan irakien, au
nord.est mnront. Fort de ses
spectaculaires victoires, encouragé par le soutien du sommet
arabe d'Alger, ,I y a dix jours,
Bagdad a annoncé que son armée allait se lancer à la reconquête de l'importante localité
kurde de Halabja, depuis trois
mois aux mains des Iraniens.
2 -07 -1988
La guerre du Golfe
L'Irak affmile avoir récupéré la région de Mawat
dans le I\Iu:.distan .irakien
l'arm6e irakienne a .1ib&6., Je
jeudi 30 juin, la cuvette de Ma_t et
les hauteun avoisinantea dans UDe
r6gion montagneuse du Kurdistan
iraltien, situ6e à une vingtaine de
kilom~tres de la fronti~re iranienne,
a affirm6 un communiqu6 militaire
iraltien cit6 par l'agence irakienne
INA. les unit& du premier corps
d'ann6e ont tennin6 dans l'ap~
midi de lib6rer la r6gion de Mawat,
ainsi que quinze hauteun surplombant celte r6gion du \lord de l'Irak.
Des Mlicopt~res, l'artillerie et des
unit& de commandos ont particip6
aux auauts, ajoute le communiqu6.
Cette rqion avait 616occup6e pat
l'Iran au coun des offensives de
f6vrier et mars dernien dans le Kurdistan irakien.
l'Irak a annonc6, par ailleun la
lib6ration de la bauteur strat~gique
de Shahabi, situ6e au centre du
front, à moins de 5 kilom~trcs de la
frooti~re ira1aHranieDDe.
D'~utre part, au môins treize
ouvrien IlId-œr6ens ont 616 tu6s et
plus d'uue quarantaiue d'autres
bleu6s, jeudi, en Iran, au COlIn
d'une attaque de l'aviation irakienne
contre une raffinerie en construction
à Kangan, sur les bords du Golfe, a
annonœ, vendredi à S60ul, le minist~re sud-œr6en des affaires 6trang~res. Huit appareils irakiens ont
mitrail16 et attaqu6 avec des
roquettea la raffinerie, dont 1'6diflcation a ~t~ confi6e, en 1984, à la
lOCi6t~de,construction sud-cor6enne
Daelim. la lOCi6t~a pr6cis6 qu'un
ouvrier irakien avait ~galement ~t6
tu6 et cinq autres blessa; 932 personnes, dont 381 Sud-Olr6ens, travaillent sur ce site. - (AFP.)
6-07-1988
Rebelles llII1Ies tués en Tqie
Cinq rebelks kurdes bnt été tuéset un
autre blessé dans la nuit de lundi à
Omerli (sud~t de la Turquie) par des
'policiers en patrouille qui ont ouvert le
feu sur un groupe de sept Kurdes armés.Selonun bilan Don-officiel, prts de
I 500 personnes ont trouvé la mort
depuis 1984 au cours d'accrocbages
entre les forœs de l'ordre et lesrebelles
du PKK (Parti ouvrier kurde).
1
LE FIGARO 1.7.88
Guerre du Golfe
L'Irak retrouve
ses frontières
"
Trois revers successifs et cuisants pour Téhérim.
L'époque des grands affrontements s'achève.
L 'Jran est tenté de se réfugier dans le terrorisme militaire ..
l'Irak n'a pas de visées territoriales en
Iran, mais poursuivra, au-delà de ses Irontiéres, ses coups de boutoir contre les objectils
stralégiques Iraniens, vient d'allirmer l'am-.
bassadeur d'Irak en France, Abdel Razzak
al-Hachemi.
Une déclaration qui Intervient à la veille
de l'arrivée en France du nouvel ambassa-
BAGDAD:
de notre envoyé spécial
Pierre BRANCHE
«La prochaine lois, et c'est
pour biell/dt, nous serons à
Alapcha et les Iraniens n'occuperont plus un centimetre carré
du territoire national." Cela se
dil. se scande et se chante dans
les souks grouillanls d'une foule
exubérante et partout dans les
rues en liesse de la capitale
irakienne où l'on brandit par miiliers' 1es portraits de Saddam
Hussein, le chef victorieux' et
adulé.
Oui, Bagdad n'en linit pas de.
laisser exploser' sa joie de voir
son armée, semaine aprés semaine, infliger de cuisantes défaites aux troupes iraniennes.
En quatre mois, une situation
jusque là lavo!able à l'Iran s'est
tolalement retournée. Car l'année avait mal commencé pour
l'Irak. Le 15 mars, aidé par les
Kurdes pro-iraniens de l'UPK de
Talabani, les armées khomeynistes avaient investi au nord
Alapcha, prenant au piège les
2 000 défenseurs de cette garnison. Sérieux revers militaire
pour Bagdad, mais coup sévére
aussi pour son image dans l'opinion mondia'ie puisque ses dénégations d'avoir utilisé des gaz
mortels, contre les populations
civiles restées sur place à l'arrivée des Iraniens, n'onl pas
convaincu.
Tout cela tandis que se poursuivait l'atroce guerre des villes
entamée le 27 février par l'Iran
avec l'envoi d'un missile sur
Bagdad. Dans l'échange incessant de ces engins, l'Irak f/Oissait par prendre le dessus: qu'il
s'agisse du nombre de missiles
ou de leur portée.
Et puis toul s'inverse quand
la péninsule de Fao est reconquise le 19 avril. En trente-six
2
deur Iranien, Ali Ahan!. Un haul responsable
irakien a précisé en oulre qu'une pause
militaire, apres trois délaltes militaires InRIgees à l'Iran, pourrait lavorlser le nouvel
homme lort de Téheran, Ali Ralsandlan!. Une
Irêve, estime-t-It, qui répondrait aux vœul de
Washington, mals pourrait conduire, au détrlment de l'Irak, à un nouvel arrangement
entre "Irak et les pays occidentaux, l'Irak,
. a-I-II allinné, ne lolérera pas qu'une évenIUelle nonnallsallon se lasse à ses dépens,
"
•
Reltéranl l'engagement de Bagdad d'ap.
plIquer la résoiutlon 598 du Conseil de Sécurlté 'prévoyanl un retour des armées aux
!ronlléres Internationales, ce haul responsable préconise un régie ment s'articulant autour du principe: • Ni vainqueur ni vaincu •.
heures de combat, les Iraniens
sont chassés de ces marais stratégiques pour lesquels, deux ans
plus tOt, ils avaient combattu de
longs mois et sacrifié des centaines de milliers d'hommes ... et
d'enfants.
Tandis que Saddam Hussein
décide de mettre un terme le.
20 avril à la guerre des villes, on
s'interroge
la victoire de Faa
sera-t-elle un succès sans lerdemain ou le signe d'un renversement durable?
dans le I<llli!.istan qui englobe .. plus aü 'no~d' avec les Kurdes
.Mawat. AläPcha el descend jus" . iraniens et pro-irakiens du PDKI
qu'aux montagnes à l'est du lac . dirigés par Gassem Lou, dont
de Derbandikan. L'armée iraBagdad peut toujours prétendre
kienne en prépare méthodiquequ'ils
échappent
à son
ment la reconquête en s'empacontrOle ...
rant un à un des sommets d'où
Ensuite, on peut redouter, deelle se trouvera en position de
vant ses revers sur le Iront, que
lorce pour l'offensive finale.
Téhêran ne se lance dans le
Lorsque celte ultime enclave
terrorisme militaire, une sorte
sera' résorbée, la condition clef'
de fuite en avant: C'est ainsi que
de la résolution 598 du Conseil
l'on interpréte la récente tentade sécurité, qui prévoit un retour
tive de tuer Saddam Hussein: le
des deux armées ennemies à la
3 luin dernier, un' F4 iranien
frontiére
ioternalionale,
sera
solitaire a manqué de peu la
réalisée.
résidence d'été du chef d'Ëtat,
Mais dans les milieux diplosituée dans son village natal de
matiques de la capitale iraOuja, à 20 km au sud de Tikrit.
kienne, on ne croil pas, comme
Sadd am Hussein s'y trouvait
La répoQse arrive le 25 mai: "
l'hypothése. en .a étê. avancée
avec son épouse. Ce type de
malgré la reprise en main des .
récemment .avancée par une
mission-suicide laisse redouter
armées iraniennes par' Ralsanagence de presse, 'que celte séd'autres actions du même type.
jani, celles-<:i sont battues à nourie de défaites iraniennes s'exveau à Chalamcheh, dans le ma• Peut-tltre que t'ére des
plique par un accord tacite entre
rais devant Bassorah. Puis, le
grands affrontements est révoTéhéran et Bagdad.
25 juin, les Irakiens récupérent
lue, estime un observateur
les i1es'Majnoun, riches en pél
étranger, mais cela ne signilie
trole. Dans la foulée, ils élimipas podr autant que la pair est
nent toute présence iranienne
imminente. En surlace, c'est un
dans ce secteur marécageux du
conllitloca/. Plus prolondément,
sud-est, au dessus de Bassorah.
il lail partie du grand affronte«C'est un lait que les armées
Ici, on pense plutOl que les
ment est-ouest. Et cela explique
iraniennes sont démoralisées,
Iraniens ne sont pas prês de
par exemple que t'URSS qui,
explique un observateur milibaisser les bras .. On lait deux
dans la périoda 86-87, avait aidé
taire qui revient de ce secteur du . remarques.
t'Irak a par /a .suite assisté t'Iran.
fronl. Si les pasdarans donnent
D'abord, en déclarant bien
Comme si el/e tenait à ce que le
encore du IiI à retordre et/uttent
fort ne vouloir récupérer que le
conllit perdure. Et puis, cdtà ocgénéralement jusqu'à t'extréme
territoire national, l'Irak s'est lié • eidental, cyniquement, on ne
limite de leurs lorces, les arles mains et s'interdit toute occu-' / peut que se réjouir, devant
mées régulières n'ont plus de
pation terriloriale en Iran, même
t'abondance de t'offre petroliére,
combalivilé. Démoralisées, les
pour se préserver d'éventuels
des prob/émes irakiens : la
unités décrochent,
s'enluient
• coups de boutoir •. Pour exguerre actuel/e, c'est 3 millions
quand el/es le peuvent et préléploiter ses succés actuels, il lui
de barils/jours en moins sur le
rent se rendre plutdt que de
faut des • comparses •. Par
marché international ... ".
résister. "
exemple, les moudjahedine du
Il conclut : « 1/ est vrai que
On dit aussi que les nouPeuple de Mansour Radjavi, des 't'Irak, 16 millions d'habitants, un
ve~ux canons de 155 auloportés
Iraniens en lulte contre le rémillion d'hommes sous les draachetés à la France font mergime khomeyniste qui depuis
leurs bases irakiennes lancent
peaux, est épuisé humainement
veille par la précision de leur tir
des offensives de plus en plus
el matériel/ement par sept anet qu'ils ont contribué à briser
audacieuses. Le 19 juin, ils ont
nées de combat. Le pays veut la
les Iraniens à Fao, Chalamcheh
•
paix. Mais pour cela, il laut que
M h
et Majnoun.
pu occuper
e ran et in f IIger
t'Iran la veuille aussi. Et cela se
Dorénavant, la seule enclave
des graves revers à leurs cornpalriotes et ennemis. (Nos édisitue plut6t dans t'aprés-khoiranienne subsistant en territoire
tions du 22' juin). Même chose
meynisme ".
P.II.
irakien est une bande de terre
Grâce aux canons
français
Tuer
Saddam Hussein
L'ECHO REPUBLICAIN 4.7.88
Le statut de refugié
politique
leur a été refusé
6motion au leÏII de 1&
commanaut6 kurde de
Dreuz. Sept d'eatze eux
~
Iœt pri6a de quitta' le. territoiR
françlll apm l'eue VIIrefuser
le atatut cie rfiugi6 politique en
deuzi9le ÙlltaDce, par 1& com.
lIIÏIIIiOlI del 1'eCOIU'I. Parmi euz,
cleu enfanta et une femme en.
ceiIIte. Plllliearl &IIOCiatioas le
mobl1Isent poar tenter d'obtenir
des cI6IaIa et lID r6elWllen des
demandea de atatut.
CoaUrenc:e de presle, aamedi
aprà.micIi, au centre IOciociùtarel du Lime d'Or, ll'initiative du MRAP drouais, pour
alerter l'opinion lur le cas de
sept kurdel de 1& communaut6
turque cIrouaiae. Le pr6sident
d6partemental du MRAP, M. Al.
liot 6tait pr6aent. La Ligue des
cIroIta de l'homme et l'union
locale CGT6taient repr6sent6es.
La FEN d6parten1entale et Mgr
Gaillot, 6vtque d'Evreuz, avaient
e~
des messages de soli.
darit6.
Sur le plan juridique, l'affaire
peut être consid6r6e collllÎle
close. Ces sept personnes ont
fait une première demande de
statut de r6fugi6politique auprès
de l'OFPRA. office français de
protection des r6fugi6s et apatrides. Demandes refus6es par
cette instance. Une deuxième
demande, suspensive de la d6cision, a ensuite 6t6 pr6sent6e
auprès de la commission des
recours. Dans ces sept cas, la
d6cision de rOFPRA a 6t6
confirm6e.A compter de la notifi.
cation de d6cision, J'int6ress6
dispose d'un mois pour quitter le
territoire de son plein gr6. :'ass6
ce d6lai, qui expire le 22 juillet
pour certains des kurdes drouais
Sept Kurdes doivent
quitter le territoire
Les respolIwles du MRAP: • Faudra.t.il que les kunfes demandent des attestations"
demande de statut de rMugj~ politique? 0,
concem6s, le maintien sur le
territoire devient i116~a1et la
reconduite à la frontière peut
être ordonn6e.
,~rtaines
des décisions de
J'OFPRA ne nous semblent pas
justifiées"
d6clare Gérard
Rousseau, pr6sident du MRAP
de Dreux. ,Un des ressortis.
sants turcs s'est vu justiher le
refus par le fait qu 'il ne pouvait
prouver de façon claire qu'il a été
torturé. Aurait-il fallu que ses
tortionnaires lui signent une attestation' Un autre s'est falt
dire que le réCIt de ses activités
politiques
n'était
pas assez
convainquant. Comment aurait-il
pu les convaincre aiors qu'il ne
parle pas français
et que
l'OFPRA n'a pas d'znterprète
turc? '.
Les responsables du MRAP
souhaitent intelVenir par les
moyens légaux de recours pour
que ces décisions soient revues.
Mais toute démarche, maintenant, n'est plus suspensive et,
à expiration des délais, ces sept
kurdes seront en situation illégale. ,Le préfet dispose du
droit de ralonger le délai en
leurs tortiollllllires pour justiBer de leur
vailleurs Tl:Tcs. ,Il leur sera
fonction de situations
spécidifficile de trouver un autre asile
fiques. C'est ce que nous allons
en Europe car on assiste actuellui demander" ajoute Gérard
lement à une harmonisation des
Rousseau en invitant tous les
adh6rents des associations pré- . législations à ce niveau " pr6cise
Gérard Rousseau. Quoi qu'il en
sentes à envoyer des télé.
grammes à la préfecture pour so;t, la présence d'une cinquantame de personnes, dont une
appuyer cette demande.
quarantaine de chefs de famille
turcs, à la conférence de presse
Que peut.il advenir de ces sept
kurdes si J'administration ne de samedi, prouve que les déci.
Slons de l'OFPRA ont créé une
décide pas de réexaminer le\:r
statut? • Retourner en TU!"<lwe vive émotion au sein de la comsignifie pour eux la prison-et la
munauté drouaise.
tonure ',déclare Ali Sengu\, pré.
G.D
sident de l'association dcs tra.
MARDIN (TurQuie), 5 juil (AFP) - CinQ rebelle~ ~urdes ont ~te tués et un
aulre bless~. dans la nuil de lundi a mardi, dans le villaGe d'Omerli
(province de Mardin. sud-esl de la Turouie). a indiQu~ l'aGence turQue
Analolie.
Selon une d~claralion du Gouverneur r~Gional de l'étal d'urGence. les
Gendarmes en patrouille ont ouvert le feu conlre sepl rebelle~ ~urdes armés,
vers 23 H 00 heure franÇaise. CinQ rebelles onl él* tUé5 sur. le coup el deux
autres ont ~t~ arr~t~s,
Selon un bilan non-officiel. depuis 1984, dale de la reprise des
opérations armées du PKK <Parti Ouvrier du Kurdi~tan) pr~5 de 1,500 personnes
(militaires. policiers. civils el rebelles) onl lrouvé la mort lors des
accrochaGes enlre les forces de l'ordre el les rebelles kurdes dans l'Anatolie
orientale, soumise à un r~Gime d'ètal d'urr. nc~ ~e~uis juillet 1987. De son
côlé, M, Abdullah Ocalan. leader du PKK, QU méne la lulle armee contre le
pouvoir cenlral d'Ankara. avait affirmé en uin dernier. Que 2500 Fer50nnes,
donl 500 rebelles avaient ~té t,lè5 au cours de5 Qu~tr~ dernières années.
VOIX DU NORD 6.7.88
REPUBLIQUE DU CENTRE 5.7.88
Sept Kurdes en. instance
Turquie: S rebelles. kùrdes tués
d'expulsion
L'O. F.P.R.A. leur a refusé le statut de réfugiés politiques.
DREUX. - Samedi. au centre
socioculturel
du Uèvre-d'Or de
Dreux.
la section
locale du
M.R.A.P.. par: l'intermédiaire de
'son;"président;
M. Rousseau,
.avait COf1I/Ié la. presse pour alerter
'.l'opinion "6 propos de la décision
de .l'O.F.P.R.A ..' de refuser le
statut ,de .' réfugiés politiques il
sept .. Kurdes" de Dreux.' Cette.
décision Juridiquement étabfie est
considérée
comme
définitive.
'Passé .. un délai d'll.n. mois (soit
avant '.Ia fin', juilletl, les sept
Kurdes de Dreux devront avoir
quitté le. territoire nationale sous
peine d.être reconduits 6 la frontière et expulsés.: .Parmi ces
réfugiés, deux enfants et une
femmè enCeInte.
la . décision de l'Cl.F.P.R.A. a
fait beaucoup de bruit dans les
milieux kurdes de Dreux. Samedi, aux côtés' de M. RouSseau,
on rema~uait
la, présence
de
M. Amot,' président" départemental .du :.M.R,A.P.. des représentants de la C.G.T .. et de la ligue
des Droits de l'homme. la F.E.N,
et Mgr Gaillot, évêque d'Evreux,
avaient envoyé des messages de
solidarité.
Actuellement,
plu-'
sieurs associations se mobilisent
pour tenter d'obtenir un réexamen des demandes
de statuts
pour ces réfugiés.
Les sept. Kurdes .concernés
avaient fait. une première demande auprès de l'Oftiœ français
de protection.
de 'réfugiés et
apatrides. Ble" avait &té refuSée:
Une seconde demande suspensive de la décision a été. alors
présentée auprès de -la .commission des' recours, Dans les sept
'CBS, la décision de l'O.F.P.R.A. a
été cOnfirmée.
..'
Salon M. Rousseau,' C ia CIécIsion de refuser .le: mtut
de
réfugié
poIltique
.n'est. pas' Justifiée. Pour "un des Kurdee~ c'est'
parce qu~d ne pouw/t pas pr0uver clairement
qu'il avait été
torturé. que lIlI ,demande 'a été
nIfusée. FalIa1t-ll.'que _ 1llrtionnaires' lui .8Ignent 'lJne.'. attestation 7: Pour un autra, c'est le récit
de _ activItéa. poI/tIquM qui n'a
pes été jugé _
convaincant.
Comment convaincra. quarld on
ne parle par français et que ran
a'~
à quelqu'un de rO.F.P.R.A.
quI n""pÜ-'111nterprête ••
'
,
Cinq rebelles kurdes ont été tués et un autre blessé, dans
la nuit de lundi il mardi, dans le village d'Omerli (province de
Mardin, sud-est de .la Turquie),
Les gendarmes en patrouille ont ouvert le feu contre sept
rebelles kurdes armés. Cinq rebelles ont été tués sur le cC\IlQ,.oe'(
deux autres' ont été arrêtés.
-
.cOURRIER DU SAONE ET LOIRE 13.7.88
L'IRAN SE RETIRE DU HAlABJA
le front irako-Iranien a connu une métamorphose radicale
mardi avec Ur) retrait, volontaire mals inexplicable, des troupes
iraniennes de la ville de Halabja qu'elles occupaient depuis mars
dans le Kl'rdistan Irakien et une nouvelle victoire-éclair remportée
par l'IraI< a 400 km plus au sud en reprenant le contrôle de
Zoubeldat à proximité du port de BaSsorah
.
Les responsables 'du M.R.A.P.
souhaitent'
intervenir
par les
moyens légaux de recours pour
que ces décisions
de l'O.F.P. R. A. soient revues. Quant il'
un retour de ces Kurdes l8ns leur
pays. .:ala signifie. selon M. Sengull, président. de. l'Association
des travailleurs turcs, C "empr/-'
sonnement et la torture •• .
La chute de Haiabja (70.000 habitants) aux mains Ob.;
gardiens de la Révolution iranienne, il y a à peine quatre mois,
avait été présentée par l'ayatollah Khomeiny comme étant un
.. cadeau de Dieu" à l'Iran, Pour le guide de la Révolution
islamique, elle promettait la .. victoire finale .. contre l'Irak et pour
l'hodjatoleslam Hachemi Rafsanjani, nommé entre-temps commandant en chef par intérim des forces armées, elle allait .. influer
le cours de la guerre ".
.
AFP 9.7.88
MANAMA - La nominalion,
le 2 Juin de~ni.r, de M. RafsanJani au pas le de
commandan~
par inlérim des forces ~rmé.~ ~~ai~ consécutive
~ deux Graves
r~vers mililaires
de l'Iran face â l'Ira~, avec la p@rte, le 18 avril. de
posilions
dans la péninsule
irakienne de Fao, ?~is, le ~5 mai, de celles Qu'il
occupail dans la réGion de Chalamchen.
Cependanl.
la première lenlalive
du no~.pau commandement
de reprendre
l'inilialive
avail fail lonG feu aprés l'~ch~c d'yne contre-~ttaQue
dans la
r~Gion de Chalamcheh,
Qualifièe loutefoi~ ?~r ~. R~fs~nJ~ni de l'l~5l positif"
de la "nouvelle
lacliQueN
Qui devrail ~tre em?lo~~p dans les fulures
opéralions.
L'Iran devail ce~endanl subir deux nouvelles défailes avec l'évacualion,
le 25 Juin, des tIes MaJnoun, el, cinQ Jours plus t;rd, la perte de dizaines
de hauleurs
slraléGiQues
dans le Kurdis~an
irakien, au nord-esl du fronl.
Au cours de la prière du vendrèa'i ~ Té~,ér.",,,~. Rafs."nJani semble avoir
cherché à lempérer
les ardeurs de ceux Qui crient venGeance aprAs la
calaslrophe
de l'Airbus d'Iran AIr. Il sem~le donc f~voriser.
vis-à-vis des
Elals-Unis,
la voie diplomaliQue
en remettant
A plus tard l'évenluelle
riposle
iranienne.
M. RafsandJani
a laissé enlendre Que celle-ci dépennra de la
posilion du Conseil de sécurilé, aUQuel l'Iran a recours pour la première fois
depuis 1981. Téhèran demande au Conseil, Q~f se r~~nit ffiardiprochain, une
condamnalion
des Elals-Unis
el une demande d~ r~trait am?ricain du Golfe.
Les Elals-Unis,
donl une commi5sion
d~ l~ M~rin
enoy~t~ d~pui5 Qualre
Jours dans le Golfe sur les circonstanc~~
d~ l~ c~ .strophe. onl affirm. A
plusieurs
reprises
leur d.lerminalion
~ m~tn~~~ir
~~r ?r~~enr.e dans les eaLlX
inlernalionales
du Golfe •
..
..
,
BAGDAD, 9 Juil (AFP) - BaGdad a affirM. samedi avoir "lib.r." de nouvelles
zones du Kurdisdan irakien, pr'c.deMMen~ occup.es par l'Iran, notaMMent la
cuvette de Pasni et la chaine Montaoneuse frontali.re de Sarkaou, dans le
nord-est de l'Irak.
Selon un cOMMuniQué Militaire irakien. dirfus. par l'aGence irakienne INA,
ap"és Quatre Jours de COMbats, le:;~.Mi.r c<lrp'S.
d'ar.ée irakien a réussi à
libérer la cuvette de Pasni,
iä chaln~ aontao~euse frontaliére de Sarkaou,
culMinant. 2.231 M~res ~t s'étendant .ur 2' kil~.étr.s, et à reprendre
possession de ses postes-trontière. dans ce secleu".
L'Irak avait attir.é le 30 Juin dernier avoir l{~éré la.cuvette et. la
chatne Montaoneuse de "aMat situ'e ~ une diraine de ~ilo.étres en aMont de la
cuvette de Pasni.
.t
PARIS, 10 Juil (AFP) - Plusieurs civils onl .té tu.s ou ble'5s.'S~amedi
aprés-midi à la suite du pilonnaGe par l'artillerie ir~kiennp des vIll~Ges
iraniens de la r.Gion de Sardacht (norrl-oues~), a annonc. dimanche
R~dio-Téhéran captée â Paris.
"Plusieurs personnes ont ét. tuées ou ble~sées p~ des habitations ainsi
ou'une par~ie de la "écolte des aGriculteur~ on~ .~. en~ommaG.es, samedi. â la
s~ite du bombardement par l'artillerie irakienne ~. plU5ieYr~ villaGes de la
r~Gion de Sardacht", a pr~cis. la r~dio.
.
Par ailleurs, selon la radio. l'avialion iranienne a hombardé dImanche â
treize reprises des concentrations de ~rO:;F~S irakienne'!l~ Fao (sud-est de
l'Irakl, â Chalamcheh (est) et à Chiler. (n6r~-e~~'.
.
"lps appareils ira~iens ont reGaGné ind-mnes l-ur base. après avoIr
infli~é de lourdes pertes humaines et ma~érielle~ aux forces irakiennes". a
i~diQué la radio.
.
Selon la radio, l'aviation irakienne a "survolé diManche matin, .plusieurs
villes iraniennes de la province d'AzerbaiJan occid ..r.al et. du K',rduitan
(nord-ouest)". "Volant à haute allitude, les apP~reils ir~kiens, repoussés p~r
l~ DCA iranienne, onl franchi le mur du ~on"' a ~rAci'5~ I~ radio.
MANA"A, 10 Juil (AFP) - les combats ~ur le Front. ir.ko-ir~nien ont connu
durant le week-end un reGain d'intensitt. ;lor~ Q~e l'[r;k ~ enGaGé une vasle
campaGne diplomatiQue contre l'Ir~n, l';ccus;n~ d',v~ir e~.cut. des
prisonniers de Guerre.
l'ar.ée irakienne a affirm. avoir F~urs~ivi dimanche 5a prOGression dans
la r.Gion MontaGneuse du Kurdistan irakien. cans le norè-"5~ du pa~s, et. avoir
atte inl 1es postes fronla iTérs du secleUl' ce E\;;r,J
Ii in.
Selon l'Irak. les op.ralions Qu'il a enGaGées ~epuis la .i-Juin dans ce
secteur lui ont déjà per.is de reprendre aux r~;;ni"n~ pr~'5 d'une centaine de
hauteurs, deux cuvettes --Mawat et Bis55n--. e: un..chaine montaGneuse
frontalière de 25 kilOMètres de lonG.
Si les affir.ations irakiennes se confirmen:. l'armée irakienne ne serail
plus Qu'à une lrentaine de kilo.étres en amon~ de la ville de HalabJa. seule
aGolo.ération iMPorlanle Que l'Iran occu?e ~ouJours en territoire iranien.
De son c&té, l'Iran a affirMé avoir menè ~ame~i ~ 21 reprises des raids
conlre des concenlralions de troupes ir;ki~nne5 ~ Fao et. Chala.cheh (sud de
l'Irak) et "awat, des secteurs réceMmen: repris F;~ l'rr~k aux Iraniens.
BAGDAD, 10 Juil (AFP) - l'Ir~k a affirm~ d.manche avoir libèré de
nouvelles hauteurs occupées par l'Iran dans le ~Arr.is~an d~ns le secteur de
BanJwin, au nord-est de l'Irak.
Un communiQué militaire irakien, ci~. p;r l'aGence ir~kienne INA, a
précisé Que les forces ~rmées irakiennes 3vaient r~cup~r~ ~ua~re nouvelles
hauteurs el ~tteint des postes-tron~~lie;'s avec l'~ran dan~ ce secteur. BaGdad
~v,it. indiQué samedi avoir rècupéré 1; chatne môn~aGn ..U5e frnn~aliére de
S,rkaou, silu.e à QuelQues k. en ~mont de 3anJwin.
D'autre part. l'état-aaJor irakien a..:1èmenli Que o;on artillerie ait
bômbard. la r.Gion iranienne de Sardacht (n~rd-ouest).
(Radio-Téhéran avail indiQué Que plusi-ur~ p..
r~onnes avaient étè tu.es ou
blessés el des r.coltes détruiles par 1..~o~bardeMent. de cet.te réGion s~medi
a.....
ès-midi).
PARIS, 11 Juil (AFP) - Une dizaine de militants kurdes occupent depuis
lundi en milieu d'après-midi les locaux de la 2ème chaine de la tél.vision
ouest-alle.ande, la lOF, rue Goethe à Paris (16éme), ~pprend-on de source
pol iciére.
Ces Mililants, Joinls par t~léphone, ont d.clar. à l'AFP Qu'ils
demandaient la libération de lreize militants kurdes incarcèrès en RFA.
5
•
KARLSRUHE (RFA). 11 Juil (AFP) - Un~ r~~~ortis~ante ~urQue ~oupçonn~e
d'appartenir. un Groupe terrori~te au ~ein du Par~i co••uniste kurde (PKK) a
~té arr~tée • Wuppertal (Rh~nanie-We~tphalie. norc-oue~t de l~ RFA). a annoncé
lundi le porte-parole du parQuet fédér~1 de K~rl.ryhe (sud-ouest).
Selon le porte-parole. M. Alexander Pr~chtel. la Jeune TurQue de 28 an~.
dont l'identit~ n'a pas ~té révélée. a appar~enu ~ un aroupe du PKK Qui. réuni
en "Tribunal du Peuple" • Coloane. a "conda.né" A des p~ln.~ allant JUSQu'à la
mort des dissident~ du PKK vivant en RFA.
20 res~ortissants turc~ d'oriaine kurde membres du PKK sont sou~ le~
BAGDAD. 11 Juil (AFP) - Une mission d'enQu"~e des Nations Unies. charGée
de vérifier les accusations de BaGdad ~ur l'u~aae récen~ par l'Iran d'armes
chimiQue~ en territoire irak~en. ~e trouve ~ctuell-men~ en Irak. o~ elle a
visité. lundi. des ~oldats irakiens ho~pitalisé~ dans le Kurdi~tan (nord). a
annonc~ l'aGence iraki.nne INA.
Cette mi~sion. COMPosée de troi~ exp.rts. a éG~lement inspect~ certaines
armes chimiQue~. utilisé.s par le~ trolJpe. iraniennes contre les forces de
Baadad dans 1. secteur d. Sulaimani~eh (Kurcist~n irakien). a aJout~ l'aGence.
l'ONU avait décidé l'envoi en Irak de cette mis~ion d'enQuête •• la suite
d'une demande de. autorit~. de Baadad.
PARIS. 11 Juil (AFP) - la Quinzaine de militants kurdes Qui occupait
depuis le milieu de l'aprés-midi de lundi les locaux de la lOF. la deuxième
chatne de la télévision ouest-allemande. rue Goethe à Paris (16éme). a Quitté
les lieux peu aprés 18h15. a-t-on constaté sur place.
Ces militants' Qui se pr~sentent co.me s~mpathisants du Front national de
libération du Kurdistan (ERNK) en France. réclamaient la libération de treize
militants kurdes incarcérés en RFA.
BALE (Suis•• ). 12 Juil (AFP) - Une vinataine de militants kurdes ont
occuP~ pendant plusieurs ~eures mardi. Baie le consulat d~ l'Allemaane
f~déral. afin d. d.mander la libération de 13 militant~ kurde. actuelle ••nt
e.prisonné •• n RFA.
Apr.s trois heures d'occupation la police a évacué le consulat et
interpell. c•• militant. pour v.rification d'identité.
les .ilitant. kurdes emprisonn.s en RFA. membre~ du Parti de. travailleurs
du Kurdistan (PKK) de tendance marxist •• sont soupçonnés de vouloir assa.siner
des opposants ou d.s dissidents du PKK.
lundi apr••-midi. une dizain. de militants kurde~ avai~nt éGalement
occupé •• Paris. 1•• locaux de la deuxiéme chatne de télévi~ion
ouest-allemande lOF.
MANAMA. 12 juil (AFP) - le front irako-iranien ~ connu une métamorphose
radicale mardi avec un retrait. volontaire mais inexplicable. des troupes
iraniennes de la ville de HalabJa Qu'elles occupaient depul~ mars dans le
K~rdlstan irakien et une nouvelle victoire-éclair remportée par l'Irak à 400
Km plus au sud en reprenant le controle de 70ubeldat à proximlt~ du port de
B-'lssorah.
la chute de HalabJa (70.000 habitants) aux'mains des 6ardlens de la
Rèvolution Iraniens. il ~ a à peine Quatre moi~. avail él~ présent~e par
l'a~atollah Khomein~ co••e étant un "cadeau de Dieu" A l'Iran.
Pour le Guide de la r~volutlon islaMioue. elle promettait la "victoire
finale" contre l'Irak et pour l'hodJatole~l&m Hachemi RafsanJani. nomMé
entre-temps commandant en chef par intérim des forces armées. elle allait
"influer le cours de la auerre".
Mardi matin. HalabJa a ~t~ ~vacuée par les troupes iraniennes sans m~.e
oue l'Irak ait eu besoin d'enGaGer le COmbat.
le commandement iranien a indiQu~. dans un co.muniQu~, Que ~es forces
armées ont "jUGé bon" de se retirer de la ville. l'une des dernières positions
iMPortantes occupées par l'Iran apr~s ses r~centes défaites majeures au sud du
front. pour "se replier sur des positions plus ~Ores afin d'assurer leur
défense".
l'annonce surprise de l'~vacuation de HalabJa et les "explications"
iraniennes n'ont manifestement pas convaincu BaGdad.
":6~----------------------------
...
"
"AHA"A - Les .~dias irakiens onl pass~ sous silence ce oui aurail du tlre
c~l~br~ co••e une lrès Grande vicloire co.para~le ~ la repri~e de la p~ninsule
de Fao en avril puis de la r~Gion de Chala.cheh en .ai et des tIes "ajnoun el
des aarais de Howeizah. en juin.
L'Iran avail pa~~ cher la prise de Halabja : l'Irak avail repris ses lirs
de aissiles conlre T~h~ran, l'arrosanl de plus d'un centaine d'enGins pendanl
34 jours cons~culifs.
La "Guerr. des .issiles", les bOMbarde.enls conlinus de l'avialion
irakienne el le recours par l'Irak, selon T~h~ran. aux ar.es chiaioues conlre
Halabja o~ près des 5.000 habilanls auraienl p~ri, n'avaienl p~s e.p.ch~ les
lroup•• iranienne. de prOGresser au delà de la ville, silu~e 4 2S k. des
fronlières.
En l'.space de lrois jours, les Gardiens de la R~v~lution avaienl, selon
Tth~ran. occup~ aille k.2. dans la province de Sulei.ani~eh i JOO k. de
BaGdad. avanl de fonc.r sur les rives du lac de Darbandikhan d~nt le barraGe
ali.enle en .leclricil~ la capilale irakienne. L'ar.~e irakienne, accul~e â se
batlre le dos au lac. a da alors ballre en retraite, laissant les lroupes
iraniennes ~tendre leur eaprise sur 1.500 k.2. selon T~h~ran.
Handicap~ par la confiGuration du lerrain el les eaux du lac oui fonl de
c~tte r~Gion aux accès difficiles une vèrita~le "~ourici'reu, l'Irak avail en
QuelQue sorle renonc~ à la lib~rer el n'avait tent~, depuis, aucune op~ralion
d'enverGure pour le faire.
"ANA"A - Le co••andemenl Gtnéral iranien .ainlient le .~st.re sur
l'a.pleur r~elle de cel acle sans précèdenl .ais il esl exclu esli.e-l-on
Gèn~rale.ent dans la r~Gion, Que l'Iran se d~siste aussi facile.enl de .l'une
de ses carles .atlresses. sinon la seule, dans la Guerre Qui l'DPPose depuis
près de huil ans à l'Irak.
L'~tat-.ajor irakien a d'ailleurs annonct .ardi la lib~ralion en QuelQues
heure. de la rtaion de Zoubeidal. â proxi.it~ du port de Bassorah, reprenanl
ainsi le conlrble lolal de loute la zone Qui constilue son unioue d.bouch~
.ariti•• sur 1. Golfe.
A celte occasion, l'ar.~e irakienne a renouvel~ mardi ses condilions de
paix, ".xiG~" de l'Iran d'accepler la paix "avant Qu'Il ne soil lrop lard" el
reprenant les condilions edicl~es par le prtsident irakien Sadda. Hussein en
--'DIYARBAKIR (TurQuie), 13 juil (AFP) - A'Jt,)~.,,1
1]1) r....
beIl ...
'"hirdes ont .tiU
tuts, cino bless's el deux aulres '~rr~t's P~f l...
~ f~rc.s de l'ordre depuis le
19 juillel1987 -':..d.ale
du passaGe de l''''~.;~.
M<?o;;i~c;E'!'
un r~Gime d'tlal
d'urGence dans les provinces de l'Anatoli~ ori<?nl~l<?--.~-~-on appris Mercredi
aupr~s des aulorilts locales de Di~~rbAkir (sud-<?s~ d~ 1~ T~rQuie).
Par ailleurs les forces de l'ordrp on~ s"io;;ipn un ~n. 136 fusils
d'atlaQue. 63 revolvers. 11 lance-roQIJE<+
.•.
"'s, JO r(}oIJP.o+.e-;;.
bIo r;ren,ades.23.000
projecliles el des explosifs.
Duranl la M~Me période, 291 personnes ont 6~6 inculp*o;;p~r les tribunaux
dE<surelt de l'tlal pour acle de complici~e ;v<?c Ips rebplles kurdes.
Ce bilan non-officiel concernE< les milit~nto;;~r~~o;;
du PKK (Parli Ouvrier
du Kurdislan, de lendance marxisle-leninistel.
Depuis la proclamalion en juillet dernier. ~p l'~l~l d'urGence dans les
huil provinces orienlales (BinGoi, Di~arbakir. ElaziG. Ha~k~ri. Mardin.
Tunceli. Siirt el Van). les forces d. l'~rdr"' ~n~ jn~<?nsifi. les opérations
d'encerclemenl conlre les militants du PKK. ~ui s'infil~renl en TurQuie par l~
frontière s~rienne, estimenl les o~servat.urs.
PARIS, 14 juil (AFP)- Leo;;forces ir~nienneo;;o;;e o;;onlin5l~11.es dans de
nouvelles "posilions d~fensives" au centre de front, dans la r~Gion de
Haj-Omran (esl de l'Irak), a rapport' jeudi l'~Gence iranienne IRNA, reÇue â
Paris.
"L'évacualion de celle r~Gion par les combattants de l'i~lam a ét~ faile
afin de leur permellre de mellre en oeuvre des mosens plus ~ppropriés", a
ajoul~ IRNA. Le relrail des troupes iraniennes est en rela~l~n. a inidiQut
l'aGence iranienne. "avec la poliliQue Qui consiste A trouver de nouvelles
laclioues aboulissanl • une meilleure stattGie".
Depuis le revers subi par l'Iran â F~o. en avril dernier. les forces de
T~h~ran se sonl relirées de certaines r~Gions Qu'elleo;;occ~paient en
lerriloire irakien. Elles onl ~vacu. Chalamcheh (nord-eo;;tde Bassorah) et les
tIes "ajnoun (esl deI 'Irak) en juin dernipr el la ville ~rd. de Halabja
(nord-esl de l'Irak) mardi.
BaGdad avail annonc~ mercredi dans la soir~<? ,voir occuP. l~ ville
iranienne de Dehloran (Loreslan. sud-oues~). ~,ndis Que T.hpran faisail ~lal
de "durs combals" dans celle r~Gion.
.
. L'hojaloleslam Hachemi Rafsanjani. pr.sidpn~ du p~rlemE'nt et commandant en
chef par inl~rim des forces arm~es iraniennps, ;v~it. annonc~ mercredi Que son
pa~s avail d~cid~ d'"op~rer de s~rieux chanc;ement~ dano;;o;;.~plans mililaires",
pour se pr~parer • une "lon~ue Guerre con~r. l'Ir,k".
7
,
QUOTIDIEN DE PARIS 13.7.88
TELEG~1nIE
Irak-I ran : l'étonnant
recul de Téhéran
Le front irako-iranien a
connu une métamorphose
.radicale hier avec un
retrait, volontaire mais
inex{>licable, des troupes
iramennes de la ville de
Halabja qu'elles occupaient
depuis mars dans le
sc retirer de la ville, l'une des
dernières positions importantes 0ccupées par l'Iran aprés ses récentes
défaites majeurs au sud du front,
pour «se replier sur des positions
plus sûres afm d'assurer leur défense It.
L'annonce surprise de l'éva...--uation
de Halabja et les cc explications »
iraniennes n'ont manifestement pas
convaincu Bagdad .
.Kurdis~ ira~ie~=- Les médias
• La chute de Halabja (70 000
habitants) aux mains des prdiens
de la révolution iraniens, 11y a à
peine quatre mois, avait été présentée par l'ayatollah Khomeyni
comme étant un cc cadeau de
Dieu » à l'Iran.
Pour le guide de la révolution
islamique, elle promettait la cc victoire finale» contre l'Irak et pour
)'hodjatoleslam Hachemi Rafsanjani, nommé entre-temps commandant en chef par intérim des forces
armées, elle allait cc innuer sur le
cours de la guerre».
Hier matin, Halabja a été évacuée
par les troupes iraniennes sans
même que l'Irak ait eu besoin
d'engager le combat.
Le commandement iranien a indiqué, dans un communiqué, que ses
forces armées ont cc jugé bon » de
irakiens ont passé sous
si1ence ce qui aurait dû être célébré
comme une très grande victoire
comparable à la reprisc de la péninsule de Fao en avril puis de la
région de Chalamcheh en mai et
des îles Majnoun et des marais de
Howeizah, cn juin.
L'Iran avait payé cher la prisc de
Halabja : l'Irak avait repris ses tirs
de missiles contre Téhéran, l'arrosant dc' plus d'une oentaine d'engins pei1dant 34 jours consécutifs. .
La « guerre des missiles », les bombardements continus de l'aviation
irakienne et le recours par l'Irak,
scion Téhéran, aux armes chimiques contre Halabja où prés de
5 000 habitants auraient péri,
n'avaient pas empêché les troupes
iraniennes de progresser au-delà de
la ville, située à 25 km des frontières.
DE BREST.
19.7.88
TURQUIE: le guide
français ecqultt6
le guide de touristes français, Michel Caraminot,
de faire de la propagande antiturque, a été acquitté par la
cour de sOreté de l'Etat de
Diyarbakir (sud-est de la Turquie).
accu"
Le procureur de la cour, dans
son réquisitoire, a effirmé qu'il
n'y aveit aucune
preuve
concrète pour condamner l'ecCUH et e demand. "acquittement de M. Cereminot. le juge
e suivi le réquisitoire du procureur.
M. Careminot, 30 ans, résidant à Nantes,
traveillait
comme guide d'un groupe de
touristes français dans l'est et
le sud ... st de la Turquie. Il avait
été arrêté à Urfa (sud-est de 'a
Turquie) en juillet 1987 par la
police, suite aux renseignements d'un informateur qui prétendait que le guide faisait de la
propagande au nom des « terroristes kurdes :to
LIBERTE 18.6.88
LES ECHOS 21.7.88
JURIIUIE : K.nJ"~
Un--militantsèparallst& kurde a été
condamné à mort, 8 autres à la réclusion à perpétuité et 23 à des peines de
trois è vingt-quatre ans de prison par
un tribunal militaire du sud.est de la
Turquie, a rapporté hier l'agence Anatolie.
~ PlUS DETllJIS IIW
llIIIIIif ira-
kiens se sont réfugiés en Iran celle
semaine pour fuir la répression irakieMe et les combats qui se sont
déroulés ces derniers jours dans la
région de Soulemanieh, annonce Té-'
héran. Bagdad affirme avoir repris à
\'Iran une «montagne stratégique»
au nord de cette ville.
BAGDAD. 14 jui) (AFP) - L'~tat-major
iraki~n a confirm~ jeudi soir'le
retrait des troupes iraniennes de certaines po~itions dans la r~Gion de Haj
Omran. â l'extrêmit~ nord du front.
Un porte-p3role militaire â BaGdad. cit~ par l'aGence irakienne INA, a
indiQu~ Que les forces irakiennes s'~taient in~tall~es dans de nouvelles
positions dêfensives dans la r~Gion de HnJ Omran. apr~~ Que le~ "Iraniens
eurent pris la fuite vers leur territoir~".
(En rapPortan~ le retrait des f~rces iraniennes. 1'9Gence ir'anienne IRNA a
pr~cis~ Que cette "~vacuation avait ~t~ f~i~e ~fin Que ces forces mettent en
oeuvre des mo~ens plus appropri~s").
L'Iran avait ~vacu~ depuis la dé~Gute de se~ troupes ~ Fao (sud de
l'Irak). en avril dernier. les r~Gions de r.halamcheh. des tIes Majnoun (sud)
et la vi Ile hrde
de Halabja (est.).
Par ailleurs. le communiQu~ Quotidien de l'.t3t-major
irakien a indiQu.
Qlle l'aviation irakienne a men~ au cours de~ d~rni~res 24 h~ures 235 missions
de combat sur le front. dont un raid contre dei positions ir~niennes dans le
Kurdistan, et ajout~ Que 37 soldats ir~nian~ ~v~i~nt ~t4 tu~s au cours de ces
oF~rations.
8
LE MONDE 16.7.88
• Nouveau « repli tactique» iranien au Kurdistan
• Débat modéré au Conseil de sécurité
.
Tandis que.1~CoRseu de ....
rité de l'ONU abordait, le jeudi
14 juillet, l'examea de la plaillte
iranienne au sujet de la destruction de l'Airbus d'Iran Air par la
marine américaine, les forces de
Téhéran procédaient à Un nou,eau repli tactique dans le; Kurdistan irakien, dans lé cadre de
la nou,elle stratégie: militaire
allllOllCée la ,eiDe par M•.Rafsandjani, ROUYea. commaadaat
ea chef par intérim de
ran, à 40 km 'de la frontière interna-
tionale.
Les Irakiens ont affirmé l plu-
sieurs reprises avec solennité qu'ils
ne franchiraient pas la frontière
inte",ationalç, 'Mais l'appétit vient
en mangeant, et il semble que, en
dépit des déclarations officielles
selon lesquelles l'occupation de Dehloran ne serait pas .. longue durée-,
celle-ci pourrait s'~terniser. C'est ce
qu'a lailK el!tendre le président du
Parlement
irakien, M. Saadoun
Hammadi, en visite l Moscou, en
etp1iquant au cours d'une' conf6iranienne.
rence de presse que l'entrée des
Le nouveau repli iranien a ~t~ tr:oupes irakiennes en territoire iranien était dictée par des .. nicellitêl
annon.e6 jeudi après-midi, par ~
tactiquel -. Il a cependant ajouté
communiqu~
de l'état-major
de
que cette situation pouvait durer
Téhéran 'pr6cisant q\le ses. forces
.. dellemainel ou deI moi, -.
avaient ~vacué le secteur de HadjOmrane, dans le Kurdistan. irakien.
La tentation semble donc grande
dans le but de permettre
uit déplaà Bagdad d'occuper certaines porcement plus approprié de. ~ forces
tions du territoire iranien pour une
de comoot SUT d'autre, 1ir1!..' défe,..
période plus ou moins prolongée.
livel -. Dans la SOÎRe, 1état-major
Les dirigeants irakiens commetirakien confirmait le retrait des ' traient alors la même erreur qu'ils
troupes iraniennes de certaines posi- ont faite en 1980 en pénétrant en
tions dans la région de HadjIran, provoquant ainsi dans la RépuOmranc, ll'extrémité
nord du front
blique un sursaut nationaliste qui,
et indiquait que les forceS' de Bag. finalement, leur a coûté cher. En
dad s'étaient Installées dans de nou- juillet 1982, les Iraniens ont fait le
velles positions
défe",ivel - dans
même faux calcul en portant la
ce secteur, apm que les .. Ironie",
guerre en territoire irakien, après
eurent pril la fuite vers leur terrileur victoire de Khorramchahr, qui
toire -.
avait pratiquement rejeté l'armée
L'év.~cuation .de Hadj-Omrane;
irakienne sur, ses b4ses de départ.
prb de quarante-huit heures apm
On sait ce qu'il est advenu par la
celle de la localité kurde de'Halabj;J,
suite des efforts de Téhéran à vousemble conforme à la nouvelle politi- loir à tout pris remporter en terrique de M. Rafsandjani, qui a appatoire ennemi une guerre qui ne peut
remment opté pour une stratégie de être gagnée sur le plan militaire.
repli' tactique sur des positions plus
facilement défendables, en atten-'
dant' de mener à terme la difficile '
Le débat
tâche de, réorganisation des forces
sur l'Airbus
militaires islamiques actuellement
en plein désarroi.
L'implantation
éventuelle
de
Cette stratégie comporte cependant deux graves dangers pour le forces irakiennes en territoire iranien rendrait, de toute façon, un
régime de Téhéran. Elle implique
immense service aux dirigeants de
d'abord, de la part de Téhéran,
l'abandon de ses alliés kurdes ira- Téhéran qui, procédant récemment
kiens, qui pourraient se sentir sacri" à une révision déchirante de leur
fiés Sllr l'autel des imp6ratifsde la politique, ne parlent plus de victoire
militaire,
,mais seulement
de
réorganisation militaire iranienne"
., défense lacrée - du territoire
mettant ainsi fin à une alliance
conclue il y a pm de deux ans. Elle ' national, un thème mobilisateur par
excellence.
rend ~ible
en outre des percées
De toute manière, l'hodjatoleslam
localisées irakiennes en territoire
Rafsandjani est décidé, parallèleiranien du genre de celles effectuées
ment à ses tentativë's de réorganiser
il y a deux jours dans la région de
les forces militaires, à utiliser toutes
Zoubeidate,
où les blindés de
en vue
M. Saddam Hussein, continuant sur . les possibilités~iplomatiques
de convainCre 'l'opinion publique
leur lancée, ont franchi la frontière
internationale que l'Iran n'exclut
et progressé en territoire iranien sur
un front de 100 km pour finalement .. pas une Solutioo'légociée du conflit
occuper la ville iranienne de DehIO"" sous l'~gide des Nations unies.
r~
CI
CI
Ce souhait explique pourquoi.
pour la première fois en sept ans
depuis le début du conflit Iran-Irak.
le gouvernement iranien a, à propos
de la destruction de l'Airbus d'Iran
Air, saisi le Conseil de sécurité de
l'ONU, dont il avait jusqu'à présent
toujours critiqué le manque d'impartialité face à cette guerre.
Dans cet esprit. le chef de la
diplomatie de Téhéran, M. Velayati,
s'est efforcé, au cours de la réunion
du Conseil de sécurité, de tenir un
langage relativement. modéré. Après
avoir a~
Washington' d'avoir
commis '!.l'attaque la plus inhumaiM de toute l'hiltoire de l'aviation civile -, il a demandé
au
Conseil de condamner les Etats-Unis
pour cette action .. lâche et injustifiée - et de les contraindre à retirer
immédiatement
leurs forces du
Golfe ... Toute réaction moindre a-til ajouté, co"'tituerait UM nouvelle
dérooode du Co",eil de lécurité
devant leI re:rpo",abilitél, UM déroiHJdequi M pourrait étre pardonnée
dans leI circo",tance:r présentel
aprèl le tragique massacre d'innocents pallagers ".
Comme l'Iran l'avait déjà fait la
veille à Montréal devant le conseil
de l'Organisation de l'aviation civile
internationale (OACl). M. Velayati
a fourni aux membres du Conseil de
sécurité la transcription des communications échangées entre le pilote
de l'Airbus iranien et la tour de
contrôle de Bandar-Abbas. Il s'est
efforcé de démontrer que les explications américaines sur les causes de
la catastrophe
ne tenaient
pas
debout et il a accusé Washington
d'en avoir «fabriqué.
les preuves,
citant, pour donner foi à ses dires,
les nombreuses déclarations parfois
contradictoires avancées depuis dix
jours par divers milieux responsables américains. Les observateurs
ont noté l'absence
d'invectives
superflues de pan et d'autre.
Bien que M. Bush, qui a tenu également un langage modéré, ait
déclaré avant l'ouverture des travaux du Conseil qu'i1 ne pensait pas
qu'une résolution soit soumise aux
.. quin:œ .. , It président du Conseil,
M. Paulo Nogueira-Baptista
(Brésil), travaille, selon l'AFP, à un projet de texte dont il devait discuter
avec ses collègues au cours de
consultations à huis clos le vendredi
après-midi. Ce serait peut-être une
occasion unique de relancer des
négociations sur un règlement du
confli t I ran- Irak.
JEAN GUEYRAS.
SCIENCES
GUERRE CHIMIQUE
QUELS GAZ
UTILISE L'IRAK?
A lafin du mois de mars dernier,
l'aviation irakienne a, selon les
Iraniens, déversé des bombes à gaz
sur plusieurs bourgades du
Kurdistan. Pour la première foîs,
desjournalistes occidentaux
ont été autorisés à se rendre
dans la région sinistrée.
Ce qu'ils ont vu semble attester les
accusations de Téhéran. Mais
quels gaz ont utilisés les Irakiens ?
ien des points demeurent fious dans cette tragique affaire, hormis l'horreur. D'abord, il y a désaccord sur la date des bombardements. Selon certaines sources, ils auraient eu lieu les 16 et 17
mars; selon d'autres, les 17 et 18,Quelques agences de presse parlent même
du 20 mars, voire du 22,
En analysant dépêches et témoignages, en les rapprochant de faits avérés,
telle la visite des journalistes occidentaux le dimanche 20 mars, on peut
établir la chronologie suivante. Le premier raid de l'aviation irakienne a eu
lieu, selon toute vraisemblance, le mercredi 16 mars, aux environs de 14
heures. Des bombes à charge chimique ont été larguées sur Halabja (prononcez Halabché), ville de 70000 habitants du Kurdistan irakien, située à proxi'mité de la frontière iranienne, et qui venait d'être occupée par des pasdarans
(gardiens de la révolution) iraniens. C'est donc bien une ville irakienne qu'a
bombardée l'aviation de Bagdad, mais aussi une ville kurde accusée d'avoir
accueilli avec un peu trop d'empressement les envahisseurs. Ce même
aprês-midi, d'autres bombes à gaz sont tombées sur Dojaila, Khormal et
Anap, gros villages agricoles proches de Halabja.
Un second raid a été effectué le lendemain, jeudi 17 mars, avec pour
objectifs d'autres quartiers de Halabja. Enfin, le mardi 22 mars, ce sont six
villages du Kurdistan iranien, donc situés de l'autre côté de la frontière, qui
ont été arrosés avec des armes chimiques.
La secpnde Lmprécision concerne le nombre des victimes. il semble en
B
au
çaractéristiqueS de l'intoXlcaoOÏl gaz moutarde
- lésions de la peau et difficultés respiratoires mais que la rapidité avec laquelle étaient mortes la
plupart des victimes laissait supposer que d'autres
produits avaient été employés, notamment des neùrotoxiques ou des hémotoxiques.
L'envoyé spécia1 de l'agence Reuter semble être
parvenu, lui auss~ aux mêmes conclusions. Ayant
rencontré quelques survivants des quartiers bombardés 'de Ha1abja, il a été frappé par « leur respiration sift1ante et leur peau en lambeaux ». Mais il a
également vu, parmi les victimes, c plusieurs tout
petits enfants au visage de poupée, dont le teint
cireux, d'après les médecins, est caractéristique
d'un empoisonnement au cyanure ».
Même du côté des médecins, l'incertitude sut>siste. Le Dr Hamid Sohrabpour, de l'hôpital Labbafi
Ne<\jad de Téhéran, affirme que la ~orité
des
morts ont succombé à des gaz innervants au cyanure. En revanche, selon un praticien occidental ap-
10
& VIE
Juillet 1988
tout cas qu'il ait été très élevé, principalement il
Ha1abja Le correspondant du Washington Post
parle de • centaines et peut ~tre de milliers de
.morts ». Le représentant de l'Iran à l'ONU, M. MC}hammad Mahalatti, cite les chiffres de 5 000 morts.
et 5 000 blessés. Les Kurdes ra1liés à l'Iran estiment
que plus de 5 000 civils ont péri il Ha1abja ainsi que
quelques centaines de gardiens de la révolution ..A
comparer les diverses sources, il ressort qu'au
moins 3 000 personnes ont trouvé la mort au cours
des différents raids, C'est du reste l'évaluation qu'a
faite sur plaée une équipe de l'organisation humanitaire française Médecins sans fontières.
Tout aussi imprécises, enfin, sont les informations
ayant trait àlanature des gaz employés, Le correspondant du WashiPlgtOll Post rapporte que les habitants
d'Halabjaontvu. un nuage jaune et blanc •. Lesjournalistes du Fi na Ilcial Times disent avoir vu des centaines de corps inanimés • sans blessures apparentes » et concluent que les bombes contenaient des
c agents chimiques létaux» (mortels). L'envoyé spécial de Jeu Ile Afrique, qui s'est rendu à Ha1abjaquatrejours après le bombardement, décrit en ces termes
le spectacle auquel il a assisté: • Partout, des dizaines, des centaines de corps figés par le nuage de cyarude,les yeux ouverts sur l'horreur, la peau étrangement dêcolorée, la bouche maculée d'un met de salive rouge ... » Or, le cyarùde, mot anglais, ne désigne
aucun produit chimique précis, mais des dérivés du
gaz HCN (acide cyanhydrique ou "prussique") et se
traduit en français par "cyanure" (pour les sels de cet
acide) ou par "cyanogène" (pour d'autres dérivés) (').
Même mise en cause du cyarùde par le correspondant du quotidien britannique The Gardian. En
revanche, renvoyé spécial du Sunday Times parle
d'une «combinaison de gaz moutarde (ypérite) et
d'autres agents chimiques », l\Ïoutant que les blessés traités dans les hôpitaux présentaient les signes
(I) Le .."".
anglaiS "cyanide", romme en français "cyanure" ou
"cyano" ,estlll5Si palfoissynonyme de"nitrile" ,surtout clansYlll\Cienne
nomenda1ure. Les composés organiques comportant la fonction cJù.
mique - C Il N,sonta&ijourd'hui appelés"nitriles",Leplus
simple d'entreeux est l'ldtonitrile.
CH, Il N,qui neposs<deaucun CIlllCtêretoxi.
que (dose léthale ORle che% le rat OL50 = 3,ll1Vk&J.Le benz.onitrile
(cyanobenzene),aromodeurd'amande,aunOLde
180 mgkg.ioomparer i <tUe du cyanure de poIaSSium parexemple(lO
mgIkgJ ou d'un
poison vivlent comme Iastychnine (5 mgIkgJ. Les toxines sont e"",,",
plusfalales: 1 mg/kg(che% Ielapin) pourl'ergotoxine(mélangedetoxi.
neo de l'ergot du seigle, dt!rivés de l'acide lysergique, P>Jcilolrope plus
COMUsoussaformeamide,le
!SO),O,IS mg/kg(d1ez lechat) poorladigitaline, 0.1 mg/kg (souris blanche) poor l'amanitine (amanite phalloïde l,IO microgrammelkg poor la tétrodotoxine{ toxinedu poissonjapo-.
nais "tIlgu", ou tétrodon),
Ne penlo .. pas de vue qu'un produit chimique a "droit" il'appeUa.
tion .poison -lorsque la dose léthale ~1 suffJSammenl faible, mal'i que
cette dose existe pow' presque taus les produiLS dtimiquCS, l'eau exctptire. Toutestquestiondequantité.Si
lecomaéthyUquee.1bienc."OMUdc
tous. peu de genssavenl,parexemple,qu'un
addiLif aJimentaireêdulco,
l1lIlt(conttovené,Uest
wai)comme k:cyclaonatedesodium n'e.1JlUi:re
que l500moinstoxiquequelecyanurepn;cité(OLOO.
15 g/1<gchezlc
ral). Quant aux médicaments. la ~té
d'UJle stricte POSOlflgiC V".:l
sansdire. Toujours à titre compar:a1 if,ta DL 50 chezlasuuris
e.1 d!: 0..; ,;
kgpoorlamorphineetdeO,z.,
W\l8pourl'Mro'lllC(dial:é<ylmorphioc
J.
paÎtenant à une antenne médicale de seCours, seule
l'utilisation d'ypérite a pu être établie avec certitude. De fait, tous les rescapés soignés dans les hôpitaux, que ce soit en Iran ou aux Etats-Unis (une
centaine de victimes de Ha1abja ont en effet été.
envoyées dans divers établissements étrangers,
faute de place dans les hôpitaux iraniens), présentent les mêmes symptômes, révélateurs de l'ypérite : troubles ophta1mologiques, brûlures de la peau
et lésions des poumons. Mais ceux qui sont morts
en quelques minutes ou en quelques heures n'ont-ils
pas été victimes, eux, d'autres toxiques encore plus
dévastateurs ?
Ce que l'on peut dire en tout cas, sans risque de
se tromper, c'est que les Irakiens ont utilisé des gaz
destinés à tuer. n existe en effet, grosso modo, deux
catégories d'agents chimiques: les agents létaux
(qui entraînent la mort) et les agents incapacitant~
(qui mettent les individus hors de combat, sans
nécessairement attenter à leurs jours), parmi les-
quels les agents neutralisants (qui n'ont qu'une action passagère sur les fonctions motrices et ne laissent généralement aucune .séquelle).
A cette dernière catégorie appartiennent les sa
dits "anti-émeutes", couramment employés dans I_
opérations de maintien de l'ordre. Ces produits,
souvent halogénés (la molécule comprend un
atome de c1ùore ou de brome) agissent sur les
terminaisons nerveuses, en particulier au niveau
des muqueuses. Ils ont un effet lacrymogène (brC)macétate d'éthyle, chloracétophénone, bromacétone) ou sternutatoire, c'est-à-dire qu'ils font éternuer
et tousser (arsines, chlorarsines).
Les incapacitants ont pour but de mettre l'adver.
saire hors d'état de combattre ou de se défendre,
soit en troublant son cerveau, soit en déclenchant
chez lui des malaises physiques. Selon qu'ils agissent sur le psychisme ou sur le physique, on les-
..
..
(suite)
subdivise en incapacitants psydIoIropes etïncapacitants physiques. Parmi les psychotropes, on peut
citer la mescaline, la psi1ocybine, l'ibogaine, les dérivés de la pipéridine et les dérivés de l'acide Jyser.
gique (LSD). Actifs à très faible dose, ils perturbent
le raisonnement, paralysent la volonté, engendrent
des états dépressifs ou provoquent des haJJuciDa..
tions. Parmi les "physiques", mentionnons le décaméthoniurn (qui fait chuter la tension art&ieIIe),
l'apomorpbine (qui occasionne des nausées et des
vomissements),
l'ésérine (qui provoque le lOIlImeiI), la lrémorine (qui produit à peu tris les
mêmes dets lp! la maladie de Parkinson), etc.
L'ypérite, mbe en cause en Irak, appartieatila catégorie des\'ésicants, qui attaquent l'épiderme. C'est
en 1886 qu'un chimiste allemand dunom de Meyer fit
lIIleCOllllllllllican
dans larevueBericlllldllrDtml-
l'ypérite ('). On ne peut qu'éliminer les excès de
produit au moyen d'une solution basique (eau de
javeJ diluée ou lessive), maintenir la plaie stérile et
lIOUIager la douleur. Dans les meilleures conditions,
deux ou trois semaines sont nécessaires pour la
cicalrisation, sauf pour les yeux qui ne guérissent
lentement.
du pz moutarde ou d'aliments conta.
l'IÛIléI par lui est rarement mortelle:
elle n'occalIioIIIle ~lp!
des nausées et des VOßIi&.
leIlIeIU, mals elle peut parfois entrainer des lrou.
bIes respiratGires et des I&ions oculaires durables.
En revandIe, ce qui rend l'ypérite particu1ièrement maIêfIque, c'est sa persistance. Très peu s0luble dans l'eau et tAäuewDt 1tabIe, elle peut S'III:..
crocher sur le sol et les objets pendant lIIle dizaine
d'années lorsque la pIuviclIœfrie est faible - ce qui
est le cas dans le Kurdistan. La décontamination est
di1IiciIe, car les particules de pz moutarde ne réagissent avec l'eau qu'en milieu basique et oxydant
(hypochlorite de sodium, lessives). En c0nséquence, toute zone touchée par ce toxique demeure
lp! très
L'üJ&estion
sehen CIIIrmisch8n GeselJschD,ft (Comptes rmdus
de la Société chimique aIJenw\de) sur la lJIllbèse
d'un produit i fort pouvoir ftsiCIIIt (0CCISiclIlIwIt
des lésic:uIes ou ampoules sur la peIU), obtew par
adion ell pz cbIod1ydrique HCI sur lUI dérivé du sulfured'aIIyIe(lulled'ail),1e
auIfure de bis( chIoro-2
LE LIEU DU CRIME
éfhyIe). Ce produit tilt uöIisé pour la première fois
en juiJIet 1917, ,UlIt plus
lIrd
lppeIé
7J1ér1te, en
SOIM!IIirde Iaprenùèrelt-
taque allemande au chlore
le 22 mil 1915, près de la
YiIIe d'Ypres. Les A1Je.
lII8Nb, quant i eux, l'a.
vaient dénommé ko.mpfSWjf LaST (substanœ de
combat LOST), et les
Anglais le blptisèrent
7IlUSt4r'dgas (pz moutar.
de) i cause de sa faible
odeur de condiment.
et 'pz' est en réalité
un liquide (point d'ébuIJj.
lion 215 'C), d'aspect huileux et se solidifiant audessous de 10 'C. Il est
épandu sous fonne de
fines gouttelettes qui, en contact avec la peau, provoquent d'énonnes érythèmes et un prurit sévère
dans un délai de 1 à 12 heures. S'y ~outent des
œdèmes des paupières, ainsi que des ulcères et des
nécroses tant de l'épidenne que des voies respira.
toires. Le stijet touché tousse beaucoup et est atteint de conjonctivite aiguë pouvant aller jusqu'à la
cécité. Ces effets vésicants sont souvent mortels,la
dose létale percutanée étant estimée à 4 ou 5 grammes pour un homme de corpulence moyenne,
n n'existe encore alijourd'hui aucune thérapeutique efficace contre les lésions cutanées dues à
ques par les Irakiens est peu probable, ces arines
ayant été plus ou moins délaissées au profit des
neurotoxiques, ces 'gaz nerveux' évoqués par quel.
ques-uns des journalistes qui se sont rendus à Ha.
labja, et dont l'emploi parait compatible avec les,
images parvenues du Kurdistan.
C'est en 1937 qu'un chimiste allemand de la fume
!.G. Farben, Gerhard Schrader, découvrit, en faisant
'des recherches sur les insecticides organophosphorés, les premiers neurotoxiques létaux: le tabun
(dimélhylamino-cyanophosphinate
d'éthyle) et le
sarin (méthylßuorophosphinate
d'isopropyIe). Ces
gaz furent aussitôt produits par l'Allemagne hitlérienne. Viendront s'y ~uter
un peu plus lIrd,le
soman, mis au point par l'ingénieur Kuhn, et le DFP,
découvert à Cambridge.
Devant la menace que faisaient peser ces nou-.
veaux produits, tous les pays se mirent i l'ouvrage.
Non point tant pour leur trouver des antidotes que
pour 'inventer' des substances encore plus toxi-
impraticable pour de longues périodes.
Contre une attaque à l'ypérite, un masque i gaz ne
suflitpas ;ilfautaussi lIIle combinaison parlaitement
étanche, recouvrant tout le corps. Seules certaines
lroupesspécialementenllainéesàlaguerrechimique
qua Ce fut l'avènement des agents "V"; dont les
"VX' américainS (phosphoryltlùocholines),
de cent
à mille fois plus virulents que le sarin.
Tous ces agents
ont reçu le nom de
"neurotoxiques' parce qu'ils agissent au niveau des
jonctions neuro-musculaires,
bloquant la transmission de l'influx nerveux ('). A faible dose, ils pr0voquent des conttactions musculaires et lIIle 0ppression pulmonaire ; à dose plus forte, des conwlsions
et la mort par arrêt respiratoire. Leur seuil d'effica.
cité est extrêmement bas, puisqu'une concentration
de 0,1 mg de sarin par litre d'air peut tuer en I
minute. Pour les gaz "V", la dose létale est encore
plus faible.
Tous les neurotoxiques sont des Jiquides très peu
volatils, qui sont diffusés sous fonne de gouttelettes
ou de nuages. Ils sont actifs aussi bien par inhaJa.
tion que par voie cutanée. De plus, les agents "V"
sont particulièrement
persistants:
un composé
comme le "VX", réoandu sur le sol à la dose de 300.
disposent de cette protection. Dès lors, bombarder
des civils non équipés et non prévenus (on ne leur a
pas laissé le temps de se réfugier dans les montagnes
avoisinantes) avec un tel poison, c' étaità coup sûr rechercher délibérément l'hécatombe !
L'horreur qu'inspirent les effets de l'ypérite etla réprobation qu'attire son usage expliquent sans doute
la grande discrétion, pour ne pas dire le mutisme, des
utilisateurs. Ainsi Mussolini n'a jamais voulu recollnaître que du gaz moutarde avait été employé par le
général Badoglio contre les Etlùopiens, au cours de la
campagne d'Abyssinie en 1936, et les Japonais ont
tol\Ïours nié s'en être servis contre les Chinois à
Ichang en 1941. A cet égard, le silence des Irakiens
n'est pas loin de ressembler à un aveu.
Cela dit, à côté de l'ypérite, il existe d'autres
vésicants, comme la triclùoréthylamine
ou la léwisi.
te. Cependant l'un et l'autre sont peu utilisés, le
premier parce qu'il n'est pas très stable, le second
parce qu'i] est contrecarré par un antidote très efficace,le BAL (British Ami-Lewisite).
Mais, répétons-Ie, les incapacitants
n'ont pas
pour objectif premier de donner la mort (sauf accident ou dosages mal calculés). Ce n'est donc pas
parmi eux qu'i] faut chercher les agents chimiques
utilisés par les Irakiens.
Venons-en donc aux agents létaux et, plus particulièrement, à ceux dont on a soupçonné l'emploi à
Halabja et dans les bourgs des alentours, à savoir le
soi-disant 'cyanide" et ies 'gaz nerveux'.
Ces gaz mortels, toxiques généraux, appartiennent à la catégorie des hémotoxiques et des neurotoxiques. L'agent chimique que les commentateurs
ont nommé 'cyanide" pourrait être un hémotoxique. Les plus connus sont l'acide cyanhydrique
(HCN) et le clùorure de cyanogène (CICN). Ces
deux produits sont des inhibiteurs de la cytochrome-oxydase, une enzyme responsable du transfert
dans les ceUules de l'oxygène apporté par les globules rouges. Leur effet est rapide et radical: 60 milli.
grammes suffISent à 'entrainer la mort si l'on ne
dispose pas d'antidotes (tlùosuifate ou nitrite de
sodium, injection de bleu de méthylène). L'action
de ces toxiques peut ètre rapprochée de celle de
l'oxyde de carbone, qui prend la place de l'oxygène
dans l'hémoglobine, de façon irréversible.
Les hémotoxiques sont surtout dangereux quand
ils sont inhalés. Pour s'en préserver, il faut porter
'un masque spécial, car les charbons des masques
classiques ne les arrêtent pas. Toutefois, d'un pomt
de vue militaire, l'acide cyanhydrique a un sérieux
inconvénient:
il est extrêmement
volatil, ce qui
rend difficile la réalisation de concentrations
efficaces durables et pose des problemes de dispersion.
Le chlorure de cyanogène est, lui, plus lourd que
l'air, mais il est facilement détectable, car il est
lacrymogène et suffocant.
Pour toutes ces raisons, l'emplOi des hémotoxi-
kg par kilomérIe Carré, peut demeurer mortel par simple contact avec la peau - pendant plusieurs semaines. La dose morteUe percutanée est de
l'ordre de 15 mg pour un homme, soit 300 fois
moins que dans le cas de l'ypérite.
Les seuls antidotes des 'gaz nerveux. sont des
substances qui sont capables de contrarier leur mécanisme d'actiol\ : des antagonistes, comme l'atropine, qui diminuent le taux d'acétylcholine, ou des
'oximes" qui réactivent la cholinestérase,
tous remèdes qui, on en conviendra, ne courent pas les
rues dans les bourgades du Kurdi~'l.an I
rJ) La CfNIIPU.'" IJf$nnphu:'1Jhun:'S sunlluus (It'S inhihih'Ul'S lk'la
r:hulincSlén.'tC,rt:nlJlllcquidétruilk'mc'tlsalc.wc'himKIlWn'SlJCJPsahlt.
fhc:nm.nrlÎnns
mUSt'Ulain.."", a saVI.ir rlM,~khuluu. •.lJtwwlla milli
~r.sllnhihér.l'acCtykhuhnl'
n'l'Sl(JllJ.'todé1ruiû.tit.nlrt1.k nl ck......"' dur.hk' la dq)ulari."'IllNln dl' la ("t'Ilult' mu."l"ula.ln', (""'IM"duUll
tlMIlr. nClu\lt.IIt. stimulallCHl rM'I'Vt-'\L~' 111'11 n'Osult.l' lUl(' 11ôU'lllysil' lk~
'1"""'10.
l
)
De ce rapide examen des effets pröduits par les
principaux agents létaux et des observations faites
sur place par les médecins et les journalistes étran-.
gers, il ressort que les Irakiens ont de toute éviden..
ce utilisé deux catégories de .gaz de combat' : uir
vésicant (sans doute l'ypérite) et un neurotoxique;
létal (vraisemblablement le tabun ou le sarin, ou les
deux à la fois).
.
Cette conclusion est d'ailleurs corroborée par lIB
article paru en février dernier dans la revue britannique Jane's WeekLy Defense, spécialisée dans les
armements et qui fait autorité dans tous les étatsmajors. Cet article précisait que l'Irak était devenu
le plus important producteur d'armes chimiques du
Moyen-Orient, avec une capacité mensueUe'de fa-,
'brication de 60 tonnes de gaz moutarde, de 4 tonnes:
de tabun et de 4 tonnes de sarin. Les deux princi,
paux centres de production, toujours selon le Ja:'
ne's, sont situés à Samar.
ra, à 100km au nord.
ouest de Bagdad, et à AlFaUujah, à 65 km à l'ouest
de la capitale.
Comment les Irakiens
ont.i1s acquis leur savoir.
faire en matière d'armes
chimiques? La réponse
est simple: qui sait fabri.
quer des insecticides ou
des pesticides est également capable de produire
des agents toxiques. D'ail.
leurs l'usine de Samarra,
implantée au bord de la
route qui mène à Mossoul, est officieUement
une fabrique d'insecticides. D'autre part, si l'on
en croit certaines informations, les Irakiens auraient été aidés, depuis
1975,par des sociétés privées aUemandes, italiennes, suisses, hollandaises,
anglaises et américaines.
La pr~sse su~ réyélàit.
(suite)
tout récemment que, de 1981à 1987,des industriels
lIelvétiques aliaient e>.-portédes tonnes de produits
chimiques considérés comme des substances clés
pour la fabrication de gaz toxiques (produits inter:dits d'exportation depuis 1987), Destinataires:
l'Irak et l'Iran.
Car l'Iran, lui aussi: s'est constitué un arsenal
chimique. Selon le quotidien britannique Ob.\erl'('I";,
des tétes de missiles sol-sol à charge chimique sc-'
raient"fabriquées à Damghan, dans l'est du pays, à
"mi-cheminentre Téhéran et Meshed. L'Iran a égale.
ment été .identifié parles auturités judiciaires de
plusieurs pays commé étant l'acheteur de différentes cargaisons d'armes chimiques, dont la dernière
en date, composée de huit conteneurs, a été saisie à
la fin du mois de février à Rotterdam.
Depuis le début des hostilités, il y aura bientôt
dix ans, l'Irak et l'Iran se sont accusés mutueUement à plusieurs reprises d'avoir utilisé des armes
chimiques. La première fois, ce fut en mars 1984,
lors des grandes offensives iraniennes dans le sud
de l'Irak: pour riposter à l'"agression", Bagdad aurait eu recours à des gaz toxiques (gaz moutarde et
tabun). Depuis lors, à peu près chaque almée, Téhéran a dénoncé l'emploi par l'Irak d'armes interdites
par le protocole de Genève de 1925. L'Irak a tou.
jours démenti, soutenant que c'étaient les forces
iraniennes qui utilisaient des gaz_
Par quatre fois,en 1984,1985,1986et 1987,I'ONUa
envoyé une mission d'enquête dans les deux pays afin
de vérifier l'exactitude des accusations. En mars
1986, le Conseil de sécurité a condamné l'Irak pour
avoir employé des armes chimiques contre les Iraniens lorsque ces derniers avaient lancé une offensive dans la peninsule méridionale irakienne de Fao.
Par contre, enjuin 1987,la commission d'enquéte des
Nations unies a confmné que des soldats des deux
pays avaient été victimes d'armes chimiques.
Mais aucun des belligérants n'avait osé jusqu'ici
utiliser des gaz contre des populations civiles. A Ha..
labja, sur son propre territcire, contre ses propres ci:
toyens,l'lrakaosé...
Philippe Mourgues
MISSILES LA FILIERE 'CHINOISE
I
L(Lprolifération des missiles balistiques n'est pas moins
inquiétante que celle des armes nucléaires: transportant aussi
bien un explosif puissant qu'un gaz de combat ou une arme
nucléaire, iLs enrichissent actuellement les panoplies
meurtrières de très nombreux pays, du Pakistan
à l 'Arabie saou~ite. A l'origine de cette dangereuse course,
l'ombre chinoise du cinquième vendeur d'armes du monde.
P
lusrien ne parait empêcher le président
Zia u1-Haqde faire accéder son pays au
club encore restreint des puissances nu.
cléaires. Le missile mis à feu le 25 avril, dans le
désert de Thar, a montré que le Pakistan, déjà capable, semble-t-i1, de fabriquer une bombe atomique,
:..urait désormais les moyens de la transporter.
Selon un haut fonctionnaire de l'administration
Reagan, qui a tenu à rester anonyme, ce missile,
conçu par des experts chinois, a en effet une capacité nucléaire.
A priori, rien ne distingue cependant un missile à
tête nucléaire d'un missile porteur d'un explosif
classique. Le seul indice d'une telle capacité réside
dans la charge utile que peut emporter le missile.
L'informateur américain, qui tirait lui-même ses
sources d'un rapport pakistanais, a précisé que les
caractéristiques de l'engin du 25 avril ressemblent
fortement à ceUes d'un missile soviétique de type
SCUD.Mais le SCUD est un missile sol-sol qui peut
transporter une tonne; or, si les Pakistanais possèdent quelques bombes A, eUessont certainement de
.première génération', donc très lourdes: LiUIe
Boy et Fat. Man, les bombes d'Hiroshima et de
Nagasaki, pesaient 4,5 t l'une, 5 t pour l'auIle. En
1965,les bombes A françaises pesaient encore plus
d'une tonne alors que le CEA avait déjà procédé à
huit explosions pour maitriser les procédés de mi.
niaturisation. Ilest donc improbable qu'un pays qui
n'a jamais réalisé de tests nucléaires soit déjà parvenu au même degré de miniaturisation. Conclusion: le Pakistan ne peut pas encore, mais pourra
un jour.
Par ailleurs, Israël,l'lnde, le Brésil,la Syrie,l'Iran,
l'Irak, l'Arabie saoudite et maintenant donc le .Pa.
kistan sont en train de modifier l'équilibre des for.
ces à travers le monde, en se dotant de missiles
balistiques qui pourraient élle équipés de charges
conventionneUes, chimiques et même, pour certains, nucléaires. Pourquoi? La volonté de se doter
de missiles balistiques, c'est.à-dire propulsés par un
12
ou deux étages en dehors de l'atmosphère et suivant une trajectoire prédéterminée jusqu'à leurs ol>jectifs, répond à des besoins militaires précis: pour
les pays détenteurs de bombes atomiques ou ther.
monucl~,
c'est le moyen le plus sûr d'expédier
leurs bombes sans interception envisageable par la
défense antiaérienne ennemie.
En effet, en attendant les lasers, canons élecllomagnétiques, missiles antimissiles et autres projets
futuristes des concepteurs de 11nitiativede défense.
stratégique (la .guerre des étoiles"), il est actueUement impossible de stopper un missile balistique
(sauf par les défenses ABS ou Anti.Balistic Missile
réparties autour de Moscou). Pour des pays comme
lïnde et Israël, dont on est quasiment certain qu'ils
possèdent des bombes A, il est donc vital de maitriser la technologie de ces missiles, seuls capables de
leur assurer une véritable capacité de dissuasion
nucléaire.
La méme raison prévaut pour des pays comme le
Pakistan qui sont au 'seuil' nucléaire, c'est-à-dire
ont, ou sont sur le point d'avoir la bombe et planifient déjà leW-futur force de frappe sans attendre le
moment où ils auront acquis la technologie de la
miniaturisation.
.
Pour les pays enfin comme l'Arabie saoudite,
l'Iran et l'Irak, qui n'ont pas encore atteint ce seuil
nucléaire, deux raisons au moins expliquent leur
intérét pour les missiles balistiques: préparer le
jour où ils accéderont, eux aussi, au rang de puissances nucléaires et, dans l'immédiat, se doter des
seules armes capables d'aUer frapper sans risques
(un avion peut se faire abattre) un adversaire sur
ses arrières. Et .cela, soit pour y semer la terreur
comme c'est le cas dans la 'guerre des villes" que se
livrent l'Iran et l'Irak ;Soit pour détruire des centres
de coinmandement, aérodromes ou points de con.
centration des troupes, encore que cela réclame des
missiles aullement plus précis (les missiles irakiens
tombent à peu près au hasard dans un périmètre
d'une dizaine de kilomètres) et une technologie
,
WALL STREET JOURNAL
Welcome in Turkey,
Despite Old Animosity
Refugees Strain Resources
Of Their Host Nation;
But Where Can They Go?
Horrors of Chemical Warfare
By
Staff
KATIIRYN
Reportf'roJTIIE
CIIRI;,.,.!::!"St;:\,
WALLSTRt-:E"I'
JOURNAL
HAKKARI PROVINCE, Turkey - For
thousands of desperate Kurds, the exodus
from Iraq and the 'horror of death by
chemicals end here at the Yueksekova refugees camp.
Turkey, which for hundreds of years
has resisted the idea of a Kurdish nation,
Is welcoming and sheltering the refugees.
They promise to Impose a heavy political
and economic burden on Turkey. It in.
creases with each cattle truck grinding to
a halt to unload Its bedraggled human
cargo here.
The refugees have lost their guns but
not their will to fight. Some 10,000 are
here. Inside a tent, a dozen men In guerrilla khaki insist that it was a barrage
of chemical bombs dropped by the Iraqi
air force that drove them from their homes
In Ira".
The Specter of Polson Gas
"We are Pesh Merga [Forward to
Death! fighters," says Mehmet SeIman, 30
years old. "We'll only stop fighting when
they have finished off the entire Kurdish
nation." Vows Meclt Ibrahim, recal1lng the
execution of women In his village, "We
are ready to fight another 100 years."
Just as It appeared that Iraq and Iran
might be ending their elght-year-old war,
finally bringing peace to this region, Iraq
has started yet another war-against Its
own Kurdish minority. Despite officiaI denials, Iraq appears to be using poison gas
on the Kurds, just as it did against Iranians, further raising the risk that chemical
warfare will become routine in Third
World confl1cts.
For hundreds of years the Kurds have
struggled to establish an independent Kurdistan in a territory that straddles parts of
Turkey, Iraq and Iran. Uke the Palestinians, the world's 20 million Kurds share a
religion, a culture, a language and a passion for autonomy. Nearly half live in Turkey, which refuses even to recognize them
as a distinct national minority and refers
to them only as "mountain Turks." Though
the Kurds outnumber the Palestinians by a
ratio of 5 to I. the Kurdish cause has attracted little global attention.
Bread', but Not Peace
With all Its economic troubles, and its
fear of Kurdish nationalism, Turkey can
hardly afford to offer the Iraqi Kurds a
permanent home. Yet failing to offer them
sanctuary would undermine Prime Minister Tur~t Ozal's carefully cultivated image as a defender of human rights. Turkey's reputation In this area is a source of
concern to the government; Turkey alms
to establish Itself as a first-class citizen of
the world in all respects. Delivering the
hostile Kurds to Iraq's Iranian enemy
would also jeopardize Turkey's role as a
friend to both nations,
"It Is only a fragile cease-fire between
Iran and Iraq," says Aydin Alacakaptan, a
retired Turkish diplomat. "How can we
transfer the combat potential of these
guerrillas from one country to another
Juillet
without approval from Iraq?"
The Kurdish refugees say they are
grateful for their sanctuary here. In Clgll,
a Turkish village on the Iraqi border, some
19,000have been waiting 12 days for trucks
to take them to a camp. They subsist
mainly on bread made from flour brought
by the Turks. Only 30"!. of those who
started the journey survived the chemical
and artillery attacks along the way, says
Kamiran Beryarl, a' 26-year-old Pesh
Merga. He and others here say they will
"do whatever Turkey says," But these are
fighting men, who won't become passive
peasants. "We are strong," Mr. Beryarl
says. "and we are tired and we are impa.
tient."
,
In little more than two weeks, 60,000to
100,000Iraqi Kurds have walked across the
mountains to Turkey. No one in the region
disputes their accounts of gassing. "Even
the birds were fal1lng from the sky," says
Mehmet Seven, a Turkish Kurd in Hakkarl, capital of Turkey's most remote
province. "We have seen the burnrd faces
and arms. The Pesh Merga are here to lick
their wounds, then return to fight:'
U.S. Sanctions
Though Turkey says lt has no definitive
evidence that chemical weapons were
used, the horror of the refugee reports led
the U.S. Senate to vote last Friday to 1m.
pose economic sanctions against Iraq until
it stops using poisonous gas and ceases its
"campaign of genocide" against the
Kurds. If enacted, the bill would cut S800
million In crrdits, ban the import of Iraqi
Mill"!&
~
U
50
TURKEY
lIakkari
Cigli
~
• Yuekseko\'a
IRAN
IRAQ
oil and require the U.S. to vote against
loans to Iraq by International agencies.
None of this, however, will ease the economic burden on Turkey. Its economy Is
already so strained that Prime Minister
Ozal faces what some characterize as a
vote of confidence this month. Housing and
feeding perhaps 75,000refugees, even temporarily, seems nearly Impossible. .
Then there Is the political problem. For
years, Turkey has been struggling to controllts own Kurds, estimated at 18% of Its
population. The addition of the Iraqi
Kurds, at least 20'. of whom are Pesh
Merga ftgilting for an Independent Kurdistan, could pump new vigor into Turkey's
Indigenous Kurdish extremists.
At the moinent, however, Turkey has
tittle choice. The Kurds say their troubles
now are the worst In their history as one of
the world's most luckless peoples.
For 3,000 years, they have lived In tile
rugged corner where Turkey, Iran and
Iraq now meet. They are Moslems, early
converts who produced Saladin, Richard
l's foe In the Crusades. While most are
Sunnl Moslems, amlnorlty adhere to the
Shiite sects predominant In Iran and Iraq.
Not until the defeat of the Ottoman Empire
In 1918did a Independent Kurdistan seem
possible. A 1920treaty promised Independ'
ence, but the treaty and the promise was
scuttled three years later.
In Iraq, the Kurds continued their war
for Independence, helped for a tIme by the
late Shah of Iran. But In a deal with Iraq,
the Shah agreed to cut off supplies to the
Kurds in return for controlover part of the
Shatt al-Arab waterway between Iraq and
Iran. Iraq and Turkey sUbsequently gaye
each other the right of "hot pursuit" of
Kurdish terrorists Into each other's territories. Turkey, which has exercised that
right three times In the last four years,
now has suspended the agreement.
Despite Turkey's help, many here fear
that the Iraqi attacks will unite Kurdish
factions and make them tougher to deal
with. And without some Turkish concessions to Kurdish aspirations, It Is feared,
the Kurds may resort to the kind of OI;gan.
izrd terrorism sponsored by other Middle
Eastern minorltlel'_
Here In southeastern Turkey, where the
largely Kurdish population Is almost completely cut off from the rest of Turkey by
mountain peaks some 13,200feet high, no
one yet whiSpers such threats. But frustration Is growing.
'World Has Turned Its Back'
"Why!s it." asks Naif Ylldiz, a Kurdish
shopk!'{'ppr in Bitlis, "that the world wails
over a Polish labor union but raises no
voice when 50,000Kurds are massacred?"
Late at night, In the Yueksekova refugee
('amp, Pesh Merga silentiy dab their tears
when asked about their future. "A dozen
Palestinians are killed. and the world sees
It on television and protests." says Vahlt
Mustafa, who has fought Iraqis for most of
his 2~ years. "Our stmggle is dPeper than
the Palestinians', but thl' world has turned
its back on ns."
Another 15.000refugees are l'xpected In
the camp soon. and supplies already are
short. Today's menu is limited mostly to
beans. Inside a dark tent. Kayitan Ka\'as,
a cUlinty commissioner. shouts into a telephone fOi more help. On the other end of
thl' lillf', a voice prnmisrs 8JOO!!lort' blankrt~. Not l'!l""g'h. says :\\r. Ka\'as. "Thl'
w!;olt' town ha, ('onw to aid. bIll eVl'lI that
is insllfficiPlil," IH' says.
gun nest" with orders to fire on any headlights after dark.
Onr.e the 60,000 refugees who crossed
the border at Cukurca are relocated, the
trucks will pullinto the vailey near Clgli to
transfer the thousands waiting there.
Sheepskins litter the ground where the animals the refugees brought were butchered.
Branches wc.ven Into lean-tos and topped
with blankets offer the only shelter. Doctors In the medical tent are too busy to
talk, At least, says Mr. Beryari, the Pesh
Merga, "we are safe,"
But soon there will be a new enemy, the
Turkish winter that brings more than six
feet of snow and temperatures of 20 degrees Fahrenheit. "These people can live
only another month In tents," says Mr.
Seven in Hakkari. "It will be a big problem. a very big problem, to feed and take
care of them."
With Turkey's S38 billion in foreign
dl'bt. 78% inflation and 20'"', unfimployment. the refugees could hardly arrive at a
worse time. Prime Minister Ozal is putting
the brakes on growth, a mov'e that will lncrease hardship for Turks and erode his
own popula rit y.
On Sept. 25, the country will vote in a
referendum on whether to advance local
elections to November from March. Mr.
Ozal wants to get the elections out of the
way as soon as possible. before he
squeezes the economy more. A big loss.
the local elections. whenever they are,
could bring a shift In party alliances that
would require early general elections.
Opponents have successfully cast the
referendum issue as a vote of confidence In
the Ozal government. Mr. Ozal appears resigned to losing the referendum, but will
consider the defeat fixable If he matches
the 36% popular vote that won him his sec-
(sui~e)
ond term last year.
Accepting the Iraqi refugees probably
increased his support for the September
vote, and his political opponents unani.
mously endorse the decision. But a\1wonder what will happen to the refugees after
the election.
Kurdish Poverty
Erdallnonu, leader of the biggest oppo'
sition party. says Turkey's decision to accept the refugees. "was Inescapable; some
are relatives of Turks." But the financial
rpfl('rcusslons could be significant. he
adds, depending on how long they stay.
"Turkey is not a rich nation. but oC
course," he says, "these things usually
don't happen to rich countries, do they?"
The political Calloutcould be as costly.
Though Mr. Ozal himself is said to be of
Kurdish origin, and mauy parliamentary
deputies are Kurds, the Kurdish Issue Is
extremely sensitive.
Turkish Kurds dominate the poor and
.nlgged southeastern quarter of the coun-
try, where per capita annual Income 'il>
aoout S6~, half that of Turkey as a wholé.
Like their Income, their civil rights lag behind most Turks'. Martiallaw was lifted in
the area only a few years ago. and 30,000
Turkish sOldiersand several thousand non.
Kurdish police monitor all movement. Until recent years, Hakkarl was Turkey's Si.
beria, geographic exile for officiais who
had fallen from favor. Kurds are officially
forbidden from teaching their culture as
well as speaking their language. Some of
the "leftist" music popular In Istanbul Is
Cambio 18
04.1988
Bi
INTERNACIONAL
Genociclio quimico contra los kurdos
La guerra Irin-Irak se ceba en poblaclones clvles enteras exterminadas con lDdo t1po de gases t6xIcos
utilizado para aniquilar a los kurdos,
un pueblo martir, como los palestinos
o los armenios.
En la guerra quimica, Irak ha pasaAS imagenes del horror parecen viejas fotografias de las
do râpidamente a la ofensiva verbal.
trincheras
de la primera
Bagdad no s610 nieta haber usado arguerra mundial. Los cuerpos
mas qulmicas contra kurdos e iranies,
retorcidos, cubiertos por un
sino que acusa a Teheran del uso inpolvillo blanco, los rostros
discriminado de agentes qulmicos conde los cadaveres con los ojos desmesutra tropas iraqules.
rados, la pil'I cubierta de ampollas.
AI igual que Teheran, Bagdad ha inUN PUEBLOMARTIR. Pero en los frenVuelve a ondear al viento el gas de tes de la guerra entre Iran e Irak, el gas vitado a expertos de las Naciones Unimostaza, el tlagelo que fue luego prodas a constatar los atroces efectos de
de mostaza, com ~nientemente mezclalas bombas quimicas que, afirma, Iran
hibido como innecesariamente
cruel.
do con cianuro para hacerlo todavia
lanz6 contra concentraciones
militaPero ahora las victimas son civiles e in- mas siniestramente eficaz, esta siendo
res .•La prensa oficial de Irak ha expremes. Las bajas civiles se cuentan por
Pérsico, ha entrado indudablemente en
sado que 88 supervivientes estan a la miliares.
su mas peligrosa fase. El uso de armas
espera de una inspecci6n.
qulmicas por parte de Irak ya ha geneLas acusaciones Î1 aquies hay que toFASECRlTleA. El viejo conf1icto, cuya
rado advertencias de que a Teheran no
marIas con una buena dosis de escepestrateg\a de ojo por ojo, misil por mile faltan medios para producir armas
ticismo. Los heridos iraquies bien posil, gula bombardeos, ofensivas y ataqubnicas. El ministro irani de Asuntos
drian haber sido victimas de sus proques contra la navegaci6n en el golfo
Exteriores, Ali Akbar Vela)'ati, ha depios gases, apuntan expertos
clarado enfaticamente
que
de la guerra Iran-Irak. Bassu pals jamas us6 ni usara
ta un cambio de viento para
armas qulmicas.
que el gas de mostaza, el VX
Por primera vez desde el
o gas nervioso, 0 cualquier
estallido
deI conflicto
en
otro agente quimico se con1980, Turqula enfrenta tevierta en un arma traiciomores de que el conflicto en- .
nera.
tre sus vecinos termine por
Los iraquies 10 siguen nefiltrarse a su territorio. Pogando, pero 10 que han
co des pués de que la aviaconstatado periodistas y exci6n irani bombardeara un
pert os occidentales es que
puente en la frontera turcokurdos e iranies siguen Ileiraqul cerca de Habur la segando a hospitales de Tehemana pasada, Ankara adran con heridas producidas
virti6 que la pr6xima incurpor armas qui micas, miensi6n seria respondida
con
tras la ultima edici6n de la
fuego. En una declaraci6n
,s~:..~...
"";,':.:~"":.,~,,,"
~_'.'
-...
guerra de las ciudades entra ~~~
que. procur6 calmar a sus
",~" ••. '-"',.
~I
..._
furiosamente en su segundo
conciudadanos,
el primer
El confllcto en el Golfo ha superado la guerra . .c0nvenclonal.
cluyen mujeres, niflos y ancianos. La
guerra qulmica es una pesadilla tan espantosa como la at6mica. Las grandes
potencias albergan toda clase de gases
t6xicos y epidemias que ahora tienen
que ser negociados en el contexto de la
reducci6n
de armamento
nuclear y
convencional que llevan adelante Reagan y Gorbachov.
Juan Carlos Gumucio
(Beirut)
L
,",
14
....f~,.
.....
'\"
..
..
(suite)
armas quimicas por parte de Irak, que
en 1984 y 1986 ya habià sido condenado por esa prâctica.
El presidente Saddam Hussein ha
declarado que Irak no vacilara en usar
«toda su potencialidad» para impedir
nuevos avances iranies y la letra fina
de es as palabras sugiere que podria
volver a recurrir al arsenal quimico, especialmente ante nuevos avances iranies en el norte.
Si bien la ofensiva irani y la escalada de ataques en el Golfo hablan por
si solos de la determinaci6n irani de
mantener la presi6n en todos los fren-
ministro turco, Turgut Ozal, declar6
este fin de semana: «Nadie nos arrastrara a la guerra.»
El ultimo espasmo de la guerra de
las ciudades comenz6 el 27 de febrero,
cuando la aviaci6n iraqui bombarde6
suburbios de Teheran. Los iranies respondieron con misiles sobre Bagdad y,
para su sorpresa, Irak comenz6 a disparar mas de I SO cohetes tierra-tierra
sobre la capital irani.
El duelo de misiles desat6 importantes ofensivas en el frente norte y en las
aguas del Golfo. A fines del mes pasado, la aviaci6n iraqui lanz6 un macizo
ataque sobre la terminal petrolera irani de la isla de
Jark. Fue un hito en la
guerra de los petroleras: por
10 menos 46 tripulantes de
dos barcos cisterna perecieron en ese ataque, que ademas caus6 graves daftos al
trampolin dei petr61eo irani
hacia el estrecho de Ormuz.
Las represalias
iranies
fueron inmediatas. Sus lanchas rapidas intensifiearon
la guerrilla naval averiando
por 10 menos seis naves, una
de ellas el frigorifico espaflol Iberia Reefer, la tercera
nave de Espafta golpeada en
el Golfo.
Contrariamente
a todos
los pron6sticos, Iran no lanz6 su largamente anunciada
gran ofensiva sobre Basora.
Apoyados por guerrilleros
dei Kurdistan iraqui, los iranies desencadenaron
mas bien un
avance bifurcado en la provincia de
Sulemanya en el nordeste iraqui. Las
fuerzas iranies apoyadas por rebeldes
deI Kurdistan capturaron la ciudad de
Halabja y aldeas aledaflas, destrozando de hecho defensas iraquies en las
monta fias deI Kurdistan rebelde.
EI precio fue enorme. Segun Iran,
bombas de base de cianuro, gas nervioso y mostaza mataron a por 10 menos S.OOO personas, en su mayoria kurdos iraquies, e hirieron a una cantidad
similar. Los primeros informes de los
pocos periodistas que Iran invit6 el
mes pasado trazan un espeluznante
cuadro de muerte y destrucci6n en
Halabja.
JUEGOS PIOIIIBIBOS. Informes de expertos occidentales del grupo Medicina sin
Fronteras no dejan dudas aeerca dei uso
de agentes quimicos prohibidos por la
Convenci6n de Ginebra en 1925. En
una declaraci6n que irrit6 a Bagdad,' el
secretario general de las Naciones Unidas, Javier Pérez de Cuéllar, dijo la semana pasada que existia «considerable
y muy seria evidencia» sobre el uso de
Con ese trasfondo, los esfuerzos diplomaticos emprendidos por la ONU
pueden ser considerados
-al menos
por el momentocomo un mero ejercicio politico.
Javier Pérez de Cuéllar ha invitado
a representantes
de Iran e Irak para
una nueva ronda de conversaciones en
Nueva York, pero nadie se hace ilusiones.
LA.IA
DELA5,.. Iran insiste en
que la eomunidad internacional identifique a Irak como el agresor en el conmcto antes de considerar la resoluci6n
S98 con la que el Consejo de
Seguridad de la Organizaci6n de las Naciones Unidas
esta tratando de conseguir
una tregua desde julio pasado.
tes posibles, los misiles y bombardeos
quimicos de Irak no dejan la menor
duda de que Bagdad esta decidido a
mantener las hostilidades en su mas
pavorosa intensidad.
La mas reciente campafla
de Irak ha estado obviamente orientada a aumentar la presi6n sobre Teheran para que acepte la resoluci6n 598 sin condiciones.
Analistas regionales creen,
sin embargo, que en ese empeflo Bagdad pue de haber
cometido un enorme error
de calculo.
Los ataques sobre eiudades (que segun corresponsales occidentales en Teheran parecen haber causado
al menos mil muertoS' en la
capital irani) y el uso de ar-'
mas quimicas eiertamente
no mejoran la posici6n de
Bagdad en el concierto internacional.
Desde esa perspectiva es posible deducir que, a los efectos practicos, a
Saddam Hussein puede haberle salido
el tiro por la culata.
•
Un puebla entre dos fuegos
Perseguldos en cinco palses, los kurdos son vlctimas de la guerra dei GoUo
RIV ADOS de todos sus derechos
en Turquia, atacados con armas
quimicas en Irak, perseguidos en
Iran e ignorados en el resto deI mundo, los kurdos no se rinden. Su campafla lIeva siglos. La larga marcha de
los kurdos es una historia compleja y
violenta como pocas, una cruel cronologia de derrotas y traiciones que no
han logrado destruir el ideal de autonomia. En la guerra del Golfo son victimas tanto de Iran como de Irak.
Los vasos de ayran. ese yogurt salado, bebida favorita entre los kurdos
P
I
abstemios, lIegaron a la mesa en una
bandeja transportada
por una mujer.
Los diez comensales reunidos en la casa de un dirigente de la proscrita Union
Patri6tica de Kurdistan, en el remoto
pueblo de Marga, en el norte de Irak,
discutian sobre politica. Nadie detect6
nad a hasta que tres de los invitados
quedaron tiesos en sus sillas.
El raticida, a base de thalium, actuo
con la misma rapidez con la que la mujer, una agente dei Jiraz al Rasd, el servicio secreto dei Ejército iraqui, se esfumé, dejando atras a sicte kurdos
,
___
-J
•
(suite)
i',
Bagdad la describe como
agonizantes.
El incidente
una «politico de pacificaocurri6 en' noviembre pasa- ~
cion despiadado». En medo, pero sali6 a la luz hace
nos de un ano Hussein ha
poco'en un informe de Amarrasado centenares de alnistia Internacional
que
deas y caserios kurdos como
ayuda a i1ustrar uno de los
parte de un programa sisteaspectos de la implacable
matico de reasentamiento de
campana contra los kurdos.
miliares de familias en areas
La campana antik~rda
faciles de controlar. Esto,
iraqui es sin duda 'la mas
naturalmente,
amén deI
brutal que se Iibra en la zoconstante ataque aéreo conna contra un pu.eblo cJiIi. ca~
tra poblaciones sospechosas
torce millones de ~~s.
y el uso frecuente de armas
Los kurdos, corno los dnquimicas. Fuentes kurdas en
co millones de palestino!,
Iran dicen que el empeno de
quisieran vivir en su propio
Hussein ha costado la vida
pais, Kurdistan. Pero Kura miliares de civiles.
distan no figura en el mapa.
Irak, por su parte, tiene
Es una fuerte nocion geosu propia carta kurda en
grafica, étnica y cùltural que
una faccion del Partido Deabarca 74.000 kilometros
mocratico Kurdo, dirigida
cuadrados en la zona monpor Abdulraman Qasemlou,
tan9sa comun a Turquia,
que ha estado luchando conIrak e Iran yen algunos sectra los iranies. Las arengas
tores de Siria y la Armenia
de Bagdad encuentran tierra
soviética.
fértil entre los kurdos de
Atrapado en el campo de
Iran, que no olvidan la traibataIla entre Iran e Irak, cl
cion de Iran desde los tiemconflicto
kurdo es una,
pos del sha Mohamed Reza
guerra ~n el seno de otfa
Palhevi.
mas grande. Es una marcha
Iran tiene unos cuatro miigualmente tenaz, pero mas
lIones de kurdos que buscan
silenciosa y silenciada y ciercierto grado de autodetermitamente mas complicada y
naci6n. AI igual que en los
desatendida.
tiempos dei Sha, los lideres
Los kurdos se han conver.
deI Iran de hoy ternen que
tido en soldados de conveuna concesi6n hacia los kurniencia de los dos grandes
dos, que son predominanteantagonistas del Golfo. Los
Los kurdos se encuentran !nmersos en una guerra fratrlcida.
mente sunnitas, siente un
kurdos de Irak son aliados
Kurdistan (UPK) de Jalal Talabani y precedente de tratamiento extraordinade Iran y combaten contra el régimen
rio para una de las minorias iranies.
el Partido Democratico Kurdo (PDK)
de Bagdad. Los kurdos de Iran reciben
Ademas, Iran es consciente de que el
ayuda iraqui para luchar contra la re- de Massoud Barzani, hijo deI legendakurdo es esencialmente
rio general Mustafa Barzani, quiza el movimiento
voluci6n islamica.
nacionalista, y clio es un factor que el
Soliviantar a los kurdos del pais ve- mas famoso combatiente kurdo desde
c1ero chilta en el gobierno ve con gran
cino es un viejo juego politico en una
Saladin.
recelo, pues choca con el caracter esenEsa alianza, forjada el ano pasado
regi6n regida por aquel axioma de que
en Teheran, ha creado una fuerza de cialmente religioso de la revoluci6n
«el enemigo de mi enemigo es mi amicerca de 30.000 guerrilleros que no s6- iranI.
gO».
Confinados
en las montanas deI
10 puso fin a once anos de hostilidad
La ultima partida en ese juelo parenorte, los kurdos iranies han forjado
entre la UPK y el PDK, sino que tamce estarla ganando Iran. Con armas
alianzas con las fuerzas izquierdistas
bién abri6 un corredor a los aguerriiranies, los guerrilleros kurdos de Irak
pero con ello
, han logrado asestar duros golpes al ré- dos guardias revolucionarios iranies a de los muyahidines,
s610' han logrado acentuar la reprelas montanas deI norte de Irak.
gimen de Bagdad, generando al mismo
si6n deI gobierno sobre sus bases y
tiempo un importante impacto estratéaldeas.
TRAMPOLIN ESTRATEGICO. Operando
gico en el conflicto.
La suerte y destino de los kurdos esdetras de las Iineas iraquies, las fuerLos peshmergos (los que enfrentan
zas islamicas del ayatola Jomeini tie- tan ligados de muchas maneras a las
la muerte) sorprendieron haec algunos
nen un trampolin para sus acciones 150 volatiles relaciones entre los arabes de
meses a estrategas iraquies con madIrak y los persas de Iran, pero es sukil6metros dentro del territorio iraqui.
zos ataques contra instaladones miliAnalistas militares occidentales di- ma mente improbable que saquen tajatares, petroliferas y estaciones de radar
da al conflicto deI Golfo.
cen que la nueva campana kurda ha
en el norte de Irak.
La rebeli6n de los kurdos en 1970
obligado
a Irak a enviar cerca de
El oleoducto por el que Irak exporfue uno de los factores de la guerra
35.000 soldados a la zona norte.
ta dos terceras partes de su petr61eo via
Iran-Irak. Fue precisamente la campaLa ultima idea dei presidente iraqui
Turquia y la importante carretera pana kurda contra Bagdad 10 que lIev6 a
Sadam Hussein para aplastar la guerriralela son hoy blanco facil para los
Irak a firmar el tratado de Argel de
lla kurda es una combinaci6n de técniobuses de 122 milimetros generosa1975, que dio QIsha de Iran control socas medievales con maquinaria dei si[ mente donados PQr Iran a la florceienbre el canal de Sat al-Arab a condici6n
te alianza de la Uni6n Patri6tica de glo XX. Un diplomatico occidental en
I
I
)
16
..
..
(suite)
de que Teheran cesara de apoyar a los
kurdos. Cinco ailos mas tarde, sin embargo, Hussein cambi6 de parecer e invadi6 Iran, provocando el conflicto
mas cruento y largo desde la segunda
guerra mundia!.
Pero donde la campaila kurda ademas de violenta es verdaderamente absurda es en Turquia.
A todos los efectos legales, los
aproximadamente
ocho millones de
kurdos que viven esparcidos en un irea
, de 192.000 kil6metros cuadrados en las
montallas dei sureste turco simplemente no existen. En Turqula, la Constituci6n prohibe la lengua kurda, y la
mas minima referencia a la gente y la
cultura kurdas es un delita.
En Turqula. los kurdos son oficialmente definidos camo «lurcos de las
monlaflas», y el que ~ oponga a ser
asimilado y a renegar de sus orlgenes
amesga la Iibertad y la vida. .
'
La implacable campalla turca, basada en un recalcitrante conceplo nacionalisla, ha radicalizado
la guerrilla
hasta exlremos pavorosos. Cada semana se registran choques entre guerrilleras kurdos y el ej~rcito turco, y la poco que se filtra a la prensa ref1eja, naturalmente, 5610 ellado oficia!. El costa de la campaila en las filas turcas es
alga que sencillamente no se discute.
Muchas veces 5610 se sabe de enfrentamientos cuando se realizan pomposos entierros de militares.
Hasta hace poco, los guerrilleros del
temible Partido Kurdo de los Trabajadores -mas conocido por sus siglas,
PKKhablan extendido su conlrol
hast a el monte Ararat, considerado
por algunos estudiosos como el sitio
donde se pos6 el arca de Noé después
deI diluvia universal.
GUIllA SIN CUAmL. La campafta del
PKK es una guerra sin cuartel que se
ha extendido a Europa en los ultimos
ailos. El gobierno turco presenta al
PKK como una organizaci6n terrorista empeilada en el establecimiento de
un r~gimen marxisla con apoyo de la
Uni6n Sovi~tiea y campos de enlrenamiento en Sida y L1bano. La revista
The Middle East cit6 en diciembre pasada informes de que asesares cubanos
esta ban entrenando guerrilleros kurdos en el valle de la Bekaa y que Sida
se habla convertido en un importante
refugio de miembros deI PKK buscados en Turquia y otros palses.
Encabezado por Abo, Abdula Qcalan, el PKK promueve la lucha armada contra (da ocupaci6n turca de Kur-
distan» y contra todos aquellos que
apoyan ((el feudalismo lurco».
El PKK tiene una larga historia de
violencia y atrocidades. Kurdas pagados par el gobierno para defender sus
aldeas de ataques guerrilleros son las
principales victimas de la implacable
politiea de escarmiento deI PKK.
El verano pasado, guerrilleros kurdos
cometieron masacres en los pueblos de
Pecenek, Yuvali y Pinarcik, en la provincia de Mardin. Pero en un pals donde hay millares de kurdos encarcelados,
algunos por el tinico de/ita de hablar en
kurda, la campai\a dei PKK no es dei
todo aborrecida, especialmente en los
sectores mas empobrecidos.
La represi6n turea es una bendici6n
para Bagdad, que en 1983 firm6 un
acuerdo autorizando raids turcos contra guerrilleros kurdos dentro del territorio iraqui. Pero ni esa conjunci6n de
fuerzas parece haber hecho mella a la
campaila kurda. Explotados par vecinos en guerra, debilitados par luchas
internas y aislados de la gran ecuaci6n
politica regional, los kurdos siguen
aferrados a sus montailas, combatiendo contra el enemigo de turno, pues la
guerra es para los kurdos una cuesti6n
de superviviencia.
J, C. G.
La guerra desangra
el Kurdistan turco
1.500 muertos desde el inicio de la lucha, en 1984
EL PAIs,
martes 24 de maya de 1988
HAYR! KORAY, Ankara
Los ataques armadas de la guerrilla kurda y los enfrentamienlos con
las fuerzas de seguridad, que se han multiplicado con la llegada de la
primavera,prometen incrementarse en los pr6ximos meses en el esle
y el sureste de Turquia. Se trata de una plaga 'que desangra la regi60
y que no parece tener un final pt6ximo, coma lestimonia el balance
no olicial: cerca de 1.500 victimas mortales entre militares, polida,
civiles y reheldes kurdas, desde que empezaron las acciones de la
guerrilla independentista, en agoslo de 1984.
Para el militar vestido de civil, el
presidente Kenan Evren, aulor
dei golpe de Estado de 1980, y
para el primer ministra, el conservador Turgut Ozal, Turqula
no vera revivir jamas el terrorisma de derecha y de izquierda que
caus6 cerca de 5.000 muertes entre 1976 y 1980, pero el clima de
guerra que reina en el sureste del
pais desmiente cada dia a las
autoridades, que se empellan en
declarar que el pais se mece en
"la estabilidad" y que "reina la
seguridad".
El enfrentamiento del pasado
14 de maya en la provincia de
Mardin (al sureste del pais), que
se sald6 con la muerte de siete
rebeldes independentistas kurdos y de un militar, ha sida uno
de los mas importantes de los 12
choques armadas que enfrentaran a las fuerzas delorden y las
guerrillas del Partido de los Trabajadores deI Kurdistan (PKK,
marxista-Ieninista) desde el levantamiento de la ley marcial en
AnatoUa oriental, el pasado 19
de julio. Los ultimos enfrentamientos son reveladores de que
los dos campos estân determinados a Iibrar un combate sin piedad en los pr6ximos meses.
Desde julio pasado, las ocho
provincias de Anatolia oriental
(BigoI, Diyarbakir, Elazig. HaItkari, Mardin, Tunceli, Siirt y
Van), con poblaci6n mayoritariamente kurde, yen las que el PIC.IC.
es muy activa, se encuentran en
estado de emergencia.
El enfrentamÎento mU cruenta se produjo el pasado 1 de abril
cerca de Nusaybin y Midyat. en
la provincia de Mardin, donde
hallaron la muerte 20 rebeldel
kurdos y tres militares. Para vengar las muertes de sus miembros,
el PKK asesin6 el 10 de maya a
26 civiles en esta misma regi6n.
Nueve millODes
Uamados durante mucbo ticmpo "turcos de las montallas- por
el Estado, actualmente el Gobiemo de Ankara reconoèe con
desgana que los ciudadanos kur-,
dos viven en esta regi6n y se habitua cada vez mis a convivï,
con erprob/ema /c.urdo. Entre
acho y nueve millones de kurdos
(sobre 52 millones de habitantes
de Turq'uIa) viven en esta regi6n.
Una crisis de confianza reina
entre ambas partes. El Estado
turea ve en lOI kurdos a c6lDplicel de los rebe1des y colaboradorea enpotencia. Durante largo
tiempo Ù'andon.dOl a lU destina, considerados ciudadanos de
seiunda claIe y oprimidos, la
mayor parte de lOI kurdol no
cree ya en el Estado turco. No ~
partidaria de la c:reaci6o de UD
Eltado kurdo independiente.
Quiere que lUS condicionel de
vida mejoren, que el clima de inseguridad que reina en la rC'gi6n
termine y que el Estado cumpla
su palabra y la proteja de los ataques sangrientos del PKK, que
costaron la vida a cerca de 500
civiles en cuatro allaI , de los
cualel la mayor parte son muje,res 'y Dillol kurdos.
La mayor parte de esta poblaci6n parece haberse diatanciado
de lOI rebeldea -orientadol
decidiciamente bacia acciones terroristu como secuestros v ase-
sinatos de civiles- sin pÖr eso
simpatizar con el Ej6rcito turco.
Pero la lucha contra los terroristu kurdol no es fâcil en eslà
regi60 de montallas indas sureadas par numerosas grotu y r~
vecos dond~ pueden esconderse
facilmente los rcheldes. S6lo las
Fuerzas Especiales de Operaciones Antiterroristas de la polida
turea, desplegadas hace un alla
en las provincias orientales, soncapaces de llevar a cabo un combate eficaz con la guerrilla, ya
que lOI inexpertos soldados dei
Ejército SOD impotentes ante la
profesiona/idad de los separatÎltu.
Para coordinar mas efectiva-,
mente las fuerzas dei orden, Ozal'
nombr6 el alla pasado un supergobernador para el sureste deI
pais, que controla las acho provincias sometidas al estado de
urgencia,llamado tambim Mestado de sitio de los civi!es".
'
..
•
Ir amnesty international Il
IRAQ
ORAL STATEMENT TO THE UNITED NATIONS
SUB-COMMISSION ON PREVENTION OF DISCRIMINATION
AND PROTECTION OF MINORITIES
AUGUST 1988
SUMMARY
AI INDEX: MDE 14/05/88
DISTR: SC/GR/CO
Amnesty International presented its concerns about human rights
violations in Iraq in an oral statement delivered before the 40th Session
of the United Nations Sub-Commission on Prevention of Discrimination and
Protection of Minorities during the discussion of Agenda Item 6 on 17
August 1988.
Amnesty International drew the attention of the Sub-Commission to what
it believes to be a systematic and deliberate policy on the part of the
Government of Iraq to eliminate large numbers of Kurdish civilians, both as
punishment for their imputed political sympathies and in retaliation for
the activities of opposition forces. The statement referred to a number of
incidents which had taken place in the northern Kurdish region of Iraq
since 1985 in which unarmed civilians, including women and children. were
the victims of deliberate killings by government forces. Amnesty
International concluded by urging the Sub-Commission to seek to ensure that
appropriate and effective action is taken by United Nations human rights
bodies to encourage Iraq to abide by its international obligations and to
guarantee the full protection of fundamental human rights to all its
people.
On 18 August 1988, the observer delegation of Iraq at the SubCommission exercised the right of reply under Rule 69 of the Rules of
Procedures in response to references to Iraq made by non-governmental
organizations and members of the Sub-Commission. Attached to this document
is the text of the Iraqi delegation's response.
This summarizes an eight-page document, Iraq: Oral Statement to the
United Nations Sub-Commission on Prevention of Discrimination and
Protection of Minorities, AI Index: MDE 14/05/88, issued by Amnesty
International in August 1988. Anyone wanting further details on this issue
should consult the full document.
HUMAN RIGHTS VIOlATIQNS IN IRAQ
Mr Chairman,
Careful scrutiny by the United Nations of the human rights situation in
specific countries with a high level of grave violations of human rights
can be crucial to re-building respect for and ensuring the greater
protection of fundamental human rights and to preventing further
deterioration in an already serious situation,
Recently the Commission on Human Rights has refrained from undertaking
specific monitoring of countries not already on its agenda, As a result,
countries where egregious and flagrant human rights abuses persist have
never been the subject of any special attention - despite the often
overwhelming evidence of such abuses from a number'of sources, including
the Commission's own thematic monitoring mechanisms, We believe that this
represents a serious gap in the existing framework for the international
protection of,human rights.
18
Mr Chairman, one of tne great strengths of the Sub-COIlIIllfssion
has been
its role in identifying such gaps - both no~tive
in the field of standard
setting and substantive in the machinery of i~l ...ntation. The Commissfon
on Human Rights, in its Resolution 1988/43, has welcODed this special
contribution of the Sub-Commission. In that resolution the Commission
stressed the "valuable role" that the Sub-COIlIllission
can play "in
initiating new developments in the field of human rights", inviting it to
.give due regard to such developments and to concentrate "on those speciffc
hu~an rights issues on which it can make a distinctive contribution". We
consider that the Sub-Commission can - as it has in the past - make a
significant contribution to the Commission'S work by helping to identify
situations which merit the Commission's attention.
It is in this context that we wish to draw the attention of this SubCommission to a situation which Amnesty International believes deserves
urgent scrutiny. This is the persistent and shocking lèvel of human rights
abuses that continue to occur in Iraq. While this is not the only country
w~ere Amnesty International currently has a serious and high level of
concerns, we believe that the gravity of the situation in Iraq demands
immediate attention particularly in view of the recent political
developments concerning the Iran/Iraq conflict. Amnesty International has
already communicated information on Iraq to the United Nations SecretaryGeneral but our statement today contains additional more recent information
that goes beyond that contained in our earlier communication and merits the
Sub-Commission's consideration under this agenda item.
Mr Chairman, Amnesty International welcomes the proposed ceasefire and
the steps being taken towards a peaceful settl ...nt of the Iran/Iraq
conflict. The Security Council and the Secretary-General have played a
key role in the negotiations and the United Nations will continue to be
closely involved in the implementation of the pelce plan. It is therefore.
particularly important at such a tise of transition that careful attention
is given to the protection of human rights and to the prevention of further
violations.
Serious human rights problems persist in both countries. The
Commission on Human Rights properly maintafns special scrutiny of the hUian
rights situation in Iran by means of its Special Representative. The
situation in Iraq has not been similarly examined despite the fact that .11
three of the Commission's so-called theme mechanisms - the Working Group on
Enforced or Involuntary Disappearances Ind the Specill Rapporteurs on
summary or arbitrary executions and on torture - have repeatedly drawn
attention in their reports to allegations of violations within their
mandates occurring in Iraq.
Amnesty International has over a number of years continued to receive
disturbing reports of widespread deliberate killings of unarmed Kurdish
civilians by Iraqi government forces and of the mass execution of politfc.l
prisoners without prior legal proceedings. Such killings appear tQ have
continued unabated. In this statement Amnesty International wishes to draw
the attention of the Sub-Commission to what it believes to be a systematic
and deliberate policy on the part of the government of Iraq to eliminate
large numbers of Kurdish civilians, both as punishment for their imputed
political sympathies and in retaliation for the activities of opposition
forces.
Large numbers of unarmed Kurdish civilians, including women and
children, wounded as a result of chemical attacks by government forces in
1987 and earlier this year were reported to have been detained and that
many were subsequently executed. In March this year, several hundred
people, perhaps as many as four hundred,'were said to have been apprehended
as they made their way to the city of Sulaimaniya to seek medical treatment
for wounds inflicted by Iraqi forces using chemical weapons. They were
reportedly taken to the military garrison of Tanjaro, located 4 kms.
outside the city, and executed by firfng squad on 2 April.
In another incident in mid-April 1987. following a chemical attack on
the Balisan Valley in Arbil province. so.e 360 people from the village of
Shaikh Wasanan, wounded as a result of the attack, were transferred to
Arbil's hospitals for treatment. According to accounts received by Amnesty
International, including one from an eye witness. the victims were denied
medical treatment and were transferred by the security forces to a
detention centre in Arbil. They reportedly "disappeared" several days
later after being transferred to an unknown destination outside the city.
Their fate and whereabouts remain unknown, and it was alleged that they may
have been executed.
Amnesty International has received the names of 48 of
the victims.
•
" ..... 'f.l':_h:::L,,~---
~
"'"":fJ~.""'_.9ßl',
•. """'-"'",,,,'f-:o---~"'-
'. '" .......
~ ~......
,~
1."1...,.
..........
-.~
....
:
~.
\
~ver'the 'years, 'Amnesty International has doc~mented many such
incidènts of deliberate killings which could not be attributed to fighting.
In 02tober 1985, over 300 Kurds were reported killed in the cities of
Su1aimaniya and Arbii following the killing of,two army officers by
opposition forces. Some of the victims were arrested, lined up and shot.
Others were allegedly buried alive, or died when troops fired directly into
crowds of demonstrators. More recently, an estimated 100-150 Kurds.
including women and children, were said to have been summarily executed
following hause-ta-hause searches,in the village of Jiman, Kirkuk province,
in November 1987. Jiman is one of hundreds of Kurdish villages declared bY,
the authorities since March 1987 as 'prohibited for reasons of security'
and whose inhabitants have been forcibly resettled. The village was
bombarded after its inhabitants had returned there, having earlier been
evicted.
'
I
Amnesty international bê1ieves that government forces deployed in
northern Iraq have for many years enjoyed wide powerst~ take punitive
measures, inc\uding by summary execution, against Kurdïsh civilians in .
retaliation for attacks perpetrated by opposition forces. In April 1986,
for example. 15 students were arrested and summarily shot in public in
Arbil, and in Miy 19~7~ eight civilians were similarly arrested and
pub1ic1i executed in Sulai~~niya in'retaliation for such attackS. Civilians
suspected of supporting or sympathizing with the opposition have been
arrèsted and in a number of cases executed without trial. Relatives of
suspected opponents have also been the target of such violations. Detainees
have been executed en masse in prisons without prior legal proceedings, or
after' having been sentenced to terms of imprisonment. Amnesty International
fias the names of 46 Kurds, among them eight children, who were among some
150 prisoners re~6rtedl~'exe~ute~, in Abu Ghraib Prison in Baghdad in the
last two days of December 1987. Kurdish opponents have died in custody as a,
result of torture, while others are said to have been poisoned by
government a~ents, 'The fate of several thousand Kurds, reported to have
"disa'ppeared" fallowing their arrest in 1983, remains unknown. Amnesty
International has regularly submitted details of these abuses to the
Commission's "theme" mechanisms as wel,l as raising them with the Government
of Iraq~ ~hich has gene~ally ~ismissed such allegations but aCknowledged a
numbèr of executions.
',
,
:Mr: Chairman. it is to be hoped that the war between Iraq and Iran is
abotit to end. However. there are g~avé fears that in the aftermath of the
war a further'significant deterioration in human rights could occur in Iraq
if the government takes further action against its internal critics and
opponents.' ConséquentlY, Amnesty International feels strongly that there
will be a need for close monitoring of the situation. Recent years, and
parti.cu1a~ly recent months, have seen the most deliberate and systematic
ki11ing of Kurds",notabJy unarmed civilians. A number of instances when
Iraqi .forc'esr'epeatedly used chemical weapons 1.nth'e.Kurdish region,
ostensibly for military purposes, suggest strongly and clearly the
existence .of such a governmen~ policy, The killing of an estimated 5.000
civ~lia~s following a chemical attac~ on the town ofHa1~bja in March, as
well as ~he'ki11ing of hundreds of others in similar attacks reported since
April 1981, speak~ for itself. The most recent attack of this kind was
reported to have taken p1açe earlier this month.
Mr Chairman, these abuses must no longer go unnoticed and unchecked by
the interna tiona 1 commun ity . The United Nati.onshas a spec ia1
responsibility to'ensv.re that. as peace negotiations seek to resolve the
external ~oOf1ict, thls does not result in a further deterioration of human
rights inside' Iraq. ~e urge this Sub-Commission to seek to ensure that
appropriate and effective action is taken by UN human rights bodies to
encourage Iraq to abide by its international obligations and to guarantee
th~ full protection of fundamenta1 human rights, to all its people.
STATEMENT DELIVERED BV THE OBSERVER DELEGATION OF IRAQ AT THE 40TH SESSION
OF THE UNITED NATIONS SUB-COMMISSION ON PREVENTION OF DISCRIMINATION AND
PROTECTION OF MINORITIES DURING THE DISCUSSION ,OF AGENDA ITEM 6. (Geneva.
18 August 1988).
.
[Origi'na1 statement in Arabic; unofficial translation'by Amnesty
International] .
Mr. Ch~irman,
My delegation takes this opportunity to speak for the first time
1be~fif' th~ S~':::,Çomm~s~i
~~,,~!1.~r,~e!~'!,.co~~~.t,u,~
at,e its m-,~m.bers.
on 1;heir
'20
•
,
u~".,.
.
~~,,.~ :: ..,. 'Hl'.
~.
election, and particularly the members of the Sub-Commission's Bureau under
your leadership.
We are confident that your direction of this session will
constitute an important step towards the consolidation and protection of
human rights in the world.
Mr. Chairman, my delegation listened with interest to the
interventions of various non-governmental organizations which have dealt
with the so-called human rights situation in Iraq.
Mr. Chairman, before replying in detail to the information and
allegations made by these organizations, my delegation wishes to bring to
the attention of the experts on the Sub-Commission and to stress two
fundamental points:
First: the principal task of the Commission on Human Rights and of the
Sub-Commission
is the consolidation and protection of human rights in the
world.
Peace is regarded as a fundamental human right, and war by its very
nature is a violation of human rights. War will inevitably have negative
consequences for human rights no matter how far the state concerned.'strives
to protect these rights in time of war.
My country has done its
international obligations in
treaties even during the war
suspended the application of
Political Rights, as provided
utmost in striving to adhere to its
accordance with international human rights
which has lasted eight years.
Iraq has not
the International Covenant on Civil and
for in Article 4 of the Covenant.
Iraq has also presented during the war regular reports on the
application of the International Covenant on Civil and Political Rights and
the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial
Discrimination.
These reports have earned the approval of the committees
which discussed them.
Iraq has
Human Rights,
them with the
international
International.
also affirmed its positive cooperation with the Centre for
the Special Rapporteurs and the Working Groups, and provided'
information requested, just as it has cooperated with
non-governmental
organizations, among them Amnesty
At the same time as striving to guarantee human rights, [Iraq] was
defending its sovereignty against the enemy for eight years, and has
responded to the international will for peace since this is one of the
fundamental human rights.
Mr. Chairman, the second fundamental point which my delegation wishes
to raise is the importance of the non-politicization
of the discussions and
resolutions of the Sub-Commission, as many experts on the Sub-Commission
stressed at the start of this session.
What we mean by non-politicization
is that the Sub-Commission should
refrain from dealing with issues put forward with a political motive or
which may be used for purely political ends.
If we return, Mr. Chairman, to the interventions of some organizations
which made reference to Iraq, we note with regret that one of these
organizations, which enjoys a wide reputation, has gone down a clearly
political path on more than one occasion in its statement.
For the
statement said that the human rights situation in Iran has been dealt with
by the United Nations through a Special Representative
of the SecretaryGeneral, whereas the human rights situation in Iraq has not been similarly
examined.
This indicates very clearly that the aim behind this is
political, and is intended to create a pOlitical balance and not to defend
human rights.
This organization then concludes by saying that the human rights
situation in Iraq will not improve once the war comes to an end, but on the
contrary it will be aggravated.
This expectation on the part of the
organization is an expression of a preconceived judgement, reflecting a
biased pOlitical position and lacking in objectivit;.
We wonder how ~t is
possible for the human rights lsituation] in a country at war to be better
than it would be in time of peace. No, these two examples convince us that
behind these allegations are clear political aims which have lost this
organization lose its credibility.
Mr. Chairman, through this introduction my delegation wished to draw
the attention of the experts on the Sub-Commission to the atmosphere which
prevails in the United Nations and which the whole world welcomed following
•
•
negotiations between Iraq and Iran to achieve peace in accordance with
Security Council Resolution 598 of 20/7/1987.
It is essential that allorgans and committees of the United Nations
work to support this positive atmosphere in order to bring about peace, to
avoid anything that may be aimed'at obstructing this [process] by whatever
means, which would have negative results for peace since this is one of the
fundamental .human rights. and not to be draqged along behind pOlitical
motives which bear no relation to human rights.
Mr. Chairman, as for the allegations mentioned in the interventions of
some organizations. these are not new to my delegation for they have been
responded to.in the last session of the Commission on Human Rights.
Detailed responses have also been submitted to the Centre for Human Rights.
What is new and noticeable in this matter are the allegations relating
to the use of chemical weapons in the Iraq-Iran war, and particularly in
the town of Halabja.
Mr. Chairman, my delegation brings to the attention of the experts on
the Sub-Commission that the issue of the use of chemical weapons in the war
js within the competence of the Security Council and the Committee On
Disarmament at the General Assembly.
With respect to the town of Halabja, my delegation makes clear that
this town was the site of militaryoperations,
and that it was occupied
during these operations by Iranian troops which used various weapons.
including chemical weapons. against its Iraqi civilian inhabitants.
It is
natural. then. that these statements should have been addressed to the
aggressors which occupied the town and violated every single article of the
United Nations Charter.
My delegation will not go into further detail as it does not wish to
occupy the Sub-Commission with a matter which falls outside its competence.
However. Mr. Chairman. my delegation wishes to question the experts on
the Sub-Commission on a legal point: if international humanitarian law and.
the humanitarian aspects relating to the victims of war constitute the
basis on which the issue of the use of chemical weapons in the war is
raised. then one should not raise certain subjects while ignoring others,
because international humanitarian law is an indivïsible whole.
From this premise. we seek clarification from you and from some nongovernmental organizations. what is the importance of the Third Geneva
Convention Relative to the Treatment of Prisoners of War and the Fourth
Geneva Convention Relative to the Protection of Civilian Persons in Time of
War. as well as other conventions applicable in time of armed conflict?
We put this question before the experts. If they decide to examine
any issue relating to international humanitarian law or to the victims of
war. my delegation would be obliged to open the file of the victims of war
in its entirety and' without excluding [any issue], particularly the
question of the prisoners and their treatment~nd
the civilian victims of
the rocket attacks. because international humanitarian law is indivisible
and these matters cannot be examined in a selective manner.
_
Mr. Chairman. my delegation concludes this statement by affirming
[its] responsiveness to the international will for ceace since this is one
of the fundamental numan rights. Let us all cooperate in order to bring
about total and lasting peace. and remain aware of anything which may
obstruct the peace negotiations due to be held at the United Nations
headquarters in Geneva within seven days from today.
Thank y~u. Mr. Chairman.
22
NEWS FROM
TURKEY
MAY 1988.
Turkey Signs Conventions Against Torture; Reports of Torture Continue
In January 1988 Turkey signed both the European and the United Nations conventions for the prevention
oC torture. Both conventions hold the potential Cor signif1Calltly affecting the practice oC torture in Turkey. The
European Convention provides Corvisits to a signatory country by a committee that has the authority to inspect
police stations as weD as civilian and military prisons when allegations of torture have been made. The investigating committee can also take testimony Crom individual prisoners and others. On a two-thirds vote, the committee
could make public its findings.
In February the Turkish Parliament ratified the European Convention, making Turkey the first country
to adhere CormaUyto the Convention. The European Convention will not take effect, however, until ratified by additional member states.
On April21, 1988, the Turkish Parliament ratified the United Nations Convention. The U.N. Convention
sets up a Committee Against Torture which has the power to investigate complaints of torture Crom individuals or
Crom other states. A member state, however, must spccificaI1y rccognizc the competence of this committee to investigate allegations against it; Turkey has not yet done this. The U.N. Convention has been signed by more than
twenty member states, and is in effect now.
Meanwhile, He1sinki Watch continues to receive reports oftorture byTurkish security Corces and police.
In December 1987 Amnesty International reported that torture continued unabated in Turkey; in January 1988
Amnesty reported that in Aprill981 Turkish security forces had repeatedly tortured four young Anatolian boys
with electric shocks to the mouth in reponse to Kurdish guerrilla activity in eastern Turkey. On December 29, 1981,
torture was the subject oC a debate in the Turkish Parliament; opposition members of Parliament accused the
government oC not taking measures to stop torture. Recently, Social Demoaatic Peoples' Party (SHP) officiaIs in
Siirt in southeastern Turkey reported that 57 people, including eight SHP members, had been detained and tortured for sixteen days by security Corces in January 1988.
Hunger Strikes in Prisons
Inmates in Diyarbakir Prison in southeast Turkey went on a hunger strike in February 1988 to prot~,.
prison conditions and, Corthe fll'st time, to protest the outlawing oC the use oC the Kurdish language by prisoners
and their Camilies and lawyers. Reports rcaching Helsinki Watch indicated that all 2,000 prisoners took part. At
least one inmate, Mehmet Emin Yarm, died as a result oC the hunger strike in Diyarbakir Prison. The hunger strike
spread to prisons in Mersin, Sagmalcilar, Edirne, Bursa, Aydin and Malatya prisons.
Family members oC prisoners and two members ofParliament, Adnan Emen and Mehmet Aloiak, joined
in the strike, supporting the prisoners. The hunger strikes received a good deal oC publicity and the government
responded by meeting a number oC the prisoners' demands. Prisoners in Diyarbakir then called off the strike, which
had lasted about 16 days. Press reports indicate that prisoners will now be allowed to speak in Kurdish with relatives and lawyers, an extraordinary development. ln addition, prison visits have been extended Crom 30 minutes to
an hour; prison uniforms will no longer be required; telephone booths will be installed so that prisoners can caII
their Camilies; prisoners will be allowed to receive more poclcct money from relatives. If these reCorms are indeed
carried out, conditions in prison will improve considerably. However, recent reports of hunger strikes in San1iurfa and other prisons in April which were joined by 48 SHP member in Diyarbakir indicate that problems continue.
In addition, eight Camilymembers of prisoners went on trial in April in Canakkale Corstaging hunger strikes in support oC their relatives.
Freedom of Association
A highly restrictive Law on Associations has been in effect in Turkey since October 4, 1983. Associations
must have permission Crom the Ministry oC the Interior to operate, and are strictly limited in the goals and activities
they can pursue. No association is allowed to engage in political campaigns or to support parties.
In practice, the situation oC associations varies. Some new associations have been allowed to open, while
•
23
,.
.others, although continuing
Friendship
Association
to function, have seen members prosecuted
was permitted
for association activities. A Turkey-Greece
to hold meetings in March, and a Turkish-Greek
Business Council was per-
mitted to form in the same month.
The
ferences,
Human
Rights Association
and, on occasion, conducting
sociation
of Families of Detainees
.prisoners
and protesting
Chairman
the HRA's
and Convicted
torture.
to three-month
the public prosecutor
In December
Prisoners
(TAY AD - see below), seeking fr~om
launched
court in Istanbul.
opened
On February
a new legal proceeding
RRA was investigated
it as a press release.
tion with 130,000 signatures
asking for
250,000 people have been detained
In February
ahead of time with authorities.
on human
signatures
of the Istanbul HRA
for a general amnesty campaign;
against two leading members
in
of the association.
without prior permission;
amnesty and an end to capital punishment.
to Parliament
a peti-
The HRA noted that
by police since the 1980 military coup.
that the prisoners
three-month
about slogans shouted during
for issuing a "communique"
1988 the HRA held a news conference
the conditions
of the Istanbul
On January 28, 1988, a trial of several
During the same month, the HRA presented
à general
for political
an investigation
17, 1988, three members
prison terms for having colIected
the Ankara
HRA officials described
HRA r~ived
holding news con-
1987 it held a two-day conference
Emil Galip Sandalci and six other board members were questioned
HRA officials began in a criminal
described
its activities - issuing statements,
In December
A few days later the public prosecutor
rally that had not been cleared
were sentenced
addition,
continues
During the same month, two rallies were held in Istanhul, one by the RRA and one by the As-
rights in Ankara.
.HRA
(RRA)
demonstrations.
sentences
for distributing
TAY AD has been increasingly
in Ankara
wanted changed.
on the situation in Diyarbakir
On February
5, 1988, five members
Prison and
of the Ankara
leaßets.
active, holding press conferences
and demonstrations
and submitting
to
Parliament a petition signed by 25,000 people asking an end to' torture and ill-treatment in prisons. Seven leaders
of TA y AD were brought pefore a State Security Court in Istanbul in February in connection with activities undertaken by the association;
each faces the possibility of a prison term of up to three years.
In other freedom of association
developments,
the Ankara governor's
office refused in December
SHP group to hold a protest march about the high cost of living. On February
allowan
dents were arrested
for taking part in a rally to protest
police refused to permit a student demonstration
Israel's
11,1988,24
actions toward Palestinians.
1987 to
university stu-
On March 9, 1988,
in Ankara about the arrest of students in other parts orthe country.
Freedom of the Press and Publishing
Minister of Justice Oltan Sungurlu announced
in January
1988 that the Justice Ministry was preparing
draft bill that would provide a fine offive to ten million Turkish lira (approximately
lication of "false news" (not defmed in the bill); he said the government
sible prison sentence
as well. A number of journalists,
it has not yet been introduced
Meanwhile,
was still considering
writers and others protested
whether to add a pos-
the draft bill. As of this writing,
in Parliament.
journalists,
writers and publishers
continue
to be investigated
and tried for writings, botb old
and new. A few examples from the many accounts we have received will illustrate the kinds of problems
•
On December
a
$5,000 to $10,(00) for the pub-
14, 1987, authorities
confiscated
newsstand
involved.
2,OOO'e Dogru,
copies orthe weekly magazine,
on charges that the cover story "incited people to hatred and animosity toward each other byemphasizing regional differences."
distinguished
The articles described
ticle about the prophet
•
Mohamed,
19,1988, Aziz Nesin, a humorist
Dogru, were charged with "attempting
o
•
for his daughter.
Kenan Evren's
Both eases are on appeal.
and writer who chairs the Turkisb Writers'
Ali Aybar, former chair orthe defunct Workers'
for statements
Editor Falma Yazici has
and one year and four months for a piece on President
at an unusually low price of an apartment
On January
dClCWDentswritten in the 1970's that
to prison terms for two earlier articles in 2,OOO'e Dogru: one year for an ar-
been convicted and sentenced
purchase
secret government
Kurdish tnbes by how loyal they were to the Turkish government.
Union; Mehmet
Party of Turkey; and Fatma Yazie~ the editor of 2,OOO'e.
to weaken and destroy national feelings by means of publication"
on the Kurdish issue published
in a recent issue of 2,OOO'e Dogru. AlIthree
face possible
prison terms of up to fUteen years.
On January 20,1988, economist
Zarakolu,
support
DemokraJ
Arslan Kahraman
to a leftist organization
Arslan Baser KaIaoglu, journalist
and Adnan Aktas were charged
and making communist
before the.l98O coup. Eacbcould
be sentenced
Emil Galip Sandalci,
publisher
in a criminal court in Istanbul
propaganda
in articles that appeared
for as long as ten years. The Demokrat
Ragip
with giving
in the daily
was shut
down by the military eight years ago.
•
A State Security Court COnfIScated two issues of Yen; Demokrtu; on January 26, 1988, on charges that they
contained
24
communist
propaganda.
,
The: Law to Protect MiDors, u obsc:euity law that went iDto effect iD March 1986, has resulted iD fourteen
receiving very heavy fIDeS, totaliog about ~n
milliOD U.s. dollars. The heaviest fines have gone to
the Turkish editioo of Playboy, which bas been fmed eleven times for a total of 3,946,054,160 Turkish lira (about
S4miUion).
oewspapers
Books, too, have beenaffectedbythis
law.Atl'
'~I..:ginoingof Apri11988 a novel by Asmel Allan, published
by ErdaI Oz, wàs COnfISCated. Author PiDar Kur bas ho ,,( harged with obscenity for two novels; she was acquiued
iD Mareh 1988 on The Wonum 10 be HlUlged, but the ( .e hased on Unending Love is continuing.
Books continue to be banned for political rell
ODtbe ground tbat they contain anti-Turkish
In January
1988 authorities
which cannot be sold or distributed.
(,enlilhomme,
or anti
politicalleaders
and scholars; it iDcludes Albert Einsl
huriyel reported
that 440 different publications
The list iDcluded 195 books, 106 periodicals,
1987the National
Voltaire's
Educalion
Min-
Candide, and Camus's La Pesle,
tmic statements.
iD Izmir dislril
The list contaim
as well.ln November
Ils
u Bourg.
istry banned from public scbools Moliere's
,d to hbrarians
and book stores a new list of 2,028 books
'works of many famous Turkish and foriegn authors, poets,
Il's Theoryof Relativity. On January
11,1988, lhc daily Cum-
had (-.~n banned by the Turkish government
46 paml rtIets, 22 newspapers
since tbc 1980 coup.
and other publications.
Two Returning Communist Leaders Imprisoned
Haydar
Kutlu, general secretary
of the outlawed
general secretary of the Turkish Workers'
iDWestern Europe ud were detained
the TKP ud
Communist
Party (TKP),
to Turkey iD December
and Nihat Sargin,
after seven years of exile
by police at the Ankara airport. Before Kutlu and Sargio returned to Turkey
the TIP had joined together
Kutlu and Sargio said theywere
Turkish
Party (TIP), returned
returning
iD Turkey to create
the United
Communist
Party of Turkey (TBKP).
to Turkey to establish the party legally iDTurkey. Both men are iDAnkara
The Public Prosecutor bas denied the use of torture. Two lawyers
the men, Rasim Oz and Attila Coskun, were detained by police for two days after meeting with
State Prison; both allege they have been tortured.
who reprcscnted
their clients for the first time.
In March Kutlu and Sargio were formally indicted and charged with committing
leading two illegal parties;
watched by European
the prosecution
Parliamentarians,
has asked 66-year sentences
some of whom accompanied
a constitutional
crime by
for each. The cases are being c10scly
the men on their return to Turkey.
Socialist Party Established and Promptly Shut D<;»wn
In another
February
development
relating to political
I, 1988; two weeks later a public prosecutor
freedom,
a sociaIist party was established
by 84 people on
moved to shut it down.
Security Investigations
In March 1988 Prime Minister Turgut Ozal, in a welcome development,
telligence Organization
(MIT) would no longer carry out security investigations
officials. SHP leader Erdal Inonu had said iD December
thattbe
1987 that security files had been opened
million iDdividuals, includiDg writers, university professors,
in the security mes, about 300,000 Turks have reportedly
announced
students
and others. Because
been denied passports
National
In-
on Turks other than high-ranking
on close to onc
of negative information
and, therefore,
the right to travel.
The Kurdish Minority
A guerrilla war continues
unabated
in southeastern
Turkey, and a state of emergency
still exists iD eight
area. as
well as iD Istanbul. The separatist terrorist organization, the Kurdish Workers' Party.
(PICK), continues to attack and kill security forces ud civilians, iDcluding children. Security forces respond by killing. capturing and arresting PICK terrorists and arresting hundreds of peasants who they believe are helping the
terrorists. Government forees kiIIcd 20 terrorists in an eight-hour battle iD MardiD in March; three military men
also died in that actiOD. More than 950 people (civilians, solders and terrorists) have been killed in the fighting in
provinces
in the
southeast
Turkey since 1984.
The Kurdish issue, long prohibited
iD Turkey. In a hard-bitting
SHP discussed
from any public discussion,
and highly unusual speecb. Istanbul
the Kurdish issue on the Door of Parliament
is beginoing to be discussed
Member
ODJanuary
of Parliament
Mehmet
more openly
Ali Eren of the
19, 1988. Eren said:
Parliament must overcome this taboo [on discussion of the Kurdish question]. The Kurdish
problem should be dealt with in all its facets, realistic solutions proposed, and debated in detail
... So far realistic approaches to the issue bave not been forthcoming and the existence of Kurds
has been C9ntinua1ly denied. Thcsc fellow countryment of ours bave always been viewed with
)
25
suspicion and subjected to political and economi~ policies not implemented elsewhere in the
country. The region has been kept undeveloped and people have been banned from speaking and
writing in their native language. The population is held responsible for even the simplest of offenses. Whole villages are detained, mistreated and tortured, including women and children and
without differentiating between old and young. Assimilation is being pursued al a frantic pace ...
people are unable to freely name their children. The regional governor's office is dividing citizens
into the suspicious and the trusted and is arming various tribes. A new security system is being
imposed on the population under the name of village guards and people are being pressured to
provide security for themselves. Cumhunyet, January 20,1988
Eren also criticized
ment of Greece's
the brutal treatment
meted out to the Turkish minority in Bulgaria and the mistreat-
Turkish minority. Throughout
Party and other rightist parties
continually
the speech parliamentarians
objected
belonging to the ruling Motherland
and, at one point, started beating
00
their desks as a sign of
protes!.
ln a speech in Parliament
use of the term 'national
on January
minority'
gans of the party and that his punishmeot
not, however, forwarded
the Constitution
be restricted
In other developments
to a warning and criticism of his speech. The matter was
committee.
Eren from repeating
portions
in the Kurdish situation,
and other publications,
above, several issues of these magazines
Kur.dish issue clearly continues
10 early February Parliament invoked Article 83 of
of his speech outside Parliamen!. The SHP has
in 1979 ta promote
Helsinki accords. The Chaimlan
a number of articles on the Kurds have been published
leading to more public discussion.
have been confIscated
to be an extremely
News From Turkey is a publication
Unfortuoately,
Helsinki
as a result and writers and editors prosecuted.
of the U.S. Helsinki Watch Committee,
domestic and international compliance
a non-govemmental
organiUl-
with the human rights provisions of the 1975
of Helsinki Watcll is Robert L. Bernstein; its Vice Clrairman is Alice H. Henkin;,;ts
Watch is affiliated with Human
Rights Watch.
Recent Helsinki Watch Publications about Turkey:
Destroying Ethnic Identity: The Kurds of Turkey, March 1988,77 pages. $6.00.
State of Flux: Human Rights in Turkey, December
Violations of the Helsitiki Accords:
Freedom and Fear: Human
1987, 159 pages. $8.00.
Turkey, November
1986,91 pages. $8.00.
Rights in Turkey, March 1986, 122 pages. $6.00.
Mai 1988
I kurdi: una nazione dime,
di Mauro
26
Rosi
The
sensitive one for. the Ozal government.
17le editor of News From Turkey is Lois Whitman, anomey and consul/antto
Più di venti miliani di persar
in un territaria
di altre 5OO.r
kmq, i kurdi nan hanna
am
vista riconosciuta
la proprii.
identità
nazianale.
la
separaziane
fra cinque
statio le
divisioni
al tara interna.
le
manovre
strumentali
dei
governi
rendono
difficile
la
loro latta.
soggetta
da decenni
ad una repressione
fÙ!lce.
in
as noled
ExecUlÏl'e Director is Jen Laber; its Research Director is Catherine A. Fitzpa/rick; its Washington Representative
Holly 1. Burkhalter.
his
by relevant or-
on the Eas!.
2,OOO'eDogru, Yeni-Gundem
tion founded
Eren, but criticized
the Kurds. Inonu asked that Eren be disciplined
to the party's disciplinary
and prohibited
formed a commissioo
26, 1988, SHP leader Erdal Inonu defended
in describing
is'
Helsinki Watcll.
•
Il popolo che non esiste
I kurdi di Turchia
fra repressiane e latta di liberaziane
Dieci milioni, secondo stime del govenlO di Ankara; quattordici milioni, secondo i dati dell'opposizione: i kurdi vivona in Turchia come in una vera e propria colonia, dalla quale gli occupanti ricllY.no forza lavoro, mais'e petrolia a
buor. "mercato.
l'i:nposizione di questa spartizione dise!)uale, che da Mus:afà Kemal in poi
ha caratterizzato tutta la storia poIitica
della Turchia moderna, viene garantita
da un'articolata strategia di repressione.
L'esistenza stessa dei kurdi viene negata già a partire dalle scuole elementari:
sui sussidiari e sugli atlanti, essi vengono definiti «turchi della montagna •. Qgni
uheriore studio relativa ai kurdi come tali,
poi, viene vietato grazie ad una !egge
che impedisce la realizzazione di qualsiasi ricerca etnologica sul Kurdistan. VIetato, infine, il rusa, anche aoIo parlato,
della ingua kurde; il muItabiIe chiunque
venge sorpreso a dire una lOIa perala,
una lOIa imprecazioI18 In kurde.
La !egge turca, del resta, prevede severe punlzioni ldai 5 ai 15 anol di reelusiaM) per chiunque «propaganda una
cultura 0 lingua che non lia turca. mi-
gramma di resistenza politica e militare:
I"obbieltivo finale è quella della liberazione dei Kurdistan turco. Manca dunque un progetlo di coordinamento, di
collaborazione 0 di unità con i kurdi dei.
l'Iraq, della Siria e dell'Iran.
Le prime azioni militari sistematiche dei
Pkk sono dell'agosto dei 1984. L'Unità
di liberazione, braccio armato dei Pkk,
dichiara ufflCialmente aperta la guerra
contra Ankara e muove alla conquista
delle 11 province kurde. Il governo turco, all'inizio, rilascia una dichiaraziene in
cui si afferma che la rivoIta sarà sedata
in pochi giorni. Una serie di pesanti insuccessi porteranno pero, in seguito, alla graduale sostituzione di tutto 10stato
maggiore di Ankara.
Per onenere una più vasta base di
consenso popolare, il Pkk decide, già clopo i primi successi, l'aclozione di una
strategia di ampie convergenze, e dà vita al Fronte di Iiberazione nazionale dei
Kurdistan lErnkl, caranerizzato da un'impostazione «indipenclenlista, antümperialista, antifascista e socialists». Con la
fondazione dell'Ernk 121marze 19851, la
guerriglia inizia a generalizzarsi. Gli indipendentisti si oppongono aile truppe governative in modo sempre più massiccio: dal 1986 il governo invia in Kurdistan due terzi dell'intero esercito turco.
Una delle province, e cioè quella che i
kurdi chiamano «Botan», è inoltre oggi
sono pieno controllo deU'Ernk.
Per reazione, il numero dei detenuti
politici kurdi e dei processi «per attentato all'unità della nazione. è negli ultimi
anni paurosamente cresciuto. Assai dif.
fuse, inoltre, la pratica delia tortura, la
deportazione, l'espulsione. A capo di
ogni distreno kurdo il governo di Ankara ha messo un governato .. con poteri
speciali e di poIizia.
Il 5 febbraio 1988 venti detenuti del
carcere di Diyarbakir, tutti quadri dei Pkk,
sono stati sottoposti al giudizio dei tribunale militare e condannati a morte.
Nello stesso giorno, altri 15 detenuti vengono condannati all'ergastolo. Cinque
giomi dopo, 146 detenuti iniziano uno
sciopero della farne per protestare contro la pena di morte e per chiedere, con
l'abolizione delle pratiche di tortura, il miglioramento generale delle condizioni di
detenzione. Nel giro di una senimana,
si uniscono alla sciopero della fame ciro
ca duemila detenuti; ai prigionieri di
Diyarbakir si sommano quelli dei carcere di Eskisehir, e la protesta inizia ad essere rilevata sia dalla stampa turca che
da quella internazienale.
Pur non avenda raggiunto, a tutl'oggi, gli obbienivi prefissati, la protesta carceraria ha otlenuto una certa risonanza
sui giornali e a livello politico; sulla stampa e all'interno dell'Assemblea nazianale turca, anzi, si è crealO uno schiera-
menta di «colombe_, favorevale alla concessione di maggiori libertà culturali per
i kurdi e, quindi, al dialogo con 10 stesso Fronte di liberazione nazianale. Non
mancano, inoltre, quei parlamentari che
vedono nella riforma carceraria una 1egittimazione della Turchia come «stato
occidentale affidabile., in vista di una
sempre più stretta collaborazione di Ankara con la Cee.
AI di là delle dichiarazioni di disponibilità, pero, il Kurdistan turco continua
a rappresentare un'entità territoriale troppo ricca e troppe strategica per essere
Iasciata all'autodeterminazione: la morsa turca sul Kurdistan, perciô, non si alIenta, e la guerra continua. L'Emk si trova di fronte un esercito rifornito ed addestrato ufficialmente dagli Usa lin ambito Natal e una serie di difficoltà organizzative e politiche. Accanto al Fronte
di liberazione nazianale, infani, permangono altre formazioni che, seppur minoritarie, continuano a dividere il movimenta.
In secondo luogo, l'unità 0, almena,
il coordinamento tr8 kurdi di Turchia, iraniani, iracheni e siriani appare - per ammissione espflCila dei dirigenti dell'Ernk
- difficilissima. I rapporti di bucn vicinato e, in qualehe casa, di effettiva collaborazione tra Ernk e Unità patrionica
del Kurdistan IUpk) irachena sono garantiti pili dalla necessità di fronteggiare
un nemico comune IAnkara e Baghdad
dal 1979 collabora no militarmente sul
fronte anti-lcurdo) che dalle affinità ideo-
rando «a distruggere J'unità nazionalell.
I kurdi, da parte lara, hanna continuato
a mantenere Ia-Ioro identità opponendosi con ogni mezzo alla turchizzazione.
Dagli anni 'SO, 10 scontro assume caratteristiche più specificamente militari.
Dopo il colpo di stato dei 12 settembre
1980, il governo costituisce delle speciaIi unità antiguerriglia, denominate «Commandos», appoggiate sia dai reparti blindati che dall'aviazione. Il fronte kurda,
invece, riesee a trovare una parziale sintesi delle contraddizioni che 10 dividono
nel Partita dei lavoratori del Kurdistan
(Pkkl. Pur non riuscendo a rappresentare l'intierezza dei movimento, il Pkk arriva a mettere a punta un concreto pro-
logiche. La collocazione «antimperialista_
e «socialistall del Fronte di liberazione
dei kurdi di .Turchia si differenzia, infatti, !lai più generico nazionalismo dell'Upk
cosi come dalle posizioni, ritenute conservatrici, dei kurdi iraniani.
Le divisioni sono aggravate dall'attivo
spionaggio di Ankara, da sempre mirante acreare contrasti tra i diversi movimenti nazionali. A questa proposita,
l'Ernk denuncia addirittura l'esistenza di
accordi segreti tra aleune formazioni kurde iraniane e il governo turco.
Migliori sembrano i rapport; fra L'Ernk
e il Partita democratico kurdo di Siria
(Pdkl, il cui programma presenta punti
di contano con gli obienivi dei kurdi di
Turchia. Il Pdk, pero, non è per l'indipendenza, ma per l'autonomia linguistica e culturale all'interno di una Siria
«multietnica e democratica •.
E' dagli anni Sessanta che le autorità
" di Damasco tentano di isolare i kurdi siriani da quelli turchi e, secondariamente, da quelli iracheni. L'isolamente è stato tentato, in particolare, ffl8diante il cosiddeno «Piano cintura arabs», che prevedeva 10 svuotamento deII'area frantaliera nordorientale, denorrinata, in kUrda,
Djezirah. Anraverso la creazione della
«cintura. 1350 Km di lunghezza, 15 di
larghezzal si sarebbero dowti sostituire,
circa 140.000 kurdi con altrettanti siriani
di lingua e cultura araba. A tutt'oggi,
sembra che il piano sia state realizzato
solo parzialmente.
In latta contra tre stati
Il difficile cammino dei kurdi
'verso una coscienza
e una liberazione nazianale
utilizzazione dei petrolia, di cui la regiola questione nazianale kurda percorne è ricchissima. Nel1912 viene fonda ta
re tutta la storia maderna, dal crolla dela londra la Turkish petroleum compa"1'impero ottomano ad O9gi. la spartiziony (con capitale turco, inglese. olanne e l'usa strategico dei Kurdistan, pedese, tedescol. c/ie ottiene vaste conrà, risale già al XVI secolo; a quando,
cessioni anche neWarea kurda dei
cioè, gli ottomani, per opporsi alla creMossul.
scente influenza della Persia, cercarono
Del 1915 è l'accorda Sykes-Picot, medi stringere dei trattati di collaborazione
diante il quale Francia e Inghilterra si
con i principati kurdi promettendo di gaspartiscono praticamente tutto il Media
rantirne "autonomia_
Oriente. Siria e Libano vanna alla FranAlla fase delle alleanze diplomatiche
cia, Mesopotamia, Palestina e Giordania
subentrô ben presto quella dell' aggresall'Inghilterra; quanta alla regione kurda
sione. Preoccupata di controllare meglio
dei Mossul, di grande ricchezza petrolii propri possedimenti e minacciata da un
fera, essa viene divisa tra i due paesi.
avanzato processo di decadimento, la
Nel 1918, il primo ministro francese
Sublime Porta cerca di sottomettere i
kurdi militarmente. All'invasione, i kurdi
reagiscono con una serie di rival te guidate dai capi tradizionali (1826, 1834,
1853/55, 18801_Queste rivolte non esprimono ancora una coscienza nazianale in
sensa moderno; si tratta soprattutto di
tentativi di restaurazione delle vecchie
usanze, di carattere particolaristico.
Nel 1881 Obeidullah di Sahmdinam
riesce per la prima volta a superare tutti
i particolarismi e a costruire un progeno
di rivolta unitario: contra la spartizione '
turco-persiana, Obeidullah si pone a capo di un movimento che vuole la libertà
da agni oppressione e per tuni i kurdi.
l'orizzonte ideologico dei kurdi comincia cosi ad assorbire quei conceni di Papolo e nazione che caratterizzano i processi di liberazione europei.
Obeidullah propane una politica di collaborazione con tutte le altre minoranze
nazionali. A chi gli consiglia di combattere gli assiri, risponde che i turchi si so'no sempre serviti delle divisioni tra popoli minoritari per rafforzare il proprio potere imperiale. Contra Obeidullah, alla
Turchia e alla Persia non rima ne che la
scelta obbligata dell'alleanza, grazie alla
quale riescono a soffocare nel sangue
la rivolta.
Gli albori dei XX secolo veda no la cre"licente influenza delle potenze coloniali,
in latta fra lara per la spartizione delle
risorse dell'impero otto/nana: Contemporaneamente, il potenziale economico e
strategico dei Kurdistan viene ulteriormente rafforzato dalla sempre più vasta
/IIusrrazione dei kurdo iracheno F.uad. Ali
tari. Siamo di nuovo al tentativo di ricompanare i diversi kurdi sparpagliati dalle potenze occupanti e liberare /'intero
Kurdistan.
Nel 1943 scoppia in Iraq una nuova
insurrezione, a capo della quale si pone
il leader Mustafa Barzani. I grandi successi dei partigiani kurdi, che Iiberano la
maggior parte dei territori occupati, vengono perà ben presto bloccati dall'intervento dell'aviazione. A questa punta,
Barzani sceglie di entrare in Iran per appoggiare il movimento dei kurdi iraniani.
In Iran il Kamala jani Kurdistan, che
è diretto da intellettuali di estrazione cittadina, è riuscito nel frattempo ad ac.
quisire un'ampia base papalare anche
neIle campagne. Nell'agosto del 1945,
l'organizzazlone fa un salto di qualità:
viene fondato il Partita democratico dei
Kurdistan (Pdkl, che è appunto una fi-,
28
liaziane e una sintesi del vecchio Kamala. Su questa base viene proclamata, il
22 gennaio 1946, la prima rep\1bblica kurda della storia. Prima e ultima, a tutt'oggi. la repubblica, denominata di «Mahabad» dal name della capitale (oggi in
1ran), attrae esuli da tutte le regioni periferiche dei Kurdistan. Contemporaneamente, viene creata una repubblica indipendente nell' Azerbaigian, con capitale
Tabriz. la situa ziane precipita nel maggio dei 1946, quando J'Urss ritira le proprie truppe di stanza in Iran in cambio
della promessa, da parte di Teheran, di
concedere a Mosca l'autorizzazione a ricercare petrolia nelle province senentrionali. Il 30 marzo 1947 i dirigenti della repubblica di Mahabad vengono impiccati
pubblicamente dalla milizia iraniana. Barzani riesce a rifugiarsi in Urss con 500
uomini. Nell'immediato dopoguerra, nasce il Partita democratico dei Kurdistan
Clemenceau cede alla Corona britannica
i dirilli sui Kurdistan meridionale a condizione che la Francia passa avere <da
sua parte di petrolia dalla Mesopotamia
e dal Kurdistan». la spartizione verrà regolata dalla conferenza di Sanremo nel
1920.
Nel 1922 prende il potere in Turchia
Mustafa Kemal. la sciovinismo kemalista annulla di fatto quanta stabilito due
anni prima dal trattato di Sèvres, che,
sancendo la fine dell'impero ottomano,
garantiva (art. 52) l'autonomia locale per
le region; kurde e, in prospeniva, la possibilità di accedere all'iridipendenza lart.
641. Nel 1923 il trattato di losanna abroga di fana quella di Sèvres e sancisce'
la spartizione dei Kurdistan ex onomano fra Turchia, Iraq e Siria. la pressione turca sulle regioni kurde si fa sempre
più dura. Nel 1923 viene ufficialmente
proibito l'uso della lingua kurda, mentre
nel 1925 scoppia una rivolta guidata da
Sheikh Said. Diyarbakir viene liberata e
poi riconquistata: 250.000 kurdi vengono uccisi nella repressione. Due anni dopa la rivolta di Sheikh Said, gli inglesi
scoprono a Baba Gurgur (a nord di Kirkuk, in Iraq) uno dei giacimenti petroliteri più ricchi dei monda. la Corona britannica, che precedentemente aveva manifestato la volontà di sonoporre alla Società delle Nazioni un progeno di autonomia per le aree kurde, mette
improwisamente da parte la questione.
Nel trattato anglo-iracheno dei 1930 il
prOblema kurdo viene completamente
ignorato. Il Kurdistan diventa «Nord dell'Iraq». Ma immediatamente dopo la stipula dell'accordo, i kurdi di Sulaimaniyah
scendono in piazza a manifestare per
l'autonomia. l'esercito iracheno spara ed
uccide trenta persane. Scoppia allara
un'altra rivolta guidata da Sheikh Said,
al quale si affianca un altro capo kurda,
Shaikh Ahmed Barzani. Questa volta interviene l'aeronautica: ne11934 la Royal
air force bombarda alcuni villaggi kurdi
e la stessa cinà di Sulaimaniyah. Cos;
l'insurrezione viene domata e i capi costreni alla fuga.
ln tutto il Kurdistan le rivolte e i tentativi di insurrezione continua no a divampare; Ankara, Baghdad e Teheran reagiscono con la violenza. Tra il 1925 e
il 1940 si registra un numero di vinime
impressionante: secondo alcuni calc'oli,
sarebbero stati uccisi un milione e mezzo di kurdi.
Nel 1941, le potenze alleate penetrano in Iran al fine di garantirsi gli approvvigionamenti di petrolia durante la guerra contra il nazismo. Approfinando della situazione favorevole seguita all'abdicazione di Reza Scià, nel senembre dei
1942 prende vita il Kamala jani Kurdistan, organizzazione di liberazione con
obiettivi rigorosamente nazionali ed uni-
iracheno (Pdkil, che vive nella c1andestinità fino al colpo di Stato di Abdul
Karim 8 Kassem (1958). Con l'instaurazione della crepubbfica» kassemiana, che
il Pdki appoggia, sembra aprirsi per i kurdi un'era di tolleranza e di rispeno. ln
realtà, il regime finisce presto per contraddire tune le sue promesse in fatto
di autonomia etnica, e la situazione precipita. Ne11961, Kassem scatena l'esercita contra i kurdi. Barzani, che nel frattempo era ritornato in Iraq, è costretto
a riprendere la via dell'esilio. le diversità di valutazione sul regime di Kassem
tra partita comunista kurdo e Pdk spingono intanto a destra il movimento dei
kurdi iracheni. Nel 1963 un nuovo colpo
di Stato porta ~I potere il partita Baath.
Da allara alle promesse e alle trattative
si alterna la repressione. l'instabilità po.Iitica generata da una serie di conflitti
violenti all'interno del partita Baath peg-
(suite)
giora la situazione.
Nel 1967, il governo di Ankara costituisce le prime unità antiguerriglia per impedire ai kurdi di Turchia d'imitare quelli
delrlraq, che sono riusciti ad intavolare
deUe trattative col governo dopa tre
guerre consecutive. Nel 1971, dopo un
nuovo colpo di stato militare, l'Organizzazione per il progresso culturale dell' Anatalia dell'est IDdkol viene messa fuori
legge. Proibito anche il Partita operaio
turco (comunistal, che ha instaurato dei
rapporti di coUaborazione con i kurdi.
DaUametà degli anni Sessanta, intanla, l'Iran inizia ad appoggiare i kurdi iracheni; 10 scopo di Teheran è l'~ebolimenta del regime di Baghdad, al quale
l'oppongono una controversia di fronliera
e, più in generale, un conflitto per
monia nella regione del Golfo. In cambio dell'aiuto che riceve, Barzani contri.
buisee a bIoccare il movimento in Iran
(fino a consegnare ai servizi segreti della scii aleuni qUadri del fronte curdo iranianol, ma il sostegno di Teheran ai kurdi
iracheni cessa nel 1975 con il Trattato
di Aigeri, fra Saddam Hussein e 10scià,
che dovrebbe porre termine aUa controversia di frontiera.
Sul fronte iraniano, la politica oppressiva dello scii, che non riconosce ai kurdi
aleun diritto, provoca una sequela di rivolle. Ouella del 1967 è particolarmente
violenta e durci 18 mesi. la caduta dello
scià (febbraio 1979llascia sperare in un
miglioramento delle condizioni di vita per
tutte le minoraoze dell'altopiano iranico.
I kurdi, che inizialmente appoggiano la
repubblica islamica e presenta no propri candidati alle elezioni, devono tuttavia ben presto ricredersi: la presa dei patere di Khomeini viene seguita da una
serie di veri e propri massacri (particolarmente feroci quelli deU'SO,a Sanandaj e SenneI. Da allora, la prassi dei governo islamico è sempre stata repressiva nei confronti dei kurdi, nanostante la
nuova costituzione deU'lran proclami che
«la popolazione dell'Iran, a qualsiasi stirpe 0 tribù appartenga, gode di uguali diritti. (art. 191e che al di là deU'uso dei
persiano negli ani e nei testi ufficiali «è
libero "uso delle lingue Iocali e aut~one nella stampa, nei mezzi di comunicazione e neU'insegnamento deUe relative
letterature neUe scuole. (art. 151.
Con l'attacco iracheno all'Iran (1980),
che dà origine al conflitto tra Teheran
e Baghdad, tutt'ora aperta, la vicenda
dei ku/di di entrambi i paesi entra in una
nuova fase. Si tratta di un momenta di
speranza, ma anche carico di ambiguità
e di. ~ontraddizioni. Da una parte, l'instablhtà che la guerra apporta aU'interno
dei due slati be.igeranti favorisce le iniziative deUa guerriglia; dall'altra, l'utilizzazK>nestrumentale della causa kurda da
parte dei governi torna a farsi sentire,
come già più volte in passato, forte e
pericolosa. Teheran riprende ad appoggiare i kurdi iracheni, vedendo in essi e non a torto - un i"1lOrtante fattore
di instabililà deI nemico. la stesso fa
Baghdad con i kurdi iraniani. I kurdi sono coscienti di questa contraddizione ma
considerano tali alleaoze un semplice
espedienie tattico in vista di una destabilizzazione dell'area che rimetta in cau.
sa i vecchi assetti statali.
"ege-
Armi chimiche contra i villaggi
la guerra sporca di Saddam Hussein
contro i kurdi dell'Iraq
I kurdi delrlraq hanna recentemente
goduto di un breve momenta di celebrilà, sula stampa nazianale, grazie al rapimento di tre tecnici italiani, Roberto
Diotalevi, Sergio Carnine e Giuseppe
Carrara. Prelevati in territorio iracheno nel
settembre (Diotallevil e neU' ottobre 1987
(Carnine e Carrara), i tre sono stati rilasciati alla fine deUo scorso febbraio, dopo circa quattra mesi di prigionia. Il gruppo che ha rivendicato il rapimento è "Unione nazianale kurda-irachena, una sigla nuova net panorama deUe formazioni po/'ltiche dei kurdi d'Iraq.
Più note e i"1lOrtanti, invece, sono
l'Unione patriottica del Kurdistan (Upkl
nazionalista, guidata dalleader Jalal Ta:
labani, e il Partita democratico dei Kurdistan Iracheno (Pdkil, diretto da Massaud Barzani, fVio del famaso capo storico kurdo Mustafà. Gli obiettivi di queste organizzazioni, diverse e tradizionalmente in cattivi rapporti reciproci (Pdki
e Upk hanno un accorda di collaboraziane, ma non fanno fronte' unicoI; sana simili a queUe dei kurdi turchi. Come
questi uJ.timi, infatti, anche' i kurdi iracheni chiedono di essere riconosciuli co:. "
me popola; vogliono, cioé, il rÎSpetto dei
disordini «interni» colpendo i viUaggi kurdi iracheni con la stessa durezza con cui
altacca gli. obbiettivi Slrategici iraniani.
I kurdi d'Iraq inoltre, devono spesso vedersela con l'armata turca.
Nel 1979, infatti, il generale Evren, capo di Stato Maggiore di Ankara, ha incontrato a Baghdad il suo omologo iracheno, awiando una cooperazione «antiterroristic8» finalizzata ad una più razionale opera di repressione neUe zone
di confine. Da aUora, le truppe speciali
deU'esercito turco sono entrate in Iraq
più volte: nel 1982, nel 1983, nel 1984
e nel1987. l'accorda tra Ankara e Baghdad è stato rinnovato neU'ottobre dei
1984.
Il resta è cronaca recente. Tra 1'86 e
"87, ('esercito iracheno tenta l'evacuaziane di ampie zona dei Kurdistan: vengooo distrutte 136 scuole e 300 edifici
di cuita della regione kurda. Net luglio
1987, il governatore militare iracheno Ali
Hassan Majid stabilisee che chiunque
venga travato nelle aree evacuate sarà
fucilato. Contemporaneamente, le ditte
Spie, Copeg, Saipem, Snamprogetti,
ltalsider e Mitsubishi firmano con Baghdad un contratta per la costruzione di
un oIeodotto che da Kirkuk (Kurdistan)
porta al Mar Rosso. l'Upk, per bocca
del segretario generale Jalal Talabani, dice che «sarà fatto di tutto per fermare
loro diritti culturali e linguistici. Diritti che
oggi, come dei resta da un secolo, vengono ignorati e calpestati.
Dapprima i kurdi si sono battuti contra la monarchia hascemita 11933-19581,
che aveva aderito insieme a Turchia e
Iran aU'aUeanza «Cenlo», valuta dagli
Usa. Nell958, il generale Kassem, «repubblicano e progressista., promette il
rispetto dei diritti etnici dei kurdi. l'illusione dura pochi mesi, poi le promesse
si rivelano propagandistiche, e la repressione continua. Nel 1968, un colpo di
Stato porta al potere il partita Baath, di
ideologia nazionalista-araba e socialista.
Un anno dopa, tfa il nuovo governo e
i kurdi scoppia un contlitt" armato. Gli
ir;JCheni tanna uso di napalm e aeido fostorico, Nel1970, i kurdi riescono a portare il gcverno.aI tavolo deUe trattative.
Nasee un progetto di autonomia per il
Kurdistan, ridea di un"«frak dei due pa-.
poli., degfl "arabi e dei kurdi. Nel 1974,
il governo smentisce "autonomia kurda.
E' di nuovo guerra.
"
Dopa 10 scoppio dei conflitto fra Iraq
e" 1r3fl (19S01 e la ripresa degli aiuti di
Teheran (interrotti nel 19751ai kurdi iracheni, il gover(lO di Baghdad reagisce ai
ia costruzione dell'oleodotto •. E' la prima manifestazione deUa polemica con~
tro l'atteggiamento deUe imprese occidentali (e, in particolare, italiane): una
critica che inasprendosi condurrà, più tardi, al rapimento dei tre italiani.
Il 22 marzo, approfittando dell'occupazione iraniana deUa città kurda irachena di Halabiya, le truppe irachene attaccano la popalazione civile deUa zona
con Ie armi chimiche, provocando una
strage: 5000 marti, secondo dati Onu.
400 persone si rifugiano neU'ospadale militare: vengono arrestate e condannate
a morte. Nei giorni successivi Saddam
Hussein dà inizio ad un'operazione militare su due fronti, in direzione nord e
nord-est. l'obbiettivo è queUo di rafforzare il confine col nemico iraniano a est,
attaccando nel contempo le basi kurde
irachene nordorientali.
Il 2 aprile l'Iraq attacca l'Iran sul fron.
te dei Kurdistan (a est di Sulaimaniyahl
utilizzando l'aviazione e le armi chimiche;
poco lonlano da Sulaimaniyah, in lerritorio kurdo iracheno, i generali di Saddam hanna la peggio e la guerriglia guadagna terreno. In una dichiarazione del
5 aprile, il rappresentante a Parigi dell'Upk, Ahmad Bamarni, dichiara liberale"
le zone di Oara Dagh e l'area a est di
Sulaimaniyah; dice che Ii i kurdi hanna
«basi militari, ospedali, stazioni radio, lipografie».
29
I
(suite)
Il Kurdistan
II territorio.
Il Kurdistan comprende tutto i/ sud-est anatolico, una parte
del/'Urss (in corrispondenza de/l'area a ovest di Erevan), il nord del/'Iraq, la
punta est della Siria e una lunga striscia sullato ovest de/l'altopiano iranico
che scende poco più a sud di Isfahan. ln totale, circa 550.000 Kmq.
La popo/azione.
I kurdi, seconda indicazioni degli stati che ne occupano il territorio, sarebbero 3 milioni in Iraq, 6 mi/ioni in Iran, 10 milioni in
Turchia, 1 milione in Siria, 320 mi/a in Urss e 100 mila in Libano. Secondo
fonti d'opposizione, inveee, sarebbero molti di più: 14 mi/ioni solo nel/'area
turea, 24 mi/ioni in tutta. Sarebbe improprio ehiamarli una minoranza, numericamente vengono dopa arabi, persiani e turchi tra. i popoli del Media Oriente.
Lingua. Il ktirdo è un idioma di origine indoeuropea, .del gruppo iranico.
Esiste anche una notevole produzione letteraria kurda, che risale giA al 1600,
e tutta una produzione giornalistica e pamphletistica. Il primo giornale kurdo
è apparso nel 1898.
Religione. I kurdi sana, tradizionalmente, musulmani sunniti.ln quanta
tali, sono una minoranza religiosa in Iran, dove la maggioranza è sciita.
Kurdistan
turco. La comunitA dei kurdi di Turchia è la più numerosa
e meglio organizzata. Principale formazione politica del Kurdistan tureo è
il Fronte di liberazione nazianale dei Kurdistan (Ernk), promassa nel 1985
dal Partita dei lavoratori dei Kurdistan (Pkk). Caratterizzato da un programma
rigorosamente indipendentista e di tendenza socialista, l'Ernk ha anche un
braccio armato (UnitA di liberazione) che controlla, più 0 mena stabilmente,
la provincia dei Botan; parzialmente sotta controlla i distretti di Mardin, di
Nusaybin, di Batman, Sirnak e Siirt. Aftra organizzazione dei kurdi di Turchia
è il Partita socialista kurdo-turco, autonomista. Favorevoli al/'autonomia anche i comunisti turchi, attualmente fuorifegge. Ai kurdi di Turchia non è rieonosciuto alcun diritto.
Kurdistan iracheno. Anche ai kurdi iraeheni non è riconosciuto nessun
diritto culturale 0 linguistico. La principale organizzazione è l'Unione patriottica nazianale (Upk), indipendentista e nazionalista. Importante è anche la formazione armata dell'Unione nazianale kurda irachena, che ha rivendicato il
rapimento dei tre tecnici italiani rilasciati alla fine della scorso febbraio. I
guerriglieri kurdi iracheni contrbllano la regione dei Oara Dagh, tra Kirkuk
e Bandikhan. Oltre a dover fronteggiare l'esercito iracheno, i kurdi d'Iraq
devono combattere contra le truppe di Ankara, che un accorda «antiterrorisma» del 1979 autorizza a penetrare in Iraq per alcune decine di chilometri.
Kurdistan
iraniano.
Oppressi prima dall'impero persiano, poi da Reza
SciA e da Mohammed Reza Pahlavi, poi dal regime di Khomeini, i kurdi d'Iran hanna conosciuto un momenta di libertA solo nel 1946, quando instaurarono una repubblica autonoma con sede a Mahabad. L'organizzazionè politica storica deï'kurdi iraniani è if Partita democratico del Kurdistan iraniano,
fondato nel 1945 e caratterizzato da un programma autonomistico. Oggi i kurdi de/l'Iran sono forse i più isolati rispetto al movimento kurdo internazionale.
Kurdistan
siriano.
Anche in Siria, per i kurdi non c'è libertà culturale,
né linguistica, né educativa. Forza politica principale dei kurdi siriani è il Partita democratico kurdo (Pdk), di tendenza socialista e autonomista. Dai momenta della sua fondazione, pero, il Pdk è statoininterrottamente
fuorilegge.
/ kurdi in Urss. In Urss vivona circa 300.000 kurdi, sparsi nelle repubbliche del/'Armenia,. della Georgia e del/'Aze;baigian. L'Urss è l'unico paese
in cui i kurdi vengono riconosciuti come un'etnia. Vi sono scuole primarie
e secondarie in lingua kurda, un giornale (Reja taze, «II nuovo cammino»),
programmi radio e libri in kurda. Facoltà di lingua e letteratura esistono in
alcune università, tra cui Mosca, Leningrado, Erevan e Tashkent.
I kurdi in Libano. In Libano vivona circa 70.000 kurdi. La stragrande
maggioranza proviene da Mardin (Turchia orientale) e dalla Siria. I primi arrivati, durante il mandato francese, ottennero la cittadinanza (circa 10.000 su
15.ooo). Dai 1961, solo poche migliaia hanna ottenuto i permessi di residenzao In Libano, a tutt'oggi, i kurdi sono privi dei diritti più elementar;, come
la libertà d'associazione.
30
r.
LE MONDE
LE MONDE
19-20.6.88
2-3.7.88
TURQUIE
Une interview du cbef du Parti
des travailleurs du Kurdistan
entraîne la saisie du quotidien « Milliyet
ISTANBUL
de notre correspondant
L'incroyable n'aura donc pu
lieu : la police est intervenue, dallS
la nuit du jeudi 16 au vendredi
17 juin, aux imprimeries du quotidien Milllyet (centre pucbe) pour
emp&her, au nom de l'article du
code ~na1 qui ûprime l'. allaiblilsemem des semiments natiOllQwc"
la publication
d'une interview
d'Abdullab Ocalan, le dirigeant du
Parti des travailleurs du Kurdistan
(PKK, marxiste-16niniste).
Le
reportage avait 6t6 ûalis6 dans la
plaine de la Bekaa, au Liban, sous
contrôle syrien, par l'un des journalistes turcs les plus c61~bres, Mebmet Ali Birand.
Cette saisie d'un journal dont le
tirage quotidien
est d'environ
300 000 exemplaires
intervient
alors que la position gouvernementale sur la question kurde, traditionneUement ni6c dans sa dimcDSion
culturelle et r6duite 1UD problœe
de d6veloppement
6conomique,
semblait donner, depuis quelques
mois, des signes d'assouplissement :
le premier ministre, M. Turgut
Ozal, avait donn6 satisfaction aux
gr6vistes de la faim de la prison de
Diyarbakir en leur permettant, pour
la prcmi~re fois officiellement, de
parler kurde pendant les heures de
visite; la diffusion d'une cusctte
folklorique en kurde avait 6ti, ofTtciellemcnt aussi, autoriRe; les tribunaux abandonnaient les poursuites contre les parents donnant
des pûnoms lcurdes 1leurs enfants.
La semaine derni~rc, UD des historiellS turcs les plus connus d6montait dallS le quotidien Cumhurlyel
la tb~ officielle scion laqucUe les
Kurdes scraicnt ethniquemcnt et
linguistiquement un rameau des
Turcs.
Au même moment, le proc~s
continuait contre les publicatiollS
qui, commc l'hebdomadaire Yers
l'an ]000. osaient aUer plus loin
»
dans la destruction des tabous en
parlant
de • peuple,.
ou de
• natio",. kurde. La tol6rance cessait 1la fron~
entre le culturel
et le politique, et clic disparaissait
dà qu'ill'qiaait
du PKK. Ap~
Jes massacres de civils, pe~r6s
UlIS interruption
depuis l'ann6e
derni~rc, le Parti des travailleurs du
KurdistaD reste, pour le gouvernement comme pour l'opinion, une
bande de tueurs, manipul6s de
l'ext6rieur contre l'int6grit6 de
l'Etat turc.
Pourtant, la publication, voici
trois semaines d'un communiqu6
commun sign6 par le PKK et
l'Union des patriotes du Kurdistan,
active dans le nord de l'Irait, avait
susclt6 UD int6rft ~uveau : sous
l'influence de cette deuxi~me organisation, dirig6c par Jaiai Talabani,
le PKK scmblait faire sienne la
• condamNItiOlf dei ntlUSGCns de
civils,.. L'entretien accord6 Ja
semaine dcrni~re 1M. Talabani par
des respollSlbles du d6partement
d'Etat am6ricain avait d6clcncb6
les foudres d'ADkara, inquiate de la
respcctabilit6 internationale
qui
pourrait aiDSirejaillir sur le PKK.
Un 6ventuel chanaemcnt de tactique du PKK 3terait aux autorit6s
UD pûtexte pour. 6luder UD d6bat
d6maeratique
lur le probl6me
kurde. dont la n6c:cssit6 est scalip6c par de nombreux commentateurs. Lorsqu'il a aperçu, dans
l'avion qui le ramenait d'Ath~
lC'\.num6ro du quotidien Milliyet.
annonçant pour le lendemain le
d6but de la s6rie d'interviews,. c'est
M. Ozallui-meme, pourtant r6put6
etre une • colombe,. sur la question, qui a le premier parl6 de saisie : la mancbette du journal 6tait
d'autant plus spectaculaire qu'elle
annonçait : • lA PU a quelque
chose et proposer.,. L'interview a
6t6 censur6e et l'opinion devra
attcndre pour connaître la teneur de
ces propositions.
MICHEL FARR~RE.
Iraqi Official Acknowledges
Chemical-Arms Use in War
By Robert J. McCartney
Wamin,,,,,, POSIS~rtliu
teams have concluded that Iraq
was first to use cbemical weapons
in the war.
U.S. officials bave said that Iraq
rust used such weapons in 1982,
whereas Iran's earliest use was in
1987 or afterward.
In April 1985, the UN Security
Council formally condemned Iraq,
but not Iran, for using chemical
weapons.
A report in April by a two-man
UN team found that people in both
Iran and Iraq had suffered from
mustard gas and possibly from a
Conn of nerve gas, but the report
did not say who had used them.
The most recent UN Security
Council resolution on the subject,
on May 9, called on both sides to
refrain from using chemical weapons.
"We believe that every nation
has tbe right to protect itself
against invasion." Mr. Aziz said.
"You are living in a civilizedcontinent," he added. "You are living
in a peacelul continent You have
your own values. We respect them.
But you should not forget the fact
that there was a barbarian wave
after wave from the Iranian side to
invade our country."
BONN - Ir"'l admitted publiclyon Friday for the first time that it
has used chemical weapons against
Iran in the Gulf War, but it contended that Iran bad used them
first.
The Iraqi foreign minister, Tariq
Aziz, said at a news conference that
use of chemical weapons, such as
poison gas, "might be controversial." He said their use had to be
understood in terms of Iraq's right
to defend itself against what he
called the threat of a "barbarian"
invasion by Iran.
Mr. Aziz's admission, at the end
of a tbree-day official visit to West
Germany, appeared to mark a significant shift in Iraq's handling of
long-standing accusations by Iran,
the United Nations and the United
States that it bas used mustard gas
and nerve gas in the war that began
nearly eight years ago.
fn the past, Iraq has answered
such charges by saying only that it
reserved the right to use whatever
means were necessary to defend
itself.
"I am a frank man, and I say that
sucb weapons were used in this
conflict," Mr. Aziz said. "The Iranians started the use. The Iranians • Iran Vows to Strike Back
President Ali Khamenei, saying
were invaders of Iraq, and they still
declare their intentions to invade Iranian leaders were not tired 0/
our country, to destroy our civiliza- war, vowed Friday that Iran would
strike back for recent Iraqi viction."
His claim that Iran initiated the tories, Reuters reported from Nicouse of chemical weapons appeared sia.
"This time, we win force the cne.
designed to keep Iraq wi thin the
terms of the 1925Geneva Protoçol, my down to its knees as we did
whicb bars the use of chemical before by relying on the Almi&ht)
weapons. Iraq signed the protocol, and the power of people's faith in
but, liIte many other countries in- Islam," the Iranian news agenC)
cluding the United States, it re- IRNA quoted him as saying.
On Thursday, Iraq said its forces
served the right to use chemical
recaptured the garrison town of
arms if an enemy uses them first.
Nevertheless, both the U.S. gov- Mawal in Iraqi Kurdistan and surernment and UN investigative rounding peaks.
31
N
(,JIl
Charles RIchards
IN IRAQ, as else....here in the Arab
"Khomejni'~ revolution", from preventworld. the ~~me Gamal Abd~1 N~r
Aß the war with Iran recedes, there are signs t.hat Iraq's I?resident may try to assume the in~ a ~ar betwen two combatants d7velevc>kcsa 5pCdaJ re~ponse. He ...as ~he I~mantle of Nasser as leader of the Arab world.
reports from Baghdad.
opmg Into a Gulf 'far. an~ accordingly
spiralIon for Iraq s own tC\oolutlon In
'
seek favours 10 return. Iraq IS also strong.
: Q5~ again~t Nuri Pasha 's royalist regime.
No-one expects it to v.;thdraw into itself
'\:1J hl~ name \'onjures up freedom from maturity to match its enhanced military negotiations which have sU,rted in Geor improve relations witb Iran. Iraq's vi- and concentrate on reconstnJction and
:~.,:';!l .nial yoke and a strO:1gand united
and strategic importance in the region.
neva to build a peace out of a ceasefire
sian of its post-war diplomatic posture
development. It bas oil, a diversified
r'\Jal; ",wId.
Iraq has moderated its foreign policy could drag on for months. They could comprises little more than grand gestures
economy and educated people. How this
W:;cr: word went round thallraqi state
through pragmatism and self.interest
break down.
towards elusive concepts as "collective
is trarlSlated into action is less clear. OffiteJcv!~ion broadcast a message from his over the past eight years.1t has tempered
Iraq's main preoccupation will be a Arab leadership and action". The main cials say that talks of joining tbc Gulf Co)O)nKhled Abdcl Nasser congratulating
its strident rejection of any accommodadiplomatic campaign to whip up support.
aim will be to enforce any agreement with operation Council, or playing the role dePresi:.lcl!1Sadclam Hus.~in on his great
tion with Israel. It now officially backs And while officials talk of wanting "an
Iran. Diplomatically, this will mean work- signed for the Shah as regional
vKtol) in the "'at with Iran, the implica.
any line the PLO takes, including bonourable peace" for both sides, they ing on the UN Security Council to guarpoliceman is "premature." They talk of a
tion was citar. Here wa~ the son ann.
recognising Israel. ~ies have been spun
remain wary of Iran's co~mit~ent to antee ~ny deal that ~sst!'U~k.Militarily, loose axis of the countries that su.pporte.d
ointing Mr Sad:lam ..s heir to the leader.
and strengthened WIth Egypt. Relations
such a peace. "We are .seeklDga dialogue
Iraq WIllprobably mamtam ItSlarge army Iraq - Jordan, Egypt and Saudi Arabia
ship of the ll:tited Arab nation. Mr were restored with the US, while special and hope to reach mutual trust," a senior
on a higb level of preparedness along the
- to counter moves b)' Iran.
;o.Iasserhad said his was a role in search of relationships were maintained with the
Iraqi official told 1M IndeJXnd~nJ. "l'bis
1OO-mileborder with Iran. It will not be
Iraq and Egypt are already co-operat.
an Ictor; now one had been found in Soviet Union and France. It takes pride
is our aim. We are neighbours. We don't
able to transfer many of its 590 ballleing on military projects, induding missile
Bagb.:tad.l'be reports sent shivers down in the Non-Aligned Movement. Support
wish to repeat bistory. But much depends
hardcned divisions elsewbere, whether to development and eventual production.
:h~ spines of the few diplomatic oboier\'. for the more extreme Palestinian groups
on Iranian behaviour ... if they want the Syrian border or to Arab sheikhdoms
Parity with Israel in sophisticated arms
crs in Baghdad who heard the reports.
has been dropped.
peace or not." Any delay is likely to have and emirates along the Gulf.
production remains a dream, given the
Had riot Khaled Abdel Nass<r becn deBut Iraqis still make little effort to be Iraqi generals champing to follow up the
A secondary task will be to counter its technological gap.
dm'cI Egypt's main public enemy? Was
liked. Direct and methodical, they are
military initiative they feel was denied
otber main rival, Syria, where bistoric dif.
l'be relationship with Saudi Arabia is
h: nllr said to be leader of Egypt's Revoknown as the Prussians of the Middle them.
ferences take modem expression through
ambivalent. Iraqis recognise the Saudi's
h.t;on. a dissident group which attacked
East. They assume, as a matterofhistoric
Secondly, tbc past eight years sbould
tbe split between opposing wings of the key role in financing the war. There is a
US. Israeli and Egyptian targets in destiny, that they bave a wider regional be seen as a fleeting moment in the thitBaath party, the personal animosity be- note of reproach in Iraqi comments
Cairo~
role to play. MI Saddam has frequently
teen-centwy hostility between Arabs and tween the two leaders, and Syria's threat
about Saudi pressure to agree to a ceaseHow could Iraq do this when Egypt invoked Iraq's history through tbe ages as Persians. The most that can be expected
to Iraq's security by being Iran's main fire, depriving them, as the)' see it, from a
h"J been one of Baghdad's most loyal the dominant power at one end of the fer- from the talks is a peace treaty. They will Arab backer. Iraqi officials are pleased
a greater victory.
I\rab supporters throughout thc eight tile crescent. And he has compared the
not remove ccntunes of mistrust and en- that Syria's star in the Arab world has
Further difficulties lie ahead within
\call> of ""ar with Iran? What kind of po- eight-year war with Iran with AI-Qad.
mity between the two nations. Iraq would dimmed over the past couple of years. Opec, with all countries seeking to
ii:ical ineptj~u~e could have permitted
issiya, tbe. seventh-century.victory of the
view ~th m!sgiving any rapid improve- ~raq is pressin$ the a~antage by assum.
maximise revenu.e. Observers iDBag~dad
~I:chin'~IISitl\'lty?
Arab aroues over the PerslartS.
ment In relatiOns between Iran and West.
Ing a more actIve role ID Lebanon to un- generally subscnbe to the conventIOnal
"Loa;';what they just rubbed in Egypt's
The end to hostilities frees Iraq to reo em countries, either to help release hos- dermine botb Syrian and Iranian activity wisdom that it is Iraq's historic legacy to
,..ce - .. one observer commented, "a sume tbc more interventionist role it al.
tages or to benefit economically from the
there.
reassume a regional role. They are all
.,ieee of donkey shi!." The reaction re- ways played in other areas, with two im.
reconstruction of Iran. Officials are conIraq feels it deserves a wider role in desperately looking for indications of
:<.:als underl)'ing scepticism about
portant qualifications. First, it is gen- fident that neither Saudi Arabia nor Arab affairs. It believes it has saved the what the new era will bring. If indeed this
",!lether Iraq has yet found the political
erally accepted, the war is not over. l'be
some Gulf states would hurry to restore
entire Arab world from tbe export of is a newera.
Baghdad, in flush of 'victory', seeks regional dominance
~
-.
Iraq:ls sudden push
surprises Khomeini
IRAQ was last night withdrawing its troops from southern Iran, according to an Iraqi
military
spokesman.
The
forces bcpn their Wllhdrawal
afterseizinglarge quantities of
Iranian military equipment
Ind acndina an unknown
number of prisoners of war
back to Iraq.
Earlier, Iraq claimed ilS
foren had penetrated deep
into Iran - funher undermining hopes of an early seulement to the Gulf war. In
response, Tehran urged all
at-Ie-bodied men to go to the
battlefront to fight what it
described as an invasion.
Iran, which accepted a UN
ceasefire calliast Monday, reported that hand-to-hand
fightina was raging 25 miles
from Ahvaz, the provincial
capital of the southern Iranian
province of Khuzestan. It said
m forces had repelled Iraqi
troops in the region of Shlllamcheh, funher to the south,
but bad lost 1\\00 VIllages to
Irdqis usingchc:micili weapons
Oll the crnlral front.
As li1thting spread inside
Iran's borders, Tehran Radio
l'ltcrrupted programmes to
blast out maniai music and a
string of appeals to take up
arms to defend the homeland.
It repeatedly broadcast
a
message from the Ayatollah
Khomeini: "Hesitation today
means enslavement tomorrow."
The battles marked the second consecutive day of fierce
fighting. which Iraq said was
aimed al strenglhel'ling its position before peace negotialions,
Insisting that Baghdad had
no territorial ambit(ons in
by Marie Colvin
Middle East
Correspondent
Iran, Latif Nassif al-Jassem,
the Iraqi information minister, said: "Entering deeply
into Iranian territory is dictated to us by military operations. It is only temporary and
accompanied by no premeditated intentions against the
Iranian people or their land."
He said Iraq's aim was to
achieve complete and comprehensive peace as quickly as
possible.
Correspondents
are not
allowed at the battlefront, so
the picture of the fighting presented to the outside world depends on Iraqi and Iranian
news aaencies.
Iraq said the push towards
the cit)' of Ahvaz was to "liberate" national territory and
to take as many Iranian prisoners as possible "to facilitate
the achievement of a lasting
and comprehensive peace". It
said it captured 8,635 Iranians
on Friday.
Iraq holds about 13,000
prisoners 'while Iran holds
50,000. according to Internatio"al Red Cross figures re-
IRAN
.~,.
::':
:::.
','
....
....
.
.
'.'..,
peace process. The Iraqi leader delayed giving the UN learn
permission to visit BaShad
and insisted on direct talks
with Iran, something known
to be unacceptable in Tehran.
Both Baghdad and Tehran
have agreed to send their foreign ministers to New York,
probably this week, to meet
Javier Perez de Cuellar, the
UN sccretary-general. But the
continued fighting serves as a
reminder
that, after eight
years, the war is far from over.
The Iraqis began their latest'
offensive 24 hours after Iran
accepted resolution 598. Baghdad is exultant at how it has
turned the war around in the
past four montha and scema
reluctant to enler peace negotiations while making so many
gains.
Hussein was reponed yesterday to be personally directing the Iraqi offensive in the
central
sector, where his
troops on Friday battled 25
miles inlo lraman territory
and captured a border town.
for the moment, the Iranian war effon appears to have
collapsed, in pan because the
army's morale has lx.-en shattered by heavy losses on the
battlefield and at sea, and in
pan because its troops lack armour, air support and supplies.
Iraqi troops have reponed
finding Iraman equipment in
working order but abandoned
war.
because soldiers were too exBut Iranian fears crew last hausted by continual frontline
weck that, although Iraq ac- duty to use supplies.
cepled the UN proposals a
WAy KltOIrte;It; calW • 1uItt,
year ago, President Saddam
NeBS
Hussein will resist the new
leased before the fighting of
the past two days.
Tehran said Iranian fighterbombers flew 25 missions yesterday
morning,
heavily
bombing Iraqi positions in the
southern and central areas.
It' said that in a disputed
border area about 100 miles
nonheast of Baghdad, Iraqi
warplanes
used chemical
weapons to capture two Iranian villages. "woundinaa large
number of villagers".
Tehran said Iraqi troops
along the nonhern front were
shelling the border town of
Sardasht and 90 others around
it. for its part, Iraq accused
the Iranians of using longrange artillery against a housins complex IR Bimalik. in ilS
nonhem Sulimaniyeh p'rovince. It said three ciVilians
were killed and four were
wounded in the attack.
As the fightins intensified, a
UN team trying to arrange a
ceasefire prepared to leave for
lhe Gulfto launch a week-long
peace mission. The team is
scheduled to arrive in Tehran
loday to begin three days of
talks on implementina
UN
resolution 598, and is thel) expected to
to Baghdad.
Resolution 598 calls for an
immediate ceasefire, the exchange of prisoners, withdrawal of forces to international boundaries and an inquiry by an impartial body
into which side Start~ the
..,:.
. .
"
'0
Iraqi troops
scent victory
SHYAM BHATIA. 8aghd8d
IRAQI ttoopll buoyed by lheir recent
successes have pushed into Iran, ea5! of
Qasr Sbiteen, to extraCt
every ~
stntegic advantage before a UnIted
Nations-sponsored
implemented.
ceasefue
CID
be
Bolh Iraq and Iran bave aareed to lCI1d
th~ir foreign miniatera to New V.. k 10 bold
di5cusoioos wi'" Peru cie Cuellar, \be UN
SccreIUY General. BUI Iraq, a~yina
~
learned from pal Anb-~
wan, .opted for an aureaive mWtlIry ItrateIY
last pœiliile 1IIOIDeßl.
The Inqi Army'. second corps, advaacina
untillbe
aIona •
Ii00mile _eh, claims to bave
captured about 8,000 lraniaD prisoners wi...
Virtually no reaistaDœ from \be _y.
There baa been fl&btiDl further IOU"', near
Bun, wilh weaIt lraniaD COUDler-8t1aCka
\hat \be Iraqis say have been eMily repuIaed.
Radio Tehraa,.-itored ia Bapdad, has
been playing martial muaic -lIIualIy
!be
sian ot a national calUlropbe - intemlpled
by appeal. for volunteers to join up and save
lbe country from an Iraqi invasion.
The eue wi'" which \be Iraqis have broIcen lhe Inniln anny'. wiD 10 reaial has
uoused ~
thai Bqbdad baa 0Gœ
lilin been wina cho:micaI weapons.
Tbe banians say chemical weapons certamly were used, tbou&h \bey bave lIOl specified which ones, Ind tbe Inqis. have added
to exillin& IUIpÏcions by rel'uaiDg 10 lake
reporters 10 \be CCDuaI froat where fiahting
1tilI~.
'God helped ua over our enemies, and !be
land à; libented and tho:ir forces auabcd,
33
with thousands captured and a huge quantity
of weapons seized,'
said a communiqu
issued by the military high command
in
Baghdad.
Most Iraqis believe lnut started the war,
and few are prepared to accept that Ayatollah !<homeini is sincere about seeking
peace. Any celebrations at this srage, therefore, would be premature
although, if the
governmenl so decreed, there would be fueworks every nighl over Tahrir Square in,
anlicipalion of lhe war ending.
.
Iraq says one of the objectives of its Ialest
offensive is to caplure as many IraWan soldiers as possible, 10 maleh Ihe Iraqi prisoners held. by the other side. The lraoians,
according' 10 International
Red Cross esti-.
males, have about 60,000 IrAqi PaWs. Bur
Baghdad, despile ilS recent successes, has
ooIy aboul 20,000 Iranians.
. Military experts in Baghdad say the real
slgnificanc., of Iraq's latest offensive is lhat
Iran has been pushed back to ilS own frontiers. Iranian Revolutionary
Guards hav.,
onlv held on to small, insignificanl pockels
."~-'THE TIMES
of ierrilory in Kurdistan, in Ihe north 01 the
country.
.Increasingly, Iraq has been Irying 10 take
dûs last.gasp of war inlO Iranian lerritory to:
demorallse Ihe 1...."Ù3ns slill Curther. Tht'
usual paltern is for the Ir.qi Army to CfOSl'
mlo Iran, encircle and disarm Iranian troop!,
and then withdraw.
.:
Last Friday, however, the Iraqis capturea
and held on 10 the area of Sei! Saad, claim.'
ing ii as their own, although it" was awarded.'
.10 Iran under. 1975 Algiers peace accord..
,;,
(Juillet)
Kurds will be forgotten
victims of a Gulf peace
THE UN Seeretary
General,
Javier Pérez de Cuéllar, will meet
Iranian and Iraqi foreign ministers Ileparalely this morning, before the first round of official
talks to end the eight-year Gulf
war starts this afternoon.
The Iranians caused a Itir by including in their advance delegation Ayatollah Sadcgh Khalkhali,
. the president of the Foreign Af[airs committee of the Iranian
pärliament, who was known as the
"hanging judge" for the role he
played in the early days of the
revolution, ordering the execution of several hundred Iranians.
Mf Pérez'de
Cuéllar warned
yesterday that the negotiations
could take some time. "If they
really want to resolve the problem, it could be done in months,"
he told
Monde. "Otherwise it
could last years and then I would
bave to lIlUtlC a personal repreliCntativc to follow the negotiations."
He told reporters he was satislied pleuod with the progress of
the ceascfire on the war front, de5p'ite accusalions .by both sidu
l.lal ;hert' hall heen hrcRches. "T
u
From Safa Haerl
in Geneva
must say that so far I am pleased
that the ceasefire has been observed by both sides. I think you
have to understand
that after
more than eight years of war it is
not just enough to say that the
hostilities are over. It takes some
time. But nothing really important has happened and today everything is under control. I am
monitoring
th: situation from
here."
With the negotiations due to
start, there were expressions of
concern among Kurdish observe rs, who voiCed the fear that their
people would become pawns in
the peace process. "ille chickens
that are served at funerals or weddings, the Kurds gel massacred
every lime iran and Iraq go to war
or mak.e peace:' said one Ku~ in
Geneva yesterday.
Iraq's President SaddaQi Hussein has been waging war on his
Kurdish minority since before the
Gulf war beglln. According to Ira;
nilin and Kllrdi~h ~ource<.. mort'
THE TIMES
PoliceKnew
Of Threats
ToPalme
ReUlers
STOCKHOLM - Swedcn's security police came under attack
Tuesday for failing to protect the
murdered prime mimster, Olof
Palme, after threats were made bya
Kurdish extremist
Prime Minister Ingvar Carlsson
announced the appomtment of' a
special investigator to head a new
inquiry into alleged secret service
bungling after studying a report
34
than 25,000' villages in the three
Kurdish provinces of Iraq have
been completely destroyed,leaving 800,000 people homeless. It is
alleged that half of them were
forcefully moved to southern
provinces.
Thousands of acres of dense
'mountain forests were burned
down to make way for new roads,
helping speedy Iraqi army troop
movement. This was a systematic
depopulation,
pacification
and
transformation of the Iraqi Kurdish provinces.
During these years, hundreds
of thousands of Iraqi Kurds fled
to Iran. When Iraq attacked Iran
in September 1980; Iranian and
Iraqi Kurds once again took. up
anns .against th~ir res{lCCtive
countnes,
acceptlOg. assistance
from the opposite aide. The Tehran reiime haB allO been at Yr.r
with Iranian Kurds wl10 were, although on lesser scale, helped
from Iraq. The Iranian Kurds are
more confident of survival than
. their Iraqi brothers, who are now
likely to face a Saddam Hussein
emboldened by what he regards
as vic'tor\'
in rhl.'
~u'r
\\1:11'
24.8.88
into MI. Palme's mu'rder by a lone
gunman in February 1986.
Details of the report leaked to
the press indicate the security police found out shortly before the
assassination about a threat to kill
Mr. Palme by a former member of
the extremist Kurdistan Workers
Party.
"The new information drastically changes the picture of the known
threats against Olof Palme's life,"
Foreign Minister Sten Andersson
said on television. "U all the details
are correct, extra precautions
should have been taken to protect
him."
The Kurdish group long been
suspected of involvement in the unS9lved killing but prosecutors have
never brought charges. Mr. Palme
had sent his security guard home
foi the day when he was shot and
k!-lledw!We walking ho~e fr?m t.he
cmema mStockholm WIth his wife"
Lisbet.
. Mr. Carlsson said he had disêussed lhe report with other political leaders. "We have concluded
that a special investigator should
be appolDted to tI)' to establish the
concrete threal which existed" he
said.
'
The security services hàve been
under constant anack in recent
weeks ol'er their alleged involvement i~ a ,covert and privately
funded mqull)' set up by leading
members of the Social Democrats
inlo the murder.
]ltralb~Sribunt
•
..
l'uhlu.J..,.j Wilh The
New "bit Times
.nd Tile ~Iington
1\),;1
PARIS. WEDI'IESDA Y. JUNE 29. 19..
INTERNATIONAL APPEAL IN DEFENSE
OF KURDISH CULTURE IN TURKEY
FIRST SIGNATORIES
.
F1""I ABU.ISSA r_
Minilter. 0I&Ïlm1A cl lbe Arab u~.
UaIoa. Sudaa; AbcIlI1-XariIlI Al" 1ZJU, r_cr
MiniItc.
Iraq ; Adib Al"JADl1l. rormer Miniacr. V_OIaUmuI
of~ArabOrautizadœfarn-.
JUabta;AboIbuaan BANI SADR.
rormet Preaiclau or Iran ; Ahmad BEN BEllA. f_et
ra.w- ol A1pda ; )ua ~
fanner Miniltar. NP.
Fnnc:c ; R..... cy a.ARK.A_Y.
former Sec:zocary ol J__
USA ; MIcbc1 CREPEAU. f_et
Minia\cr. NP. Fnnea ;
Mohlmed FAJQ. rormer MinÏlter. OI&Ùn1an cl lM Arab 0IpaizaIiaa far Humut 1UpIa. Eppt;
LuiIi GRANEUJ, f_.
MiniIIcr. NP.lwy;
M.ic:hd JOBERT. f_
MiaiI&cr. Pruœ; Ed ..... M.IŒNNEDY,
Sen ....
USA; BananI 1t0UQI.
NER. s-.uy o( S..... Franca: Edouud ~S.
~
vi S,*, f_
~
ol ~ S...... BcJaMa; Wlaale
MANDEU.. Soul.h Alric.a ; PIcmI MAUROY. fOflllCf PrimaMiaÏIIIr. flIal Sac:IIIll,UJ ol Soc:iaIiIl l'NtY. FnDca: DIlIidIe
MITTER.RAND. PreaiclCIIIof tba F__ Ubcn.6I fGmdalloa; V.......
NEIER'I'Z. S....,
ol S,*, NP. F_;
Laila
SHARAf, formet M.iniItcr.Jordan: ROSet-OmrdSCHWARTZENBEllO.f_
MinÎltcr, NP. Fnnca: OmuSlBA1,f_.
MiniIIcr, Syria: B_ud
STASI. former~;
NP. V
.. vltbaCDS. Pruœ; DrJ. VALXENIERS, Miniacr,
Bdpum.
MEMBERS OF PARLIAMENT
BELGIUM: MAScioAELVOET;Vic ANClAUX; FnnzBAERT;DrM.COPfŒI'ERS:JoCUYFERS;
W.DE VUEOHERE;
Eric GRYP: Ou.ido JANZEODS
: W. LUYTEN : NeUy MAES ; 0- PAQUE; TWo TOUSSAINJ' ; HuJO V AN DIEN.
DEREN;P.VANGREMBERGDI.
.
FRANCE: C.lldc ESTŒR : Maalme GREr.œ:rz : Ouy MALANDIN ; 0e0rpI MESMIN ; Jean PROVEUX.
F.R.G. :Jl1IJaJ WJU ;ReJino MlOiAUX; JohaMMUUJ!R;JQrpnREERTS:
Chdall.us san.m7l'; 1taJ1lasan.m7l';
Ebahanl W ALOE.
..
rrALY:MichdcAOIIUJ.
0Iaimw1 ofSCllAIeFcnipAffainCanmiaea;
~ALDO;Sü_ANDR.lANI;Oecqio
Carlo AROAN. (ormet Mayor of Rome; ; Arribo BALORINJ: UJO BENAM: QMwUlli BERLINGUER; Lonc11o BERTOLDI:
Romana BlANCHI; Gi\llcpp8 BOFFA; Aroldo CASaA;
Giuaeppe ~.
6audo ÇHlAROMONTE. diRlClOr of
'l'Unill": GiorJio CSB...,..l ; Vccchi a.AUDIO:
VIlD CONSOU : AmIuldo COSStrrA;
SalvalMC CROCETTA: AnJdo
DJOHISI ; lu FERRAGun;
AnlOnio FRANCHI: Mcnoai GALEOTI1 : CumiDa GAMOFALO: Guido GEROSA: Lorcmo
GlANOTn; F_co GIUSllNEUJ
; AnlOnio GIlAZlANI : Franco GRECO ; NiooIa 1MBlUACO; Raniero LA VAlU;
1.»ciano LAMA. VJCeoClWrman of Senile; Fnnco LONGO: Puqua1c LOPS ; Maurizio LOrn; Arc:himedc Ca .. dci LUCCHI ;
Fnncaco MACS ; EIL"", MASINA ; GiIMi MAmou;
l»iai MERlOOI; Gi<qio NAPOur ANO : Cula NESPOLO ;
AdalbaloNlNUCC
; Gian-Carlo PA.IEIT A; Uso PECaDOU; ~!"E'TRARA:
Piao PlERAW; Mario J'[NNA; Renato
POUJNI;
Giovanni RANALU; Mllahaili RICCARDO: Dr Hau RUBNER: Enüia SALVATO; Franco SAJ.VI. viço.
OIainnan cl Senale FClI'CianAllain Commiaea ; Mauimo SCAUA ; Umbalo SCAlIDAONl ; OiovlAIII SENERJ; Rino
SEW;
SlOjan SPEllC. Sccrcwy ollhc Senale FoNiJll AIrain" Commiaea; Up SPOSETll ; Antcnio TARAMEUJ, foana'
Praidau oflhc Resion of MUono; GiaJia TEDESCO: GiclrJio TORNA TI: 0ruid1a TOSSI BRUTll: Tullio VERCHIETTI ;
USo VETERE; Gi\llcppc VIGNOLA; Robalo VISCONTI; Giu.Mppc VITALE; Paolo VOLPONI ; BcniJllo ZACCAGNINI.
rormet Sec:n:hry of Ihc Ouinion Dc:mocncy.
NETItERLANDS
; Ria BECKERS. Praidau cl lbe Radical Puly Pu\i.unaJ&.uy Gnlupç B. OAA YFORTMAN ; E. RENSMAN.
SP AIN : Uuia RlCODER. P1aidenl clllle JNC.
UNITED KINGDOM : Diana ABBOIT ; Paet AREND
; Len AVEBUllY:
TClllYBANKS : Harry BARNES ; John
BATI ....EK :Tony BENN; Kcilll BRADLEY; SirBanud BRAINE. V-aw-.. oltbaHumaDItiaJIIa PulianwllUJ GIoup
Rai BROWN; DcnniI CANAVAN; Bcb CLA Y; /um a.WYD: Harry COHEN; Frank COOJœ: J_y
COIlBYN ; JoM
CUMMINGS ; T ury FIELDS; Gcorp GAll.OW A Y: Len GIFFORD: Mi1drecI GORDEN: Bumy ORANI'; Pwsc HARDY ;
Jerry HA YES ; Eric HEFFER ; SIeWI" HOlL\ND ; nous HOYLE: J. HUGHES : Lcrd ItILBRACKEN ; AntbCllly u.DYO ;
Eddy LOYOE.>';; J. MAC ALUON;
Mu MADDIN; BUl MICHIE: Quia MUU.IN; Bob PARRY; ManiA REDMOND;
J. RUDDOCX;BrianSEDGEMORE;
ClaR SHORT; DavIiISKINNEIl:
0uiI SMI11I;DafyddEliaTHOMAS;
PaIWAU.;
Jimmy WAY; Dalydd WIGLEY.
EUROPEAN PARLIAMENT: Lucial\l CASTEU.INA.lwy
; 0iaNti Cl!JtVEI'11.1W1;
IL D'ANCONA. NctIIcriand.: Dr
JOlchim DAJ.SASS. Soulh-Tyral.lwy;
Winifnd EWING. 0IaÏIaIuI ol~ ScaWb NIIioaa1 Puly. UK; SlIIIIcy NEWENS.
UK; Eddy NEWMAN. UK; JUi PELIKAN. 11.11,; MaàIa aoDANO.l&a1,; a-, SABY. V_Cltairman
01 ~ Socia1ia
Grcup, Fr..-; LaUa 'lRUPlA.lwy.
.
A USTIUA: JOIClCAP; Dr Heinz FISCHER. P1aidatlollbeSocialia
Oaoup ill ram-&; Herbat FUOIS ; WalterOEYER ;
Arnold GRABNER; Walter GUOOENBDGER:
FriIZ HOCHMAIR ; F •• MElSSNER.BLAU, Preaiclatl of lb, GnlnaJ
Grcup in Puliamau ; Dr l.oIhar MUU.ER ; ~
PU : Jtud SMOIl.ER ; Maafnd $RB : AncIrcaa WABL.
SWEDEN: Lallja EXVER; HIAI.06nnFRANCK;
Olaf JOHANSSON.OWrmuaoltbaCCllUSPany
; Oakar IJIIo'DKVlST;
Ben SVENSSON; 00_ SVENSSON; EdLä TAMMENQICSA: Lan WERNER, CbaiImut cllhe VPK; BenI' WESTERBERG. wader oflhe Ubenl Puly.
USA. SENA TORS. : Brock ADAMS; Katl CONRAD; Wtnddl FORP: .A.Iben GORE; Bcb GRAHAM: Danid K.
INOUYE; CulLEVIN ; John MELCHER:
Oairboma PEU.. 0YimJUI Öl Satale Fc:Rip Affaia Commiaea;
Wll1iam
PROXMIRE; DaJald W. RIEGLE.
USA. CONGRESSMEN;
John CONYERS; Gecqe CROCiœTr;
Jama J. JEFFORDS; Tom LANTOS. _OIainnan
or tba H_
'Human Rishu CauC\ll'; Joe MOAKLEY : CCIM_
A. MOREl.LA ; Jama OBERSTAR ; Nancy PELOSI;
Ted WEISS.
.
ORGANIZATIONS
Nuà ABDlJL.RAZAQ. Chainnut cllhc Afàc&-Aaia Solidaàly Oraaniutian: Amar BENrOUMl.
Sec:n:hry ~
011110
In\.emltiCIIIII AaaOCÎltion or Danocnl Lawy .... : Picac BERCIS, Chairman cl" Nouv"lIA Drciu do 11Iommc". France; Mic:hd
BLUM. AlI.omey. Chainnln or Ihc Special CommilleC cl Non Gcm:rncrncnw Orpniz.a1Îonl111hc UnilCd Nluon.;
~
BRANA. National Scaewy
rot Human Ri ...... Soc:ia1ia1Pany. France; Ja.aI W. a.A Y. CullW'll Swv!vù inc .• Harvard.
USA; Harlan DESIR. OIIUm&n cl SOS RaCÎlmc, France; Rlphlll1 DOUES. GcncnJ Socrewy of Ihc Francc-LibcJUI
Foundation; Julio AnSuiu GO:o.'ZAl.ES. Gcnc:nl SCCNUI)'o(lIIoSpaniaIICommlllÛll Puly; Dr BNno HOSP.GaIen! Sccrcwy
or SVP. S~III T)'TOÏ.lwy; YVClJOUFFA, OIainnut 0(1hc FIaIClJ Leaaue (or HumlA RiJllu;; G.LE NEOUANNIC •.Nltionl1
So=wy
clllle FEN. France; Leo MA TARASSO. AlI.omey. Praidatl of Ihc IntcrnaDalal Lea .... (ot Ihc PeopICI' Dahu and
hbc:nDon. Franco; Yanniclt SIMBRON. Galen! SCCNUI)' cl.lhc FEN. F_ ...
NOBEL LAURf;ATES
.
.
~
B.ANFINS£N, USA;. Kmnc&h J. AAAOW, USA; Haba\ C. BROWN. USA; Herben A. HAUPTMA.". USA;
FnnçoiI JACOB, Fnncc; SirJoIInKENDREW. UK; Jean-MuieLEllN,Franœ;
SalvadorE. LURIA. USA; ;AndriLW~Fr.
nu- ; Mairead Conipll MAGUIRE. Irdaad; Lca1iI NEEL. Fnncc; ;Adolfo PERES ESQUIVEL. Arg..,tÎnI 7" J.e.
POLANYl, Canacla; nya PRIGOGINE, Be\aium; Carlo RUBBIA.ltaly; Claude SIMON. Fnncc; Decnmd lùlU. Séuth
AfDca; S. VAN DER MEER. Nelhc:rlancla; Ocaso WAU>, USA; Elie WIESEL. USA.
ARTISTS
.
1'1_ ALMENDROS, Argauina ; BARBARA. Fnnce;
Maurice BElART. Fnnc:e. lngmu BERGMAN, Swcd..,; Jane
BIRKIN. UK; Juan CEDRON. Argentina; GävcI DEPARDIEU, Fnncc; Miguel Angel ESTREllA,
Argaltina: Franc<:
OAll.,Fnnœ; FnAc:iaGDlOD. France; ROllerHANIN. Fnnce; HlGEUN, Fnnce; Ma\ù.Dj&hanKJIAZAI.Inn:
Parviz
KlMlA VI. Inn; Calhcrinc LARA. Fnnœ; Ati.anc MNOUCHKINE, France; Yves MO:-'ï A.....1). Fnncc; Hugo SA.""T1AGO.
Arptin.;
Ewm seou.. Italy; Mrind SEN,lndia; Femando SOLANAS. Arg..,tiN; Bc:nnnd TA VERNIER. Frolcc;
TAVIANI BlOlhcra. Italy; Gian MW VOLONTE.ltaly.
WJUT£RS AND JOURNAWTS
Rockt." AITClfŒY.'UK;
Han.i AL-FIKA.IKI, Iraq; Kadim AL-SAMA WI. Inq; Raf.el AUlERTI. Spain; J0'lle A.\IAOO.
Brui!; Giatlculo ANGELONI.ltaly;
Falller EmCll\O BAU>UCCI, Italy; Salim BARAKAT. Syria; Rubm BAREIR0-SA.
GUIEJl. Panguay; Catoline BEliR. UK; Manhall BERMAN, USA; JOUI BERTOllJliO. Frolce; Claude BOURDET.
Fnncc; Robert BRECHON. Somwy of Ille Mench Pen Cub ; Girard CHA.IlAND. France ; Didier DECOIN, FrolCC : Régine
DESR:>RGES. France; MargRl DRABBU!. UK ; Umbcr\o ECO.ltaly ; Salim FAKHRY,lnq;
Jean.Pierre FA YE. France;
Michd FI..EURE.ï, France; Lady Antonia FRAZER. Prcaidau oflhe British l'l::n Cub; MuUa GIOFFRE. USA; Victoria
GLENDu-.1NG. UK; André GLUCKSMANN. FnAc.: ; Alan GUINSBOURG. USA; Nora GUITMAN, USA; HAll.
SEYID-DJAVADI, Inn; Mard: HALTER. France; Michael HOLROY. UK; Bernard LANGLOIS, France;
Coude
LANZMANN. France; l'l::nelopeUVELY.UK;
Joyc.:LUSSU.ltaly;M.MAJUOOBI,Inn
;EduudoMANET,
Cuba; Claude
MAURIAC. Fnncc: Emily Arnold McCULLY, USA; Julic:lle MINCES. France ; Alberto MORA VIA, Italy. Abdul.RÙ1m an
MUNIF. Saudi Arabi.; Jan MYRDAL. Sweden; Earnai1 NOORlAU,
Inn; Manuel ZApall OUVElL\,
Columbia : JUin
Culoc ONETIl, UNguay; Once PALEY, USA; Octavio PAZ. Mexico; Gillc:a PERRAULT, Franc.:; Hlrold PIl'oTIR. UK ;
Aul"l10 ROA.BASTOS, PangUlY; Benùce Rulli RUBENS. UK; Seva"O SARDUY, Cuba: Tom STOPPARD, UK : René
TA VERNIER, Intc:maticnal Vic:o-Chainnan of \he l'l::nOub ; IIW:"e TOURNAIRE. France; Kathryn WATrERSOS. USA;
Unda WOLFE, USA; Sa'di YOUSSIF. Iraq.
ACADEPtUCS
SamueIe Sabino ACQUAVIVA. UlÙvenity of Padova.ltaly; Richan! ADAMS, UlÙvcnity of Telu. USA; hW Sidiq AL.
ADM. Univcni1y of Damu, Syria; Hadi AL-AU. WI. hiatarian. lnq; Michel BANKS. London School of Economics; HlJUU
BATA111. OeorgClOwn UlÙvcrailY, USA; Cyril BELSHA Y. British Columbia UlÙvcnilY, Canada; M. BENCHlIŒ, Algiers
Univcraity ; Terry CANNON, Thamea Polytt>chnic, UK ; Gustaye CHOQUET. member of l'Académie dOl Scic:ncca, Frolc.: ;
Cauda COHEN-TANNOUDn.
Collège de France; Huvey COX. Huvud. USA; Vinc..,t CRAPANZANO, Columbia
UlÙvcnily, USA; SlIIlley DIAMOND. New School lor Social Rc:aun:h ol New York, USA; Lion EISENBERG. Huvud
Meclic.alSchool. USA; Diclar FA wzy, NIlOIÎIn. Egypt; Rodc:zic:ltFLOUD. Binbeck CoUege, UK; Ren~ GAWSSar,
PuiJ
UlÙvcrailY ; Buman GHAUOUN, aociologi", Syria; Myziam GOlIEEN, Huvard, USA ; ~Iahdi HAFEZ. éca1C1rTW~ Syria;
FrocSHAUlDA Y. London School ol EccnorniCl ; David HAMI. YN, Binbeck CoUege, UK ; Molwnmcd HARDI, hiJtorian,
Algc:zia ; Hana-ÛOOI'J HEINRICH. Austria; Guy HERAUD, Univcnity ol Pau, Franc.:; Paul HIRST, Binbeck CoUege. UK ;
MIJlt HOFFMAN, u.nclon School eL EconomlCl ; FRllçQa HOUT ART. Catolic Univcnity of Louvain, Bdgium ; DcclI
HYMES. UlÙvcnily of VUJÙÙ •• USA; Edmond JOUVE, Sorbonne UlÙvcnity. Fnnce ; Edgar LEDERER, Manber of l'Institut
de FnAccUlÙvcnity; Lincla MA YOUX. Cambridge, UK ;PlcrrcM!ITGE,Rc:aeudl
Fellow. Fnnc.:; Alelandre MINKOVSKY,
Ratt Deac.ana. Fnncc; Muima MOL Th'EUX. Exeter UlÙvcnity; Théodol!: MONOD, manber ofl1nstitut de France; Ulcil
MORA, UlÙvenilyofCa.till •• La Mancha, Spain; KichiroNAKAHARA. UlÙvcnityofTok.i,lapan;
profc:awr, France: Roger
OWEN. prol.alor. UK; Nlllor PAKDAMAN, Paria VII, France; Anta\io PAPISCA, lJnivcnity of Padov., Italic; Gérard
l''IERRE-OUJU.ES, aociologial, H.ïti; Malime ROOINSON, Ecole pratique da Hautea Etudc:a, Fnnc.:; Julio RODRJGUEZPUERTOLAS, AUlonomoua UlÙvenity,of M.drid, Spain; Laun:nt SCHWARTZ. m.lhan.tician
• Fnnc.: ; Léon SCH.
WAR'I'ZEMlERO, c:ancc:rologjll. F.QlI~de Médocine cie P.ria, Fnnce; William A. SHACK, Univcnily of Californi., USA;
Michael M.J. SISCHEK, Univenily eL HUIlOll, USA; N. SMITH, Huvan! Law School, USA; Paul Patrick STREETEN,
ou- olWorld Oevclopmenl Instillue, USA; Eugalio SUAREZ-GALBON. Univcnity of Madrid, Spain ; 1..V. TIlOMAS,
SOIbonno Univcnily. fnDcc: CiamailUl :m.uON, aociologisl, FRllce; Alain TOURAIl'Œ, lociologist, Fnnce ; Annando
URIBE, Pnlfc:alOf. Chili : Peler UI1lNO, EaICA Univenily , UK; Cumcn VERGARA. Univcnity oC Madrid, Spain ; Picm:
VIDAL-NAQUET, hiatoriut, France; l'luI VIEILLE, aociologiJl. OffiS, France; Richard VOKES, Kent UniVcnÎlY , UK; .
Kuuo YAMAUCHI, UlÙvcnity of Tokai. lapan ; Sami ZUBAIDA. Binbec.lt College. UK.
ANDALSO:
Oianfnnco BARTOLINI, Prcaidcnt of the Regional Govcrnannt 01 TOOCIJle.ltaly ; Buonc:al T eua BLACKSTO:-''E; Alberto
BRASCA, Praidenl ol Ihc Province 01 F1orc:nce, Italy; Beman! DORIN, Ambll .. dor oC Franc.e ; Jacques GAILLar. Bishop
of Evreull, France; Luciano GUERZONI. ~iclent cLlIlllEmiglia.RomaS/la Region,ltaly; Dr Silviw MAGNAGO. President
eL Soulh- Tyrol. Prcaidenl of SVP. lilly; S. PATUN. Governor 01 The Hague. Ncshcrlanda ; Al!onsina RJ:-IAilll. Mlyor of
Modena,ltaly; Antoine SANGUlNETI1, Admirai. France; Philippe TIXIER, Judgc. Fnnce ; Dr LWa ZlNGERLE, President
of the Tn:ntin Region, SOlI\h-Tyral. ILaly.
• US Senators also urge the governmental authoriùes in Iran, Iraq and Syria to abolish all Ù1C
restrictions on the use of the Kurdish language and, more generally, 10 lift all prohibitions on cultural
expression of their Kurdish citizens.
THIS CAMPAlGN WILL CONTINUE UNTIL THE CULTURAL RIGI-ITS OF THE KURDS
ARE RECONGNlZED. PLEASE SEND SIGNATURES AND FINANCIAL SUPPORT TO:
TIlE KURDISH JNSTITUn:,
106, RUE LAFA YETTE, 75010 PARIS. TEL. ~ 24 64 64.
TheGuarèl ian
'Op
Tue:>day
Juty 12
'Oll
Pub iahed
.nd~te,
in London
INTERNATIONAL APPEAL IN DEFENSE
OF KURDISH CULTURE IN TURKEY
FIRST SIGNATORIES
Fuuq ABU-ISSA.
Inq :A6,u,JAIlOt.
, ..............
"'
am- "'.. A-.lAw,on' u.;.. Sudoa;
~.r
:~
BEN
AWol-Kariao,u,mu.
.....
MiaitID.
........
1tïplo; ~1IANl
SADR.
Je. OIAIUIONNI!L,
__
Minio ..... NP.
Sel:rcur)' '" Juoâœ, USA : MidId CIlEPI!AU ..............
NP, Fnnœ ;
..
1II!LlA,'- PllooidaIl'"
AJaaia :
Anbo.p.iralioD,
Fraœ: __
<L\B.~.
,_
......... FAIQ...... MiIiow, a..a.-"'''AnbOlpaiuliaa
fora....- ..... I!IJIIl: LuiciGRANELLI.ronner
MiniIoor.NP.IIOI,:
NidldJOBIlItT.r-Miailur.
Fnnœ:l!<lwudM.JŒNNEDY.
s.-e.USA
;JIcmordKOlJO{.
NEIl, s-..y "'~ "'-: ~
U!£MANS ..........
'" ~
.....
..-"' ..
JldPm; Wianî<
MANDELA. SoaIIl AIDc8 :
MAUROy ......
PrioIcMiaiIl&r. RIll s..a.r., 01 SaciaIiolPut,. fI.-: DmicIIc
MI1T1!lUlAND
"'
r-Libatla FcuocIaliaa; V'-iqaaNElERI'Z.
ScaoIaJ '" SIoIc, NP. Fraœ: Laila
SHARAF. r_
:L6aa $CHWA1n'ZENIlEIlG.l'IaI_'"
---.,
Fraœ: ~
SCHWAaTZENBERQ.
MP. F_
:o..uS1BA1 .r_
S,a.:
srASl.
NP. y~"'"'''CDS,~:
Drl. VAUœNŒIlS,
.......
s-.
'_MiaÏala'.
MEMIIERS OF PAitUAMENT
BELGIUM: ~
AELVŒr;V .. ANCIAUX; u.u-APl'ELTANS:
Fn8BAERT; n-_Bl!LDl!Il:
DrM.COPPIEnRS : 10 CUYFERS: W.1lE VUEaHERI!: Jut GA8IUELS .........
"'VaIbuBic
Pat)': l!Dc QRYP: Guido JANZEGERS; W.I..lJYŒN: Nell)' MAES: CloIloo PAQUE: ..... PEEIEItS :1WoTOUSSAlNT
; Hup VAN DŒM>EREN:
P. VANGREM8ERGEN.
FRANCE: MictioI COFFINI!AU.V-r\oo'-'" ~
No.-....; a..Ie ES11I!R ; Muima GRI!MEtZ: Gaad
OOUZES ; """" tAJOINŒ; ..... LUC; Gu, MA1NlDIN: o.q.. MESMIN: Je. PROVEUX.
FJt.G.:.......,8INDIO;
MoalcaGANSEfOKI' ; .....
MAIU: .....
MlaIAlJK;
w... MUUEJl; ..... 1tEERTS •
CIriIIioa SCHMIDI': ....... SCHMIDT: l!lIoIIIII'd WALDI!.
ITALY: MidldcAamJJ. a.a.- "'s.....FanipAft'ain~:
GYa:IIlAlJ)();sa-ANDRJANJ;
Gecqio
CaIoARGAN.'_
AniIIo8ALDRJNI: UaoBENAM: GiowoaaiBEIUJNGUER
;l.oaoI\oBEItTOI.DI
;
a-.. BlANCHI;a.....,.8OfFA; AlaWDCASaA: o-,pcallARANlE: GaudoallAltOMONIE. ~
of
"\'Uni&l".; GilqiD aSIIANl; V.... CAUDIO: V... CXlNSOU; "'-'10 COSsurA: Solv_caocETTA:
.....ado
DlONISI:baFEltltAOUD:
A.laoIioFllANCHl: W-;OALEOl'I1:ConaiDaGAMOFALO:
OaidoGEROSA;~
GIANOTI1 ;~GIUS11NEUJ:"""""GRAZIANI:
FnacoGltEOO: NicaIa 1M8ItJACO: ........ LA VAllE; 1»cianoLAMA. V-o.a-"'
........ frIIK»LONOO: PuquoIc LOPS: MaDIÏziG tom: ludlimedec...dci uxx;m:
m- MAas: &r.cn MASINA ; 0iIIIIIi MAmou;
Uäci MER1001: 0i0qiD NAPOUTANO: Cu\a NESl'OLO :
AdaIbcrIoNINUCa: Oia-CaIoPAJElTA;
UaoPECCHlOU; 0nafIi0 PETllARA: Piao PIEllAUJ: MuioPINNA; Ra>a1O
POUJNI; 0;.....,; 1tANAUJ: ~
IJCCARDO: Dr Hoa IlU8NEll: EaiIia SALVATO; Fnaco SALVI. vicoa....... '" s.a.... Faocip Affoin CaramiDa: Maooimo SCAUA. : UaobcM SCARDAONI : 0i0nnaÔ SENERl: Jlino
SERRJ; Stojoft Sl'Et1C. s..a.r.,"'lhe Scnale Fon:ï., Mû
<:amraïa-; Uao sPOS£m:
..... -.iO TARAMEU.J. rOllller
Pn:oidaa oltheR .... "'MiJao; o;pa 'ŒIlI!3OO: Oicqio TORNATl : GnzidIa TOSSIBRUI'Il: 1idIio VEJl.amrrn ;
Uao VETERE: GiaIqlpeVIGNOL\: lIabala YISCONn; 0iuIeppe V1TAU!; PooIo VOlJlONI ;8caipoZACCAGNINI.
Scaâary '" the 0aiIliIa DaaocncJ.
NETIIEltLANIlS I Ilia BIlCIŒIlS.........
"' .... JlMicol Pat)' PuIï.DaI&u)' GIaup; B. OM YFOItTMAN : E. RENS.
MAN.
SPAIN: J_ 0CIl.0WINES I PUIG ; IJuiIllJllXlDER, .........
'" die JNC.
UNrr£D KINGDOM : Di-. A88OIT: ..... AItEMER: LoN AVEBURY,
u...- .... PuIiam .,
Group: T ... , BANKS : Hoa, JWlNI!S : Joha BATlU!R : TOIl)' BENN; ICciIb BRADLEY: Sir a-ud 8RAINE. R...
BROWN: DauM CANAVAN: &ab CAY : ,... C-wYD ; Han, COHEN ; F-* COOKE; --.,
CORBYN; Jehn
CUNNJNGS: TcrIJ FIELDS :o..pGAIJDIIAY:
LanI OJFFOIU); Mi1dndOORDEN; B_, ORANT; ...... HARDY :
Jen, HAYES: Eäc HI!fR!ll; SlawuIHOUAND :DaucHOYL£: J. HUGHES:........,u.oYD;
IWd,LOYDEN; J.
MACAUJON;
MaaMADDlN:
BiDMiOIII!:OrioMULUN;&abPARRY:
MatiDItEDMOND;J.RUDDOCK;
Alea
SALMON. Bâoa SEDGEMOJU!: a- SHORT; DauIi. SKJNNEJt; Cbria SMITH; J:W,dd 1!liI11IOMAS: ht WAll.:
Andlew WELSH. Jimm, WRAY; D.r,.td WlGœY.
EUROPEAN PARUAMEN1':
EIiac BOOI'. Bd8imn: J.>ciana CASTEIlJNA.
hal, ; 0Wà Cl!RVETIl. IIOIy ; H.
D'ANCONA. NabaI ..... ; Dr ......... DALSASS. South-Tywal.IIOIy: Wini&ed EWING. CIIIi.-n "'dleSoaailh N.Ii ... al
P."y.UK:StanIc:,NEWENS.
UlC;Edd,NEWMAN.
UK;TuiPEJ.DCAN.IIOIy;M.uiMRODANO.IIOI"
HenrySABY, Vioco..innan clthe Socia1ia Ooaup. Fnnoc ; La1II TRUPIA.II&!,.
AUSTRIA: JoodCAP; DrHoiaaflSClŒR.
PlaidaIIoldlcSocialia
Ooaupin ~t;
JlabatRlClS;
WalLcrGEYER;
Amold GRABNER; Wall« GUOGENBEJl.GEJl.: FriIa HOCHMAIR ; Fteda MElSSNER.BLAU. Praidcnt olthe 0dlnaI
Group in ~
: Dr ....... NUI..ŒR : ...... PILZ; Kad SMOU£R ; Mlnrnld SRB ; """'W ABI..
SWEDEN: Loh;' EXVER; ~
FRANCK; OW JOHANSSON. a.IimIaftoltheCaaoPat,
: 0Ik .. LlNDKVlST :
Ben SVENSSON: Gona SVENSSON: &tä TAMMENOKSA; ..... WERNER. ~
"'the VPK: lienal WESJCRBERG. leader or the Ubc:nI "",,,.
Ma,..."'a-;
rormer
CIIoianOD"' ....
USA.
SENATORS":
BlOCk ADAMS;
ICattCONRAD;
Wcn4dl
FORD;
AIbcn OORE;
BobORAHAM;
DonicI K.
INOUYE ; Carl LEVIN ; Jaha MELaIER;
Oaizbome PEU.. a..imtan or Sen.1e faaa&n Mails c-niaac; William
PROXMIRE;
Danold W. RIBJLE.
USA. CONGRESSMEN:
JaIIn CONYERS;
Getqc CROC1ŒIT;
lamcl J. JEfFORDS;
Tom LANTOS • ....a.oinnan
or the House "Hwnan Ri&ftIa CaIlClll": loe MOAKU;Y: 0>nItanœ A. MOJlElLf.: 1_
OBERSTAR ; Nanc, PELOSI;
Tod WEISS.
ARTISTS
NCOIOfALMENDROS ............
; BARBARA. Fnncc; M.urice BElART. France. ........ BERGMAN, Sweden; Ian.
BIRKIN. UK: Ju.n CEDRON• .va-;n. : G&ud DEPARDIEU. Fnnoc ; Mlaud Anp! ESTllEIU ......... lin.; Fro.GALL.france: franc:ilGIROO. Fnnce; R.... HANIN. France; IDGE1lN. Fro.-; Ma1aIt-DjlhlnKHAZAJ,lnn; P.mz
KIMIA VI. Iran; Calhainc: LARA. Fnnoc ; AriMc:MNOUCIKINE, Fnnoc: Y_ !oIO:-'TAND.Fnnoc; Saty.pRA Y,lnch. ;
IIUROSA"TIAOO. ArplÏnl: ElIaocSCOLA, 1.. 1,; MM.I SEN.lndi.;
Fanando SOu.NAS
.........
Iin.; B..... nd TA V.
lR. ...1ER. Franoc; TAVIANI BnIlhcrI. h.I,; Gi.nM.ri. VOLO"TI.
Iuly
" US Senators also urge the governmental authorities in Iran. Iraq and Syria to abolish all the
rc ,trictlons on the use of the Kurdish language and. more generally. to lift all prohibitions on cultural
e.presslon of their Kurdish citizens
NOBEL LAUREATES
CuÏIliIaB.ANF\NSEN.
USA; ~
I. ARRDW.USA;
8omjBENACI!IUtAP.tJSA
A. RAUPrMAN.
USA;.......
IACOB. .......; Sir 1alIn JŒNDREW. UK:;
I.UIUA. USA;;Anb6 LWOFF. Fnnce ; Maisad Cocrialll MAOUIRE, lJdand;
ESQUIVEL. "" ....... ;
POUNYJ, Caaodo;
PRIGOGINE,
SouIh AIDee; S. VAN DER MEER. NcdlaIuIdc;
nu-; o.....s nnu.
I.e.
n,.
; Hcdoate. BROWN.
'--MaDe LEHN. Fnnce;
USA ;Hc:dlat'
s.1vodcw E.
Ldaio NEEL. l'ruce; :Adolfo PERES
CaIo RUB8IA.ILII)';
C.ude SIMON.
Bc:IPan;
a-p WALD.
USA;
Elie WIESEL.
USA.
ORGANIZATIONS
Nuoi AJlDUL.ItAZAQ. a.ann. el .. ~
SoIidcIi&)' 0Ia1llÏulioa; AIDod AI,PL\WAGA.
Dooa all!QPCicn
La-,-; SuUir ALQALNAWI.
~eldlaOlpaiutioa
al AnI> W-.
Ec1pc; A6w BENI'OUMI.
Secn:Iuy
<iaIonI el\he ...............
Acoociclioa elo..-t
La..,....;
Piare BEReIS. CIlciaaca el. Jlfouwaaa Dnliu de 11Ioawnc' •
.......
; MidaclBUIN,
""-.""""""
..........
elFIDH. FnacC; PieadlRANA. NcoiouISeaacry Cor Humcn Rip..,
Soc:icIiot Put)'. Fnnce; __
W. aA Y. 0IIIunI SuMYol inc., Honvd, USA ; HuIaD DI!SIR, Cb.aàmu el SOS RKiac,
....... ;JlcpIocII DOUB.G.aol
Se<nouyellhc~
FaaMcIioa ;1odioAapila ootlZAŒS.GcncnJ
Se<nouy
el lhc SpuiIIl c-icl
Put)' ; a... 101. GYORGUE\'. Plaidealel
......... tiaacI PEN W .........
EaiIo C-. USA; Dr
~
HOSP. GcnaoI Secn:Iuy alSVP. SaudI T,..,a, ILlly; DoaicI1A<XlBY •.......
eI~
FeoIonlioa al .....
Iliahu. ....... ; Y_IOUFFA.a..uellhc Frax:h ......... Cor Hunlcalliplc;;
G. 1.£ ~ANNIC,
N.tioncl Secn:Iuy
el FEN. fnDcc; Leo MATARASSO.
"-Y. Hooonry
el the '--""'-.'
Lecp Corthe Peopla' ripa. cad
Iibaoti.... Fnnce ;1_Piare PIERJUl.BLOCH, C_ Miniola. PtaidadelUatA,
fnDcc; Yoaaid< SIMBRON. G.aol
Se<nouy el FEN. Fnnœ.
WRn'£IlS AND JOURNAUSlS
R-..,. ArrarIEY.
UK; HW AL-FIKAIICI. Jroq; ICadim AJ,SAMA WI. Jroq; Jt.dod AUlI!RTJ.
Spàl; lcq. AMADO.
BnziI; GicaeaIo ANGELONJ.ILII)'; F.thcr I!nwlo BAlDUCO.IWy;
Aad~BAUAND.""';
R ....... BANKS.l1sA
;
Rabat BARElRQ.SAGU!ER,
Puo .... y; CuoIine BEHR, UK ; Mmhc1I BERMAN.
USA; 10M BERTOUNO.
Fnnce;
CcudeBO\JRD£T.
Ftc .... ; IIobertBRECHON.
Fnnee; IIobertCARNEVAlE,
USA ;~OIAlJAND.fnDcc;
Didier
DECOIN. Fnnce ; Ilip>e DESR>RGES. Fnnce ; Me ..... DRAIIBLE, UK ; l.lmbcoto ECO.IWy
; RicNrd ELMAN. USA;
ScIinl FAKHRY.Inq;
l--"icne
FAYE, Fnnce; Michd FU:URET
; l.My AtMaiafllAZER.l'laidauellhcBritich
..... Club; Muicc GIOFFRE, USA ; Viclacic GŒNDININO.
UK; A
Gl.UCDNANN,
; AIcn GUlNSBOURG.
USA; NonGUJTNAN.USA;
IWI-SEYEJ>.D1AVADI,
; Mad:HALTER.~Wid
UIOUlOY.
UK;I ...
'IŒMP.USA;
&moiI1tHOI.1Dn;
..... lIaUlRACJŒN.UK;
LANGLCIS.~;
a-IcLANlMANN.
f1ucc;
...........
UVELY.UK;
loyoeWS!lU.ILlly;MoMAHJOOBI,IDn
;EduuJoMANEr.
0IIlc; CcudeMAUR1AC.
Fnnce;
Emil)' Amold McOJU.Y. USA; 1uIicac MINCES. Fnnce; AIbaIo MORAVIA, !laly;AWaI.IloIIIuDMUNIF.
ScudiAHbic;
I... NYIlDAl. S
; McaKI Zopotl OIJVELL.\.
CoIumbi.o ; I ..... CorIoc 0NE1TJ, Untpoy; I .... ORJZET. G.aol
s..a-y of lhc F
PEN Cub. 0.. .. PALEY. USA;
Oetovio PAZ. MeIia>; S ....... e. PEU.EGRINI. USA. 0iIIe0
PEIlIlAULT.
Fnoœ; HueId PIHŒIl. UK; Au&uM ROA-BASTOS
"
lIanice RUlh RUBelS.
UK; Sc:vao
SARDUY. Cabo;
T_
STOPPARD. UK: ;ADlbewSUU1VAN.
USA;
TAVEIlNIEll.'--tiancl
V-a..itm ...
ellhc ..... Cab; Haine TOlJItNADlE. F_
T_
YENCLOVA, USA ; ltctIII)II WAn1:IlSON.
USA; I.indc WOLFE,
ProD"',
USA;
S.'di YOUSSIF.
Inq.
ACADEMICS
s.n-J& Sc...... ACQUAVIVA.
lIai __
)' el ........
IWy ; Ricbud ADAMS. Uai-*y
elTau.
USA ; Iclol Scdiq ALADM. UaioalÏl)'elo.....-.,Syrie;
HodiAL-ALAWI.IàAoàcn. Jroq; MidldBANU
...........
Sc:booIofEcanomX:c;
Hwu
BATA TU. GooIplown Uni .... it)'. USA ; CyrilBELSRA Y. British CoIl111lbic l.Iana*)'. c-dII ; Mo BENCHIKH. AJciUnioacity
;TenyCANNON.
'Ilwa.PalJlOCbnie,UK
;GucuveCHOQUET._buelrAeod6aie
.... Sci<nœc.Fnnœ;
a-Io CX>IŒN-TANNOUDß.
de Fnnœ ; lWwy COX, HuwnI. USA;
ClAPANZANO.
CoIwnbic
Uoioacit)'. USA ; SlIaIey DIAMOND. New ScIlooI Cor Soci.oI Rooeueb of New Yadt, USA ; Uoa EISENBERG. Huvud
ModicII Schoal. USA; Diur FAwn.
biclaàUl.EcJpt;
Jlodaick FLOUD. Bûtblld< 00IIep. UK; ..... GALlJSSOT.
Puia
Unioacit)'
; Bum... GHALIOUN. cocioIosict. Syrie ; Todd GmlN. Uai-.ity
el c.Ji(amia, IIcdtde)'. USA; Myriun
GOHEEN.
HoNOld. USA; Mchdi RAFEZ, """'0IIlia, Syrie; Fred HAUJDAY.
Londoa Sc:booI el Eœnamia ; Dovid
RAMI. YN. Bidtboc:kCollqe, UK; Mohcmmed HAIlBI.hisrariUl, A1aeric; H_.o..a
HEINIlICH, AlICIriA; Gu)' HERAUD.
Uni __ y of Pou. Fnnee; Poul HIRST. Bûtboc:k CoIlq •• UK; MalLHOFFMAN. Lan'" Sc:booIei Ecœcmicc ; Fnnçaic
HOurART.
Ca"'oIic lIaivamy
of Low.in. Bdaium ; Doell HYMES. Uai .... )' al Vqjnic. USA; Em>ond JOUVE,
SoIboan. Uaivcm.y. Fnnee : W.1id KHAUDI. Horv.nI, USA; Edger LEDERER. Manbu ell1nctilut de Ftcn .. lIaivcm.y;
I.indc MAYOUX, Cambridge, UK ; Pi..... MElUE. Reoeueh Fellow, Fnnce; AIeuadN WlNJCOVSKY. Rm~ Deoccna.
Fnnce;
MOLYNEUX.
Eau. Univ_ity, UK ; ~
MONOD
el J1nctiIut de Fnnee ; ÙIci. MORA.
Uni __
y efCutillo-La
Manche.Spoin;
KidWoNAKAHARA.
lIaivamyofTalW.l
; ptel_. Fnn .. ; R"IerOWEN.
pof .. -. UK; N,,PAKDAMAN.
Poris VU. Fnnoe ; AntaUo PAPISCA, lIai __ y of ......... Itliie ; Oben! PIERRE.
OIAIU.ES.
Hoili ; MeUme ROOINSON. &.>1. pnlique dao Il ..... Etuda. Fnnce; Julio RODlUGUEZ-PUEll'J'OU.S. A_
.... Uni __
y el Madrid. Spain; La_
SCHWAR17.. ~
.........
; ; Williun A. SRAcx.
UnivasiIJ of Cclifanù. USA; Mic:hod M.I. SISCHER. Uaivcnity el H_.
USA; N. SMI1lI.Hanrd
Law School, USA ;
PoulPoIridt ST1lEEI"EN. o.-elWodd
Devdopm_lnoliane. USA; EuplioSUAJlEZ.QAlJION.
Universit)' ofMedrid.
Spain; L.V.11iOMAS.
SOIiJonne Uaiv_i.y.
Fnnœ; Germoin.TUllON.
lOCiolopl, Fnncc;AlainTOURAlNE.lOOioIop,
fnDcc; Anncndo URIBE. pt'Of.. _. Chili; Pet<rtJI11NG. Eaex Univcnity • UK; Canncn VEJlQARA. Univasilyof
Mcdrid,
Spain ; l'1c= VIDAL-NAQUET.
hisloricn. Fnnce ; Poul VIEII..ll. lOOioIop,
OIRS. Fnnce;
Ricbud VOKES. Kan
l1niwnily.
UK: KIZIIO YAMAUCHI. UnivcnilyofTokoi.J.pcn;
S.mi ZUBAlDA, BiItblId<CoIJop,
UK.
ANDALSO:
GWlfnnoo BARTOLD-1. Pral.... of Ihe Regioncl
of TOIa.ne. ILII)'; B.T_
BLACKSTONE.
UK;
AIbeno BRASCA. Pn:ci<Icn.oflhe Pn>vinoeofAora><>e.1uly
; Bcm.rd DORIN. Am_elFnnce;
Horald EDELSTAM,
Conner Amb .... dorofSwod ... : J.oq_
GAIl.J..OT. Bilhop of Evrw •• FR .... ; ÙlcillloGUERZONI.
Plaidan
el th. ErniglicRome... Jlecion. ILlly; Dr Sù ..... MAGNAGO. ",""idal. of South.TyroI. PftcMIaot of SVP. 1toIy; S. PA TUN. Govem .. of
The Ho_
NOlher\cn4s ;
R1NA~.
Mcyorel ModeN.luly;
An ...... SANGUINETIl.
A4hirc1, F .. nc.e; l'hilippe
TEXtER. Judge. Fnnoe ; Dr Uw Z1NGERLE ...... i.... of the T.."tin R.lJlOll. SoIIlh-TyroI.ILlly.
CoD.
v_
Mu.,.
~oIociA.
(Joy_,
A1f_.
THIS CA.\lPAIGI' \l,1LL CONTINUE UNTIL THE CULTURAL RIGHTS OF THE KURDS
ARE RECONGNIZED. PLEASE SEND SIGNATURES AND FINANCIAL SUPPORT TO:
THE KURDISH Il'iSTITUTE,
106, RUE LAFA YErrE,
75010 PARIS. TEL. 48 24 64 64.
Türkiye
d(j~manlarl
azdalar
-
Bölücilerin
Tercüman
1.7.88
imza
kampaoyasi 'emdinli'de 11 PKI'b
yakalandl
EE~e
Siirt'in
PKK'nmHS~~~~:=
yola dO$edili ma. yma basan bir ki,i oldC, bir ki,i
allt yaralandl.
. _0_
Hakklri'nin SandinU ilçesin.
de de, biri yarab olmak Czere Il nun haberine aOre, Olll&nllll.
HaJ BOlaeValilili'oc balb, S'Il\('
PKK militanl yakaland•.
da devriye aOrevi yapan 10_
lik kuvvetlm. oneeki aUn HatMAya. PATLADa
klri'nin Setndinli ilçesi ~U_
Muhabirimiz EIIlI. Bettuzl bolaesinde,yurda kaçak airiJ ya.pan Il PKK milium ile kac,dq.,n haberine aOre, Oneckiakpm
S'rnak'm Klzllsu nahiyesinden Il. GUvenlik kuvvellerinln
Dercei TRT Islasyonu iSlikame. "O.r" ihW,na alq i1ekafl\hk
line aiden All Erik ile Sail ErIk, verilmesiuzmne sillhb çalJ$llll
dahA OncePKK tarafmdan yoIa çlku.
dO,endili samlan maYlnabaSIl.
GUvenlik kuvvcdm,
Padama sonucu AH Erlk oIay ye.
rinde hayallm kaybederken, Sa- bir operasyon sonueu biri yaftIt
Il Erik aalr yarah olarak Cizre olmak UzereIl lerllristi-yakala.
Devlet Haslanesi'nde tedavi al. d•. terorisderle birlikle Il KaIat.
Ima al.M •.
nikof, 2 el bombasl, çok sa)'lda
prjor ve mermi de cie leçirildl •
YAKALaNA.
tertlrisllerin kimlik tesbiliiçin,
MILIT ......
çahlmalann sOrdürülduau kayo
T~rciimanDlyarbalor bUrosu- dedildi.
IIuk1lan kaI~rmas.lStCIIlyor.
Mcrlœzj l'IrIs'te bull11W1
KOrt EnstitO.O'aOa IOzde
"Mlletll_ ç.en"_ im.
la koyaalar 1IUIada, lraa ca.
ki dcvlct bqlwu .... Wr,
~yir
caki C1IIIIhurbubQi
A ..........
b.. bakani
at ~oABD
,
DI$ HABERLEIl SEIlVIsI
Orldye'dc Kürt kOltOrOnQo
(I) _UlmUJ lddiuJyla
Avrupa'da imza topJayaa bOo
10c:0 bir lcfkillt, ............
... B..... 1HII_" pzctesinia dOakO Ia)'llUll
bIr
illn verdi.
IlIam IÎI'ÎI bOlOaiOadc, çaInya imza ltUUana ISM ~
w Evrenacllasan H&kIar. Be-
T
aem.
yanaamcai
cIoIrultusuada
ha-
Iwya
Ile
caki
miUcnelâli UA1CMUlrQ .....
....... KeuedJ, WIuIe ....
... F_caki ~
PI_ MUI'IIJ', .......
MIaIrnM, BcIçib batuJIanadaa
Dr. Jo ~
ft lIcIçika,
ba_
Fraaaa. Iw,a, HoIlaada, 10pllcrc, AV\IIturya, I.¥CÇ, ABD
par\amcatollnaclaa Oydcr bu.
luauyor.
SOzdc "MI~
Çat
n"ya imza koyaa yazarlar Ile
1azetcc:i1er -aru.acSa Jora.
~
UUcrto Eco, Alu
Od..to PN, AllIcrto MotftIa. : .. M,...,lbroN "'.,
..
~
GtUIIIova.
cr buluau)lOrlar.
Tercüman
12.7.88
Bölücü li~er tü.kendi
Talabani, Irak. ile
anla~ma istiyor
A(;OAT, (A.A)- Kürdistan Yurtsever Birlililideri
B Sail
Celai Talabani'nin, Irak yllnelimi ile gOrO,.
meier yapt'II Olrenildi.
'Baldal'raki Kürl kaynaklara göre, gOrO$melerdeIrak
yOnelÎmi Talabani'den, silAhh müeadeleye son vcrmesini iSledi.
Talabaal'nin ise, baltmslzhk yerine, daha geni$ bir
muhrariyet ve Kendi koUuk kuvvellerini olu,turmak is.
ledili bildiriliyor.
GOzlemeiler, Talabllni'nin, bu iSleliyle haien emrin.
de bulunan ve "Ierorlsl, asi, rtJmc'1lc" olarak nileleit.
dirilèn kanul1 dt$1kuvvcllerini mC$n1güwnlik gUcOha.
hne dOnÜ$IÜrmek iSledilini savunuyorlar.
Talabani muhlar Kürt bOlaesi s.Dlrlannm, ba.
Zl petrol bOlgelerini de içine alaeak $ekilde geni$lelil.
mesini lalep eui.
Talabani'nin iSledili petrol bOlgeleri arasmda Mu\ul ve KerkOk de bulunuyor._ TaJaballi, muhlar yO.
netimin ekonomik baalmslzhluil garanti alnna aImak
amaely!a bu pelrol gelirlerinin Olonom bOlaenin ka).
kmmasi için hareanmasm. iSledi.
o
Irak yönetiminm ise, Talabllal'nin bu iSleklerini ka.
bul cdebileceline ihtimal verilmiyor.
"
Irak 'la hükûmel kuvvellerinin, aynhkçl KOrl gerillalanna kar,1 en son operasyonu acçcn nisan aymdà
Süleymaniye yakmlanndaki Onemli bir KUrt karargA.
hma düzenlenmi,li. Bu operuyonl1an sonra Talabanl
kuvwt\erinin tamamen dallldilt bildirilmi$
bunun
Talabani'nin sonu oldulu One sOrUlmU$IÜ. Aneak
Irak 'm prtlar elveri,1i iun neden Talabanl'yi s,kl"
lIrmakran vazaeçtili Baldal'ta merak cdilen konular.
dan biriydi.
Irak'lR düzenledili nisan operasyonu slraslRda
Londra'da olan Talabllnl'nin Once Moskova'dan, ka.
but cdilmcyinee Washinllon'dan siyasi sllmma isle.
dill haberleri çlkml$lI.
•
Bu haberlcre lOre, ABD Talabaal'den kuuy Iraki
daki eylemlerine son vermcsini ve ,Irak hUkûmeliyle
lor\l$l1lelcre bl$lamuml lstcmi$ti.
'
A~
t-"laraslRdakl
bu)Ortl$meleri haber
alan_lrak- yonctlmUIC, tepkisini diplomallk yollardan
delli, lClcvi~)onda yaYJPlanan bir siyui yorumda "1çIflerl •• mlldahale" $Ckiinde ifade elmi,li.
ve
r-
Tercüman
11.7.88
rf1armaris'le PKK militanl yakaiandl
Militanm Alman turist/ere at~ açtlgl belir/end;
Ahmet
KOCABEY
MARMARts,
Mu~la'nm
(Tercüman)
Marmaris ilçesinde $Ophe .Ozérine emili.
yet gOrevlileri tarafmdan
yakàlanan $ahlS, PKK militam
çlkll. Sahsm Ozerinde eie geçiriJen Belçika YaPISl tabanea ile. bir sOre Once Kardere
mevkiinde Alman.turistlerin
bulundu~u
karavana
ate$
edild.i&\ t~sbit edil!li. .
Gece devriye gezen polis
memurlan,
$Ophelendikleri
$ahsm Ozerini aramak istedi.
1er. Ancak "dur"
ihtanna
uymayan $ahlS kaçll. Polisler
bir saatlik bir kovalamaea:
ledi. Nergiz, Alman turistle.
rin karavanma ate$ edenin d.e
kendisi oldu~unu iliraf etli.
1961 Siirt Kurtalan
ilçesi
do~umlu oldu~unu
belirten
Cemalettln Nerglz, daha Onceleri PKK 'Oyesi olduAunu,
dan sonra kaçan $ahsl silâhl
ile birlikte yakaladllar.
Cemalettln Nerglz admdaki PKK militam, silâhm, iki
$arjOrOn ve 13 adet merminin
kendÙiine ait ol!lu~unu sOy;,
Milliyet
TOrk bayra~ml Ylrlnlaktan 3
yd cezaevinde yatll~lm, an.
eak $U anda PKK OrgOtO ile
'bir i1i$kisinin. bulunmadl~ml
sOyledi. Tahkikat çok. yOnlO
olarak sOrdOrOIOyor.
12.7.88
Federal Save/I/k, bir kadm mi/itan hakkmda tutuklama
emri ç/kard/
20 PKK'llya Alman .Iakibi
•
Tutuklama emrl çlkarl~
lan, ancak adl açlklan.
mayan kadrn mllitanin
PKK'nrnAvrupa'da ger.
çeklestlrdl(J1 çok saYI'
dakl öldürme olaylann.
da önemll roi oynadl(J1
blldlrillyor
• BUiant ZARiF
~
I B-1
.
• BONN
A~T A Federal Almanya 01.
mak üzere, Avrupa'nm Çelitli.
ülkelerinde gi.ri$tikleri liddel
eylemleri nedeniyle uzun bir süredir
PKK'ya ililkin yogun bir sorullUf.
ma sürdüren Federal''llalsavclhk,
dün terör eylemlerine kanll1g. sapo:
tanan 28 yalmdaki bir kadm rnili..
Ian için tutuklama emri çlkardl.
iSllÙ aÇlklanmayan kadm milita:
Tercüman
mn Avrupa'da PKK'mn gerçeklel'
tirdigi çok saYldaki öldürme olayla.
nnda önemli roI oynadJg. ve Alman.
ya'mn Wuppenäl kentinde ya$aalgl bildirildi.
Alman makamlan kadm militan
dl$mda liddet eylemlerini gerçeklel'
lirdikleri belirlcnen PKK ve bunun
destekçisi diser örgüllere uye toplam
20 kilinin da ha arandlg.m açlkladl.
13.7.88
bll$ka.tOrIO muame1e yapwr. Bu ~pic;
geiccck ,,!art '
bu milletvekillcrine, "Camai, turlst olarak &dlyorlar"
d.cyip .bll$lIDIZI çeviremcyiz.. ÇOnkO' bunlann geli$
amaçlan, 8Ç1kca 'le resmen, TOrkiyc'nin "lçlJlerine
müdahale"den
llll$kabir $CY deaHdir. Niyct. kOtO'
:olunca;.müsamllha
da ortadan kalkar. DolaYlSlyla,
,bu gelcCek oIan rniiletvekillerine TUrk hOkûmeti mOo.
nasip bir tepki gOstcrmek ve bir uyanda bulunmak
zorimdadrr. TOrkiye, istedikleri gibi girip çlkl1klan
babalarimfi çiftlili delildir.Sunu
icendiierine. anlatmak gei"c:k. AIDa bundim dolaYl, AT He mOnasebetlerimiz $ekerrenlC olacakml$, varsm olsun. TOrkiyc~
nin balt!lnslZbk ve egemenliAini korumak hiçbir mescleden ((aha az ehemmiyctli. deAildir. .
, Gen:k .Amerikan Dl$i$lcri Bakanhlt! çevrclerinde,
bu KOrt sorunu (I)
UTi.tdye, babe.enmn ' gerelr Avrupa Parlamentosu'nda
ile
' ilgili' .olarak Son _zan\lUfIarda' bir. "Sevres
çIftIltl datil"
.
AiltllI$mUl ....lâflChr.gidiyor. Bwncycn de sanaca" Id, ' 19M3 1984 Y.lllan araslnda
hkç\ leriir ürgülünün yiinelil'KK'nln
Avrupa T~kilal\
cilNinden olnugu snmlan kair yan!tan Amerika. Oie yandan Avrupa Paria. i
gcrçektcn böyle bir anla$ma vanhr. Sevres Ant!a$masl
Yöneliminde yer ald.glndari
dill ile birlikt, •. ~imdiye kndur
mentosu TÙrkiyc'nin bll$ma""Kürt IOrunu" di- . denen belge. tarihin çöplO~Onc al1Jml$. hukuken geaç,klannl. Sn. PKK üyesi oldugu ve leriir
ye bir mcsele çlkarmak için milan slVaml$ gOrOnO- ' çcrli olmayan bir kalt!t pa~mdan ba$ka bir $Cr de- "üpheienildigi
I11glll: Karlsruhe'deki Federal ?Iaylarma ka .. "llg. "üphesi
yorlar.
Aildir. Bir defa, Amerika,. Birinci DOnya' SaVll$I son.
Snvclh~m emri ile Wupperlnl
Ile yakalanan veya haklarm.
rasmm hiçblr ban$lm onaylaml$ deAildir. senato bun •
. Bundan bir ay kadar Once Amerika Dl$i$leri BaPolisi larafmdan
güzallma,
da luluklama kara .. olnnla-'
ahnn'g' vurgulandl.
rIO snYL'lmm 20'y" ç.kl.g,m
lann hepsinr reddetmi$tir. TOrkiyc'yc tC$rif (I) etmek
kahhAi yctkililerilran
pasaportu llI$lyan CelâllàlaFedoral Savc,hk yüksek
bildirdi.
bani'yi "n:smi" bir $ckilde kabul etmi$ler ve hatta
isteyen AT rnilletvekiUcrinden bazilanrun Olkeleri Sevsa\'cllanndan
Alexander
Kadm
PK K
""finin
bakanhkta kendisine bir de konferans verdirmi~Jer-:
res'i irnza etmi$ ise de, soriradan yine bu devletler LoPrcchtcl.
pazartC'!;Î günü
yakalanma:-u
i<;in Federal
zan'a imza koyarak, Sevres'in g~rsizliAini kendi im.
di. TUrk hokQmcti buna sert tcpki gOsterdi. Fakat bu
Knrlsruhe'de
PKK'h
kad,n
S.1\'c, Kurt Itcbmann'm
cu.
"Zalan He tescil etmi$lerdir. Öte )-aJdan, bu belgeyi Is- )iinelicinin')"skalant'P ile i1gi:' : mart.egj günü emir verdigini
tepkilere rqmen, Dl$Ï$leri Bakanhlt!'ndaki bllZl $Ii
hir
<lÇ,klama
yapnrnk.
ay...
de
açlklanl.
tanbul hOkûmetinin temsileHari irilza etmi~ isclcr de;
lar, susmasml bilmcyip, TOrkiyc'de bir "Kürt Utnh.,
bizim bildiaimizkadan
He. bu belge Istanbul hOkQAt"ndan .sOz edip, sanki bir.lIZInhk mcselesi varml$
'meti tarafmdan da anayasa çcrçcvesinee onaylanml$
gibi bir hava yaratmaya devam ettiler ...
deAildir. Yani yOrOrlOae mnulmaml$l1r. Kaldl ki, Sev •
. Simdi de Avrupa Par1amentosu'nun
birtaklm kores belgcsine imza koyan devletlcr de, bu bclgeyi onaymOnist rnilletvekiUeri harekete gcçtilcr. Bun1ardan bir
lamaml$lardlr, DolaYiSlyla, nereden bakarsanlz ba.
30 kadan. bir kornite ohl$twmll$1ar ve TOrkiyc'yc.
IèJn, Sevres diye bir belge yoktur ve bundlll\ dolaYi
..ö.... ola{ak gelip "Kürt IOrunu"nu Ozel 01arak inda, hiç kimsenin iddialanna dayanak olamaz. Meceleyeccklerrni$. SOphcsiz Türldyc'nin kapilan her
"tur!ste"'àçlkur
..l.llkin turistin llIIUICl gezmek, gOr- . , sele bu kadar basittir.
TOrkiye. birtaklm oyunlarla 70 sene Oneesine ge.
mek ve.el1enrnek olursa. 1I1rist bu amaan dl$1na Ç1k~
tirHmek isteniyor. HOkûmetin dikkatini çekmek is'tilt! takdirde. turist olmaktan da Ç1kar. 0 zaman ona.
. ,teriz,
Almanya'da '''esrarengiz''
dill PKK'1i
B
36
Milliyet 13.7.88
. Milliyet
13111[I['IIéÎlii
Slliil,
'
jiRT'În
'!Hm!H!HiHHiiHjjj:j'H;j!Hj!iH'H!HHHHm~ffi:'i:I'""'I'I';jjj;i';;I":m;;;::,!i'I!I~
'r"""'''''' ""'' ' ' ' ' ' ' ' l' ' ' ' 'II!:~!l:':' ' ' ;II!:::
___
30 militan eyleme hazlrtamyor
Mll.HA
Kozluk ilçaine
O\ailnüstü Hal Bölse Valisi
Hayri Kozakpolla, çal1llna)'l
doirulayarak, $unlan söykdi:
"Gin. dMMlzCbi.
erkeallllleriadc PD ..........
n111 lakaca 1kIJ. Ça..
un
kmnllClya luIeJar linli. Ça.qmada öIä ye ynlllIJl8 UIdo.da knin blJci yok. H.. anln ka-
baib Tumpü bucaiI YImIannda diin ...
erken saalleriodc IÜWDlik klMelleriylc PKK miIiIanIIn arasmda
batlayan ft &im bo,u cImm cdaa
çatijmada 13 PICK miIilam öliI
oIank de lIÇiriIdi. P sayIIIa militaD da yaralaach.
,
Saal 07 JO lIIIIanada bir IfIIP
PKK miliwunm cylcm baZlrbiJ
içindc olduklanoa i1~kin ihbar
alan aüvenJik kUVfttleri, Meleran
DaiJ'm Itupllllar. GüvenIiIc 8Üç1crinin "TnII. or' çainSina militanlann alqlc klfllllk vermesi
üzerine çal1llna ba$laclt. çall$ma
böl&esiDebdikopterle özel har~
tit timled lie komandl;6lilik1eli
iitdiiildi.iiSillah saatlèî;ïîdë.~
layan ye sün. karanncaya kadar
süren çaI1$mada il PKK militaßI ölü olarak de aeçinldi, çok sa)1da militan da yaralan(h.
~~
Emniyerte
Pli alarml
nedaliyle çatqm ........
Bu lib.. pnük
ItuvvetJerillliz
........ulan de ~
için oper1I1DISI
IT I
Siirfin Kozluk ilçesinde gece geç saatlere
dek süren çatl~mada bir erle üç korucu
ya~amml yitirdi. .
Hürriyet
Ç1kll:Çall$mada bir PKK'II mili130m ölü olarak eie aeçirildigl
açlkland ..
iPlE BoQU LOU
Mardin 'in Cim ilçesindeki bir
in$aatta Abdülaziz TImurta$ adh bir ki$i iple bogulmul $ekilde
bulundu. Ces:din üzerinde bulu.
nan bir nOlla "CeZISl balk lDab.
kemesi Imf .. daa verilmiJtlr"
yazlldl&1aözleodi. Cinayetin PKK
tarafutdan ~
olabilcœii öne
süriil~yor.
14.7.88
~-----~--
PKK'ya 22 saat Jumruiiu
Kozluk tlçesi'nin TuzIa.
oIay yeJ'inè hareket etti. ilgi.
gözü Bucagl yakmlarmdaki
liIerden liilgi aid!.
daglik ve kayahk arazide dün
sabah görülen bir grup leroOlaganüstü
Hal Böige
risle önce "teslim 01" çagrlValiligi, konuyla i1gili açlklaSI yaplld!.
Ancak leroristler,
mamn yapllacngml
bildirdi,
bu çagrlya al.e$le kaf1lltk ver.
Numan
BatCl'nm
Suon,
di. Bunun üzerine Pazartesi
Kazluk,
Bay!r.an bölgelerinœbahl saat 09.00 Slralarmda
deki PKK eylemlerinin
plansilahh çatlflTla ~adl.
Çatlf'
IaYICISI ve raili oldugu belirma böIgesine, Sürt ve Ditildi. Konuyla ilgili arqtlnna
)'arbalur'
dan lakviye birlikve operasyona
devam edilir1er sevkedildi.
Jandarma
ken, leroristlere
ait birer
Asay~ Komulam Korgeneral
uzun namlulu silah, el bomHulusi
Saym'Jn
yönettigi
balarl, mènniler. örgü~1 döçatl¥fta, geœ de klS8 aralikküman
ve lahrip
kahplarl
la ria sürdü. Güvenlik
kuv.
bulundu.
vetleri,
çatl¥fta
bölgesinin
Olaganüslü
Hai Böige
,çok gen~ bii' alanda olautuValiligi, dün. geç saatlerde
nu belirledi ve günepn
ilk
yapltgl 8Çlklamada, 24 saale
~klarlm bekledi. Günegin ilk
yakm' süren çallflTlada
ölü
Iflklarlyla
noktalanan
çatlleie geçirilen 9 PKK'hdan
bio
mada, ilk belirlemelere göre 9 rinin Numan
BateI,
digePKK militani ö1ü olarak eie
rinin ise Garzan Eyalet As.
geçirildi. öm ele geçen lerokeri 80rumlusu
"Rizgar"
ristlerden bqlanglçla
sadece,
kod a<Jli Ahmet
Görnü
01Sason olarak bilinen eraletin
dugu I>ildirdi.
sorumlusu
"Kaslm'
kod
adlt Nwnan
BatCl'mn
kim...(~çlklamada.
leroristlerin
ligi sapt.anabildi.
D.iger 8 1~'den
bu yana 9 güvénlik
PKK'hmn
kimlik belirIeme görevlisi ve halktan
17 k .....
çallflTl8larma devam edi1iyor.
olmak üzere 210plam 6 k yi
Çat1ljmada.
adlarl
açtköldürdükleri,
aym çall$ffi8da
lanma)'8n üç koy kOfucusuYMehmet
Yalçm adh jandarla bir erin IJehit oldutu ötrema onbqt ile Reaul Vanlt.
nildi. Olaganüstü
Hal Böige
Kemal
Türket
ve Süley.
Valisi Hayri Kozakçaotlu,
'man Hudak adli korucularm
çatl¥ftamn
bitiminden
sonra
hayatlarlm
kaybettikleri
bildün sabah erken saatlerde . gi8Ï yer sId ..
• Adnan GERGER •
ANKARA
ORKtYE'ye geleret kentlerde eylem yapacaklan öoe sürüJeo PKK militanlan içio polis alarma geçti.
Dogu ve GüoeydoSu Aoadolu Bö!gesi'odeki slmr bölgesiode en uç nokta1arda ve belirlenmi~ giri~ giizergâhlannda ahnao olajanüstü güvenlilc öolemlerioden $Oora PKK militaolanmn, yeni slZJna yollan aramaya b~ladtit belirlendi.
lrale ve Suriye'deki Icamplardao ~ Avrupa ülkelerine geçeo PKK militanlanmn, "Hem dikkati çekmemek, bem de depfre oImamail Içlu" Türkiye'ye, l'ralcya'daJcj Slß\f kapllarmdaa
giri~ yapmale istedilcleri öSreoildl.
.
Tiirk güvenlilc bfrimlerince eide edi1en bi1gi1eregöre PKK yöoeticileri taraftodao çizilen yeni girq güzergâhlanndan, 30 kipdeo olu~ bit militao grubuo cylem yapmalc üure Türkiye'ye
gelecekleri öireo~di.
.
30 Icipiik PKK'h militao grubuo Edirne'den "aormallJÇl Ja
da vatudaf"
gibi sahle pasaponlarla giri~ yapacalelan da saptandl,
Militanlar.dao bir grubun Türkiye'ye Istanbul trafiiine ka.
yllll bir plalea ~'Y8'll ye ismi belirlenen bir $oför taraftndan kallantlan bir olobüsle gireceii yolunda da bazI bilgiler eide edildi.
IO'ar 1cipJi1c üç grup haliode Tü~ye'ye geIereIt kentlerde cylem
yapmay. planlad.klan ye kaybolaÏ1 preslijlerini yeniden saila.
maya ça1I~l1klan öirenilen PKK mili13nlan için polisin leyale-'
Iclj,l duruma aeçirildiii bi!dirildi.
Emniyel Genel Müdür!ügü larafmdan konuyla ilgili olarale
bir uyan yazlSI aönderildi. Yaztda, $üpheli ~a1uslara lcar~1 duyarh olunmasl islendi. Traleya Bölgesi'nde göre\' yapan polislerin daha da duyarb olmas. istenen yaztda, slmrdalci polislere 010malik silahlann daitl1lmasl gerekliii belirtildi.
Alman islihbaral uyannca Trakya Bölgesi'ndeki b~la Ka~
plkule olmale üzere ipsala ye Aziziye simr kapdannda YoSuo güyenlik önlemleri ahnd ..
ruyoalara den. edccek. ÇallJma lamamla.dlklan IOnra IÇIklama yaplCaiJz. ~u anda y~biIccqimiz rakam saibkb olalDll.
Ölü miUla. iI)'\SI artabiUr _eya
çok Il da oIabUir. EIIDi oe T•••
teU biiIcesi.dc kol11C1l bulu •• amlkl •. EIuIi'I. Palu ilçftiae
bap AklNlal köyi.de iki YIIa.
cIata- öldiiltlll1iqtir. OIay. Iiyasi _öni
anshnhyor."
IKi KOnÜ OlOÜÎlÜlOO
Elazt8'm Palu ilçesine bag!.
Mbulul köyûnü basan PKK militanlan, 'Ha.1Ii Gi.
(3S) \'1:
Abmel Bozkart adlt iki köylü
yunlaSl kUr$una dizdi.
BIR PKK'L/ GlÜ
ELE GEçlRllOI
Mardin'in Kwltepe ilçesine
bagh Ye$i!yun bucaiJ, Mdoian
mevkiinde süyenlik kuYYCtleriyle
PKK'militanlan araSlnda ça\l$ma
14.7.88
Milliyet
15.7.88
BölÜCÜlere operasYOn
IGlüNEYoOOU
AÙdoIu yöraiodc son ciinlerde PKK
militaolan
eyIem haZJrhiJ
içinde SIkqtmltrtat yu yu çtkan çatqmaIar, diln de deYam etti.
lliDIöI ve Siirt bölcdaiodcki de-
iifik ooktalarda
ciiva1ik kaYVetIeri iIe PK)( militanlan ll'ISUIda çal1pIIIar siirerten, akpm wtlerinde SOD aylann en biiyiik operasyOnu Cudi 'Ve Cevizdiizii mevklinde
ba$IattId •.
Edinilcn bilgiye pe Bingöl' ün
Yaylaclcre iIçesi yaktnlannda giivenlik timleri ile PKK militanlan araslnda çal1lma Ç1kl1.A)'ll1 saatlerde
Siirt'in ~lrnaIt ile Emh ilçelcri karayolu araslodalci ÇalclfSÖiül köyü
iIe Kaymakam çqmesi yakmlannda
bir pup PKK militani mllnldl ve
gü.ailik kuvmIcriyIc miIitanIar araS1oda1ciçatqmada Astsubay RaaaZIII AktIf'in $dùt oIduSu, bir
erir. de )'P.raIaodtil bi1dirildi.
Ak$am saallerinde de Ceyizdüzü köyû ile Cudi daiJ çevresinde bü.
yük bir operasyonun ba$lal11dtgJbi!diriliyor. Suriye'den slZdlklan öne
sürü!en bir IlUP PKK militanuun eIc
geçirilmesine yöodilc
için Siin, ~1rtla1t ve Eruh 'tan komando birlikleri ile molorize ekipler sevkedi!digi belirtildi. Aynca ha .. karanr.
ken bdikopter1er1e özel timlerio de
slrn noktadaki Cudi daiJna iudirildigi bildirildi.
harem
--'""""!'ff
'l'
Milliyet
16.7.88 '
eSüper Vali Kozakçloglu: "Bir YI Ida
133 militan ö;.ü olar~k eIe geçirHdi"
panlkte ..---------
---------npKK
IGI
S1klDlIlanmlz .ar. 1990 yilina kadar bu sorun lU.
reoio arazi yaplsl ve cografi kOlullanoa, tertip .e
• DiYARBAKIR (Mil-HA)
müyle çözümleomil ollcak. Hndulla 0-600 melre
özeUiklerine gäre lertiblt a1111lfl1.Vatandq BII, leÜNEYDoGU Anadolu Bölgesi'nde, alaaraslDda buluoan köy\enle yqayanlar Oe bm mezrörlsl mi silunlllan vardJ, Örgüle arka arkaya büganüstü hai döneminin bir yllitamamlamrralarda iSlekler oluna, blfka yerlere Iskinlln düken, "süperler" bu süreyi degerlendirdiler.
yük darbeler vuruldu" dedi.
lüoülür, Öyle ki, babulDlluzan
mura kurmuI,
Süper Vali Kozakçlotlli, "Örgülü artlk biz kovaEn ücra kÖ$flerdeki ait komutanlarla ilf ballabizmel gÖlürmek gäçletlyor" dedi.
dlklanm ifade eden Korgeneral Sa)'lO, $Öyle dedi:
hyoruz" derken, Süper Komulan Korgeneral SaGAP
ORKOTOYOR
YID, "Küçük piyoolar cIegiI, katliaau stvk ve Ida"Örgüle kUJ1 taktik de&ilikligi orgaoize oldu.
Güneydogu yöresinde GAP'm tamamlanmaslyla
re edeo Uder kadrolar yok edildi" dedi.
Krllik böIgeIere yenl günnllk karakoUan kurulurpatlama olaea&ina dikkai çeken Böige Valisi Ko- •keo, 81dfi11k karakol1arda Jandarma SI)'l5I 8O-100'e
Olaganüslû Hal Böige Valisi Hayri Kozakçlogzakçloglu, konulmaslm löyle lamamladl:
lu, hassas noklalarda operasyona giderken bannçlkanldl, BülÜo bnnlan yapukeo, halka gcak Ylk"GAP ürkülÜcüdür. GAP Oe Güoeydogu, kalma, haberleIme ve ul~lm gibi önemli sorunlarla
Iallmda bulunuldu. 50lyat .e ekonomik soruolaIunma bamlesi yapawllr,
Yelld daiiliaum düzeokaqllall1klanm, ancak bir ytlhk dönemlde bunlannlD çözümlenmesllçin
ngrqtik, Böige Valimiz
lemek ve bürokrulyi ortadao kaldumak içln pek
nn kademe kademe ~Ildlilm söyledi. Kozakçloglu
Ue bürokmi rablthlda &flbyor, Tepeden inme taçok konunuo gerek parua1, &ereUe onay ba1oouolöyle konultu:
IImlliar Ue Idllenea sosyal içerlkli pek çok sorun
dan, ~nkara'dakl
bakaohklara .e '&eoel müdür"
iç güveoUk birimleri lek lek yenideo dûrabllhlda 8jdch."
,
lüklere baglanm8Sl, blfanh bir uygulamlCllllll gäzzenleoirken, slDlrbirlikleri de aym paralelde yeoi24 OST DUZEY YÖNETICI ÖlDOROlDO
Ierini bu konuda bagbyor. PIanJauaa blzmetln böige
deo leikilallaodlnlarak organize edildi. 850 km 'Uk
Bir ydhk dönemde, lerörle mücadelede bûyük
valiligi klp58lDlllda, böige ÇlplDda planlanlDlSl, klt- ' mcsafcler almchilm kaydeden Korgeneral Sa)'ID, ko.
iran'Irak .e Suriye bududu bayuoca çok yönlü ahordineÄ
.e
lerasi
öogörülmelidir,"
nan gü.eolik ledbirleriyle bu geçijleri sindirmek
nU$masml löyle s'ürdürdü:
mümküo oldu."
"Örgüle büyük darbeler iodirildi, Küçük piSOPER KOMUTAN: "PKK, DI~ MIHRAKlAR
Bölgede köy koruculugu sisteminin yeniden eie
TARAFINDAN YÖNETILlYOR"
yonlar degil, kalOlmll" st.k ve idire eden lider
ahndl&im belirten Kozakçloglu iunlan söyledi:
kadrolar yok edillnce, örgülün all kadrolan panik
Olaganûstü hal kapsami içinde, geçen )'II olUl" Plaolt operasyoolar sooucunda, örgüle Iunal
ve korku lçlnde kalch, 14 ci.mnda ült düzcy yöturulan Asayil Jandarma Kolordu KomUlanhil'na
alanlarda öoemli darbeler vuruldu. Bir ydhk dönelirl .e merku komlle üyes! ölü olarak ele geçigetirilen Korgeneral Hulusi Sa)'lO, makamlnl adenemde 133 miUlan ölü olarak ele geçlrildi. YargJ
rlIdi, LIder kadro yeliJmcs1 kolay degil, 7 ydda ye.
ta daghk ve hassas böigeiere lailfken, yllb~ml da
organlanoea luluklanao ~I 58)'1SI 3S4. Halen
çal1$ma bölgesinde harekâll yöneterek geçirdi. Bir
lifdrlllyor. Örgülün eo çok geeèytkuDlochil ch'J<gözalllDda Ise 56 kiil bulunuyor."
kale abnarak, geceye hildm olnwruz sagJanch. HaYllhk görevin 10 ayml en ûcra karakollarda timlerISKÂN DPERASYONU,
le birlikle geçiren SaYln'a "Uçan Komutan" adl
reUt konlrolü le« .e gändüz. IÜveuDk kuvvelSüper Vali KozakçlOglU, 1.40 noklada gûvenlik ' laklldl.
lcrInIn InIsIYIIiflDe ceçtI. LoJIstlk destek kesildi, lkkarakol yaplm çalilmalanmn sûrdûgünü bclirterek,
Korgeneral Sa)'ID, olaganüstû hal döneminin bir
mal yoom ber ookllda konlrol alllna a1lmrken,
"Hassas noklalarda bannms, oJlpm, blberlefme
)'Ilhk degerlen.c!irmesini yaparken, "M81laDlar, yö6rgüllln .kllDanchl1lÜ.zergibllr
bell~eodi,"
--------PKK'yl
IK I
UZEY Irak'ta bir Kûrt
devleti kurmak amaclyla
Irak yönetimine karll gerilla savaii yûrüten TaJabaoi ile
Güneydogu Anadolu'da terör fa" ' ...sur d-uren PKK arasm.
al.'yeuenm
.
d a k.I d ayamlmaYI, k Irma k' lçm
T-ur k'lye, 'je I ra k ya k m b"Ir Ii b'Ir l'Igine girdi. Irak'ln Ankara Bü-"'kJU
elçisi Tank Abdülcabbar eeval,
cMilliyet'e verdigi demeçte, iki ülke
Tercüman
PKK
dâvâslnda
1 idam8 müebbed
I\'ARBAKIR,
(A.A.)D Diyarbakir
Askeri Mahkeme.i'nde karara baillanan yasa dlSI PKK OrgOIOyie ilgili S3
samkb (di! Grubu dâvâslOda,
bir samk idam, 8 samk da
OmOr boyu hapis eezaslRa
earpllflldl.
Dâvâda, 21 samk
beraal elli,
13'0 lu(uklu S3 samlllR ka(,Id'lll dOnko durusmada,
sOz
iSleyen lu(uklu sanlklardan Ibrahim Malair, iki gOndOr acbk
38
arasmdaki iibirligini açlklacù,
PKK - TaJabanl daYl!llllmasmID
ardl~da S_uri~erejiminin oldugunu one surdu.
Irak Bûyükelçisi, sava' y ve
PKK - Talabanl dayanllmssl kodak'
nusun
I sorulanlDIZJ 'öyle
yay
mtladl:
Soru: "Balbakao Ö"zal, Iran
He Irak araslDdaki savqlD soou-
,am
kl$klrtlyor---------
na aeUndijl kanlllDdl, slz ne dl.
yonuouz?"
Ceval: "Son zamanJarda cephede meydana gelen gelilmeler
iran'a Irak lopraklannda bannamayacaiIm göstermi$tir, Biz de
sav~m.sonun.a geldigi k,an,lSInda)'IZ, çogu gende kaldl.
Sorn' "Ge el Sekrete ,.
01
bir giriliml varn IDI?" nn ye
Cevat: "Genel Sekreter elinden geleni yaplyor. Ama !ranhlar reddediyor. Zaman kazanmak
istiyorlar. çünkü dünyada saygmhklan kalmadl. Halklanmn bile
kanml emiyorlar, Böyle bir rejim."
"TAlABANI-PKK ISBIRlIGi"
Soru: "Talaban! Ue PKK araslDda ilbirUgJ bqladJ, SWn bu
kooudakl IslibbaraUolz nedlr?"
.' .. Cevat: '~S~l1!'~,~iLP'{O!P~q! _
imzaJadIlar zannediyorum. Talabani sadece PKK He.degil bölgedeki türn kirli kurulullarla ilbirligi halinde, Suriye rejimi de bunun arkaslDda,"
Soru'. "Tu"rk bu"ku"meli ile
PKK _ Taiabanll'birU"ne
kl'"
'f'
temaslnlz var au?"y ' 5'
aym zamanda da bu misyonunu
taraßardap biriyle ekonomilc ve siyasi iliikilerini seli$tirmek için kullaruyorsa biz bunu kabul etmcyiz.
Turkiye ve b8(kasl olsun fark elmez. A ra b u Ilk
ucu u yaplp, çtkar
., ak B
k b I 1m' 0
salS'am ... unu aue
IYruz. "
Ce va.l' ,,' m.zaId'"
a .lgImlz. b'If
protoko.1 v~r:_~uvenlik dahd her
alanda Ilblfl.l~ yaplyoruz. Isuh.
baral alllVen$1 y~plyoruz. Kan~na. karll ~~Ienlen ortakla$a taklP.
edlYoruz.
,
Soru: "Peld, Türldye'lÙIIla-"
rafSllbk poUtik8Slnda blr degijlk-;
Ilk oldu mu Iizce?"
'
Cevat: "Evet.Türkiye larafSIZ... Birçok ûlke arabulueuluk
yapmak istiyor, Eger bir ülke ara.,b~lucu!uk misyonu ûstlçniY9f ve
23.7.88
ßürriyet
'grevinde olduklanm belirterek,
"~nhurfa
Cuaevi'ndelU arb-'
d~la"mIZln
~
!!ç!II!;&!"C"ini des-
lekliyoruz.
iliz,ck açhk lIrevln~~iz \oe .d,~m. ~~iz,"
deih. Bu mada mahkeme heyeli,
saniAIR sOzlerinin dâvâyla i1gisi ohnadlAlO1 bdinerck, samAIO
konu~maslOl engelledi.
Klsa bir aradan sonra ka rnnm ac;,klayan mahkeme heyeIi, 5amklardan
Ib'rahim MalItir'i idam cezasllia çarpllrd,.
TUluklu samklardan
Mehmet
Adlbrili, Hnll Ad.belli, Meh'mel Çaib, Ahmel Karallöl, Bi~'
sar Hazar, IIlld Cftur, Ömer
Aba), HÜse)'in Geur'i
Oncc'
idam celimna çarllllran :nahkcme hcyeli, oaha sonra harifleik; scbcllicri gözOnOnoc bulundurarak,
bu CC1.aYI OmOr:
boyu hanse c;evirdi.
Milliyet
23.7.88
PKK davasmda '1 idam
".'
DIYARBAKIR 7, Kolordu Askeri Mahkemesi'nde
1986 ydmda'b~layan
S3 sanl!,h PKK-ldH grubu
divasi dün karara bailandl. ,Mahkeme, bir samga,
idam, S'ine örnürboyu, 23'üne de 3 i1a 24 yd arasmda degilen aiIr hapis eeIasI verirken, 21 58mg.n da bcraatini ka-:
rarl~IJrdl, Davanm dünkû durulmaslnda Karan açlklayan
mahkeme heyeti, S8fl1k tbrahlm Malpr'i idam teZlISIIIa, HI-'
vil AdJrbeDl, Mebmet Çllb, Ahmet KlralÜl, Blftr HI-' .
ur, Halef CeslIr, Ömer AblY. HüRyla Geur i1e Mehmet'
,Adlrbelll'yi ömürboyu hapis cezaslDa rnahkûrn etti.,
'
20.7.88
PKK'va.
Ankara
,darbesi
NKARA,
(Hürriyet)
Dogu
ve Güneydogu
A
Anadolu
Bölgesi'nde
darbe
'üslüne darbe yiyen 'bölücü
,-PKK 'örgülüne,
bir darbede
'Ankara'da
indirildi.
KlTsal kesirndeki b~f1S1zhklafl üzerine büvük kenl.
lere hune kararl élan PKK'nlO, kanh eylernler pIanIadill' ortaya ç,karlldl. Ankara'da 30'u a~klR PKK rnili'
tam, suç unsLiru araç ve ge:
reçle.riyle birlikte Y!l~ala~dl.
,
HürrÎyet 21.7.88
DIlMI;)1T~i:,.;,~'
•
I LnmL.:Jml
....,.
t
-
vA ••
--'
pRla.1 SAKlADUR
B6lücii
IULLaIIn
I
örgüt
PKK'mn
8tnIteji
bekleyen
24 PKK
ilrittltinlD te8pit edi1metdnden .----.
to .ün triirdüriilen opel'U)'Olllarda yaka-
huuWdanna
Ankara'da
iiiêPiiiïri
ie1jifiiitäii_~
•=,:~:="c::r'~:
eytem
militant
..
için ~ndan
talimat
baslna gösterikli.
PIO('1Ift
NKARA.
A
B'ö1üc:ü PKK
buyüklèirlerde
(HilrrI)'et)
-
ryatakCllara sucüstü Jl
\.
-- -- - - - - - -Öldürülen
leroristler.
22 PKK'hYI ele verdi
plen bil,iJerden ~
Ç1kan Ankara
Emni)'el' Mildürlülü Si~
l3ube eldp1eti;. pœ JÜndiiz
IÜrdürdUkleri' çahlmaJarda 4
mililam. M.I~
8eIIltinde
duvulara bildiri. ~t".rken !UCÜMÜ yabladl. Abnan
iladeler dol"!I"-,,«!.'
.~
urmalan derinlenleane .. rdii~ eki~\
yi.!'l! .M.I~
IImIUndclll
~
~t
eVilit'
.bulun y.pttl.r .., ßu!<tnd.
PKK ~tüyle
.!.,i!i .l;Ok 11&ylda dökl!~~
0~1.ü~. ~kara "'VI. orJUwn !1~"~
.(nnniar. Y\' ~yla
Ikl BIla"'1 \'t' .-bu oi!ahlara
"Idi ' .il mernlll'l' l',., llCl;lrl '.
Öle yandan. be)'inleri y'kanarak ÖfJlüte bzandlfllan
militanlarlft. ~rik Y@ pralik
etilim yapmak Ü7.l!re A1manya'ya
,önderilecekleri
ölrenildi.
PKK Ankara kanadlftJn
çökl'rlillTlP!lÏndPn lIO/lra. Is'tanbul'da da opl'rllMyonlarJn
~altldl~1
bildirildi.
YalakÇlIn Suçüstti
IYARBAKIR.
ITerci-
D
OIaAanOsto Hal 80Iae Valilili'nin
lturulU$unun birin-
ci yrldOnOmOIlO doldunnas.
sebebiyle bir buln toplanllSI dOzenlqen
OIaIanOstO
Hal 80Iae Valisi HIl)'Ii KoDIIçIotI .. boIae oIaylanmn
I ytl"k bilançolunu 8Çlklllcb.
~II 'IJMàtlb-
... ~~.,.
IIIr,~~""""1re-
...
HIIJ'I ~
BOIae
Vali1iIi'nin kurulmasay18 boIledeki oIaytann
aicIerek
dO-
...................
~
raizIIII lçIlIlIe .......
ço-
.............
"'8m
nIUI
allri pair
IIdlld
bir .,.......
Ba
daqk.,... JiJeœtI.I. 1IaberIq_ l.kIru...... ,..
w ai¥ftlllk ~....
d k
II Ian ~
lIIIdIrn ,...
.. ~
,..-"_
.....
Ba
.,. ... - Ile 1er6riI. ell Ua
rd."
$eklinde
......
t.r. Soll bAr ,.. IçllIde
bIIIpde ,.,..
~
1566 klti ,.nia.•
114'1i .m.at
IMrak
316' .. t.taklan-
Vati
~,
blMaede son bir
yrl içinde tcr&te yapdan mOcadeIder lOIIucunda ekle edi!en b8$uIlUln çok oIduIunu
...........
belinerek,
M.llkemesi'. 19 k,,1 Ink
konuscu.....
dedi.
.Iandl.
Tercüman 20.7.88
ral(aland ••
!~~=
=e:::
.Ia..........
... ac.... ~I
.
Vaklll.nanl.rdan
MardIn'dl'
6'Blrun PKK "oehir Iutmhemite.i"
oluflurar.k,
ai" olUfturduklàr., Çl!Iitli taPKK'ya yanllm Y\' yalakhk
rihlerde .D~r.ik'le pullam.
ikleri belirlenen 22 ÖrlÜl Y.PIP blldm dattlllklar.,
.. 'nin eylernleri lIÇ1k1andt. bombab lIÜ8Ü wrilmit P!Ift~ Olatanüslü
Hal Böl,e
kart lISlIklart Y@ Derlk IIçe
Valiliti'nden yaptlan 8Çlkla- Jandarma Bölük Komutanmada. 14 MaYUl'ta Derlk'in
btt Y@ Emniyet Kom.Bayrakh Kö)'ü'nde ötü ola- liti'ne .. lebr. ile Etibänk Fœr.k eie leçen 7 terorÎslin üze- e.l :r~'nde
lOygun bazlrr~nden çlkan nollar deierlenllil IÇJndebulunduklan lIÇIkdirildi. Düzenlenen operllS- Iandl. 2 maner, 2 tabanca. 1
yonlarda. PKK'y. yardlm Y\' tel8izle )'akaI8JU!l'. lIlIinklar
)'alakhk yapan 22 kiti yaka. lIlIvClhta 8Pvk edlldt.
(hba) "lSehlr KOo
22. PKK efk.rasi
kuvwtlerince Mardin'in Derik ilçesi w çevresinde yapllM arama' w operas)Olllar sonucu
PKK'h 22 ki$i yaulandl.
.• Ahnan
billiye
lOre.
llayrak-I" GpelUJOftu ad.
altlnda ,Own6k kuvwtlerince Derik \oe kll"k atalllnda
yakl8$lk 10 IOnden ben sOrdOrOlen arama w operasyon
sonucu, PKK Ora010ne Oye
olM, OlIOIe yarcbm w yatakhk yapan 22 ki$i yaulaneb.
.
"hl'
~
bant birimlerine
Öl'JÜtüniin
de eylem
yapma karanm aJm.mdan
IOnn, Ankara'd.
yapdan
openayonlarda yakalanan U
militan dünl)_na Pterilcü.
Ankara Emni)'el MiidiirlüIii Siy.. eube'den yapdan'
.ttklamada y.k",k 20 liindür airdiiriilen oper_yonIarda yakalanan militanl.nn
Ankara Öl'JÜt.llenmetini tamunJadlklan Ile eyleme pçn"~ ";in yurl dllJlndan talimal bekledik"'ri belirtildi.
(bX' VOlllani. l,'C,k .. Yld.
.. .. .:.~ dök' uman
..
'k' 'I-L
Ol'Jtll
\'t'. I BI ...
cko lll'C;irildiAi.örllüLÜn Ankara M
..rumluMu Mehmet
Nur!'nin dl' vlIkalanclill hil.
dirildi.'
PKK lideri Abdullah
Oe.lan'Ift bir MÜreum". "1.tenek büyük oehirlcrde de
eylem yapabüiriz." !<Özün.
dm 1IOßf8 Tl'mmuz haljlnda
Ankara'da bir di.i Upl'rB"
:0"'" hllljlallkh. ~:mniyel ÏKlih.
DIYARBAKIR.
••• )- GOwnlik
.
$ulll811 lGyIedi:
"I.., ft 1_,..... GIrt-
.......
H" ....
~t
315 __
....
__ eleaeclrle.
---iii .......,.
Ba -leriiriIa ..,..
,.......
133
.....
'"
' Irf-II_
dea 1eIII. oba Ile IldtIdlr.
Ba .,..
.. aiftIIIIIt &içIerhrdeII 50 kiP _
..... 71
,.........br.kIP
klti de
...... iIaIlif, "
167_
,an-
.akta.
&6taI..... ........
Dnlet
Gift.Uk
Save.".""
edlUrIIea, c.
Ise
167 klti led edll""tlr.
YhIe
arun. w operasyo.lar w ÇIIll$tllalanla sillh w .. Ilhlmmat
173 adet Kalas'"
Ilol
19 ... G-~ AYerOi,
71
431 prjOr. 14 R.
Ink n.e&I. 110 el bombas ••
151 gllrip kulM. 179 dl.a.11 "'._
•• lelslz.' I adel
M-16. 15 adet G-I. 52 ta.
I.la sillh. 15 bin
.n....
237... çqllll mermi. 13
adet rolletat ... 33 rolletat ...
mennlsi. 6 tüfell bombasa,
811 adet rllll)i. 9 "'Yln Ye 24
adel
dÜrbün
el~
~lri ..... t1r.. dedi.
Milliyet
25.7.88
PKK ALARMI
ISTIHBARAT SERVlsl
ml KI( militan1aruun
bayram~
da asterl birlit ve tcsislerc yönclik sabotaj yapabiIeœii yolunda bazJ bilgiler cdinilmcsi iiurinc, içi¥cri BakanhgJ bir
.genelge yaymlayarak özct güvcnlik önlemleri ahnlll3SJDI islcdi.
içilleri BakanhSJ ile I. Ordu
KomutanhSJ tarafmdan yaymlanan genclgcde, PU militanlanrun bir sürcdir scssiz talchklan belirtilerek, .. Asker! ICliJlcft 111wyonel eylcmlcr dizcalcyeftk
scsIcriai duyUrabiIeœkIcri bIIdiriI-
•
sai kesimleri ile Olaganüstü Hal
Böige Valil@ kapsanuna giren diger iIlerdeki -duyarh bölgelerde
JUrtl3llann bayraffil huzur ve gü.
ven içinde geçirmeleri için gerekli
önlemlerin ahndiiJ ögrenildi.
ÇADIR KARAKOLLAR
Iclslerl Bakanll{II, PKK mllltanlannm
bayramda
aslerinde, sagitk merkezlerine. pokerl blrllk ve teslslere
vönellk sabota]
ey1emlerlnlis ve jandarma karakollanna yö.
de bulunacaklanna
IIl$kln btlglleredlnllmesl
üzerlne
nelik saldm düunlemeyi planla.
özel güvenllk
önlemlerl
allnmasllçln
genelge
vadlklan sap.andl.
Vlnladl
Suriye smm b3jL1 olmak Ùlere
miJtir" denildi. Genclgcde girili- unleycce8i yolunda ahnan istihIrak ve iran smlr kesimlerindeki
baratlar
ùurinc,
SuTiye-lrak-iran
Iebil.ccck saldir. ve sabotaj cylcmgüvenlik önlemleri arttnhrken, iç
slDlnndaki olasl S1zmalara talll
lerine k~, öul güvcrilik önlcmkesimlerdeki stralejik bölgelerde
yogun önlcmler aIlDdiiJ belirtildi.
leri a1lnmasl istendi.
de önlemlerin yogunl31unldl8J iz.
Bölgcde güvcnlik kuvvctlerin- . leniyor.
SINIRDA YO~UN ONLEMLER
Mil-Ha Diyarbakir mUhabirce dùzenlencn son opcrasyonlarGüvcnlik birimleTinin Olasl ey.
leri FaduDab Bulullekin-Slraç
da cie g.çcn örgütscl dokümanlemlere kalil sürekli alarm duru.
Çahk'm bildirdijine göre, PKK Jar, sai olarak yakalanan militanmunda olduklanill belirten yètki.
militanlannm
bayramda saghk
lann sorgulamalanndan edinilen
liIer, bayram günlerinde daha da
kurul~an, polis ve jandanna ka- bilgiler ve a1man istihbaratlarda,
dikkatli olunacaiJDI bildiriyorlar.
rakollanna yönelik cylemler dü- PKK militanlanDln bayram günHakkâri, Siirt, Mardin'in kll-
Milliyet
29.7.88
Yetkililei, Türkiye-(rak smmDIn S3IJl ve da8hk kesimlerinde çadll karakollar kurùldugunu, Cudi, Herekol, Tanin ile Cabar daglannda ise özel harckât limleriyle takviyeli güvenlik birimlerinin
geœ gündüz arahkslz olarak devriye görevini sürdürdüklerini ira.
de eltiler.
'
Güneydogu Anadolu' da son
zamanlarda güvenlik kuwetlerince
pelpele gerçekleltirilen seri operasyonlarda PKK'nm askeri kanadl ARGK'nm üst dùuy sorumlulannm da aralannda bulundugu çok saYlda militan ölü olarak
eie geçirildi. Bunun üzerine, örgüt bu kez büyük kent merkezlerinde, özellikle üniversite gençli.
&i içinde örgülJenme raaliyetine
a8Jrhk verdi. Aneak, balta Ankara olmak üzere güvenlik kuvvetlerinee böyük kentlerde de son
günlerde gerçekleltirilen bir dizi
operasyon sonueu örgütlenme
alama~mdaki çok saYlda SCl1lpa.
lizan 9akalandl.
Ö rgüte ve taraftarlarina moral vermek amaelyla, PKK'nm
ilayram günleTinde glineydoguda:
ki kllSal kesimlerde ses getirebi~
leeek bir intihar eylemine kalkl-:
labilecegi ihtimalini gö~den uzak
IUlmayan güvenlik birimlerinin,
bayram süresinee alarma geçirileçegi belirtiliyo~.
Hürriyet
~.
I
.;'4:~$:'~;~>~
..~'\
Bayramm Ikincl gOnO Diyarbakir Ceza'evi d;~I~d~, SOY~d;' tutmayanlarm,
da gO'lJ~ Isteme/erl Ozerlne çllcan o/ay/arda (Ostta) D/yarban;r aSKI Be/ed/ye
B8~i(8tl'
Mehd1
Zan.'nm ,,~/ Leyl. Zan. da (lOza/tma a/mdl (kOçOk fotol1raf).
.
Diyarbakir buzursuz
•
Bir grup tutuklu
yakmlnm
sovadIan tutmadlQI
gerekçeSlvle
açlk
'görüse
aimmamasi
üzerlne
Dlyar.
baklr{;ezaevl
önünde
ta$1I-sopali
çatlS'Tla pktl
. .
, . - DIYARBAKIR, MIL.HA
rnliYARBAKlR
Cciaevi dqmda bayramlD
~
ikinci günü tutuklu yakmlan ile güven_ lit güçlcri ~mda
ÇIkan çalijmada biri
a8Jr üç polis mcmuru yaralandi, IOO'ü 3lktn kiii
gÖzaluna allOdi. Gözaluna almanlar arasmda,
Diyarbakir eski bcIcdiye b31tanlanndan
Mehdl lau'Dln
qi LcJla lana ile 2S kadiDin bulundugu belirtildi.
Olaylar, soyadlan benumcdigi için bir grup
tutuklu yaklDlrUn apt gö~
ahnmamasi ÜU'
rine ptu. Tututlu yakm'.an ve güvenlit yctkilileri arasmdaki larIijma ça~maya dönÜllü. ~
kadar IUluklu yalom !al ve sopalarla güvenJit
güçlerine saldlrdl. Güvenlit güçleri, talahahil
10
28.7.88
dagltmak için havaya uyan aleli açu. OlayJar
slrasmda güvenlit güçlerine ait ball araçJar da
tahrip cdildi ve carnian kmldi. Kalaballt, taItviye güçlerin. gelmesiyle daiJulch. 2S'j kadin
lOO'ü 3lkm kili gözaltma allOdi. Olaylar üuriilC Diylfbaklr Cczacvi'nde 3Ç1k görù! iptal cdildi.
Olaylan izlcyen gazctcciler de engellendi.. ~~- .
dolu AjanSl muhabiri, Çevik KuVYel Mudurlugü nizamiycsinde bir süre gözctirn a1unda lu:uldu, apk kimli8i a1lOdiktan sora sahverildi.
. Dlyubaku Cczacvi'ndeki olaylardan sonra
SUP Genel Setreteri DcaIz Baykal'ID durumla'
ilgilendi8i, Erdck'ie talilde bulunan Adalet Batam'yla lemas turdugu ögrenildi. Dlyarbalu"
da bulunan ANAP MilIClVekili Nmttin Ydmu
de gÖ~IDdakilerin
bir an önee serbesl blrakllmasl i{in il yönelicilerine b31vurdu. Yelldliler,
gözaibna ahnanlann sorgulanmn tamamlanma.tIdan sonra DGM'ye sevk cdileœklerini bildirdiler.
Güneydogu da egiiim draml
r
retmenine
ihtiyaç duyula"RT, CINAR (hha) Güneydogu Anadolu Böl- _ cakttr."
g".;'nde okulsuzluk had .. r.
GöçERLER
DE
haya ulw;tl. Bölgenin çogu
OKUL Isr1YOR
yerl~im birimlerinde bin!l!rce
çocuk okulsut\uk yüzünden
Hayvanclhkla ugrw;an ve
egitim ve ögretim göre.myor.
göçer hayatl yw;ayan Be:
ritanhlar
Agireti, çocuklarnun
Siirt il merkezi. i!çe ve
da okula giderek okumalarml
bagh köylerinde 480 i!kokul
istedi. Çocuklarmm cahi! ola<Iersliginin yapllmasl gerekti:ak yetÏ¥nesine.üzüldüklerini
:~rr!~.:'s.iirrte. ~~-:~
;;';yleyen. &ritanhlar,- 6O:~:'
'Çoêugun okula' gideilie:.lIgml
cugun okula gldemedlgml
belirten MEGS Müdürü Yusöyledi!er.
suf SadIlr,okultarm
hizmete
1985 y.hnda
Clnar'ln
ginnesiyle ögretmene ihtiyaç
Moltapolat Köyü'ndeki
evduyulacagml 8Çlkladl.
lere yerlegtiri!en Beritanhlar
Agiret
Reisi
Cevher
UçucU,
MEGS Müdürü Yusuf
~yle kon~lu:
"
SadIlr, ~yle kon~tu:
"A!jiret reisliginin yaN
"Etitimin
daha iyi imSlI"Il köy
muhtaJ"bttm
cia
kânlara
kavugmasl
için
yapl)'orum.
Yerlegtitimiz
480 ilkokul dersliii, büyük
kÖycle ok~ _bil.!8S1 yapt!.
kÖylere ortaokuf,
Uselere
~.
Koyumuz, 105 haek bina, spor saJonlan, (it- neli. Okul binl\SllWt olmarend
yurtlan
yapt!maSl
R18Sl
sonucu 60 ~rencigereklidir.
Halen 19 bin 100 mizin
okula
kay.t1ar\D'
çocuk
okula
gidemiyor.
yapùrarnacbk.
Okul binasI'
Açt!acak okullarla birlikt.e
oldutu takdirde
ötrenci
500 ilk, 190 cia ot;Uokul (it- SByrS1 :/OO'ü bulacakt>.r."
_
S
.loa
Tercüman
108 Amerikall'
Dogu'da
ne yapl,or?'
AIr! Doll çevn!Sine~en
I{)()
A merikoll 'don ID 'u tJnceden
"St1krnCll!r" çlkll.DilerlerininÇtlI~molor! ise lokip ediliyl!r
VIl_z
POI.AT
A.'iHINC."1ON. CTftri_nlTürki)':'dé her ~d ilri
a,.,.arma. i....'CIcmc )"rmak 'c film \-ck!ßCk htc:yca
Amerikal"ar'in
S8)'ISI,idcrck a",~r. Ain Dai' ba$Ia oJ- •
mak 0ZCIe Amerikal"ar pllikle
mUZClcr, ar~jik
w:
larihi ~Ie
af$ivlcrlmîa: ~I,i du,u~':'r:
~~nun yanl-,
Sllll ha)'ftn bilimi w:ya klaSlk TOrk mOzilinl InceIemc)':
.idccd;lcrini
~ler
de var. TOrki)':')': ,itmek isleycnlmn bOyOk boI0mO OniYmile \~ndm
oIu~.
Bu
,d da yakla$lk 100 Amerikab. TOrki~'de Alrl ~
ile
.rkcoloiik.
larihi. icoloiik \'C sosyoloJlk konularda ln.«-
W
29.7.88
Ianc. U1I$IInu. lwI yapma w: film cck- ,ibi
r.. Ii)U-
5 bin güvenlik
görevlisi vazifeliydi
"
bildimd YOrk hOkülIlelindm izin
.Id ...... Aneat )akla$lt 10 Amerika .. ',. da saklnea" bulunarak iD.. oailmcdi. TOrki)':'d.c bu fuli)':Cladc bulUftmak
Balw*r kunIIu "-'
~
07.cI iDna1ma1an acrdi)"Ol'. Sadcce Ain Dail'ncIa incelmIc bulunacaklannl
PKK'ya'
islcla,.......,..,...
lerne yapmak ha~
lIlihmandar vcriliyœ AmerikaIII.r Olkclcrine cUlndOklcn I0Il111, TOrk lmIsikiliklcrine
yaplIklan call$11l11 île ilaili bim I1Ipor SUNl,or!ar. Aneat
bu onIann scrçdt ni)Uini onaya IroymasIna )':C.nï,or. Ilmi
.11I$lIrmalann yanlSll1llurist oIar1Ik TOrkï,c')'C aitmck isIcycn Amerika .. saylSlncIa da I0Il )'dlarda oIdulcça boyOk
arll~ ka)-dedildi. Turizm .. -cnlelcri bunl.nn bir b6101ll0nOn 6zdliklc 00Iu Anadoll boIsnini Ien.... ctliklcrini s6y....diler. Vine son ,diarda Türki)'C'dclti Amerikall diplomallann da Datu boI,csinc vk Mk ,iniklcri
bilini~r.
I\ra~lIrma ).. ,....Iar .11I .. ncIa Iarihi cscr kaça~'''II.
b6lik.iI raali)'CIlcr •• ,wi boIldnc ilai '"C" dini raali)Ulcr yaplIL1a.. INlil cdücnlere de I1Isllan .. d.,. ycckililm.-c: bclirli.
li~u~
.
,'lImi ara".rma. h1<.-clcmelie .. kcolojik ku.1 YoIrmak is1\1"Cn ki~ilcr. 6nccliklc bir mOra.:aal ronnu doldurarak
TOrk Icm5Ïk.iliklcrinc bal'uru)"OI'. Bu ba$'uru o.~$Io:ri Ba~
Lanbi!l kanab,la Gc:ndkurmay. lçi$1cri BaLan"I'. MIT \;,..
KOIIOr Baltan ........ 16ndcri1i,or. Bu kurulu$lar ill\'dc:lMlerini yallC1klan IOnl1la~lIrma)'1
yapacak ki$i)': i7.in
rmp ''CI'iI~-cli
kal1lrl~lIrll.~r.
bjn "l:I'ilmcycn Amc:rikahllar'Ift'kinii.klcn'konuwnda
isc bir 1IÇlkiama yapllmad •. !lunlann bir boI0mOnOn daha 6 ....-ckt )'1I1.raa \'lIh~
izni dl$lnda raali)U .Ö!.lcnliklcrinin bc:Iirlmditi bil.
, dirildi.
' C-
bayra.'
D1)'YARBAKIR.cylem
)'IUarclan bcri
(Tm:ü-) GOncYdolu bOIscsindc
r.. liycdcrindc: bulunan PKK
Kurban ~f~n,I!,~J(~'iik
IO~
",i1i~~
\'CIllik,'Ildl.&Om!..lctt,_~~.~~~ra;Of
koruc:ulan da bllld •. Opcra.\yonlarcla
5lili"~Tiza
3.7.88
IIPKK saplantlsl
ll
œri
Uzun bir sOredcn
SO,.uJik ic,;ndc bulunan '~:SlId\-.:e MJam k&\"rma. )'Oia maym dO$Cmc Sibi pasir
k'ßIk:rlc varokIulunu
~
y.L\a d~l PK" 6II010nOn:
ba)ToImda duzmll.')'cllilN.1i
""rhansi
bir cylaninc br~
~Ihk oIarek b6Jgc:de Ilcni$ ..aph gü\'Cnlik Ic:dbirlm ahn-
cyi
dl.
Siin. ~.rn"k. Uludere.
kurea. !;icmdinli. Mardin.
'
Bi:)10~~-bap,
HaUoiri,
Cia .... Midyal. Ömcrli,
ÇuDin-
b6Jadc:-
llal'r'oIl11 ,ii".,.i i..
indc (j\incydollu
hölg\ ...indc ,urdQ1U!.:1I ,.L, gil\'CnliL I\-dbir!.:ri
in\'CdO/cn!.:ncn-.eri arilllla W op.:ra,yonlar
,onueullda
~() Lt~inin gil/al.
\111;1 "hlldlll'
bildirildi.
'
,ü"...
skandah •••
Isveç'te resmi sorusturma makamlan Palme clnayet!nde PKK
parmagl aramaktan blr süredlr vazgeçtl. Fakat hâlâ bu Inançta
olan sosyal demokrat Adalet Bakanl'nsn bu IS lçln özel bir
dedektif görevlendlrdlgl ortaya ÇlklnC3 skandal koptu
angsterin biri, yolda çeteden arkad~lm
gOrünee
kulaAma yavasça flslldaml$:
-Sana iki haberim var. Biri kötü, biri iyi.
-Neymi$ onlar?
-KOtü haber, polis pe$imizde.
tyi haber, pe$imizdeki polis tsveç
polisi. "
Eski tsveç Ba$bakam Olof Palme'nin OldUrûlmesinin üzerinden
iki y1h ~km bir sUre geçmesine kar$lIi, katilin bir tUrlU bulunamamaSItsveç'te bu tUr flkralann yay1lrnasma yol açlyordu. Cinayet konusunda bilinen tek $ey, Palme'nin
.1986 $ubatl'mn
son gecesinde
Sto!~h:>IJ:l'ün gObeAinde Irnr$unlanarak öldürUldUAüydU. 'Kim, neden Oldürdü?"sorularma yamt bulunamlyor, ya da bulunmak istenmiyordu. Sosyal demokratlarm
'kendi çabalanyla katili bulma çah$malarl da geçenlerde Adalet Bakam Anna Greta Leijon'un istifaslyla noktalamyordu.
"PU
sapt.Dtlsl." Leijon, Palme einayetini soru$turmak Uzere,
yaY1nClEbbe Carlsson'u devlet kanallanmn dl$mda Ozeldedektif olarait Rörevlendinnekle suclamvo{du.
ma
ahn(b.
rinde )a\a dl$1 bOIildi C$klyann hcrhangi bir cylcmdc
bulunmamalan
\'C wlanda$lm
bayramlannl
hulur \l.' ",hai bir orlamda,tl~ ...irrndcri
i\in S bin k~i1ik
gOwnlik güc:ü gO,,'II alch. l bin kOy kurueusu da SO\'Cnlik ,O\ierinin
dOzenkdikle~i
opcras)'Onlara
kauldl. Oiler ~ korueulan
ise: bulunduklan
köy VI: IIlCZralara J!irÎ!, ",kl~lan kontrol alllnd~ ~~tu. ,
1SVEÇ I PALME CiNAYETiNiN SON KURBANI
"G
'
D,era~YII"u'
,öl. Kilt. Gm;. Tuncdi, Ov.k.,k,l>iyarb.klr
Nokta
,
Sosyal demokratlann Oteden beri,
du. Daha 0 dOnemlerde
bile,
Palme'nin Tahran'Ia i$birliAiyapan
PKK'mn Olof Palme'ye bir suikast
PKK'hlar tarafmdan OldürüldüAU planIadlAI $Cklinde kU$kular vardl.
$eklinde bir iddialan vardl. Çünkü
Buna rqmen SAEPO, tereüman
Palme, tsveç'ten tran'a gizli silah
bulunamadlA1 gerekçesiysatl$ml ortaya çlkarml$ ve engellele telefon konu$malannlO
tanth. $imdi yaY1nClhkyapan Carlmi$ti. Oysa resmi soru$turma mabantlanru çOzmemi$, en
sson eski bir Adalet BakanhAl gOkamlan, uzun sUre bu iddiaY1 koOnemli bilgileri Holmer'revlisiydi ve Ustelik Hans Holmer'valadlktan sonra hiçbir ipueu eie
den saldaml$, daha da vain de en yakm arkad~lyd1. Leijon,
geçiremeyinee bu gOrü$ten vazgeçhimi cinayet gecesi l'al-.
hiç tercddUt ctmeden Carlsson'a
rni$ti. Adalet Bakam Leijon ise hâli
me~yi korumaslz blrakPalme cinayeti konusunda ayn ve
bu konudaki inaneml sürdüruyorII1l$tl. SAEPO'nun ka}'ltOzcl bir lI1'l1$tmna
veren bir beldu. Teröre kar$1 amanslz mücadeslzhAI ncdeniyle cinayetin
ge irnzalath. Hem bOylece, eski emle vermekle tanlnan Leijon, $imdi PKK tarafmdan i$lcndiAiniyct mUdürü Hans Holmer de
ne pahasma olursa olsun Palme ci- ni bir tUrlü karutlayamaPKK konusunda yanm kalan ara$nayetini aydmlatmak istiyordu. Bu-, yan Holmer, sonunda istumasuu bu arkad~l kanahyla sOrtifa etmek zorunda kallnun için de resmi kanallann dl$ma
dtlrebilecekti. Bir de so~turma}'l
yordu. BOylece Palme eit~maktan çekinmemi$ti.
yürütmek için geiekIl r;narwm~:l
nayeti soru$turmasl
ilk
Ashnda, sosyal demokratlarm
sorunu vardl ki, onu da pek vergi
kurbamru veriyordu.
Palme einayetini kendi b~lanna
vermcmesiyle tamnan sosyal de. ÖzeI dedektif~"'nda,
çözme çabalan, tsveç Gizli tstihbamokrat bir i$adaml hemen hallediBunun tizerine sosyal derat ÖrgütU SAEPO'ya olan güvenverecekti.
sizlilderinden kaynaldaruyordu. Ci- mokratlar cinayetin SlrrtYaymCl-dedektif bOylece en yilkm çOzmek için kendi ba$nayetin i$lendiAi dönemde Stoksek dtizeydeki polis yetkililerinin,
lanmn çaresine bakmaya
holm Emniyet MUdürü olân sosyal
Adalct Bakam'run, hatta B~bademokrat Hans Holmer de sui kas- karar alml$ olmahydllar
kan'm da bilgisi ve wu ile yasal 01tm PU tarafmdan gerçeklC$tirildiki, Adalet Bakaru Leijon,
mayan, hukuk devlcti anlaY1$ma
Aine inamyordu. Palme suikastmkendine bir özel dedektif
uymayan gizli bir Orgütün sorumdan çok Once ta 1984'ten beri gOzü aramaya koyulacaktl. Yabu Orgütün Uzerindeydi ve $Upheli km dostu Ebbe Carlsson
lusuoluyordu. Hemen kollan slva.PU'Wann
teicfonIanm dinletiyorbu. i$ için bieilmis hf-
wu
o.VMR
.yan Carlsson lsveç'in Paris BÜyükelçili~'ne
yerl~erek aralannda
lran'm eski Devlet B~kam Abdülhasan Benisadr'm da bulundugu
bir dizi insania gÖTÜsmeyebasl1yor-
du.
~. Ancak evdeki hesap ÇaTSlyauymuyor, Isveç'in en büyük aksarn.
gazetesi Expressen olay! ortaya Çlkannca skandal pathyordu. Adalét
Bakam Leijon olay! yalaiùarken bu.
kez de Ebbe Carlsson'un koruma
polisi gümrükte, lsveç'te kullarulmasl yasak dinlemé.cihazlanyla ya-
kalamyor, Leijon'un verdi~ mektup ortélJa çlklyor, masraf1ann bir
milyoner tarafmdan karsilandlgl
açlklamyor ve mecliste sandaiye sahibi olan dört muhalefet partisi bakamn istifa etmesini istiyordu. Aksi
takdirde güveJ;l oylarnasma gitmeye karar vermislerdi. Bu da hükümetin düsürülmesine yol açabilirdi.
Böylece 7 Haziran 19S5'de son sosyal demokrat hükümetin üçüncü
Adalet Bakam da istifa ediyordu.
.
B~ürültü
içinde P~lme cinaye-
~yine sessizlige itiliyordu. Olof
t'aime cinayeti ile ilgili arastIrmadan sorumlu polis sefi Vif Karlsson
ve sorumlu savci Axel Morath tir
süre önce kendileriyle görüsen
Nokta muhabirine yeni bir sey söyleyemiyorlardl. PKK konusunda ise
susmay! yegliyor!ardl. Hakslz da
degillerdi. PKK'nm suçlulugu bir
türlü ispatlanamam!Stl. Bu noltada Israr edenlerin kendileri zararh
çlklyorlardl. Savci yalmzclf, "Peki
siz PKK'nm suçsuz ol<41~una yüzde yüz .emin misiniz?" sotllsunu
sormakla yetiniyordu.
2000'e Dogru 3.7.88
~IH ABioiN iNAN ÎLE GÖRÜ~ME
"Anadilim Kürtçe"
Abidin inan yeni devlet bakam Kâmran inan'In ÖZb6ÖZagabeyi. $'Ih Abidin Türkçeyi i1kokul sonuna kadar zar
.
konu~abildigini söylüyor. Kâmran inan ise, 2000'e D~gru'nun"Anadiliniz nedir" anketine, "Beni affedin. Anket ya~lml
geçtim" yanlllni vermi~ti.
âmran Inan'I Kim tammaz?
Bitlisli Naksibendi Slhlanndan Gavs Hazretleri'nin to.
runu, $Ih Selahattin'in o~u,
$Ih Abidin'in kardesi. $1h sUlaiesiniri
Avrupa'da egitim gOren tek bireyi.
Kâmran Inan, 2UOO'e DoBru'nun
.,Ana diliniz nedir" anketini yamtlayan
parlarnel).terlerden. Muhabirimizin sorusuna; "Beni affedin. Anket yasml
geçtim" karSlhglm. vermi$ti. (2000'e
DoBru, Sa}'l19). Oysa agabeyi $Ih Abidin Inan, "Anadilim Kürtçe" diyor. 11kokulu bitirene Kadar Türkçeyi zor konU$urmu$.
Il EylUI parlamentosunda AP'Ii;
$irndi ANAP'I1 Kâmran lnan'rn agabe.yi DYP'li Naksibendi $lIDAbidin tnan
Gaydah ile gOrUsmek üzere, )'azlan
oturdugu Hizan'm Kerp yaylasma Urmamyoruz. Son }'llian hastahklarla,
. acllarla geçen $Ih Abidin'i, da~ardan .
akan kaynak sulannm sesleri arasmda
ve bir sOgüdün altmda sezlonguna
,.\uzanim~ buluyomz.
,"HER GÜN YUNAN. ISPANYOL
MOzlol
DtNLtYORUM"
SOze "Dogu sorununu nasil degerlendirdigini" sorarak bll$hyoruz. Bir
müridi ucuyaprakb kOçOkbir sögüt dahyla $Ih'mm üzerindeki, sinekleri kovarken, .yavas, faka~ duyabilecegimii:
bir sesle konusmaya ba$hyor Abidin
Inan Gaydah:
"Bu ke$mekesin kOkö ideolojik degil, ekonomiktir. Ekonomik zorunluluklar ve çalkantllat vatandaSI bu hale.
soktu. Adami iki ayhk kursa gOnderi. .yoruz. Alfabeyi bile O!retmeden, ok ur:
yazar oraru arttl diyoruz. Birbirimizi al-.
datmayahm ..Benim ana dilim KUrtçe.
.11kokulu bitirene Kadar TUrkçeyi zor
konusuyordwn. Devlet baba beni atml$.
daga,. dagdaki kU$larl gOrUyorum, 0
kadar. Bildigim, havam baska, lisamm
bas ka; ama ideolojik del!il. MUzikle
milliyet mi olur? Ben her gUn Yunan,
tspanyol müzÏgi dinliyorum. Kürtçe
dinleyemiyorwn. Da!daki vatandas Ii;
san Ogrenemiyorsa devlet onu OcUgibi
gOrmemelidir. Koskoca ABD milli bir
K
42
devlet degil, ekonomik bir devlettir.
Dünyadaki her milletten adam var
Amerika'da. Ama davaya geldiAinde
direniyor, Oz karde~mi$ gibi hareket
edi)'or.
Devletin ne noksam var. GUcO mü
yetmiyor da, ayn bir bOlge ihdas ediyor? Burasl ayil bir bOlge midir?
Türkiye'de ~Urt sorunu diye bir sorun yok, ekonomik bir sorun var. Bitlis'e iki bin ki$ilik cezaevi yaptIlar OvO,
nerek, törenle de açacaklar. Renault
fabrikasml MuS ovasma, $emdinli'ye,
YOksekova 'ya neden kurmuyorsunUl?~'
$IH SOLÀLESI 36 YILDIR
PARLAMENTODA
Inan ailesi, Hizan'm köyleri, Adilcevaz, Mutki ve Ahlat'ta çok etkin. 20
binden fazla oyu alarak bir miUetvekilIigini garantiliyor .. 1970'ierde Kâmran
Inan senatörken, abisi Abidin Inan da
Bitlis miUetvekilligi yaplyordu. Iki kardes uzun Ylllar parlamentoda beraber
bulunmu~tu.
.
6 Kaslm seçimlerinde
Mec1is'e
.MDP'den giren Kâmran tnan'm sonraIan $Ih ailesiyle'arasl bozuldu. Inanlann bUyükdedeleri Gavs Hazretleri Nak~ibendilik tarikatlm bu bOlgeye ilk, ge~
tiren dini lidermis. 0 zaman kendisi ve
oAlu Celalettin Efendi, Ruslar'ia Dogu
cephesinde savas vermi$ler. $Ihhk bitmi~, ama $Ih sUlalesinden gelen tnanlar her zaman bölgede ~Ih olarak gOrülmüsler.
$Ihlara kar$! herkeste gizli bir saygl
var. Bitlis'te $Ih ailesi 36 }'lIdir parlamentoda. Aile ~Iholunca politika tekeli
de bu ailenin elinde kahyor. "$Ih bed.dua eder, gOzUmkOr olur haa ... OAlum
OIOrhaa .... Yuvam Ylklhr" diyen, seçimlerde $Ih ne derse onu yaplyor. Parti farketßÙyor. $Ihm muhalifleri de yok
degil, 3.1J/'aonlar da temkinli konusma}'l
yegliyorlar: "Bunlar $Ih olmu~ da ne
yap;.nl~? Kimse bilinçleumesjn diye Bitlis'lÎl geli$mesini engellemi~." .
,
Bunlan .$Ih Abiqin'e. so.rùyoruz:
"Benim.$lh'l1glm falan yok. Sadece ba.
na, 0 aileden geldil!im icin saygl duyu-
yorlar. $Ihhk yapsam benim oyum yerinde sayar, Oysa her sene puan kazamyorum. Polilik adamm oylan dü~üyor benimki yükseliyor."
Inanlar'lß babalan $111Selahattin'in
:Meclis'e kabulü pek kolay olmuyor.
,"Tek parti, tek ~ef" dönemin~t'$lh Se:,Iahattin uzun Ylllar sürgürtj;le yaSlYOr.
10 yllhk sürgün yasantlsmdan'sonra
Bitlis'e dönen ~Ih Selahattin'in DP'den
Meclis'e girmesi. her Seye ragmen ehgellenemiyor. 27 t\111yisihtilalinde ise.
$Ih Selahattin'e bu kez Yasslada yolu
gOrUnüyor. Bu arada $lh Abidin de,
Once Sivas'a.ardmdan Afyon ve Bursa'ya sOrülUyor. Yir:tede ~Ih ailesinin
bOlgedeki etkinligi klTllamlYor.
Yaçslada'da müebbete mahkOm olan
$Ih Selahattin, Gürsel'in Ozel afflyla
kurtuluyor. 1966'da Bitlis'te örgUtienen
Adalet Partisi, ~lh Selahattin'in oglu
$Ih Abidin'i baskan seçiyor. $Ih Abidin 1969'da parlamentoya girerken, 0
zamanlar Belçika'da yasayari kardesi
Kâmran Inan da 1973'de senatOr sèçiliyor. 12 Eylül'e kadar iki karde~in parlamenterligi sUrOyor.
"KÂMRAN'IN AKLl YOK"
$imdi yollan aynimlS. Kâmran
Inan'm ANAP'a geçmesine karSlhk $Ih
Abidin DYP He iliskide. Abidin Inan'~
kardesiyle élnlllsrnazh~in: scrcyoruz:
.. "Kâmran gelinceye kadar MDP'yi
ben kurdurmu$tum. Ben onun büyügüYUm, he:rseyine kol kanal gerdirn, arna
i1men 0 benim babam ve önderimdi.
Kâmran'm ilmi çok, ama kendisine yetecek kadar akh yok. Parti degistirirken bize bir $CY sormadl. Kahrettim, arkada~lar beni kmadllar. Ben de 'Bu at
yUrOmezseasian gibi oglu var' diyerek"
gOtUrUp oglumu DYP'ye yazdlrdlm.
Ben Kâmran'I ar~1 âlâya çlkardlm, 0
bana bir sey sormadi. Özal memleketi
.sattl, batlrdl, kanStlrdl. Gitti onun partisine girdi. ArtIk akh varsa gelmez Bit. lis'e. 0 bizim yüzkaramlz."
$Ih Abidin'in kUçOk~atosunun bah-.
çesinde çesme basmda bir "sol
anahtan" var. çe$meye baktli!ImlZigo..
rUnce gUlerek, "Burada sol anahtan .-.
..
-
var, ama solcu yoJe" diyor. Slk lIk da
Moli~re'in "Sevmek her seyi yenmek
demektir" sOZUnUtekrarhyor.
SOz dOnUp dolqlp yine Dogu sorununa geIiyor. S.h Abidin daha huslt konusuyor bu kez:
"Simdi hel' mezeaya bir okul diyorlar. 801lesel okullara yatlh topla yeter.
Nereden bulacakSlD 0 kadar arac •• otretmeni, dUSOnenyok. YOrede mOrek-
kep yalayammtz yok. Bir KAmran ç.kBir kOylUme bir
meseleyi on defa anlattyorum. 1980'den
Once Bitlis'te bir badise olmadt. SO'den
sonea Evren Pqa Bitlis'e tqekkUr etti. Peki neden oImadl? 11kkez size $Gylüyorom; sivil mOfrezeler kurdurdum
ve bastlrdlm. $imdi bizim buralara airemezler."
Sm Abidin'Ie aynlmadan once birtikh. 0 da ne durumda.
te bit fotograf çektiriyor u. Aynca toru llan Berken ve Canan la da beraber
fotografml ahyoruz. Küç \lie k.zlar Anb 'a'da kolejde okuyor. bedeleri arab2 ,nlla do~ru giderken ar auruzdan sesle.liyor: "lkisi de KUrtçe bilir. yaz buDl da ... "
0
JRFAN rA$TEMUR
s,~pGENEL BA$KANI ERDAL iNÖNÜ
Kürt. kültürü zenginligimizdir
Sosyal demokrasinin Iide~eri inönü ve Ecev"'in son zamanlarda Ya(ltlOlaçlklamatar ve dl 1~ "eçkinitrinin
ÇllgflSI içte ve dl~a ortak bir demokratik kamuoyunun olu~tugunu gösferiyor.
HP Genel 8qkam Erc;lal tno- Ulkemizde TC vatanda$1 olan bO- T1lrkiye'de ! .Urtlerin kendilerine
nO. son SHP Kurultayt'oda
tUn vatanda$lanmwn içinde tarihten
Ozgll bir diller. VI kllltürleri vardlr.
..
yapttlt konu,mada. Kürt sorolelen etnik farkhbklar. inanç farkhbk- Bu dil ve kUltUr Türkiye için bir
~
nuna m,kin proaranum bir kt'z
Ian oldutunu biliyoruz. Bu farkhbklar
zenainlik unsutuclur.
daba açtldadt. "GUneydotu ve DoIu ilTC'niD kurulUf ytllannda dtlpDana
- Farkb dil ve kUltürler llzerindeki
lesimizin baztlannda vatanda$lanmlZlo
karp verilen mOcadeleye hiçbir fCkildebaskl
ve yasaklar demokrasiye ve huytJlardtr çeIctiIi huzursuzlult prçetçi ve
enlel olmam.qttr. '
kuka aykmdtr, bl nedenle kal<Jtnlmadfmouatik ~
aiderilmelidir."
-' .Ooiter devlet yaplSl içinde farklIdtr.
.
SI ptamasuu yapan Inoou'non One aUr-.
h diller olamaz. farkh kOltOrler olamaz
Ote yandan ~erl k sosyal dl:mopat Iidlll11 çOzümler lOyle aralanabilir:
Îyek1apnu yanhJttr. Farkh kOlt1lrierin
derlerin gerek<e . )Unya Seçkinlerinin
1, "DemokrasiniD nimet1erinden hermevcudiyetini tabul ediyorum ve onlaÇaArwrun T1lr~iy«'nin bütünJügünü ~ktsi yararlandtrmak. herkeal birinà '11nn TOrkiyc'nin ortale 'kUltOrUnUzenginde1eycn aynhk ;1' ey:! bOlücü görüsleruf vatanda$ olaralt 10nnek. yasalen
lqtirecelini ifade ediyorum.
re itibar etmedi kIf ri <legOrülmektedir
h ,r yerde aYD1,ckUdeuyauJamû. halECEV1T: HERKES 1STEDtCit DtLDE
k. 0 deviete olan IÜvaüni arttIrIcaIt her.
YAZIP OKUY ABtLMELt
lnönil:
Onlemi aImaIt ve halka JÜvenmek ... "
Sosyal4emo1crasinin liderlerinden es"Geçmlttt
!I
2. " ...aeçmiJten aden yerel kOltür ki BqbaItan BUlentEcevit. MaytS aymgelen yerel
fI rklannm çalda$ TOrkiyc Cumhuriye'da.Avrupa'ya yaptJlt lezide. KUrt sokOltür
ti 'niD kUlt1lryapll1D1zenginlqtirdiJioi
rununa ilifkin somut Onerilerde bulunflIk etmek.bir bUton içinde çefitlililin
du. Hollanda'da. verdili konferansta.
fIrklann:n
Uoiter devlet yaplD11Zlzedelemeyeceli"1982 ,Ana)'Vml$l'IIIn KQrtçe konupnaçaOdq
ne inanmak ... "
Y' ytIStIkltlyQntlkli d'l' nuzdduine karTürtdy<!
l'y,m. /terlces Lstedili dilde kOlllllUPyQ3. TOrkçenin resmi dü hOViyctini ke- url!ilmeli ve oIcuyQbilmelidir" dedi.
CumhurIJet~.
ablikle korurken. TOrkçeyi herkese 01Ecevit ayru konferansmda "Türkle
nIn kOlti. r
rctmek içio bOton devlet olanaltlanm
KOrt arasmda trkÇ1temde dayanan ayyaplSlll
k'JUarurken. T1lrkçeden farkh diUerin
nm yapmayt" reddetti vë "Benim için
v,lfbltna saYJl 10stennek .. ."
ikiai de qit haItlara sahip insan. Baskl
zenglnleftl '. ,
4. 80laelerarasl ekooomik ve sosyal altUlda kaJmalanpa, anadiJlerini konUfdlql i
q itsizliklerin aiderilmeal için devlet Coo- malttaD ya da iatedikleri lami aeçmekfarkedllmei.
ten men edilmelerine karp Ç1k1yorum..•
ctùülUoO ve katklslnt hem Ozendim\e,
dir,' ;
Özellikle ukeri rejim dOnemlerinde,
hem de altyapl ve sanayi yatJrJmlan ile
yllrQtmek. "
OOneydolu'da etnik kOkeni ne olursa
olsun herkes 1lzeriode basklDlD tamaSHP Gene18aJkam ErdallnOOU. son
I
k urultaydalti bu 10rUsierini daha Oncemen aereksiz nc:denlerle artttitru kabul
k' koou$inalannda
da kamuoyuaa
ediyorum" dedi.
a ;Xklamqtt. 10 0caIt 1985 JÜDOtatanBrdallnOoU ve BOlent Ecevit'in 10Ecevit: .
t ul'c1a yapdanTabim~oplantwndaDortlI1erine paralel olaralt bir kllUR SHP
lu Perinçek'in Kürt sorunu konusuomiIletvekUi Kürtçe konUJm& ve yuma
"1982
da 8qbaltan TurJUt Özal ve SHP GeYasaIt Jetiren 2932 I&yili yasanm tal~n
nel Bqkam ErdaltnOnU'ye yOoelttili
chnlmaII için bir.yaaa Onerisi haztrlaKGrtÇe
soruiara veriJen œvap1ar. baI1na da kladtlar. Bu yaaa oneriainin aerekçesinde.
Ktlrtçenin )'UIlrlAnm ....
Anayasakonufllll)l
men yansl1JUftJ. Inooo "Kt1rtlerin ayn
DJD diDcre ePdik tanIyan hUlanüne. Lo-bic dillerinin ve kUltOrlerinin olduAunu
yauklaY81
zan BanI ,,6.
Bir1epn4 Milhbul etmeliyiz" diyordu. Bu IIÇ1klama
'.Id~
ktler 1naan Haklan Evren.seI BUdiriai.20 0caIt 1988 JÜDUTercOman putemaddeslnl!
oe ve Helsinki SOzlqmeaine aykln 01s'ode ve 23 Ocak JÜDOde SOz puteUI'fIY1IT
duJu bcIirtildi.
liode. Ahmet Taner Kqlab'DJD kOleainherkel
de yayunlandt. Aynca Bulvar pzeteai,
ORTAX DEMOKRATIK
KAMUOYu
SHP Genel 8aJkam'run "Kürtçe elitim
IstedlOldildt
l>OnYP.:aeçIdnlerinin imzaSIyIa yayunyaptlmaltdu."
10ro$UoO aÇ1kladtglru
lanan ç81nyla BrdaltnOnU ve Ecevit'
konufup
yazdt (13 Ocalt).
in al)rtlJlerinin içerik olaralt ayru olmaymbIlmeU
22 Ocak 1000ü pzeteler ise tnonü'
a. fluslararau ve ulusäl kamuoyunda
nOn KUrt sorununa m$kin daha leapV!
yeni demokratik olUfumlann varhltna
s unh aÇ1klanlalanru yaytmladtlar. tnÖo ~et ediyor. Bu yeoi elilimlerin omk
okuyabllme.
r ü $unlan vurJUluyordu:
noktalan Ozetle fOyle slralanabilir:
lIdir,"
S
!
l:
tI,,,,
l,
-
DÜNYA SEçi<iNLERiNiN TÜRKiYE YETKiLiLERiNE ÇAGRISI
Kürt kültürüne yasaklarl kaldlrlnlz
içinde Türkiye'ye kar~1hiçbir bölücü talebin ver a!madlgl çagnnm "Bölücü" ve "Küstah Kampanya"
ba~hklanylakamuoyuna duyurulmasl, Türkiye'nin ve basmm bir sorunu.
Unyamn seçkin devlet adamlan, politikacllan, sanatçllan, yazarlan, gazetecileri
ve bilim adamlan, "Türkiye'de Kürt kültürünün korunmasl için
uluslararasl çaln" bll$hkh çok klsa bir
bildiriyi imzaladllar. Bildiri Amerika'da International Herald Tribune gazelesinde ve Fransa'da Le Monde gazetesinde 29 Haziran 1988 günü ilan yoluyla yaYlmlandl. Aym bildirinin ilam,
Türkiyc'de 2000'e Dolru dergisine verildi ve 3 Temmu11988 gUnlü elinizdeki saYlda çlk1yor.
Bir irnza kampanyasmm bll$langtcl
olarak yaYlmlanan çaln, Türkiye yetkililerinden isteklerle bitiyor. "Birlq-
D
ArlMED
BEN BELLA
INGRID BERGMAN
GERARD
DEPARDIEN
mi, MilIetIer Sözle,mesi, Insan HaklaSosyalisl Parti'nin
lideri eski Ba$ba.
n Evrensel Beyannamesi ve insan hakkan Pierre Mauroy, ABD'Ii SenalOr
lanna i1i,kin ulusiararasi antla$malarm
Edward Kennedy, eski Iran Cumhur.
lammladlll ilkeler rehberli~inde, hO$- ba$kam Beni Sadr, eski Cezayir DevgOrüsüzlük ve aynmclhlm her biçimi- lèl Ba$kam Bin Bella, eski ABD Adane ka~'I, adalet ve demokrasiye ba~h let Bakam Ramsey Clark, Fransa Cumolarak, a$3lldaki imzaCl $ah~iyetler, hu:"~a$kam Mitterrand'm e,i ve FranTürk yetkililerinden, KUrt dilini ve da- .sa ÖI.!!ür1UklerVakfl Bll$kam Danielle
ha genet olarak Türkiye valanaa$1 mil- M;:;.:rand, Franslz hükUmeti üyelerinyonlarca Kürdün her türlü kültürcl ifa- den Bernard Kouchner, Veronique Nedelcrini yasaklayan anayasal vc yasal
iertz ve Leon Schwartzenberg, Belçika
bütün yasaklamalan yürür1ükten kalDevlet Bakam Edouard Leemans, eski
dmnalanm isterler."
Fransa DI$i,leri Bakanl Michel Jobert,
Belçika'h bakan J.Valkeniers, Güney
SA YGIN IslMLER
Afrikah lider Nelson Mandela'nm
ImzaCllar arasmda dünya demokraTürkiye'de de ünlO e,i Winnie Mandetik kamuoyunun saygm isimleri bulula, Italya Hmstiyan Demokrat Partisi
nuyor. Fransa'mn iktidar partisi olan
eski Sekreteri Benigno Zaccagnini, Ingiliz l$ÇiPartisi Sol Kanat Iideri Tony
Benn, ünlü sinema sanatÇllarl lngmar
Bergman, Yves Montand ve Jane Birkin, yazarlardan Jorge Amado, Alberto
Morovia,Jan Myrdal, Octavia Paz, Harold Pinter ve Umberto Eco Türkiye'de de iyi bilinen isimler. Çalnya imza
koyanlarm S'i bakan, 216'51 parlamenter ve IS'i eski bakan. Nobel ödülü sahiplerinin saylSl ise 24.Toplam430 imzanm yer alchll çaln, imza kampanyaslmn süreceiP notunu da içeriyor. Bu
EBULHASAN BENI-SADR
EDWARD KENNEDY
amaçla Paris Kürt EnstiU\sü'nün adres
ve telefonlan veritiyor.
OBJEKTIF HABER lN BEDELl:
SUÇLA YAN BA~LlKLAR
Çalnyla ilgiti haber 30 Haziran 1988
günlü Hürriyet, Sabah ve Tercüman gazetelerinde verildi. Hürriyet, çainYI
"Küstah Kampanya" bll$hllyla yaytmladl. Sabah, "BOlücüler dUn.yanm her
y,tÛundanimza toplityor" ve Tereüman
"Bölüeülerin imza kampanyasl" bll$hlml atu. lçindç Türkiye'ye kar,1 hiçbir bOlücü talebin yer almadlll bu çaDESMOND TlIRJ
llnrun bu tür bll$hklarla Türkiye kamuoyuna duyurulmasl Türkiye'nin ve ülkemiz basmmm bir sorunu.
Yorumcular. çalnda yer alan bütün
gOrü, ve taleplerin bir süreden beri
Türkiye'nin yasal partileri ve liderlerince savunuldulunu betirtiyorlar. SHP
Genel Ba$kaOl Erdal InOnü'nün, eski
ba$bakanlardan Bülent Ecevit'in konU$malannda ve SHP'I_ bazI milletvekillerinee TBMM'ye veriten ilgiti yasa
Onerisinde çaAnyla -aynt- yOnde programatik gOrü$ler savunuluyor.
0
JIRI PELIKAN
YVES MONTAND
IKlelNE DOCRU - 3 TEMMUz' 1988-
44
..
iRAN KÜRT ÖRGÜT(J KOMALA
'Talabani kolunu ABD'ye kaptlrdl'
Örgüt lideri Huseyni, Talabani'nin ABD ziyareti,ni affedilmez ~ir hata olarak deg:rl~ndi~iY,or. ABD'nin
Kürtlere üç be~ köhnemi~ silah ve u~khk emnnden ba~ka blr ~ey veremeyecegml behrtlyor.
eran
Komala OrgOtü Iideri ~eyh
Izzettin Huseyni, Talabani'nin
ABO'yle diyalog kurmaslm elqtiriyor. GOney Iran'da, Sanandaj
ve Mahabat böigeierinde Humeyni'ye
kar$1 mücadele veren Komala 'mn Onderi Huseyni, 21 Haziran gOnOKomala Radyosu'nda bir saati a$an bir konU$ma yaptl. Huseyni, konu$masmda
"Mahabat KOrt Cumhuriyeti'nin ortadan kaldmhnaslyla birlikte~ yabanci
gOçlere olan gOvenlerinin de" ortadan
kalktllml belirtiyor. Temel i1kelerinin
kendi OzgOçierinedayanmak oldulunu
vurgulayan Huseyni, "Bize geçmi$te 01.
dulu gibi bugOn de yardlm etmek isteyen bir sOrOülke var ama bunlann hiçbirinin kar$lhkslz olmadll1m biliyoruz
ve reddediyoruz". diyor.
KonU$masmm daha sonraki bölOmOnde Kuzey Irak KOrtlerinin mOcadelesini eie
alan Huseyni, "Bizim KOrtler,lrak'tan
sonra $imdi de Amerika'yla hasbihale
ba$ladllar. Oysa bizim tarihimizde
Amerika'nm unutuhnaz ihanetleri vardir. Amerika'run ihaneti bugün de IrakII KOrt liderleri provoke ederek
sOrOyor" diyer~k Talabar.i'yi elqtiriyor.
Saddam HOseyin'e k&r$1mOcadelc
eden KOrdistan Yurtseverler BuliAi
(KYB) onderi Celai Talabani, ABO'yc
bir ziyaret yapml$ ve i1giyle kar$llanml$t1. Huseyni, Talabani'nin bu giri$imine kar$1 Ç1k1yor.ABO'nin geçmi$te
Kürtlere oynawl1 oyunlara deliniyor ve
"Ne Mesud ne de Talabani bunun far-
l
kmda deli11er" diyor. Huseyni'ye gOre ABD, kendine yeni nObetçiler anyor.
Oysa KOrtiere verebileceli, "Oç be$
kOhnemi$ silahla, upkhk emri". Hu~ni, ABO'nin bir yandan TOrkiye'yi
"kl$klrtmaya devam ettilini" sOylOyor.
Fakat ABO, Irak'm elini blrakml$ da
deli\. "Saddam'm slkmtllan bittilinde
ona yard1m" etmeye de hazu. Huseyni, ABO'nin KOrtleri kullanmaya çah$_
hl1m belirtiyor: "Amerika, KOrtier
e1iyle nOfuzunu yeniden yerlqtirmeye
çah$lyor. KOrtlerin menfaatlanyla
Amerika'nmkiler aynl kapta bir araya
.demez. Amerika, KOrtlerin devletini
biçbirzaman içine sindiremez.Birlqen
RlZGARi
kuvvetleri bölmeye çah$acaktu, .,
Huseyni, Talabani'nin
ziyaretini
ABO'yeinisiyatifvermek olarak delerlendiriyor ve i'affedilmez bir hata"Yo.
rumunu yaplYor. KOrtlerin uzun zamandu devam eden mOcadelesinden
sOzediyor ve "Bu i$lerin Amerika, Rusya, Iran vs. devletlerine rabnen gerçeklqebilecelini Talabani'nin Oarenmi$ 01masl gerekirdi" diyor. ABO'nin "menfutleri gereli hep ikili" oynawlim vurpluyor. Huseyni'ye gOre, "Talabani
clini vakit varken Amerika'dan çekmeIi, yoksa ba$ma bOyOk belalar açllabiIir."
rJ
aONAYASLAN
.
"~~~ Suriy~.~nin.denetiminde"
oti ~
OraOtlerini
K~
me1rtup
diJi
RJqari, CeIal
"çilncyerek" gerçckle:$tir1a1abai'yc bir açdc
JasGyIendi.
yunJadt:Ta1ab8ni'Din '~k1yc KOrMektupta, Talabani'nin PKK fie'
distaab'tom GrIOt ft~"
bat- J8ptlJJ ittifabn biT "dayatma" olduhkh ~
yamt oIarak1lZllan açak
bdirtiliyor "Kbp tarafmdan kurIllektuptaiDntistan Y~uler
BIr- tarJImq aIaDlardan c:b$an at1Ian PKK'
Uli'nin plQ('yIa yaptIJJ itlifak e!eIdbu kez K YB'nin (KOrdistan YurtseriIdi. AçJkIamada, "PKK, bOtOno lie verier Birlili) ili$kileri içindc tekrar bu
Suriye'nin denetimi ve kontrolO
alanIara nasll girecektir? Soran bölaltmdad1r" deniIerek TaIabani'nin
JCSÎne yerle:pnesi p1anJanan PKK'run,
PKK hakJanda cSaba 6nce sGyledikJe. TOri:iyc girÏ$ Ç1kJ,1lçin KDP'nin deri babrIatddi. TaJabanj'nin KurrJistlm
netimindeki Bahdinan'dan aeçmesi
Pra:r'b: yayuuIanan bir 1'Oportajmda. . gerekmeyecek midir? Boyle bir du"Ortadoau~da biT devlecïn .Olaesine
rumda KDP'nin olumsuz tavn K YB
uJman Apo'~ dedili PlOClie yaptJII
taraÏmdan nasalkarpIanac:aktJr?" deItde.km Kuzey Irak'~
diJer KOrt ni1iyor.
au
CELAL TALASANI KDnieri bir/tlftiremiyor
r
_'~.l!'~:'l.
, ..n~r~~lu
BI! Ii
~r'l,
Gf'fte!
~kn1tf1
ptt"'''''''
ItMl. dm,,'fIU '"
~~~"" ar.Il.~~.a..tadtcktc'rtrNI.rt
.. ~.~"""
lQ~; "",1.1
'r . 1l.Pll."
K.;in1..
lM
batl.h Çal;l'1Nll ""hl
oIdu"'dcJrrlcftdlr~\OftU\I.'1111
laI""I,u14 .lct'llC!ua
ct''IC: t';mü ÙItft W~
.
• ""C".entl Sekfeœn'nin \Mk recldnmek JONDda kakSlll fultyetlc'lllc. T\Irk dtv~AIft .zun \lMch pqIlu"'l.n~ln l\Iya
i )lrf:lldl \~ ha~nbu full)'fdcrlnt dC'\'Imdmc~cdlr. Tv." elnJetl, P1CX'nlnph.ID KuMha"b',n. tanbc prune
~.tll"lJ&
~~~r.:c.iSlllft'd.llOO blnl &th' bir ~u 'lKli oIUJ'UNl4w
Puh" ~
. :c:r':,iÖoU,',r • .....,:ù;;... l.:;ii"'jti.n..,i
.. ~.)cl UtMumu; •• )&I.IINI
I~hhbarlllÖrJ~IÜul-t~'I~ IÜ .. I~.rw;tlrildi
A)'lll .... 11.'.... GuNe)' ...."JlUn'WoII......... 111__
~~1
d\ut,lnde rrukdlllC
.~.";U-:;~~il:::~~lln
"f1Ol".' ..... ". tolu kanldl kJnllTUt...e tir burjuw ckm(\kn.llJI
le.lr~z:r~~:I:~:rU:&lû.
.d"ni tIC. "r"""f,IR"lft,'
l.baRJ.
AT,>"'K\in iON~n(OI\tmullÛ ktAdip'oarlllNNdr1'nl K"JdllWl'd&k.i
~1l18l"uftdu
klhplanftlsot.ukh.
•
" 1&1
oftl
11I~~1
Ku
KOrell.tan Kurtulu, Örgüt~ RIIGARI Genel SekreterllOI
• IKlaiNE
DoGRU
• ID TEMMUZ
1988
2000' e
Dogru
iLAN
3.7.88
TÜRKivE'DE' KÜRT .
KÜLTÜRÜNÜN KORUNMASI içiN
ULUSLARARASI ÇAGRI
Bütün insan topluluklan gibi, Kürt halkl da kendi kültürel
miraslnl muhafaza ve kendi kimligini özgürce ifade etmek
hakklnasahiptir. Binlerce Yllltk bir geçmi~i olan Kürt kültürü, evrensel kültürün bir parçasldlr. Ta(ihi, aSlrlann ürünü, kMIn ve erkek ku~aklarln eseri olan bu kültür, bütün
kültürler gibi sayglya ve korunmaya laYlktlr. Bu nedenledir ki, Birle~mi~MilIetier Sözle~mesi, insan Haklan Evrensei Beyannamesi ve insan haklanna i1i~kinuluslararasl
antla~malann tammladlgl i1kelerin rehberliginde, ho~gö,rüsüzlük ve aynmclltgln her biçimine kar~li adalet ve demokrasiye bagh olarak, .gldaki imzaci ~hsiyetler, Türk
yetkililerinden, Kürt dilini ve daha genel olarak Türkiye va.
tanda~1milyonlarca Kürdün her türlü".kültürel ifadelerini
yasa~~yan, anayasal ve yasal bütün yasaklamalan yürürlükterï1<aldlrmalanm isterler.
tLK tMZACILAR
Faruk ABU.ISSA, Eski Bakan, Arap Avukat.
lar Birli~i Baskarn. SUDAN 0 Abdulkerim
AL-IZRA, Eski Bakan, IRAK 0 Adib AL.
" JADlR, Eski Bakan. Arap Insan Haklan Cr.
gUlO B~kan Yardlmclsl, IRAK 0 Abolhasan
BANISADR, Irart Eski Curnhurb~karu
0 Ah.
mad BEN BELLA, Cezayir Eski Cumhurb~karn 0 Jean PIERRE PIERRE-BLOCH,
Eski
Bakan, Uluslararasl Irkçhkla MUcadele Ligi Genel Baskam, FRANSA 0 Jean CHARBONNEL, Eski Bakan, MilIetvekili, FRANSA 0
Ramsey CLARK, Avukat, Eski Adalet Baleam, ABD 0 Michel CREPEAU, Eski Disisieri
Bakam, Milletvekili, FRANSA 0 Moh"med
FAIQ, Eski Bakan, Arap I!lsan Haklan ÖrgUtU Baskam, MISIR 0 Luigi GRANEr...L1, Eski Bakan, Milletvekili, ITALYA 0 Michel
JOBERT, Eski Bakan, FRANS A 0 Edward'
M. KENNEDY, SenatOr", ABD 0 Bernard
KOUCHNER,
Bakan, FRANSA 0 Edouard
LEEMANS,
Bakaf\, Senato Esld" B~kam,
BELÇIKA 0 Bayan Winnie MANDELA, GO.
NEY AFRIK-'\~
Pierre ~.AUROY, Eski B~bakan,
'Sosyalist
Parti
Genel Sekreteri,
FRANSA 0 Bayan Danielle MIITERAND,
Fransa ÖzgUrIUkler Yakfl Genel B~karu 0 Ba-'
,yan Veronique NEIERTZ, Bakan, FRANSA 0
Bayan Leyla SHARAF, Eski Bakan, ORDON
o Léon SCHW ARTZENBERG, Kanser ProfesOrU, Sa~hk Bakam, FRANSA 0 RogerGérard SCHWARTZENBERG,
Eski Bakan,
Milletvekili, FRANSA 0 Omar SIBAT, Eski
Bakan, SURIYE 0 Bernard STASI, Es'kH!a.
kan, MilIetvekili, CDS-Sosyal DemQkratlar
Merkezi Baskam, FRANSA 0 Dr. J. YALKENIERS, Bakan, BELçlKA 0
NOBEL ÖDÜLÜ SAHt"PLEIU
Christian B. ANFINSEN, Nobel Biyoloji ÖdUlU, A.B.D. 0 Keneth J. ARROW, Nobel Ekonomi ÖdUIU, A.B.D. 0 Herbert C. BROWN,
Nobel Kimya ÖdUIU, A.B.D. 0 Baruj BENACERRAF, Nobel Tip ÖdUIU, A.B.D. 0 Jean
DAUSSET, Nobel Tip ÖdUIU, FRANSA 0
Herbert A. HAUPTMAN,
Nobel TIp ÖdUIU,
A.B.D. 0 Francois JACOB, Nobel Biyoloji
ÖduJU, FRANSA 0 Sir John KENDREW, Nobel Tip ÖdUIU, INGILTERE
0 Jean-Marie
LEHN, Nobel TIp ÖduJU, FRANSA 0 Mairead Corrigan MAGUIRE, Nobel Bans ÖduJU,
IRLANDA 0 Salvador E. LURIA, Nobel Bi-
46
yoloji ÖdUIU, A.B.D. 0 André LWOFF, Nobel TIp ÖdütU, FRANSA' 0 Louis NEEL,
Nobel Fizik ÖdUIU, FRANSA 0 Adolfo PERES ESQUIVEL, Nobel Bans Ödütu, ARJANTIN 0 J.C. POLONYI, Nobel Kimya ÖdUIU,
"KANADA 0 tIya PRIGOGINE,
NobelKirnya ÖdUIU, BELÇlKA 0 Carlo RUBBIA, Nobel Fizik ÖdUIU,'lTALYA 0 Claude SIMON,
Nobel Edebiyat Ödütu, FRANSA 0 Desmond
TUTU, NoberBans ÖdütU, GÜNEY AFRIKA
o S. VANDERMEER, Nobel Fizik ÖdUlU,
HOLLANDA 0 George WALD, Nobel Fizyoloji ÖdUlU, A.B.D. 0 Elie WIESEL, Nobel Bans ÖdUIU, A.B.D. 0
PARLAMENTERLER
A VUSTURYA'
,
Josef CAP Milletvekili 0 Dr. Heinz FISHER,
Milletvekm Sosyalistlerin P81'Rmento yrubù
B~kam D' Herbert FUCHS,
Iilletvekili 0
Walter GEYER, Milletvekili Cl '-nold GRAB.
NER Milletvekili 0 Walter,
OGENBERGER' MiIletvekili 0 Fritz'
"CHMA1R,
Milleivekili 0 Freda MEISSN
LAU, MiIletvekili, Yesillerin Parlament<'
'p B~karu
Dr. Lothar MULLER, Milll ckili 0 Peter
PILZ MilIetvekili 0 Karel SMOLLER, MiIletvekili 0 Manfred SRB, MiIletvekiii 0 And,
reas W ABL, Milletvekili 0
o
BELÇtKA
Magda AELYOET, SenatOr 0 Vic ANeIAUX;'Volksunie Partisi Eski B~karu 0 Franz
BAERT, SenatOr 0 Dr. M. COPPIETE~,
SenatOr 0 Jo CUYFERS, Milletvekili 0 W. DE
YLiEGHERE,
MiIletvekili 0 Jaak GABRIELS MiIletvekili, Volksunie Partisi Genel B~kaDi' 0 Eric GRYP,
SenatOr 0 Guido
JANZEGERS, SenatOr 0 W. LUYTEN, SenatOr 0 Nelly MAES, Milletvekili 0 Gaston PAQUE, SenatOr 0 Paul PEETERS, SenatOr"
Belediye B~kaß1 0 Théo TOUSSAINT, Sena-,
lOr, Belèdiye B~karu 0 Hugo VAN OIENDE-:
REN, MiIletvekili 0 Dr. J. YALKINIERS 0.
P. VAN GREMBERGEN,
MiIletvekili 0
tSPANYA
L1uis RECODER,
milletvekili, JNC ~karn
0
FRANSA
Michel COFFINEAU,
Millet Meclisi B~kan
-.-.. '.
,1.;."
Yekili 0 Claude ESTlER, SenatOr, Senatoda
Sosyalist Grup Baskanl 0 Maxime GREMETZ, MiIletvekiii 0 Hélene LUC, Senatoda
KomUnist Grup B~karu 0 Guy MALANDlN,
MiIletvekiii 0 André LAJOINIE, Miletvekili,
Millet Meclisinde KomUnist Grubu Baskam 0
Georges MESMIN, UDF MiIletvekili, Belediye B~karu 0 Jean PROVEUX, MiIletvekiii 0
tNGtLTERE
Diana ABBOTI, MiIletvekiii 0 Peter AREMER, Milletvekili 0 Lord A VEBURY 0 Tony
BANKS, MilIetvekili 0 Harry BARNES, MiIletvekili 0 John BA TILER, Milletvekili 0
Tony BENN, Milletvekili 0 Keith BRADLEY,
MiIletvekili 0 Sir Bernard BRAINE, Insan
Haklan Parlamenta Grubu B~kan Vekili 0
Ron BROWN, MiIletvekili 0 Dennis CANAVAN, Milletvekili 0 Bob CLAY; MiIletvekiii
o Ann CLWYD, MilIetvekili 0 Harry COHEN, Milletvekili 0 Frank COOKE, MiIletvekili 0 Jeremy CORBYN, MiIletveklli 0 John
CUMMINGS, Milletvekili 0 Terry FIELDS,
Milletvekili 0 George GALLOW A Y, Milletvekili 0 Lord GIFFORD 0 Mildred GORDEN,
Milletvekili 0 Burny GRANT, Milletvekili 0
Peter HARDY, MilIetvekili 0 Jerry HA YES,
Milletvekili 0 Eric HEFFER, Milletvekili 0
Stewart HOLLAND,
Milletvekili 0 Doug
HOYLE, MilIetvekiii 0 J. HUGHES, Milletvekili 0 Lord KILBRACKEN
0 Anthony
LLOYD, MiIletvekili 0 Eddy LOYDEN, MiIletvekili 0 J. Mac ALLlON, MilIetvekili 0
Max MADOIN. MiIlétvekiii 0 Bill MICHIE,
Milletvekili 0 Chris MULLIN, Milletvekili 0
Bab PARRY, MiIletvekiii 0 Martin REDMOND, MiIletvekiii 0 J. )WDDOCK, Millet.
vekili 0 Brian SEDGEMÖRE, Milletvekili 0
Clare SHORT, MilIetvekili 0 Dennis SKINNER, Milletveld!i 0 éhris SMITH, Mifietvekili 0 Dafydd Elis THOMAS, Milletvekili 0
Pat WALL, MiIletvekili 0 Jimmy WAY, MH.
letvekili 0 Dafydd WIGLEY, Milletvekili 0
tTALYA
Michele ACHILLI, Senato Disisieri Komite
Baskam 0 Giacche ALDO, SenatOr, La Spezia Eski Beledlye B~karu 0 Silvano ANOIANI, SenatOr 0 Georgia Carlo ARGAN,
SenatOr, Roma Esjci Belediye B~karu 0 Arri-.
bo BALDRINI, SenatOr 0 Ugo BENAM, ~natOr 0 Giov~ni BERLINGEUR, Senat(!r, 0--'
Merkez Partisi B8$kam 0 Oscar LINDKVIST,
Lonello BERTOLDI, SenatOr 0 Romana BlMil1etvekili 0 Bert SVENSSON, MiIlet~kili 0
ANCHI, Milletvekili 0 Giuseppe BOFFA, SeGoran SVENSSON,
Milletvekili 0 Erkki
natOr 0 Aroldo CASCIA, SenatOr 0 Giusepe
TAMMENOKSA, Mil1etvekili 0 Lars WERCHIARANTE 0 Gerardo CHIAROMONTE.
NER, VPK Partisi BlIIkaru 0 Bengt WESTERSenatOr ''l'Unila'' Gazetesi DirektOrü 0 GiorBERG, Liberal Parti Balkam 0
JÏo CISBANI, SenatOr 0 Vecchi CLAUDIO,
SenatOr, Ferrare Eski Belediye BlIIkaru 0 ViABD'U SENATÖRLER*
to CONsoLI,
SenatOr 0 Armando COSSUBrock ADAMS, SenatOr 0 Kent CONRAD.
TA, SenatOr 0 Salvatora
CROCETI A,
SenatOr O.Wenden FORD. SenatOr 0 Albert
SenatOr 0 Angelo DIONISI. SenatOr 0 Isa
GORE, SenatOr 0 Bob ORAHAM, SenatOr 0
FERRAGlITI. SenatOr 0 Antonio FRANCHI.
Danie1 K. INOUYE. SenatOr 0 Carl LEVIN.
SenatOr 0 Menotti oALEOTJ1.
SenatOr 0
SenatOr 0 John MEI.cHER,
SenatOr 0 ClaCarmine CAMAOFALO.
SenatOr 0 Guido
irborne PELL, Senato O1$Ï$leri Komitesi BB$OEROSA. SenatOr 0 Lorenzo OlANOTIl,
kam 0 WiIliam...(PROXMIRE,
~natOr
0
SenatOr 0 Fruco OIUSTlHELU,
Senat6r 0
Donald W.' RlEu"LE, SenatOr 0
LuiIi ORANBLU. SaudOr, EaId BIbn 0 Antonio ORAZlANI. SaudOr 0 FraDCOORECO,
A.B.D. KONGRE (jYELERt
SenatOr 0 Nicola IMBlUACO. SenatOr 0 RaJohn CONYERS. Kongre Üyesi 0 George
niero LA VALLE. MilJdveIdIi 0 LuciaDO LACROCKE1T, Konlre Oyesi 0 James J. JEFMA, SenatOr. Balkan YarduDaIa 0 Fruu:o
FORDS. Kongre Oyesi 0 Tom LANTOS
LONGO, SenatOr 0 Pasquale LOPS. SenatOr
~ongre Oyesi 0 Joe MOAKLEY. Kongre Oye:
Marurizio LOTIl, SenatOr 0 Archimede
51G Constance A. MORELLA, Kongre Üyesi
Casadei LUCCHI, SenatOr 0 Franc:esco MAo James OBERST AR, Kongre Oyesi 0 Nancy
CIS, SenatOr 0 EUoR MASINA. SenatOr 0
PELOSI, Kongre Oyesi 0 Ted WEISS KongGianni MATlOU, Milletvekili 0 LuiJÏ ME.re Oyesi 0
_
'
,
RIGGI, SenatOr 0 Giorgio NAPOUT ANO,
KURULU~LAR
MilIetvekili 0 Carla NESPOLO, SenatOr 0
l'luri ABDUL-RAZAQ, Afrika-Asya Dayam$Adalberto NlNUCCI, MiIletvekili 0 Qian Carma ÖrgUtU B8$karu 0 Amar BENTOUMI.
lo PAJETIA, MilIetvekili 0 UIO PECCHIOUluslararasl Demokrat Hukukçular
Dernetl
LI, SenatOr 0 Onofrio PETRARA. SenatOr 0
Genel Sekreteri 0 Pierre BERCls, Yeni Insan
Piero PIERALU, SenatOr 0 Mario PINNA,
Haklarl Ba$kam. FRANSA 0 Michel BRUM,
SenatOr 0 Renato POLUNI, SenatOr, OraAvukat, DUnya Insan Haklan Tqkilatlarmm
seto Eski Belediye Balkam 0 Oiovanni RABirlqmÏ$ MilletIer nez.dindeki Özel Komitesi
NALLI, SenatOr 0 Mar&heriti RICCARDO,
BlIIkam 0 Pierre BRANA, Sosyalist Parti'nin
SenatOr 0 Dr. Hans RUDNER, SenatOr 0 Ersila SALVATO, SenatOr 0 Franco SALVI, Se- • Insan Hak1anyla I1gili lßuSaI Sekreteri, FRANSA 0 Jason W. CLAY, Uluslararasl KUltürlenatOr, Senato DI$i$leri Komisyonu Balkan
ri Koruma Kurumu Y.Oneticisi. Harmard
Yardlß1C1S10 Massimo SCALIA. Milletvekil1
A.B.D. 0 Harlem DESIR, S.O.S. Racisme
o Umberto SCARDAONI, SenatOr, Savone
(Imdat Irkçdlk) ÖrgUtU B8$kam, FRANSA 0
Eski Belediye BlIIkam 0 Stojan SPETIC, SeRaphael DOUEB, Fransa ÖzgürlUkler Vakfl
natOr, Senato O1$Ï$leri Komisyonu Sekreteri 0
Genel Sekreteri, FRANSA 0 Julio Anguila
Ugo SPOSETII, SenatOr 0 Antonio TARAGONZALES, !spanya Komunist Partisi Oenel
MELLI, SenatOr, Milano BOllesi Eski BIlIkaSekreteri, ISPANYA 0 Dr. Bruno HOSP, GUm 0 Giglia TEDESCO, SenatOr 0 Giorgio
ney Tyrol HalkÇl Partisi'nin (SVP) Genel SekTORNATI,
SenatOr 0 Graziella
TOSSI
reteri 0 Daniel JACOBY, Uluslararasl Insan
BRUITI, SenatOr 0 Tullio VERCHIETII,
SeHaklan Federasyonu Oenel Baskam 0 Yves
natOr 0 Ugo VETERE. SenatOr 0 Giuseppe
JOUFFA, Insan Haklan FranslZ Ligi B8$kam.
VIGNOLA, SenatOr 0 Roberto VISCONTI,
FRANSA 0 G. LE NEOUANNIC, Milli ElfSenatOr 0 Giuseppe VITALE. SenatOr 0 Patim Federasyonu Ulusal Sekreteri 0 Leo MAolo VOLPONI. SenatOr 0 Benigno ZACCAGTARASSO, Avukat, Halklarm ÖzgUrlUjtU ve
NINI, SenatOr, Hlristiyan Demokrat Partisi
Haklan lçin UlusIararasl Ligin $eref BlIIkanl,
Eski Sekreteri 0
FRANSA 0 Yannick SIMBRON, Milli Elftim
Federasyonu (FEN) Genel Sekreteri, FRANSA
HOLLANDA
o
Ria BECKERS, Milletvekili Hollanda Parlamentosu Radikal Parti Grubu B8$kam 0 B.
GM YFORTMAN, Milletvekili 0 E. RENSMAN, Milletvekili 0
ALMANYA
Joshka FICHER, Milletvekili 0 Monica GANSEFORT, Milletvekili, ProfesOr 0 JUrgen MARI, Milletvekili 0 Rudolf BINDIG, MiIletvekili
o Regina MICHALIK, Milletvekili 0 Johann
MULLER, Milletvekili 0 JUrgen REERTS,
MiIletvekiii 0 Chiristian SCHMIDT, Milletvekili 0 Renate SCHMIDT, Milletvekili 0 Eberhard WALDE, Milletvekili 0
AVRUPA PARLAMENTOSU
Luciana CASTELLI NA, Avrupa Parlamentosu Oyesi. ITALYA 0 Gianni CERVETII, Avrupa Parlamentosu
Oyesi, ITALY A 0
H.D'ANCONA,
Avrupa PariamentOlu
Oyesi, HOLLANDA
0 Dr. Joachim DALSASS, Avrupa Parlarnentosu Oyesi, Ollney
Tyrol, tTALYA 0 Winifred EWlNO, tskoçya Ulusal Partisi B8$kam, INOILTERE
0
Stan\ey NEWENS, Avropa Parlament05u Oyesi, tNGILTERE 0 Eddy NEWMAN, Avrupa
Par!ament05u Oyesi. INGIL TERE 0 Jiri PEUKAN, Avrupa Parlamentosu Oyesi, tTALYA
0
Marisa
RODANO,
Avrupa
Parlamentosu
Oyesi, ITALYA 0 Henry
SABY, Avrupa Parlamentosu Oyesi. Sosyaliat
Orup BlIIkan YardlmClsl, FRANSA 0 Lalla
TRUPIA, Avrupa ParlamentOlu Oyesi, tTALYAO
tSVEÇ
Labja EXVER, Milletvekili 0 Hans OOran
FRANCK, Milletvekili 0 Olaf JOHANSSON,
SANATÇILAR
Nestor ALMENDROS, SinemaCl, ARJANTtN
BARBARA, Sarklcl, FRANSA 0 Maurice
BEJART, Koreograf, FRANSA 0 Ingmar
BERGMAN, SinemaCl, tSVEÇ 0 Jane BIRKIN, Sinema Oyuncusu, INGfLTERE 0 Juan CEDRON, SarklCl, ARJANTtN 0 Gerard
DEPARDIEU. Sinema OyuncU5u, FRANSA
[! Mil;ue! Angel ESTRELLA,
Piyanist, ARJANTIN 0 France GALL, SarklCl, FRANSA
o Francis GIROD, SinernacI, FRANSA 0 Roger HANIN, AktOr, FRANSA 0 HIGELIN.
Sarklcl, FRANSA 0 Melek Cihan KHAZAI,
SinemaCl, IRAN 0 Parviz KIMIA vtt SinernaCI, tRAN 0 Catherine LARA, SarkIcl. FRANSA 0 Ariane MNOUCHKINE,
Sinema ve
Tiyatro YOnetmeni. FRANSA 0 Yves MONTAND, Sinema Oyuncusu ve Sarklcl, FRAN.
SA C Hugo
SANTIAGO,
Sinemaci.
ARJANTIN . C Ettore SCOLA, SinemacI,
ITALYA 0 Mrinal SEN, Sinemaa, HINDtS.
TAN 0 Fernando SOLANAS, SinemacI, ARJANTIN 0 Bertrand TAVERNIER, SinemacI,
ITALYA 0 Freres TAVIANI,
Sinemaci.
IT AL YA 0 Gian Maria VOLONTE, AktOr.
ITALYA CJ
o
YAZARLAR VE GAZETECtLER
Rodney AlTCHTEY. YaJar. INGll TERE ~
Hani AL-FIKAIKI, Yazar, IRAK 0 Kadim
AL-SAMAWI, Sair, IRAK 0 Rafael ALBERTI, Sair.ISPANYA
0 Jorge AMADO, Yazar.
BREZILYA 0 Giancarlo ANGELONt, Oazeteci, ITALYA 0 Pere Ernesto BALDUCCI,
Dinbilimci ve Filozof, IT AL YA 0 Salim BARAKAT,
Yazar,
SURIYE
0
Ruben
BAREIRO-SAOUIER,
Yazar PARAGUAY
o Caroline BEHR. Yazar, INGILTERE 0
Marshall BERMAN, Yazar. A.B.D. 0 Jean
BERTOLINO, Oa:zeteci, FRANSA 0 Claude
BOURDET,
Gazeteci, FRANSA 0 Robert
BRECH ON, FranslZ PEN KulUbU Sekreteri 0
Oerard CHALlAND, Yazar, "ENA"da (Ulusai YOnetim Okulu) Konferans
Ba$kam,
FRANSA 0 Didier BECOIN, Yazar. Ooncourt ÖdUnU, FRANSA 0 Re!gine DESFORGES,
Yazar, FRANSA 0 Margret DRABBLE, Yazar, INGtLTERE
0 Umberto ECO, Yazar,
tTALYA 0 Salim FAKHRY, Yazar,lRAK 0
Jean Pierre FAYE, Yazar, FRANSA 0 Michel FLEURET. Gazeteci ve MUzisyen, FRANSA 0 Bayan Antonia
FRAZER,
Yazar,
tngiltere PEN KulObu B8$kam 0 Marisa GIOFFRE. Yazar, A.B.D. 0 Victoria GLINDIl'lING,
Yazar.
INOILTERE
0 Andre!
OLUCKSMANN,
Filozof, FRANSA 0 Alan
OUINSBOURO, Saïr, A.B.D. ONoraOUTTMAN, Yazar, A.B.D.
0 HAJl-SEYEDDJAVADI, Yazar, IRAN 0 Marek HÀLTER,
Yazar, FRANSA 0 Michael HOLROY, Yazar,
INGIL TERE 0 Bernard LANO LOIS, Gazeted, FRANSA 0 Claude LANZMANN,
Yazar ve Sinemacl, "Shoah" filminin yaplmclsl,
FRANSA 0 Penelope LIVELY, Yazar, 11'1OILTERE 0 Joyce LUSSU, Yazar,lTALYA
OM. MAHJOBBI, Yazar, tRAN 0 Eduardo
MANET. Yazar, KOBA 0 Claude MAURI.
AC, Yazar, FRANSA 0 Emily Arnold Mc
CULLY, Yazar. A.B.D. 0 Arthur MILl.ER.
Yazar. A.B.D. 0 Juliette MINCES, Yazar,
FRANSA
0 Alberto MORAVIA,
Yazar,
ITALYA 0 Ab4ul-Rahman
MUNIF, Yazar,
SooDt ARABISTAN CVJan MYRDAL, Yazar, tSVEÇ 0 tsmàil NOORIALA, Sair, IRAN
Manuel Zapata OLIVELLA, Yazar, KOLOMBIYA 0 Juan CARLOS ONETII,
Yazar, URUGUAY
0 Grece PALY. Yazar,
A.B.D. 0 Octavio PAZ, Yazar, MEKSIKA 0
Gilles PERRAULT, Yazar, FRANSA 0 Ha.
rold PINTER, Yazar, INGIL TERE C Augu,.
to ROA-BASTOS,
Yazar, PARAGUAY
CJ
Bernice Ruth RUBENS, Yazar, INGllTERE
o Severo SARDUY, Yazar, KOBA 0 Tom
STOPPARD,
Yazar; INGILTERE
0 Rene!
TAVERNIER, Uluslararasl PEN Kulübü Baskan Yardlmclsl, Merkez B8$kam, FRANSA [J
Hélene TOURNAIRE,
Yazar ve Gazeteci,
FRANSA 0 Kathryn WATIERSON,
Yazar,
A.B.D. 0 Linda WOLFE, Yazar, A.B.D. 0
Sa'di YOUSSIF, Sair, IRAK 0 William
STYRON, Yazar, A.B.D. 0 Richard ELMAN,
Yazar, A.B.D. 0
o
ÜNtVERStTE ÖGRETtM (jYELERt
Samueie Sabino ACQUAVIVA, Padua Oniversitesi Sosyoloji BolUmU Ba$kam, IT AL YA 0
Richard ADAMS, Texas Oniversitesi, A.B.D.
DJalal Sadiq AL-ADM, Sam Oniversitesi, SURIVE 0 Hadi.ALALAWI,
Tarihçi, IRAK 0
Michel BANKS, Londra Ekonomi Okulu, 11'1OILTERE 0 Hanna BATATU, Georgetown
Oniversitesi. A.B.D. 0 Cyril BELSHA Y, British Oniversitesi, KANADA
0 M.BENCHIKH, Cezayir Oniversitesi, CEZA YIR 0
Terry CANNON, Thames Politeknik, INOILTERE 0 Gustave CHOQUET, Insan Bilimleri Akademisi Oyesi; FRANSA
0 Claude
.COHEN-TANNOUDJl,
Franslz
Koleji,
FRANSA 0 Harvey COX, Harvard Oniversitesi, A.B.D. 0 Vincent CRAPANZANO,
Colombia Oniversitesi,
A.B.D.
0 Stanley
DtAMOND, New School for Social Research
of New York, A.B.D. 0 Lion EISENBERO
Harvard Eczac1hk Okulu, A.B.D. 0 Di~
FAWZY, Tarihçi, MISIR 0 Roderick FLAUD. Birkbeck Koleji, tNGIL TERE 0 Rene!
GALLISSOT, Paris Oniversitesi, FRANSA 0
Burhan OHALIOUN,
Sosyolog, SURtYE 0
Myriam GOHEEN,
Harvard
Oniversitesi,
A.B.D. 0 Mahdi HAFEZ, Ekonomist, SURt.
VE 0 Fred HALLIDAY,
Londra Ekonomi
Okulu, tNoILTERE
0 David HAMLYN
Birkbeck Koleji, tNOtLTERE 0 Mohammad
HARBI, Tarihçi, CEZA YtR 0 Hans Georl
HEINRICH, A VUSTURY A DOuy HERA,
UD, Paris Onlversitesi, Cumhurb8$kanbA1 seçimlerinde eski federal aday, FRANSA 0 paUi
HIRST, Birkbeck Koleji, tNOtLTERE
~ ..
4'r
Mark HOFFMAN, Lonclra Ekonomi Okulu;
INGILTERE 0 François HOUTART, Louva1. KatoJ;k Oni...c:.sitesi, BELÇIKA 0 Du:!
HY},.{ES,Virginia Oniversitesi, A.B.D. 0 Ed,
mond JOUVE, Sorbonne Oniversitesi, FRANSA 0 Edgar LEDERER, Fransa Oniversitesi
EnstitO Oyesi 0 Linda MYOUX, Cambridge
Oniversitesi, INGILTERE 0 Pierre METGE,
Ar~1I1IIaC1, FRANSA 0 Alexandre MINKOVSKY, René Descanes Oniversitesi $cref
Profesörü, FRANSA 0 Maxime MOLYNEUX, Exeter Oniversitesi, INGILTERE 0 Theodore MONOD, EnstitO Oyesi, FRANSA 0
Lacia MORA, Castilla,La Manche Oniversite.
si,lSPANYA ci Kiëhiro NAKAHARA, Tokyo Oniversitesi, JAPONY A 0 Andrei
NICOLAI, Paris Oniversitesi, FRANSA 0
Michel ORIOL, Paris Oniversitesi, FRANSA
o Roger OWEN, Profesör, INGILTERE 0
Nasser PAKDAMAN, Paris VII. Oniversitesi,
FRANSA 0 Antonio PAPISCA, Padova Oni~
versitesi, ITAL YA 0 Gérard PIERRE.
CHARLES, Sosyolog, HAITI 0 Maxime RO.'
DINSON, Pratique YOksek OAretim Okulu
FRANSA
0
Julio
RODRIGUEZ:
PUERTOLAS, Madrid Otonom Oniversitesi
lSPANYA 0 Laurent SCHWARTZ, Materna:
tikçi, Politeknik Okulu'nda Profesör, Oniversiteler Konseyi B~kam, FRANSA 0 William
A. SHACK, California Oniversitesi, A.B.D. 0
Michael M.J. SISCHER, Huston Oniversitesi,
A.B.D. 0 N. SMITH, Harvard Hukuk FakUltesi Dekan YardunClSI,A.B.D. 0 Paul Patrick.
STREETEN, DOnya Kalkmma Enstitüsü Müdürü, Ekonomi Profesörü, A.B.D. 0 Eugenio
SUAREZ.GALBON, Madrid Oniversitesi,
ISPANYA 0 L.V. THOMAS, Sorbon Oniversitesi, FRANSA 0 Germaine TILLION, SoSyolog, FRANSA 0 Alain TOURAINE,
Sosyolog, FRANSA 0 Armando URIBE, Profesör, SIll 0 Peter UTTING, Essex Oniversitesi, INGIL TERE 0 Carmen VERGARA,
Madrid Oniversitesi, 'Isp ANYA 0 Pierre
VIDAL-NAQUET, Tarihçi, FRANSA 0 Paul VIEILLE, CNRS (BilimseJ ~
UlusaI Merkezi)Sosyolog 0 Richard VOKES, Kent
Oniversitesi, INGILTERE 0 Kazuo YAMAUCHI, Tokyo Oniversitesi, JAPONYA 0 Sami ZUBAIDA,
Birkbeck Kaleji, L.~G1LTERE
EK OLARAK
, Gianfranco BAR1:0LlNt, Toscana BöIgesiHükümet B~kam, ITALYA 0 Baroness Tessa
BLACKSTONE 0 Alberto BRASCA, Floransa Eyalet ~kam, ITALYA 0 Bernard DORIN, FransaKonsolosu 0 Jacques GAILLOT
Evrew>Piskoposu, FRANSA 0 Susan GEOR:
GE, Borç ve Kalkmma Sorunlan Uzmam Yazar, A.B.D. 0 Luciano GUERZONl E~iplia
- Romagna Bölg9Ï B~kam, ITALYÀ 0 Dr.
Silvius MAGNAGO, Güney Tyrol B~kam,
SVP B~~~J.TAL YADS. P~ TIJN, La Haye Yöne.t1clsl;HOLLANDA 0 Alfonsina KI.
NALDI, Modena Belediye Ba~kam,ITALYA
D Antonie SANGUINETTI, Amiral, FRANSAD PhilippeTEXIER, YargIç, FRANSA 0
Dr. Luis ZINGERLE, Trentin GOney Tyrol
Bölgesi Baskam,.ITALYA 0
.
• Amerikan sena/(Jrleri aym zamanda Iran, Irak ve Suriye hakame/lerine çagrlda bulunarak. vaianda$'
olan Kartlerin dit v e kaI/ara azerindeki yasak ve klSl/lamalaTin kaldmlmasml (Jnemle is/emek/edirler.
lOTI
~u imza kampanyasl, Kürtlerin kültürel haklan tanlnlncaya kadar devam edecektir.
Imza ve maddi yardlmlannlz için ~agldaki adrese ba~vurunuz:
PARis KÜRT ENSTiTÜSÜ, 106 Rue La Fayatte, 75010 PARis.FRANSA
Dirili~ 15.7~88
HELSiNKi GÖ'ZLEM RAPORU. (1)"
AKINTININ
TÜRKivE'DE
iFADESi
iNSANHAKLARI
ARALIK 1987
!.
KÜRT AZINLIGI
Etnik kimli~in imhasl:
Ortak bir dilleri, dinleri ve kOltOrOpayla*imalanna ve geni*i bir ço{jrafik alana
yaydan KOrtler, hiçbir zaman yönetimlerinin sahibi oiamaml*ilar.
KOrtlerin, KOrdistan olarak adlandlrdlklan petrolce zengin da~hk Olkeleri, 1.
DOnya Sav!1~I'ndan sonra bOlOnerek
TOrkiye, Iran ve Irak slOirlan içinde kai.'
dl. Bu Olkelerin yanlslra KOrtlerin az sa.
Ylda bir kesimi de Suriye ve Sovyetler
Birli~i'nde 'kalmaktadlr.
GOnOrnOzdedOnyada ne kadar KOrt'OnYB*iadl!l1kesin .olarak bilinmiyorsa da;
yaldB*ilk 20 milyon olduklan tahmin edil.
mektedir. 1979 }'1hndanberi KOrtler Ozerine yaYln yapan, Ingiltere'de Oslanml$
Azlnhk Haklan Grubu, 1980'd~ TOrkIYe'deki KOrtlerin saYISIOI8.455.000, dOnya.
daki saYllanOida 16.320.000 olarak gö9termi*itir. Bazllan TOrkiye'deki saYllan.
0115.000.000 olarak variyorlarsa da bu
saYI genel olarak 8 ile 10 milyon arasI.
olarak verilmektadir. TOrk davleti, KOrt-.
larin varhQlnI raddattiQinden bu y~na bU.
konuda reaml nOfusS8}'1mlyapdmamak•.
tadlr.
, TOrklya'de KOrt sorunu 0 kadar' hassastlr kl baslOin konuyu tartillmasi klsa
blr zamana dayanmaktadlr. Bu konuda
basin zorlanmaktadlr. Cumhurivet Qaze-
.'.
-
tasindan Hasan Cemal, Haziran B7'da
~u gerçeOi, "KOrt sorununun gerçek anlamda ête alinmad~lnl, gazeJecilerin sorunu garçekten tartlllmalànOln zaman
alaea~IOI" belirtti. Valmica 59n aylarcla
basin TOrklye'deki KOrtlerelII$kln o{arak
"KOrt" sözcüOOnü kullanabilrril$tir.
. KOrt sorununu tartl$mama tabusu
"ileri gelenlerin" nezdinde devam ediyor. Siyasi liderlar ve parlamento Oyeleri~ ~Ort sorunu hariç bizlarla ~kence,
polisln sert tutu mu, eazaevtarlnin durumu dahll her konuda görO$ebileceklerlni sOylediier. Siyasi bir Iidar KOrt sorununun namusluca ve açlk blr $9kilde ale
ahnmaslOin yi""i Se~yl alaeaOlm slJY-.
ladi. Bir parlamento Oyesi, parlamente>
da söz alarak "Bir KOrt sorunu vard,,"
diyemaz. vakm geçml$le SHP'nin blr
Oyesl(Turg41Atalay) açlkça "Parti programlmn TOrkçe glbi KOrtçe da hazlrlanmasl önarislnda bulunduOunda, parti
göravinden a1lnarak SHP Dlslplln Kurulu'na havala edlldi." Biz TOrldye'de kaJ..
dlOlmlZHazlran a}'1nakadar hert\angl blr
taw a1lnmaml$ll. Aneal< bazI SHP lider.
lerl, "EOer partldan Ihraç edllmesaydl,
partinln kandlsl daOllmaya zorlanabUlrdi" dedilar. Buna raOman, KOrt dill doOubölgalarlnda slkça konullulan tek dU.
dir. Rasmi yerlarda KOrtdill yasaktlf (Ek
va-'
4 ve 5), KOrt folkloru va mOziOIde
saktlr. (Ek 6) Bir KOrt kendi çocuOuna
KOrtça !sIm varemaz, KOrtçe kltap vaya
gazete baslml yapdamaz, Kart yen! ylll
kutlanamaz.
TOrk HOkOmetibir yandan Bulgar HOkOmati'nin 8Zlnhklar tutumunu lIiddatle
k1narve bundan vazgeçmeslnl darhal talap ederkan, bu talebi, d~uda yaptlkIan gözooOneaIlnlnca komik oImaktadlr.
(Eyl011987, Etnik Kimli~i voketma Bulgar TOrklari Helsinki Gözlem Raparu'.
na baklmz) baskdar, iyi tanlnan siradan'
insanlar O%~rindede benzar etkilar yapmaktadlr. Eskl parlamento Oyalerinden
$erafettin Elçl'ye Parlamento'da "TOrk
mOyoksa KOrt mOolduOu" sorulmu$IU.
o da "Ben KOrdOm" diye yaOlllandlr.
ml$tl. 'Bu açlklamasl nedaniyla 1981'de
.aOlrceza talabiyle yargllandl. 2 Yl13 ay
hapis C9Z8SlOaçarptmldl. TQrkiye'nin ta.
mnml$ sas sanatkAn Ibrahim Tatlises,
yakln geçmllite Isveç'takl blr konsarin.
da "Bir KOrt" lbarestnl kui1and101Içln var.
gllandl. 2~ ylla mahkQm olabllirdl. Talli •.
ses, pi$manlik göstardlktan sonra suç.
lama kaldlnldl.
A$aOldaki Orneklar hOkOmetpolitika.
lanm lasvlr etmaktedlr.
Deviat Istatistlk EnstltOsO.yatkililerl'
1980-85 .nOfussaYlmlan lçin kuUanllan
formlara "Hangldillarl
kon.~uyorsu.
--
~T_.J..
nuz?" batllOl altlna KOrt dlllni kaydettikIeri lçIn 'BOlOcO" oIar8k suçJanarak Dev-.
tee GOvenIIk Mahkemeel'nde yarglland ..
..... DevIet SaVCl8I onIan "TOrk dUlnin blr
Iehçeel.".' ayn blr dU oIarak kaydetmekle, auçJ8d1.{lnfO-TQrk, Hazlran 1986)tutuldular IOI'Iradan serbeat blraJald,lar.
Denizll'nln KoIak ~
OOretmerll lsmail Kaya "Ben blr KOrt çocuQuyum
KOrt oIarak doOdum ve KOrt oIarak 0Je.
c:eOlm" dedlOllçIn yargllandl. Bu e6zIeri 2 Ma)'l81988tarlhlnde MiHi Martokunurkan laIar JoJorgillen OOrencllerl tartaldayen bJr bqka OOretmenle yaptIO.
tartJfmada aarf etmltti. Devlet GQvenlIk
Mahkemesl86zlerin Idnle.aarfedHmedlOlnl karar aft,"a akllktan sonra, OOret.
men beraat ettI. (Cumhurlyet 24 Ekim
1988)
SHP esId Genel Sekreter Yardlmctl.
nndan Edlp Sever DevrlmcI, Parti Genel Merkezl'nde KOrtçe konultuQu suçlama8IyIa Marmara-YaIoYa'dan aI.narak
Ankara'da Devlet GOvenilk Matakemesl
SaVCI8I OlkO Cotkun taraflndan yarg ..
Iandl. (OzgOriQOe, Eyl0I1988)
Bir turist rehberi otan Eraln Konut,
1911'den Once A1manya'da basllan DoOuAnadolu'yu "Ermenlsfan" ve GOney
DoOu Anadolu'yu "KOrdistan"4 OIarait
gOsteren eskl bir Osmanll hat:itasml bulundurduOu için, KUf8(las.'mn kQçQkblr
dinlenme kasabaslnda bOIOcOIOIdeyargllanarak haklanda 15 Yli ceza !stendl.
(ÖzgOrlOOeKaslm 1988)
EskI ParIan)ento Oyes! Ahmet TOrk üç
yaklmyla allnarak daha sonradan evinin
dlOlndakl çOp kutusunda bulunan bOlOcO bir video kaseti bulundurmaktan yarg.lendl. (Cumhuriyet 11
1987) H.
zlran'daki zlyaretimize kadar hAlA nezaretteydi.
Bitlis Polls ~ll Mustata OstOn,çocuklanna KOrt isimleri veren 12 kiOihakklnda ceza kesilmesini istedi. Ankara SavCISIdurumu lçi~leri BakanllOI'na lIetti. Iki
yelkili isimlerin Türkçe olmadlOml, "ulusai kültür, ahlàk ve geleneOe kar~1olan,
kamuoyuna hakaret eden isimler resmi
nülusa kaydedilemez olarak belirlenen
1587 No.lu Kanunun 16/4 maddesinin
ihl41ediidiOini" bildirdiler. Mehmet eeref Kocaman mahkemeye çaOnlarak çacuklannm Isimlerini cIeOiOtirmeyezorlandl. OOrtayn baba daha aym suçtan yargllandllar. (Nokta, 15 eubat 1987) Bölgesel bir Türk mahkemesi Iki çocuOun
adlm deOi~tirmiyor. (Ek. 7)
Marie Annick Lanternier, Medeciens
Sans Frantieres, adlt bir Franslz tlbbl
grup Oyesi, Kürt müzlk kasetinl bulundurduOundan dolaYl1982 Yllinda sekiz
ay cezaevinde hapsedildi. (Le Quotidien de Paris, 25 Ocak 1982)
Lufthansa Istanbul Bürosunda çaI~
blr Alman olan Franz Reissig, Ozerinde
"KOrdistan" yazlll bir antika Ozellildi kürenin lIan (reklam) resmini çektiOI için
1983 tarihinde ya!<alandl. (The GuardIan, 23 Mart 1983)
TOrkotoritelerl birçok KOrtkOyOnOn!smini cIeOiltirmioler. 25 MaY'S1986 tarihll
TercOman Gazetesi Adlyaman, Gaziantep, Urfa, Mardin, SUrt ve Diyarbakir
eyaletlerinin her beOkOyden dOrdOnOn
-3.524 kOyden 2. 842 kOyOn-Isimlerinin
deOlftlrildlOlnl yaYlnladl.
TOrk Sosyolog Ismail Beflkçi ve TOrk
YaYlnclsl Recep Marqll, KOrtler hakklrlda yazmak ve yay," yapmaktan her Iki.
si de uzun süre ceza alddar. Betlkçl,
MaYls 1987 tarihlnde &erbest blraklldl.
Marqllise hAlADiyarbakir Cezaevl'ncI&dir. 36 sene hOküm glymlotlr.
.
TOrklye'den gOç edenler, haks.zllOln
eubat
onlan dlO8rda da takip ettlOlni gOrOyorlar.
'
.
Danlmarka'da blr Kürt slO,"macl8l
Emin Bozarslan Kop8nhag'da blr kurs
açarak KOrt dillnln OOretmenlerinl yetfttlrmeyJ IstedlOinde, Türk ElçlllOi protesto ettl.
IsV8ÇTOrk BOyOkelçlllOi Stockholm'dekI KOrtGOndüz Çocuk BaIam MerkezIerini hedefledi. A1manya'dald TOrk ElçillOl Alman makamlanndan A1manya'da doOan çoculdar Içln KOrtisImlerini ~
bul etmemelerinllstedi.
ArneriJca'daId TOrk EIçIllOi New-York'dald kutsal St. John Katedrall'n1n açtlOl
KOrdlsfan realm &erglslnl protesto ettl.
Kanada TOrk EIçIIiOi, Kanada valarldatlJOlna geçen bJr KOrt IItIcacln," legal
formIannl, eorulan anadHl hakIanda verd\OI"KOrtQe" yarvtJ lIUp TQrJa;e yuJlmayana kadar vermedl. .
,
Ankara'da blr KOrt Avukat oOluna
Kürtç8 IsIm verdlOlnl8OYJed1.NOfus daires! nOtus cOzdanl aJabIlmesllçln çocu.
Oun ismlni deOlftlrtti.
DiYARBAKIR
CEZAEvt
Esld cezaevinde kalanlar ve blnlerce
tutulduyu Dlyarbalar CezaevI'nde temsil eden avukatJara gOre, cezaevlndeki
durum, Türkiye'de ve DOnya'da billnen
en kOtücezaevldlr. 1984 Yllindan bu yana WI sayg,"lIldan kanlttalTllltlr. Gerçi Diyarbaklr'a gittlOimlzde bunlan kerldimizln gOrmest olanakll oImed., seye.
hatimlzden birkaç ay Onee l!gill bakan ..
IlOaresmi"lÏlQriIcaatta bulunmarmza reOmen, hOkOmet blzlm cezaevlnl ziyaret
etmemlze Izln vermedl.
DiyarbakIr CezaevI çoOunluOunun aynllkçl1000 kiti kadar tutuklunun yerleftlrildlOl askeri blr cezaevldir. 1Utuldular
mahkeme esnas.nda cezaevlnde bulunuyortar, blr ~
cezaJann. oetcmek lçIn
bqka yere gOnderIImeye mahkOm edlldiler. Blrçok mahkemenln uZlllTlll8lndan
doIaYl, -ozelllkfe toplu davalar- WI tutuldular Y111arca
Diyarbaklr'da kaIarak 10renç Iokenee metodlanna maruz kald ..
lar. Avukatlar bize tutuldulann mahkerneye geR~lerhll:le haIif b8ygln yOzIQ, Qz;Qn
9OZIOolduklanm ve Ifkence eelen.. nn,
onlan yaralanmn tutuldanmadan Once
oIduOunu beUrieyen sahte bir k40IUmzalamaya zorlandlklanm açddaclllar. Ha-'
kimlere ,ik4yet etmekten çeklarfleyerl'Ier hemen mahkeme Ç1k11annda
yeniden
dOvülmOolor. SOrgOn edllen tutu~ular
Dlyarbaklr'da bqka blr yerden daha
tazla ceza çekecelderllçln genellilde glt~
mek (gerl b.n) içln mOracaatta bulunltluyorlar.
.
Dlyarbaklr'da has~.I~ara ~açan
duyduOumuz hlk4yeler: Bir adam canll
bir 8lÇ8I1 yemeye zorlatllmlf (Bu mahkeme tutanaklannda verdir). Çok lyI tamnan savunmac. blr avukat yakalanarak
vahoIce cezaevinde iokence edllerek haylISlna baQlanan blr Iple çevr&de çekllmlo, tutuldular ceza olarak mikroplu
tanklara konmakta, plsJlk yemeye ve Idrar Içmeye zor\anmaktadlrlar. 1981 Ile
1984 araslnda cezaevinde 32 0I0mO hOkOmet Itlrat etmektedlr, reaml oImayan
çevreJer daha fazIa sulstlmallere tahammOIetmeyerek kendllerinl diri dirl yakan
blrkaç tutulduyla beraber bu saYlnfn 67
oIdUOunu 8OyI0y0rlar.
Dlyarbaktr'da biz yOzlerce tutulduyu
temall &den Oç avukatla gOrOttOk. Hepsi 1984'den bu yana toplu açllk grevleri
ve uluslararas. dikkatler sonucu Diyarbaktr'da durumlann lylye gittlOine hemfIldrdller. Uzun 8Ürell tutuldular sOreldi
dOvQJmüyorJaritkence yaptlmayor.Fakat
çok problemler gOrOnOyor.
Son Ylilarda OIyarbaIar'a gétlrilen tutuldular çeoItIlslnlflardancll. ÇoOunluOu
kOyiOoIup terOrlstlere sempati duydukIan ve 8fY8 ventlklerl içIn yargdanayorIar. Bu kOyJOler81kçakendi tOm 8I1e tenleri)lle allnarak dOvOlmüoler, Iokenee
edllml,ler, basltçe Itirat ettirmek.ve bllgi almak Içln jandarma taraflndan sul.
timale UOram••lar. Bunlann birçoOu da
sonratlan serbest barakddlklannda lalaka, askl ve elektrik pu gibi Iokeneelere maruz kaldlklannt anlatml,lar. En etklley!ci gOrOnen, alle fertlerlne ka~. 10kenee tehdldidlr. Eski bir tutuklu, "Ben
100 klolyi OIdOrdüOümüitirat etmeye haZlrdlm." "ÇOnkO kanm. ve lazkardeoiml
lçerl getirdller. Çlnl çlplak soydular, hemen orada tecavOz etme tehdidinde bulundular" haberinl vermittl. Jandarma
karakollanndaki Iokeneelerden sonra,
bazt kOyiOler tutuklanarak DlyarbalarCezaevi'ne ahmyorlar, orada usulee blr
blrincl "deneme celsesi" veriyorlar. BlrgOn sOreld1 dOvOyoriar.
Ahmet Karak (esas Ismi deOUdir) bir
avukattlr, 1980 Yllindan bu yena Dlyarbaklr'dakUerln çoOunu temsll ediyor.
Onun bUgl kaynaOI haftada iki üç seIer
gOrOftOOOmHletvekillerl, cezaevi personell ve tutuldulann mahkeme açlklamaland.r. ,1984 Oncesl ve sonr8S1Dlyarbaklr'daki durumu liOyle açlk}adl: Diyarbaklr'da sistematik i,kence'1981 'de bqladl. Bu Iokencenin tarif edllmesi mümkün deOildir, bunu gOren de yapam!l/
T1KKO (TOrkiye IKi KOylü Kurtulu~ ur.
dusu) savunucusu blrtutuldu Remzi Ercanlar, zorIa SIÇllll yemeye ZortanJJ'lI~tlr.
Bunun hakklnda resmi mallkeme kararlanna okuyunuz. Tutuklùlar içi sidik dolu mikroplu tanklarda Jutulmuo, tuvalete gOtOrOlerek yOzlerine pislik sOrOlmü,tOr. Insanlara pisllk yedirtUmio ve idrar
içirilmiftir: Çok insan Olmü~ ve birçOOu
HELSiNKi GÖZLEME GRUaU NEOiR?
ABD Helsinki GiJzlem Grubu, 1975'te Helslnki'de Iœrar a/tlna allnan
Insan H8Id8n .. flgllllhllJlerf dDnya çepmdIJ Incelemelc ...
giJzJemeIc 8Ina-
ClyIJJ1979'd8 kuruldu. UlusI8.raral Helslnkl/nsan HaId8n Feder8syonu
Içlnde hDkDmetslz~,"JSlz-b/r 6rgDttDr. G6ntJIlilde yaptllcJJJn afSlt1rmaISflnI bir yoruma tutm8ktsn zlyade oId~u glbl ysyml8rlar.
6rgDtDn kurucusu ve mevcut y{JnBtJcJl8rl Robert L. Bemstem (SaIkan), Alice H. Henkin ... Aryeh NMer (BJJfkan yardlrnCllJJn),Jerl Leber
(YDrDtme dlrektiJrD) ve Hally 3. 8urbhalter (Washington temsllclsJ)'dlr.
6rgDt TDrledevletlnln TDrk/ye'delcl/nsan Haldan'nln ,h,.'n/.,.,r/tall
blrçok rapor hazlrlam,,; bunlar, TDrlelye'de /fl8IJII Ha/dan; demolcrulye
D6nD, (Kulm 83), RDzgArda Saman; TDrk/ye'de Demolcrasl ve /iuan
HaklJJn'ndan GiJrDntDler(Temmuz 84), 6zgDrlDk ve End"'; TDrk/ye'de
Insan Haklan (Mart 88) Helslnlcl Antl.,mssl/h/81/erl TDrk/ye (Kaslm 88).
(devam)
akll-dengesini veya sa~II~1n1yitirmi~tir.
Resmi raporlar 32 k~inin cezaevinde öldü~ünü Söy1üyorlar. Oraäa ya~ay~nl_ara göre 1981 - 1984 arasl 67 kl~lnln 01dü~ü sôylenmektedir.
_
1984'te sorgulama merkezlerinde i~kence durdurulmadl, lakat cezaevindeki i~kence durdurulrTlu~tur. Bu birçok
laktôrden dolaYldlr. Birincisi, tuluklulann açllk grevi ve di~er yaklnlannln ziyaretine gitmeme, luluklu çevreleri çok rahalslz oldular ve cezaevinin duru~una
ka~1 muhaleleller bir çlkl~ yaplilar. Iki~
cisi, Avrupa Par:amenlosu v~ U.~usl~r~rasl AIÖrgütü'nün baskllan, Uçuncusu,.
Evren ve Özal'In Türkiye'de demokrasinin oldu~una dair açlklamalan. Dördüncüsü, Türk hükümeli her Avrupa'ya
gidi~inde Türkiye'deki i~kencelerden dolaYI muhalefetle ~ar~lla~lI. Bu, özellikle
Türkiya-Bulgar Turklennll' ÇIl\I~lnI Avru.pa'ya götürürken oldu. Durun:lar 0 kadar düzelmi~tir ki, 1'984 öncesl ve 1984
somasl duruml8j;1 kar~i1a~lIr:nak çok zor-.
dur. Tutuklulann direni~i cezaevi iç personetinin de{Ji~mesine ncden oldu. 1984
öncesi personeiden kimse kalmaml~lIr.
Durumlar de{Ji~liginde tUluklular cO~lnel'
te ya~adlklannl sanml~tlr. (Mecazl an-.
lamda. b.n) $imdiki ~ikäyetleri yeleri kadar yemek yoktur, 50 ki~ilik ko{Ju~a 30
ki~ilik yemek da~ltllmaktadlr ve istedikleri kilaplan alamlyorlar.
Türkiye'deki Sicil Kanunlan'na gÖfe
am ca çocuklan ve klz ye{Jenler "akra.
badir" , fakat cezaevinde yalnlz ana.ba.
balar, keealan veya hanlmlan ve.karde~leri ziyarel edebilir. Amcalar veya teyze1eryapamaz. Eweiden e{Jer soyadl ay'
m olsaydl bir tutukluyla görü~ebilird~. Bu
de{Ji~iklik tutuklulan dünyadan teent et.
mek için yapllml~lIr.
PKK'ya yardlmcl olmaktan yargilanan
{lenellikle köylülerden olu~an bazi yem
tutuklulara ilk olarak Diyarbaklr'a gelirildiklerinde i~kence ediliyor. Fakat bu
genellikle fiziki i~kenceden ziyade psikolojik baskldlr.
.
Bir di{Jer Diyarbakir Avukaliise Mehmet Keskin'dir (esas ismi de{Jildir) Ahmet Karak'in verdi{Ji düzelmeler için sonuçlan teyit eUi. Keskin, politik davalan
eie alml~, Diyarbaklr'dakileri
savunan
çok saYlda avukat arkada~lan vardlr.
Hasan 1~lk(esas ismi de{Jildir) Diyar.
baklr'dan üçüncü bir avukaUlr. Tutuklu.
Jann açhk gravleri ve protestolan sonu.
cu 1984'ten bu yana dürumlann lyilo:.ltillini tammllyor. "Bununla ben, Diyarbaklr'in Türkiye'de en iyi cezaevi oldullunu söy1emiyorum. Fakat nispeten iyidir.
Protestolar esnaslnda tutuklulann tek bir
istemi vardl, insanca muameleye tabii
tlrt;;:m:;I:." !~II-:~öyle devam elti. "D!y~rbaklr haien normal bir cezaevi delllldir.
'Örne{Jin, e{Jer Malatya'da cezaevindey.seniz yemek sorununuz olmaz ve istedillin her türlü yaYln1alabilirsiniz. V~ asken ma~1 okumana gerek yoktur. Dlyarbaklr'da 36 mar~1 ezbere bilmen gerekiyordu. $imdi yalnrz bir tanedir. Türk
Kurtulu~ mar~ldlr. Fakat yemekten On,ce dua etmen gerekiyor. Malatya'da milli
m~1 okumak, dua yapmak yoktur ..$im~
:Ji haien bir yemek sorunu vardlr. Insan.
lara etslz kuru fasulye veriliyor. Aym za-'
manda açhk grevine gidenler dillerlerin-'
.den daha iyi beslenecekle.rdi. SOt ve
sallhkh yemek verilecekti. Diller tutuk:
lular onlara (daha ewel açhk grevine gidenlere, b.n) yardlmcl olmak Istiyorlar,
ama müsade edilmiyor. Yani tutuklu1ar
'ilk geldiklerinde haien dövülüyorlar. Bir
odaya ahniyorlar, yeni elbise veriliyor ve
.orada gardiyanlar taraflndan bir gün dô-'
'vülü'y'orlar. Bazen yalnrz dM saatli~ine
dôvulüyorlar. Eller gardiyanlara kar~l,
sayglh davranmazlarsa gardiya~,lar .~n-;
Ian lalakaya yatlnyor. Bunlara e{Jltlm~
celsesi" denilir. 1984'ten ewel"ellitim'
celseleri" çok daha uzun süreliydi."
Biz istanbul'da dort sene Diyarbakir
Cezaevi'nde yatml~, 31 ya~lndaki Keilan $im~ek i1e(takma adldlr) gôrü~tük.
Ankara'da polisin evine yaptllll bir bâskin sonucu sol içenkli bildiriler ve Ismail Be~ikçi'nin Kürtler hakklnda b!r kitabl
bulundullu için 1979'da yakalanryor ve'
Mart 1980'de Diyarbakir Cezaevi'ne
gönderiliyor.
. ~.
12 Ey1ül~den ônce Diyarbaklr'd,a -oJdukça kötü davranmak yo~u, baskllar
12 Ey1ül'den sonra b~lad!. Ilk ol,arak kollu~lardan bahçelere kadar'kapllan kapaUllar, daha sonra ko1lu~tan ko1lu~a
kapilar kapatlldl. BOytëce h~r ko1lu~teerite allnd!. Daha sonra göru~me zama-.
nr 15 veya 20 dakikadan üç veya dM
dakikaya indirildi. Gardiyanlar içeriye
geldiklerinde tutuklular aya~a kalkmaya ve selam vermeye zOrlandilar, Ve her
sabah bir ulusal mar~1 okumak zorurrdaydlk. Biz gardiyanlara kar~1dire~me:
ye çall~arak askeri personel de{Jll, Slyasl
tutuklu oldu~umuzu betirttik. Bunda.n
!lonra, direni~leri klrmak iç.in tutuklulan
tek hOcrelere aldllar ve bazlko1lu~lara
yaklnlany1a gôrü~meleri yasaklandl ..
"1984'te yaptllllmlz 45 gOnlük açhk
'grevinden soma durumlar çok iyileliti.
Cezaevi yönetimi dôvmelere ve i~kencelere son vermeye razl oldu. Va bununla dövmeler ve i~kenceler durdu. Ben,
Ekim 1984 tarihinde serbest blrakddlm
ama sonradan serbest blrakllan arkada~lardan bunun sona erdillini duydulT1.
Bazi tek tek olay1ar oldu. Slnrrda bazl insanlar yakalanarak cezaevlerine getinl-mi~lerdi. Biz onlann i~kence altlndaki
çlllhklannr .duyuyorduk, bunlara ka~1
protestolar yaptlk, kôtü davranmalar kaIdmld!. Tedricen, 1984'ten itibaren tOm
personel yeniden de{Ji~tirildi. Iki osas I~
kenceci Ali Osman Aydin ve Esat Oktay
Ylldlran, dM ki~i açllk grevinde öldOkten sonra de~i~tirildiler."
. i~kenceler durdurulmu~ olmaslna ralr
men, }Otuklular haien dl~anya temiz hava almak için çlkamlyorlardl. Daha sonn;Avrupa Konseyi'nde bir ziyaret oldu.
l1Jluklular dl~anya çr1<mayaserbest blraklldl. Ko1lul1lara TV tak!m! verildi. Bunlar, ziyaretçiler gidene Kadar devam etti. Eller Türkiye'de durum klsmen iyile~-:
mi~se, bu Avrupa Konseyi ve Helsinki
GOzlem Komitesi insanlannrn dayamli"
maslndandlr. "
Diyarbaklr'daki
durumlar hakklnda
Türk baslnl klsa geçmi~ zamanda.karlillalitlrma yapt!. Örnellin 2ooo'e Do1lru'-.
nun 12 Haziran 1987 saYlslnda uzun bir I
yazlda 1980 ve 1984 arasi i~~nceleri ve
Diyarbaklr'daki tuluklu1lln küçültmeye
u{JratmaYIaçlkllyor. Yazl, kâbt:'slu il1kerl-'
celeri detaytandlnyor. Tutuklular. ayak
tabanlanndan veya klylanndan I>aydana;
Kadar dôvOlüyorlar, kollan kanay~~a kadar avluda sOrOndürOIOyorlar. Sldlk d?lu lalllm suyuna kafalanm batlrmaya, 01mü~ farenin bir parçaslnl yemeye zorlanryorlar.
Bu korkunç durumlan protesto etmek
lçin dOrt tutuklu Ferhat Kuntay, Mahmut
Zeng!n, E~ref Anyak ve ,Necmi Öner ~1lltlan, yataklardaki pamuklan ve elblse
parçalanm Y'llln haline geti~erek, YI~1n1n
üzerine yan ICImadde sarplp ate~e ver~
diler. 2OOO'edo1lru bir balika tu1uklunun.
~u sOzlerini aktanyordu: "Femat Kuntay .
dedi ki, 'biz cezaevindeki insanlar için
kendimizi feda ediyoruz. Bu cezaevinde kendimizi yaklyoruz, insanca ya~am
kOliullanm ~lllamak lçin kendimizi ya-,
karak OIOyoruz. Bu bilinmelidir. Ve son- ..
ra kafaslnl ate~in üzerine koydu. Her
dördO <le kendisini yakarak ôldüler."
Yazlda dOvmelenn ve ~kencelenn sorumlusu yôneticilerin isimleri verilmektedir. Aynr zamanda birkaç tutuklunun
dövOlerek ôldürüldü~OnO de a9lklamaktadlr. Abdurrahman Çeçen ve Ibi~ Uraz,
9irili hücrelennde dövülerek öldürülmü~
lerdi. Ali Erek açhk grevcisidir. 1981 'de
iç gOvenlik komutanr Esat Oktay YII~I'
ran laraflndan itilereköldürüldO. M.Emln
Akplnar sorulan 56 ma~1 hatlrlayamadl{J1ve TOrkçe konu~madl{J1 için bir çavu~ taraflndan dövülerek ôldürüldü.
Onun ölümü, tlbbi raper tarallndan "do{Jal" olarak adlandmldl.
Bize Kürt kimliklerinde Israr eden tuluklulann kötO muameleden daha lazla
çektiklerl sôylendi. Diyarbakir Cez~.evi'ndeki tutuklular e{Jer Kürtçe konu~uyor, Kürtçe türkü sOylüyor veya Kürt
oyunlannl oynuyorlarsa kar~1 Çlkillyormu~. Birkaç ki~i avukat ve eski tutuklu'
lar bize çocuklanm cezaevinde ziyaret
eden ama onlarla Türkçe bilmedikleri
için konu~amayan ailelerin, Kürtçe konu~malanmn yasak oldullunu sôy1ediler.
Bize çeeuklan zorlanml~, yanaklanndan
a~a~lya gôz y~lanmn aktllll b!r vaziyette analann hapsedilmil1 ollullanm seyir
ekranlnda izledikleri sôylenildi. Avukatlar bize Türkçe konu~mayan müvekillanni savunmamn imkânslZlIllml anlaltllar.
Çünkü tamsillerini tam salllaml~tlrmak
için (Avukatlann, b.n. Kürtçe konu~maIan yasak oldullundan) davada hakh garekçe bulmalanmn imkâm yoktu.
Yukanda bahsedilen Diyarbaklr'da
eski tutuklu Kenan $im~ek bir Kürt olarak Kendi deneyimlerini liöyle aktardl:
"Ben 1979'da yakaland1m. Polis evime baskin yaparak sol içerikti bildiriler
ve çok saYlda Ismail Be~ikçi'ni~ ~Ortler
hakklndaki kitaplanm eie geçlrdl ... Ilk
. dela Kürtçe konulitullumuz ve Kürtçe
türküler sOyledillimiz için Arallk 1980 tarihinde tOm vesayet altlndakiler olarak
toplu bir ~ekilde dôvüldük. Yi ne biz koridor boyunca yürütülerek salllmiz ve solumuzda bulunan askerler joplarla bi;:i
dôvüyordu. Biz her tee rit hücreleri ve
özel hücrelere ahndllllmizda bu yaplhyordu.
Cezaevi äisiplinl hükOmetin asimilasyon politikaslm sürdürme amaCln1 gOtmektedir. Eski bir tutuklu cezaevi komutammn yanlnda ~öyle bir. konu~ma yapml~: "Siz Türksünüz. Kürtçeyi unutacaksmlz. Bu sizin için bir okuldur. Sizler Kamalist gençtik olarak e{Jitileeeksiniz. Bizim sizi imha etmemiz gerekiyordu, ama
bunun yerine Türk Ordusu sizi e~iterek
topluma yararh hale getirecek. Siz mutla ka asker gibi davranmahslmz. Askeri
personel gôrdüllünOzde mutlaka selam
vermelisiniz ve askeri tarzda yOrümek
zorundaslnlz. "
GÜNEYDOGU'DA
GERÏLLA
SALDIRILARI
1984'ten bu yana bOlOcü KOrt militanIan TOrkiye'nin GOneydo1lusu'nda gerilla saV~1 vermektedir. Genellikle dalllnlerinden inerek, Irak va S~rIY9'de~.i Os~
!erden gelerek geceleri kOçOk kOytere
salcllrarak kOy koruculan ve devlet otoriteleriyte il1birl~i içinde olduOuna inandlldan kil1i1eriOIdOrOyoriar. Daha sonra
da sInu1angeçerek vaya inlerine geri kaÇlp saklamyorlar. 30 Mart 1987 saYISIOda "Newsweek" TOrkiye'yi dOnyanlO en
aClmaslz gerilla sava~ celbiyte deOerlendirdi. BazI TOrk yetkilileri "The Christian Science Monitor"da 27 Haziran
1987 sa)'lSlnda gerilla savqllll TÙrkiye'.'
nin elli Ylidan beri karl1llal1liOl"en büyük
tehlike" oIarak deOeriendirdiler.
Son aylarda terOrizm had safhaya
ulal1ll. 21 Hazlran 1987 tarihli Ankara
yerti servislne (ajansl, b.n) gOre 20 Ha.
ziran'da terOrlstIer Suriye, Slnlnna yakln
Mardin'In PlOarclk kOyûne saldlnlar dO.
zenleyerek kOy korucularlyta çatllitllar.
EvIere otornatlk 8ilahlar V8 moIotof koko
teytlerte saldlrdllar. Yanan evIerden kaçan kadln V8 çocuklara ateo açtllar. S.
kiz erkek, ahl kadln V8 onaltl çocuOu Of.
dOrdüler. 8 Hazlran'da Mardin'In lid diOar kOyünde 11'1çocuk oImak üzere 28
~ OIdOrQIdO.9 Haziran'da Klnm kOyünde aralannda Qç aytlk blr bebej)ln de aiduOu dOrt kl111
daha OldOrQldO.Mardin'.
de askeri araçlar Için dOl1enen maYln
Ozerinden geçen araçtarda askeri per.
sonelin OldOOO,oIaytardan oIdu.
OIenierIn saYls, korkunç oImulitur.
Türkiye gOnlük gazelfllari Haziran 1987
tarihinde OldürQlenlann say\slm715 ola.
rak vardiler. Bunlann çoOunlu{junun ka.
din ve çocuklardan c.lu~an 289'u sivil,
159"J askeri pltrrorlAI \le ~üvßniik güçlerlyte çatl1lmada'/'i1et\26:' terOrl'lt oIdukIan bildiriiiyor. 10 A~stt>S 1987tarihinde TOrk günlük baslnllida 1984 yllindan
bu yana 500 asker va kOylünün ve 290
terOristin Oldü{jOnün rosml açlklamasi
yaYlnlandl. Ondan bu yana ctomatik ve
atelili sHahlarla,iIIdn kOy koruyuculany.
la çatllimaya girildi!ji .ve sonradan kOy.
10Iereve askere saldlnlarak 14'ünOn çacuk olduOu, 25 kil1inln OldOOOSiirt'teki
bir olay da dahil olmakla beraber çok
olaytar oldu. 21 EytOl1987 tarihinde terOristler Irak'ln Slnlnna yakln $Irnak'ta
5'inin çocuk oldu!ju 11 kiliiy! OldOrdOler.
TERÖRÏSTLER
SMLLERÏ DE
KAÇIRlYORLAR
30 Nisan 1987'de teröristler Hakkâri'nin $emdinli,ilçesinde yal1lan 15 He ~5
arasl alan 12 kOylOyükaçlrdllar. lçlennde ANAP Il Bal1kammn da bulundu\'ju,
dOrt kil1i kaçarak kOye döndüler. Onlar,
(dOnenler, b.n) ve g di{jerleri teröristlere kafl11direnmediklerinden dolaYI cezaevine kandular. (Cumhuriyet, 9 Haziran
1987)
Haziran'In bqlannda Oç ayrl olayda
$emdinli'de teröristler 34 kilii kaçlrdllar.
23'0 gÜV8nlik kuvvetleri taraflndan 5 Ha.
ziran'da kurtanldl. (Anadolu Ajansl Ankara, 3,4,5 va 8 Hazlran 1987)
Temmuz'un sonlannda asi"ler Irak SInlnna yakln yüksek yaytadaki gOçebe
kampIndan 20 köytüyü kaçlrdllar, bun.
lann 17'si güvenlik güçleri taraflndan
kurtanldl (Türk günlOk haberleri, 1.2
1987).
Olaylann Marksist-Leninist, KOrt IliÇi
Partisi PKK- taraflndan yaplldl{Jlna inandmaktadlr. Parti, amaClnln KOrtlerin nCr
fus ettiOl TOrklye a1anlanm "kurtarmàk"
ve baOlmslz bir devlet kurmak olduOu-
nu sllytüyor. 24 $ubat 1987 tarlhll Cumhurtyet'e gOre, PKK, 12 EyiOI cuntaslndan 6nc:e birçok allahll oIaya kanl1&n,
Ankara ~
Bilimler FakQItesI OOrencisi AbduHah 0caIan talaflndan 1978 YI"
IlOda kurUlmu$K. Cuntadan eonra Ilder.
1erülkeyt btrakarak Surlye va Irak samrIan yakJnlannda yenIden 6rgOtlendiler.
AOustœ1984'teterOrlzmln
akJntJ datgaIan Eruh V8 $erndinli'de bir terOrist
lamie ~I.
1984'On sonIannda sQ..
ev-
rekli blr temelde askerI konvoyIara V8
karakoIIanna karfl saldlnlar
düzenIendi. D8ha eonra lI8kIanIar g(Mnlik kuwetIerInce korunmasa zor oIduOu
kQçQk k6y1ere kaydlnldl.Abdullah 0è8.
2000'e
IIyor.
.
kaç terOristin gerilla
saVqi verdlOini hlç Idmse bilmlyor. Biz
2QO'den 1550'ye kadar otan tahmjnlerl
duyduk. Mardin polls l8fI Aydin Ge'nç •
mrdan geçip getenlerte beraber 22O'den
fazIa terOristin oImadVN V8 bunlann çaOunun 15 Ile 16 ~
arasIflCIakI çocuk.
GüneydoOu'da
lar olduOuna inamyor. Hûkümet ye~i1i.
ierlnden tek konupbildiOimlz
OlOllileri
BakanliOl'nln Arqtlrma BOrosO:-Müdü.
rQ Ünat Marqll "Blzde var oIan bilgilere gOre 600 Ile 700 araBlnda terOrist var.
dir. Fakat bu verlIer gOvenilir oImaya.
bilir" dedi.
Haziran ve Temmuz katliamlanndan
sonra hOkümét t8hminlerlnl arttlrdl. 2526 Temmuz 1987 tarlhli "TOrk Qünlük
haberterlne" gOre 10 Temmuz'da Diyar.
baklr'da yaptlan bir basan konferansl esn&Slnda Bqbakan Turgut Ozal HOkümelin 3.496 teröristl bildiOini ilerl sürdO,
1.158'i tarOrist ve 2.338 ki~i Hlica etmil1.
Ama her nedense 22 A!justos 1987'de
Balibakan Turgut Ozal, "Türkiye'nin
Güney.DoOusu'ndaki elverilili alanlarda
kanlilkllk yaratan teröristlerin saYlsl 300
veya 400 arasIndadir" dedi.
PKK, genellikle kendi takipçHerinin saYllanm açl!ja vermiyor. Ama 1 A{Justos
1987larihinde her nedense GOnaydln'lO
bir muhabirine PKK'nin Irak'taki militanIan PKK'nin 38 kampfnln ve Türkiye'de
8000 silahh adamlnln oldu{Junu söylemililer.
AYni zamanda teröristterin kim olduOu hakklnda da kesinsizlik vardlr. iran'Il mldlr. Irak veya Suriye'li KOrtler mi veya TOrkiye KOrtleri mi? Bunlar slnirdan
kaçan yalnlZ vurkaç terOrist misyonu için
geien TOrkiye KOrtleri midir? Yoksa bunlar çift hayat y~yan
gOndOz normal,
gece militan terOrist alan böige halkl midir?
Diliifleri BakanllOl'ndan Ünal MaraliIl'ya göre. "Bazdan Türk bazllan deOii.
Onlar gen(tllikle Suriv.'de üslenmili, fa.
katlbaZdan da Irak'ta üslenmililir. Ba.
zllan taraflndan donatllmlli, destekleni.
vor ve eOitHiyoriar. Fakat biz. kimler tarahndan YaplldlOln1ve silahlan nereden
aldlklarml bilmiyoruz. GOneydoOu'da
haikIn çoOuniuOu onlan desteklemiyor.
ÇünkO anlar sivillere saldlflyorlar. Kadln
ve çocuklara ve böige halklnl korkutma.
ya çah~lyorlar."
ABD Elçisi Robert Straus-Hupe'a gOre, "Militanlar her gOn slmn delip giren
t8likHath ve iyi koordine edilmil1 sHahhbir
grup adamdlrlar." 0 ve onun personel
Oyeleri bunun bir ayaklanma olmadlOI'
na inan.yorlar. E\'jer bu eir isyan olsaydl, liehire ait bölgelerdè daha lazla proleslolann olaca{J1n1ntearisini yaplyor.
17.7.88
KURT KUl lUAU
"Türkiye mozaiginin
renkli bir parçasl"
MEHMET DÜLGER
jandarma
Ian'In Surlye $am'da QslendiOine Inam.
Dogru
DYP Genel Ba$kan Yard,mc,s,
ürkiye'nin
Osmanh imparatorlu~unun miraselSI olarak eok dinli,
çok Irkh bir havasl var. Çe~itli böIgeIere yaYllnll~ Kürt, Çerkez ve Abaza orjinli insanlanmlz
var. Bunlar kendi
dillerin de konu~uyorlar? Kimsenin de
bir ~ey dedi~i yok.
KürtIer , bu ülkede her kademede görev alml~ur. lçlerinde Cumhurba~kanh~1 yapanlar,
Ba~bakan
olanlar,
Geneikurmay Ba~kanh&1'na kadar yükselenler de var. Örne~in Cemal Gürsel
Kürt orjininden gelen bir kimseyJi. Orduda sevmi~lerdi. "Cemal A~a" adIßI
vermi~lerdi. Bunlar Türkiye'de
sorun
yaratmanll~, genel kabul gör!'!1ü~ler.
1976'da Süleyman Demirel'Ie Mu~'a
gitmi~tim. Demirelorada bir konu~ma
yapml~u. Bu konu~maYI dinleyenierin
T
NURETTIN YILMAZ
ç
(ANAP Mardin Mi/letveki/ij
çoeukken annemden duydu, gum ninniler hep Kürtçeydi.
A~larken susturulmam için
veya sevinirken ok~anmam
gerekli~i için annemden hep
Kürtçe terimler duyardun.
Sokakta,
çar~lda oynarken veya dola~lfken arkada~lanmla Kürtçe konu~urdum. 7 va:
~Ißda ilkokula gitli~imde tek' kelime
Türkçe bilmezdim. Türkçeyi okulda ögrendim. Benim gibi milyonlarea insanm
var oldu~u Türkiye'de bu gerçe~in yok
sayIlmasl ve gözardl edilmesi, güne~in
balçlkla slvanmaya çah~llmasma benzer. Böyle bir olgu, halk \'e devlet biltünle~mesi
yerine
aYlnmelllgl,
uzakla~maYI. buruklu~u ve bölüeülü~ü
beraberinde getirir. Bir çiçek bahçesindeki rengarenk çiçeklerin var olu~u, 0
bahçe için bir eksiklik veya olumsuzluk
de~il, tam tersine uyumu süsleyen bir
zenginliklir. Tlpkl bir mozaigin de~i~ik
gilzel ta~lardan olu~masl gibi.
yüzde 60'1 bir ~ey anlamaml~lardl. AIna
konu~ma bitince hemen hepsi alkl~laml~lard1. Yani birileri onlara orada söy
lenenleri anlatml~l1. Bu durumu kendi
mozai~imizin renkli bir parçasl olarak
görüyorum. Kürt orjinli bir Urfa tür
küsünù hiçbir ~eye de~i~mem.Bu"Kürt
türküsüdür"
dive bir vere atamam.
Ama devletin bir resmi dili vardlr. Siz
Türkçe konusan bir Franslz vatanda~1
olsamz Franslzca da bilmek- zorundaslmz. Evinizde TUrkçe konu~ursunuz
ama, devletle olan i~lerinizi Franslzca
ile halletmek zorundasIßlz. Ben bu konulara daha yumu~ak ve aymmel olmayacak
ölçülerle
yakla~lImaslßdan
yanaYlm. Orada kabul edilemeyeeek
hadiseler var. Bu do~ru, bunlara kar~IYlm. Ama derginizde ilam çlkan Kürt
külturimu koruma ça~rlSl ba~hkh bi!diriyi de bu görü~lerim do~rultusunda
imzalamam söz konusu de~il. Bildiriye imza vermiyorum.
0
Sl
(devam)
Anadolu, Japonya gibi homojen bir
ülke deAildir. ytllàrca ordulann, milletlerin sava~lanna, göçlere sahne 01mu~tur. DeAi~ikkültürlerin var alma SI
son derece doAaldlr ve e~yamn tabiauna uygundur. Bence insanlar veya toplumlar için en makulü, ki$i1iAini
koruyabitmektir. Evinde, pazarda ve
özel ya~mmda anadiliyle konu~n bir
.ki~iyi veya toplumu aymmcl olarak
tarumlamak yanh$t1rve hakslzhkttr. Ak-
2000'e
Dogru
sine, onu diliyle, var olan kültürüyle
saygl i1e anmak demokrat olmamn ve'
insana saygtmn bir geretidir . Bu dile ve
kültüre saygt 0 ki$iye ve 0 topluma saygt i1ee$deAeranlamdadlr. Bu tutum ise;
insanlanmlz arasmda aymmC1hAt ve
bölücülUAü d:Ai1 bütünlC$meyi sallar.
Dünyada bunun örnekleri çoktur. Ve
hiçbir Ulkede kUltürü kabul edilen toplum i1edevlet arasmda uyumsuzluk pek
fazla görUlmez. Uyumsuzluk ve huzur-
suzluk kültUrleri ve anadilleri görmemezlikten
gelineft
toplumlann
blliundulu Ulkelerde daha çok görülmektedir.
'
Sonuç olarak, benim her dite ve kültUre sayglm oldulu gibi, herkeslen de
aym IqgorOyü, demokrathll ve sayglYI
bana gOstermelerini beklemek en doAal
hakklmdlT.
0:
31.7.88
NÂlIM HiKMET'iN BiLiNMEYEN MEKTUBU
Kürt ve Türk karde~ler
özgürlüge elbirligiyle ...
2000'e Dogru okuyacaglOlz mektubu Nâzlm Hikmet gerçeginin her yönüyle ay(hnianmasi gerektiQi
dü~üncesiyle tarihsel bir belge olarak yaYlmhyor. Nâzlln Kürdolog Kamuran Bedirhan'a yazdlgl bu mektupta
Kürt sorununa i1i~kingörü~lerini açlkhyor: "Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulu~undan sonra, Türk yöneticiler
Kürtlere vaadettikleri haklan tanlmadl ... Anadolu milli kurtulu~ hareketi yalniZ Türkler için deOil, Kürtler için
de tarihlerinin en ~nh sayfalanndan bfridir."
akarSlnlZ, Nâzlm bir Japon
bahkçlSlmn leknesindedir. YunaniSlan'da kursuna dizilir.
Gizenga 'YI Oldllrmesinler diye
çlrplmr. Madrid kaplsmdaki nObelçidir. San nehre akan ordunun neferi.
Kalküla'da grevcidir. Hirosima'da bir
kUçuk klZ, Roma 'dan mektuplar yazar
Afrika 'ya. KUba'da Fidel'in SlkllAI el
al ur. Haydiii ordan Isviçre'ye. Ver elini Paris. Varna'da delidir, divanedir.
~u ma vi allaslan kocaman be$ikle,
$iirine rUzgâr vermeyen halk kalmlS mldir Nâzlm'In? 0 ve mahalle bakkah
"kuvvelle
meçhuldUr"
oralarda. Ama. yine de "aym ekmek, aym
hürriyel, aym hasrel için" çarpl$lp olebilir, yuzunu dilini bilmediAi insanlann
yamnda.
B
•
,.
•
"G",çek Türk yurtseverleri
Kürt karde~lerinin milli
..f1aklannakavu~m8k lçin
yaptlgl kavgaYIcan ve
gönülden nasll
deslekliyorsa, gerçek Kürt
yurtseverleri de Türk
halklnln demokrasi ve milli
baglmslzhk için yaptlgl
kavgaYIöylece destekliyor."
•
Ilcle O1emkketi... Ilele mèmlekellnin
"'''lllian
,>'',l'ir Rer/rrr/din J)r.•fllnl ile
(hT11:1!l11 dOlH:mill(kki
Tim.
Au\'u\',
,\1t/ll\l'
hall... h~t1cletlf'-
f)"\,'<lfII
"Kalbi en uzak Ylldlzla birlikle
çarpan" Nâzlln, Kürt sorununa gelinee susmU$ muydu? "Evel" yamum verenier çoAunluklaydl. Nedenlerini de
açlkhyorlard. kendilerine gOre. Birincisi, Nâzlm Hikmel'in de sanannda yer
aldlAI TKP ulusal sorunda Kemalizmin
etkisi alundaydl. Ikincisi, Nâzlm'm bu
konuda yelerh bilgisi yaklu. Bir diAeT
olaslhk da, iktidann ambarllmu\'du.
()rne~ill "Karay,lan
T.ukll"'''111111
"Vurlln Kurl upA, lIalllUs lllliludur"
lIaka.all. Niz.m'da "Vuruil ha yigillel
lIalllUS lIunüdUr" ohnu~lu. 0, hUIIII
sonradan "TUrk idara:ilerill yasaklamalan"yla aç,klayacaku.
Ünlu '>lalli, zaman zalllall "milliyelçilik "le suçlamaya kadar varall cle~liriler bugune dek sürcgeldi. "AlIlel,'i,
Marafl. Urfa'y. anlalmak, Kurtulu~
Sa\'8SI'nda Kürtlcri aillatmakllr" yaml'
yelerli olam.yordu. NâLlln'm hu konuya Iliskin aç,k bir görli~ü yok mllydll'!
•
lnsall /IIal/:arala-
,,'nda rastlantr yalntl Kurt sozcu~üne:
52
•
,I....... Hltl
IU$ Sava~.'m. /II"",It'A,'I/",d<'1I IlImll
Manzarala" ile Anadolu hallllll UIIIIlulmaz dizelere doken O'dur.
Ya "urtier? Aym IOpraklan aYIllek.
me~i payla~lI~1 bu halllall lIeden yak
denecek kadar az SOI eder'? Alladolu insaillanm deSlanla$lInrkell. kara'lI1da
Kurtlerle i1gili du~ünceler yak Illudur?
Bu soru hep sorulmu~lUr. (ien;eklen
de, Memlekefi",den
Do,,,,,
HUsnU Ça vus/a "n INs .v,1bayan
h~msirr
kalmad, g~zmeditimiz ,Vf!r.
Kart1thnil'd~ irind~n Lavarm
sarkla KUrl/~rin araSInda.
KUrt/"~ ku)'ruklu d~r/~r,
yalan
Kuyrukla" .vok
YO/nil rok asi. rok jakir insan/ar
Z~ngin/('ri d~ vor
omo al.
bey/~ri ...
Ve yine aym yerde, Diyarbakir Cezaevi'nde yalan bir devrimciyi, Halil'i
anlaurken, bir iki kez geçen Kürt beyleri vard.r.
"Anadolu'da YIfIYln
Türklerle Kûrtlerin II'ISlnl
niflk sokmak lsteyen gerlci,
sömürücû, karanllk
kuvvetler, emperylllzmie el
eie vererek halklanmIZ1daha
kollYca ezmek lstIyortar",
•
•
Simdi 2000',
Tllrkiye'de ilk
ka ya)1mladtlt mektubuyla, Nlzsm'.
ln bu konudaki net tulumunu kamuayuna sunuyor.
Mektup, Nlzlm tarafmdan, yakm
dOltu, UnlUKllrdolol Kamuran Ali Bedirhan'a yazdml$. Bedirhan'm Paris
KUrt Enstitllsü'ne bajJ$lanan kitaph.
I1ndaki belle 1er arasmda bulunarak,
Enslitü'nün yaym organl H~vi'de yaYlmlanm,s.
. Nlzlm'm Kllrt sorununa duyarslz
kalmad'ilm gösleren lek belge bu mektup delil kU$kusuz. TKP Br$ivinde, kanuyla i1gili baska çah$malan da oldulu biliniyor. Bir gUn hepsi glln 1$IAma
ç,kacak, eminiz. O'nu her yOnUyle lammak hakk.mlz, lamtmak gOrevimiz.
dir.
;
"iki haikin da.özlemleri aynl"
K
Oklert yOZ)'lIlann derlnllklerlne dalan larthlyle, kültOrOyle
Kürt miUetinin Onemli blr çoOuniuOu
Anadolu'nun blr parçasll1da yqar.
Anodulu'nun Obür parçataclnda ya.. yan Türk milletinl Kürt m/IIeti karde,1 sayar. Har lki millet, bütün
imparatorluklar gibl, halklann zinda01olan Osmanh ImparalorluOu'nda,
]Ork ve Kün derabeylerlnln, Osmanh
lmparatorluk idareslnin aOtr zinclrterine vurulm~lardlr.
Osmanil ImparatorluOu )'Iklldlktan sonra Ise her ikl
millet emperyalizme
ka~1 lek bir
cephe kurup ~dlr.
Anadolu milli kurtululi harekeli yalnlz Türk1er içln deOiI, Kürtler lçin de tarihlerinin en .. relIi sayfalanndan blridir.
dövii, YllIanmn sonradan T ürk idareeilerinee yasak edilen en unululmaz lürkillerinden
birl "Vurun Kürt
u$a!1' namus günüdür!" diye bal;lar.
o
Türklye Cumhurlyeti'nln
kurulul;undan sonra, Türk idareeileri ve
egemen çevrelerl, Kürt ~areketonln
lanlma!!.1 vaad elllkleri millet ve in-
i"
san haklarlm taMnad •. halta
Kürt
milletinin millel olarak vartrOlm' bile
inkâra kadar g6ti)rdü. Bu devir, Türk
idarecilerinin ve egemen S1nlflanmn
emplilryalizr;Je uzla,maya bqlamaSI devridir. Bu irlkAria bu IlZIqmanm
aym devlrde ~östermesi
saclece
blr rastlama de{Jildir, Bugüo Türkiye
Cumhuriyeti'nj Orta ve Yakln DaOuda emperyalizmln kalelerinden biri
hallne getiren T ürk poIitikactlan Kürt
m;aelinin milli varlrglnllnkârda
Israr
ediyor ve Türkiye Cumhuriyeti SlntrIan içinde öleki aZlnhklara tamdl~1
haklan bile Kürt milletine tanlmlyor.
Türk ve Kürt h'alklanmn Türkiye
Cumhurlyeti'nln Sln,rlan içinde dl$ ve
Jç politikada aynl emellere hasret
i;ekmeleri bugünkü Türk idarecileri.
n. korkutuyor. Her iki millet kardel;
mIlli küllürlerini, mIlli ekonomilerini
gehl;tirme~., lopra~a, taram araçlara.
na, hürriyete. demokratik haklara ka.
vUl;mak istiyor. Tilrk va Kürt halklaraTürkiye Cumhuriyeli'nin tarafslz b;r
d., politika gutmesini, emperyalizm," ü,ssu olmaklan kurtulmasln. öz.
lüyor: Gerçek Türk yurtseverleri Kürt
kar~lerinin
Türkiye Cumhuriyeli Stmrlan içinde milli haklanna kavul;mak için yapll~1 kavgaYI can ve gönülden nasll destekliyorsa. gerçek
Kürt yurtseverleri de Türk halktnln
demokrasi va milli ba~lmslzhk içln
yaptl~1 kavgaYI öyleee destekliyor.
Anadolu'da
yal;ayan
Türklerle
Kürtlerin aras,"a nifak sokmak isleyen geriei, sömürüeü. karanhk kuvveller, emperyalizmle elele vererek
halkl;lrfmlz, daha kolayea ezrnek isliyorlar. Kürt ve Türk halklaran," bahtiyarh~a insanea yal;amaya varmak
için derebeylerine, kara kuwetlere.
l;ehir ve köy ~alar,"a, gerie.lere. IIkç,lara. milletlerin varhklan", ve mill.
haklann. inkAr edenlere, halklall birbirlne dÜl;ürüp slItiarandan rahatça
geçinenlere, emperyalizmin u$ak1a.IIna karl;1 yürüllüklell yeni m.lI. kurtulu, Saval;,",n zaleri Kürl ve Turk
halklar,"ln elb.r1i~iyle kazan.hr
Aneak böyle bir elblrli~iyl", karde,
ikl millet hürriyele, milli ve insan haklallna kavusabihr.
CUMHURlYET 1.7.88
DI~baslnda Kürt kültürü için ÏmZa kamp'anyasl
o~
Haberler Servi si - TUr- men 1er, Nobel OdOlU sahibi sakiye'de KUrt küllUrünün korullnalçl, bilim adaml ve gazetecimasi amaclyla çC$itli ulkeierden
lerin imzaladll' bildiride. Iran
yUzlerce parlamenler, aydm, bi- . eski devlet bll$kanl Beni Sadr,
lim adaml ve sanatçtntn baslat- Cezayir eski devlet baskam Ben
till imza kampanyasi sUrUyor. Bella, ABD'li ,senatOr Edward
Aralaranda Franslz Le Monde ve Kennedy, GUney Afrika'nm siInternational
Herald 'nibune
yah lideri Nelson Mandela'mn
Gazclesi'nin de bulundulu çe$il- e$i Winnie Mandela, Fransa esIi yabanci yaym organlaranda ~
ki bll$bakanlanndan Pier:re Maalan bir ilanda, "Her insan lop- uro), .Çekoslovak rejim karsltl
lulutu gibl Kürl halkmm da kül. yazar Jiri Pelikan, ABD'Ii eski
türel mirasml koruma ve khnlik. bl:Lskanaday. senatOr Alberl Golerini özgürce ifade etme hakkl- Ie ile IS senalOr ve Temsilciler
na sahip olduklan" belirlildi.
Meclisi Uyesi, aralannda siyah
lIanda TUrk resmi makamlan.
rahip Ucsmu.nd Thlu'nun da bumn, KUrl dili Uzerindeki IUm lundulu 20 Nobcrl OdUIUsahibi,
anayasal ve adli yasaklan kaldlr- . Isveçli yönelmen InRmar Ikrgmasl çalnsl da yapllarak, soz man, UnlUkoregraf Maurice B~konusu kampanyamn, KUrtIerin jart. sillema oyuncusu (;erard
kUIlUrel haklan lanmana kadar' Ueperdleu,
Yves Montand,
sUrdUrUleceli de kaydedildi.
Umberlo Eco'nuI) da illl1.alan
Çok saYlda ülkeden paria- bulunuyor.
-
~NTERNA nONAL 'APPEAL 'IN DEFENS,.::-, OF KURDISH CULTURE'INTURKEY
....-,..-.--..
~
............
---,,-....-.
==-...:::-..::...---,.. .. ~-- ... ~
_
........,
................
__
....-.
~_
4
...
~--.._~
J __
I~
.. .--.
I'--
• .--_._
•• I __
.....,
..:..
....-
...
...
----...- *'--'"-~~,..~
~ ,.....
~
__ .. __
~~;~~~~~,-i
~~~2i~~~~
---------.--.,---
-~.-
...-.
.--
Ilamn yer
aldtOl
••. .1..-'_
-
_-
- ..
-:.=:..-
-.-
-.-
Herald Tribune gazetesinin kuptirü.
sr
.
7 TEMMUZ
TERcüMAN
1988 PER$EMBE
s~~
KÜRT KÜLTÜRÜ
ransa'mn Tlmes'I alan Le Monde gazelesindc
lam yanm sahifelik bir ilAn(Allahlan Le Moade, diler gazeleIer gibi delit, kOçUkebalbdtr!): Kürt
Killlürilnüa Korunmll5l._ Alunda bir sOrOUzip yc:.
ya gerçek $Ohrelin imzasl ...
TOrkiye'de Ozerine baslla baslla Kürl denen bir,
klSlm Dolu Anadolu TOrkO'nOn kOllOrOne olsa lereklir? Hemen sOyliyeyim, bir )'11m lolklar malumesldlr. Ve bu malzeme elbelle karunmaladlr. Edir.,
ne, Mulla, Hatay, I(ars'taki halk Idlllorlaimizi mu.
hafaza elmiyar muyuz? l.\1lJceli'nde Selçuklu dl).'
neminde TOrkçe, bugOn nedensc KOreçe konu$8l1
TOrk'On folklor delcrlerini de ayni ihtima,mla ko'ruyacallZ. Korumuyar muyuz?
Efendim, KUrtçede konupunlarl Ebelle! KonU$'
muyarlar ml? Saara? .. Sanra Slra Islemlyen Tlirkçe
ölre.meslnt_ I$te blitclß bu olmaz sa)'lll millelJerataSl $Ohretler... Niçin mïolmaz7..
, Siz Birlqik Amerika YC: Ingitlere yc Kanada yc
Avustralya'da mccbun Inli1izc:c,Fransa'da mccbun
Franslzca, Cezayir YC Fas'ta mccburi Arapça, Sov.
yeller'de mccburi Rusça, Almanya'da mccburi AI.
manca')'Ikaldann, kliçlik a.adUlflial de bu bOyOk
diller yaßlnda iesmen kabOI edin. TOrkiye Cumbu':"
riycti hOkOmeti de elbctle bir $C)'1crdO$OnOrl.. '
• mTZ sahipleri L"lLSlnda kardqimiz
Cezayir'in
kli dengesi bozuk olduRu Cczayirli1cr'c:e riva'
yet editen. cski devlct ba$kaninm imz&slnllorOyo-
F
I..
rum. FranSIZC8')'Ilkinci resmi dil olmaktan bldlr.
sm dcmi)'Orum cia, lOcO yclCrSC,Bcrbericc'yi, Arapça'rua yanlßda resmi dil i11n cttiriyc:rsinl ZiIa 24 mil.
yon Cczayirli'den tam 7 mityanu Bcrberl« kanu.',
tur vc bunuR bit kaç milyanu hiç Arapça bilma'
Fas'ta da durum aynidir.
'
Bir imza sahibi de Kliç1lk ICennedy_ Adam kolejden babllsl",n YC: bOyl!k adamlar alan alabeyle-:
rinin scrveti sayesinde diploma alml$. TOrkiye hak.
kmda ilkokul bilgisi yak ...
Arllerikan vatandqblma kabOIedilmek için S yù _
sOre ycrileD 70 YC 80 )'8$lßdaki IOçmenleri, rlIccbu.
ren le« okullannda Inliliue YC Arllerikan tarihi
olrcnmcyc tabi tutan, aksi takdirde vatand8Jbla al.
mlyan Birlc$ik Amerika.:. AZlßbklar folklar delerIcrini, orßerini k.smen muhafaza cdlyorlar •.. Ama
haydi baka)'lm 10 mUJO. Amerlkaa va&udata halyan'dan biri bir mabkemede ltalyanca kanu$maya,
bir devlel daircsine ltal)'llÎlca dllekçc ycrmcyc ItaIk.
Sin, b8$lna ne haller lelir...
'
\,,,~sMontand ...• Io&)'d.'~ .... _ .... _.~ ••• ~lu.,.. ~&U ....
CISI ve akIOrU... Franslz KomUnisl Partisi'nin
eski
allr toplanndan da, Macar ihtilllindeki Rus zul"
mO Uzerine partisinden istira elmi$ti ... Ama.ltalya~
da dolmu$ bir ltalyan'dlr. Fransa'da halya'nca konU$maya kalkl$m8SIßI istèrdim. Korsika'nm bOIOn
nUCusultalyan'dlr YC: Franslz1&r;K.orsikahlar'a, BrO..:
tonlar'a ne muamele yaplrorlar, haurlaùnm ..•. ~
ski Iran eumhur bajbRl Sadr'ill imzasl, aneak
uyalldmyor. Ile: adam, sen Once lran~
daki KUrlazlßhJl,ma ve I~ mil,."n TUrk'e di! hUrri.
yrl; lalll da, olldan sORIa KUrl kl\IIUrOdedi8in nes.
ne neyse, onu himayeye kalkl$'.
,,:, i'"
'
Im1a sahil'Ieri aramula bl. !;u<.tanhaYubl bile
var. Anla$llall belirli bir avukallile Ocrcli kaf$lhlm.
da im1a alm'$, Aksi takdirde Sudan'm Arapça ka.
aUjßlIyan..1 gUney eyaletindeld halka yapWuunua'meleyi hauriamasi gerckirdi. Herir mullaka komO.
nisI ... Yoksa Sudanhlar',lananz,
TUrkler'i scyc:rler
vc anlÎlurk bir bcytlnnamcye imz.a falan kaymaz:
lar...
,'o ... '.' ",
Bir lallllz yaza. da var... 008 BUyOk Britanya~
da lree. Galce, Sellandca, Orkneyce, Ersce, Manska gibi otokton ycrli diller kanu$anlann
nasll
mccburcn Inlilizce olrcndiklepni hall.latmak IIJ
E kahkaha
.Dm....
,"
Tl1rk'O slf, lerçckleri savunarruyan, dOnyadan
habersiz sayan bir avuç yan aydan ki, bana lore asll
KIln dediklai Datu Anadolu TUrko'nOn ba$lna be-'
Il olmak istiyorlar. Hcrhalde onlan çok scviyortar
YC herhalde TUrkiyc devletmden daba iyi himaye
ede«klerl.~ ....
'
SABAH 3.7.88
Festivalin dahi~bale
..
..
l~.ïf<'kb
yonebnenl Q i,Çt ....
.
,
• Istanbul Festivali'nin YIIdlzlanndan biri olariOnlq
Franslz . bale :y~etmern
Maurice, Bejart anne taraflndan Kürt asllh'Çlktt.
• Bale çevrelerlnde dahl olarak ~.
nmlanan Maurice BeJart, Istanbul'a geimeden önoe Avrupa gazet~
lerlnde yayanlanan "Kürt KüllÜrün~, ..
Ozgül1ük" lIanana Imza alll,"
.:
• Bejart bu,lIanl niye 'imzaladlQlnl
soran muhabirimi,ze, anne tarallOlO
Kürt olduOunu söv1eyerek, "B~n
hiçbir kültü-'
"
,
Bejar1 "Kürtier Fransa'dan laprak
islerse buna kar~1çlkanm" diyar,
•
0'-'.
rün
yaki~~
maSlnl
mlyorum
dedi"
,
.
,..,~
'
f..~ ~ ."~..
'"
.
~
"
54
'
Seçkin CtllZoglu
Ün)ü Franslz bale yönetmeni Maurice Bejart, 16. Uluslararasl l<rt.anbul
FestivaJi'nin yùdlzlanndan biri oldu.
Bejart'Iß bale toplulugunu izlerriek
için 1stanbulular günlerce bilet pe~inde
, k~tu1ar, gôSteriler sirasmda bile, beUd
son anda kapùar açlltr umuduyla Kül-'
tür Merkezl'nin önünde bekle~ip durdular,Gerçekten de olaganüstü çal~-'
malanyla sanatseverleri
büyüleyen
B8Jart. Istanbul'da temsiller verdigi ve
~kuyla lÙkIflandIgIgünlerde, bir ~ka olaylada Türlùye'nin gündemine
geldL Avrupa gazetelerinde Kürt killtüriiAle 6qürlük
!steyen parah bAr
u.n Ç1kb.Bu ilanm altmda Avr:uph Ve
BArletlk, Ameri~
aydmlarm, sanatçtl,a.r\ß1 politikaCIlann
imzalan arasmda,MaQII'ke BeJart'm da irnzasl varda .
Düoyama ~iti kültürlerine kaplSlm açart'bir restivalin yapùdIgI ve büyük ÇC9kuylakaflùandagt bir ülke için '
höyle bir imza olayuu nasù açùdayaca-
iuU öiftnmek üzere ~art'a
~ur-
duk. Pmva masmda kendisiyle on dakika gÖTÜfmef1rsabm yakaladm, Sanat-ile,poliükanm birbirinden aynlma-'
'yacajlna inand.agumzl, bu nedenle. de
80rumumn politik oW:.agJJl! belirterek
-."
$Orulara geçtik:
: . - Bu bildiriye nas'" imza attlluz?
- Benim büyük annemin büyükannesi
Kürtm~ Bir yandan Kürt, öteki yandan da 'bpanyol kökenden reliyorum
ben;' Ama Imza)'l atma nedenlm, bütÜB 'kültürlerln
y.,.mA!l:lndan yana
oldujum içlndir.
"
Kültür ÖZgürlügü klsvesi albnda,
bÖlgeei bir mücadeleyi deslekler misIniz'T .., -" _L
Kesinlikle hayIr.' Ömegin bizde
Fransa'da buna benzer bir olay y~IYoNZ. Konlkaldann da benzer istekler.i
var. Onlann da küItÜTlerini y~tmastmisterim,
, ' e
:
e'
Ya bu Islek, Fransa'dan baillDo
51ZhkIslemeye kadar vanna?
- Tabii buna kaIltYlm, Benim bu imza olaymdaki gö~ürn
ve tutumum
~öyle açtklanabilir:
Avrupa bir bütündür, Fransa, Türkiye, tnriUere gibi tek tek ülkeier ise
ufakkabr.
Son yùlarda Avrupa ülkelerinde
Amerlkan kültür egemenügi giderek
yaygmJ~lyor, Bir AvrupalI olàrak, bu
egemenlige kar~t direnmek için Avrllpa ülkelerindeki büyükü küçüklü her
kütürün ayakta tutulmasl gereklidir.
Ben huna inamyorum.
.-'e
TUESDAY, AUGUST 16, 1988
Iraq presses pre-truce
offensive against rebels
By James M Dorsey
TM( ~TON
TNES
Iraq has launched a large offen.
sive against Kurdish guerrillas
in
the nonh of the country aimed at
'quashing their rebellion before a for'
maltruce
in the Iran-Iraq war takes
effect Saturday, according to ad min.
istrallon officials anc! Kurdish rebel
sources.
Heavy (ighting has forced many
Kurds to nee across the border into
Thrkey an~ Iran, the officiais and
sources said yesterday.
Thrkey evacuated several villages
on the Thrkish side of the border
after Iraqi bombers mistakenly at.
tacked a Thrkish village, the officials
and sources said.
Kurdish town of Halabja.
Rebel sources in Western Europe
said Iraq had employed chemical
weapons since the beginning of the
offensive on July 30.
"They are using all means attheir
disposal, including chemica] weap-
ons," one source said.
The sources said some IS Iraqi
battalions and up to 30,000 troops
were involved in the offensive, in
which the Iraqis were also employing airplanes, helicopters and tanks.
They said some ],000 Iraqi soldiers had been killed in the fighting
during the pasttwo weeks.
There are 10,000 to 20,000 rebels
in the area.
"The Iraqis are trying to neutralize the Kurds as an issue and as a
Thrkish press reports
said 400
Kurds had entered Thrkey recently.
The Kurdish sources said the offensive was directed against strong.
holds of the Iranian.backed
Kurdish
Democratic
Party (KDP) near the
border with Thrkey and against posi.
tions of the Patriotic
Union of
Kurdistan <PUK) near the cities of
Kirkuk and Arbil.
KDP leader
Massoud
Barzani
charged Aug. 9 in a letter to United
Nations Secretary
General Javier
Perez de Cuellar that Iraq was employing chemical weapons in its of.
fensive.
r.lr, Barzani
alleged
chemical
weapons attacks Aug. 6 on the vii.
lages of Sinozaraw and Mergesur,
approximately
20 miles from the
Thrkish border,
which injured
at
least 63 persons, mostly women and
children.
PUK sources said chemical weap.
ons had been used on the village of
Bali~n, northeast of Arbil, on July
30-31 and Aug. 13.ln tbe attack three
days ago, a major base of Kamela, an
Iraqi.backed
Iranian Kurdish group,
was hit by mistake, and five Kamela
military
commanders
were killed,
they said.
Iraqi officials said in telephone interviews they were unaware of an
Iraqi offensive and denied the use of
chemical weapons.
Earlier this year, PUK leader Jalal
l'dlabani was received al the State
Department
shortly after Iraq had
used chemical weapons against the
playing card for the Iranians before
the negotiations
start," said an ad.
ministration official, referring to the
Aug. 25 face.to.face
talks between
Iran and Iraq aimed at ending the
GulfWar.
.
Kurdish rebels in Iraq and Iran
have been waging decades.old
separate struggles
for greater
autan.
orny in the two countries, where approximately half of the Kurdish population lives, Thrkey, Syria and the
Soviet Union also have Kurdish minorities.
Last week, Iran and Iraq prom.
ised to halt their assistance
to each
other's Kurdish rebels as port of the
U.N ..sponsored
efforts to bring an
end to hostilities.
The administration
officials said
Iraq was hoping to bring its olTen.
sive to a succesful conclusion before
U.N. observers
begin arriving
to
monitor
the cease.fire.
Kurdish
sources said they hoped the observ.
ers would also be stationed in Kurd.
ish areas of the war front ta ensure
Ihe safety of the Kurdish population.
The sources denied repons
that
Iran had already stopped aiding the
Iraqi Kurdish rebels. They said they
did not expect the aid to be halted
untillln independent
committee
has
established
to Iran's
satisfaction
who is responsible for the GulfWar.
Kurdish
rebels
warned
that a
genuine
peace between
Iran and
Iraq woyld not be achieved if their
grievances
were not taken into account.
INSIGHT
State OffIciais Talk
to Kurdish leftists
State Department officials met quietly
June 9 in Washington with Jellal Talabani.
leader of the Iranian-backed
Patriotic
Union of Kurdistan, which is noted for ilS
strident leftist line. a warm regard for the
Soviel Union and employment of terrorist
tactics. A week earlier. at a news conference in Belgium. a representative ofTalabani 's group annoonced that the union and
four other Iranian-armed Kurdish separatist
guerrilla groups had formed the Kurdistan
Front in Iraq May 7. lIS stated purpose is
to "liberate
the territory occupied by
Kurds" from lraq's control. Other members
of the front are the Popular Pany of Kurdistan, the Socialist Pany of Kurdistan and
the Democratic Pany of Kurdistan.
FolleM log Talabani 's meeting with the
State Dep.tflment officials, the Iraqi government pI -este.1 vehemently, fearing. according to t Igh.I,IlI's diplomatic sources at
I
JULY 25. 1988
the Uniled Nations.
that this was another
U.S. backdoor effOl1 to establish contacts
with the Iranians using the Kurds. a subgroup found mostly in Iran, Iraq and Turkey. as intermediaries. Slate officials said
their only interest was hearing of human
righlS abuses against Kurds. Ourin$ a suI>sequent interview in Washington, làlabani
admined his group was supported by Iran.
Libya. Syria and the Soviet Union, commenting. "Necessity has no laws."
--,..----------------------------------------""'I!l~~~
REVUE DE PRESSE
Berhevoka Çapê
DENTRO DE LA PRENSA
Rivista Stamp_a
BASIN DERLEMESI
Press Review
Août 1988
~===_
•
Brecha
Montevideo
Junio
1988
Los laudos y la inttiferencia universal
ay muchas
organizaciones
kun:las en los dIstIntos
entre
los que su pueblo esta repartldo,
pero
omcini Ics prometi6 a los kurdos la autonomia cuando paruCIaseguran
len~
hl fuerza
mililar.
el programa
paron en la caida deI Sha. pero dcspués lanzo sobre ellos la
politico y la oportunldad
hislorlca
para alcanzar
una aulo"~uerra s:lnla". que enfrenta a chiitas 'Y sunnilas.
Vcinle
nomia kurda. ,:C6mo es su lucha contra
el régimen
de Jomillones de kurdos aspiran a su prOplO ESlado 'Y viven repartidos entrc
.
Turquia. Siria.Irak e Iran. NingÛß gobiemo ha querido defender su caus~ mdni?
en las Naciones Unidas y ellos acusan a la ONU y a la Cruz Roja Internacional de no haber aceptado sus invitaciones para visitaI" los œrritorios
-Al principio manfilVimos un enfrentarniento directo pero ahora deque ocupan. Doce mil guerrilleros dirigidos por el Partido Democratico
sarrollarnos la guerra de guerrillas. Golpeamos y nos reliramos. En las
del Kurdistân de Iran luchan desde haec siete anos contra doscientos mil montana.; somos invulnerables. Aunque el régimen de lomeini manliesoldados de lomeini instalados en tres mil bases miliures. Desde 1980. ne en el Kurdistän doscienlOs mil soldados y tres mil bases militares.
cuarenta mil kurdos no combalientes han sido asesinados en Iran. Pero nosotros los tenemos en jaql'e con doce mil combatientes. doce mil
Abdul Rahman Ghassemlou. Secretario General dei PDKL asegura a guerrilleros-kurdos
0 "peshmergas"
• que significa "el que va deBRECHA que la unica oportUnidad dei pueblo kurdo est:i ahora en lante de la muerte".
Nuestro objetivo es debilitar al régimen hasla
Iran. per el desprestigio internacional deI régimen de lomeini. Yaiiade
el punto en que podarnos golpear muclto mas duro y liberar el tt:rritorio.
que los siete millones de kurdos que viven en terrilorio iran{ estän No es todavia posible pero los ultimos anos nos han demostrado que ese
idcntificados con la lucha deI PDKI por la democracia para Irin y la au- momenlO no est:i muy lejos. Nosotros decimos que el anna r~voluciotonomia para el Kurdistan. Abdul Ralunan Ghassemlou habl6 para naria mas eficaz es la paciencia. Los kurdos tenemos en Irin una oporBRECHA al pasar por Madrid en una gira europea bl&l!lldo el apoyo de runidad hist6rica porque en todo el munde la opini6D. pUblica, a pesar de
la opinion publica inlernacional y de los medios de comunicaci6n. En que hay muchos inu:reses por el ne~ocio de las annas.. esta contra la poesta gira ha e)(plicado que los militares turCos han decidido destruir el liùca medieval y terrorista de lomeulÏ.
movirniento nacianal kurdo; que en Siria les niegan la ciudadanla y que
Irin e Irak pretenden utilizarlos en la guerra dei Golfo, aunque reœnoce
-;. Coal es su proerama
politico?
que Iambié:n los kurdos se benefician de las contradicciones dei enfren-En el PDKI hay tendencias e ideologfas disùntas. Caben.. por
tarniento entre esos dos paises. Lo que sigue es una slntesis de la entre- ejemplo. musulmanes 0 marxistas. Pero somos fundamentalrnenle \Dl
vista:
'
partido democri1ico con \Dl prograrna comUn para obtenet la demoaIICia
or qué no ban logrado usledes darle una mayor
para Irin y la 3UlOnomiaparael Kurdistan.Somos
\Dl panidodem~. _ (,
repercusi6n
Internacional
a la cuestl6n kurda?
tico que quiere cambiar no s610 la poüùca sino Iambia1la vida social de
-No hay ninglln gobierno en el mundo que nos apoye y le voy a nuestro pais. Decimos que si llegamos al poder vamos a constrUiT UD
explicar per qué. Estarnos repartidos enue Turqwa, Siria, Iran e Irak. socialismo democrmco. No es cierte que haya conttadicci6n e:nlre el soTurqwa forma parte de la OTAN y con ese bloque no podemos contar. cialismo y la democracia. En nuestra lucha contra Jomeini no empleaLa Uni6n Soviética a veces ha ayudado a los kurdos (250.000 viven mos elterrorismo. En tanIO que guerrilleros asurnimos la vio~
dirien su territorio ) pero tarnbié:n nos ignora. Haec ocho aiios que luchamos
gida contra los instrUmentas de la tirania y de la dictadura, sus Fuerzas
contra lomeini y no nos ayuda. Los paises arabes pueden bloquear la Armadas y sus agentes. pero rechaz8mos elterrorismo que amenaza la
solidaridad con nosotros de \D13 gran canlidad de naciones a !ravés de las vida y la seguridad de ciudadanos indefc:nsos.
complicidades dei comercio dei petr6lea y de las armas. Hemos pensado
-,:Tienen
u5tedes
aigu na allanza
con otros grupos
enmucho sobre esto en nuestras monWi.as. que en realidad son nuestros
frenlados
a Jomelnl?
Unicos aliados. Y se nos ocurri6 recurrir a Suecia porque pensamos que
-El actual régimen irw est:i en aisis y debilitado pero no hay una
es un pais democraùco, neutral yalejado dei Oriente Medio. Pero Iodas fuerza capaz de denocarlo. lomeini no pc:rmanece en el poder porque sea
nuestras gestiones (la Ultima el ano pasado) han fracasado. Un funcionafuerte sino porque la oposici6n est! dividida y el pueblo iranI nove ninrio gubemamental S\JCCO me 10 explic6 diciéndome: "N osotros tam- guna alternativa democritica. Para enronttllr esa a1ternativa estamos neblén vcndccos
armas
y nectsltamO!.el petr6leo".
Yo crea
gociando con las otras organizaciones que estan en contra dei ~en,
de
que la Unica oporumidad para la autonomia kurda, esta ahora en Iran per Jomeini pero que tarnJXlC9.quieren que regrese la monarqufa. TrabaJar
el despresligio inlemacional dei régimen de lomeini. Por eso nosotros
por esa altemativa no es f"=il y puede costar muchos aiios.
1uchamos por la democracia para Irin yla aIIlOnomia para el Kurdistän.
.
-;.No
lIenen ustedes ayuda ni de la Cruz Roja Dl de las'
-;.Les
benencla
la guerra eDtre Irak e Irân?
Naciones
Unlda5?
-'-Hay mochas contradicciones.
Poç ejemplo. Jomeini apoya a la
-Yo personalmente he invitado a los representantes de la Cruz Roja Uni6n Patri6tica dei Kurdistin que aCtlÎa en Irak. Nosotros tenernOS
Intemacional y de la Oficina de las Naciones Unidas para los Refugiados buenas relaciones con el régimen de Bagdad. Y al rnismo tiempo la
aque vengan a ver cual es la situaci6n en los territorios que nosotros
UPK y el PDKl somos aliados. Podria parecer que nos conviene la gue.'ocupamos. lamas han aceptado esa invi tacion. N adie est! interesado en rra pero en realidad est& arruinando nuestra patria de ambos 1adoo. Quere.
patrocinar nuestra causa en las instituciones intemacionales. S610 la mos la paz entre Irak e Iran.
José ManueiMartinMedim
fuerza de! movirniento kurdo podra hacerlo algûn dia.
MADRID
J
Hpaises
solo ustedes
«
.,P
Neue Zürcher
Zeitung
"
3.8.88
Kurdischer Terrorist als Palme-Attentäter?
Hinweise
an einem Geheimmemorandum
R. F. L. KopotluJgen.
J. August
D~e der sozialdemokratischen
RegierungsparteI nahestehende.
St~kholmer
Abendzeitung
«Artonbladet»
hat ID Ihrer Sonntagausgabe
einen 3ljlhrigen,
seit 1982 in Schweden
lebenden
Kurden
mit Namen
genannt,
der im Verdacht
stehen soll, den schwedischen
Ministerprlsidenten Olof Palme am Spitabend
des 28. Februar
1986 in Stockholm
auf offener Strasse erschosse~ zu haben. Die Zeitung zitiert aus einem geheImen Memorandum,
das der sozialdemokratische Verleger Ebbe Carlsson im Zusammenhang
mit der von ihm vorgenommenen
Paralleluntersuchung des Mordfalles
Palme an die Regierung
gerichtet haben soll. Der von Ebbe Carlsson
als
Titer verdlchtigte,
offenbar
der Terrororpni-
sat!on
PKK
zugehörige
Kurde,
der jegliche
Tetlnahme
an der Untat abstreitet.
lebt in Malmö. Auf Grund
eines Entscheids
der schwedi~hen Sicherheitsbehörden
steht der AngeschuldIgte zusammen
mit einigen weiteren terroristischer Tltigkeit
verdlchtigen
kurdischen
Asylanten schon seit lAngerem
unter
«Kommunearrest» und muss sich einmal wöchentlich
bei der
Polizei melden.
Nicht übelTllschend
Nach den Angaben
des im «Aftonbladet»
zitierten Memorandums
sollen sich in der Mordnacht etwa zehn mit Sprechfunkgerlten
ausgenlstete Kurden
in jenem zentralen
Stockholmer
Stadtteil auflehalten
haben, wo das Revolverat-
__ .., Nme verObt. WORIea iâ..1Jt. ... ~
barer Nahe da MordpllllzeS Iiep audl
,~
bauchte GuùtIU~ Der Mord..
eiae.o.
10
')
r
•
.
Sui te)
heisst es, sei von den PKK-Aktivisten
allf &stellllng Teherans ausgeführt worden, nachdem
das Khomeiny-Regime infolge der Vermittlcrtltigkeit Palmes im Golfkrieg Schwierigkeiten
beim Einkauf von Kriegsmaterial begegnet war.
So jedenfalls lautet die Version Ebbe Carissons
laut 4CArtonbladet».
All diese Anpben kommen eigentlich Dicht
Oberraschend : Sie sind schon in den ersten Stadien der Mordfahndung.
noch im Jahre 1986,
bekanntgeworden,
als die polizeilichen Untersuchungen von dem Kriminalisten
Hans Holmb geleitet wurden, der sich im Fahndungsverlauf immer mehr auf diese sogenannte PKKSpur konzentrierte. Ebbe Carlsson, ein naher
Freund Holmérs. folgte dieser Spur in seiner
privaten, doch von der ehemaligen Justizministerin und einigen PolizeisteIlen unterstOtzIen
Paralleluntc:nuchung
des Mordfalles.
Befrqun, des ReJÎenanpchef.
Das Bekanntwerden von Ebbe Carlssons privatpolizeilichen Aktivitlten, in die auch auslIndische Polizeistellen einaeschaltet werden sollten, kostete vor knapp zwei Monaten der Justiz-
ministerin Anna-Greta Ldjon den Posten. Der
Verfassungsausschuss des Reichstags hat im Obrigen eine Anhörung zum 4CFallEbbe Carlsson»
angeordnet, die, wie berichtet, in der vergangenen Woche eingeleitet worden ist und ab kommendem Mittwoch fortgesetzt werden soll unter anderem mit einer Befragung des Ministerprasidenten Inra' Carlsson. In der ersten Anbörun~ruDde
erkli.rte dC! ebemaliae
Faimdu~cater
Holmér, lDaIl WISSe tbeoreâscIa. WCI'
.,
-.
.
..,.......
41Aftoo.
__
ten.
New Yo,k. J. AlIg. (ap) Eine Untersuchungskommission der Vereinten Nationen hat festgestellt, dass im Golfkrieg sowohl von Iran als
auch vom Irak chemische Kampfstoffe eingesetzt wurden, die nach dem Genfer Protokoll
von 1925 verboten sind. In dem am Montag in
New York veröffentlichten
Abschlussbericht
hiess es weiter, der Irak habe «intensiv» chemische Kampfstoffe in dem Krieg verwendet. Bagdad missachte immer noch alle Appelle der Uno
und setze weiterhin chemische Kampfstoffe gegen iranische Streitkräfte ein.
El Pais 4-8-88
Quiza nunca sepamos quién es
el vencedor en la guerra dei golfo Pérsico. Pero ya sabemos
quiénes son los derrotados: los
kurdos. Iran no ha 10grado derrocar al Gobierno de Sadam
Husein en Irak, pero ha consolidado su propia revolucion islâmica. Gracias a clio la sucesion de Jomeini pQdria ser pacifica, pero el pais esta desangrado. La economia de Iran esta
paralizada, pero ponerla en
marcha no es complicado: simplemente reanudar la producci6n de petr6leo. A pesar de las
compras de armas en los ocho
ai'1osde guerra, no tiene deudas
financier as importantes y ninguna deuda politica.
Irak es quiza cl vencedor militar, pero su régimen no esta
consolidado, tiene confiictos
religiosos y politicos. La deuda
con los paises abastecedores de
armas es enorme. Ha sido cl
primer pais desde la guerra de
1914 en introducir armas quimicas, y los portavoces militares israelies han decidido que
su actual capacidad ofensiva
pone en peligro al Estado israeli
e impone, por tanto, una soluci6n del problema palestino.
Pero los 20 millones de kurdos que pensaban obtener un
Estado independiente 0 alguna
regi6n aut6noma de la derrota
de Irak 0 de la derrota de los
dos paises por agotamiento,
por destrucci6n mutua 0 simultanea ven una vez mas que seguinin dispersos por la franja
montaflosa que recorre Turquia, Irak, Iran y pequeflas zonas de Siria y de la URSS.
En 1919, después de la I
Guerra Mundial, varios mendi-
2
Vencedores y vencidos
JACOBO TIMERMAN
gos politicos lograron lIegar a
Paris, esperando ser escucbados por los a1iados, reunidos
para distribuir los despojos y
ahogar la revoluci6n bolchevique. En un hotelito de la Rive
Gauche se conocieron David
Ben Gurian y Ho Chi Minh.
Promesas y matanzas
Todos los mendigos recibieron
solemnes promesas de liberaci6n e independencia para sus
pueblos, ninguna de las cuales
fue honrada. El presidente de
Estados Unidos, Woodrow
Wilson, se comprometi6 personalmente ante los delegados
kurdos -corno tambi6n 10hizo
ante la delegaci6n armeniade que el Kurdistan seria una
naci6n independiente. Pero los
intereses britanicos en la regi6n
estaban demasiado ligados al
petr61eo como para preocuparse por los mendigos de la historia. Los judios lograron un Estado independiente 30 &fIos y
seis miIIones de muertos después de la promesa britânica.
La regi6n de Oriente Pr6ximo y
Asia Menor se desembaraz6 de
ingleses y franceses, vio ingresar a los norteamericanos, los
via salir, pero kurdos y armenios siguen hostigados, asesinados, dispersos en aldeas montaflosas de donde constantemente los expulsan y persiauen.
Irak aprovech6 estos ultimos &fias la guerra dei Golfo
para internarios alin mas en las
a1tas montaftas, destruyendo
sus aldeas con el pretexto de
una mayor seguridad en las
fronteras. También encontr6
métodos para exterminar a la.
mayor cantidad posible, como
el ataque con gas a la ciudad
kurda de Halabja, donde murieron 2.000 civiles.
Las primeras noticias detaIladas sobre la matanza se debi6 a Jalal Talabani,lider kurdo
que logr6 atravesar las fronteras iraqui e irani y Ilegar a
Europa. Hace unas semanas,
en Washington, Talabani y su
representante en Europa, Shazad Saib, encontraron en los
politicos demOcratas y funcionarios de bajo nivel del Departamento de Estado el mismo
oido atento y simpatico que
Woodrow Wilson habia prestado a sus antepasados en Paris.
Pero esta vez no hubo promesas ni compromisos. La ONU,
que también les escuch6, encuentra prioritario buscar la
paz entre los dos paises.
Los kurdos perdieron una
oportunidad que nunca pudieron repetir: cuando un guerrero
y estadista kurda, el famoso Saladino, reinaba sobre todo el Islam y habia derrotado al cruzado Ricardo Coraz6n de Le6n.
Pero Salah al Din al Ayyubi
(Saladino) hizo la guerra co~o
un musulman y nunca pens6 en
establecer un reino kurda. A 10
largo dei siglo XX los kurdos
lucharon en todos los frentes,
hicieron y deshicieron alianzas
con la derecha y la izquierda,
con el sha y con la UURSS,
crearon partidos politicos sofisticados, creci6 una clase intelectual europeizada, pero nunca lograron acercarse a la formaci6n de una naci6n independiente. Tuvieron varios niveles
de autonomia, e incluso en la
déeada de los setenta el Gobierno de Irak cont6 con algunos ministros kurdos, fue legalizado el idioma, establecida la
geografia de sus aldeas. Pero el
Oriente Pr6ximo es 10 que es.
Todo se perdi6 en la voragine
de los conflictos que afectan a
las naciones arabes.
En 1920 el Tratado de Sèvres entre las potencias aliadas y
el imperio atomano dejaba establecida la naci6n kurdistana
en las zonas que los kurdos
ocupaban en el territorio gobernado por el sultân. La revoluci6n de los j6venes tureas de
Mustafa Kemal Ataturk y la negativa britanica a ceder su dominio sobre los yacimientos petroleros de Kirkurk y Mosul
termin6 con ese documento y,
coma ocurri6 tantas veces en la
alegre Europa de entreguerras,
dio a luz otro documenta: el
Tratado de Lausana de 1923.
Esta vez los protagonistas se
cuidaron de repetir el error. Solamente fueron fijadas las fronteras definitivas entre Turquia,
Iran e Irak. A partir de este momenta, todo intento de independencia fue aplastado por las
tropas de lo~ tres palses.
,
•
TIME
july
Magazine
11.1988
World
Ylctory lit MlIjnoun:
IrllCll soldiers IlIst week
lit Il gun emplacement
lifter the lICtion
THE GULF
A Sudden Change of Fortune
Why Iraq is now winning in the long war with Iran
oldiers in Iraq's Third Army Corps
S
peered out of their trenches at the Majnoun Islands, mounds of desolate ground
I
surrounded by reedy marshes that Iranian
forces had captured from the Iraqis in
1984. As the Iraqi troops braced for what
they anticipated would be a bloody advance, they suddelÙYheard voices from the
other side. The message was unexpected.
"When you attack." yelled an Iranian, "we
are going to surrender!"
Within eight hours, the Iraqis had retaken the islands, killing or wounding
thousands of Iranian troops. But what was
most surprising was how quickly many
Iranians,
known as fierce fighters
throughout most of the eight-year-Iong
war, gave up the fight. More than 2,200
simply threw down their weapons. Many
looked relieved as they walked with their
hands held in the air toward the Iraqis.
Some even waved and smiled. "The quick
allack destroyed them:' boasted Lieut.
Colonel Khalid al-Douri. who met reporters near the front last week. "They
had toquit."
The Majnoun victory is only the latest
in a string of remarkable military triumphs for Iraq in the pastthree months.
For the firsttime since 1980, Iraq is on the
offensive in the ground war, quickly driving Iranians off its soil and thereby restoring Iraqi morale.
Meanwhile. Iran seems to be suffering
from a lapse of will. its leaders increasingly concerned about who will succeed the
ailing Ayatullah Ruhollah Khomeini.
"The staying.power of the Iraqi regime is
much greater now than it was a year ago,"
says Tahsin Bashir. a retired Egyptian
diplomat. "At the same time. the Iranians
are clearly retrenching."
Though the war has decisively tilted
'-----
TIME. JULY II. 1988
in Baghdad's favor, Iraq remains incapable of vanquishing Iran. Iraq, whose population is only 16 million, compared with
Iran's 46 million, has difficulty penetrating and holding on to Iranian territory.
Iraqi President Saddam Hussein learned
this the hard way when he first invaded
Iran in 1980. Within two years. Khomeini's forces had not only repulsed the enemy but had also drawn up plans for seizing Iraqi territory. Though Iraq's recent
victories are significant, they all involve
recapturing parts of southern Iraq that
had fallen to Iran.
Still, Iraq's armed forces are beuer
equipped both to regain the remainder of
Iranian-held territory and to continue
trying to coerce Khomeini's negotiators
into peace talks. Iraqi commanders are
IIIlranian.held
areas
recapturt1d by Iraq
~
Still held by Iran
lOOmi.
I RAN
SAUDI ARABIA
TlME ..... ..,_........
____
.'
~
.
showing that better weapons and superior
tactics, which had proved decisive in
holding back Iran's "human wave" assaults earlier in the war, can now be used
in taking the initiative. Before recapturing the Fao peninsula in April, for example, the Iraqis built a mock battlefield in
the western desert of Iraq, flooding it to
re-create Fao's marshy terrain, and then
practiced their allack for a year. A more
questionable tactic, acknowledged for the
first time last week by Iraqi Foreign Minister Tariq Aziz, has been his country's
use of chemical weapons on the battlefield. But he claimed that Iran had used
them first.
Iraq has also benefited from the sharp
deterioration in Iran's military effort,
which has been attributed to such factors
as increased internaI opposition to the
fighting and the bombardment of Tehran
and other Iranian cilies by Iraqi missiles.
Morale began to erode early last year,
when Iran failed to capture Basra, Iraq's
second largest city. According toan Iranian lieutenant captured at Majnoun, some
of his fellow officers now refer to the conflict as the "lost war."
Having won back its territory in the
south, Iraq is targeting Halabja and other
Kurdish towns in northern Iraq that were
seized by Iran in March. Iran's occupation of the area threatens a dam on Lake
Oarbandikhan
that supplies much of
Baghdad's water and electricity. In the
latest fighting, Iraq claimed to have recaptured 24 strategic heights in the region. The most important part of Iraq's
strategy now. however. may be its continuing efforts to destroy Imn's oil and gas
installations, which Tehran desperately
needs to finance ilS military effort.
Last week Iraqi jets bombed a major
gas-production plant and an oil platform
in Iranian regions along the gulf. Ifbombing runs by Iraq's superior air force can
demolish Iran's refineries and hinder
shipping lanes in the gulf, Tehran may finally be compelled to call a halt to the
war, which has so far claimed the lives of
an estimated
350,000 Iranians
and
150,000 Iraqis.
That day, however, could still be a
long way off. Because Iraq has won back
so much land. Iran is deprived of a bargaining chip that it could have used in negotiations. Iraq's successes also appear to
have bolstered President Hussein, whose
removal Khomeini has frequently listed
as a condition for halting the war.
Iran will probably not negotiate an
end to the conflict before Khomeini, 87,
dies and a successor is chosen. According
to various U.S. intelligence reports, the
Ayatullah suffers from prostate cancer,
which may have spread to his kidneys or
his liver. He has a weak heart and may
have a tumor or a blood clot in his brain.
"He could go anytime:' says a U.S. official. "But he could also be with us for a
few more years."
-By Scott MltcLflod.
Rflporlfld by
""an
JacksonlBapdM/
._=-.L~ .".._..__.'
Fischfl'/CMro
' ._.
Md DaWd 5.
_-----.J
I
i
•
THE INDEPENDENT
Thursday il August 1988
Harvey, Morris
on the bloody
history of the
Gulfwar's
real victor
T
he end of lhe Gulf war
has been celebraled in
Ihe Itreets of Baghdad u
a MOlY.
If victory
means avoiding defeal, lhen the
(lulCOme of Ihe war with Iran
mull be deemed • victory for
Iraq. To have lurvived Ihe conflict
il 1110 a penonal vielDry for
Saddlm HUllein al-Takrili, lraq'l
pre,idenl.
He h.. held power in Ir,,! for
the besl plrl of IWOdecadel, first
as Ihe Ilrongman be~
President Ahmed H .... n al-Bakr and,
lince 1919,as prelidenl in his own
righl. For ei,hl Cofhis nine )'Clan
II presideni, Iraq hal been al war.
If political longevity is the hallmark of politicalluccess, then Ihe
career of Saddam Huasein mUll
be deemed a lucœss.
If lhe outcome of the war is
judged in convenlional terms
against the extravagant war aims
of lhe Iraqis when Preaident Huasein scnl hil troops aCl'Oll Ihe
border in 1980, Ihe viClory was a
hollow one and Ihe IUCCC.. is
lfU.e5lionlhle. He dreamed of be-,
comin~ master of the Gulf, filling
Ihe j)'JWer vacuum left by Ihe
Shah, and emerging viclorious al
I leader of the region and of lhe
non-aligned DIOYelllCnl.Inslead,
Iraq il withdn.wïng from the balIlefieid heavily indebled to ill
Gulf neighboun and party 10 an
alliance of convenience wilh regimc:sonce execraled by Baghdad
as reactionary, even treasonous,
in Cairo, Riyadh and Amman.
Bul in Ihe Arab world, used 10
repelted indignities al Ihe handl
of its cne miel, Saddam HUlICin
c.an expecl 10 be hailed as a conquering hero., H.iI war., ~I leasl,
did nol end ID l&DomlDlOUIdefeal. The war threalened to finish
him bUI, Ihrough a combinalion
of rUlhlesaneu and nerve, he h..
emerged unbowed. Having lurvived Ihe war, how will President
HU5ICintackle the peace?
Hc has held on 10 power wilh a
lack of compassion which hu
been mylhologised by the terri~
r"
1 ......
li .....
uv ...i'inn ....hirh re-
by unleashing chemical warfare
on the Iranian lines and even
against his own population in
Kurdistan.
Saddam Huasein wu certainly
goaded by the new regime in Tehran. Its brand of agre .. ive Islamic fundamentalism Wal analhema 10 his pan-Arab socialisl
ideall. He is a Sunni in a land
where more Ihan half Ihe ~pulalion are Shia. Allhough hiS ideology is based on pan-Arab IOcialism, Saddam HUllein has crealed,
for his own security, an inner ariSlocracy of lrusled relalives from
his home lown of Takril. There is
no dissenl. The Baalh is Ihe Party
and Ihe Party is Ihe lilIe.
In lhe posl-war period, Iraq will
4
'.;
•
, '.
Sadd~;' HUiaela: afte; el&htyean orwa~. he aeeds to becomè the cw .odcnte orthe Middle East
lails puables of his alleged brulality and paranoia. There is the
laie of the young boy who ran up
10 Ibe praidenl dUMI one of hiI
innumerable walkabouts and told
him: NI know you. My daddy always spits when we see you on the
television," The family, it il said,
Wal never seen again. And did DOl
Saddam HUllein, you will be told,
once pull ouI his pistol and &hoot
a recalcitrant minisler &crOll the
cabinet table?
The mytholoq
surrounding
Saddam HUllein IS the dart side
of a penonality cull which he has
fostered during the war yean he is, al once, Ihe falher of his
people and Iheir llrict maSler. His
defenden say Ihat he appean 10
be widely popular among lhe
mau of Ihe people in his frequenl
visits around Ihe counlry. And
rulhlessne .. , Ihey add, is a ICgrellable pari of Ihe Iraqi polilical
Iradilion ralher Ihan IOmelhing
inlroduced by Saddam Hussein.
Bul even if Ihe parables of his
brulality sre nolhing bul Ihe inventions of a dilgruntled and exiled
opposition,
there
is
documenled
evidence of his
hanhneu
towards lhose who
presenl a real or imaained Ihreal.
There were the public execulions
of cllInmunislS, oslensibly for
organi.ing cells wilhin Ihe army
hul oartlv in helMed relalialion
Iry 10 Ilêp up the pace of rapid
developmenl which was under
way in the 19701and which began
10 revive in lhe laller half of Ihe
war. The economr has already
moved away from Its fonner Slalinist rigidity. The sale of Ilale asselS and Ihe emergence of l'rivale
enlerprise are Ihe finI sIgna .or"
whal may become a fundame.nt:
chanle. Induslrialisalion is lead-'
inllO lhe crealion of a new middle cl.... wilh Baalh party cards,
which owes ilS SUCCCIIIO
Saddam
Huasein.
Relalions wilh lhe Soviet
Union, President Hussein'I biggest supporter al the 1lIr1 of the
war, bave been strained by MosCOW'I~
to woo Iran durillll
perhaps for thc. communisl exCCIICS inflicted on Preaidenl Huslein'I Baalh party ia the 19S01.
There have been execulions,
puries and _inations
abro.d.
In 1983, his half-brolher, Barzan
Takrili. was accused of allempling a coup. He and a number of
lenior anny officen were laler
said 10 have been executed. In
1980, the Shia religious leader
Mohammed Baqer al-Sadr wu
execuled, shol dead, accordinglo
Opposilion mylhology, by Ihe
presidenl's own hand.
Saddam Hussein had an early
inlroduction 10 political violence.
In 1959, al Ihe age: of 22, he Wal
pari of an eighl.man Baalhisl hit
squad which allempled to assassinale lhe mililary diclalor, AbdelKarim Qassem. Saddam HUllein
is said 10 have walked coolly up to
Qas.'iCm'l ear wilh Iwo grenadei
sluffed inlo his pockels. The diclalor was scriou51y wounded in
Ihe allack bUI Ihe allempl wu
bungl<,d. He survived, The wouldbe __ .. in and fulure presidenl
wal also hil. Under seßlenœ of
dealh, he ClCaped 10 Syria.
Ph)'Iical couraac .ppcan
10
have gone hand.in-hand
wilh
mcrcilCMness in Ihe characlcr of
Ihe youn, Saddam Hussein. It is.
said Ihal In 19M, he wa5 w,ol'red
in a hideoul where he foughl off
Ihe police for a day Utlti. hi~ "m-
munition ran ouI. He was 10
spcad the next Iwo yem in jail.
JIri80a taught him Ihal opponents
who are nol eliminated' may live
another day to mount a couE"
Througbout the war, Prestdent
H_in
and memben of his Revolutionary Command Council
have appeared in public in lhe
green mililary unifonn of the
Baalh Party, fostering Ihe presi-:
denl's image as a military leader.
In fact, he has no mililary baeltground. He Iludied law and
fought hiI way 10 lhe lOp as a slu-.
denlllctivisl and llteel-fighler unIii the triumph of the Baalhisl
revolution in 1968.
It wu probably his lack of military lraining Ihalled him vastly 10
over-rate Iraq's chances of sucCCII in Ihe reckle.. bliaJcriq
which he launched againsllran in
1980, Iran, wilh its army in chaos
and ilS revolution unreaolved,
must have been a lempling largel.
Bul perhaps he was 100 ready to,
lislen to Ihe advice of Ihe exiled.
senerals of Ihe Shah'~ regime.,:
And pernaps Ihere were nol:
eaou," .Of bil own advilen wilh'
the incIinalion or cour.age 10
counsel rClitrainl. During Ihe war,i
he ordered his generals 10 imple~
menl strat.:gies Ihal nearly ~osl
bim Basra and Kurdistan. When'
Ihe lilualion was al ils bleakcsl.'
he iu'ain ,t.n\H'd h" rnthlt".<oint",\
lhe conflict. Iraq has abandoned
its former role u the scourge of
Weslern imperialism; developmenl, .rler all, requires Weslern
technology. The radical, rejectionist stance which would accepl no compromise in Ihe ArabIsraeli conflict hu also been
dropped. Iraq now subscribes 10
Ihe principle of a negoliated sett1emenl which recognises Arab
righls. Wilh its enhanced slanding
in Ihe Arab world, Iraq is already
playing a growing role in the Pal.
eslinian queslion. Baghdad is now
Ihe tk facIO headquarters of Ihe
PLO. The laclical alliance wilh
Jordan, Saudi Arabia and Egypl
may well survive Ihe ending of Ihe
war.lraQ promises. in shorl, 10be.
come ltiè new moderale of Ihe '
Middle Easl.
Saddam H_in,
lleeled by
revolulion and war, mUll now
face Ihe Iran.lllon 10 a pellcellme
role. A liberalisation o( the e~on.
omy and a more modcrale foreign
policy may foster inlernal pres.ure for 8 relaxallllll ot' Ihe
prcaenl lil.(ht conlrol. Will Ibe
president dare 10 risc 10 Ihe chal.
J"IlI," ur will nlll habits dIe hard'!
•
,
•
-------------------...,...---------------The
INDEPENDENT
12.8.88
Kurds seek Turkish refuge
MORE than 400 Iraqi Kurds have
fled to Turkey lince fi&htina
broke out between Iraqi troopI
and Kurdish guerrillu, Turkey'•.
Forelan Minlatry confirmed. .
Some of the refuSeel lIid the
IrIl)Ia had used chemical weapona
aplIIIt the guerrilla, reportedly
memben of the Kurdlah Democralic: Party. Similar alleptiona
have been made byKDP apokeamen. Local officials .. id that unill
the fiJbtins stopped, the refuJCCI,
mainly women and children,
would be under the supervlaion of
Turkish acc:urity forc:ca ln Deree.
It, a villaJC in the lOuth-catern
province of Hakkari.
Kurdish radio, monitored In
Van, claimed that !,SllO l~aqllOl.
dien had died ln the filbtinS.
aso the combatants sirayed into
Turkey, and U Iraqi soldien were
killed by lUerrillas:
• DIYARBAKIR
- -Irall and
which bepn on 3 Aupt.
No Iraq had aped
to halt military
mention wu made of Kurdish aupport for Kurdish rebels fiaht.
c:uualtiea, althouah other reporta
lnS the olher'. government, KurdIUgeat that 150, both IOldien and
lah aourc:ca in Turkey nid yeslerperrWu, have died.
da)'. Reuter reaorts.
Some of the refupea. aaid to
iraqi KurdiÏlt flJhtera, led by
have arrived In Turkey with ae- MuaOud Barzani and backed by
vere buma, claimed the lraqla
Iran,. conuuUed . a lIWalhe of
were ualnS mllltard-su. Sourcea' .tiOithcrn Iraq dudnS' tbc war beln Ankara laid they had no. ln- '. t'ween Iran lind Iraq, lyina down
formation thal would auUeIl the many traqi lroopa. The sources
UIC of chemical weapons, "but,"
.. Ilt Iran, which a"opted a UN
one said, "we miaht nOl be the peace relOlution IUl month, had
finl to know if they were".
cut support for Mt Barzanlln reo
An offic:lalln the Turkish toWn
lurn for Iraq's promiae to end III
of Semdinli, the DCateIl to the
bac:kina for thc: Iranian Muja.
fiabtins. confirmed that four daya hedln oppoaltion sroup.
From Tim Kelsey
In Ankara
Economic and Social
Council
Distr.
GENERAL
E/CN.4/Sub.2/1988/NGO/9
16 August 19BB
ENGLISH
Originall
FRENCH
COMMISSIONON HUMANRIGHTS
Sub-Commis8ion
on Prevention
of Discrimination
and Protection
of Minor i ties
Fortieth
session
Agenda item 6
QUESTION OF THE VIOLATION OF HUMANRIGHTS AND FUNDAMENTAL
FREEDOMS,
INCLUDING POLICIES OF RACIAL DISCtIMINATION AND SE<öREQTION AND OF
APARTHEID, IN AU; OOUNTRIES, WITH PARTIaJIAR REFERENCE TO OOlDNIAL
AND OTHER DEPENDENTOOUNTRIES ANDTERRITORIES,
REPORT OF THE
SUB-CDMMISSIONUNDERCX>MMISSION
ON HUMANRIGHTS RESOLUTION 8 (XXIII)
Written
stateJllent
8ubaaitted
by the International
and Liberation
of Peoples,
a non-qovernMntal
on the Roster
The Secr:etary-Gener:al
circulated
in accordance
resolution
1296 (XLIV).
has rec.ived
with Econoaic
lAaque
«ganization
for
th. following
cOllRUnicat1on,
and Social
Council
[12 August
the
Riqhtl
which
i.
19B8)
The International
League for the Rights and Liberation
of Peoples
wi., ••
to raise
again the 8erious
probleJll of the use of cheaical
weapons in ar .. d
conflicts,
an act which i8 a groes violation
of the 1925 Geneva Protocol
and
the 1912 Convention,
General
A88e.bly
resolution
37/98 and other
interMitional
agre .. ents.
The disastrous
consequences
of this
inhu.an
practice,
which i.
directed,
.oreover,
against
civilian
populations
including
children,
were
recently
de.onstrated
to the international
c~nity
on 16 and 17 March 198B.
5
•
The International League for the Rights and Liberation of Peoples, deeply
shocked by the events which took place on those dates in Kurdistan, leading to
5,500 dead and wounded, wishes through this written statement to recommend to
the.Süb7Commission on Prevention of Discrimination and Protection of
Minorities that it should appeal to the conscience of the international
community to make every effort to ensure that such atrocities, classified as
genocide, will never happen again.
The' International League for the Rights and Liberation of Peoples refers
to the following:
The Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide,
adopted on 9 December 1948 by the General Assembly;
The Geneva Protocol for the Prohibition of the Use in War of
Asphyxiating, Poisonous or Other Gases, and of Bacteriological Methods of
Warfare, of 17 June 1925, and resolutions 2162 B (XXI), 2603 A (XXIV~ and
2603 B (XXIV), also adopted by the General Assembly;
Statement 5/18863 adopted by the United Nations Security Council in
May 1987, condemning the use of chemical weapons in the armed conflict between
Iran and Iraq;
Numerous resolutions by the European Parliament on the total prohibition
of chemical and bacteriological weapons.
The International League for the Rights and Liberation of Peoples notes
that recently, one Government increased the horror of one war out of all
proportion by using chemical weapons, in particular during air raids carried
out on 16 and 17 March 1988 against a Kurdish town and Kurdish villages.
The air raids in question reportedly resulted in 5,500 dead and wounded
and thousands of other victims among the Kurdish civilian population •
..
According to the findings of a scientific mission of inquiry led by
Professor A. Heyndrickx, head of the Department of Toxicology of the
University of Ghent (Belgium), from 24 to 27 March 1988, analyses of material
from the bodies of patients who were victims of the above-mentioned air raids
attest beyond any doubt to the use of the fOllowing gases:
Yperite, also called mustard gas;
Tabun gas;
Sarin gas;
Cyanide derivatives.
According to the same report (copies of which can be provided by the.
League), most of the Kurdish civilians affected by ~~e toxicity and the lethal
effectiveness of these substances died immediately or within a very short time
and were surprised while going about their daily business (driving a car, at
table, at the fountain, etc.). The survivors suffer from burns to the eyes,
lungs and the entire body, and most of the ones who do not die later on will
continue to suffer for the rest of their lives from the-after-effects of the
gases on their nervous and circulatory systems.
The Government responsible for these acts has once more provided proof
that it has launched a veritable war of extermination against the Kurds, using
chemical weapons and carrying out mass executions of prisoners.
The crime committed in Kurdistan cannot be considered as a war crime,
since the victims were unarmed civilians. When the bombing took place, no war
hostilities were in progress, either in the town attacked or its
surrou~dings. The army had abandoned the affected town and villages; for
this reason, there is no doubt whatsoever that the act in question was an act
of pure vengeance against the Kurdish population, which had expressed its
disagrèem~nt with the régime's policy in anti-Government demonstrations. The
population had attempted to take control of the villages, to avoid their
destruction and resist deportation.
On this point, further evidence is provided in a report dated
lO April 1988, by Dr. Rafique-Khan, UNHCR/WHO Co-ordinator, attesting to
6
•
•
(SUITE)
60,000 Kurdish refugees ln tne neiqhbouring countr'y. "'ld, , -r~ ,.~ep"'.ly, a
report by the United Nations Security COllcil.
In 1987, a United Nations mission of inquiry he' ')nteclt;t
chemical weapons against Kurdish villages.
se of
Such use of chemical weapons is not only a viol~f. on of a series of
international instruments, but an act of utter conte!rp' for all international
law and values.
In view of the foregoing, the International Leaql'e for the Rights and
Liberation of Peoples invites the Sub-Ccmmi~sion on Prevention of
Discrimination and Protection of Minorities to recommend to the Commission on
Human Rights that it should adopt a resolution by which the Commission would:
Urgently and insistently condemn the use of chemical weapons against the
Kurdish civilian population, in gross viol~tion of international lawJ
Call upon all Governments immediately to abandon the use of chemical
weapons.
TAGES ANZEIGER
27.8.88
Den Kurden drohen neue Massaker,
Während
die Aufnahme
der Frledenspsprlche
zwischen
Iran und Irak In .
Genf von aller Welt mit grosser
GenaINan,
reglstrlert'wlrd,
drohtabseha
der von der Uno llberwachten
KrIepzone
In den Berpn
Kardlstans
ein
Massaker.
In dringenden
Appellen werfen kurdische
Befrelanporpllisatlonen dem IrakIschen
Regime
vor, dl. Walfenruhe
Im GolfkrleJ fOr einen
. VernichtungskrIeg
gegen die Kurden zu,mlssbrauchen.
Meldan .. n, wonach.
Im Norden Iraks erneut Giftgas ....
n die ZlvIlbevlllkerun,
elnpsetzl
)VUrde sind mittlerweile
von dlrklschen
Parlamentariern
bestAtiSt worden, die
de~ Grenzgebiet
unlängst
einen Besuch abgeStattet
haben.
.
•
VON WERNER VAN GENT, ATHEN
Die von KurdenfUhrem
in der Vergangenheit wiederholt
geAusserte BefUrchtung, wonach der frieden zwischen Iran
und Irak für die kurdische Bevölkerung
noch viel verheerendere
folgen als der
Krieg haben wUrde, scheint sich zu bewahrheiten.
Am vergangenen
Donnerstag wiederholte
der fUhrer der im Norden Iraks operierenden
Demokratischen
Partei Kurdistans (KDP), Musoud Barasni, seine dringenden Appelle an die Weltöffentlichkeit; das drohende Musaker an
mindestens 100 000 Zivilpersonen
zu verhindern.
Nach Angaben
eines MilltArberaters
Barsanis soll Irak in den vergangenen
Wochen 30000 Mann mobilisiert haben,
um das Gebiet sUdlich der tOrkischen
Grenze zu entvölkern. Systematisch wer.
de dabei Giftgu eingesetzt. Im MIrz dieses Jahres war die Weitöffentlichkeit
fOr
kurze Zelt durch die Bilder der verrenkten und aufgeschwollenen
Leichen aUI
der kurdischen Kleinstadt Halabja aufgeschreckt
worden,
wo schltzunpwelse
5000 Personen, hauptllchllch
Frauen und
Kinder, bei einem irakilehen
Giftgaangriff umgekommen
waren.
Aus dem unwepamen
Gebiet dringen
erschreckende
Meldungen.
Mindestens
100 000 Menschen hAnen,lhre Hluser aUI
Angst vor neuen Giftguangriffen
in Pa.
nik verlalsen. Taulende Kurden hltten in
der verRangenen Woche versucht, In die
TUrkei zu mehen, und selen von den ent.
lang der Grenze konzentrierten
tOrkI._
sehen Truppen zurOckgesehlckt
worden.
Da die Kurden-Dörfer
mitsamt den fOr
den herannahenden
Winter gesammelten
VorrAten systematisch vernichtet werden,
spitzt sich die Lege der Bewohner tagtlg.
lIchzu.
.
Barsan! richtete lieh In seinen Appellen .
aus diesem Grund auch namentlich
an
du Rote Kreuz. Diesel loll mit der TOr.
kel verhandeln
und in Zusammensrbelt
mit de.m Roten Halbmond F1Oehtllngsla.
1er entlang èter Grenze enteilen. TOrki.
sehe Parlamentarier
hatten vor einigen
Wochen du Grenzpblet
be~
und dabei Spuren von Glftguangriffen
jenseits
der GrenZe festgestellt. Ein vo~ Ihnen erItellter Bericbt wurde aber b"Jang in der
TOrkei unter VerachIu'l
phallen.
Die
TOrkei hofft, IOwohi In Iran wie In Irak
einen GrollteIl der Aufbauarbeiten
nach
dem KrIeg ausfUhren zu Idlnnen. und hat
billang
jede offene Eillllli8éhWII
WIrmlede"Eine lhnIiche Haltung nimmt auch die
Uno .ein. Die Uno-triedenstruppe
UNI.
1~lsche
Kurden, die In die Nlhe der
MOO, habe vom Sicherheitsrat
den Auf.
Iranischen Grenze'pßOchtet
sind.
t"" erhalten. die Armeen auselnsnderzu(Bild Sven Simon)
halten und die Waffenruhe
zu Oberwa'i
\
chen, hie .. el zu den VorwOrfen. wonach'
achtungstruppen
betlnuen .ich 35 In Kur.
die Uno beim Völkermord
weJldlaue,
distan, die aUI dem Hauptquartier
in KIrDie Uno, 10 die offizielle Verlautbdn"
kuk die rund 500 Kilometer lange front
könne lieh nicht mit «innenpolitischen
zu Oberwachen hloosn. Die Provinz MosProblemen Iraks_ beschlftllen.
lui, woher die mellten Meldungen neuer
Von den 137 ih Irak Itatlonlerten
Beob.
Giftguangrlffe
stammen,'
gehört nicht
.
zum Einsatzgebiet
der Uno-Truppen. Der
fUhrer der grOssten kurdischen Organisation In Irak, der Patriotischen
Union
Kurdistans (pUK), Jelal Talabani, wies im
Gespräch mit Journalisten
das Argument
zurOck, wonach es sich um ein «innenpo'litisches
Problem«
handle. Im Verlauf
des ganzen Golfkrieges
habe die kurdische Guerilla als Partei der Seite Irans
am Krieg teilgenommen,
sagt Talabani
und fAhrt fort: .Der Vemichtungskampf
gegen die Kurden .war Teil des Golfkrie.
ges und soll nun, im Schatten des friedens, vollendet werden.«
Auf das Anfang August vom irakischen
fOhrer Saddam Hussein gemachte friedensangebot
wollen Talabani und Barsani nicht eingehen. Im Tausch fUr die in
Aussicht
genommene
Teilautonomie
mUssten die Kurden zunAchst sAmtliche
Waffen
niederlegen.
Sadd am Hussein
will nur die bereits 1984 versprochene
Tellautonomie
verwirklichen,
welche
Barsani als Scheinautonomie
bezeichnet.
Talabani: .Wir haben die Wahl zwischen
einer Scheinautonomie,
die uns zu Arabern machen soll, und dem Gas Saddam
Husseins .•
Auch das Mullahregime
in Iran hat im
Zuge der Genfer friedensverhandlungen
seine Haltung gegenUber den Kurden gelodert. Im Krieg hatten die Revolutionsgardisten die Kurden einerseits mit Nachschub unterstützt, diese aber andererseits
auch In den vordersten Reihen mitkImpfen lusen oder sich gar, wie zuletzt bei
der Eroberung Halabju,
ihrer Siege bedient. Jetzt lAsst Iran zwar F10chtlinge
aUI Irak Uber die Grenze, duldet aber
keine bewaffneten
KAmpfer mehr. In
Kreisen
Irakischer
Kurden
befOrchtet
man, dass In Genf ein Tauschgesch1ft
ausgehandelt
wird, falls Saddam Huslein seine UnterstOtzung
fOr die in Irak
stationierten
bewaffneten
iranischen Oppositionellen
der Volksmudschaheddin
kündigte, wUrde Teheran die Kurden fallenlassen.
•
INTEHN:\TION:\L IIEIl.\U) TRIBUNE. TIIlIIlSIlAY,
AllGlIST 2;'. l()BU
Gulf Cease-Fire Threatens 2 Proxies:
Mujahidin and I(urds
Bv Palriek
~U'jn"/I't:/jOlI
E. Tyler
s..".".,
1','\1
ß,\<II1DAD - Th~ MliJalllllin Khalq.
an trr~~lIl:1r Iranian lIppo,ilion force: Ihal
ha, rlllldli lin Ih~ ,ide (,l' Ira<j again'tlran
dllrin~ 'Ihe 1:1,1 war. j, f.l<:ing curhs or
e,plll~jllll h)' Il a4 Il illier Ih~ lerlns hy which
Hagh,lad and "dll an 'a) Ihe)' wanllo end
Iheir ";H .• ll'~llrdlllg III dip111mais,
In Ilirn. Ihe diplomais added. Kurds
fn'In Ira4 who led Irani;1O driv~s into
Ira4\ nOrlh~rn Inllllniain ranges 10 1987
and 19l\l\ arc helOg repr~"e,1 as ;\ United
Nalion,-mandat~d c~a,e.flre lake, hohl
along Ihe frunlier.
Some pllw~r, had ho(lcd lhat there
would h~ "no winner and no loser" in the
'Iraq-Iran war. Il now appears that the
biggest losers arc the Iranian and Kurdish
"pr<l~Y" fllrce, Ihal Ihe sille, u~d in Ih~
hallk. a We,lern analyst ,;ud.
Allh(\ugh Ihe,~ pHn)' forces play~d no
signiheant role In mll,1 uf Ihe war. Iheir
IInpael un Ihe hallididd was ~inning to
he fdllhis vcar. as Iran .lIullra4 ,oughtto
avoid high 'casually nllö al Ih~ fronl lhat
could cau~ pulilicallUrmuil.
lens of Ihousands of mililanls in Ihe RevoIUlionary Ouards.
One Weslerner said Ihal up 10 2,500
Mujahidin Khalq members were killed in
Ihe orrensive. The force acknowledges
1,000 dead or missing. Tehran's rinal report was Ihal 1,734 allackers were killed.
SliII, Ihe Iranian rebel force insists Ihal
Ihe offensive was a viclory, one Ihal shook
Ihe leadership in Tehran. A campaign of
repression followed, rebel spokesmen said,
including secrel execulions and public
hangings of SUSpecled Mujahidin Khalq
sympalhizers.
"When you consider Ihe impacl we
had," Mr. Jafarzadeh said, "il was worth
it."
Shoul~ peace ,Ialks in Oeneva product
The fate of bolh Ihe Mujahidin Khalq
and Ihe Kurds is uncerlain.
A spokesman for Ihe Mujahidin Khalq
said Ihe rebel force would conlinue 10 righl
for Ihe overlhrow of Ayalollah Ruhollah
Khomeini, Ihe Iranian Islamic leader. The
rebel force had rielded 10,000 10 15,000
fighlers on Ihe fronlier.
Although nominallyan independenl resislance movemenl, diplomais 10 Baghdad
say Ihe Mujahidin Khalq is conlrolled by
Ihe Iraqi hieh command.
A spokesman of Ihe anti-Khomeini
force, Ali Raa Jafarzadeh, said: "Our
goals have nOI changed. We will conlinue
our Slruggle, even if Ihere is peace, unlil we
overlhrow Ihe Khomeini regime."
, Ir Iran and Iraq sign a peace Irealy, he
added, Ihe rebels will "use new laclics."
Baghdad and Tehran have speciried
noninlerference in inlernal arrairs as an
essenlial e1emenl in any peace accord.
Mr. Jafarzadeh said Ihe Mujahidin
Khalq had no plans 10 leave Baghdad. He
said il was slill possible the peace process
could break down, crealing a new opportUnily for anolher operalion against Iran.
Such an operaI ion, begun on July 25,
an accord comrmuing Ihe parties 10 nomnlerference, Ihe Mujahidin Khalq will nol
be a~le 10 conlinue even lhe propaganda
war Il operales OUIof Baghdad, Weslern
ofricials said.
For Ihe Kurds or Iraq, Ihere appears 10
be Iiule 10 foreslalllraqi plans "10 remake
Ihe face of Kurdistan" Ihrough large-scale
re5eulemenl. Bapdad's inlenlion is 10 depopulale mounlain regions of more Ihan il
million Kurds, a people who have struggled
long for aUlonomy.
According 10 diplomais, Ihe Iraqi Army
inilia.let! an offensive on Aug. 6 near lhe
Turkish border 10 comer Kurdish guerrillas. Travelers recurning from Ihe area reported heavy fighling. Turkish aUlhorilies
eslimale lhal as many as 20.000 Kurds
have fled inlo Turkey in an area or junclion
The INDEPENDENT
Businesslike starf
to talks on ending
Iran-Iraq conflict
Am
•
lurned inlo one of Ihe mosl spetlacuhlr, if
brief, orrensives of Ihe war w~n Ihe Iraqi
Army broke Ihrough Iranian lines. Il senl a
large armored column of Mujahidin Khalq
on a Ihree-day, l45-kilomeler (90-mile)
drive aimed al seizing Bakhlaran, a provincial capilal formerly known as Kermanshah.
The OUlcome was Ihe deepesl penelralion of Iranian lerrilory during Ihe eighlyc:ar war.
Weslern officials consider Ihe assault a
result of a joinl decision by Presidenl Saddam Hussein of Iraq and Massoud Rajavi,
Ihe Mujahidin Khalq leader, 10 lesl support in Iran for a "liberating army."
..
Bul after impressive gains" which WeSI"
ern analYSIS said were made possible by
Iraqi armor, air slrikes, supply aid and Ihe
elemenl of surprise. "'die operalion 10lally
fpiled," a diplomal said.
The Mujahidin Khalq encounlered
slrone opposilion around Ihe towns of Islamabad and Karand. As one parI of Ihc:
auack roree made a final dash up Ihe road
from Islamabud 10 Bakhlaran, Weslern officials said, il was surrounded and mauled
by counlerauacking Iranians,who rallied
wilh Iran and Iraq.
Powerful car bombs Ihal shook Baghdad
and Irbil. a Kurdish CilY, in Augusi have
been laid 10 Kurds.
Kurds have ai:cus~d lhe Iraqis of using
chemical weapons, and WeSI~rn diplomats
reporl evidence of this,
By some accounls, Ihe stralegy 10 break
Kurdish resislance has r~sult~d in a ra7JOg
of Kurdish villages. This summer, Iraqi
troops hegan deslroying houses in Ihe lown
, of Dukan.
DiplomaIs have reporl~d Kurdish residenls in lenl cities awailing relocalion 10
housing being built on nalland along main
highways, which SIale securilY forces could
more easily monilor.
26.8.88
From Slta Haerl
in Geneva
puffed ODhis cigar.
'
The Iranian and Iraqi delela.
tions walked in from opposite
,Ides to take their plac~ behind
lables laid out like 11\ upsideJUlIontriangle, lIoith Javier i'~rel
~e Cu~l1ar, the UN SecretattGeneral, and his five oollC:&III'iorminl the base of Ihe triangle.
the Iranian delegation on his ri&ht
and Ihe Iraqis on his left.
"The atmosphere appean to be
businesslike," the UN spokesman, Françoil Oiuliani, said after
yesterday's first seasi0!1' The talk:'
will centre on Secunty Council
resolution 598, which c:aIb for
withdrawal to international fron'
tiera. cxchanae of priaonen and
resolutiOIl or outstandilll issues.
One of the thorniest problema
will be sortin& out wbere the border should lie. Another will be acecII to the Shatt a)-Arab waterway. wbich divides the two COUll!riCi and providCl both with an
important route for exportina oil,
The IWosides are also e~
to deal with the repatriatIon of
about 80,000 priaonera. while reaolution 598 provides for an inde.
pendent body to examine who beIan tbe wu. 11'&11
bas demanded
Iraq be lWIICd the agreaor, but
Bqbdad says 11'&11
provoked the
conflict with border attacks. The
lraqia, a source in Geneva said,
"
bave come under stronl pressure
to avoid "too much boastillland
!riumpbalism", The fad tbat
Bqbdad bas been condemned by
the UN over its use of chemical
weapou il COJIIidered an "UIIequivocal wamin'" from the Security Counc:il.
"Iraqi superiority in the forthcoq complex oeaotiatiolllliCi
in the fad that they have the
bIckina of an experienced team
of juriatl and experts, while the
Iranian delelation il made up
mOItIy of inexperienced memben, unf•miliar with auch delicate matten," a Western lawyer
said yesterday. An iraqi official
added: "U there illoocl will, all
the questiolll, no malter bow dif~_
ficull, can be solved. Both peoplCl'
have suffered so mucb Ibat pe~
and security il the only thinl that
malten for tbcm."
•
•
Die WELTWOCHE
25.8.88
.Wenn~ienicht spuren,
.geht'sinslGestândnisl~bor
•
.'
of
•
"
---;............--,.~.,
•
-----
VON ERICH SCHMU>
.
A
n der Eisenschranke eines monumentalen Nebeneingangs 'zum.
Areal des Armeestützpunkts Ma.
ma~ 41m'Rand der türkischen Hauptstadt
trelen etwa 200 Menschen von einem Fuss
auf den'andern - vor dem Wachhäùschen
am (echten Rand des Riesengillers die
Frauen, links die Männer. Es ïst Mittwoch.,
.morgén. Sie warten. Scho'n lange hallen
nicht mehr so viele am Prozess gegen die
723 angeblichen Mitglieder der vor dem
Putsch von 1980 aktiven Bewegung Devrimci Volteilnehmen wollen. Doch heute
trill das langwierige Verfahren in eine entscheidende Phase, .Nach siet*njähriger
"
Massenprozess
AI/J politischtn Griindtn silld seit dem
MilitörpUlsch in der Tiirkei über eine
VitrIt/million Menschen verhaftel und
zum grösslen Tei/ in den Gefängnissen
gefo/ltrl M'ordtn. Da"on befinden sind
Zl/ruilllMh nmd /5000 in Haft: zumeisl
Milglitdtr und Sympalhisanlen inzwischtn "trboltntr /inktr Gruppitrungen
I/nd Parltitn, abtr al/ch Lt/ITer, Journalisltn, Schriftsltlltr, GtM'erkschafler, An"
M'Ö/ltund kurdische Stparalislen, Mille
Augusl haben mehrtre De/egalionen ,on
Europapar/amenlariern und von Jurislen
ails dtr SchM,tiz I/nd dtr BRD den seil
Ilunme/Ir sitben Ja/lrtn dauernden MasStnprouss gegen 723 mUlmass/iche Angthörige der revo/ulionären Bewegung
Dnrimci Yo/ "or einem Mililärgerichl in
Anleata btobachlet. Erich Schmid hat sie
btK/tiW.
Dauer mit aufwendigen Zeugeneinvernahmen und Beweisergänzungen sollen erstmals die Angeklagten zu ihrer Verteidigung sprechen dürfen. Die Erwartungen
der Prozessbesucher, darunter viele Angehörige, aher auch inzwischen freigelassene
Angeklagte, sind hoch. Denn vom Zeitpunkt der Verhaftungswelle im Jahr 1981
bis Anfang 1987 hallen die Gefangenen
überhaupt keine Rechte. Sie waren in erbärmlichsten Verhältnissen untergebracht,
wurden gefoltert und isoliert: zu viert für
24 Stunden p(o Tag in einer Zelle von vier
(1) Quadratmeter GrundOäche, ohne je im
Freien spazieren zu können, «Nur wenn
zwei von uns aufstanden, konnten die andern beiden sich niederlel\en», halle der er.
....
•
•
•
~.
.:
.ste Hauptang~klaite, Oguzhan Müftüoglu,
früher Anwalt in Ankara, in der Befragung
Anfang dieses Jahres ausgesagt.
Von den 723 Angeklagten sind heute
. nurmehr die Todeskandidaten inhaftiert;
die Erhängung halle der militärische
Staatsanwalt im Jahr 1984 für 213 mutmISSliche Mitglieder und Sympathisanten
der Devrimci Val gefordert. Nach einigen
Verfahrenseinstellungen, Änderungen der
Anklagen und Freisprüchen aufgrund of, fensichtlicher Verwechslungen der Perso •
nllien und dergleichen sind jetzt noch 74.
vom Tode bedroht wegen Staalsgefähr"
dung im Sinne der Artikel141 und folgend,e des türkischen Strafgesetzbuches, Ge.
slOnungsparagraphen. die im Jlhr 1936
aus de~ italienischen Gesetz der faschisti.
sChen Ara Mussolinis zum groSsen Teil
wörtlich übernommen und luf das autoritäre Schutzbedürfnis des türkischen Staa.
tes zugeschnillen worden waren, Sie kommen regelmä.ssig zur Anwendung, wenn
das Militär einen Staatsstreich rechtferti.
gen muss. So nach 1960; nach 1971 und
nach dem 12. September 1980:' Auch die
heutige V~rhandïung d'fent &esem Zweck,
'. «Die Mililärjustilll, sagt ein freigelasse;
ner Angeklagter vor dem Tor zu Mamak,
«will IUS Gesellschaf\skritikern und VerInderern Terroristen machen, die' den
Staat vor dem Coup d'Etat angeblich derart gefährdet lialten, dass die Armee zum
Eingreifen gezwungen war.II .',.
Die internationalen Delegationen in der
Warteschlange, die den Prozess im Blick
auf den geplanten Beitritt der Türkei in die
Europäische Gemeinschaftluf die Anwen.
dung demokratischer Grundsätze überprüfen wollen, haben bei Angehörigen, Ange.
klagten und Sympathisanten Hoffnungen
geweckt. Doch die Sterne stehen schlecht.
Selbst die Demokralischen-Juristinnen und
Juristen Schweiz (OlS) liegen seit ihrer An.
kunft in Ankara ganz offensichtlich im Fa.
denkreuz sicherheitspolizeilicher Observltion und haben lufSchriu und Trill immer
dieselben merkwürd!gen Begleiter (Merk.
male: schwlrze' Aktenl:ôfferchen oder
Lederbandtascben). Weil die O1S~Delegation vorbereitet war, dass' sie jetzt, beim
Eintrill .ins Militärgelinde, bei entwürdi.
genden Leibesvisitationen alle schriftli.
chen Prozessunterlagen (und mitunter das
S~hreibzeug) ohne Emprangsschein depoDleren muss. hat sie in mehr oder weniger
schlauer VoraussiclÏt einen Koffer voll Papiere aus Angst vor Bescblagnahme ihrer
ahnungslosen türkischen Obersetzerin anvertraut. Sie balle den Auftrag im Hotel
auf die Rückkehr der Delegation zu warlen; es sollte dann alles anders kommen ...
~
•
_ ...
Wie schon das Tor zu Mamak sind auch
das Gefängnis und der Gerichtssaal zwei
Kilometer im lnnern des Militärgeländes
unter strenger Kontrolle von Soldaten, die
das Hauptgebäude, eine Art Hangar mit
Blechdach, im Abstand von einigen Metern' rundum mit Maschinenpistolen in
Schach halten - ebenso das Publikum.
Ganz v':'rne im Gerichtssaal, auf einer Empore unter dem Konterfei Kemal Atatürks,
dem Vater der Republik,.sitzen rünf Richter, rekrutiert aus Offizieren des Militärkommandos: mindestens einer von ihnen,
nicht aber der Vorsitzende, soll Jurist sein,
um dem Ganzeit einen zivilen Anstrich zu
geben. Neben der Empore auf der einen
Seite die türkische Nationalnagge, auf der
Indern ein Dulzend Verteidiger in schwarzen \ Talaren und roten Stehkrägen. Ihre
Bankreihen sind so angeordnet, dass sie im
Disput mit dem hohen Gericht ihre Hälse
wie Kücken emporstrecken müssen.
In einigem Abstand davor, ganz unten
in Fünferreihen, die todeskandidaten, deren Gillerpferche sich im Lauf der Prozessjahre stark gelichtet haben: 25 von ihnen
gelang die Fluchl, sechs sind unter den
Haftbedingungen
umgekommen, einer
wurde wahnsinnig urld befindet sich in der
Irrenanstalt. Dicht hinter den eingezäunten Angeklagten - beim Auszählen kommt
man auf noch knapp 40 von 74 - schliessen
• zwei Reihen Soldaten auf. Quer zur Halle
. riegeln sie ab. In der Höhe abgestuft. Das
':'ord~te Glii fusst auf de!" ~~ment~ode~,
das hmtere. auf Bänleen. Zackig stehen sie
stramm, sct>ald dL~Ang='1()rigen den Saal
betreten, und illl"l1andti,Jhdrehen ist der
Hangar zweigeteilt durchi~ine martialische
Mauer von Tarnanzügen, Helmen und
Schlagstöcken. Das Q.itual soll den Eingepferchten die Sicht auf ihre Ehefrauen nehmen. Trotzdem drehen sie sich nach ihnen
um. Noch vor' einem Jahr hälle dies den
Ausschluss 'aus dem Verfahren zur Folge
gehabt - und Disziplinarstrafen mit Folter
und Isolation in der Zelle.
,
,
,
Die Lautsprecher versagten
IIHeute wird in den Militärgefängnissen
nicht mebr so oft gefoltert wie bis Anfang
1987, dafür nun Ull! so mehr auf Polizeistation~nll, sa.gt ein ehemaliger Verteidiger.
Er sllztzuhmterst auf der Besuchertribüne.
Hierhin ist er verbannt worden, nachdem
er einmal gegen ein Redeverbot seines
Klienten protestiert halle; und dabei halle
er Glück gehabt, dass er nicht wie viele seiner Berufskollegen in ein Verfahren ver.
wickelt und selber verhaftet worden war
•
(SUI1E)
Zwei" Schritte vor uns marschiert ein Be..
helmter die Zuschauertribüne auf und ab ..
Die Verhandlung ist eröffnet. Wer nun
aber erwartet hätte, und alle Anwesenden
Ifaben dies, dass die Angeklagten nun endlich zu ihrer Verteidigung sprechen könnt
ten, sah sich einmal mehr enttäuscht. Nach
sieben Jahren tadelloser Funktionstüchtig.
keit versagt die Lautsprecherubertragung,
als gehöre dieS"zur Regie. Es krächzt und
pfeif! bloss,. wenn der Vorsitzende das
Wort ergreift: Die Tribüne raunt.ln die Ta.
lare kommt Bewe'gung. 'Anwälte tuscheln,
Sie sind die einzigen, dit den Richter ver.
standen haben, Einer ptolestiert, dass der
Richier, statt seint Mandanten reden zu
lassen, die Anklage erweitere: ((Daraufwa.
ren-wir nicht vorbereitet!)) .
Ein Angeklagter ruft: ((ich verstehe kei.n
Wort!)) Darauf der Vorsitzende: ((Wenn du
diCh nicht sofortsetzt, kann ich dich speziell
behandeln.» In diesem Augenblick treten
zwei Polizisten hinzu, Doch der Angeklagte
hllt sich rasch wieder gesetzt. Er kennt die
.((Spezialbehandlung)). Jederzeit ist es den
Richtern möglich, das sogenannte Reuege.
setz anzuwenden und die Angeklagten zur
Nachunter~uchung ins Emniyet Müdürlü.
gü (StaatssicherheitspolizeÎ) zu schicken'
wo..sich das beriri Anistirl1Ja Labortuwa;'
(DAL) befindet. Mit (GeständnislaboTll.
etwa müssleman DALübersetzen;es wurde
eingerichtet im Emniyet Müdürlügü von
Ankara unter Recep Ergün, von 1980 bis
1983 Kriegsrechtskommandant:heute
ist
Recep Ergün Vizepräsident der Mutter.
landpartei Turgut Ozals. Schon. Tausende
wàren zur Spezialbehandlung im DAL, und
längst nicht alle haben es überlebt. Rechtzeitig auf ihre Verteidigung kassiberten die
Angeklagten umfangreiches Informations.
material über das Geständnislabor DAL
aus dem Gerängnis - Beschreibungen über
die Vorgänge in dieser Spaialabteilung des
Emniyet Mlidürlügü, welche die Wochen.
zeitschrift ((Ikibin'e DORrull am .7. AU2ust
veröffentlicht hat. Der Bericht enthält 128
Namen und Vornamen .von DAL.Polizisten mit Bezeichnung dd Dienstgrades und
Geburtsdatum sowie eine Skizze über die
Anordnung. von 31 Zellen,.vier Toiletten,
acht Duschen und den «Berragutigszim.
mernll. Dort wird die Folter während der
Maximaidauer vori 30 (frûher90) Tagen Po.
lizeihaft an den Inhanierten unter verbun,
clenen Augen systematisch angewendet:.
Elektroschock, ((Fa!aka)) (auf zusammen.
gebundene Füsse schlagen), Hochdruck.
wasserstrahl, Zigarettenbrennen auf der
Haut, Exkremente einnössen und immer
neue ausgeklügeltere Methoden, die nach
«Ikibin'e Dogrull Konrerguerilla-Handbü.
chern des CIA und Forschungsberichten
medizinischerVersuche
aus der Nazizeit
.entnommen worden waren,
';, Am Nachmittag endlich spricht der erste
Hauptangeklagte stellvertretend mr die
bevrimci Yol und alle andern Mitgefange.
nen ohne Mikrophon. Oguzhan Müftüoglu.
.Iehnt das Militärgericht von Mamak ab, da
die Türkeidas Kriegsrecht 1983aufgehoben
habe. Er nennt die Anfangjahr erfolgte Ra.
tifizierung der Uno.Folterkonvention und
der
Europäischen'.
Menschenrechte
(EMRK) durch das tûrkische Parlament,
die bestimmen, dass unt~r .Folter erzwunRe.
10
ne Aussagen im Prozess keine Verwendung
als Beweismittel finden dürfen. Bisher is!
das Gericht auf solche Vorstösse nié einge.
treten, und auch die heutigen weist es rund.
weg zurück. Dann zählt dei' Hauptange.
klagte alle (namentlich bekannten) Opfer
auf, die im [mniyet Mùdürlügü baie.
hungsweise im DAL.und in den MilitArge.
fängnissen umgekommen waren: über 110
Namen. Während er spricht, patrouillieren
in Zehnminutenintervallen Seéhserforma.
lionen bewaffneter Soldaten demonstratiV
am Zeugenstand vorbei. In längeren Aus.
führungen macht er für den Staatstreich
,1980 die USA verantwortlich, die überàll in
der Dritten Welt und den Schwellenländern
Militärputsche begürtstigten, sobald eine
Unabhängigkeitsbewegung in Opposition
zur jeweiligen Regierllng âllzuweit flirtge.
schritten sei. Das US. Interesse an der Tür.
kei liege auf der Hand - aufgrund ihrer stra.
tegischen Lage; einerseits als Pufferzone get
.gen die SowjehlO!On, anderseits als Torzum
Nahen Osten. '..
..,
.
Im Gegensatz zu den Interventionen des
Gerichts und <1erStaatsanwaltschaft wird
die Verteidigungsrede. nicht protokolliert;
doch zum erstenmal hat ein Angeklagter so
lange reden dürfen. Offensichtlich nehmen
die Richter Rücksicht auf die Anwesenhelt
unabhängiger Beobachteraus dem Aus.
land.
..
'. ~
Unter dem sonnenbesl'hienenen Bleclrdach steigt die Hitze allmählich ins Uner.
trägliche. Die Luft im Gerichtssaal isi voll
von Schweis:; und gequältem Bemühen,.
wenigstens einen.blassen Schein von De.
mokratie aul rechtzuerhalten. Ob sie sich
jemals durchsetzt; ist fraglich, denn die
Folge wäre wohl eine Bankrotterklärung
der türkischr.n Militär. und Sonderge.
richtsbarkeit, die sich in Tausenden von
Strafurteilen gegen politische Angeklagte
auf Aussagen und Beweismittel stützte, die
unt~r Folter lind Manipulationen von Al.
ten entstanden sind. .
.
Die Obersetzerin war weg
Schon nach einem Prozesstag in Mamakwird Idar, da;s noch ein hartes Ringen be.
vorsteht um die Fairness im Verfahren; es
dürfte noch. Monate, wenn nicht Jahre
dauern. Hauptstreitpunkt ~rden auch
hier die FoltrrvoTWÜrfe sein. Doch die Ver.
teidigung hat einen schweren Stand. Noch
bis vor. kurzJ:m durften die Anwälte ihre
Mandanten l,loss zweimal wöchentlich für
IS Minuten sprechen - stehend in einer.
Kabine, am abgehörten Telefon. Und die
Aufzeichnungen. werd.en, wenn immer
möglich, zuungunsten der Angeklagten
verwendet. ((Eine Strategie zu entwickeln,
ist völlig unr.1ögliclill, erklärt uns ein Ver.
teidiger auf dem Rückweg in die.Stadt
Bei der Ankunft im Hotel stehen Zirn.
.mertüren . der Schweizer D.elegationen
sperrangelwt:it .offen.. Die Übersetzerin
und der KolTer sind spurlos verschwun.
den. Die Schweizer Botschaft, gerade aus.
gelastet mit der überführung eines Bären
von Istanbul nach Bern (ein Geschenk der
Türkei an die Schweiz), schaltet sich ein.
Ebenso ein lournalist von BBC unq ein
türkischer Parlamentarier. Rasch stellt sich
heraus, dass sich die Dolmetscherin s~mt
Papieren zum Verhör auf dem Emmyet
Mùdürlügü befindet. Was .sie dC?rterlebt
hat, gelangt im Blick auf w~ltere ~erre~k:
tionen der türkischen SicherheItspolizei
besser nicht an die Öffentlichkeit. Nach 24
Stunden -jedenfalls taucht ein Polizist mit.
ihr und der Habe im Hotel auf.
Da ich zufällig anwesend bin, wen~en
sie sich an mich. Der Beamte legt eme
schwarze Handtasche auf den Ti~ch.
Durchs weiche Leder drückt der Lauf elOer
Pistole. Die Frau zittert. Es ist zu befürch.
ten dass der Mann sie wieder ins E'1'lOiyet
MÜdürlügü schleppt, falls ich nicht. rasch
befolge, was er will: meine Unterschnft un.
ter die Bestätigung in Türkisch, dass er ~I.
les was sich vor der Beschlagnahme Im
K~ffer bèfunden hatte, rechtt"ässig z.u.
rückerstattet. Wie ich signiere, ohne zu WIS'
sen was, sagt der Mann, ich soll.e fes~er
drücken. Für die Durchschläge. MITbleibt
keine andere Wahl.
.
0
•
fINANCIAL TIMES
W.:dnesday
August
JI
1988
THE GUARDIAN
Saturday August 27 1988
Iraq bl'amed
overuseof
gaswarfare
He appealed to the UN and
the Red Cross to provide humanitarian assistance through
SE of
chemical
the Turkish Red Crescent.
weapons in the IranAn unknown
number of
Iraq war was unani- Kurds have fled across the border into Turkey. "We beüeve,"
mously condemned
by the UN Security Council yes. he said. "that these attacks will
terday. in a resolution that said' continue and are a prelude to a
it would immediately consider coming large offensive on our
"appropriate and effective mea. liberated areas."
On Wednesday,
the KDP
sures" if they were used again.
The motion was passed as reported that the Iraqi army
Kurdish opposition forces in was massing troops for an e.'(Iraq said Iraqi planes had peeted campaign against Kurddropped chemical bombs on 10 ish "überated zones" in the Ba'
Kurdish villages. killing 88 ci- dinan region.
vilians and ~.,)\:ndi.r.g a.bo!.4t .. ~ h1cody ....-~~ ..cre is :l'Rai>500. It did not blame either Iraq mg th;' (estiuiä"~50,OOO)
or Iran. but its preamble ex. ian population who are trapped
pressed "deep dismay" at its in this land-locked area." the
:
use in the Gulf war and that spokesman said.,
So far the Iraqi army has ap"such use against Iranians had
become more intense
and parently been concentrating its
efforts against another "überfrequent."
,
The latest attacks - de- ated zone:' the vital Rawanduz
scribed by a spokesman for the ~rea close to, the Iranian fron.
Kurdish Democratic Party as tier.
But. the Kurds say, it has
the worst such episode since
the chemical bombardment of made üttle progress in its bid to
Halabja in March. when an esti- drive a wedge between Rawanduz and Badinan as well as to
mated 4.000 civilians died were believed to herald a big sealoff the Iranian frontier.
Burton Bollag adds/rom Gen.
new Iraqi offensive against rebel strongholds in the far north. elJa: Iraqi Kurds have asked the
According to the spokesman, UN Secretary-General. Mr Ja.
the Iraqi planes struck early on vier Perez de Cuellar, to use the
Thursday morning in the Ba- Iran-Iraq peace talks to flnd a
dinan region, adjacent to Tur- negotiated settlement for the
kev. and in the Irbil region well Kurdish question.
In a letter to him earüer this
to -the south. In Badinan the
planes hit three villages - Bor- week. the Kurds asked for the
estabüshment of a committee to
jen, Dargel and Zerhawa near the town of Zakho. and study a solution. They have
' .
two - Ekmala and Bere Gara received no reply.
The letter warned UN observ- near Amadiyah. Five villages
- Khatie. Ware. Heran, Nazan- ers could be attacked by Kurd •.
ien and Balisan - were hit in ish guerrillas along the northIrbi! province.
ern half of the Iranian-Iraqi
Heavy fighting has been go- border should they go in withing on between the Iraqi army out consulting with Kurdish reand Kurdish guerrillas ever belleaders.
However. the UN Secretary
since Iran accepted the ceasefire. The latest attacks. the KDP General's spokesman said. in
spokesman said, were deliber- answer to a query, that the
ately aimed at civilians outside Kurdish issue was not part of
the immediate areas of combat. the peace talks and the UN Sec"Our people have no protection retary-General was not workagainst these weapons:'
ing on the issue.
_D_a_VÎ_d_"_I_rs_t_in_"_lc_os_la
I
U
civil.
UN credibility
atstake
LAST
FRIDA Y the
UN the misfortUne to be citizens of
Security Council passed a re» the state which Is attacking
lution sponsored by Cour West- them must not be allowed to
em countries - Britain. West deprive them of protection
Germany, Italy and Japan against a flagrant violation of
which not only condemned,
intemationallaw. Any member
once again. the use oCchemical . state oC the UN can take the
weapons in the Iraq-Iran war, '~'initiative
of demanding an
b.ut also st~ted for .the first
investigation
and it would
tlme that
appropnate
and
seem appropriate that this be
effective measures
will be done by the governments
taken" if such weapons are
which sponsored last week's
used again by anyone any.
resolution.
where.in the futur'!!.'
Iraq should be asked to allow
That needed saymg because,
UN investigators
immediate
given .the repeated use of poi. access to the area in question.
son.ps by Iraq in the closing Refusal woaId be YirtuaIly tan.
stages of the war. mere retro- tamount to an admission o(
spective condemnation
had
guilt, but ln any case it woaId
begun to look like impotent
be appropriate for Turkey also
hand-wringing.
'Unhappily.
to be asked to allow invest1ga.
however. it seems that thistors
to visit the Turkish-Iraqi
warning may not have had tlie - frontier, since it Is there that
desired #fect àn4 ma, baveto ~'o(
tliér'Kurds neeiriclhe
be followe4.Up willi ;pecific
.~eged -cbemical offensivem
punitive içt1g!l__Jr;~ßecwiti
t.DOW,,~ b.e .found. ~:li:.';~.:~~L
~~ty
lsthis.to'1ssfetaiD
~y ~.
-.
"
- ,.
~,---,.DW -OD
ue.",.~
;......
_, .......... ,"-..:..~
The fighting betWeen Iraq' - Frontier cl~
-: ' .
and Iran has now stopped, but .......Turkey should also be asked
the Iraqi regime has taken -to
clarify, "as a 'mätter
of
advantage, of this to Intensify .'urgency,
the
procedures
Its operations against Kurdish
appüed to these refugees. The
insurgents. hitherto backed by Kurds say that the frontier has
Iran. In the north of the coun, been closed and that -all
'try. The leaders 0( these insur.
would.be: refugees are "being
gents claim that chemical
either tumed away or actually
weapons
have been used
hande4 over to the Iraqi
against them. and against the
authorities. Turkish omcials
Kurdistr'-civUian
population,
have denied this. saying that
and that. this use has intensionly able-bodied males are
fied ln the weeks since Iran
refused
admission
on the
agreed to a ceaseflre. One of grounds that their presence in
them. Mr Masoud Banani, has
Turkey might aggravate the
even stated that more than 500 considerable problems already
people have been killed and
caused by K~h
separatist
3.000 wounded In the latest
guerrillas within that country.
chemical
offensive,
which
The Turkish attitude is susstarted only last Thursday.
peel ~use
Turkey and Iraq
share an interest in suppressing Kurdish nationalism on
Prompt investigation
both sides of the border. and
If that is true - and it has to
have co-operated in doing so in
be taken seriously: large numthe past. But Turkey, a members of Kurdish civilians are
ber of Nato, surely cannot conknown to have died last March
done the use of chemical weapin the town of Halabja - there
ons by Iraq, nor refuse
could hardly be a more brazen
sanctuary to women. children
and provocative defiance of the
and wounded men who are
Seçurity CouncU's authority. It fleeing for their lives.
is therefore vital that these
The Turkish Red Crescent,
charges be promptly and crediwith assistance from the Interbly investigated.
Up to now , national Committee of the Red
only complaints by the belligCross. should be encouraged to
erent states about use of chem • .., provide for the immediate
ical weapons against their
needs of these desperate people
nationals have been taken up
and the international
news
by the UN. But the wording of
media should be given unim.
the latest resolution is broad
peded access to the Turkish
enough to cover attacks by a
side of the frontier so that the
state on its own nationals.
world can get a clearer Idea of
The fact that the Kurds have
what Is really happening.
11
•
OBSERVER SUr~DAY 28 AUGUST 1988
Peace deal signals
slaughter of Kurds
AS TIlE IUDS fall ai1ent
between Iran aDd ~
are fean that Iraqi
.
t
Saddam Huaein.bU takeo off
the aIovea iD reIdÏDeII to deal
a kDoc:kout blow to the
Kurda.
.
The Kurctiah Democratic
Party is ÏIauiDI d~te'
warninp that a JDaIIaa'e of
revolution
of 1958 WlII a
democratic
revolution
hijaclted b~ ~ Baath Socia1ist Party. The Baath bouaht
off the Arabe with brad and
c:irc:uIes: a wide diltributioo
of the DeW oil wealth and a
violently rhetorical
and at
.
times bylterically overblown
.
Arab nationalism
that ipso
150,000 Kurdiab civiliana,
jQ&to exduded the Kunia.
maiuly refu&eea, may ~ at
The Kurds thus became
hand. Sad4aID, they fear, will _.
the core .of the democ:ratic
nat hesitate to.UIe t'hMniQIl
oppoùtioa iD Iraq. Kurd& are
qaÏDIt them. Me.nwbüe,
the democraII DOt out of political virtue but
il ~
Dear the aortbern
rather' by virtue of their minority status:
lrw:Ii bel
with Tunœy 8I!dSyria. The oaly iD &lemocratic S1ates can theU' politiDe£mce MiDiIter IUd die Chief of Staff cal ad ecooomic rights be obtained.
ariJa MoIul~.
A ~.~~
T'IlUI die 10 called Kur~sh problem is
api8It the l'CIIIIÏIÙDIltUldisb
liberated
DMft
property- an iraqi problem.
It
ZOlle -an
_~210
milea of the remains intractable for as long as there is
lraqibclrder with.
whieb ÎI in the DO democracy in Iraq. The democratic
~.af
Kurdieb
. - il in prepe- autonomous Kurdistan for which the
~:
TM ::
Iran-Inq
Military guerrilla organisations are fighting \lTÏthin
~
t:'~;:t.
te :c-~
h..s Saddam's lIl1Jitary dictatorship is like an
~
.......
~urdÏllb areas ~el?han~ inside a boa constrictor - plain
b~.
,.':
indigestible.
t'hi:;lnqi .army
~y
bombed
Now suddenly this old impasse has been
~.1IOIitioaa
With chemical weapons. sinist.erly ~blocked .. Kurds are no longer
'turkilll,MPa report JarBe areas of vegeta- safe ID theU' mountams. The dire element
tion dcwiItaœ4 ODtheir Iide of the border ÎI Seddam'sreedi.ness
to use atrocious
and ~
of hooey f'an8I wiped out by ~1
IUbItaDces apinst civilians. 'It's
the ~;
IUd mustard ps,~
in the ~
time in history a Govemmeat bas
from
u.ed '~iool
wapC>ns apinst ita own
Small .~
that the shadow of Hal- citbeas who are DOt on tbe battlefront,'
abja - where 4;000 Kurdiah civilians were says TaJabui, one of the Kurdish leaden.
killed by tbxic pses, hundœds more IUItained
. .
injuriea
and birds Muted outcry
dropped ~trees
in mid-song - now
haunts the area.
It is true that the use of t'~inIl
weapSaddam Huaein bas given notice of his ons, constant over the pat year against
intentions. Acc:ordina to informed reports, Kurdish
vi11aaers,
bas
been
conSaudi Arabia's Kina Falxi llUßested about demned - by the UN by the European
a year ago to the Iraqi President that they Parliament, IllUlni~y
by the US Senate
go easy OD the Kurds. Saddam icily foreÎ8D relatioos committee, by the British
replied that ooœ the war was over he Government
even. But the outcry bu
would deal with them 'for once and for been lea than tWfIM.ll'll.
all'.
.
The truth ta that ume.. s.ddam il now
The lSO,OOO Kurdish civilians immi- forcibly restraiDed by die Watem
and
nently at riait are only the tip of the Arab œuntrles who are lUItaining him
geDOcidaJ iceberg. The musive deporta- militarily,
tec.'b~ically and ecœomicaltiOD of Kurds away from their own areas Iv - us, in other Words - the ponibility
in the north is expected lOOn.
,that • terrible human trqedy may ,be
There are two dimensions to the prob- imminent must be leriousJy cooaidered.
lem. One is that the Kurds are s people We are forewarned by Kurdish history
and a nation artificially divided between and Saddam's character and QJrrent ambiseveral countries. They are no more a tions.
minority than an oak sapling planted in s
Let us not delude ourselves either, as
suburban garden is a shrub. In total, we pllck for the Tehran or Baghdad trade
Kurds number at least 20 million.
fain, that this is some distant, dismal
In iraq, there are between four and fIVe tribal quarrel we can dodge. There are
million Kurds - a quarter of the popula- now hundreds of thouaanda of KUrds in
tioD. If they bad been given I satisfactory
Europe - mainly Turkish Kurds worlting
share of the spoils in the early days of the in Germany. In the event of another HalState, they might have integrated fully. abja, the 'Weat', complicity' will DOt be
But this wu not the eue. The Kurds'
forgiven.
response wu to demand autonomy within
Indeed, would we not be responsible?
Iraq.
HELGA GRAHAM
The aecond problem ill that the Iraqi
"~Otnt
Wi
!-'~ ....::zr
ecc:w.!'".
:hu
Iraqt"
-,
12
.....
,
.
•
•
FINANCIAL TIMES
30.8.88
Kurds urge Turkey to let
in victims of Iraqi gas
By Our Foreign Staff
KURDISH nationalist
leader
Masoud Barzani
yesterday
appealed to Turkey to open its
borders to the victims of chemical warfare after what he said
were fresh poison gas attacks
in neighbouring Iraq.
Mr Barzani said more than
500 people had been killed and
3,000 wounded in the latest
Iraqi chemical warfare offen- .
sive against the Kurds.
"Turkey has closed its border with Iraq and denies refuge
to tens of thousands of Kurdish
refugees," he said.
Turkey denied that it had
sealed its borders.
Mr Barzani is leader of the
Iraqi-based
Kurdish
Democratic Party (KDP), which is
fighting,
along with other
Kurdish groups, for autonomy
in a region straddling Iran,
Iraq and Turkey.
The Kurdish guerrilla leader
asked the Turkish authorities
to allow women and children
as well as those affected by poi.
son gas to take refuge. He said
Iraqi chemical attacks had
intensified over the past two
days in the districts of Zakho,
Amadiyah and Sheikhan.
Turkey's Foreign Ministry
yesterday denied that it had
closed its border with Iraq but
made it plain that Turkey
reserved the right to deal on
humanitarian
grounds alone
with Kurdish refugees seeking
asylum. Turkey reserved the
right to take any measures
necessary for its security, the
ministry added.
Reports in Turkey indicate
that 6,000 to 8,000 Kurdish refugees have sought asylum in the
past few days. The indications
are that women, children, the
aged and the infirm are being
accepted, but that able-bodied
men are being turned away.
Some of the refugees entering Turkey have been handed
on to Kurdish villages in Iran,
the reports add.
The ministry said Turkey
would act in accordance with
Sydney Morning Herald
Iran impatient with
pace of peace talks
GENEVA, Sunday: Iran has
shown impatience with the pace of
Gulf war talks, due to start again
today after slow initial progress
00 a timetable
to implement a
United Nations peace plan.
The Iranian President. Mr Ali
Khamenei, said in Tehran the two
sides disagreed on the status of the
1975 Algiers agreement, whkh
divided the Shatt al-Arab waterway between Iran and Iraq.
"We are not much pleased with
the progress of the negoliatioos,"
Mr Kh.~ei
tl)ld the Iraniao
news agenqlRNA.
He said Iraq w.nted to go back
to the pre-1975 situation. when it
controlled the waterway. its major
route to the Gulf. Iraq tore up the
iotenatlooally
recognised agreemeut wheu it invaded Iran in 1980.
The UN Secretary-General. Mr
Javier Perez de Cuellar. said an
atmosphere of distrust in the first
two days of talks on Thursday and
Friday had held ul' agreemenl on
the timetable to implemeot the
year-old UN Resolution 598 plan
ror peace.
"We arc working, I have to
admit. at rather a slow pace." Mr
Perez de Cuellar told reporters.
The success of the secoad stage
of the talks.today hinged on Iranian
and Iraqi consultatioas and the
return of two Iraqi delegates from
Baghdad wilh new instructions
from President HU!>."iCio.
The Swiss Secretary of State at
the «'oreign
Ministry.
Mr
Edouard BruuKr. beld talks witb
the heads of the Iranian and Iraqi
delegatiODs.
their
Foreign
Mluisters. Mr Ali Akbar Velayati
aad MrTariq Aziz,
Iraq. which had the military
edge wheu Irau reluctantly
accepted peaee talks. has made
few comments on the talks.
"The Iraqis are trying to couvert
its internaL.ûnal
obligations,
However, when signing the
1951 Geneva Convention and
its
1967 annexe,
Turkey
reserved its position on its
south-east borders.
This means it is obliged
under the convention to accept
refugees from Europe but not
from neighbouring countries in
the south-east.
The Kurdish
Democratic
Party says it has 15,000 peshmergas - guerrilla fighters and 30,000 militiamen
under
arms and controls about 4,000
square miles of northern Iraq.
In Geneva, where Iran and
Iraq are holding UN-sponsored
peace talks, Kurdish nationalists appealed last week to Mr
Javier Perez de Cuellar, the
Secretary-General
of the
United Nations, to help bring
peace to their troubled region.
On Friday, the UN Security
Council
unanimously
condemned the use of chemical
weapons in the war between
Iran and Iraq.
28.8.88
their battleneld advantage into
something tangible from the peaee
talks. like the Shatto The Iranians
are trying to wrap themselves up in
legality and the UN nag," said one
Middle East expert.
The expert noted that now Iran
had agreed to stop fighting,
international pressure was now on
Iraq not to block talks on the end
to the eight-year-old war.
"If you tear up the 1975
agreerneut. you have to go back to
the 1400s and start all over
again," one UN source said.
While the two sides continued
their battle of negotiatiag nenes,
the UN-mooitored
August 20
cease-fire cODtinued to hold well
on the war front.
But Kurdish rebels said Iraqi
operatioos in northern Iraq continued and that Iraqi chemical
attacks on Kurdish villages killed
ZOOpeople aud wouaded 1.000 oa
Thursday and Friday.
"The Iraqi rulers are committiug the most grotesque crimes, a
Kurdish Democratic Party (KDP)
statement said.
The KDP said several thousand
refugees had ned across the Iraqi
border into soulhern Turkey.
to
K.. ler
13
•
THE TIMESWEDNESDA
Y 'AUGUST 31 1"988'
in Iraq'
~eâvlTfighting
Turkish haven for fleeing Kurds
By A Correspondent
.
Turkey
yesterday
officially
opened its border with.Iraq to
Kurdish civilians fleeing from
heavy fighting between
the
IraQ~ Army ~!ld auton~my.
see~ng
Kurdisb
Esumates of re~
wanting
to seek asylum m Turkey rose
to 15O,OOO.
Parliamentarians
who IUd
visited
the
border
near
Cukurca
were tq)011ed
to
have said at least 10 000 of the
refugees bad entered Turkey •.
On Monday,themayo.rof
the
town of Hakkari $Ud that
16,000 refugees were already
being cared for in the district.
Mr Turgut Ozal, the Prûrie
~.~_-:'
cf T~~~,
~-! in
Ankara that the resion &ccd
guerril!:as-
"uerious
"Th'Oo
human ïWOblem".....
. 'tWöuldlet
wom:n ~~dren
among
the refugees enter the country.
"We will also try not to split
families. by allowing in their
men," Mr Ozal said.
A different
impression
of
the status of the .Kurdish
refugees was given by the
Defence Minister, Mr Ercan
V uralhan, who said that no
decision bad been made to let
the refugees stay.
Mr Vuralhan told the nation al daily Cumhuriyer: "If
you take, all the people along
the Iraqi border into Turkey,
you would upset the balance
in the Middle East. "
The country's
military-led
National Security .Council is
expected to meet in the next
in Istanbul and Hazhir Teimourian
in London
,
few days to consider the full the Ku,rdisb nationalists
with
implications
of the Kurdisb .military aid over the past eight
influx.
years of the Gu1fWar. The Prime Minister's
stateAnkara's decision
to offer
ment foUowed uno.fficial esti- . asyl~
caused relief among
mates'
by
Turkish
~y
Kurdish spokesmen.
officers
along
the 9O-mile
In Berlin, a member of the
bo~er
~t
the num~.
of Central
Commincc
of the
iraqi Kwdish refugees ~tmg
Kurdistan'
Democratic
Pany
to enter Turkey had men by of Iraq said that many of the
about half to some 150,000
refugees might have died of'
over the previous 24.hours.
. starvation
on the desolate
Indicating
the degree of heights that make up much ofTurkey's
anxiety, it was an- the border.
nounccd
in ~
that Mr
. MrHoshyarZibaritoldThe
Nuzhet Kandemlr,
the. Under
Timer that heavy fighting was
. ~M.of
Stabadte ml...A~e
continuing.
According
to
.romgn
~st;rY,
"IL lor information"
just
received
. an urgent ~on
to ~~
. from ~ partis headq~
on Monday..,
".'
.. , . , . the Iraqi ~y's
66th Special
~
sources
m ~e
Forces .Bngadc ~
been a1-.:
~e!
.JIW1IStIY I31d Mr Kandcmir
-wouldalsosotoTehran..:-..;....Monday
,Some .reports in the T~h
press saId Iran bad closed Its.
borders to the re~gees
~~
Iraq, even though It proVldëd
had been destroyéd. They said
that the Iraqis continued
to
use chemical weapons in their
latest offensive.
Turkisb
frontier
villagers
have
in recent
days been
reporting skin and nerve disorders. A delegation of MPs .
that returned from the border
region recently reported that
honey fàrms had been "devastated and wild flowers and
trees killed"
by poisonous
gases carried into Turkey by
thewind.
Turkish reporters who have
been allowed by the Turkish
Army to enter Iraq to report
on the fighting said y~y
that up to 5,000 Kurdish
civiliims may bave died in the
mOst WIped out ~ a battle on Tp3StWecL."
• ....;TurkJsh •• -Army
soun:és said on S:aturday ~t
some 2,000 ~urdi.sh ~
bad been killed by the. Iraqi
Army and about 200 villages
avilians:
31.8.88
Kurds, Alleging Useof Poison Gâs,
Report an Att~k by 60,000 Iraqis
14
•.:, .•.
. .
,
'
The Associated Press
Tht' ASJocÎCled Prns
H
• NICOSIA:
Ayatollah Khomeini dec1ared yesterday that
the war with Iraq was not ~ver
yet, and accused the Umted
States and the Soviet Union of
plotting
against
Iran
(AP
reports).
.
His com~ents,
report~d by
Tebran
radio, came as the
Gen.eva talks _under United
NatIons
auspIces
wçre suspended
for. the fourth day
~usc
of discord over troOp
WIthdrawalS and a Gulf truce.
.
NICOSIA - A Kurdish spokesIT::J.."\ said Wednesday that Iraq at. tacked Kurdish guerrillas in north-.
eastern L"3q with at least 60,000
troops backed by fighter-bombe~,
and helicopter gunships dropping;
poison gas.
"Hea\)' fighting is taking place
.between our forees and the Iraqi
Army on all fronts," thè official of
the Kurdish Democratic Party s;Ûd
by telephone..
..
lbe official said the Iraqi offen.
sive, in which villages have been
burned
to the ground,
was
launched Monday across the 4,000
square miles (10,000 square kilometers) of Kurdisb-beld Iraqi terri.
tory.
l.!:""r:
......tn-London,
-the'-Foreign
Office 'said that it had no new
statement to add to that oflast
Wednesday,
which said 1h;at
the Gevernment
~
"dismayed
.that chenucal ~po~ . bad ~
used agamst
There was no way to COnflIlll the
repor:! independently. But Kurdish
guerrilla groups have been bracing
for an all-out Iraqi offeasive for:
several w.eeks.
Meanwhile, officials in Ankar.!said Turkey had allowed ).hausands
of Kurdish refugees into itS.territo-'
ry because they were fleeing alleged
chemical bomb attackS by. th~ Iraqi
mi1itarv.
. .'
The officials said lhat Turkey
had given temporary refuge to.ttle
Kurds on humanitarian grounds
but that there was no question of'
granting them asylum.
Turkey has a sizable minority of.
10 million Kurds in an overall POPO',
.ulation of 55 million. The .Turkisb'
armed. for~ pave.been. figbtiA~
Kurdish guerrillas in southeâste~'.
provinces since 1984. The clashes
have claimed about 700 \ives from
'each side so far ..
Talking of !he fighting, the
Kurdish spokeSman said casualty
reports were sketchy because radio
contact with the Kurdish strong-.
hold south of the Turkish border
was difficult But he said Kurdish.
guerrillas deslroyed Iraq's 66th.
Special Forces Brigade, killing at
;. least 400 men in' the mountainous
, Sidi,kan region Monday.
. ,He said 54 guerrillas and more
than 100 Kurdish civilians were
killed and that the Iraqis suffered
"heavy lösses."
Diplomats in Baghdad said Iraq
bad taken advantage of the Aug. 20
cease.fiff. Î!I the eight.year. war ~th
Iran to intensify operations against
Ll}e Kurds, who seek autonomy and
wbo s.ided with the Iranians.
The Kurdish spokesman said the
brunt of the Iraqi assault was
aimed at iebel strongholds
in
~o,
Dahok., Mosul and Erbil
provmces:
He said that' Iraqi jets dropped
poison gas bombs, which were outlawed under a 1925 Geneva treaty,
on villages and guerrilla posi ùons:
in the Zakho region Monday and'
Tuesday.
It was not imniediately known
how many died from the gas at.
tacks. Kurds have said that 500
were killed and 3,000 wounded in
chemical attacks this month in' the
buildup to the.offensive. .
'''We have no gas masks, protec~
ùve clothing. or anùdotes. for' the
cbeinical'wéapans," the spokesman
said. "It's causing panic among the.
populaùon."
About 20 million K:~rds live in
the mountains where the Turkish,
Iraqi and Iranian borders meet.
Syna and tbe Soviet Unic:!. also
bave Kurdish enclaves..
.
•
MIDDLE EAST
July-August 1988
Ismail Be!}ikçi:
State Ideology and the Kurds
Thrkish ,ociologist Ismail Befil/{i, the
country's foremost authority on Kurds,
was born in Corum in 1939. He recounts
IMeting Kurds for the first tiIM as a
student at Ankaro University's Faculty of
Political Science. Later he spent time in
Thrkey's f!iJ8tern prouinces as a ,tudent
and during his military seroÎce. Out of
these extended ,tays COlM his doctoral
dissertation on the region', social structure. Published as a book in 1968, it remains the best ,tudy of its kind. His
publications euentually cost him his post
at Ataturk University in Erzurum.
The first of a series of prison terms
connected with his ,tudies on the country's Kurds COlM after the 1971 military
interuention. Released in 1974, he was
not accepted into Ankara University and
continued his scholarly actiuities independentl): A series of three books published on Kurdish and Thrkish histoT')'
and sociowIY led to further imprisonlMnt
in 1979-81. His letter to the president of
the Swiss Writers' Union led to his rearrest just two months after his release,
charged with discrediting Thrke)"s image
abroad. Further prosecutions
ensued
from his own defense stateIMnts, and he
remained jailed until May 25, 1987.
Befil/{i's studies of Kurds ineuitabl)' led
him to consider questions of ideok1IY, and
his latest works haue focused on epistemowgical questions. Thrkey only now
appears to be taking tentative steps come
to terms with its Kurdish population,
having wng denied their uery existence.
Official ideology presents this ethnic
group as a Thrkic people and Kurdish as
a dialect of Thrkish. To Befil/{i this faL.~itied histoT')'can only distort the totality of
scientific inquiry in Thrkey, and impede
the strengthening of the democratic process. The following excerpts from an artiMiddle East Report.
cle written by Ismail Befil/{i in October
1987 prouide his indictIMnt of the Thrkish state 's effort to deny Kurdish reality.
The most important condition for the
development and enrichment of a society's intellectual lüe is the existence of
critical thought. In societies lacking critical institutions, ideas which are produced
assume an untouchable, non-negotiable,
and uncontradictable
reality. Critical
thought is an inseparable part of the scientific approach. Social and political analysis devoid of a critical approach cannot,
by definition, be considered scientific.
The following e~le
demonstrates
this point: It has been asserted in Thrkey
that Kurds are really Thrks, and that a
Kurdish nation or a Kurdish language do
not exist. This view is propagated by all
the means at the disposal of the state,
from the universities to the repressive
apparatus. Any opposition to this view is
considered subversive and is immediately
punished. Official ideology thus presents
itself as the greatest obstacle to scientific
inquiry. This, of course, is not confined to
Thrkey. Official ideology stands as an obstacle to scientific inquiry in countries
like Iran, Saudi Arabia, Syria, South Africa, Chile and the Eastern bloc countries
as well as others.
Official ideology imposes itself on reality. Court decisions "prove" that Kurds
do not exist and Kurds are imprisoned for
laying claim to reality. In such a situation
it is impossible for a scientist to claim
objectivity since it becomes impossible to
engage in the unrestrained
criticism
which characterizes scientific discourse.
Social phenomena are composed of a
series of interrelated processes. By denying scholars the ability to study a portion
of this complex reality, official ideology
leads to a false and distorted study. Looking at the 19208, we observe many political movements such as those among
Thrks, Kurds, Arabs and Armenians
within the Ottoman empire. There is also,
among others, the inBuence of British and
French imperialism as well as the impact
of the Soviet revolution. If there is a
prohibition on raising the Kurdish question, it is not possible to understand the
19208 correctly. A ban on studying a specific social phenomenon might suit a researcher's purposes but the study would
not be an objective scientific product.
Official ideology also bends reality to fit
the needs of the state. The official view in
Thrkey is that the Kemalist movement
led the first anti-imperialist
and anticolonialist national liberation struggle,
lighting the way for all oppressed nations.
This ideological proposition, however, is
refuted by the ract that the states formed
in the region collaborated with French
and British imperialism in dividing and
subjugating the Kurds. Why do Iran, Iraq,
Thrkey and Syria have their separate
Kurdistans today?
There is only one way to avoid this
distortion: to reject the ban imposed by
state ideology and declare it incompatible
with a scientific approach. To believe in
and follow scientific methods, to insist on
a correct view of history, to insist on facts,
all of this could be interpreted as a belief
system and an ideology itselr. But these
beliefs and attitudes pro1.;de the basis for
human rights and democracy.
-Introduction
and translation
by Lall.' Yalçin
July-August 1988
15
Les I{urdes, un peuple
en état .d'urgence
Républicain Lorrain
IlIYAJŒAI\IR.
- Il ya loujours du venl ca Analolic.
c'csi bien agréable en élé. Mais aujourd'hui. les violen'c, bourrasques
soulëvenl des lourbillons cie poussière
gmc qui s'in!ihre dans les yeUI. le nez. 1;, bouche. Le
c,d esl couverl CI les Inliques murailles de blsallC noir
quo cncerclenl la ville de Diyarbakir sur les bords du Tigre. le Didjl.; .n lure. prennenl un air sinislre.
ci
M.hmel. qui nous Iccompaanc dans celle promcn.d,
.•u p.cd des remparis. répéle pour la Iroisiéme rois: -.Je
,,'.ime P" c.lle ville •• Mais cell. rois. il .Iii enlin pour.
qllUO: «lei. les lens IODI presque lGUSda Kurda. Et moll
j,. suis lurc •. Il sc senl mal ä l'aise devanl leun reprds
,ombres; il se senl oppressé d'.voir à passer encore un
an a l'universilé de Diyarbakir el réve à la lin de ses élUJC!l ,,'omme j, une dclivrancc.
L'Est déshérité
l'lus lard sculemenl, nous comprendrons l'anaoisse de
~lchmel. lorsqu'à M.l.lya.
Adiyaman, Shanliurr.,
Van
,.u Er/urum, les pnncipales villcs de rcsi de I. Turquie.
Ih'US ren" .. nlrerons d'.ulres Mehmel ou Ilassan qui nous
.I,,,"lS, des la qualriëme phrase échangée: -.Je DC .... pu
lurc, je suis kunlea. El une lueur de liené CI de colére
passe dans leun yeux.
J'our 1.... habil.nls d'Isl.nbul
ou d'Ankara, l'est de la
rU"lu.e esl encore une lerre d'avenlures. Les aens y sonl
l'iluvres el I•• dislr.ctions
rares. L'éleclricilé n'arrive pas
,:n,,'Hrc p~trluut. Les fUUICSne IOnl SOUYent'lue dCI pisles
dc monlagne dëroncécs. Le Turc moyen de l'Ouest ne se
rend •.!.n. les provinces de l'Esi que pour raire son service
militaire. ou s'il eSI ronclionnaire. On I méme vu des en",i!:nanls démissionner plUlÖl que d'accepler un poste .udcl:i de rEuphrlle.
Cependanl, l'Elal • décidé un importilnl pro!:ramme de développemenl pour racililer l'ISsimiIJllon d. ces populalions à majorilé kurde.
"Soyons fiers d'être turcs»
~tJ". l'nur beaucoup de Kurdes. le. Turcs sonl des oppn..'!'osc:ur) tCNou~ n'.vons piS It droit de parler noire I...
~u. ; il n',.• p.s dc journlul en kprde, piS dc rldio kurde.
pa' de lél... ision. Mémc Il musique CSIInlerdUc •• Ici, l'arm.;c csl panoul. Dans le moindre village de monlagne,
unc caserne de «.landarma.
elhibe ses barbelés. ses mi1,,"l1euses et SCSpalrouillcs, baïonnelle au "anon. On peul
\:rlHS('r Ölus~i. au dClour d'un scnlier. un civil. moderne.
carabin( américaine i la main. wurianl. qui va prendre
l'illIlobus. J'arrois, au.dessus des a"lomèralions.
les sol.
daiS ani ècril en arandes lellres de pierres blanches dispo,ces dans la monlagne: -Once Valano (la pairie d'Ibord)
ou encore celle phrlse de MUSlara Kemel Alalurk : _Ne
mullu lurkum di)'e
qu'on pourraillraduire
par ..soyons
fiers d'Ôlre lur
.
Pourquoi alors un lei déploiemenl de rorce? Les gens,
:.,,:r;.ucnl plUIÛl rien d'.:lr.: kurdes. même .i Ankara
Ile ,'eul pas le reconnailre. les huil provinces de l'Esl
,,'nt IOUJOUrs placées en «élll d'uree .... qui ofTre celle
d,lrerenee a"e" l'élal de siége que C'CSIun civil, un superprefCI. plutôl qu'un mililaire, qui eSI responsable de la
,ccurile. :i savoir I. <dune .DlUcrrorlsle •• Les terrorisles,
,'e ,anlies maquisards kurdes. Sanl-i1s .ussi omniprésc:nls
~uc l'armés CI, parail.il, les indicaleurs de I. police sccréle? En 10UI cas, prés des rronliéres syrienne, ir.kienne
el iranienne. dans le Sud.Esl, on enlend parrois le Clnon
'onncr dans la monlaane. Le S juillel dernier,l.
lélévision
J I,>n~ucnlelll monlré
les corps de cinq membres d'un
1\..'1,
16
commando
syrienne.
rebell. aballus
24.8.88
pres de Mardine,
ä la rronlièr.
10 à IS tués par semaine
_Ch.que ...... 1... cslime un journ.liste
d'Ankara,
le
lcrrorlsme r.1l dix' ltuiaze morll, .... d.II., ....... iUlaira
el des rebel ...... DepUIS .oûl 1984, .u momenl où le PKK
(parei des lr.vlilleun
du Kurdistan) du lréa conlrovené
Abdullah Ocal.n, rérugiè en Syrie, • döclenché la lulle
armée. on comple de I SOOIi 2SOOmoriS, selon les sources.
Les Kurdes sonlloin d'.:lre lous d'accord avec: «l. lulle
.....
et le super.prérel joue de ces .nl.aonismcs.
En
cfTel. cerl.ins .aabaaro, chers cie clans ou chers de villaF,
n'.imenl pas du loui le CÔl.: marxisanl des rebelles du
PKK. Ils onlllollC .cceplé. ici ou là. de créer une milice
locale. Ces .prolecleUn .... IDaC- el Ieun r.mil'"
IOnl
souvenl les premières viclimes des m.quisards.
Ainsi. la
rébellion du PK K prend-clle des .SpccIS de auerrc civile
enlre Kurdes à laquelle la majorilé des Fns ne veUI pas
se mèlcr.
M.il. mèrnc l'il se lienl à l'öcarl de ces lunes. Hlssan,
qui • «Juillé ses chéres monlalßCS d'H.kkari
parce que
la lenSlon enlre l'.nnée el les m.quisards
y rend la vic
difficile, dérend .vcc .rdeur
la ClUse kurde:
«Noua
• ••• 0.. que la reUeloa CD~UD
.. CCIca Turca, el eocore.
)'-&-1-11panai _
UD pelll pourccDl.ce
de cllftlleaa. Nous,
Kurdes, DOIII IOmmes des indo-europée.... NoIre .... Iue •
be.ucoup de polnlll eClllUlluns.. cc 'Ollanau"
curopécDaca.
P.r exemple. le pied CD kurdc le dll .plé .., rRre It dU
..wr.deno commc Bruder CD.11em.nd ou brolhcr CD.DII.1s.
NOl __
ODI élé lurquirtés. mais nolll DC .oulons pli quc
DOlIc cullurc clisplrlisae, Les Européens dcnlleDI DOIIIlideno.
Une résolution européenne
En juin 1987. le Parlemenl europo:-cn de Sirasbourg,
dans une résolu lion condamnant
le génocide arménien de
1915-1918, qui a ensanglanté "CS mémes réllions et auquel
des bandes kurdes Olll pris pari aUI cÔles dc la polic.
Ollomane, a reconnu le «fait kurde ... Les aulorilés lurqu.s
onl violemmenl proleslé •• slimalll que I.s dépulés europécns cncouragcaicnl
ainsi le lcrruri~lnc, M ais. comme la
Turquic a déposé une demande d'adhésion ä la Communaulé européenne •. 1e problëme kurde risque de compliquer la liche des diplomales.
En efTel, PR:S de 400.000 Kurdes vivenl en Europe,
doni plus de 30.000 en France. Ils ont plusieurs rois m.nireSlé conlre le _génocide cullurel .. de leur nalion. A Paris,
un Inslitul cuhurel kurde ronclionne depuis 1984 avec
l'aulorisalion
du gouvernemenl
rrançais. Il constilue une
caisse de résonance pour 10UI cc qui se passe dans les
régions peuplées par Ics Kurdes, que ce SOil en Turquie.
où ils sonl de 8 • 10 millions (en gros un cinquième de
I. popul.lion),
en Iran (6 millions), en Irak (3 millions).
en Syrie el en URSS (quelques cenlaines de mille).
L'lnSlilul eSlime ä environ SCpl Ii huil mille le nombre
de K urdes prisonniers poliliqu.s en Turquie, nolammenl
Ii Diyarbakir el ä Mardine. Mais si, .Ul dires de voyageurs élranllen qui connaissenl bien l'csl de la Turquie,
la lension elllrés vive celle .nn.:e. la lilualion va devenir
dr.matique
lurloul pour les Kurdei d'Ir.n
CI d'Irak.
Lonquc ces deul pays auronl mil lin à leur auerre. ils
.uronl le lempl et lei moyens de s'occuper de leurs propres rebelles kurdes qui. de pare CI d'.ulre, ont parrois
r.ille jeu de l'ennemi en croy.nl scrvir leur propre ClUse.
Comme en 1975. lonque le Shah .vail passé un acçord
avec Bagdad, ils risquenl de subir de terribles représailles :
village .. r;I\Cl\, POPUI,IIIOI1,) di:P'lrtl,,'l,,"
uù il est si r.u:ilc de l\C rClri.lIlc.:hcr
Inm dl ....
I1h\nl,I~II
.."
Montagne sans visa
CC!loltomhrcs pcr~JlCçliyc~ pc:uycrll.cllcs frclO(r le nallu.
nalismc kurc.Jc? Ni en Tun~uic ni aillcur!lo. l"inlégroillun
n'a réussi jusqu'à présent. DepuIs I( démanlélcmcnI
de
l'empire olloman en 191H. il y il cu plusieurs $lluléve,
ments. Cc~ins
.K urdes rêvent !loal1!l1 doule encore ä l'l'
Kurdislan,aulonome
que les premiers trailés de paIX de
1919 leur avai.nl promis. Les plus réalistes .ouhail.nl
simplement le droil de vlvr. cn Kurde, séparanl l'idee de
nalion de celle d'Elal. Mais. pour Ankara, il n'y a pas
de problémc kurd •. il y a seulcmenl un probl.:me de lerrorisme et un problème de pauvrc'.: ; les prujets de dc:vdop.
pcrnenl el de modernisa lion. comme le barrage Al.HurL
en conslruction sur l'Euphr'le.
devraienl venir:i boUI de,
résillances. C.la parait. acluellemenl, illusoire.
Pour l'heure. en lout cas, les Kurdes. qu'il. soienl de
Turquie, d'Ir.n. d'Irak ou d'URSS. voyagenl presque encore .ussi racilemenl qu'autrerois à lravcrs ces rronliéres :
à chev.l, par la montagnc, et sans visa. _Pourquoi un
visa? Cc sont d.s Kurdes là-bas .ussi. Nous sommes 10US
c:ousinsM.
Roger WILTZ.
Middle East Report
July-August
88
T
he ~
IpeCtacular development oC the past leVeral"
yeas- iD 'lUrkey'. Kurdish provinces has been the
reaumption, iD the late .ummer of 1984, oC guerrilla
"activity. The at:tacb consist mainly of hit-and-run actions"
apÏDIt military penonnel and against Kurdish civilians considered "tniton" or "coDaborators. "
The 'lUrkish presa baa given uncharacteristically extensive
of these developments. After a new wave oC armed
assaulta iD the.JPring of 1985,lnterior Minister Yildirim Akbu1ut
apoke of a guelriJIa war instead of isolated actions by "bandits,"
as iD the put.l Some DewspaperI even gave wbat seemed rather
inftated estimates of the number of Kurdish partisans.I This
guerrilla insurgency, unsettling though it must be iD itself, has
apparently provided the 'lUrkish authorities with a welcome
rationale. ~o~ the violations of human rights that continue to
arouse cntlC1SDl from Europe.
These guerrilla activitiestwere all carried out by members of the
Workers' Party of Kurdiatan (PKK). Prior to the 1980 coup
Between
Guerrilla War
and Political covence
Murder: The
Workers'
Part
Y 0f
.
KurdIstan
"
"..
"
Martin van Bruinessen
d'e~, the PKK ha~ attra~
a~ntion because it was ~e most
"radical of the Kurdish OrpDWltïOns and most prone to VIolence,
even apinit rival Kurdish organizations. In the name of the
"anti-c:olonial b"beration atruggIe" it carried out actions not only
against the 'lUrkish mte but also against the various classes of
"coDaboraton. " "liquidationista," "&Ocial-chauvinists" and other
opponenta oC ita oWn brand of "revolution."
It was also the only organization whose members were drawn"
almost exclusively from the lowest lOCial classes-the uprooted,
halC-educated village and small.town youth who knew wbat it Celt
propaganda battle against the PKK. The PKK disclaimed
responsibility for the killings, but haràly veiled its appro\'al of
them.' Given the centrality of revenge in recent PKK "theoretical" writings, and the equally self.righteous attitudes of some of
its opponents, these killings v.ill probably not be the last, further
alienating European public opinion from the PKK and perbaps
frmn" the Kwds ~ \II'el!. ~
Followers of Apo
The PKK has gained co=itted
supporters at a time when other
organizations bave crumbled. This may be because it is in some
ways more "Kurdish," and reflects present-day Kurdish society
better than the others. Some oC its political activities resemble the
ways iD which an ambitious tribal chieftaiD imposes authority
over an ever-widening territory: the same manipulation of violent
conflicts, the same way of beating people iDto taking a position..
Not 'that the .PKK"repzeseata in.any way .the Kurdish tribeL
On the contrary, tribal elites are represented iD various" other
parties but not iD the PKK. Rather, tlli. party representa the
most marginal sectioDS of Kurdish society, the ones who feel
'excluded from the country'. lOCial and economic: development,
victims of the rural transformation with frustrated expectations.
The PKK offers them a simple and appropriate theory, and Iota
of opportunities for action, heroism and martyrdom.
.
When the PKK was formally founded towards the end of 1978,
its core gro\..'phsd already heen t.ocether for five years. They had
met as members of a atuclent union in Ankara that then incorporated many di1ferent left. tendencies.lmpatient
with more experi.
enced Kurdish acûvista who urged moderation and emphasized"
basic political education, they were looking for direct action.
Members oC this central group (among whom were leVeral 'lUrks)
went to Kurdistan to find a field for revolutionary activities.
From the beginning, Abdullah ÖcaIan was the obvious leader of
the group. After the short Corm oC his first name, Apo (which also
means "unclei, members of this group came to be called Apocu,
"fonower of Apo." When various Kurdish organizations were
eltablished iDthe following years, the Apocus declined to join any
of them. They bad already decided" that they themselves were
going to be"the liberators of Kurdistan. They even signed some of
their pamphlets as "National Liberation Army."
The Apocus' political ideas were laid down iD the party's 1978
program, which remains unchanged. Kurdistan is seen as-'a
"classic colony," divided among four colonizing states that keep it
iD a mte of semifeudal backwardness. FeudalIandowners and a
sort of comprador bourgeoisie collaborate with the colonizen.
betraying their national identity. Parliamentary representation
and education are two other processes by which Kurdistan is
integrated in.to the colonizing state, its national identity destroyed and its subjugation perpetuated. The revolution will bave
to be national and democratic, the national aspect predominat.
ing. "Feudal" landlords, Being exploiters and collaborators, are
among the chieC enemies: the program says their lands will be
expropriated except those i;lelonging to "patriotic" landlords.
(The founding congress was allegedly held on the estate oC one
such ''patriotic''landlord.
Within a year of its founding, the party
was deeply involved in a trib8.1war between a "collaborating" and
a ''patriotic'' chieftaiD.) Later books, brochures and periodicals
elaborated upon these basic ideas, stressing the importance oC
violence as the sole road to liberation IU)d adding ever more
groups to the list of enemies of the revolution.
"
First Offensive
In 1979, the Apocus apparently judged that the time for staning
their war oC liberation bad arrived. For their first offensive they
singled out Mehmet Celal"Bucak, a powerful cmeftaÏD aDd 1andlord in Siverek district who was also a member of parliament for
the liberal-right Justice Party, thus epitomizing their idea of a
"collaborator." They accused Buca.k of te~rizing
the surround.
ing districts through a large band of outlaws working for him, and
of extorting money and goods from the peasants. A group oC
Apocus made an attempt at Buca.k's life but failed to kill him. The
result was an extremely brutal blood Ceud between Bucak, aided
by his allies (including police and military), and the PKK with
one or two small tribes.
.
In the course of the conflict and the resulting social polariza.
tion, the PKK succeèded iD drawing many oC the youth ~
•
suite
'regton away from otliérpoTItiClÛ organizations. Accoràing.to a
dissident who then belonged to the PKK's central group, they did
not shy away from provocations: he claims L'lat the PKK, in
order to get the support of a particular tn"be, killed one of its
members, making it seem as if he had been murdered by Bucak's
outlaws. He aCC'.JSeS
the PKK, or more precisely its leader Öcalan,
.of systematically engaging in similar murderous provocations.s .
. Elsewhere, too, the PKK intensified its propaganda activities,
usually trying to exploit local conflicts to the utmost. In Mardin .
province, the PKK became embroiled in a protracted blood feud
with the KUK (National Liberationists of Kurdistan), an organization long entrenched there among almost all social strata. In
other districts there were frequent violent clashes with other
Kurdish or 'IUrkish left organizations, similar to those taking
place throughout 'IUrkey between organizations contesting the
control of rural districts or urban slum quarters. In Kurdistan, the
ties of tn"be or common locality are strong .even under normal
circumstances. 1'hese violent political conflicts had the effect of
further strengthening tribal-regional loyalties and oppositions.
The PKK ended up fighting with some tribes against other tnOes.
In Cact, it was not .unlike a new tribe itself.
There was also a definite aspect of class struggle to these
con1l.icts. Although the PKK was occasionally allied with a
"patriotic" chieftain, tribal or landed elites never gained much
inßuence in it, distinguishing the PKK from most other Kurdish
organizations, whose leaderships usually included at least a féw
such persons. Much of the PKK's violence was directed against
the haves in the name of the have-nots. In districts it temporarily
controlled, "people's courts" dispensed revolutionary justice (or
revolutionary terror). In the mass trials against the PKK after the
1980 coup, most of the defendants belonged to the poorest strata
of Kurdish society.
Strong State
. out their first attacks on army units and police posts in eastern.
'IUrkey from bases in northern Iraq. In spite o{ rapid and massive
counter-measures by 'lùrkey's military, thé actions continued
and spread over ever larger areas. After a winter lull, the guerrilla
war resumed on a larger scale during 1985. A new "Front {or the
National Liberation of Kurdistan" (ERNK; in spite ofits name it
consists only of the PKK and possibly a few "independent"
individuals) assumed control o{ guerrilla operations, claiming
more than 50 separate actions from June through November 1985
in many different parts o{ Kurdistan that wiped out four army
. platoons and killed another 50 soldiers, over 10 policemen and
more than 20 "traitors.''ll Its losses, understandably, have been
.considerable, too, and the consequent repression has worsened in
many parts of 'lùrkish Kurdistan. The severity of the reprisals,
and the PKK's intolerance of those who do not support it,
appear to have led many villagers to show their allegiance to the
state and welcome the army. In several areas, paramilitary forces
("village protectors") have been recruited from among the village.
population, ostensibly to combat guerrilla activity. This gave
certain landlords and chieftains the opportunity to legalize their
armed retinues and further solidify their local politicalleverage.
Trump Cards
It is almost impossible to carry out a guerrilla war without having
a relatively safe hinterland to withdraw to. For a combination of
reasons, the PKK seems to bave lost its freedom o{ movement
from and into northern Iraq, the most suitable base area. (The
Iraqi-'lùrkish border is so mountainous that it cannot be completely controlled; the fiat Syrian-1\1rkish border, by contrast,
has been sealed \I;th barbed wire and minefields.) T~key threat.
ened to invade a!;ain in order to compel the Iraqi KDP to cee.<.€its
support of the PKK.9 The PKK complicated its situation even
more by clashing \;olently with se\'eral other political or!;aniza.
tions present in the KDP.controlled zones. In the autumn of
1985, the KDP and its partners in the Iraqi Patriotic Democratic
F.r.ont,IO.woo.saw. their ..Dwn st.r.Jgpe endangered by the PKK's
presence, ordered it to leave the frentier zone base camps and t{)
stop moving back and forth across the border. The KDP claims
that since then the PKK fighters have been staying inside
1\1rkish Kurdistan. If this is true, it does not seem to ha\'e
hampered their activities much; after a {ew'quiet winter months,
the guerrillas launched an early spring offensive in the first weeks
of March 1986, attacking several army patrols.
The 'lùrkish press has {or some time pointed to Syria (and
indirectly, the Soviet Union) as the real {oree behind the PKK. It
claims that the recent guerrilla raids were carried out from Syrian
territ.ory, across an almost impregnable border. The past year has
.see.nmuch.diplomatic .traffic between 'lùrkey and Syria, in which
the PKK was undoubtedly one of the major topics o{ discussion.
Like so many other Middle East opposition movements, the
PKK has been welcome there, and apparently gets much friendlier treatment than the other organizations from 'lùrkey, which
are simply tolerated but have little freedom of movement. President Asad is probably using the PKK as one trump card in
negotiations over 'lùrkey's project to dam the Euphrates River,
turning a vast dry. area of Eastern 'lùrkey into a major granary
but thereby alSo depriving Syria of its chief suppl}" of irrigation
water. It seems unlikely that Syria will give up its support o{ the
PKK and deliver Öcalan to 'lùrkey, as demanded, unless 'lùrkey .
is willing to make major concessions on the Euphrates issue.
Until that time, Damascus will likely allow the PKK to be a
serious nuisance to 'lùrkey but not. to the point of provoking
Ankara to take milit.arY measures against Syria.
Dissent, Revenge, Martyrdom
Much of the brUtal violence and the political murders for which
the PKK has become notorious stems from a competition for
leadership within the party, and from the tendency to put party
.1
~li~e
and unquestjoniDe obedience above aD else. According
to dissIdents, party members are brainwuhed in the trainiDe
~ps:
~ rea~g is forbidden acept the PKK's own publicatIOns; ~1pI
are prevented by encouraging everybody to
suspect theU' comrades es pœaibJe apnts. Criticism oC the party's
policies is regarded es betrayal. Dissidents have published some
20 J18JDeI oC Cormer members they say have been killed for
deCectinr from the party or disagreeing with its policies-II
Policy disqreementa
and personal rivalries can hardly be
distinguished since criticism oC the party line amounted to an
attack on the party chieC. ÖcaJan had alienated several members
oC the original central group, but at the party's second congress in
1982 be emerpd victorious. One oC his most vocal opponents was
a1IegedJy imprisoned, tortured into signing a confession of immoral bebavior, and finally killed. Several centnll committee
members bave since left. the party; two of them went to Europe,
where their accusations against the PKK and against Öcalan
personally had great impact in the Kurdish community. Rh'al
organizations echoed the accusations in the European and Thrkish press. Neither the dissidents nor the rivals were entirely
disinterested critics, of course. B.:t apart from some ob\'ious
exaggerations, their charges are credible. and became even more
so when one of these dissidents was murdered. promoting more
bloodshed.12 The PKK contented itself with denouncing the
dissidents as Thrkish agents and traitors and accusing its rival
orpnization.c;.ofplo~v.'Ïth
the 1Urkish authorities w,destrov
the Kurdish revolution.
Paranoia seems quite rampant among the members of the
PKK. They see enemies and traiton; everywhere, whieh is one
reason for their violent tendencies. Other Cactors are the social
backgrounds of most members and their youth. About half of the
approximately 250 "martyrs" the PKK claims were ~low the age
of 22 when they were killed, and almost aD were described as of
very humble origins.11 These are precisely the groups most susceptible to rigorous indoctrination and most receptive to the
party's romantic doctrine oC revenge.14
The PKK's Kurdish rival organizations reproach it for taking
1lp azma in the Dame of but without the Kurdish people. aDd even
against their interests. llnder :hé present conditions, they insist.
the PKK's anned actions will ne\'er be more than an irritant to
the Thrl:ish army, but they do bring severe repression over
Kurdistan- This not only alienates large segments of the population from the PKK itself but makes them shy away from all
oppositional ~th;ties
But the same repression has also contributed euch to strengthening the PKK at the expense of more moderate and more "open"
organizations. The latter cnimbled, v,'hile the large PKK trials
lent this party the reputatioI. ofbeing the only serious opposition
force. Prison conditions in the Kurdish pro\"ÏDces have been even '
worse than elsewhere in the country, the
against Kurdish
organizations more in contravention of legal rules than others.
One of several trials against the PKK, v,;th almost 500 defendants, ended recently aCter five years with 23 death sentences;
another 32 had meanwhile died in jail as a result of torture,
hunger strikes or "suicide.',!1
, While a certain liberalization has come to 'Il1rkey and newspapeIl! can v,TÎte more openly than before, it is clear that the
Kurdish problem will remam largely excluded from this liberalization. The authorities will not allOv,.critics to bring up the issue
of cultural rights, let alone autonomy. Martial law, lifted in the
other parts of Thrkey, remains in force in most of the Kurdish
pro~-i:lœs. A reœnt ,fact-finding mission of the parliamentary
opposition party, the Social Democrat-Populist Party, reported
that all of eastern Thrkey h..d become a sort of concentration
camp where every citizen is being treated as a suspect and v,'here
oppression, torture and insult by the military are the rule rather
than the exception.l' The province of Thnceli, always a hotbed of
political dissent, was characterized as "Thrkey's \argest prison."
The PKK could hardly wish a better illustration of its theory of
"colonial oppression" than the brutal behavior oCthe army, police
and some of the paramilitary "village protectors." The PKK's call
to revenge these injuries had to faDon many willing ears. And the
trïaIs
absence of real economic development in the Kurdish provinces
DUmber of marg;nJlIli1--l'Ci youth who are most
receptive to the PKK's radical ideas only goes on increasing.
ÜUIwes ÛIat the
Postscript
This article was written in the spring oC 1986. Most of it still
stands, but a Cewdevelopments deserve some comment.
In spite oC, perhaps partly because of, extensive 'Iùrkish military operations and severe pressure on the civilian population, the
PKK ~
been ~~ to consolidate itae1t and to step up its
operations deep mside 'Iùrkey. Its major targets have been
Thrkiah military patrola and the paramilitary "village protectors," but also include oil installations and radar stations (among
them the US rsdar station in Mardin). Many of its actions bave
been spectacularly successful and widely reported in the 'Iùrkish
press. In October 1986, the PKK held its third congress and
confidently announced that its struggle would soon enter the next
stage with the establishment oC "liberated areas" in 'Iùrkish
Kurdistan. To aD appearances, PKK fighters continue to use
northern Iraq as a relatively saCehaven. but it is unclear whether
they still have major bues there. Thrkish military operations
against aDeged PKK bues in Iraq have not bad any noticeable
effect-In the May 1983 invasion the Thrkish army suffered losses
and Cailed to Corce the Iraqi Kurdish guerrillas to surrender the
PKK activists there. In August 1986, the 'Iùrkish air force
coordinated air raids with an Iraqi army attack on areas in
northez:n Iraq that were held by the Iraqi KDp, causing many
casualties (165 dead. according to radio Baghdad). Most or all
victims were, however, Iraqi Kurds, Dot PKK fighters. On March
4,1987, the Thrkish air force again bombed alleged PKK =ps
in northern Iraq. The PKK retaliated almost immedist.ely v,;th a
number of attacy,s on military personnel and go\'emment property in districts v,;de apart and far from the Iraqi border. Its
European representatives claimed that 'their party had suffered
no losses at all in the bombiDe and that its ov,'Ilactions bad killed
around 30 people.
Apart. from these interventions in Iraq, Thrkish attempts to
break the backbone of Kurdish nationalism and of the PKK in
particular have consisted of more forced assimilation. close and
brutal police surveillance, and massive resettlement. Many families, sometimes entire villages, bave been deported from districts
where the PKK had been active. The population of most of the
border districts is being resettled in strategic villages. arid a strip
along the border will be entirely depopulated. These policies are
Dot restricted to the border areas. The mountainous pro\'ÏDce of
Thnceli (previously Dersim), always a hotbed ofpolitical opposition and where both the PKK and Jl :adicalleft. group regularly
carry out minor actions, will be among the first. where a new
"forest protection" law will result in more than half of the \tiJlages
beiDe deported.
.
In the Kurdish communities in Europe, the PKK continues to
wield the Ile8test influence but fierce rivalries with other organizations have resulted in further bloodshed. In March and April
1987, young gunmen generally believed to be PKK members
opened fire at several Newroz parties oC the PKK's rivals in
Germany and Holland. woundiDc many people. Unknown perSODi set fire t.O several ofiic:es oC one organaation
and att.empteci
to kill one or its 1eaderL The target organizations perceived in this
new wave of violence a weD-coordinated PKK offensive aimiDe at
the "elimination
all enemies" u vowed at ita third congress.
Because or the PKK'. reputation for violence, it has become
common to suspect it oC many an UDlI01ved crime. Such was the
case with the murder oC Swedish Prime Minister Olaf Palme.
Immediately after the mmder, on February, 28, 1986, public
speculations about PKK involvement were rife. The motive was
or
--------------==t4-
believed to be the Swedish police's determination
th:a.t the PKK
was Il "terrorist organization"
and the refusal ûf a visa to PKK.
chief Öcalan. Hundreds of Kurds were interrogated but no tangible evidence was found. When all other lines of investigation
came to dead en<is, Stockholm's police chief publicly claimed he
bad found a Pia< connection; the evidel1ce, however, seems
extremely weak and the reasoning highly speculative. Nevertheless, it bas reinforced in the public eye the association of the
PKK, and by extension the Kurds, With blind political violence
once again.
•
'D.e'mac.racy 'arid 'tlÎê~~ur9S.'.'
.
. "'.>
,
,
c" : .'
'.e
. .-~ : , _... .
'.
~:~~i~:'~=r:~:go~la~:~~
" isb issue.ln
February 1988, three Mother~
.:'.> land Party ?\.Œs from the eastern provo
bëCOmé ädaily-::.~a D.emocr.rii:YD~ We Wai-ît?for"encow.-. inceS askéd thé'g~veriunent to initiate Ei
.•• :.;.-;
; •... '_" .• , ,'~"
'.' .•..:~.•• .-
~ ""'.:
'-'_:.'::'.' .•.,
Tbe~ K~h
~ue.bàs
:st8ple::'of theThrkisbpréSs:"At
.fir~Oo.~:r~g
divisiveness. ... .::.;(:t;:~.<:.::~.+"~.:.
specialëcoDomic'
development
plan for
<:Used boPKK 'atfo:cities;:-èOveÏ-àgé'~ow'~
The KUTdishopê"ning isalsoï'etlected ID ,:theregiöÎ1. COurtShBve haDded down de- .'
"m.,my 'pe:,p!e to'bet ii'cleei-er'vi~V;~o(.the political arena. In mid: 1987, the oppo-: .' cisions ~.:upboldïng the' use of Kurdish
the";.i:Oriditlons faëïng the cöWïtï).. Kùld'~ :SiÜôn:.Social Déinocratie' Populist pai-ty:'.'näi;éS;'- and iD February' il parlïa::nentary
ish cltizëœ: Articles' and iDi€iVïèWS"With téntéri8iIÏed
8iî:.1iitèrnaf 'proposal,wbich
;:h1iman:"'i-ight.s lobby including
many
allows
s.
Ïriballeaderi: 'prâ'-go\iei-rimènt~~i~:lo:!têa1led
fdr lingûisticfreedom:' A Îl.umt>eùif :;'Ku1dish'parlkment.a.rï8ns was formed. In
è8l paTty 1eaders' änd stäili ôffici8is' pr'ttMPâ .'have .called 'for 'theo'reëôgi:iitioo ~ ö(~April' Mehmet' Ali Eren propOsed that
Vide'aD understàDding'ofteri"àtOdds
'witb~'Kwùi.sb
asPirations for 'CU1ti.ilal and 1iD~:';'::parliainentre~
the law which bans the
official myths: For hberala:nd lëft-leâDing~~iuistic
rights. While thè pàrty leadership: KUidish~.
;-:-::',:".~ -': .~~; ;';: •.•.
joUrnalists; this n~ oPening bas co~e as" bas been reticent ànd disciplined a 'par.~~,,:
Dhim Selçuk compares the preSent dis-
a :wéléome reÎeaSl! from yearS of indiTeCt"-liame'nt8rùUi
:'on' tbis.~subjeCt last,'year, ~ cu.Ss.iori'over the Kurds 'W-iththé debates
'reporting' on .'the' ':subject.MeluDet
'Ali ,.things appear to be' cha.i1gini. Inlate Jan~: in 'the 'early 19605 over' Thrkey's pro-'
_Birand.forcefully.~ted
in jUiy 1987,i.h.at:uary 1988, !stanbul,SDPP paIlianieriiar-::Aineri~'
foreign policy: Foreign policy
the 'time for 'cryptic references' was oveÏ.:' ian Mehmet AliErenmade'
Ii landm8.rk:.'and
seéùr1iy issues' aiè no longer taboo.
ColUÎI1nist Mümtaz Soysal, also the coùn::-: speech demàndiDg that Parliament ':over"~' Blind \uidUncritical
attachment
to US
try's foremost Constitutioria1 scholar, dis:;," con;e .this taboo.'",-"Tbe
.Kurdisbprob-:'
policies, ()nce a"staple of Thrldsh politics,
Cussed the .futility of continuing_the ban 'Iem/' he Said, '~shôuld be dealt with in all; now constitutes a iiability for even the
on thé Kurdisb laDguage. Dhan Selçuk, its facets: realistic solutions proPosed, and mostconservative
'of politicians. ", .'
wr"Ïting'
for the 'left-Iiberal
. daily 'debated in detS.il Otherwise democracy in,"
Perh8ps 'the most important implicaCumhuriyet: condemned chauvinism' and'IUrkey
'Will he- ù~ble.to
:.shake off .its' tion of these developments
is that the
the refusal to come to grips v.>Ïth reality. '. tutelary natule ....:~.:.~';~~.<?;':.:
...~;\( :;iéi*.t,~,;.Kurds and their attendant grievances and
The bistory of relations between the''-'' At oné' pouii >dÏirîni the' speech, 'jJïir::-'sspirations
are now part and parcel of the
'Iùrkish Republic and its Kurdish citizens 'liamentarians
from the ruling Motherland
process of democratization
in Thrkey. To
is coming under closer "scrutiny:. The' Party leader Inönü called for the party's
go back to the days when the very exisweekly Nohta ran an issue last suniIDer . disciplinary COII1.Illittee to issue a formal .tence of Kurds was denied would require
which focused on the Kurdish uprising in Party leader lnonu called for the party's
reversing virtually all of the democrstic
Dersim in the 19305. Sociologist !sinail disciplinary committee to isSue a formal advances made since the mid-1980s. Now
Be~ikçi has been releàsed from' jail and warnirig, but he was ~ble
to muster the . that Thrkey has applied for full member.
bas given a number of frank interviews
necesSary majority .tû-caTrY this through.
ship in the European Economic Co=u.
(see accompanying sidebar). But the topic' Finally parliament
resorted to an obscure nity such a reversal appears Unlikely.
remains sensitive andlimits
remain. Au- 'piece of legislation' 'and forbade Eren to
-'
.
thorities have bannedthe
leftist weekly repeat portions of his speech outside of
"':"Ömer Karasapan
2000e Dogru on a number of occasions,
parliament. This debate 'within the SDPP
Sou.--: Cwnlwn:,..~ January 20.27.28.1988; Noltl ... 1&)" 3
and in late January 1988 confucated Pro- and the establishment
of an in-party
and J..... 28, 19S;, r.bN4l)' 7, 14. and ~ri1 I;. 1988; Yu"
Cw.d.m. 0ctDb0: 3. 19S;: and MJJiye~ July 10. 19!r..
fessor Server Tanilli's book What Sort of "Co=ission
f~r, the East" is indicative
POGROM
Ellen
Jahrgang .1988
Olms
Der "heimliche"
Völkermord
Im Schatten des Go/fkriegs ..
'und Vertreibungskrieggegen 'die im Norden'
des Iraklebenden und um Autonomiekämp.
lenden Kurden, aber auch gegen die christlich.assyrischen Minderheitenin dieser ReQion.
Uber 3000 Ortschaften im irakisehen Kurdi.
stan wurden systematisch zerstört, wahlwei.
se durch"normale"Bomben,Phosphorgrana.
ten oder chemische Waffen (Senfgas, Ta.
bun), Vonden etwa 3,6 Millionenirakisehen.
Kurdenflüchteten schätzungsweise 350000
bis zu einer halben Millionin den Iran, wäh.'
rend die türkische Grenze verschlossen
bleibt.Weitere 500000 irakiseheKurdenwur.'
den zwangsweise entweder in den Süden
Über 5000 Tote und ebenso viele Verletzte verschleppt oder aber in Internierungslager
wurdennach dem AbwurfvonSenf. undBlau. nahe der Städte Kirkukund A~i1deportiert.
säuregasbomben am 16. März 88 gezählt. Foller und Massenerschie.ßungen auch von
Frauenund Kindernsind ebenso Bestandteile
Doch der Ein.satzder internationalseit , 925
geächteten chemischen Waffenauf die Stadt eines planmäßigen Völkermords.einer "End.
Halabjaist weder ein Einzelfall,noch auf den lösung' der Kurdenfrage seitens des iraki.
"großen" Gollkrieg zwischen dem Irak und sehen Regimes, der sich klammheimlichim
Schalten des Gollkriegesvollzieht.Die Zanl
dem Iran zurückzuführen.Vielmehrführtdas
faschistischeirakiseheRegimeSaddam Hus. der durch Foller, Hinrichtungen, Bomben.
'seins einen systematischen Vernichtungs. und Giftgaseihsätze zu Tode gekommenen
'Ende März 1988 erregten grauenhafte
Bilder die Internationale Öffentlich.
kelt .. In der überwiegend von Iraki.
schen Kurden bewohnten Stadt Halabja konnten ausländische JournaII.
'sten auf Einladung Irans Hundertevon
Leichen auf Ihren Kameras festhalten
- Frauen, Kinder, alte Männer- die alle
an den folgenschweren Glftgasangrlf.
fen seitens der Iraklschen Luftwaffe
starben.
.
20
..
irakischen Kurden, der Veziden und der
christlichen Assyrer geht in die Tausende,
wobei bis heute noch keine genaueren Angaben über das Ausmaß des Völkermordes
gemacht werden können.
Der Einsatz
chemischer Waffen
In der hauptsIchIich von irakiscl)en Kurden
bewohnten Stadt Halabja nahe der iranischen
Grenze lebten vor gut über einem Jahr noch
70000 Menschen. Die Hllfte der Einwohner
mußte fliehen, nachdem die irakische Armee
sich die Stadt im Mai 1987 blutig unterworfen
hatte. Am 13. März dieses Jahres eroberten
iranische Truppen mit Unterstützung der
Patriotischen Union Kurdistan (PUK) Halabja
zurück.
Postwendend, am 16. März, griffen irakische
Bomber die Stadt mit Phosphorbomben
("Stuttgarter Zeitung", 26.3.88), Senfgas und
Cyanid an. Auch die umliegenden Städte und
Ortschaften Khormal, Tovaila und Dujayla
wurden mit einem Giftgas-Teppich überzogen ("Süddeutsche Zeitung", 30.3.88). Die
Stadt Halabja, von Leichenbergen übersät,
ähnelt einer Geisterstadt, denn die Überte-
bende und Verletzten flohen vor den gelbweißen Giftgasschwaden.
Die Bilanz: 5000 Tole und über 4000 Verletz1e.
Nach der Liquidierung der Stadt Halabja und
der umliegenden
kleineren Ortschaften
sprach das irakische Militärkommunique von
"Säuberungsaktionen" gegen Kurden in 21
Dllrfem der Provinz Sulaimaniya, bei denen
"sämtliche
Verräter
vernichtet"
wurden
("Tagesspiegel", 3.4.88), und in der Zeit zwischen dem 25. März und 3. ApriI88 berichtete
die "Gesellschaft für bedrohte VOlker" von
weiteren Giftgaseinsätzen
der irakischen
Armee gegen sechs Dllrfer in der Umgebung
von Kara Dagh, bei denen 64 kurdisch Partisanen' (Peshmerga) ums Leben kamen und
über 300 Zivilisten verletz1 wurden. Am 26.
März stießen die irakischen Truppen in das
von Giftgas verseuchte Gebiet vor und deportierten etwa 400 Vertetzte {darunter etwa 150
Kinder) in das Lager Tanjaro bei der Stadt
Sulaimaniya, um sie dort alle umzubringen
(nach "Frankfurter Rundschau", 5.4.88).
Zuvor, am 24. März, flogen irakische Piloten
Giftgaseinsätze gegen die Stadt Mariwan auf
Iranischem Gebiet nahe der irakischen Grenze, um nàchträglich - laut der irakischen
Nachrichtenagentur INA in Kairo - dem Iran
mit weiteren Giftgaseinsätzen zu drohen, die
längst zum "normalen" Geschehen im Golfkrieg gehIIren
("Süddeutsche
Zeitung",
29.3.88).
Die jüngsten Angriffe des Irak gegen die kurdische Bevlllkerung im eigenen Land sind
Inzwischen eng mit dem "großen" Golfkrieg
verquickt, was sich der Irak allerdings selbst
zuzuschreiben hat. Die Eröffnung einer Nordfront im seit knapp acht Jahren währenden
iranisch-irakischen Krieg wurde überhaupt
erst dadurch ermöglicht, daß das irakische
Regime den Kurden im Norden des Landes
eine weitgehende Autonomie nicht zugestand, worauf die beiden wichtigsten kurdischen Organisationen, die PUK und die "Oe.
mokratische Partei Kurdistans" (DPK), die
(bewaffneten) Kämpfe gegen den Irak nach
1980 wiederaufnahmen.
Das ungeheure Ausmaß der irakischen Repression schmiedete nicht nur d,e bis dahin
zerstrittenen kurdischen Parteien zu einem
Bündnis auf Basis einer Minimalplattform
zusammen, sondern erst vor diesem Hintergrund kam es zu einem Arrangement unterschiedlicher Intensität zwischen den irakisch.
kurdischen Parteien und dem Iran. Die iranischen Pasdaran unterstützten _ildem
die
Kurden im Widerstand gegen dîe irakischen
Machthaber und gestanden ihnen auch eine
relative Autonomie auf dem irakischen Territorium zu.
Kurden: "Islamische
Kämpfer des Irak"
Seit 1974 hat die irak;sche Baath-Regierung zehntausende von Kurden ermordet. Plakat der
Kurdischen Demokratischen Parte; aus dem Jahr 1975.aus' M Kahn: Children 01the Jlnn. In
Search 01 the Kurds and thelf Country. New York 7980
.
Das gilt selbstverständlich auch für die etwa
sechs Millionen im Norden Irans lebenden
Kurden, die vom iranischen Regime bekämpft
werden. Allein 1981 fielen 10000 iranische
Kurden den iranischen Revolutionswächtem
zum Opfer.
Während die irakischen Kurden durch die
Präsenz und das Eindringen iranischer Einheiten einen gewissen Schutz in den von
Ihnen kontrollierten Gebieten genießen, verfolgt das Chomeini-Regime wichtige Kriegsziele; zum einen. bindet die Eröffnung der
Nordfront irakische Einheiten, zum anderen
liegen Im Nordirak strategisch wichtige Res.
sourcen. Um die Stadt Kirkuk befinden sich
die Irakischen Ölfelder (ca. 50 Proze~t der 01vorkommen), und eine Of-Pipeline führt von
dort aus über die Turkei bis ans ~ittelmeer.
In der Nähe der inzwischen durch Giftgasangriffe zerstörten Stadt Halabja liegen der
Stausee Darbandikham und ein Wasserkraft.
werk, das einen Teil der Energieversorgung
Bagdads sicherstellt.
.
Vor allem diese beiden strategischen Punkte
sind Kriegsziele des Iran, während der Irak mit
einer Politik der "verbrannten" und "vergifteten" Erde die logistische Basis und Infrastrukturen der überwiegend von Kurden beherrschten Gebiete, die der Iran für seine
Zwecke ausnütz1, zerstört. Die Opfer diaser
Auseinandersatzungen sind allemal die Kurden, zumal ihre physische Vernichtung und
Vertreibung vor dem Hintergrund des GoIfkrieges als bloßes Folgeproblem erscheint
und so auch von einem großen Teil der WeltIlffentlichkelt wahrgenommen wird. Denn das
Das Chome'ni-Regime unterstützt die irakischen Kurden ausdrücklich nur als "islamische Kämpfer des Irak" und eben nicht als
kurdIschen Widerstand. Der Vorsitzende des
iranischen Kriegs- und Informationsbüros.
Kemal Harazi, stellte erst kürzlich klar, daß
sein Land die iraklschen Kurden zwar Im
Kampf gegen das lfakische Regime unterstütze, aber "das heißt nicht, daß wir einen eigenständigen kurdischen Staat dulden werden- (1ageszeltung". 5.4.88).
Eindringen il'anischer Kampfverbände in den
Nordosten des Irak wird von dem HusseinRegime als willkommener Vorwand betrachtet, vom Völkermord an "ihren" Kurden abzulenken.
AuBerdem droht durch c1ieN-«lIfnung
der
Nordfront eine weitere Eskalation des
Krieges; das angrenzende Nato-Land Türkei
Ist &chon seit langem Komplize des HusseinRegimes bei der Bekämpfung und Verfolgung
der Kurden. So verwehrt die Türkei der kurdi,
sehen Bevllikerung die FluchtmOglichkelt und
kann auch, gemäß einem Vertrag mit dem
Irak, seit 1984 die Kurden bis 30 km hinter die
Irakisehe Grenze verfolgen. Mindestens drel
Bombeneinsätze startete die Türkel bereits
auf dem Gebiet der irakischen Kurden (Stungarter Zeitung, 26.3.88). Die Türkei und die
suite
-hinter ihr stehenden Interessen der Nato sind
a~ einem un~efähren militärischen Gleichge.
wIcht der knegsführenden Länder interes'
-siert, so daß die Türkei kein Interesse an einer
Schwächung des Irak und seiner im Norden
liegenden strategischen Ressourcen hat
Planmäßiger
Völkermord
'Die jüngsten abscheulichen Giftgaseinsätze
seitens des Inik gegen die im Norden lebenden Kurden laufen Gefahr, unter dem Stichwort "'Gollkrieg" abgehakt zu werden und in
der allgemeinen Kriegsberichterstaftung un.
terzugehen.
Die Geschichte der Verfolgung und Unterdrückung der irakischen Kurden ist jedoch
älter als der Golfkrieg und der Völkermord
. wurde bereits begangen, als der Iran sich
noch nicht an der Eröffnung der No!dfront
interessiert zeigte. Nach Untersuchungen der
"Gesellschaft für bedrohte Völker" sind seit
1975 genau 3159 Ortschaften im-kurdischen
Irak zerstört oder dem Boden gleichgemacht
worden (Erklärung der GlbV vom 1.2.88). Die
ersten Giftgaseinsätze des Irak werden auf
Oktober 1983 datiert. Bis Ende März habe der
Ira~ seitdem über 20 Giftgaseinsätze gegen
die dort lebenden Kurden geflogen ("Frank.
furter Allgemeine", 29.3.88).
:Die irakisehe Armee trennte den kurdischen.
Teiliraks durch einen 20 km breiten Sicherheitskordon ab. Das Gebiet wurde zwecks
Geheimhaltung hermetisch abgeriegelt, die
kurdischen Bewohner zwangsweise umgesiedelt.
Nachdem eine bereits unterschriftsreife Auto.
nomieregelung zwischen der PUK und der
irakisehen Regierung scheiterte, kam es im
Herbst1985 zu verstärkten Übergriffen gegen
die Peshmerga und zu einer Wiederannähe.
rung der PUK an den Iran ('"tageszeitung",
25.3:88). Im Frühjahr 1986 soll Saddam Hussein den irakischen Kurden mit der Vernichtung gedroht haben ("Frankfurter Allgemeine
Zeitung", 22.12.87).
.
Ausmaß und Intensität des Völkermordes an
den Kurden haben seit etwa zwei Jahren,
erheblich zugenommen, denn seil dieser Zeil
wurden allein 685 Ortschaften zerslört oder
dem Erdboden gleichgemacht ("Frankfurter
Allgemeine Zeitung", 29.3.88).
Giftgaseinsatz
.
systematisch fortgesetzt
Im Jahre 1?87 steigerte das irakisehe Regime
dIe Vertreibung und Liquidierung der kurdischen Bevölkerung durch systematische Gift.
gasangriffe auf Städte und kleinere Ortschaf.
ten. Zwischen dem 16. und 29. April87 warf
die irakische Luftwaffe Kanister mit Senfgas
und Tabun in-weit über 100 Dörfer um Arbil
Ki~uk und Sulaimaniya, auf Komshin, Hira,,:
Ballsan und Shewasan. Das Dorf Sheik Waz •.
zan wurde dabei am 20. April 87 völlig ver.
nichtet. Im Mai 1987 wurde erneUl Badinan
angegriffen, am 24. Mai 87 die Ortschaften
Gurkan, Tumar und Tamari im Gebiet Shwan.
Die Giftgaseinsätze ebbten danach etwas ab
im Juli 1987 sollen erneut die Provinzen Ba:
dinan und Koshnaweti mit Senfgas bombar.
diert worden sein.
Am 30. Juli 87 sind ca. 8000 Kurden, die der
DPK angehören sollen, von irakischen Ar.
m~eeinheiten aus einem Internierungslager ..
m~ unbekanntem Ziel abtransportiert worden.
Oie "Gesellschaft für bedrohte Völker" geht
davon aus, daß alle 8 000 Kurden getötet wur.
den ("Gesellschaft fOr bedrohte Völker",
1.2.88).
Zwischen dem 3. und 17:September vergan.
genen Jahres startete die irakische Luftwaffe
weitere massive Giftgaseinsätze in den Pro.
vinzen von Sulaimanya, Arbil und Balisan
("Neue Zürcher Zeitung", 12.9.87 und "'Gesellschaft fOr bedrohte Völker", 1.2.88). Allein
am 3. September 87 wurden 30 DOrfer nahe
der Stadt Sulalmanlya mit Senfgas und Tabun
angegriffen ("Gesellschaft fOr bedrohte VOl.
ker", 1.2.88).
.
Die BUanz der Giftgas-Qffensive von April bis
September 1987 taUlet: Rund 200 Ortschaf.
ten wurden zerstOrt und mindestens 560 der
"Gesellschaft fOr bedrohte VOlker" namentlich
22
Die R~mantik ist vorbei: Kurdisches Dorf im Irak - mehrere Tausend dieser Dörfer ließ Iraks
~aathJUnta zerstöœn und ~/e. Bergbewohner in neugebaute strategische Dörfer oder in die
teppen des arabIschen Sudlfak deportieren.
Foto: Gérard Klijn
bekannte Kurden starben qualvoll an den
Kampfgasen ("Gesellschaft für bedrohte Völ.
ker", 1.2.88).
Die intervallartige'; Giftgaseinsätze (April
1987 - September 1987 - März 1988) ent.
sprechen der berüchtigten nation.alsozialisti.
schen Kriegsführung der "Verbrannten Erde"
- im Fall des Irak mehr noch der "Vergifteten
Erde".
Das Ziel der irakisehen Diktatur Ist offenkundig, mit der systematischen Vergasung der
kurdischen Siedlungsgebiete im Nordirak die
"Endlösung" des kurdischen Problems zu
betreiben. Ein Teil der dort lebenden Kurden
stirbt an den Giftgasen, da vor allem die Zivil.
bevölkerung weder Ober Gasmasken verfügt,
noch eine ausreichende m!ldlzinische Be.
treuung vorhanden ist Die Überlebenden
werden dann in verschiedene Internierungs.
lager verschleppt und bei Widerstand gegen
die Vertreibung getötet So etwa geschehen
am 20. November 87 in Chimen, einem ~orf'
bei Kirkuk, wo irakische Soldaten ein Massa-'
ker an 205 Frauen, Kindern und alten Menschen verübfen.
Die "Deutsche Volkszeitung" berichtete, daß
die Kurden bis in Internierungslager im Sü'
den, an der jordanischen Grenze, vertrieben
wurden (22.5.87).
Bis heute sind nach Einschätzung der "Gesellschaft fOr bedrohte Völker" zwischen 60,
und 80 Prozent aller Städte zerstört und derert
. !=inwohner ve~ieben worden. Ei~e halbe
,
;,
'ISU~~~...
ln
'.
Kurden, darunter auch eine Minderheil
christlichen Assyrern, wurden zwa~'
um jesiedelt. während nach wie vor keine
prA :isen Angaben über die Zahl der Toten
exit:tieren.
vot
Unglaubwürdige
Dementis
Di!
Kriegsverbrechen. die das irakische
~ime
am kurdischen Volk begangen llII
un(; noch begeht, wurden sehens der Machthaber mehr schtecht als recht geleugnet. Erst
einige Tage später, .nach den grauenhaften
Fotos über die jüngsten Giftgasopfer in Ha.
",ja. beschuldigte der Irak den Iran, die Ver.
.-.chen selber ~angen
zu haben ("\agelzeitung", 6.4.88). Ubertebende Augenzeugen
aus Halabja widerlegten diese lrakIschen
~auptungen
ebenso wie der Umstand, daS
de"Irak erst einige Tage später diese Version
prllsentierte.
Als die UNO den Irak bereits vor vter JaInn
ver brecherischer und vOlkerrechtswldriger
Eir sätze von chemischen Waffen beschuldig 'e, fiel das irakische Dementi eher wie eine
Be ;tätigung aus: Der Irak habe das Recht, ZU
Jeher Verteidigung "aUe zur VerfOgung siehellden Waffen" (also auch C-Waffen) einzuletzen ("Westdeutsche Allgemelne Zeitung",
30.3.88).
Do::h der Einsatz chemischer Waffen, von
Ph lsphor-Brandbomben,
Napalm zur V.nie ,tung des Getreides und auch der biologl~en Waffen (das PIlzgift Mykotoxin) sind ••
wiesen. Eine UN-Komisslon erhielt Im April
1987 Zugang zu den mh Giftgas angegrifle.
nen Ortschaften und stellte zweUelsfrei fest,
daß das irakische Regime die Kamplgue, de
berehs im Ersten Weltkrieg eingesetzt W\a'den, Senfgas und Tabun, _ndeI illite.
Eili längerer Untersuchungsbericht erschlen
wn einem Mhglied der UN-Kommlsslon, dem
sc lwe1zerischen Oberst lmobersteg, in der
"N 3uen Zürcher Zeitung" am 19. Juni 87.
Dl rüber hinaus existieren mindestens drei
ire ~ische Originaldokumente, die die Giftgas.
ell sätze belegen. Zum einen dokumentierte
de' britische 'Observer" ein Telegramm des
Irakischen Offiziers Mahmud Hussein an seinen Distriktvorgesetzten in Zakhq, wonKh
die DPK 4000 Gasmasken gekauft habe, um
sich "gegen unsere chemischen Waffen zu
WE'hren, wenn wir ihre Stützpunkte attackieren". Zweitens existiert eine Anordnung des
irakischen Generals Ezzat über die Lagerung
von B- und C-Waffen, die ebenfalls im "Observer" dokumentiert wurde (nach "Süddeutsche
Zeitung", 30.3.88).
Anordnung zum
A 1assenmord
Das wohl eindrucksvollste Dokument über
den irakischen Völkermord an den Kurderl
Vl rÖffentlichte die PUK am 10. August 87. Es
lu ndell sich um eine Anordnung des "Büros
fü die Angelegenheiten des Nordirak" an das
er ;te Armee-Korps vom 22. Juni 87, das ü\lriIII ns von Ali Hassan Madjid, einem Cousin
d£'s Präsidenten, geleitet wird. Darin heißt es
z~nächsl. da ß "alle Dörfer, in denen sich
Sàboteure. Anhänger des Iran, die Verräter
lies Irak und ihresgleichen noeh befinden, als
sic:herheitsgefährdete Dörfer betrachtet" wer,
den. Weiter heißt es in nicht zu überbietender
l)eutlichkeit:
"Die menschliche Existenz und
in den oben erwähnten
Qllrfem werden endgültig vemichtet. Diese
OMer werden als Todeszone betrachtet, und
..: darf ganz frei und ohne Rücksicht .Ill
Ngeiungen ~
Mfden" (vgI. P0grom 139188, S. 8). Nichls anderes als e111e
Anotdnung zum Massenmord ist es, wenn At.
rneeinheiten "spezielle Angriffe" gegen eine
"möglichst große Anzahl derer führen" sollen.
die sich in den "Todeszonen" befinden.
Dib In den "Todeszonen", wie der größte TeU
eMs kurdischen Nordirak bezeichnet wird,
Festgenommenen sollen durch Sicherf1eltskräfte verhört und, nechdem "man Informationen von ihnen herausbekommen hat", ,"Id1ließend hingerichtet werden, was für aie
Personen zwi$chen 15 u~ 70 Jahren gill
(ZilaIe nech: Informatlonsabteltung der PUK,
der Viehbestand
'0.8.87).
•
Oie Echlheh dieser Anleitung zum systematisehen Völkermord wurde nach den bisla"IJ
wrIiegenden
Informationen nicht dementiert:
auch die "Gesellschaft liN bedrohte V~
geht von der Glaubwürdigkeit diesas Doku_ntes aus, das im übrigen durch die bishelige Praxis des irakischen Regimes votl be~Iigt wurde.
Wer liefert die Anlagen
für chemische Waffen?
Bekannt Ist, wo sich die Produktionsstäl\en
lOr di. chemischen Waffen im Irak befinden.
Es gibt derer zwei in Samarrah bei BaOdlld
\lfld in Fallujah sowie ein Forschungszentrum
in Salman Pak, wo unter anderem auch ein
Tierversuchs-Labor für die Giftgase bzw. Gift.
gIS-Mischungen existiert. VennUtel wird, da8
die Produktionsanlagen und Chemikalien _
Großbritannien, Belgien, österreich, italien.
Indien und der Bundesrepublik stammen.
Konkret werden schon seit langem diesbezügliche Beschuldigungen gegen den italieni.
schen Chemiakonzem Montedison erhoben.
Nach dem Bèkanntwerden des Einsatzes von
Chemiewaffen seitens des Irak vor etwa '""
Jahren untersagten die bmische und amerikani8che Regierung den Export WI' labor,".
lagen und Chemikalien, die zur Produktion
von Senfgas und Tabun dienen kö""",
("Frankfurter Allgemeine", 29.3.88).
Es waren ebenfalls die USA. die die Bundes.
regierung davon in Kenntnis setzten, daß
auch westdeutsche Firmen Anlagen und Chemikalien an den Irak geliefert haben sollen.
Tatsächlich laufen Ermittlungen wegen Verstoßes gegen das Außenwirtschaftsgesetz
gegen mehrere Firmen. Nach einem Bericht
des "stem" spielt bei diesem Deal die in
Hamburg ansässige "Water Engineering Trading" (W.E.T.) eine zentrale Rolle, an der
auch ein Iraker beteiligt is\. Oie W.E.T. bQt
dem Irak zwei Chemie-Anlagen zur Pestizidproduktion sowie die Chemikalien Phosphor.
llichlorid und Phosphoroxid!richlorid an. Ansprechpartner im Irak ist das "State Establishment for Pesticides Production" (SEPP). die
Abteilung des irakischen Industrieminisleriums für die Giftgasproduktion. Die W.E.T.
soll ihrerseits Verbindungen zum Bauunternehmer Heberger. zur preussag und zur Firma Kolb und deren Toehter "Pilot Plant" unlethalten ("stern" Nr. 51, tO.12.87). Der Firma
Kolb wird unter anderem vorgeworfen. eillll
"Inhalationskammer" - eint! Art Gaskammer
für Tierversuche - an den Irak geliefert zu
haben. Die Problematik dabei: sowohl das
Senfgas (ein Chloräthyl-sulfid) als auch Tabun (ein Phosphorsäureester) sind mitleicht
zugänglichen Chemikalien, die in der chemischen und pharmazeutischen Industrie für
diverse zivile Zwecke verwendet werden
können, herstellbar. Bei Vorhandensein der
entsprechenden Produktionsanlagen dürfte
die Chemikalienbeschalfung auf dem Weltmarkt keine größeren Schwierigkeiten mehr
bereiten. Oie laboranlagen- und Chemikalienexporte in den Irak können so ohne weiteres als Anlagen für die Pestizid-Produktion
ausgewiesen werden.
Wo bleibt der Aufschrei?
Nach dem Giftgaseinsatz gegen Halabja verurteilten die USA, die EG, UN-Generalsakretir Peres de Cuéllar und das Internationale
Komhee des Roten Kreuzes (IKRK) die Verwendung chemischer Waffen gegen die irakischen Kurden - nicht jedoch den grausamen
und verbrecherischen Sinn und Zweck des
Einsatzes dieser C-Waffen: nämlich die "systematische
Vergasung
kurdischer
und
christlich-assyrischer
Siedlungsgebiete"
(Erklärung der "Gesellschaft für bedrohte
Völker", nach "Bonner Zeitung", 24.3.88), die
derzeit wohl "einmaligen Kriegsverbrechen",
die der Irak an den Kurden verüb\.
Die einhellige und eindeutige Verurteilung
des vom irakischen Regime begangenen Völkermordes erfolgt nicht nur deshalb nicht, weil
dem handfeste wirtschaftliche Interessen seitens der Industriestaaten entgegenstehen
(Aüstungsexporte in den Irak). Ein weiterer
Grund ist darin zu suchen, daß die NatoStaaten an einem ungefähren militärischen
Gleichgewicht der kriegführenden Staaten
Irak und Iran interessiert sind, weil ein militärischer Sieg des einen oder anderen landes
die politischen Kräfteverhältnisse im Nahen
Osten "destabilisieren" könnte. Eine internationale Verurteilung des Irak wegen des Völkermords gegen die Kurden, das Erwägen
wn Sanktionen oder gar der Abbruch der
diplomatischen und wirtschaftlichen Beziehungen gegen ein Land, daß tonnenweise
chemische (und biologische) Walfen einsetzt,
steht wegen der "übergeordneten" Interessenlage bezüglich des "großen" Golfkriegs
daher nicht zur Disposition.
Genau das aber wäre dringend geboten, um
dem Völkermord an den Kurden im Schanen
des Golfkrieges endlich Einhalt zu gebieten.
Der Schlüssel zur Beendigung des Völkermordes liegt bei den Nato-Staaten, die allein
schon mit der Drohung der Einstellung von
Rüstungsexporten und Chemikalienausfuhren Druck auf das Hussein-Regime ausüben
könnten.
Eine politische lösung erscheint nur möglich,
wenn der Irak international wegen seiner an
den Kurden begangenen Verbrechen verurteilt wird und eine Autonomielösung für die
irakischen Kurden zustandekomm\.
Das
schließt die Forder ng mit ein, daß der Iran
sich unverzüglich wieder aus dem Nordosten
Iraks zurückzieht und alle Kampfhandlungen
an der "Nordfront" zwischen dem Irak und
dem Iran eingestellt werden. Dadurch wird
dem Irak eine Begründung der militärischen.
Angrille gegen die Kurden entzogen, die.
Kurden würden dem Iran überhaupt erst das
E.nfallstor in den Nordirak bieten.
21""
THE INDEPENDENT
I
Diyisions elUerge
quickly in a quJf
under ceaseflre
SCARCELY
24 hours after.a
date had been set for a formal
ceasefire
in .the Iran-Iraq
wac,
sharp divisions were emerging between the two countries on the
topics to be negotiated' between
their foreign ministe~ in geneva
on 2S August.
,
At the same time, advance parties of a UN observer
force
headed for Iran and Irill{. l{N
lJnder-Secretary-General
Mar.
rack Goulding annolomced the Ileparture of the observers after the
Security Council voted to set up
the'new peace-keeping
force.
.
The
peace-keeping
force,
called the UN Iran-Iraq Military
Ç>bserver Group (Uniimog), will
consist of about 350 unarmed observen assisted by a military a~d
civilian support staff. Military exl'erts noted that the team would
ha\'e to police a 740-mile border
of mountains, deserts and marshlands. '
"It will be a vëry tough assïgnment, wilh innumberable
Diiliia.ry
. lind political haZards," said orie
veteran soldier serving with UN
forœs
in the
Middle.
East.
Uniimogis
initially being de?Ioyed for six months, at a costof
an estimated $74m (£43m) to the
UN, whieh is already:in a deep financial crisis due to the failure of
some members, including the US,
to' pay !heir dues in f\111.
The peace-keeping.
force will
have planes and helicopten
and
ma)' also include a small unit to
patrol the disputed Shatt ai-Arab
waterway.
Iraq 'has demanded that the issue of sovereignty over the Shalt
ai-Arab be renegotiated as part of
. the peace talks, while Iran insists
that the ~975 Algiers Agreement
giving it navigation rights in the
waterway
cannot
be touched.
. Iraqi unhappiness
with the Algiers Agreement
led to the outbreak of the war in 1980, and in a
dramatic gesture President Saddam Hussein tore up his coPy,9f
the agreement on national television. Unimpeded
access to the
waterway is a top priority for Iraq,
.because it is the country's only access point to intemat'ional waters.
Despite stiff opposition
from
the Iranian Foreign Minister, Ali
Akbar Velayati, the issue of the
waterway is high on the agenda
for t~e Geneva negotiatiuns;
according
to diplomlltic
sources,
Iraq is in a strong position to influence the terms of the talk.~ be.
COlase o( its militaI}' dominance
over
Iran.
Javier
Pérez
de
Cuéllar, the ljN Secretary-General, has sought lISSuranees from
lIal!,hlJl1d thaI il will no! use the
talb lO humiliate Iran and pro-
24
:-,.,
Ayatollah Khomeini's
statement
. : Ihat making. peace with Iraq was
,.., like drinking poison.
.
With the two countries heading .
.' voke a reopening of hostilities.
into .the Geneva talkS with such
'. A timetable for the ,i,mplemen-;'
sharply .. differing'
expectations,
. tation of'crucial piUÙ of the UN
diplomatS'Said there was no guarcea~firç resolution remains, tO.be
antee that' a èomprehensive
setl!greed on by both sides, it. has 'tlelhent would I>!: quickly'agreed.
,been learned, although an outline
Iraq appears to be be!!t on pro. 'agreement
'provides for' a with- ., longing ,tb<;..negoti~tion.s in' the
i drawäl
of frontlihe forces ''very :' i hopè of .fo~enting a social upshortly liTter 20 AugùSt";'Thereg-"
heavalwithirdran.
At the, same
.istrat.ion of Iraqi and IranilUl pris-' , time, Iran is keen to see tbe peace
,onen' by tbe ,International
Com-.: . talks- concluded early so' that it
_t;nittee of the . Red, CrOSs is.' can get on with the job of rebuildexpectéd .to begin llS'carly as 5, ,ing:'its 'economy and shoring up
..~ptember,
although interviewing
,the"fundamé:~talist
revolution at a
.the PoWs and arranging for re- ,'time o.f great discontent, accord-patriation
couldtake
several " ing't.o diplolIlatic ~urCes.
.
months.
-,
Dlffenng moods III thç two naIran's military chief, Ali Akbar.
tions.underlined
lingering doublll
HllSh~mi Rafsanjani,
~ye
an:,v that .:pefltlanent, peace could be
other signal of bis' country's ea- . established
between
twosuch
~ hostile neighboun.'lraqis
toasted
.
, '
the prospect of peace yesterday;
'ON ISOARD .HMS~CHE~,.,;
but'iraiiians:
sombrelyco':lnted
TER;IN THEGULF(R~lt!r)"";'
,the co$t of the'war, one of the'
;'Mar)!lret
Thatch~ .neW.I:O~ the .:' long~t alld bloodiest of modem
, Gull yeaterday to P1IYa .urpriae
.. times. Iraqis poured oil ..to. the :
..,rialt.~
B~~h ,warship., break .... : str~ts of,Baghdad. to dance and
." IJ.I&ber Journey bome ta:om a trip . cheer litter the announcement
of.
to Australia lind tbe Far Ea.t to.,. the ,;,œasefire . date.
President
.peDd twoboun 00 board thla de.',
Saddam. Hussein
declared
the
-atroyer. On arrival .In tbe' .ahl.p, . three-day
national' holiday "so
command vesa~1 ofa force escort- . that yictorious 'Iraqis "can Celelog British ablpa ID the Gulf, Mn .:. brate the g1ory~'. ,
,
Thatcher expreased delight that
'
Yesterday Iraq, did nöt issue a
ber vblt ,QlIDeJbe day after tbe
war conl!lluniqu4.for
the fint day
Gullwa.r.ceaaetlre
date waa seL "I ., since' the wa~ began almost eight
..~,', hope this willlead to all early .' years, ,ago .. Instead of the' daily
ebd to thla terrible confUct. "Mn
. High
Command
communiqut
'Thatcher
wu ,nown to the de-; 'which had always been the first
stroyer,lylnll oft,Duba" ID.à Lynx
item on,its evening news bulletin ..
.bellcop~r, the Doae of whleb was
Baghdad television showed a oicemb!!\ZCn~ wl~ t~e GUmn.1l of a
ture of President .Saddaiii. the '
'bUXom femal,~, with ";ra~ U" In. I last ëonununiqué,
number 3,288,
~cribed beDUth, .
." waS pùt out .on Mon!fay night a
: few minutes after Mr Pérez de
. Cuéllar announced the ceasefire
.'gèmess to end the war iD an an- . date .
'nounœmènt.ori
Tehran radio' yes-.
In contrast to' the revelry in
"'t~rday.in ~hich he ordered the . Baghdad, the streets' of Tehran
,àrmed forces to avoid any çan. were reported. to. I?e r!=latively
.~rontation with Iraq in the leadqui~l.and pictures of.the war dead
,up to the formal ceasefire, set Cor ., hung from .some street corners.
.first light on 20 August. "The
"How, can we celebrate when we
,armed forces should nOl'Start 'any
have.losl more than halC a million
armed action as of today," Teh-'
dead?" one' Iranian businesman
'ran " radio quàted
Hojatoleslanï
' said: "Yes, we are 11àppy the .war
Rlifsarijaili as saying in a message
,ends" but. so many people have
to the'armed forces.
.' .
. losl'those they,loved."
, At the .UN, !he Iraqi rcpresenlri the Shalt. al~Arab, !he first,
:tative, ISlll3t ~l!ani,
was, reluc-, ; ship~ and boats seen on. the war'lan~. to state. that ,a de faCIO
rll,v.!\geq waterwllY since the ,war
ceasefire wâs. also in place in his
began blared their horns and sicountry. He suggested
however
rens.
that the threc.dllr hulidllY whiçh
In the: \J8, thel f)urene:e:: !JecrllwllS announced
ID Baghdad
on
tary, Frank Carlucci, said Wash.
Monday
showed
his country's
inllton had no immelliate plans to
genuine
desire
for peace.
It reduce its (orce of warships in the'
showed that Iraq was nOI "taking
Gulf area, bUI hoped tu pull some
poison" when it came to peace, hc
out as threals tu ~hipping reo
said in a pointed reference
to
ceded.
From Leonard Doyle'
.'. in New York
.• rr '~ ...
•
President HusseiD or Iraq ....
Co erowda duriqa
nllt Co a .briDe la Sa.. n Co ....
tbaau for the Gulfwar ceueftre apoeeDleat.
Balancing the political equations
THE ISRAELI
arms dealer,
Y.acov Nimrodi, reflected recently that the end orthe Gulfwar
would be a big blow to the anns
industry. Perhaps he was being
unduly pessimistic. As long as the
underlymg antagonisms in the
Middle East remain unresolved,
the world's arms dealers may confidently croM their fingen in the
hopes of bigger sales to come.
Exhaustion and stalemate have
brought Iran and Iraq to the conference table, rather than any mutual recognition of the other
side's case; Israel is still technically at war with most of its Arab
neighboun, 40 years after ili
foundation; in many countries, internal dissent threatens revolution and invites repn:ssion; from
the Mediterranean to the Arabian
Sea, the spectre of future conflicts
clouds the optimism engendered
by the Gulf ceascfire.
Throughout the Middle East,
lhere is an often justified tendency 10 blame the region's problems on the outside world. For
mosl of the post-war peritlC!,the
region has been a focus uf big
power rivalry in which stall:Swere
regarded ai liupcrpower aS3C\s
rather than a.~ inde~ndent nlltions in their own nght. This preCélrlllUSblilalll':lIlgact frequently
wllaploed when internal il\:ltabilled to revûlulÎvn or when one
(\[ other coulllry s"'a~hed ils alle-
II.
By Harvey Morris Middle East Editor
100 miles
IRAN
SAUDI
ARABIA
giance in the face of a better offer
from the other side. In the Garbachev era, however, the level of
superpower tension has been
'breaking down. In the region itself, however, the underlying mistrust remains. The ending of the
war inevitably alters the balance
of power, but the IJraeUs may be
oventatinll the calC when they CIprell concern that Iraq i. now
free to rejoin its Arab neighbour.
in the struggle against Israel.
TIle most powerful Arab state
facing brael is Syria but the
antagonism between Damascus
and Baghdad remains as intense
as ever, desfite the efforts of King
Hussein 0 Jordan to end the
quarrel between his two neighbours. Syria is regarded in the
Arab world as having lost credibility as a leader of the Arab
world by backinlllran in the Qulf
wir. Danlldllu. mlY rww rind It
harder to e.tablish its hegemony
ovc:r Lebanon.
An unofficial axis developed
during the war, linking Iraq with
Jordan, Saudi Arabia and Egypt
but it is yet to be acen whether it
will develop or wither now that
the war is over. Iran may be tem.
POrat!lr marginalised by the failure of III war effort. But will it, at
some future date, resume its efforts to intervene in the Arab
world by exporting its revolution?
Same Arab analysts regard it as
significant that King Hussein has
chOlen to launch his initiative on
the West Bank now, just as the
Palestinian issue is likely to replace the Gulf at the top of the
Middle East agenda. As a result
of his initiative, a new entity may
have emerged by the end of the
year to add to the regional jigsaw
- a Palestinian government-inexile. But will the Arab states
really allow the Palestinians to
pursue independently their own
cause or will they try to use the
new situation to pursue their own
interests?
Future prospects for peace may
then depend on the outcome of
two election. this November - in
Israel and in the United States.
Whatever the result of the Israeli
poll, the new government will.
have to deviN a new polk.oyto ad.
lUll to Joidan" "lNlill41/1 ~ 411"
out of It. re.ponaiblllues towarda
the Weat Bank. The US will retain its role as Middle East peacebroker, whatever the oulcome of
thc: election. But the result will.
determine the pace and substance
of ils future peace efforts.
25
•
MEHOizANA
kencclerin yolaçtllt 0. VAH$ET ...
hlI4 JÖzJcrimin onundedtr. ÇllhkJar hi1t1tutak\anmdadlr.
Sizin anlayac:almll, yaptlan zulUm ve i$kenée, insanbk dt$t vah$et, 0 hayslyeuizlik birkaç sayfayla anlaulaMEDYA GÜN~I: SaYlo Zana.
eak gibl delil. Anlatdmasl mUmMedya GOne$i için, sizinle bir rokOn delil ...
portaj yapmak istiyoruz.
M.G.: KU$ku yok burada tamk
MERDI lANA: Medya GOneoldujunuz ~k olay olmu$tur. Ha$iyle sohbet etmek beni mutlu .
,flzanlZdan kolay kolay silinmeyeeder.
eek kadar siri etkileyen herhanai
M. G.: Bizide .....
bir olaYI anlaur mlslmzJ
Sizi kamuoyuna tanttmaya geM.l.: Evet ... Sizinde belirtttl!rek yok samyoruz. ÇUnkll. ,erek .
ülkemiz, gerek Türkiye ve gereksc Daha doArusu 12 EylUI oncesi do-" -niz gibi haflzalardan silim1¥yccek
çok olay var. Ama bir olay var Iti,
Avrupa kamuoyu arttk sizi çok ya-" nem tam bir kaos idi .•.
0. hiç haflzamdan silinme%. SamklOdan tamyor. Oyle de olsa. sizin
l
M.G.: 12 EylUI'On ba$ka ama
gOrü$leriniz, olaylara iIi$kin tu- Cl neydi? Bu koouda da Soylcye- nm 1982 yilll b8$lanndaydl, mah~
kemeden geliyordum. 38. KoIU$un
tumlanmz, bu tutumlannlzln da- eekleriniz olmah.
alt katIanndaki koridorda 7.8 garyandl~1 gerekçeler, daha Onemli
M.l.: 12 EylUI'Un esas &maC1:
diyan (ASKER1 baslannda iki
olaœk dUn vc bugOn hakklOda sa- TUrkiye'de geli$mekte olan sosyahip olduAumuz zengin ve mueade- list hareketin ve i$çi SlOllnl!!"1~1i:", Osttcjmen oldulu halde bir tule birikiminin ele$tiriel"aÇtklama- liminin gUn be gUn boyut kazan-- tukluyu klsklvrak tutmu$lar. maSI, Oyle'samyoruz ki !tamUoylarl- masl, bununla birlikte TUrk $Ove': kaunda slgara yaklyorlardl. Duman çlklyordU. Sigara tende bitmn en çok duyarh olduAu bir ko- nizmini ve ordusunu korkûtan
mek uzercydi, ate$ tenlne detdili
nu. Biz de esas olarak bu ikinei- KUrt $Orunuydu. Bu saydtklarlm
için tutuklu 8Cldan klvramp durusinden harcketle kimi sorular .."0- temel nedenlerdi ...
yordu. Askerler alzlm slkl tuttuknelteceli~ size..
•
M.G.: Sizde 12 EylOl'de MilitaIan lçin fazla ballramlyor. sadeee
BildiAiniz gibi Ulkemiz Ozel bir rizmin silah zoruyla nispi burjuVe 0,
konuma sahip. ulusal baskl" en va demokrasisini gasp eder etmez" iniltilerle klvramyordu.
klvrandtkça,
subay
ve
crier
keyifYOAunbiçimlerde ya$lyor. T~plu- içeri al1ndlOlZ.Genel hatlanyla bileniyordular. 0 gOn bu vah$ete
mumuzun Ulm keslmlerine kaT$I, Iinmcsine kar$lO, gerÇekten hili
kar$1 insanollunun nasll hayvanaymm gOzetilmeksizin basklJar herkcs merak ediyor. Tutuklanmal8$uAml gOrdUm orada.
uygulanlyor. Ozellikle bu baskllar mzm gcrckçelerini bize aÇtklar
M.G.: Peki dcvletin bu Kadar
12 Eylül'dcn $Onradaha da bir $id- mlSlOlz.
bas kt ve i$kence yapmasmm nedet kazanarak teror düzeyine SIÇ- M.l.:. Tutuklanmamln
nedeni
denlerine delinir misiniz?
radI. lIeriei gOçler, dcvrimel de- 91dukça açlkur ... Oncelikle" ~Qn
M.l.: 12 EylUI zihniyetinin hamokratlar, ulusal baAlmslzhk Iste- olusum ... Ikind neden. ilk defa bir
kim oldulu temel amaç: Tùrkiye~
mini dile getircn gOçler,slndlrilmc- devrimd, Diyarbekir gibi bUvük
deki mevcut sosyalist potansiyeli,
ye çah$lIdl. Ve 12 Eyluleuler bu bir i1de Belediye B8$kam oidu.
i$çi stntflmn kazanlml olan senditaktiklerinde bir yere kadar b8$a- B8$kan olmamla yapullm çallsnya da ul8$ular.
mal~r, bunun yamnda dis Ulkeler- kaI haklan, Demokratik kide OrgOtierini, Ulkcmizde geli$en ulusal
Soru SUolaeak: Siz 12 EylUIOn- de sahslmda KUrt sorununa olan
ve toplumsal i1erlemeyi, klsaea.
eesi politik ortamlOda eanh bir duyarhhk.
bunlar "ana nedenDemokrasiden yana olan tOm gOçsimgeydiniz. 12 EylOI sonraslOda "Ierdir ...
leri
ortadan kaldumaku.
da estirilen terOr ortamlOda gerek
M.G.: Bu nedenlerle yargllandlM.G.: Bize sunu açlklar mlSI.uJkemiz kamuoyu, gerek Avrupa ~lOlZsOreçte Diyarbekir askeri ccntz? Sizin deyi$inizle -ki çok
kamuoyu slk slk isminizi duydu.
za cvindeydiniz. OnlU S nolu zindoArudur- insanlO hayvan dOzeyiBu yUzden iki tarihscl kcsitte de danlannda, insaniara eins ve Y8$
ne dU$ecek kadar vah$i1e$mesi ve
zengin dencyimlerinlz ve tanlk 01- gOzetilmeksizin çok sistemli bir $CAskeri Cuntanm bu baskl ortamldulunuz çok olay var. Once bize, kilde I$kenee yaplldl. Iskenecyi yant bulmasl neye ballanabilir? Ya12 EylOl'e kadar olan politik du- $ayanlar araslOda siz de vardmlz.
ni Devrimd IUçlerin yetersizlil!
rumlann genel-klsa blr dcjerlen"O~ek
istediAimiz su: Diyarbcmi.
OrgOtsUZlUIUmO?
dlrmesinl yapar mlslmz?
kir askeri eezacvinde olup bitenler
M.l.: Evet, Devrimei gùçlerin
M.l.: 12 Eylül'den Oneeki dO-" hakklOda bir seyler söyler misiniz?
12 EylOlle birlikte sinmesi, saklannem hem siyasal partiler için, hem
M.l.: Evet ... Diyarbekir S Nomast
mUcadele a1amm blraklp Avlu
zindanmda,
olup
bitenleri
çok
sai ve sol orgUtier lçin, bununla
rupa'ya kaymalart, kittelerle dcviyi biliyorum. Bizut )'8$aml$ biribirlikte KUrt orgUtleri için tam bir
rimd, .Oçlerin biribirinden soyutyim. Ve bu zindanlarda olup bitensiyasal bunahm donemi)'CII. Bu da
lanmast, meydan tUmUyle egemen
lere i1i$kin anlatllanlar çok azdtr.
i$çi slOlflOlOuyanlsl ve eylemleriInsanotlunun akhna hayaiine gel- IUçlere bldt. Yani, OrgOtsUzolan
nin, TUrkiye de geli$mekte olan sol
bir balk, kendlslneyOneltilen basmeyen gerek fiziki lereksc psikoaklmlO, burjuvaziye kar$t yaralllU$
klya kolay kolay>'''qkaldlramaz.
lojlk her tUrlU zulUm yapddt •.
oldulu korkudandl. Bununla birBOyle blr ortam4. Cunta, kendiHill 0 IUnlerin etkisini uzerimmae hem TUrk milliyctçilllini,
den atml$ delilim. Kanlmea bu et- sinden olmayan berkesi tüm olahem de TUrk ordusunu korkutan
naklannt kullanarak slndirme yokiyl OIUneeye ka darda Ozerimden
bUyük bir tehlike de KUn $Orunuyluna litti. Ve bunda da bUyUk bir
atamayacaltm. Bu etkiler $ahstma
du. Bu olgulanh yaratml$ t)ldulu
bll$8n salladl. Tekrar etmek gereendi$c. .. Burjuvazinin oyunlan vc.
yonelik uYlulamalardan
deliI.
~n, bana yapltanlan unuttum bi- ' kirse: Cuntanm bu b8$arlSlnl,
emrindeki dcvlet aygltlarl bir de
Dcvrimd IUçlerin OrgütsUZlUIUne,
dcvrimei mUeadeledeki yanh$ tule. Bizzat IOzumle IOrdUIUm, bqballamak lerekir
tumlar, 0 ,UnkU ortamI yaratu.
kalarma yapllan I$keneeler ve 1$- dallOlkbhlma
iLE RÖPORTAJ
"
26
diyorum. Ba$ka da bir açlklamasl
olamaz.
M.G.: S Nolu zindanlannda iskence filii olarak ne .zamana delin
sürdU?
"
M.l.: Baskl ve iskeneeler 12 Ey1011980 den 1983 ydma kadar sOrdU. Bu tarihten sonra direnis
basladl.
M.G.: 11k direni$ hangi tarihte
b8$ladl.
M.l.: S EylOI 1983'te
M.G.: S EylUI direnisi sohbetimizden çlkardlA1mlZkadanvla kitlesel bir"nitelik ta$lyor. Izlenimimiz
dolru mu?
M.l.: EVet... S Eylül direni$i
tam anlamlyla kitlesel bir nitelik
ta$lyordu. S EylUI direnisi. zulme,
i$kenecyc, baskliara -son demenin.
yani insanhk onurunun tam bir iiyamydl.
M.G.: Bu kitlesel direni$in eide
cttil! kazantmlardan sonra. yillarca maruz kaldlllßlZ i$keneelcrc ara
verildi mi? Verildiysc, azda olsa rahat bir onama kavU$tunuz mu?
M.l.: Tabii ki, S.EyiOI direni$Î
sonueu bir taklm kazammlar eide
ettik. Yani 1980 EylOIUnden, 1983
)'lbna kadar devam eden 0, kaba
i$keneelcr uygulamadan kalkuysa
da, bunun yerine psikolojik baskl
dönemi b8$lauldl. AnlayaeaAlmz
i$kence isim del!$iklili yapu. Ve
tam anlamlyla bir sinir sav8$1dOne mL b8$ladl.
"
M.G.: Bu sinir savasl nercyc vardl? Sonunda neye dOnU$tU?
M.l.: Bir taraftan bu psikhlojik
i$kenee devam ederken, eezacvi
idaresi (emir ve komuta zineiri
lçinde) cezacvinde pravakasyon yaratmaya b8$lacb. S EylOI dire11Ï,$iyle gcrilemek zorunda kal~ iciJrCeiler, eide ettilimiz klsmi rahatlamaYl kabullenemiyoriardi, Esasmda onlar, geri çekilmeyi S EylOlle
bize b8Z1tavizler vermi$ olmaYl geçici bir taktik oyun olarak dO$OnmÜ$lerdi. Onlar samyorlardl ki S
EylUl'de tOm cezacvinin top yekOn
bir ses, bir çllhk halinde kitleselle$mesi bu gOcO uzun sUre koruyamayaeak, onun için kaba i$kenceye ara vermi$lerdi. Ne var ki bu.
nu kesinlikle sindiremiyorlardl.
Eski uygulamaya gcçmek için blr
"sora oyun oynuyorlardl. Mahkeme
gidi$ geli$lerinde zorluklar çlkaFlhyor, tutuklular tahrik ediliyor. askerin tutuklularla birlikle havalandlrmalarda h~undurulacall
sOylenlileri çlka~t1hyot, gUn gUn bu
senaryolar uYaulamaya konuYlJrdu. Tutuklulann
rahau onlann
gOzlerine bauyordu. Bu ge[ÇeAi
blzzat 0 dOnemin iç emniyet ami~
ri kendl alzlyla itirafta etmi$ti:
"Osttekiler bu durumunuzdan rahatslZdlrlar, bUIUnkU uYlulamalan fazla csnek buluyorlat.'
Hil
..
.boyie iken günün birinde bu psikolojik i$kenee ve oynanan oyunlar bir noletaya geldL. ve palladl.
3 Oeak direni$i bqladl ...
M.G.: Bu direni$te idacecilerin
tavn nasil oldu?
M.Z.: Idareeiler kesinlikle eski
•uygulamaIann geçerli"olduAunu ve
Askeri yOnetmelikte. YUlI1kurallann uygulanaeaAlnt söylüyorl.,...
dl. ldarenin tavn daha çok lUydU:
Çok aAu baskl ve i$kencelerle kitleyi bOlüp parçalamak direni$i kitlesel karekterden uzaklqurmak.
Bunun için eldcp ne geliyorsa onu
yapmaktan geri kalmlyordu, bunun sonueu, birçok insan sakat
kaldl, Olüm orueunda ve i$keneeyle arkadqlanmlz
OldUrUldU, kararbhklanm en sen $ekilde gOstermek için kendini yakan, asanlar
oldu. ldaceciler bqta he~pladlAI
taktiAin tutmadlAtmgOrünee, kitlenin kararh birliAi ve Dcvrimci
daplnl$masl ve onurlu direni$ kar$Ismda geri adlm atmak zorunda
.kalddar. Killenin pilinçli ve kararh
birliAini yenilgiye uAratmanrn hiç
te kolay bir$ey olmadlAlm bir kez
daha anlaml$ oluyordu ...
M.G.: Gerçekten çok çekmi$sinÏl •.. B':lkadar $ehit verdikten sonra, 3 oeakta direni$i Israrla sUrdUrenier, sonuçta tUrn isteklerine kavU$abildiler mi?
M.Z.: Sizinde belimiAiniz gibi
çok $ehil verdik. Bir çok 'arkada$lmlZ lehit oldu. Bir ~oAu, sakat
kaldl. Simdi kalan çoAumuzunda .
saAhAI pek iyi deAil. Zaten $imdiden çe$itli hastallklar bizde gOrülmeye ba$ladl bile. Ama tUmûyle
almasa da bile bir çok hakk1mlZl
~anh direni$lerimiz sonueu eide ellik diyebilirim. Ve bu haklanmlzl
ne pahasma olursa olsun korumaya da kararhYlz.
M.G.: Simdi de çok önemli b:r
ba$ka konu hakkmda sizden bilgi
almak iSliyoruz. Bunea yalllklan
sonra. haien devam eden :-'Iahkemeleriniz var. Simdi. yargllantyorsunuz. Bu yargdanmamzla son zamanlarda kamuoyuna çok can ab':1 bir sorun yansldl. Siz anadiliniz
olan Kürtçe ile savunmalarmlZl
yapmak istiyorsunuz. KOnçe savupma yaparken ne gibi engelIerle kar$lla$tlmz? Bu engellerin gerekçeleri nelerdir, anlatlr mlslntz?
M.Z.: Evet ... Kendi anadilimle
savunma yapuAlm ilk duru$mada,
kolluk kuv\'ellerinee ve Mahkeme
heyetinin emriyle hep susturulma.
ya çall$unldlm, dUCU$ma1ardandl.
$arl auldlm. Son durulmamda da
aym durum oldu .ve Mahkème
hakklmda bir daha duru$maya al.
mama karan aldl. Mabkeme heye.
tinin engellemedeki amael var
olan KOn halklmn dilini konu$tur.
mamak, daha dotrusu Kon hai.
klmn konultulu
dili melrulal'
tlrmamak.
. M.G.: $imdi de gelin en az ~'ukandaki sorun kadar Onemli olan
bir bqka alan Ozerine kayduallm
söyle$imizi ... Büiyorsunuz. Iran ve
Irak saV8$1ytllardlr sOrüyor, onadoAuda da en bOyük istikrarslzhAa denebilir ki bqta bu savq \'e
Filistin sorunu neden oluyor. Bu
doAru. Aneak bununia birlikte bu
iki savq. arasmda çok Onemli bir
unsur daba vardu lei kamnuzca bu
unsur dilekate aImmadlAt taktirde,
sorunu saAbJeh biçimde tahlil etmele mOmkün deli!. Bu unsur, hiç
kU$kusuz KUrt sorunudur. Siz bu
geli$meleri nasll gOrUyorsunuz?
M.Z.: Bence, KUrt sorunu, geçmil Ylllara nazaran çok iyi bir ge.
li$me içindedir. DUnya dengesine
hOkmeden onadoAu, sorunlan
içinde Kün sorunu da yerini alml$tIr.
giderek gelilen, aAlrhAml
her gOn biraz daha hisettirmektedir. Bu meyanda dunyadaki gûç.
1er,ortadoAudaki sorunlara eAilirken. Kürt hareketinin hesaba almak do~rultusunda hareket etmeye bqlaml$lardlr. Bu da meselenin
ciddi boyullara vardl~ml \"e Kürt"
ulusal hareketinin önemli mevziler
eide ettiAini gOstermektedir.
M.G.: Sizee önemli mevziler kazanml$ bulunan Kürt ulusal hareketi için amk politik - taktik planda kendini istikrara ka\"u$turma ve
uluslararasl platforumlarda daha
etkin roller oynayabilme zamant
.gelmi$ midir? Politik ulusal Demokratik güçlerin bu gün ortak
dÜ$mana kar$1 daha yûksek yakIqlmlar onaya koymalan bekleni.
yor mu?
M.Z.: Elbette. uluslararasl platforumlarda giderek daha yo~un
çabalara girmelidirler: Hatta çab$ma alanlanm geni$lettirmelidirler.
Bunu yaparken, bu mücadele içinde yer alan örgütlerin uluslararasl
platforumlarda ortak bir program
dahilinde çah$malan, daha yararh, daha gü~lü olur. Aynca müeadele veren güçlerin daha yüksek
düzeyde yaklqlmlar sergilemelerinin zamant gelmi$tir. Ye bu 01mahdIr.
M.G.: Olkemize doArudan etkisi olan bu gelilmelerin bUllann.
dan sOzeder misiniz? Geli$melerin
sonuçlan hakkmda dÜ$Uncelerinizf Oirenebilir miyiz?
M.Z.: Kuzey KOrdistan'mdaki
geli$melerden biri de "TEYGER':
sorunudur. TEYGER ile onale
cephele$mede önemli bir adlm
aulmllur. Bu olu$um dar klikli bir
zihniyetle hareket etmezse faydaIan olaeakur. Zaman bunu gOste.
receletir.
M.G.: GOney KOrcÜstan'da ulusai gOçlerin, bir bölOmunOn SOmOrgecilile kar$1 güçlerini birle$'
tirdileleri anla$lhyor. TEYGER'in
olu$maslyla belli önemde bOyük
bir adlm aulml$ olmakla birlikte
genel o.larak aym taktigi ülkemizdeki tUrn ulusal güçleree de kulla-.
mlmaslmn kO$ullan yok mudur
aeaba?
M.Z.: Tabii ki Kürt ulusal Kurtulu~ hareketinin buglinkü qamada ri1ücadeleyi yûrülen güçlerin
ortak bir eephede müeadele etme
zamam gelmi$tir ve bunun kO$ulIan vardar.
M.G.: TEVGER h6kkmdaki dü$ünceleriniz nedir?
M.Z.: Tevger'in olu$masl isabetlidir•.yantz, $unu vurgulamakta yarar gOrmekteyim. Bir adlm atarken o. adlmm kendi ba$lna gOrmeyip. adlmm içinde bulunduAu ko$ullan - etkilerinin - iyihesap edip,
de~erlendirmek gerekir. Bu harekette etki edeeek ki olu$umun dl$mdaki diger güçlerle ili$ki ve yakIqlmlan olumlu yönde etkileyecektir. Bence bu çole Onemli bir sorundur. Yoksa, yapllaeak herhangi bir yanh$ ve ihmal dÜ$mamn i$ine yarayabilir.
M.G.: Evet. Uk sorumuzu sorar-.
ken 12 EylOI Oneesi süreçle ilgili
olarak sizden klsaea bir degerlendirme yapmamzl istemi$tik. Simdi de bize, 12 Eylül sonrasl sUreç
hakkmda klsa bir deAerlendirme
yapar mlslmz?
M.Z.: 12 Eylül yapugl taktik hatalardan Otürü ba$mda tasarladlgl hedefe kavu$mu$ degildir. Bu
hem sosyalist hareket hem de Kürt
sorunu açlsmdan bOyledir. Ye diyebilirim ki gelecek için bu iki harekette yararlan da olmu$tur.
M.G.: Son/olarak sOylemek is.
tediginiz bif ley var mldlr?
M..Z.: Evet, var. Bilhassa, müeadelenin {leak dOnemlerindé çe$itIi aÜ$üncelerdeki örgütler. ortak
hedefe kar$I, ne yapllmasl gerektiAini bilmeli ve her türlü itifaka
bozueu davranl$lardan kaçmmalan gereklidir. Aksi halde dogaeak
sonuçlardan tarihin yakalanna yapl$acagl kaçmllmazdlr.
M.G.: SOyle$imiz. sohbeti:niz
çok $üzeldi saym Zana. Size ve,
tüm tutsak dostlanmlza ozgürlUk1er dilerken, onurlu ya$ammlzda
ba$anlar diler, te$ekkür ederiz.
M.Z.: Benimle yapuAmlz soyle$iden dolaYl, bende te$ekkür
ederim.
•
BiRHALKSAVA~ÇISI:
- MUHTEREM BIÇIMLI
Cemil ERZA~
Bundan ID ~11önce:l Haziran
]978 gecesi beraberindeki iki yeAeni \"e bir arkadaslyla DiyarbakJr~
dan ElazlA'a giderken, surmekte
olduAu arabasmm keskin bir virajda uçuruma yuvarlanmasl uzerine
yitirdigimiz direnis öndetlerinden.
örnek devrimci. Kürt haikmm yi~
gll evladl \Iuhterem
Bi.:imli'yi
sayglyla amyoruz.
UAradlAIkazada kal'atasl delinerek aAlr yaralanan Muhterem yoldas, aeil mudahaleden yoksun kalarak can \"ermek Uzer~'ken bile
KUrt halkmm geleceAini dUsUnüyordu. Kazada yaralananyakmlanyla yapuAI son konusmasmda
KUrdistan halkmln yUce da\"asmdan derin bir sevgiyle bahsetmesi
\'e son sözunUn "Ben öleceAim,
ama ....... KUrt hakl ve Kürdistan
saA olsun!:' aimas., O'nun bUyUk
yurtseverlik duygusunu \"e ;"atan
asklm ortaya koyuyordu.
Muhterem Biçimli'nin aramlzdan aynhs haben Ulkenin ucra köselerine kadar hlzla yaytldl. Der1er ya "aci haber tez gelir' '. Bu kez
de öyle oldu.
Binlerce i1eriei. yurtsever O'nu
ugurlamak amaclyla Silvan'a akin
etti. Kalabahk bir kitlenin elleri
Uzerinde topraAa verilmeye gÖtUrülUrken binlerce insamn gözü ISlak, kalbi huzünle doluydu. Halk,
direnis Onderlerinden birini yitirmenin aClSlmslklsan yüreAinin derinliklerinde hissetmenin matemine boAulmustu. Kimse inanmak
istemiyordu O'nun ölUmune. Daha düne kadar bu halka önderlik
eden Onemli insanlardan biriydi.
TUm yasamlm halkmm kurtulusuna adadlAml kanlllamlsll. Aulgan,
fedakàr ve cesaretli kisiliAiyle etraflna Oylesine bir gOven,'Veriyordu ki, O'nu Oylesine sevmistik kt
aramlzdan aynhslnl kimilerimiz
çok uzun sure bir gerçek olarak
kabul etme'kte zorluk'çektL. Oysa
bedenen artlk 0 YOktu..,ARisl va~
dl. Ya$ayan gorO$leri ve' rnOcadeleye devam eden
ve beraber
çah$llii yoldaslan \lardl geride kaIan. Bununla teselli bulunarak
kaipiere las basllnld •. Aradan ID
ytl geçti. MOcadele devam ediyor,
anasml sayglyla ya$allyofuz.
6O'h ytllann ikinci yimsmda Herici fikirler Ulkemiz aydmlan ,!lrasmda hlzla yaygmla$lrken. 0 slralarda genç yasta olmasma raAmen,
Muhlerem yolda$, yurtsever hareketin Onde gelen isimlerini arasmda yer aldl. 20 Arahk 1970'de Sil-
Ömer BÛVÜKTIMUR
Kemal DURMU~
ç
Milliyet
1.8,88
.. Bizi Saddam'a teslim
etmeyin, öldürün" diyorlar
Pqmergelefe
insanÎ
yard1m ...
UKURCA.
(ferdl .... )lf1lk askeri birlikleriJlin
kendilerine kimyevi sillhlarla
saldln11klanm One sOren Kon
Pqmellle aileleri Iran Ye TOrki~'~ sll1myor. Tl.Uk Stmr kOylerine SljmmaJanna izin Yerilen
SO bin Itadar Pqm~e
ailesine
yiyecek yardlml yapllmasula
ba$landt.
lf1lk hOkOmetinin en son 24
AluSlOS 1988 gOnll Kuzey 1f1l1e
bOlaesindeki saldtnlanmn
Ardtndan TOrki~ Ye lran'a Slltnmalar anb.Irak'ln
kimyevi si.
lIhIarIa bombaladtlt !lne sOrOlen SOIeymani~ ßIInblcastnda
bin 600 klpnin OldOIll belini-
Iirlœn, Duhuk, DereIoy. Zanur,
Bue, Komri, KcIan toyleri,nden yaklapk 50 bin Itadar Pe$IDeIlle al1esl1'ork SlßInndan SIzarak.
Çukurca,
~nli
Ye
SlßIr kOylerine daI1ldltar. Bu arada 80 bin Itadar
fe$merIe ailesinin ise daha Onceden lf1ln'a lcaçtlklan
beIinildi.
.
Tllrk slmr kOylerlne Slltnan
çotunlulu
kadan Ye çocuklan
olupn Pqmerae aiJelerine buf1ldaki )'Cre halklßlD yarnSlf1l
TOrk yetkililerinee
allYenlik
kuVYelleri laf1lfandan yiyecek
yardlml yaptlmulRa ba$1andlIl bildirildi.
Geri donemeyeccklerlni
be-
U1udere'deki
w
28
van'da kurulan DDKO'nun kurucu uyeliAini yapan \'e yOnetim kurulunda yer alan :\oluhterem yoldas: T-KDP arasmda m~'dana geIen aynsmalar slrasmda Dr.Slvan~
m basm. çektiAi 501 kanalta yer almlsll.
I~ :\otart 1971 darbesi yaplldl~1
zaman Irak Kilrdistamna giderek
(bu malarda radyo \"egazetelerde,
duvar afi$lerinde kendisinin aran.
diAl, ihbar edene yUklU miktarda
para verileceAi slk slk ilan ediliyordu) Dr.Slvan, Çeko, Brüsk, Neemettin Büyukkaya ve diler bazi
,..,lda$lanyla birlikte mUcadel~'e
orada devam etti. Eide sHah lrak~
taki sömürgeer iktidara kar$1 sava$tJ.
1974'te "genel af" Han edHmesi ùzerine Olkeye geri dOnen Muhlerem yoldas burada aktif bic çahsmaya giri$ti: 0 lanet olasl kazada can verecelinden habersiz ... Ve
o gUn geldilinde. ya$aml boyunca onurlu bir sekilde. t'$ldlll mOcade le bayragml yofdas1jlnna devrederek aramlzdan aynldl.
O'nu unutmayacak, halklmlzm
kurtulus mucadelesinde yasalaca,AIZ! ...
-~~IIIIZI
linen Kllttler. "Ttirk ~tkIJlJe-
hrtanalllar. Bla ..... da ......
ka ,ere aJdellle,lz. TIIrIdye bI.
ld kablll eùla. lrak'a teIIllD et-
......
RbI Saddam reJlIDIae
faIûa ea.ekeeue 61dllri. da.
.. lyi ohIr" fekUnde konl1fu)'Or. Bu U1lda lCtqey Irak 'la tek
bir Pepneqe ailal ka1madtJJ,
kimyevi siWt yOzQnden bOtOn
Kon toylerindeki
halkan aOç
etlili bu toylerin yapnamaz
hale aeIdiIl bellni1di.
TOrki)'C'~ SlIanan bazt yafllbtar Çukun:a Sllbk 0c:aIJ 'Rda
tedavi albna ahndt. Çukurca~
ya Hùklri
Il Salbk MOdOrIOIlI'nee iIAç Ye persane! yardmu
yaptldt.
KOnIer, yan.b1arut kunanlma1an için TOrki)'e'nin yarduoCI olmasuu 1stedlIer.
,S~
Bu
al1lda
Kuzey
lf1lk'\a
'KDP'~ mensup 15 bin Pe$merae'nin TlIrki)'e SlIIUIDa doIru kaçarkcn,
lf1lk hOkOmet
kuvyellerlnce çembere ahndJlt
bildirildi. VeriIen bu,l~ lOre,
bu 15 bin kW1lk KOrt birlill iIe
If1lk hokQmet kuVYetIeri afllsanda TOrki~ sanlnna çok yakan bir bOtaede ÇU'JlllnWy
sOr6yor.
Bu çarpllßlalara kablan Irak
uçaklannan
alltlt
bom,~ann
sanlrdaki
kanJanna
TOrlt ~Ieri"nin
yado,tOP
bildirildi.
a.....
GOIIDDILKIIKgR
BOlaede inc:elemelerde bulunan SHP MYlCY Ilyai
Hakklri milletYeltili C
r KakI., lf1lk birliklerinin
YOlun
saldmlan
kaJllSlnda TOrki~~
~ slltnan Kuzey 1f1lltb Kllnler'in, bOtaede belli bir sllre banndmlacaklanm
Ye daha sono.
ra da lran'a sevkedilec:ekleriniri
OArenildilini sOyledi.
Öte yandan,
Çukurca'ya
balh Çallayaa. Ça.artl' Ye Pt.
narll ItOylerinin de Irak uçaklanmn all'II kimyevi bomba.
lardan elkilendili
Olrenildi.
Ye\kililer •.bu ItOylere de lerek.
Ii yan:bman U!altlnlmasl için çah,malann sllrdilrüldOlllnll bi!dirdiler.
•
Milliyet
1.8.88
"oglumu ödül almak
için. öldürdüler
ll
ANKARA, ANKA
IDloGU~TAN
çolù olduju ve silah
kuUanamayacail ~
askere .hnm.dliJ öne sürülen Ad.y••
man'm Ya.ulkaya körü nüfusun. k'YJIIi
19 yl$mdaki Ken.n OzçÜIlÜ'I çamlJca köyü koruculannm ödül aImak için öl.
dürdükJeri iddia edildi. Köy koruculan ise.
"Karanllktl, kim oIduldanll blIemlyoruz
.m.lerörisllerdi.lkl
_nil, dur dedik
dwdullr,llef ettIk bIrI vunJda" biçimin.
de kendilerini savundular.
•
Adlvaman'In
çamllca kövün.
de blr .süre Once korucular
taraflndan
öldürülen
19 va.
$lndakl Kenan özçakmak'in
babasl, oglunun
çolak oldu.
gunu, terörlstlerle
hlçblr IIgl.
51 bulunmadlglnl
bellrterek,
"Onu ödül almak içln öldür.
düler"
dedi
korkulannd .. if.de vermeIlilIer."
KORUCULAR SAVUNMAOA
Arkldaleai
vurdvk, Ylkddl. Oiäeri klç.
yedlii evin ,.hlbi söyledi. Birt.I. izerlnde G-3, dijerinln üurinde ise
Map vam"."
Il. Ye_k
Korucu M.llmut K.y., sorulan JOY'
le yamtladl:
Anka: Siu .Iq elliler mi?
Korucu: Bilemiyorurn. Biz dur çekince bile döndüler. Bir ~ör ~llIm.
On.
lar biu alq etme fllsan bulamadllar. Onlar da alq etselerdi bili vurabiJirlerdi.
Anka: Öltali babua oïJuaua çol.k
oIdaPIU, IllaJum oIlIIIcbpal, IiIlII kul.
....... yl(.1
lÖyliyor. le dmlaiz?
. Korueu: Silahla ml köye ~eliyor~ Ve.
rnek veren adam elinde silahmm oldugu.
nu söylüyor.
Anka: Baball Kean 'II blClÏlJldl salir izleriaill IIvI.nduplu
söylüyor.
Korucu: Onlar mermi izleridir.
Anb: OI.ydal lOin le k.du ödül
lldlau?
Karucu: 1.6 milyon lira. Alay komuIIßI bildirdi . .wo'er bin lira .dam bap.l.
clJk.
AdJyaman Merkez Çamhea köyü korueulan HlIOri AnI.a, HUlD PoI.t,
Neuil ÇeUk ve Mumul KaYI da Kelia Özçakm.k'lD terörist oldugunu, Çl'
kan çallpllada vorular.k öldüi1Ïnü, diier
ark.dl$lßIn isc kaçarak kurtuldujunu öne
sürdüler. Özçakm.k'lß babaslßln iddia.
Ianru reddeden köy koruculan, Keaaa Oz.
pkuk'lß
ölümünden soora Adlyaman
Il Jlnclarm. AI.y Kornul.m'mn kendilerine toplam 1.6 milyon lira ödül verdiji.
ni de dojruladdar. Korucular, söz konu.
su ödülü .wo'er bin lira teklinde payll$'
uklanm da anlatuiar. Koruculardan Mabmut Kay. ise Knn Ozçumü'lß
öldü.
KIM VURDU?
rülmesi olaYJm !Öyle anl.llI:
Öle y.nd.n, 26.3.1988 günü meydaSalallP'al ......
c&ll& MaJat~ .' .~Sut1I." .11.M aaraIanyda. Kii- "DI ~.JlaIUQOn:yap1lan TCIIIli.lQk.
lamada ve Cumhuriyet SavcdliJ'nca veri~~:J1I~lda
1.5.'I,~~v.iIIde,YIUI.
, yüa d.alda biz 4 korucu bekle"yorduk,
'jen -de1iIf'i11hsatllldä1telfiä Öiçilfiil.1/'"
cIea ÇîktItû'illftIiRl'yi IR:" ~ ~Blr'ç~k -,ëicÏ('i1Öyè 'Iki ~:;
telÖrill
m güvenlik güçleriyle çlkan çall$m.da öl.
Il. 50 pl ÖIlCe Aday.......
aelm1t, ~:
aeldillni lÖyledi. H.nal evde old.lulu
düjü belinilirken, köy koruculanmn da,
dIsIae eIIIise yaptIrnuf, SoIn öIdlIriiIdiiiü
iijmdlk, Pa .. kurduk evla etnl.nda.
kiydea M.bmul Akblll. evlle yemete
kanalakll. Ben ve HlIOri Anlu evID yi' . "Blzimle çat ..... çlkll. Kea.a') biz
d.~et elll". Eve a1d1ncepu .. y. dülÜr.
kanllad., Nevzal Çelik ve Hu.a Polat I 6ldürdük" derneleri dikkat çekiyor.
Adlyaman Il Jandarma Komulam da.
lInIIer, bac.du klÇlI'YI Çabtllii IIbr.
qapda PUIUkurduk. Evdea pkblu, kl'
"Kean Özçak1a.k .db lelÖrist. j.nd.r.
I. b.c.kl.nnl kesmltler, ceaedlae büll.
ranbk\J Idm oIduklanll blIemiyoruz \Cma
m.yl. pkn ç.ll1m.da vurular.k ö1dü.
lin bac.klanada .Ibr (ziert IÖrälecekllr,
sllablln ve Ilrt çutal." v.hIa, I;riirill
rä1mültür" dedi. Ancak çall$mada janSoan d. dalan pk.np Ilrlllltl.r. OJ.
oldukl.nl' .nlldak. Our çeklik. Durul'
darma öldürdüyse, köy korueulanna nelum ödül p.rua içln öldüräldü. SorumCI Ilk .bl' ben y.pllm, bir prjör bopIt.
den 1.6 milyon lira ödül verildigi sorusu
lulu bunun besabll' vennelldir. $lki)'el'
11m. Sonn dlierieri de .tq eUiler. Oa.
yamlsll kaliyor.
çiyim. KÖ)dekiler oI'Yllörmüller .ml,
Iana 'Iel edip etmediklerini bilemlyorum.
Kel .. OzçakIlÜ'1D babasl Kamber
Özç.kmü, konu ile ilgili ollllk bilgi ve.
rirken, oiIunun köy koreulan IanflDdan
pusuya dÜ$ürülerek, ödül kar,.hit öldü.
rüldüi1Ïnü iJerisiirdü. Keaaa ÖIlÇÙlllak~
ID doiullan kolunun çolak oldujunu ve
silah kuUanamadJit lçin de askere abnma.
dJitm iddi. eden Kaliber Özçaklllak, oj.
lunun d.h. önce de polislerce .öza)lIn.
Ihndljlru, giinlerce i,kence yaplldJjull öne
sürerek, $Öyle konu$tu:
"lJIœ-dea ydu ojull poIIderia eJ..
IeriideR kaçll, Eve aeJdI. Bel de kual'
daa klÇllllu dlye ojIl.a CI.lllriyet
Tercüman
IIIJI~..
~~~~
PKK VE 1988 YAZI•••
'nin 10zbebeli SIYIR Mebmed All BI.
TRT nid, "BOlle halklRl henüz ne guvenlik
kuvvetleri. ne de PKK lwanabildi. Amma. 1988 yazlRda PKK kazanabillr" diyerek. 1988 yazaRln PKK
için bir bUyUk Omit kaynal1 oklulunu Ideta sevinçle
belini)'Ordu. Bununla da kahm)'Or 10venlik kuv\'Ct.
ierimizin fu1iyelini ve e,klyaYllenkii hareketlerini
"insan IYI" diye Dlteli)'Or YC "Bu i$ bOY.lehillediie.
mez, lerçekçl obilak prektir"
buyuru)'Ordu ...
TRT'nin 10zbebell SIYtn Birand'IR teklif euili
çlre ise net ve bulnl ••• TC Devleti, ÇO(:uk lwabl
Abdullnh Ocain. Ile bir mUlya oturu'p onun tek.
Iinerini kabul edlp anlqmlb
idi ... Hltta SaYIR Birand bu neticeyl temln etmek için, çocuk lwabl Abdulllh Ö<:aIan'tn IDlne kadlr aitmeyi loze aim .. ve
onun huta OalalUarayh
oldulu Ilbl muumlne
$eyitri yazarak, tier onunla ,OrO$Olmezse l,in 10nunun, yan! bu 198I'In, Iyl lelmeyeçellni
ve
4.8.88
PKK'mn, i$i bUyOteceti ve devlet acIamlannl bile
saldmlar düzenleyeceli
tehdit dolu mesajlm dl
i1elmi,ti ..
Alnmaz bir bakuna terOr undIr. Her ICY mOm.
kUndUr. Amma, terOre teslim olmak bir devlet için
mOmkOn deIiJdir. Çoc:uk kasablyill bir muaya oturan devlet artlk devlet delildir diyebilininiz. ..
e i,te 1988 yazaDln en lleak IY1da bilti. SUradl
iki, bllemediniz Oç IY daha var PKK'Dln kendiline kampanya mevsimI olarak seçtiIi Il1lIIerden ...
Belki yine baD aeyIer yapabilir. AnImI, buatlne ka.
dir olanllr manzarlDln
çok deli,tlilni
YC anlk
PKK'Dln IOlulunun kelilmeye ba$ladllJDI lOiter.
mektedir ...
Bir defl akisl aibi bir kOye airiP ylnni Oluz ki,i,
dedeler, bebeler dahlI, OldOrQP tek bir kayip venneden klçmlk libl hadiseler artJk bitmillort1nO)'Or.
Ikindll anlk elkls! albi asker. polil ne buluna
OldQrQp, klyap venneclen kaçmlk da )'Ok anlk...
Bazen bel. on ki,1 OldOrOp, bir kili fll.n kayap
\'crmek de )'Ok anlk ... Vine eskill libl .. II tellim
olmlmak dl )'Ok ... 1\ ne Vir?
$Imdl, dun ".,lelDe" ,Irlfemeden easelelmelt
VIr ... (Diyarblklr'da
59 kt,I).
'
.
, Çltlfl1llya alrince elkisi aibi kolay kaçmlk )'Ok..,
{Mlrdln'de
9 ki,I), ê10 vermek ,VIr.
Hele tU Ion 10nierde sekizer. onlr 010 vermek
V
.var... Nisbetlerde deli$me var. Elklden blr 6Iüp,-bn"
öldünnek vania. timdl. 01 61üp blr 61dünnek.
Eskiden leslim olmak )'Oktu; ,imdi teslill}'olmalar bqladl...
"
Ve teslim olanlann verdili hlberler neticesinde,
ba$ka PKK'C1lar. silAhlanyla, roketleriyle enseleni.
yorlar.
vvelki gUn 011UrUIen on PKK'cl için yine
TRT'nin lozbebeli
SIYIR Birand, "Insan aVI.
dir bu" diyebilir. Veya PKK'callnn
kaaleuikleri
m.sum çocuklan. kadmlan ve ihtiyarlln insan ve
'u vah$eti IV saymayabilir ... Amana. 'u ana kacIar Sa.
YIR Birlnd '10 tahmin buyurdulu,
IOnra nlkleuili
Ihtlmaller lerçeklqmemil
bulunmlktlcbr.
Billkls
TUrk 10vcnlik kUYYetlerl bOyOk bir fedlklrbkll
lçe.
riden ve dl$ll'Idln deltekli bu bOyOk Ihlnet $ebe.
keline, dnayet makinesine kar$1 TOrk Vltandqmm.
ClßJDI, TUrk devletinln aerefini korumaktadar ... Hem
:le bOyOk bir bqarlyla ...
Bunun ne kldar bOyOk bir bqln oldulunu ln.
Ilmlk için RUlya'Dln 10neydoludiki
TOrk ukeri.
llin "Rus hududuaa kaycbnllbUlr" olanasl sebebiyle
bOIleden çekilmesini isteyi,lnde 10rO)'Or ve Inbyo..
ruz ki, PKK Umidinl limdi SIYIR Birlnd'IR yalll ••
nnl delll ve flklt RUI hOkOmetinin lilAhllzllnml
10rU$melerindekl
ba,lfIIlRa
blllimii
bulun.
mlk\adlr.
E
•
Tercüman
5.8.88
Kogu~larda hâkimiyet
kurmak istiyorlar
Cezaevlerinde
PKK belâsl
Slnlrlmlzda
kanll
111"_1 St;Pt:T
J.
ZMIN. (T~rtümanl. Diyarbakir, Bartln 1IC(iOne,dotu:
da~i cel.aC\'lcrinden Elle iIIerinc aOnderiten PKK mililanlallllln, Eae'deki cezaevlerinin huzurlann.
".(lrd'i1
öne ,urüldO. Cezacvlerinde hiklmiyct satlamak i5lC)'CR
PK K mililanlannlR,
Dcv.SoI ile i$birliti )lapllllian da iddia la, ara .. nda.
.
Sizan haberlere gOre çotunlutu
id.m mahkümu olan
PKK'" lerörisller, gOnderildikleri E~ iIIcrindeki «zacvIcrini häkimiyelleri aillna alm.k .m.c.yta
kendilcri .ibi
~an" bir öllOI olan Dcv-Sol île i$birlitinc aircrclt. hld.kIan cel.aC\'lerinde diter mahkümlan .. 1tkc1lCC ).. p .... 1IC
ba,kl kurma" ... mi)'Ic" !tendi san.nna
çckmc:!t i5li)'Orla,. El!c'deki çt$Ïlli cczacvlcril\Clt' bulu!lln ''C sa)'.lan 4Q'IR
u/o,inde olan PK K mililanl.n, <':Clacvlcri Genel MOdOr.
lutio'nün emri ilc Ç.nakk.le
Cezacvl'nde 10plaRl)'Or.
lIu ~onuda isminin aelUanml"RI
iSiemeyen bir yel k iIi, )unl.II )öyledi:
"(;ÜM)~U
illcrindcn .«e IllcrInc Itöadrrilctl PKK mi.
'Iilanlan, bÜlü. ttratYltrindc 1Il"1nü~
loQdi cllcrinc 1tC.
çirm~" .~ ""zuhlbl 01_" btlyorl.r, BllliC~pIc de ke....
di"'rin~ ~n )1Ik,. bulclu"l.. IkY.SoIIlc /tblrlltl yap.)or.
lar, J)itn soIltrllplar, ).. 1Ii TKP.TIJKP, IJr¥-Vul. H.I ....
Kurlu'_, TIKKO Itibl ÖIJlÜI Ü)-rIm de bwoIal'l"'llI cq>he ."" ... 1ICœtlICYlcrindc drYamh lllazulliUJl." (1"')"01', ~
.~I niüdürtütiln ~lIIrlllc
~m.
A)'d•• 1IC ditcr iII~~"i
l'KK militanl.n
Ç........ Ic.y~ _kctlill) ...
r." _
Hüriyet
köylerimizden de rahalhkla
izleniyor.
Kuzey Irak'ta
korsan
yaym yapan I... k Kürdistan Demok ... tlk P.rtlsl'nin Sesl Radyosu. dün 18bah zafer ma ....arl arumda
yapt'II yaymda tüm Kürt
gruplarlRl Irak'a karp savats çallrdl. Radyo, çarpunba
günkü çatlflTlAlarda ~rge kaYlplarJ konusunda 8ÇIklama vapmaol. - Ancak, 1:l3
Irak 'askerinin öldürüldütünü. 40 I... k ukeri Ile milisin nir ahndlllRl ÖReaürdü.
Irak hükürnet kuvvetlerinin ülkenin kuzeydotusunda çarpunba günü girittikleri
.ni harekattan kaçan 100 k•.
dar Irakh, ç.l18mba akf8IIII
Türklye-Irak
Slnllml oh.turan HlICIbey Suyu"in:J' ge.
reit SamanhKbyü'ndekl
Ckolumuza
~mdl" K••
rakol y.klRlRdakl Hact.bey
V.diai'ncle denetim albnda
tutulan lrakhl.r'm çolunlu.
lunu kadm ve çocuklarm
olutturdulu belirtildi. Kara.
kolumuza allInan Omer
Rahman adh Dir Irakh. çarearnba .ünü $emelinll Sa'''k
Oe.II'nda ted.vi edildi.
çatlfma
lran'IR .t.etkesi k.bul k.ranndan yararlanan Irak,
Ulkenin kuzey keiiminde yeni
bir cephe açarak Irak Kür.
distan Demok ... t1k PartI.
Il'ne karp lemizlik harekaLIR. giritLi. HükümeL kuvVeLleriyleayrl"kçl güçler aralind. meydana gelen IÎddetli
tatlflTlalar çal18mba lünü
I.JeyUor, Geliylres ve Des.
tabezarglr
mmLlkal.rmda
devam eLt.i. dün sabah da
lIR1rlmlza üç kiiomeLre uzak'ltktaki $Iro mevkiinde yolunlllftJ,
. Havadan helikopter, karad.n da bölgenin arazi :tapI'
llna uygun Zlrhh .raçl.rlR
deaLeti altlRd. ilerleyen Irak
kuvvetleri, bu arada uzun
menziUitoplarlà d. bölgedeki
yükaek tepeleri yotun top
.Latine tutu)'Or, Top mermiletinin ablcblt tepelerde mey ..
dans .. Jen patlarnalar, 111\11'
.
DiYARBAKIR CEZAEVI
Tutuklu yaklnlan:
"Olay bir provokasyondu"
iki Iuluklu
yakmI, bayram ~
ziyaretclere mlntd.
etmesiyle ~.
OIaylar, bayramIn ikilci günü jandarmatw1 kadIn
Ardmdan joplama. 71 ziyarelçi luluttandt.
D
cezaevinde estel aOnlere dOnmek",
Tutuklu Mehmet $eIler'ln annesl Sa.
Ilha $ener de aym ,GrUIU payl8$lyor.
30
7.8.88
1IÙIlllaI.
iyarbaklf Belediye eski 88$kam Mehdi Zana, savunmasml KUrtçe yaptlll için mabkemeye çlkanlrruyordu,
Bu
durum, kamuoyunda yarattJl1 tepki nedeniyle belki bic sorundu ama, artlk ço..
zUlmU$ saYlbr. ÇUnkU eski Belediye
B8$kam $Uanda Eski$Chir'de, Zana gibi 7 ki$i daba Eski$Chir ve Bursa'ya
1l0nderildi, Gerekçe bayramtn ikinci lUI\Ucezaevinde çlkan olaylar. Bu arada,
aralannda Mehdi Zana'iun qi Leyla
Zana~nm da bulundulu
lOS ziyaretçi
1l0zalttna abndl, Bunlarm da 7I'i daba
sonra tutuklanch, Diyarbaktr Cezaevi'ndeki tutuklu ve mabkOmlartn bir hOIumu, sur,Unieri protesta için açbk
grevi b8$latu,
Diyarbakir Cezaevi'nde tutuklu buIunan Mahmut $ahiri'in annesi Rahime
~in
olaylan 2000', DoII1l"" anlat.
u: "Olay bic provokuyoadu,
MahItOm
aileleri olarak çocuklarumza lyi deattk
verdik, Cezaevinde durum blr parça
duzelmi$ti. Amaçlan bIzI ylldtnnak ve
Rahime
ce rahat
anIad1k"
a)'U'dtlar.
kadlRlarl
2000'e Dogru
~n
de "Cezaevine aidin.
,Orlll yapùrmayacaklanm
diyor. "1Cachn1arla erkekleri
Erkekleri dtlUda blrakttlar,
lçeri a1dtlar, Erkekler dllU-
da, biz içerde Ollen saat bir buçula ka.
dar bekledik. Jandarmalar
onceden
h8Zlrlanml$, Kadtnlara sarklRultk etmeye ba$ladtlar. Bizler de mUdahaie et.
tik.
"Cezaevinin
kar$1slRda bir in$8at
var. Erkekler, lç avluda ne oldulunu
Olrenmek için Inpata Ç1kmttlar. Jandamwun.
ltadtnlara sarklntJbk yaptl11m ,GrmOJler .. KadlRlar dtl8rt diye
slopl! atmaya batJadtlar".
Rahime ~
ve SalIba $ener'in be.
JirttiIine aGre, erkelderin çalnSlna uyan
kadmlar
dl$8n çlkmaya
yOnelince
"copIaYIR" emri verilmi$. Bu beklenmedik saldtn kar$1slRda tutuklu yakIR'
tim da kendilerini korumak içln t8$lara
sanlnuJ. "Önce kum torba1artmn arka.
SIRdan bir çaVU$atq etti. Sonra da po.
lisier ba$ladt" dedllki tut\lklu annesi.
Çevlk kuvvet de olaya kartllRC8 kenUe
tutuklu aileleri aVI batlauldt.
Ylne de olaYl tezalhlayanlar,
Ilk ,un,
umduklarlm bularnarnl$Iar, Sadece 10
kadar tutuklu yaklRl ,OzaltJna alInabII.
mi$.
Asti polis terOrU ise erteslaun: Zi.
yaretçiler,
cezaevine aiden yollarda
barikat kuran çevik kuvvetle karltl8l1'
yorlar. Ararnalar, operuyonlar
IOnucunda lOS tutuklu yakw ,ozaltlRa
altmyor. 06revlller,
kim olduklanna
bile bakmakS1Zlo Mardin plakab araba.
Ian içindekllerle birlikte yakabyor,
2000', Dolru muhabiri Ile 'Ankara'.
da ,OrU$eß SHP Parti Meclisi üyesi,
Turaut AtalaY,lte~lm'leri
sOyle ilnlatU:
"Polis kim OnUne ,eliri~ rastgele
gOzaltlRa aIlßI$tl. Mardin 47 AU 46S
plakab minibüse d koy'du, ~fbrlinU ve
lçinde bulunan Uç y8$mdaki blr 'çocu.
lu annesiyle blrlikte ,Ozaltlna aldtlar,
BUtOn ulr8$lanmlza kar$ln btrakmadllar. "
Atalay'tn belirttiline ,Ore, SHP Ge.
nel Merkezi'~nOlalanUstU
BOille Va.
IIsi Hayri
KozakçlOllu
l'a da
yardlmctlanyla
aOrU$me talebi yarlm
kaltyor. Atalay, Diyarbakir SHP Mil.
letvekili Salih SUmer ve ANAP Milletvekill
Nurettln
Dilek
sa"clyla
,OrU$ebiliyorlar,
Olayb Ilk iki ,Unden sonra normale
dOnen ,OrOtler slraslRda, daha fazla tutuklu yakmuu ,OzaltlDa a1mak için l'alun blr "tqhis"
faaliyeti sUrdUrUldU.
Tur,ut Atalay konuyu 1 AJustos'ta
top1anan SHP Pani Meclisi toplantls1ß'
da aUndeme ,etirdi. Cezaevi yOnetinii
bakkmda soru$lurma aÇ1lmaslßl isteyen
Atalay, olay sonraslRda tutuklu ve
mahkOmlarm b8$ka cezaevlerine sUrtil.
meslni kmadl,
•
•
KAWA
Yeni bir olu,uma dogru
Konferansm gündem maddeleri: Geçmi~in ele~irisi, bölünmeler, örgütlenme, Kürdistan'm ekonomik ve
sosyallahlili, dünya çapmdaki safl~malar".
T
Orkiye'de KawaCllar olarak bilinen ve 12 EylOI oneesinde
Uçe ayrdml$ alan grup MartNisan 1988 taribinde yurtdl$m-
da gerçekle$tirdili "Birlik Konfer8ßS1"
mn ardmdan KOrdistan Proletarya BirIili 'nin (Vetiya Ploletarya ye KOrdistan) kuruldulunu aÇlkladl. Birlilin, dolaYlSlyla Kawa'nm merkez yaym orgami$levinigorccekAla
Yekitidergisinin
ilk,saYlsmda Birlik Konferansma geniI
yer verildi.
Adml efsanevi bir KUrt halk kahramamndan alan Kawa hareketi, 1976 YIhnda Sovyeller Birlili'nin dUnya çapmdaki faaliyetlerini elC$tirerek, sosyalemperyalist olarak nitelendiren bir grup
tarafmdan kurulmu$tu, Özellikle 00lu bölgesinde faaliyet gosteren Kawa
hareketi 1977 Ylhna gelindilinde, Mao'
Zedung'u ve Oç DOnya Teorisini savunarak Dengè Kawa adml alanlarla,
blinu reddedenler olarak bölünmO$tO.
Reddedenler temel siyaset olarak Arnavulluk Emek Partisi'nin çizgisini savunuyorlardl, Daha sonra bu grupta da
1979'un sonlannda bir aynhk meydana gelmi$tL
Ala Yeki/i dergisi geçmi$teki bu bolunmelere de~inerek, teorik ve OrgOtsel
planda ortaya çlkan zaaflann kaynallm
Kawa hareketinin "dolru
MarksistLeninist OrgUt ncrmlanna uygun olarak kurulmaml$" olmasmda gOrüyor.
Harekclle ya$3nan safla$ma ve bol Onmeierin uzun süre giderilememesi de,
"yogun ideolojik, teorik, orgUtsel ve siyasi krizin varoldugu 0 gOnkO TUrkiye
kO$ullanmn dogrudan etkisine baglamYOL Konferansta geçmi$i çok yönlO ve
kapsamh a$mamn gerekliligi tespit ediIiyor ve ele$tiri-özele$tiri olmakslZln
eylemine uygun bir devrimeiler O~gütO
yaraulamayaeagl görU$Ü savunuluyor.
Ala Yeki/i, geçmi$in ele$tirisiyle inkârClhk arasmda büyilk fark oldugllnu belirlerek, temel nitclik ve geleneklerin
leddedilmemesi gerektigini sÖylUYOL
"SINIF ÖROÜTÜ"
Konfcransm lartl~ma noktalartndan
bn i Je orgllt sorunll, Konferans somasl
ol1l51urllian birligin bir Ust a~alllasl ola,
lak örgillscl birlik hedeflcniyoL ÖrgOIlln nilcligi olarak. 1I111saikurtlllu~ vc
"llIf illllcadclcsi sorllnlannl cö/cbile-
,..---------------------------.,
ala ~
110 KllRHISI.\NEKî
'.,
',o"'"
S...RIIIXWE
AZAD
I)I'MOKRATIK
~
,'"
~
""',o""
IJA(;Jji.1SIZ Bj~I_,~ö~IK I>EMOKRÀÙK
""
KURI>ISTAN
1<.:iN
.c..A~.A
BAREKETiNiN BiRLiK
KONFERANSI YAPILDI
't,-"',,,;
,,1d,-::,,,,
"l'nk'."
't."I.""h/.I
(JIn.II
\".11"'.'.1
11t1/1I1I1,'"
l\.'\ \\ \
1"::"'., "'.' -'.II, a".1:,',/,m ""/111,/"" k ,d.""
""k'~"h'I..I/.":1U
UIU .. tll
.... \kl",
,I".!!"";,,,
(;,11.\,.1./.'''111"1"","111,,,
"iM"" I .'.H
../11111111..I,'/.J.III•• '.u,,:tlnll
HllH,'IU/
KAWA'N/N MERKEZ YAY/N ORGANI ALA YEKtrrNIN
ILK SAY/SI.
eek, dolru siyasetler Uretebilecek yetenist Ulkelerde proletarya ile burjuvazi
nekte olmasmm alti çiziliyor. Ala Yearasmdaki çeli$ki, ezilen halklar ile
kiti "KUrdistan için gerekli SIradan bir
emperyalizm arasmdaki diler çeli$ki,
orgOt delil, slmf OrgUtOdOr" diyerek,
Ote yandan ernperyalist devletlerin kenfaaliyetinin merkezine geçmi$tekinden
di aralarmdaki çeli$kiler ve sosyalizm
farkh olarak i$çi slmflm ve sosyalizmin
ile kapitalizm arasmdaki temel çeli$ltikurulu$unu ternel alan bir partinin ge1er... "
reklililini yerle$tiriyor. Dalu bölgesiOrtadolu'da
Sovyetler'in statUkoyu
nin sosyal, ekonomik ve slmfsal yaplsavunmasma, buna kar$m ABO ve Ball
SIDID tahlilinin de yaplldll1 konferansdevletlerinin
Filistin ve KUrdistan"a
ta, bölgede $ehirle$menin ve tanm i$O~lik
verilmesi yonUnde siyasetler izçili~inin hlzla artttli ve bu bölgelerde
ledlli,
bu siyasetlerin
de "kar$1
hareketlerin, slmfsal bir nitelik kazandevrimci" olarak delerlendirildili
konmaslDa yol açull vurgulandJ. Ala. Ye- -(feransta Türkiye, uan, Irak ve Suriye'kiti, çah$ma tarzlDlD "ba$hea içerili' ~ deki sol gUçlerin konumlan da larUinin kitlelerin bilincinin geli$tirilmesima konusu oldu. Adl geçen Ulkelerde
ne yönelik olmaslDl savunuyor. "Pargerçek anlamda komUnist partilerin 01lizan sava$l" aneak bOyle bir çah$mamadJ~1 ve gelÎ$mekte olan devrimci gUçmn sonunda uygulanabilir, deniliyor.
lerin ise ideolojik ve siyasi krizlerini
"SOVYET VE ÇIN
a$amadlklanna de~inilerek "olabilecek
REVIZYONIZMI"
olumlu geli$meleri destekleme" karan
Uluslararasl durum ve dUnya üzerinahmyor.
deki safla$malann tahlih konferansm
Uluslararasl KomUnist Hareket'e
bir ba$ka gOndem maddesini olu~tllrdu.
(UKH) ili$kin fikirlerin df yer aldl~1
Kapitalizmden kaynaklanan çeli$meleAla Yekiti'de hareketin örgOtsUzlü~Onrin uzla~maz niteli~ini korudugu; bu çeden ve da~lDlkh~lDdatl sö~ edilerek,
li~melerin yumu$3dl~1 tespilinin yanh~
Sovyet modern revizyonizmine, Eurooldugu; aksine gUn geçlikçe keskinle~komUnizme. Troçkizme ve Çin r~vizyotigi savunuldu, Bundan harekctle Ala
nizmine lavlr ahnaeak bir UKH 'ya
Yekiti çeli$meleri ~u ~ekilde formüle
omuz vcrilerek, onun bir parçasl oluediyor: "Bir yandan kapitalist. rcvizyonaeagl öelirtiliyor. i:-'
'
• iKIBINE DO~RU • 7 A~USTOS 1988
Milliyet
8.8.88
Kürtler klskacta
• DIYARBAKIR, (Mil-HA)
RA1C."an SlVlqlIIIII ~
mesi ve œphelerin dara!.
bImaya ~
iizerine,
htr iki ülke de adetà'Jizli ve sessiz bir ittifak içerisinde, silahll
L..!.J
fJ1
Kürt gruplanna klJll hmÜla
ai-
rilfiler.
Irak, hütümet kuwetleri ülke-
•
.
bir stJrpH• .eyJl1 rejimi, Kürt JCUplanna "Snalll
1Nrak" ü1timatomunu verioce,
tran'm JÜneybatwDda da~.
malar ba$lacb. Bu kez Iran OrDm aiJp lran'a kaçmaya baJlacb- dusu ve Devrim MuhafJzJan silahJar. ADcak, S8VIf boyunca lran'm Iamu PepIlCI'FIere çevircbler, Oftsaßannda yer alan, Ink'a kal11 Ian Se1dikleri Kuzey Ink yönüne
I8VIf8D Barzani. Talabllli Pqitmeye b8Jladllar.
Irak hükümet kuwetlerl ülkenln kUZeybOIOmOnde ve SIn,r1anmlzln yaklnlarlndakl Barzanl, Talabani pesmergelerJ'ne kalll harekete geçerken,
Iran blrllklerl de KOrfez 5aVa$lndakendl saflarlnda ver alan KÜrtlere kal'$l saldlrlva ba,ladl
nin kuzey böJümünde ve slnlrlanmll yaklnlannda
BananiTalablni PqmerpIerine kaqJ 111cbnya JCÇince, Kürt I"Ipian SI-
meqeleri, burada
rizIe kaqdqttlar.
talSJZ
.
,Tercüman
9.8.88
40 rnilitqn yakalandl
PKK'ya Ege
operasyonu
Güneydogu'da,darbe ustüne darbe yiyen $er örgütunün Ball 'ya'
Slçrama çabalan önlendi. Gözaltma alman 40 militanla birlikte
ö,-güteait önemli dokümanlar da
eIe geçirildi '
ZMIR, (Tercüman)- Gü- Tunce.. Il Uzd Idaresi'ne ait
darbe USIOne Mesick Bahçc SOlOreIme Çirllili ile Tavuk Orelme Çifllili~
darbe yiyen PKK'mn Ball'ya ne gelen yakl~lk 12 PKK mislçrama hevesi Izmir polisinin licam,çiftliklerde gOrcvli3 bekçahsmalan sonucu kursalm- çiyi ctkisiz hale g,:Iirdi.Milicanda kaldl. Izmir ve ilçelerinde Iar daha sonra çiftlikle bulunan
polisin dOzenledili seri ope- 1400eavukvc 6 dana ile birtikle
rasyonlarda 40 PK K mililam. kUmesvc ahlrlan al~ vcrerek
yakalanarak gOzallina ahndl. yaklI. Çiftlikleri yakllkean sonEdinilen bilgiye gOre Go- ra olay ycrinden hlzla uzaklaneydolu'da
klskaca ahnan san militanlann aranmasI için
PKK'nm eylem bOlgési ola- güvcnlik güçleri earafmdan çevrak Ball'YI seçlilini lesbil 'rede bastalltan operasyonla{m'
eden Izmir po6si, sehrin GOI- sUrdürUldUIUbildirildi. ' •
lepe, Çimentepe ve _Çilli
,Gaziantep'in Oluzeli ilçesi
semlleriyle b~la fakülte ve ,smtrlnda, Suriye'den TUrkiye~
yüksek okullann bvlundulu
yc kaealêoiarak gcçmek lsiëYêii
Bornova olmak üzere baZi i1- kaeakçl vera lerOnsliene gu""nçelerinde bir dizi operasyon I~kkuvVClleriarasl~da çlkan ~idüzenledi. Operasyonlar so- I~hh çatls~ada.. blr onbaSI senucunda 40 PKK'cl yàkala. hu old~, blr .er.lse yaralandl:
narak gOzaltma ahndl.
,...
Ed',mlen bllgJye gore~,~~zl'I '
anlcl! m Oluzdl'nm Tllkller
,B.u ara d a, gOla lt~na,a m~n kOyo civanndaki
Suriyemlhlanlann ev ve ISyÇ1feny- TOrkiye smtrlndan dOn saba. le üze~leri~~e,YaPllan ~~ma- ha kars. y~rda ka',ak olarak
da çesuh sllah, örgüle all do- girmek iSleyenbes kaçakçl ve.
kümanlar elegcçirildi. Sorus- ya leröriSlleriegOvenlikkuvvellurma ve operasyonlann de: Ieri arasmda silâhh ,al'sma ,.k.
yam ellili ölrenildi.
Il. Çalllma sonunda piyade on.
Bu arada, yasadlSIPKK ~i- bas~Birol Do~an olay y,erinde
lieanlari, Tunceli'de Il Özellda. seh~1olurken, er Adem Sankare MUdUrlUIU'ne ail bir SUI
Ise allr yaral~ndl.
Urelme çifllili ile lavuk Urelme
Karanhklan ISilfadecden ka.
çifllij!ini yakù.
,ak,1 veyalerOr"ller, lekrar SuEdinilen bilgiye gOre. Once- "ye'ye ka,lllar. Olay Ozerine
ki gece saat 01.00 Slralannda bölged. genis çaph bir opera,,
.. ,,"
.' _
' yona baslandljil beliqiltli.
..
o
J neydolu'da
'8
Milliyet
9.8.88
-.rnak'ta .
, - k rd
-I-k-I k-1$.'1"açll,
IS
PKK
,',
,
~IRNAK. (MIL-HA)'
IIlRT'in
~llDak iIçesindeiD genç, PK!{ militanlan tarafmelan kaçmldI,
Edinilen bilgiyegöre, iIçeyebaih GÜßeyce köyü Kurdele
mezrasmda bayvanlanna ~hk al. toplamak için ormana giden
Siileyman CotkUD (I S) iIe Edip Çoker (20) .admdaki gençler,
yoldl: ~
sa)'llan tespit ediJemeyen bir grop PK!{ militanJ tarafmdan kaçtnldI.
yetkililer, PK!{ militanlan tarafmelan kaçtnlan iD vatanda~m bulunmasl için yörede arama ve operasyon!ara b~ladIg.D1
bildirdiler.
Tercüman
Güneydogu'da ma la
hummasi salgln!
IYARBAKIR, (Tercü-
D man)- Sicaklann artmasl i1ebirlikle Güneydo.
lu Anadolu'da salgm has.
lahklar da kol gezmeye
basladl. Bu arada, özcllikle
MalIa humma."riiri yayglll
sekilde görüldiigli by.
dedildi.
'
Türk Tabipler,Birli~i Di.
yarbaklr ~ube ßaskam Dr.
A_-.elam Yüksel. bölgcdc
hijyenik ~arilann YClc"iz,
olmaSl dolaYISI)'la')'a/, ay.
lannda bulSSlcl haslahkla'In daha da arlll~IRI soy-
Hüriyet
9.8.88
ledi. BulaSlcl haslahklar
arasmda lifo, ball"ak cn.
fcksiyonlan,
sanllk \'c
Malta humma"R1n ilk SI,
ralan atdlllßl kaydcdcn
Yilksel, "!;ju anda bölKcde,
öullikle Malta hummaS!
salKin halde. Yüksek al~.
lerleme ve malsal a~nlan
ile orlaya ç.kan h"lah~a,
kaynalllml~ sül, lau peynir Kibi Klda maddeleri sebcp olu)or. BölKt halk.nm
bll!jbclaSi n ledavisi halli
pahab olan Malta hummaS! ile mücadelc iein, ••nce'
haslÎl ha)'wnlann imha
cdilmtsi Ktrekir. Aksi halde haslah~ln ününe KCCmek mümkün de~ildir"
dedi.
lrak'tan'
10.8.88
kaçan
kaçana, _
Dery.asor" ml,nlik.a.japl)da
liim 'iidde~i~'ledèvâlTl'ediyor.,
Taranarm kayipla" konu.
sunda benü. kesin bilgi alma.
madl.
" Bagdat • Hadyosu. ülk~nin°kl!îeydo~uAlInda II.ll\gün
iinee ba~lal\lan barekâMa ilgi.
Ii suskunlugunu sürdürürken.
böl~erl" knn;an yaym yapan
Irak Kürdislan Demokratik
M. Veysl GÖZ
'SEMOtNLt,
(iiakkâri)
(hha)- lrak'm, ülkenin
klazes,;nin rejim aleybla" ay"hkç. güçlerden t.emizlenmesi
için alll gün önce bq1atttll
lemi.lik harekâlJ, Iaranar
arasInda :yer yer çl\rp~alarla devam ediyor. kak birlik-.
lerinin' ayrtlikçl güçlere kargi'
aklr silahlar ,kullandlkl çar.:
plSffiabölgesinde, änceki ,g(ln
de çokunluku kadm ve çocuk
olan 150 kadar Irakh, sinir:j
daki karakolls"mlZ8 8lkmd{
Irak hükümet kuvvetle.
rinin. bölgedeki 5'inci 'Ordu'.
riun havadan 've karaelan
desleki'
alllnda,
rejim
aleyhlarl Barzani yanhs! ay..
rthkçl güçlere ka~! baslattlk'
harekât, Dest.ebera2i{jr ve"
.
32
ParlÎsj'nÎn
Sesi HAcivosu.
ZA-
fer mar:;la" çalarak' kendine
ha~h ku\'velierin
yüio;ek
tutm8~:a
mnralini"
c:alt~lyor.
Had\'() dün sabab verdi~i ba,
herd;'. Deryasor mmllkasm<
na oC'\"arn
l'(lt'n
çarpl~1Ular.
. da en az 2(){)Irak askerinin
cildiirlildli~ü, ço~unlugu su.
ha\' 42 Irak nskerinin de esir
abn(h~l\lI dU\'urdu, Rad\'o.
Irak'lIl bcil~NI,' kimyasnl'si.,
lah kulland\~I", dn iddin elli.
<,:arpl~malnrdan
kaçan
hir grup lrakh, iinreki glin
Türkiye-Irnk. SIIHr\'m "Ill:;'
luran Haclbey ~,u~'u'nu lItCçrrek Ccman, Gcli~en \'l'
n ....
I:~......"'
1.;'.1" ..:..• 1. 1.:
•
Milliyet
12.8.88
Irak birliklerinden
'intikam operasyonu'
I.t~::.l.t. :~rt
~ ..
~kklrl.
Milliyet
16.8.88
1 erimiz $ehit oldu
Z
Kürtler ....~':,-:-:t~i PKK'dan
2
saldlrl
Türkiye'ye SJinnyor
I I
4
'Ate$kesten sonra Irak ordusunun kuzeyde
Kürt ayrlllkç.lara kar$1askerl harekete ba$lamas" TOrk s'nlnndakl sizmalan artlrd.
•
ANKARA, ÖZEL
RAN ile Irak araslDda atqkcs karanndan soora Irak ordu!unun ültenin kuzeyind~ aYTÙlkÇl
Kün ~~~
~önclik geni$ bir &Sierl harekata b~lamasl. Turkiye ~ GUDeydogu !IDlrlan ve bC:>ISedeki
iIIerin süvenliii IÇlSmdanyeDlsoruolar
yaral:yol.
. ..
.
Irak hui.iImetinin Iran wafiDda serbcst kalan asken blrliklenDI kuuyde iran 'Ia qbirliii yapan ICünseriUaJan ~ri~
yür~lmesi,
bu aynlJkçl!ann Türk !Imrlanndan slZIDalannayem bu onam oluJ!Urdu.
Iran'dan destek sören Kiln BUiIlaIano Iidai.~.~,~ceki gün 30 biDdenfazla askerden ~hqan Irak birliklcriDlDErbi! yore!indeki Kiln mevzilerioesaldud18lß11Ç1k1amqb.Bu koaudaii haberleri doirulayan DlJiJleri SÖZCÜSÜ lui "hl, ".bai, .... 1It
kadar bu Az.. a1ar käçäk anplar •• de "',or YI UçuIar nrkiye'lIt kalma ya da
maayla pIIII,or . .üua 1II&Ier,
bualana teri döadikltrial, yertepa _
I~II
gosleriyor" dedi.
.
lIerde Irak ordu!unun Kün aynWcÇllarakllli çok daba 1eD1J
,'e etk,n bir harekâtl gerçeklqtirmesi halinde Tiittiye'niII SlIWl kapamasmm !OZkonu!u olup olmad1i1sorusunu, "W like _Ida
böyle bir duru.. Haiz .'.deme lfImIt dellI, ~ ~".diye
yamllayan Batu, Türkiye ile Irak aras~da bu llbi,~
o~emek için yapllmlJ oian "Sic:ak raldp' Aolqmasl DIDyururlukte
oldugunu ammsalU. Balu, "A.cak, baci.1çlsI1It TlrkIJe, lit de
.I
ill
,ertq_
Irak, SlCak Taldp
AaIatm ..
'D1 .,......"
A.a-
dl ........
Illma Keçerli ama.• ygula.. a,a If~k I6rilmi,or" dedi.
ilTICA TALEBi
DI~llleri Sözcüsü, Kiln aynhkçùanDID Türkiye'den siyasi iltica
hokkl ISlemelerihalinde nasI! bir tutum takmùacajJ sorusuna kllli
Ja "illical.r !çiD abolIIIf bir karar ,ok, b.... e kadar
IUmalanhlD çapl, ,eal bit dejerltadlrmeye plmelllizl aertk1lmek IIIelikt' detU" dedi.
.m
Tercüman
Irak
11.8.88
birlikleri
Pe:;>mergeler'e
kar:;>. sald.r1ya
geçti
Smuda çatl$ma
Ömer BÜVÜKrlMUR
blIdlriyor
(Tueüalelkesi kabul etmesi ve savaim sana ermesinin sündeme seimesinden
IOnra, Irale yeni bir eephe açt:.
Ülkenin Ieuzeyi nde yer alan aynhltçl Peimerseler'e karillrak
hükOmet birülelerinin ba$IaU'1I
"lemlzJeme b.rekAls" iiddelJi
çarp'imalaria sürüyor. Çarp'imalarda çok saYlda Pelmerse'
nin Oldürüldülü î1eri sürüldo.
Alman haberlere söre, 1~1e:
10 kuzeyinde Türleiye smmna
yalem "Glne" ve ""lyan"
bOIseierinde, seçen hafla Irak
bükûmetleuvvetleriyle
KünJideri Melui Barzani'ye balh
DIYARBAKIR,
manl-lran'm
MILLÏYET HABER AJANSI
LAZ[(; 'ID Karakoçan ilçesinin daghk kesiminde güvenlik
kUYVelleriylePKK mililanlan arasmda meydana gelen çaIIJmada bir er Jehit oldu, bir aSlsubay, iki er yaralanuken, bir kadm militan ölü ele geçirildi. Bu arada Kars'm Göle
ilçesinde seyyar jandarma birliiine sald1ran PKK mililanlan ~
eri yaralad ...
Edinilen bilgiye göre, önceki geee saal 20.00 siralannda Karakoçan '10 dailtk kesiminde devriye görevi yapan güvenlik kuvvdleri, bir grup PKK'b mililanIa karJdlJu. Güvenlik kuvvetleriDln "Teslim 01" çagnsma atepe karJlhk veren mililanlarla ça/qma Ç,kll. Çal1~mada Ea&i. Se.,eI adh bir er Jehit oldu. Bir ast.
5Ubay ve iki er yaraland1. Çar'~mada PICK' h bÎl kadm mililan
otù olarak eie geçirildi.
çauJmadan sonra geeenin karanllg. ve dagllk arazi yaplSlDclan yararlanarak kaçma)'l blJlran PICK'II militanlann yakalanmasl için bölgede geniJ çaph operasyonlara blJ[and1g. lielinildi.
Kars'ID Göle üçesinde PKK militanlan île jandarma arasmda
Çlkan silahIJ ~mada
biri PKK mililam, ~ kiJi aitr Jekilde yaralandl. Yelkililerden ahnan bilgiye göre, olay önecki gün akpm
saat 10.30 Slralannda meydana geldi.
Göle'ye bagIt Çamlldere köyü, Orman IJlelmesi'ni basan PKK
mililanlan, lojmanda görevii bekçinin silahml alarak uzakllJII;t
laI. Durumun süvenlik güçlerine ilelilmesinden sonra bölseye jandarma limleri gönderildi. Gùvenlik kUYVellerininÇarnhdere mevkiine k3ydmlmasmdan sonra, aym saa~erde biJka bjr militatrgrubu
Göle-~nkaya smJrlnda bulunan Akyol mevkiinde"Mart aymda
yerle~titilen jandar. ma.komando timine baskm yaptl. 30 ki~i 01duklan samlan militanlarla jandarma.komando timi arasmda Çl'
kan silahb çal1~mada bir astsubayçavu~. birçavuJ ve iki er ailr
Jekllde yaralandl. Çat1lmada ayrKa bit PKK mili!am vuruldu.
Yaralanan PKK mililam ve digerleti çal1~madan sonra kaçt,lal.
Çal1~mada yaralanan dort ki~i Kars ve Göle devlel hastanele.
tirde ledaviye ahndl. Olaydan soora bölgeye çok say Ida özeltim
$t\k edildi. GiIvenlik kunetlen genil çaph bir operasyona girdi.
!er. Kaçan PKK mihtanlannm yakalanmasma çah~lhyol.
E
merseler s'lsll8call yef aramaya bqladllar. Oncelti IOn 22
Pe$merae 21 kadm ve 16 çocukla birlikle TlIrIt IInllVlla~rek
~mdinli'nin
S_n1s Ie~ünPe$meraeler arasmda bailayan
delei jandarm. karaleoluna s.çalSlmalar, Oneelei scceden :lÏ- Imddar. 20 Iclet uz~n _nrilii
baren uGI.o" ve "&nue" ha.
siLihhl birliklC Tllrk karakoluvalisinde yoIun1a$1S Çarp.$ItIIna SlllDan bu J>qlllerJdet'ÏI\.
larda, Pe$merseler'in
büyüle TOrle vatan~
oIduklan, uzun
leay.plar verdili aneale 010 ~asOreden berl frl~ 'lalti Pe$mery.smm henüz leesin olarale be- se Iwnplannda yapdsklan belirlenemedili bildillidi.
linildi.
Irale hüleûmet Ie\lvvetlerinin.
Ole yand.n, KYZey Irak'ta
TOrk S'!lIlIna 4-5 k,lometre
leorsan yaym yapan \le Türleimesafedelei Gino, Bai'yan \le ye'nin s.mll yaklß bOlllelerinBerue yOrelerindelei dalhle 1>01- de rahat ve nel <linlenebilen
seleri ve lepeleri de YOlun lap
Irak KOrdislan Demoleral t'arateiine tuUulu. patlamalalln
lisi'nin Sesi radyosu, Oneelei
s'mr 1e0yierinden duyuldulu
gùnkü yaymmda lrale Ieuvvetle..
ifade edildi.
rinin çarp'lrnllarda
Ieimyasal
silih kullancl1lln' ileri sürdo.
Radyo, Beruç bOl.elerinde
yolunlaian iiddelli çarp,.mlBu arada çarplimalarda bu.
lar için diler ls6laelerdelei Pelyük süç kaybma ulrayan Pei'
merseler'i de yardlma çal,{cjl:
Tercüman
13.8.88
Üç e$klya
öJü eie geçti
dlyaman'da
010 eie geA çen
PKK OrgOlü Oyesi 3
lClÖrislin kimlikleri ile kauldlklan
eylemler belirlendi.
T~Orisllerin
4 jandarml
eri
ve 12 valanda$! OldOrdOkleri
bildirildi.
OlllanOSIO Hal Bolge Va.
Iilili, Ad.yaman',"
Yaylako.ak kOylinde Oneeki Ikiam
.1Ivenlik kuvvelleriyle
giriiûkleri sillhll çaUmada Olen
lerorisllerin,
böige sorumlu'su Mehmel
Emin T,,'ln,
Mehmel Ali Kahraman
ve
Yusuf Rençber olduklanm
açlkladl.
Terorisllerin,
çqilli tarihlerde A(hyaman )Oresincle [2
vallndql
O[dIlrdOkleri. 1986
yJl,"da Telikan mezrassnda .(
jandanna ainin $d\il edilmesi o[ay,"a
kauldlklan
bildirildi.
TerOrisllerin üzerlerinden,
iki adel uzun nlmlulu silah,
bir adel tabancl, bu .ilahlara Iii çok sa)'ldl mermi ve
örgOle ail dokümln bulundu.
Olayla i1gili operasyona
ve
lyr,"lIh soru$lurmamn
sOrdlllLl belinildi.
.
•
NOKTA 14.8.88
t'.
Nokta: SanatçlhglDlD yam Sirs
Güney'in Dogu balkl ile ilgili verdigi mesaj konusunda
ne dü~ünüyorsun?
Tathses: Ashnda hepimiz Do~u'ya sahip çlkmak isteriz. Ama bir
.tek ki~i bir ~ey yapamaz. Bir insan
vardu, sivrilrni~tir, etrafmda birtaklm insanlar toplar. Yani bir kitle.
arkasma a1u. Bir b~bakan dahi bir
kitleyle gelmi~tir. Sanatçl da aymdu. Bir ~eyler verecek, vermi~ oldu~u mesaja ba!h.
Hiç unutmam
"Umut" filmini seyretmi~tim. Onu
Yllmaz Güney haricinde kimse çekemezdi. Çünkü hiçbir yönetmen
lè~enin içinde ytkanQ1adl biliyor
musun? Avluda, hiçbir re~enin içinde, böyle
üç-dört
tane karde:
~i etrafmda annesi de onu tutmu~,
~~ Anam
Kürtçe'yi ögretti
ba~a. Ne demek
yani, Kürtçe'yi
bilmesin. Ben mi ieat
ettim?"
kendisi de ~alvarh. Bunu kimse çekemez, bir de ben çekerim. Çtinkü
ben ytkandlm. ÇUnkü hiçbir yönetmenimize bakm Do~ulu de~i1 ya'ni. .. Köyün sorunlanm
bilemez.
Köydeki adam sakalml nasii k~u
bilemez. Simsirdi~ zaman, 0 burnuna yapl~lr, mendili alu, böyle siler bilemez ... Peçeteye ah~ml~, anlatabildim yani ... Dogu sorunlan
önemlidir, yani 0 da halkm bir dilidir. Ama bunu nereye kadar götürecek? Zaten çektigi sinema de~il, oydu ... Yani 0 zamanki sansürle ~imdiki farkh. $i!l1di sansür görü~ümüz çok slkl yani. $imdi sansüre uyrnak mecburiyetindesin.
Ben
istedigim kadar istedigim ~eyi çekim, Yani'TUrkiye'yi kötüleyici bir
~ey de~iI. Yani var .. $imdi var olan
bir ~eyi inkâr etmeyelim yani... Inkâr edemeyiz, var yani, var bi~ey
var ... Bir olay var, bu olay gerçek.
Buna yok dersek olmaz. Ama bunun yardlml nasll? $ansslz\jglmlz
burda. Yani bi deniz bizde yok mesela. En ufak ücra bir kö~eye gidiyorsun, deniz var, moteUer yaplhyor. Denizi sömürü ashnda. Ee, biz
topra~1 sömüremiyoruz.
Toprak,
kuru topraktlr ...
Diriliy,
Nokta:
Sen müzlglnle
Dogn sc)-
runlanm gündeme getiriyor mu'sun? :
Tathses: Nasll getireyim? Ne ge-"
tirecegim yani? Bütün oradaki yüz
sene, be~ yüz sene evvel yapllan
türküleri,
benim gibi üç yüz Id~i
'okuyor. Yani ~imdi ben de bir b~kasmm okùdugunu okumak istenUyorum. Ancak bir "Burasl Mu~'tur, yolu yoku~tur ... " okuyorum.
Ama bu hiçbir türkücüye mal 01maml~.'Tam özgün, haikID mall ...
AIDa bir "Aya~ndaki
Kundura"
bana mal olinu~. Yani kendi müzi:~mle de yapamam, 0 zaman beste
olur, türkü olmaz ... Geçmez denetimden, biliyor musun?
Nokta: Siz Kürt müsünüz?
Tathses: Evet. Anam Kürt, babarn Arap.
Nokta: Kürtçe konusunda ne dü~ünüyorsunuz'l
. Tathses: $imdi bak, KUrt vardu,
KUrtçülük vardlr. $imdi ben Kürtçe biliyorum
ve konu~uyorum.
Anam Kürtçe'yi ögretti bana. KUrtçe'yi ö~renmek bana çok ~ey kazandlrdl. Nasll ~imdi bir Ingilizce'yi
bilmiyoruz, bir Iisan bir insan diyoruz. Kürtçe'yi bilmek de onun gibi
bir ~ey. Kürtçe'yi bilmesin, ne démek yani? Bu dil varsa, konu~ulacak... Ingilizce nasll merak ediliyorsa, 0 da ediliyor. Bir Ingilizce di)
de 0 de~il mi? Ben mi icat ettim?
Ben etmedim, ö~endim.
Bu suç
de!iI. Yani bana diyorlar Id Fransa'da niye okudun KUrtçe, ben
okurnasam
be~ yüz ki~i ölecek ..7
Kürtçe dinlemek istiyor. Ben demiyorum ki Türkiye'yi böyle yapm,
edin. Zaten hiçbir Kürt ezgimizde
yoktur o. Hepsi ~k üstünedir. JandarmaYI anlatu, askeri ar1Iatu ...
15.8.88
GÜNCEL BiR SORUN
ÜZERiNEKISA
BiRDEGiNME
*'ATKürtleri
parlamentosu aldlQI son kararlarda Türk Hükümetinin
aZlnllk olarak tanlmaslnl istedi. Vine ABD DI~i~leri
BakanllQl'nln YIIII~ raporunda da aynlistekler var ve Kürt.
lerln tanlnmasl Isten1yor.
Sedat Ziya GÖK
kez 1984 'ten s.onra, Kürt sorunu hem içte ve hem de ~ta.
üv~y evlal muamelesinden vazgeçip, dil küllÜr haldanm tamyaygm olarak taru~ùmaya b~landl. Bu tart~malar son güDlIuihdu. Vine, bu göiil~ü destekleyen geni~ çaph imza kampanIerde daha de~~ik boyullar kazandl. Bu konu üzerioe yazùan
yasi 2000'e Dotru dergisi ile Avrupa'da Le Monde vb. gazeve söylenenler oldukça artmaya ~Iadl.
teler de yaymiandl. Üçüncü görü~ ise, PKK, son dönellÙwde
Ben de bu konu üzerioe görü~lerimi açlklamak istiyorum..
" bqka örgüllerce de savunulan ayn bir baglmslZ Kün DevleliTürkiye açlSuidan Kürt sorunu yeni bir olay degil. Ami günü~
. .nin kurulmasl Rörüsüdür.
.
müzde bu soruoun kazanCbgl boyut ile geçmi~ bu sorui1un ho:. '... 2000'e Dotru dergisinin b~ yazan Dogu Perinçek geçti!iyutu arasmda oldukça farklùlklar var. ~yb Salt, AIn, Seyit
'miz.günlerde yaYlDladl~1bir makalesinde, ABD'den daha birRJZa Hareketlerinde .de görüldügü gibi en yakm tarihiyle
. '. çokgUce kadar herkesin Ona Doga politikasi çerçevesinde Kün1925-1940 yùlan arasl bir dizi ayaldanma olmu~tui. Bunlarm .
lere roi tarudlAIve önellÙi bir öge olarak, mullaka Kür1lere kendi
her birioin ômrü lasa dli olsa, Kün varbgJ ve ayaldanmalaruu
politikasi içerisinde bir roI.'tanldi~1D1 yazdi. Son dönellÙerde
dejlerlendirme açlSlndan önellÙe eie ahornas, gereken gelÎfme". Kü.nlere yllnelik 0Jar:ak birçok çevreden artan ilgioin varhAlDa
lerdir. .
.
. clikkat çekiyor. Perinçek, buna dikkat çelanek istemekle birKiin-soruou ~ISmda
bilinen güçleri üç lasma ayuabiliriz. .
. :. liktC, devletin resmi politikaslD1Ddejli~tirilmesini de savunuyor.
Birineisi; devletin resmi görü~ü olllJ! ve ozun süreden bu yana
. Birbak1lll8 devletin kann kart-kun.ses ç1kannasmdan gelen
devam eden Kür1Ierio Türk kökenli oldugu :yönündeki görü~.
Kürt aeb biçimindeki ßÖrü~ aruk fazla bir de~er ~uruyor. Her
tür. Azb: Nesin mahkemede ifadesi aluurken ~imdiye kadar böyne. kadar, "blzde KIlrt yoktur''' biçiminde açlklamalar yapllsa
lesine bir mizah yazlsl yazmadun diye degerlendirip "dalda .
'.', ..dâ,bunakimseinammyor. En son DiyaroaIar Cezaevinde Kürtçe.
~yan
ve kann bas1hnca kart-kurt etmestnden achm alan
!:,
'mn11lmanm
serbest blJ'alalmasl, bir anIarnda Kürt varh!1D1DitiKllrtIer, cial Tilrklertdir"
gö~ü, devletin resnii gllrü~ü ola~ka bir feY dejlildir. Eger ay" bir dili kabul edilirak hala savunulmaktacbr. Îkincisi ise, Amerj1ca'dao, Beb Av" ... ,.
ydm, bu dili,kon11lllD haikta kilbul.ediliyor demektir. Bu anrupa lIlke1erioe ve eu son SHP tarafmdan da lasmen dile getiri',' ,. tarnda devletin kendisinio bile iDanmadljll ve dogru oimaebglll.l
leu KOr1lerinazmbk tuik1aruun tamnmasldu ..Bunlara g(lre Kürtbildijli, gllriqOnü bu fekilde sürdünnesi tepkilere yol.açan bir
1er ayn bir halk olup, devlet ~imdiye kadar bu halka uyçi1ladlAI
durum.
I
.' .
l
eIk
.rafmcJan
34
••
•
Devam ~:nÜD
. SHP,
_____
Kongrede bizzat Genel Bqkulan Erd8I
iktidara geldik1eriDde Kürtçenin kOllUJI!ImUlm &erbest btraIcac::aIdanm açllc1adl. Erd8Iloliaa de daha
önce, parti içel'isiDde.Kürt sorununun konup
"..... tepid duyuyordu.Nitekim Siirt Jll!r1Ï toplanusmda T.A
y.Iß Kürtler'
den bahsetmesi lalhai'nlIn de tepkisine yolaçmqta. Beuzer g6riillere EœvIt ve DemireI'in de sahip olduAu g6rillilyor. Nilekim Ecevit sile sile yaptJll açIk1amada ~
bir dillton~tundan dolaYI halb basb yaptlmamasl gerektilini beliniyor.
lelin resmi gö~nün
bu maçta diskalifiye olarak, y~ma
dl~1
kaIdlgl görülrnektedir. "Kürt yoktar" dernek aruk kintseyi
inandl~111
gibi, birçok Iei~ibunu kendi elbiselerini giydirrnekte blr engel olarak da görüyorlar. ABD'nin son dönemlerde Kürt sorununa artan ilgisi ve azmille haldanmn taDlnmaslDl
isternelde kaImaYlp, resmi görü~nü deli~tirmesi için devlele
baslet da yapmasl bunun bir iprelidir.
Kürt sorunu konusunda en canb tartlpnalann bayralttarhllßl
~irndilik 1OOO'e DoIru dergisi dinde: bulunduniyor. 2OOO'e Dutru dergisi, anadili Kürtçe alan MilIetvekiI}erini bile tespit edip
açlla çllwch. Vine sözkonusu dergi AtaliIrk'ün Kürt1ere özeddik
vaadettilini, ama ,irndilci y6netici1eritl bu \)aim varhllßl bile
bbul etrnedilini ymh.
.
.'
Hangisi kazanlr, onu ~imdiden bilerneyiz. Ama burda Kürt
hallet açlslndan yararh bir duremu görüyoruz. ~imdiye kadar
y~.:nn
Olcuyanlar da bu derginin ~I
bir çaI~ma yaphllßl ve gerçek bir gazetecilik ömeli sergiledilini sanacaIc. llu dergi çok
gerilerde delil, 1980'ler öncesinde en fazla Kürtleri inkir eden
ve devletin resrni gör\ifüne sahip çllcan bir çevrenin ~imdilei wcüsü. Geçmi~leri bunlann öyle pek de samimi olamadllml gösteriyor. Vine de, bir ~Ier yaptllclan, en wndan bugün "KürtIer vanbr" dedikleri için dikkate ahnmalan gerekir .
KÛRTLERE
¥ENi
BiR ELBisE
BiçiLiYOR
Ashnda Türk resmi görü~ünde, Kürtlerin varhll tümden inkâr edilmiyor. iran, Irak ve Suriye'delei Kürtlerden bahsediliyor. Ama i~ Türleiye'ye gelince durum deli~iyor. AzIz NeslD'i
bile ~
mizah ömeli ortaya çlbyor; ADz NeslD'in deyirniyle.
Türk hükümeti I-KDP ile olsun diler bul Kürt örgütleriyle
olsun resmi düzcyde görü~rnelere bile oturmu$bU. Mesela Irak
smmndaki komutanlan ile Irak Kürtlerinin i1i~kisivardlr. Vine
bir NATO Parlamenterler toplantlsmda Paris'tw Kürt Enstirusü'nün B~bm Kendal ile Türk heyeti görü~rne yapml~tlr.
Bülün bunlar da gösleriyor leidevletin kendisi bile kendi gÖrüT
~ünü çürütür tavlrlar içerisine giriyor.
AT Parlarnenlosu a1dlll son kararlarda Türk Hükürnetinin
Kürtleri azlnllle olarak tanlmaSlßl istedi. Vine ABD DI~i~leri Bakanhgl'mn yllhk raporunda da aym iSlelder var ve Kürtlerin tarurunasl isteniyor. Bunun yaruslf8, ABD Helsinki Gözlem Grubu
raporunda da aym yönlü talepier var. Aynca Güney-Dogu ve
Dogu Anadolu'da Türk hükümeti taraflndan Kürtler üzerinde
baskl yap1ldlll da yazlhyor, aym raporda.
Bürun bu delerlendirme ve geli~n olaylardan bul son\IÇlara
varmak mümkündür. ABD, Avrupa çevreleri ~ta olmak üzere Türkiye içinde de bir kesim Kürtlere yeni bir elbise hazuhyor. Bu elbise ~imdilik Dolu ve Güney Dolu'da y~yan Kürt1er için hazlrlamyorsa da, Irak ve iran'daki Kürtler için de dû~ünüldügü gözlerden uzak bir durum delil. Bu elbiseyle dil-küllür hakkJ, ya da özerldikte diyebiliriz.
Burada sorunun esas olarak iIci biçimde ortaya Çlktlll ve dev- .
121erörisl
yakalandl
Omer BOYÜKTIMUR
IYARBAKIR, (Tercü.
man)- Mardin'in Cizre il.
çesinde luvenlik kuvvellerince
surdorolen bir dizi arama ve
operasyonlar slraslnda yasa dl$1
~rJUIOnCim ilçesi $dIir komi.
~esini olufluran ve birçok 01~urme eylemlerine kan$uklan
lesbll edilen 2'si bayan l2lerölisl sai olarak yakalandl.
"'OlaaanUstU Hal BOIIt!-Vali\iIi'nden ahnan billi)'!:lOre, bir
soreden beri Mardin iIi Cizre iIçesinde .ovenlik kuvvetlerince
yapllan ara,urmalar ve deler-
D
Iendirme sonucunda, yasa dlfl
PKK OrJülDnon Cizre ilçesitehir komil~ini oiu$luran ve bir.
çok katlilmlara katlldlk1an tesbit edilen 2'51 bayan 12I«orist
sai olarak yakalandl.
Güvenlik kuvvetlerince yakaIanan IaOristlerln kaltldlkla.
ri eylemler funlar:
16 MaYls 1988 larihinde
Mardin iIi Ciue ilçeslnde
Ahmet Zeyrc, Mehmel 'hr'
rek, Idris Zeyrek ve Abdullah
Gezen'in Oldorulmesi.
18 HlIziran 1988 tarjhinde
o zaman sorunun geriye iIci boyutu kaIlyor. Dayanlgl çözüm
i!e sôzkonusu çevrelerin dayaŒlgl dil-küIrur haldan.
varhgl inkir edilen bu halbn var oldulunun anl~dmasl iyi bir
feydir.
Dünya ilk kez bir Kürt sorununun varhglm duydu ve bu sarun üzenne ciddi ciddi dü~ünmeye ba~ladl.
KORnER
içiN
NE YAPILABÎLiR?
En ~
bence. varbll ve bütÜD diler haIIdar libi özgiir'
ve 1nsanca yapma haIdu göunIt edilmemelidir.
Hot ya••
devlet bu konuda gerekli muameleyi gösterlyor (I) ••. DoIu
köy1erinde basIu ve iIkeoœyi eksik etmiyor. En son Ain VaIilill, çevre köylerin AIn dall yaylalanna çl1cmaslnl yasaldadl. ~tmak'ta çocuklan PKK'ye katùdl diye aile1eri gözalttna a111l~I, I~kenceden geçirildi. Semdinli'de ollu PKK'li diye Ourson
ÔpengU tutuldandl. Ceylanplnar'da öldürülen kaçakçtlann cesetleri maym tarlaslna attldl. Birçok kÖj'lü ve köy sürgün edil-
di.
Bütün bu uygularna1ar yöre halbna ~I
devletin hala nasl.1
bir gözle bakUlml gôstermektedir. Her gün bunlann daha faz-.
lasl yqantyor. Bu durumda böige halb için basbnm kol gezdiIi y~
bitmiyor.
Kürt oldulU veya Kürtçe kon~ugu için 1ei~i1erebaskl yapdmasl insanltlctan delildir. Bu insanlann da, insan olduldan kendi
dilleri ve külrurleri oldulJl diklcale alIDIp diler halldar gibi insanca bir y~
ka~mlI haIdc.t bulundugu gôzardl edi1merneli.
Sonuç olarak sözlerjmi ~u konu ile ballarnak istiyorum: Biz
islesek de i~ternese~e, yine devlet hala ~-kurttan
Kürt rurelir5e türetsin; Kürt meselesi her geçen gün daha fazla gündemI~iyor ve lartl~ma konusu haline geliyor. Dikkal edelint; bu tarII~malar. Kürt var mldlr, yok mudur tanl~masl degildir. Kürtlere nasd bir elbise giydirilecek ya da bu halkm sorunlltnna ne
gibi bir çözüm getirilecegi hususu tartl~lhyor ve çok geçmeden
bir sonuca vanlmak iSleniyor.
Tren depan a1dlktan sonra, bazllan buna yeti~memi$ler, vagORdayolculuk yapan1an hiç ilgilendirrnez. Çünkü, bunlar garda
hazlr beldeyen trene binmek için önce Iren var ml, yok mu tar.
l1~maslyla zaman kaybelmediler. Biletlerini keserFk Irene bindiler. Bazllan-lreni kaçmrken. bazllan araslllda da kavgamn
klZl~acall görülüyor. Trenin istikameti, rolas. ne olacak? ~imdi bu tanl~lhyor. Kün sorununda dülümünün de b~rasl oldulu
söylenebilir. Acaba k,ördülümü leim çözecek? 0
Tercüman
18.8.88
zemeler de seçlrildi.
Olayl. i1Sili soruflurma ve
lahkikal sUrdürUlmekle.
....
AYI~
BASA ......
~HITO&DU
Öle yandan Siin'In Stmak Il.
~-c.inde PKK rmlitanlannc:ayo-
.Mardin iIi Cizre Uçesi merke.
zinde Mehmet Kalita. adh~atandafm OIc\orUlrnesl.'
.
. I 1'c!ttmuz 19.8 tarihinde
Mardin iIi Clzre ilçesi merkezinde eski bulday pazannda
LDUDeklr I::ml.k'm oldurUlmesi.
14 lèmmuz 1988 tarihinde
Mardin iIi Clu. llçesi merkezinde ~Irln Mu .... isÎlnli kadlOlOOldUrUlmesi.
18 Temmuz 1988 larihindr
Mardin iIi Cizre ilcesi merke-
zinde Mebmet SI... Ivre.dlt
nin OldUrOlmesi,AbdUIcelDIvrendl ve Arif onu'lO varalanmasl.
~kalanan I«orisllerie blrIikle 3 adel Kalqnikof marka
uzun namlulu slllh, 3 adet 9
mm çapmda, 14'10 tabanca, 6
adel el bombasl, 19 adel fOn.
ye, 25 kilo patla)'lCl madde ya.
plmmda kullaDllan klmyevi
malzeme vé'6 metre sanlYeu n.
tii:bu sIIAhl..... 'ail 'fllr]Orlttitt
mlklarda merml Uk yardlmda kullanllacak slhhl mal.
001
la dO~nen maymm pallamui
,onu~u ,bir asker $ehil oldu.
Ahnan bilsiye .Ore, On~-ek!
giln ak~m saallerindc $Irnakt
11\ CevizdUzUmevkiil¥ie daha
ön~e PKK militanlar{nca yola
dö~enen mayma ba5lln ikin<:l
labur komulanl!llnda .Orevli
a,lelmen.Basrilurtul-.
ma)'l'
nm pallama .. sonu~u olay )'t.
rinde ~ehil oldu.
<>Jaydan..oora lIi1vcnlikkuvvCllcrin~c bOlscdc geni~ ~aph
ara~lIrma vc lahkikala ba~lan.
Ul.
•••
,
"
17.8.88
Hüqiyet
Barzani'den, Klzllay'a S'.O.S.
lar
HABER, MERKEZi
RAK Kuvvelleri'nin,
tran'la sekiz Ylld.r devam
eden sa\'~ta ate~kes kara.
Tlnm ahninElSmdan soma, ül.
kenin Kuzeydogu kesiminde
aYTlhkçlgüç!ere ka~1 gir~ügi
harekâltan kaçan Kürt'Ierin
SlnlrtffilZI
geçmeleri üzerine,
Irak Kürdislan Demokral
Parlisi (lKDP) Lideri Mesut
Barzani, IUnlay'm, Türkiye'ye SIgman Kürl!ere yar.
dIm elmesini isledi, Ru arada
aYTlhkÇ1güç!ere ka~ Irak
birlik!erinin b~all.g.
hare.
kâl devam ederken, önceki
ak~
Irak s8V~ uçaklarm.
dan biri, Slmrda bulunan Samanh Köyü yakmlaTlna bir
bomba aUI. OIay, köyde bü.
yük heyecan yarallrken,
yanh~hkla allldlg. îfade edi.
len ,.bombanm b~ araziye
dii¥Desi can kayb.m ve ha.
sarl önledi. OIaydan soma
Irak Slmrlna yakm Slmr nok.
tada bulunan üç köy' "geçici" olarak ~ll1ld.,
Türkiye'nin geçen nisan aymda
"tehlikeli
hava sahas,"
ilan eUigi bu böige.. 23, Agus.
los günü de iki. uçak taraflD'
dan bomba~,
daha S01}ra Th~~leri Bakanhgl bu
uçaklann Irak'a:ail oldugu.
nu açiklmm~ ve Bagdat',
uyarm~ll.'
"
Iraii.-lrak Sav~da
20
AgiJslos'ta yürürlüge girecek
"ate~kes"le i1gili hazlrhklaJ
cevarn ederken ..' tran ve
Irll,i.:: \4\ Kürt !laiek.lIeri,
nin 'zar duruma d~lügü,
özellikle Irak Hükümeü'nin,
Irak Kürlleri'ne, k~' ~.
lalllg. geni~ çaph t.emizlik
harekâhmn devam bildirildi.
Hürriyet
Ankara
Bli.:.
I
rosu'nun haberine göre, a~:
kes karaTlndan soma tran'm
da dest.egini çekligi Irak
Kilrtleri'nin, aileleriyle birlik.
le Türkiye'den s.glluna talep
eUikleri, ancak bunlann SI.
nardan girmelerine izin verilmedigi, girmeyi ~ranlarm
ise bir gün aglrland,klan son.
ra geri gönderildikleri ögre.
nildi.
Askeri ve diplomalik
kaynaklar, Irak Kürlleri'nin
Slgmma am8Clyla gruplar ha.
linde Türk SlmTlm,geçlikle.
ri ni ve bölgede ,'bu nedenle
büyük bir y'g.lma oldugunu
dogruladllar. Iran, Irak Ve
Türkiye Rmmmn k~üg!
Hakkari'nin Semdin1i yöre:
,inde ise yogun çallljlTlalar 01.
rlugu, Irak'm bu bölgede ye.
ralan Kürl yerle~m birimle.
rinden Kellia Kumri, Hna
Omran, Darasor, Destadezargir, Gino, ~van
,w
Kanirnasi'de saldmlaTlm yogunl~l"dlg'
bildirildi, Mesut Banalli ise Irak' milk
saldmy. 15 bin k~ilik bir
güçle bw;lall.g.m, daha soma
bölgedeki asker say.s.m iki
kalma ç.kard.g.m ve kimya.
",il silah kulland.g.m öne sür.
dii, (;eçligimiz giinlerde ulus,
Iarar8S1' basm mensuplarma'
bir,açùdama yapan Barzani,:
b91gey,!l"'lrak~n ""Agu- ve'
yaluC1" , Sl!ldtrtlar:':yapl.glm
belir~erek" ..Pe~mergelerin
"kuha~
bölgeler"i Sa...unpuk'la~101'8Öyledi. ,,'
:,~ KIZIi,'AV'DAN'
'e 'Y.~~IM TALEBt
A~eS1e
birlikt.e Kürt
bölgelerine saldtran Irak Or.
Tercüman
dusu'nu!l 4 bine yakm ölü \'C
yarah . verdigini öne süren
Banani,
Irak güçlerinin'
Siro, Zerva ve Mergasor'
da kimyasal silah kullamldl'
g.m iddia etti. Bu saldtrl sonucu 63 k~nin öldügünü
açlklayan Irak Kürdislan
Demokrat Partisi ,(lKDP)
Ba~kan1 Mesut S'anani,
"AciJ bir çagn" yaymlayarak 'Ktzilay'm, 'Türkiye'ye
SIgman Kürllere yardtm elmesini isledi.
"
Baizani'nin çagTlsmda ~u
görü~ere yer, verillli: "Bu
saldtnlarda
Irak Ordusu'
nun ~
heden lran1a ya.
ptlacak olan ate~kes an~8Slndan
önce uJusa1
smlrlarma
kavu~maktJr.
Biz Türkiye'de bulunan' yabanC1 'gazetecileri, bu in.
sanhk trajedisini gönneleri için sava~ a1anma davet ettik,
'Kimyevl
silahlardan
korunmak için Türkiye'ye
mg.nan Kürl mülteci ailelerinc Iran, Suriye ve Türk
KIztlay'larmm yardtm etmesin; diliyorum,
Birle~m~ Milletler'den
ve diger ulusiararBSI ku'ruIw;lardan görevlerini yerine getirmelerini,
Kürl
halkma
ka"" kWlaJuIari
kirnyevi silah1ann kullamlmasmm'
durdurulmasuu, Kürl halkmm ternel
demokratik ve insani haklanmn güvenceye ahnmaSim istiyonun."
Kürdislan Iiaber AjanSJ
ise Barzani'nin
bu çagrlS'
üzerine Birl~~
MilleUer'in,
bir heyel OI\l~lUrarak,incele.
me yapmak üzere çall~~la-,
h.a.lind.e.' smn .. geçerek
Türk köylerin'e Slglmyorlar.
Türk yelkililer Türk köyleTineSIgman Irak KOrlleTi'nin
TIn sürdügü bölgeye gonaer-, durumunun ne olacag. konudigini bildirdi, Ajans, geçen sunda bir açlkhtrna yaprru.
maYls aymda olu~lurulan
yorlar, aneak Kürt kaynak.
"Kürdistan 'Cephesi"ne!
Ian Türkiye'ye Slgman!arm
bagh örgüllerin, Irak sald.n. saYlSlm 1f>-20 bin olarak \'C.
Ian kar~smda güç birligi riyorlar.
yapllklaTlm da duyurdu.
Irak'lan
SIOITl geçen
Kürllerin dlÙ1a' çoll" Hak"ULUSLARARASI
kari'nin Semdin1i' ,ilçeslrie
ÇACRIYA
bagh Belidyen, Sanuuth,
CEVAP VERIRIZ'"
Ceman ve Ge~n köylerine
Slg.ndlklaTl belirliliyor. AnKlzllay Genel Ba~kam cak D~leri ve Gene!kurmay
Kemal Demir ise Hürri)'el'
çevre!erinden edini!en bilgile.
in, B..'lrzanÎ'nÎn çagnslyla il.
re göre, Slmn'geçen bu ,k~igili '~)rusunll yamtlarken. KJlerden özellikle silahh olanlar,
'nlny'm anrak uluslararssl derhaI geri gönderiliyor.
kuruhc;la"n çag"''' üzerine
harekcle geçehilecegini w)'.
SAMANLI'YA BOMBA
ledi, Demir, "Bize bu konuda ula~m'~ bir ~ey yak'hha'mn
haberine göre"
tur, Kald.t ki biz, uluslar.
Irak Hükümel Kuvvelleri'
araSl Kllllay'lann ve KIllI. nin kendi lopraklarmda ha.
haç'larm ça~r'sl üzerine
vadan ve karadan sürdürhareket.e geçer; bu çagrldügü operasyonlar Slrasmda,
Ian dikkate ahnz. Yani bu
Irak Hava Kuvvelleri'ne ail
çagnrun bu kurulw;lar ya
bir sava~ uçagl, öneeki akda devlet tarafmdan yapll~üslü
saal 18.00 SIralarm.
maSl gerekir. 0 zaman bu
da yanh~hkla Türk semalaça~T1Y' de~erlendiririz.
TIm ihlal ederek SemdinIi'
Ancak bu ,istek bile yerine
nin Samanh Köyü yakmla.
getirilecek diye bir kural
nna bir bomba alll. Hlzla
yoktur. Barzani'nin talebi
gelen uçag. gören köylüler..
de bizi etkilemez, Kaldt ki,
korkuyla kaçl~"ken, al,lan
, böyle bir ~ye gerek 0100- bomba bo~ bir alana dii~tü,
Bombamn köyün üzerine
~unu 'da sanm'yorum"
dedi,.
dÜl1mesi durumunrla can
K.z!lay Genel Müdür
kaybmm büyük ,olabilecegi
B~yard,melsl ,Fadtl Onver
kaydedildi. Can ve mal kayo
ise, Türkiye'ye
R1gmanlara bmm olmadlgl olaydan soma
Ktnlay'm yard.ma bllljlaya- Slmrm s.f" noklasmda bulu.
bilmesi için, ilgili Valilik ya nan Beledyan, ßetendik ve
',da' lç~eri Bakanhgl'mn res- Koryürek köyleri önlem olami müraeaallmn, OImBSl ge- rak klsmen b~lltlch, Oç kö.
rekli~,ine ÏS8rel elli.
yümüzde y~ayan kadm ve
çoeuklar böigeden uzskJa~l."hrken, köylerrle çok az saYI'
TORKtYE'YE
da erkck hlr"kllch,
SIÙINANLAR
21.8.88
Güneydogu ve
demokrasi
,,
BöIgeden gelen haberlere
göre, çal~alarm
yogunl~.
llgl yerlerde banr_-nakla güçlük çeken bazI Kürt aileleri
yirm~r, oluzsr k~lik grup-
SHP Parli Meclisi'nin Urfa'da loplwl1\JnsJ giri~iminin
nedenleri arasmda elbelle ki referandulII kampanyasl ve
GAP tarll~malan aglrhk ta~yor. Arna bunlarla bitmiyor.
BOlge sorunlarmm çOzOmOnde "demokmsi"yi ternel bir
ledavi aracl olarak kabul eden yakl~lm da, Urfa'daki 10plantmm Onemli sebepleri arasmdadlr.
'
SHP'nin yeni yOnetiini, yalmz ekonornik konularda de~il, kOllUrel veetnik konularda da, demokrnsinin kayna~UncI ve peki$tirici bir etkisi oldugunu d~UnOyor,
Biz bu dU~UriccyiSHP'lilerden Once GOneydo~u'da çe~iili yerlerde gtlrev yapm'$, siyasi e~i1imi saga yakla~an
bir kayrnakamdan dinlernistik:
"Ülkenin demokraslden UZ8klll$h~1devrderde etnlk su, runlar ve bölÜl:ülük kesklnl~iyor" demi$li bu tecrUbeli
yOnelici, "Demokl'llsinln ve parti ha)'llllmn kuvvellendlAi :urnanlanla Ise dumm yumu$uyor, InsanilIr kendilerinI KUrt kökenll, Al'lIp kökenll, TUrk kökenll dlye ayum.yorlar. DP'U, CRP'U diye larif ediyorlar .• MUcadele demukraslde elnlk olmaklan ç"'lyor, InSllnlnr Irkllll'll'de"i1,
parliIere' bölünUyor:'
,
,
Kaymakarmn yukandaki gOrU~lerine yakm bir yak la$1101,daha soora Denizli 'de yapllan bir SHP loplanusmda DenIz aaykal'dan dinlemi$lik.
,
, .. DenIz Bey eski bir siyasel bilimi hocasl olarak daha derli.
loplu ve dUzgUn bir anlaumla demokrasinin soruna gelirceeAi olumlu elkileri orlaya koymU$lu.
Ne var ki, SHP daha sonra Do~u ve GUneydo~u sGrunlan Ozerinde soAukkanh ~ Urelken' bir larUsma Orla.
mma giremedi.
12 EylUI)'ÖI1etimindebölgede keskinlesen almosrer, böl.
geden secilen SHP millelvekillerini çOzUm aràmaya de-
iii, kamuoyunda ses gelirecek radikal ve sivri çlkl~lara
iliyordu,
ÇÜ!lkO s::bml yillten böige halkl ,!,iIIetvekillerim, "Bir
an "~I blr feYler yap, kendinll'llhata kapllrma" baskls!
alunda tUlu)'Orelu;
Devlel arllk GUneydo~u'da birkaç y•• öncer,inde oiùu~u gibi "panik" halinde d~ildir. Aynhkçl terOriötlerlemOcadelede klasik ordunun sorumluluk dl$ma çlkanlmasl
ve gOrevin u:unanla$ml$ çevik gOvenlik gOç!eriyle BOlge
ValiliAi'ne veri!mesi bazI i!erleme!er sr,rg12m:~!lr.
,Asiœri idiucden sonra Relen sivil yônetimdc ba$Îlaka'nt'n Do~u kOkenIi olmasi da bazI iyi et"ilcr yaratnllSllr.
Mesela, Diyarbakir Cezaevi'ndel:i ayklTl uygu!:.mal¥a,
muhalefelleki böige millel~kilip.r:nin de ricasl Ozetine
TUllU! Bey'in mUdahalesi baz, olu",lu k1'plTdamalar gelirmi$lir.
.
,I
Daha sonra Anavalan iklidanmn •.birbölge rÎlille,lvekilini. Bitlisli KAml'llnfnan', böige ~orarilanm bakan olarak kooreline elmekle gOrevlendirmesi, Anavlltan'Iß oy
kayglslyla da izah edilse, son lahlilde demokratik rekabelin sa~ladlAJ bir k,m,ldamadlr.
Bu arada SHP, yOnetime aday olan kan31lann m~sajlanm en sivri $ekillerde yOkselllikleri "kurullay öncesi~
'ni geride b.rakm'$, 'Deniz Ba)'kal, Ali Topuz gibi Ihmlt
vf: lecrUjleli polilikacllar YOnetime gelmi~lir,
'~imdi bakl)'Oruz Deniz Bey de görOslerini daha aç.k'
sOylOyor,lartl$maYI gUnderne gelirmeye hazlrlamyor. De'inokra~iri~n' kaynaSllTlCl, bOIUnleyici Ozelligiyle birlikte
"bOlge:i~in sanayinin kritik gOrevini hal1rlal1yor.
BOlgén'iri i1kel ve feodal yapm",n sanayilc~meyle a~'", '\Iab'iiece~ini 5OylOyor Bayka!.
Ba~bakan'Iß ve ana muhalefel lidcrinin "böll:e
,,' çOCUAl!".oldullu, yava$ yavll$sorunlarlß berrakhlsll~' bir
. "',,"sivii dOnemde girÏ$iIen "Urra'da parli mrelisi loplllnllSl"
"di
••deneyinin
basarlh olmaslß' diliyorul.
Partilerin GUncydo~u insamna hil,met için yan$a gir,meleri korkulacak de~il, umUl ~aplallacak hir olnvdtr.
t
•
~.
•
••
•
NOKTA 21.8.88
"ÇiRKiN KRAl"IN DÖNÜ~Ü
YILMAZ GÜNEY1E
ÖZGÜRWK
Yllmaz Güney'ln eserlerlne konan yasaklann kalkmasl, vatandashk hakkmm lade
edilmesi ve mezanmn Parls'ten Türklye'ye getlrilmesi lçln yurtdlsmda kampanya
baslÇltrllyor.
.~
"Bizim,ülkemize
dönme, hem de
zaferle
dönme
umudumuz
ve
gUvenimiz
vardir. Ama sizler
~
bir gUn kaçacak
..
ve bir daha dönemeyeceksiniz. Beyaz Ruslar'a bakm. Kral Faruk'a, Sah'a, Somoza'ya bakm ve geleeelinizi görün." Bu
meydan
okuyan
sözlerin sahibi
TUrk sinemasmm önce vurdulu klfdill, silahh filmleriyle Çirkin Kral
namml kazanan soma da sosyal ve
toplumsal içerikli filmleriyle Alun
Palmiye'ye
kadar Urmanan UnlU
yönetmen Y Iimaz GUney'in ta kendisiydi. YIimaz GUney, ülkesine dönemeyecek ve 1984'Un 9 EylUI gUnU Fransa'da
kansere yenik düsecekti ama onun "umudu"
sürecek
ve eserlerinin TUrkiye'de yeniden
gösterilmesini
ve vatandashk
hakkmm iadesini
amaçlayan
kampanya ile dönüs süreci baslayacaktl.
Kurufasulye.
"Siz hiç Türkiye'de kurufasulye
yediniz
mi?"
"Evet" diye yamtladl Alman spiker bu soruyu. "Peki Almanya'da
yediniz mi?" Vine yann olumluydu. "Peki Almanya'daki
fasulye
hiç Tùrkiye'dekinin
tadmda oluyor
mu?"Pes pese gelen sorulardan terleyen spiker bu kez yutkundu, düsündü ve "HaYIL Aym tadl hiç
bulamadlm"
dedi.
Bu konusma Alman televizyonu
ikinci kanah ZDF'de Yllmaz Güney
ile yaplhyordu. Güney'in son filmi
"Duvar"
yaymlanm1S,
ardmdan
Filmcilik adma çekilen bu beigeseI
"Ylimaz GUney ve Olkesi" admt
taSlyor, Güney'i, filmlerini ve 1922
Ylhndan 1984 yilma dek TUrkiye'nin geçirdili siyasi evreleri anlauyordu. Bu filmden sallanacak
gelir tümüyle "amt mezar" için kullamlacaku.
DUnyada bans rUzgârlannm
estili 1988 yllmda, Ulkeier açlkhk politikasmda hlzla yol allrken, hatta
sanatçl ile bir söylesi yaplhyordu.
Spiker, filmin a1dlll olumsuz elestirilerin nedenini sordulunda,
YiImaz GUney yukandaki
sorulan pes
pese slrallyor ve "Iste"
diyordu,
"Aym malzeme, aym yönetmen,
ama TUrkiye'de çektilim filmlere
benzemiyor,
aym tat olmuyor .....
1982 yilmm Ekim aymda, TUrkiye'den ayrillsmm birinci yildönUmUnde, Paris'te yapuli bir konusmada ise TUrkiye'den aynhslm $Öyle anlauyordu
Yilmaz GUney:
"Ben bir sanatçlytm ve sanaUmm
odak noktasl sinema. Sinema yapmak benim için hayat bulmakur,
yeniden hayat kazanmakur.
Ne yazlk ki, son uygulamalar
beni can
damarlmdan
kopartu ... Benim için
sUrgUn, bir anlamda sansUrsüz film
yapabilmek ve özgUrce dUsUnebilmek demektir ... Benim için sürgün,
sürgün demek delildir .....
Bu sUrgUn olmayan sürgUn, aruk simdilerde
ölü olmayan
bir
ölüydU. Ama gene de dönmeliydi.
Onu ölUmsüzlestiren eserleri, sanaU
yasamah ve genç kusaklann izIemesine olanak sallanmahydl.
Ancak
kampanya,
salt filmlere özgürlük
kampanyasl delil, Yllmaz GUney'e
özgürlUk kampanyaslydl.
KampanyaYI düzenleyenlerden,
Almanya'daki Demokratik
Sanatçllar Birlili'nden
Ozan Ceyhun ve Tohum
dergisinden Ozgen Utku, Nokta'ya
Su açlklamaYI yapacaklardl:
"Kampanyamn
üç temcl amaci
var: Yllmaz Güney'in tekrar TUrk
vatandaSI olarak hukuki konuma
sahip olabilmesi ve bu gerçeklesinceye kadar Paris'te bulunan meza-
bazi Ulkelerde kursuna dizilen insanlann itibarlanm
geri verme çabalan sürerken, Yilmaz GUney için
hükUmetin ne yapacall merak konusuydu. Ama sonuç ne olursa 01sun herkes tahtslz ve tahdl krallar
arasmdaki farkl çok iyi biliyordu.
Tahtstzlar sinemamn "çirkin" kralIan olsa da.
[m1a TANRIYAR
Ayda Öll. Ç[VIK
nn amt mezar haline getirilebilmesi ve yapldan Uzerinde uygulanan
yasakiarm kaldtnlmasl."
Kampanyamn simdi1ik imza toplama asamasmda
oldulunu
sOyleyen Ozan ve Özgen, programi söyIe Strallyorlar: "11k toplanu 3 EylUI Cumartesi gUnU Berlin'de. Buna TUrkiye'den Deminas Ceyhun,
Hale Soygazi, Bans Pirhasan kaulacaklar.
9 EylUI Cuma
gUnU
Frankfurt'ta
TUrkiye'den gelen davetlilerle birUkte basm toplanusi yapllacak. 10 EylUI Cumartesi gUnU
de Heidelberg kentinde Yilmaz GUney geee:.i. Bu geeeye TUrkiye'den
Kemal Anadol,
Halean Balamir,
Demirtas
Ceyhun,
Mehmet
Ali
Eren, Onat KUliar, Aziz Nesin, Ba.nS Pirhasan,
Arif SaI, Ilyas Salman, Hale Soygazi, Deniz TUrkaIi, Rahmi Saltuk kaulacak:
Nihal
Behram, Melike Demiral,
Sinasi
Dikmen, Fuat Saka gibi isimler de
AvrupS'dan.
Yesiller Partisi kampllnyaYI destekliyor.
Il Eylül gUnu
bu ekiple birlikte Paris'e gidileeek
ve Yllmaz GUney'in mezan ziyarel
edilecek. Aym aksam Paris'te,
17
EylUI'de Basel'de bir gece yapllacak.
Fatos GUney de bu kampanyaya
-Paris'ten itibaren kaUlacak ve Server Tanilli basta olmak üzere yurt
dlslJldaki birçok aydm da destekle'yeeek. Daha soma da hükUlllele
resmen basvuru yapllacak. Peki bu
çabalan, çahsmalan
Türkiye'deki
"makamlar"
nasll karSllayacak.?
"Ölmüs
adamIR .rdIRdan ... "
1987 Ylhnda basbakanllk basdamsmam iken "Yllmaz Güney'in eser-
lerine uygulanan yasalm" kalkmasma slcak bakan Adnan Kahveci,
o günlerde
Nokta'mn
sorulanm
"Evet, bu konuda ciddi çahsmalanmlz var" diye yannlamlSu.
Bugün, Devlet Bakam olan Kahveci'nin kampanya ile ilgili yaml1 ise 01dukça ilginçti: "Onümlizde ulrasacak daha ciddi meseleler var."
ANAP'h
Mustafa Tasar ise YIImaz'm vatandashk hakkmm da verilmeyecelini,
yasaklannm
da kaldmlmayacalml
söylerken, "Ölmüs
adamm arkasmdan beni da ha fazla konusturmaym"
diyordu. lçisleri'
Bakam Mustafa Kalemli de "Kanun uyannca ölmüs bir adamm vatandasllia
kabulü
mümkUn
olmayacallnl"
belirtiyordu.
ANAP'm tavn oldukça açlku. Muhalefet partileri ise konuya slcak
yaklaslyor. Avrupa'daki
kampanyaya konusmaci olarak kaulan Uç
SHP'Ii
milletvekilinin
yam ma
SHP KUltUr Komisyonu
Baskanl
Sabahattin
Çetin, Türkiye'de
sanatçilann öncü1Uk edeeeli bir kampanyada SHP'nin de yerini alacalml söylUyordu.
"Yllmaz GUney'e özgürlUk" için
Nokta muhabirlerinin
görUs aldlll
sanatçllann tUmU ise "Evet" diyordu. "Her Sey yapmaya hazmz."
ANAP milletvekili
adaYI Hülya
Koçyilit'i de içine alan genis bir sanatçilar yelpazesi idi bu.
Gidenler, gidemeyenler ... Avrupa'da 3 EylUI gUnU baslatllan topI:mulara ise 22 davetliden
ancak
Il'i gidebiliyordu Türkiye'den.
Bir
klsml pasaport a1amadlllm gerekçe gösterirken, bir bölümü ise 0 tarihlerde yolun çahsmalan
oldulunu iletiyorlardl.
Mehmet Ali Eren
Onat Kutlar, Aziz Nesin, Demirta;
Ceyhun, Arif SaI, lIyas Salman,
Hale Soygazi, Deniz Türkali, Bans Pirhasan,
Kemal Anadol
ve
Rahmi Saltuk toplanuya kaulacakIanni bildirirken, mazeret ileten ünlüler araslnda Timur Selçuk, Türkan Soray, Atilla Dorsay, Cüneyt
Canver,
Hakan
Balamir,
Tank
Akan, Zeki Okten, Aytaç Arman,
Arif Keskiner, Altf YlImaz ve Kadir inamr yer ahyodard\.
Bu arada fsviçreli yönetmen Claude Weisz, "amt mezar" projesine katklda bulunabilmek
için bir
beigeseI film hazlrlamlst\.
Güney
Ne dediler?
Hüly. Koçyitit
(Sinema oyuncusu)
Yllmaz Güney'in TUrk sanatçlsl,
delerli bir Türk sanatçlsl oldulunu bildilim için sinemasl, mezanmn TUrkiye'ye nakU ve Türk vatandashk hakkmm iadesi için gerekli
tUrn faaliyetlere kaUhnm.
MI
HOly, 1C000001t:"Gere/(Il tOm f"lIyetlere
/{,tlhnm"
37
•••
•
•
Attl Ytlmaz
(Film yOnetmeni)
Ytlmaz hakslZ muameleye ulradl. Eserlerinin, ki$ililinin yasaklanmasl çok )fanhf, bu yasak kaldmlmall. Fllmlerinin stlayOnetim dOnemindeki aklbeti açllc1anmab. BUtUn
bunlann yapdabilmesi için gerekli
tUm toplu kampanyalara katdmm.
Memdub Ün
(>,aplmel ve yOnetmen)
Bu konuda yorum yapmak istemiyorum, ama bana gOre filmleri
TUrkiye'de oyn"atllabilmeli.
l, .. Özgentürk
(Yazar)
BOylebir kampanyaya kalllmamak ve desteklememek olanakslz.
0, halkm gOnlUndezaten TUrk vatanda$I, yasal durumu bir aydm
olarak beni i1gilendirmiyor. Nâzlm
Hikmet'in mezan gibi onunki de
TUrkiye'ye getirilmeli) Hlmleri ise
inamyorum ki, tlln1 sanatçllann
baskllanyla oynamaya bqlayaeak.
Müjdat Gezen
(Oyuneu)
Yllmaz Abi çok eski bir ~ile dos-
tum. KU$kusuz bOyle bir kampanyaya dolrudan "evet" derim.
Onur1la i1giliyapdaeak her fCyedU$Unmeden imza atanm.
rahathkla izlenebilmeli. Bir klsmlDInsOzcUsUgibi olan sanata da sanat demek mUmkUn deliI. Herkesin belenisini kazanmah. Bir mini
referandum yapsanlZ, Ydmaz GUney'in flimlerinin burada oynanmasmm çolunlukla
karflsmda
olunduju gort1lecektir. Turk 011lUlS1
için de Türk'e has unsurlara sahip
olmasJ IlZIm. Keske sai olsaY<4daha fazla $tYler söyleyebilirdik ama,
OlmU, bir insanm arkasmdan konUfmanlD dolru olmadllJ kanaatindeyim.
Kem.1 An.dol
(TYS Uyesi ve SHP Izmir millet.
vekili)
.
Ytlmaz Güney Türkiye SÎnetnaslnm ve TUrkiye sanatlDlDçok delerli
isimlerinden biridir. Sanatçtlanmlza ideolojileri ne olursa olsun hor
bakan anlaYISlmlzdevam ettili sUrece uygar toplum alma 5IV1II)IZ
basta kalu. Nizlm Hikmet'tm Ne'.MustIfl
cip Faz"'a kadar uzan'an salb sol.
lu sanatçl zinciri içinde tUm delerlerimize sahip Ç1kmabylZ.Bu zinci- _
rin en son halkasl Ytlmaz GUney'- '
dir.
~..
11$11:"sen onl 5allltÇl oIIrK
'
Mustafa Tapr
(ANAP Ankara milletvekili)
BOylebir kampanyanm Uçhedefine de kar,lyJm. Bir adam vatandqhktan Ç1kanlmlSSlbunun sebepleri vardu.'Yllmaz GUney filmleri
seyretmedilimiz zaman da klyamet
mi kopuyor? Sanal1m bir ideolojiye kan$lIrdlll için, ona ben sanatÇlolarak bakmlyorum. Sanat, toplumun bUtUn kesimleri tarafmdan
Prof. raruk Erem
(Basm Konseyi Ba$kam-eeza avukali)
Filmlerinin gOsteriimesinde bir
kanuni mgeHn oldulunu zannetmiyorum. Filmleri oynatllabilir demek için, bUtUn filmleri gOnnek ve
o filmlerde Ceza Kanunu'nun 141.
ve 142. maddelerine giren bir $eyi
olup olmadllml bilmek IlZIm.
Filmlerinde 141. ve 142'ye aykm
birfey yoksa gOsteriimesinde mahzuyyoktur. TUrkiye'de. isim olarait, bu isimli adamm fU yapnlan
yasaktlr diye bir uygulama mUm"'kOn delildir.
.
Adnan Kahveci
(Devlet Bakam)
Eski yaralar, yeni yaralar açdmadan tamir edilmelidir ama $Uanda
hâlâ bazi hassasiyetler var. Bu konuda eevap vermek istemiyorum.
~u anda daha önemli konular var.
Bu dönemde çok önemli konular
olarak bunlann gündemc; gelmesine UzUIUyorum.~u anda en önemH sorun bu deli!.
Galip Demirel
(TBMM lçi$h~ri Komisyonu
BafkaOl-ANAP Malatya milletvli.
kili)
Vatandashk hakk.
#
Prof. Çetin (>tek, Y,lmat Güney'ln Türklye 'deki yual haklaTIm Nokta'ya aç,kkzd,.
Vatanda$hll Kanunu'TUrk
nun 25. maddesinin g bendi
uygulanarak, Ylimaz GUney'in
TUrk vatandafhllm kaybettiline
karar verilmi$tir. TUrk Vatandafhll Kanunu'nun sOzkonusu hUkmU, vatanda$hk hakkml hiçe sayan, siyasal iktidara keyfi davra01$olanall sallayan, demokrasi
kavramlyla baldafmayan niteliktedir. Yllmaz GUney'e TUrk vatanda$hlIDI kaybettiren idari i$lem ise, bu antidemokratik yasa
maddesinin kOfullarma dahi aykJn olarak gerçekleftirilmi$tir. BOyIeee Yllmaz GUney, yasal dayana ktan yoksun, açlkça hukuka
aykm bir idari iflem sonueunda
vatandasllk hakkml geriye yitirmi$tir.
Yllmaz Güney vefat ettili ve askeri yOnetim Slrasmda gerçeklestirilen idari islemlere karfl hak
arama yollan Onlendili için, Ydmaz GUney'in yurttqhk hakkma
kavufmasl konusunda yargl yolu
tlkahdu. Buna karSlhk, hukuka
aykm bir idari iflemin, idare tarafmdan geriye ahnmasl olanall
meveuttur. Bu olanak çerçeve~inde, idare, kuramsal olarak, Ydmaz GUney ile i1gili "vatandqllII kaybettirme" karanm geri alabilir. Uygulama açlSlndan hukuk
ve demokratik siyasal sistem i1e
baldafmaz islemleri olalan hale
getiren bugUnkU siyasal iktidann
sOz konusu idari i$lemi geri alacall konusunda umutlu deliHm.
Gerçekten de, Yllmaz GOney'in
vatandqhll kaybetmesine yOneHk idari islemin geri abnmasl SOyle dursun, vatandqhlJ kaybettirme karanDIn kapsauu dl$mda kaIan uygulamalar sOz konusudur.
Gerçekten, Yllmaz Güney'in yOnettili veya oynadllJ f1lmlerin sinemalarda gosterilmesi fiilen engellenmektedir. Sansarden geçmif, zamanmda oynatllmlf film-
Komisyonumuza bu konuda ge- kiye'deki yetkili makamlar konuyu
Ien herhangi bir feYyok. Yalmz ben .incelerler, genel menfaatler milli Çl,unu sOyleyeyim,evvelki sene mUs- karlar yOnUndenherhangi bir mahtefU olarak yundl$mdaydlm, Fran- zur gOrmezlerse mesele kalmaz.
Ama kalklp da bir basklyla bu kosa'daydlm. Franslz televizyonu,
Yllmaz GUney'in bafrolUnU oyna- nuyu halledelim derlerse, san bilidill bir film gosterdi. 0 filmde Oy- yorsunuz Nihat Sargm'Ia 5eyde 01.
le sahneler var ki, hayret edersiniz. dulu gibi vermedik...
Filmde, TUrkiye'nin gUneydoluMebmet Dülger
sunda bir otobUs yo1cululu yaplh.
(DYP Genel Ba$kan Yardlmelsl)
yor, "KUrdistan" diye filmin bql'
KampanyaYI Oneelikli bulmuna koea ba$hk al1hyor.
TUrkiye için i$, tazyikle halledi. yorum. Yani, Ylimaz GUney'in meleeek diye dU$unUIUrse,hiçbir taz- larlgcldilinde, filmlerinin gOsteri.
yik sonuç vermez. Ama TUr- mine izin verildiainde, vatandqllk
38
lerin dahi yeniden oynaulmasma
engel olunmaktadlr. Askeri yönetim döneminde, Slklyönetim Komutanh~I'nm aldlll ve Yllmaz
GUney isminin arulmaslOl dahi yasaklayan karar bugUn için geçerli
delildir.
Idarenin yasal dayanaktan yoksun, Ylimaz GUney adlDa ve aOlsIDakar$1gerçekleftirdili uygulama fiili bir uygulamadu. Bu hukuh aykm idari uygulamaya karfi, dolal olarak yargl yoluna ba$vurulabilir, ba$vurulmahdlr, ba$vurulaeakllr.
hakkl geri verildilinde memlekete
demokrasi gelmi$ olaeak ml? HaYlr. Belki bir ifaret olabilir. Demokratik manada konu$mak ieap
ederse, tabii bir eksikliktir, bOyle
bir fey olmasl. Tabii zat-I muhterem çok önemli $artlar içerisinde,
bugUn bizim kolayhkla tasvip edemeyecelimiz bw angajmana girdi.
DUn ak$am Carlo Ponti'nin bir
filmini seyrettim, TV'de. Orda, orijinalinden dir1ledim, sosyal demok-
rat dedi~i komUnist. TV bunu veremedi. Turkiye'nin fUtlannda TV
bu nu veremeyecek halde.
141-142 komUnistier falan filan
biz demokrasiyi yJkllmayaeak fekil.
de kurdulumuz zaman ve demokrat olan Ulkeier camiasl içinde yer
a1dllJmlZzaman bunlann hepsi ioa.
namayacallDIZ bir suratle kaybalaeak, biz bunlarla ulraltllJmlZl 0
zaman kahkahalarla
gUleeeliz.
"Biz ne enayilik etmiliz nelerle
ulra5mlllZ" diyeeeliz.
"
....
Demirttll Qyhun,
DemoknU
SatulIç,/Ju BiTliti 'nin ktmfJHl1lytlSlnda Y,bmu: Güney ih Urili JIlIpdCIItr konupna)'l Nokta'JIlIIIIc-
tard,.
"1977='::=
dum. Yllmaz Güney'in (yanda
ltalan EnCÜle'yi saymazsalt) IOD
, j
'~. J
.;j:;;..
filmi Arkada$, nedendir bilmem,
su son gUnlerde hep gOzlerimin
önUnde. Oysa ilk gUnler ne de çok
konUlmUltum hakkmda. Bir dolu sosyolojik, ekonomik hatalar
bulmUltum. Bu sosyolojik, ekonomik hata1anndan dola)'l da yerden yere vurmaya çal,smlsum filmi. Ama baklyorum simdi, aradan bunea zaman geçmesine karsm gene de unutamamlSlm. Buldugum (bulduguma inandlglm)
sosyolojik, ekonomik hatalan
unutmusum da, filmi silip atamamiS hellegim. Filmin yUceligi de
burada olsa gerek ya ...
Sunu hemen belineyim ki, Ö
)'Illarda Yllmaz'la aramlZ biraz sekerrenkti. Galiba 1966-67'lerde,
Yllmaz'm ilk romam 'Boynu BUkUkler' i yaYlmlamak için Ozelbir
yaymevi kurmustuk. Ama tUrlU
acemiliklerimiz yüzUnden bll$llfamadlk, top atuk. Bu yUzden 'de
aramlZda birtaklm sunUsmeler 01du. Uzun )'Illar konusmadlk. Ar- ,
kadas filminde, zorlama sosyolojik, ekçmomik hatalar bulmaya
çallsmam, birkaç kUçOkaynnu)'l
ballandlfa ballandlfa abartarak
filmi yerden yere vurmaya kalklSmam da, tabii hiç kuSku yok ki,
bu duygusal Ofkeyleydi. Ama ne
var ki. bOttin bu olumsuz duygularlma, hatta hmqma, Ofkeme
karsm, mm gene hOkmUnUyürütmUs hende de ... Iste, sanatm gOcUdenilen sey de bu olsa gerek ...
Sinemayla seyircilikten Ote fazla bir ilgim oldugunu söyleyememo Ama ne var ki, edebiyata ve
sanata olan kuk )'Ilhk tutkum ve
çesitli rastlantJiarla, sinemamlzm
nerdeyse kirk )'Ilhk tarnglYlm diyebi1jrim..Iste bu t";ß1khAlmadayanarak dlyorum kl, YJlmaz Guney, bence TUrk sinemasmm
(yaklarml yere basùran ilk sanatçJlardandu, hatta ilk sanatçldu.
Hemsehrim, arkadas,m, meslektas,m, kardesim Yllmaz GUney, halk1mm bUyük ogullanndan
biridir. Onu halkmdan koparmaya, halklm onun sanatmdan mahrum etmeye hiç kimsenin gUcu
yetmez. Yllmaz GUney'in bizlere
borcu yok, biz borçluyuz ona ...
YJlmaz GOney'i er geç götbreeegiz Anadolu'ya!.. Hiç-kimsenin
kuSkusu olmasm!....
'
''Vasal yollar kapah"
lçqlui Blllctull Mustafa Kal4mIi, Y,/nuu: Güney ölm;q
oldIItrm-
dan yeniden Türk IIatandJqbtr""
all1lmllSlnl1lyasal olluak mÜ1nkü"
olmad,tl1l' söyledi.
Y,lma~ Güney ktmfpanytlS' iü
ilgili olluak Nokta 'mn sorulllnn,
ytlnlllllytln Kalemli plnlll1'll6y.
di.
Jlmaz GUney, Bakanlar Ku.
rulu'nun 6.12.1982 gUn ve
815762 sa)'lh kararlyla 403 saylll
TOrk Vatanda$larl Kanunu'nun
251G maddesi uyannca TOrk Vatandashg, kaybettirilmistir.
403 sa)'lh TOrk Vatandqhg,
Kanunu'nun 8. maddesi, TUrk va-
Y
tandashgml kaybetmis olanlarl
ikamet sanI aranmakslZln Bakanlar Kurulu'nun yeniden vatandashAaalabilecegi OngOrülmUsise de,
aynl kanunun vatandashga almmada usulU dUZenieyen 10. maddesine gOre i1gilinin bir dilekçeyle yundlsmda konsolosluklara,
yuniçinde de mUlki idare amirliklerini basvurrnasl gereklidir. Bu
duruma gOreTOrk vatandashg,na
geçmek isteyen kisilerin hayatta
olmasl gerekmektedir. ÖIUkisilerio TUrk vatanda$hg,na almmalan kanunda OngôrUlmemistir.
Bu hUkümlere gOreYJlmaz GUney OlmUSoldugundan, 403 sa)'lh TOrk Vatanda$bg, Kanunu hU-
kUmieri uyannea vatandashAtml'
za almmasl mUmkUn degildir.
ya SHP'nin kOltOr komisyonu
baskaru olaralc ben, tabil Id olumlu bak1yorum. GUney'in Ozerindeki yasagm kaldmlmasl, TOrkiye'de demokrasinin slmrlanmn genisletilmesi anlarmna gelir.
GUney'in yasaklannm kaldmlmasl konusunda SHP de mutlaka destek verecektir.
Nokta: Nasll bir destek?
Çetin: Bu konuda bazl gOrUSmeier yapuk. Sa)'ln Genel Baskammm bilgisi dahilinde. Ama biz
bu kampanya)'l Oneelikle Olkemizin sanatçllan tarafmdan baslaulmaslm ve onlann bu kampanya
için bir OrgOtlenme içerisine girmelerini ve mUmkUnse bir komite olUlturmalanru bekliyonlZ. Biz
de pani olarak 0 çallsmalar içerisinde yerimizi almz. Ama bunu
öncelikle paninin yapmasml doAru bulmuyoruz. Sanatçllarm kendilerine ait çok Onemli bir meselede bir adlm ileri gitmelerini ve
soora da bizimle birlikte onak bir
çallsma içine girmeleri bu isin en
dogal yoludur diye dUsOnOyorum.
"SHP
destekler"
SHP Istanbul Kültür Komisyonu BtlI1canr Sabahattin Çetin,
.. Y,lma~ Güney'e (jqürlük"
kampanyas, lit SHP'nin talln U.
ilgili sorulanm'~' ytlnllllld,.
Nokta: Avrupa'da baslatllaa
"Ydmaz Güney'e Özgürlük"
kampanyasma SHP'nin yaIdapnu
nedir?
Çetin: YllmazGUney'in uzerindeki yasaklann kaldmlmasl
kampanyasmm ulusal slmrlarda
, baslamasl ve bu yasaklan onadan
J kalduacak olan devlet, hUkUmet
I otoritelerini etkilemesi açlSlndan
zorunludur. Böyle bir kampanya-
f
.'
BilGE OlGAÇ:
Bir yijrüyü,
l
eIk
önemli kompozisyonu
"Konyakçl" filminde oynadl, ondan
sonra da benim ilk filmim olan
"ÜçUnUzU de Mlhlanm"
da b~ladlk. 11k ba~rolU sayllabilir. Sonra
"Krallar Krah"ru çah~uk beraber.
"Üçunüzu de Mlhlarun" fùminden
Bilge o/gaç: "YI/maz'la IIglII !ler
/rampimyaya /raO/mm"
tana
bir am aktarabilirim. Senaryoda bir
sahne yardl. Yllmaz annesinin !rZlna geçildi~ini ö~reniyor, ko~arak
intikam almaya gidiyordu. Yilmaz
dedi ki: "Ko~masam
yUrUsem 01maz mI?" dedi. "Bir görelim" dedim. Kalku, bir yürUdU. tnarulmaz
bir
~eydi.
"Yllmaz
GUney
yürüyü~U" diye isim takum. Daha
sonra da senaryolara Yllmaz GUney
yürUyü~U koyduk.
Yllmaz'la ilgili yapllacak her tUrlu kampanyaya
imza atarlm. Böyle bir kampanyaY1 mutlaka öncelikle sanatçllar
b~latmah.
Ashnda
Yllmaz'da affedemedi~im
tek konu, sanatÇ1 Yllmaz GUney'i yeterince an1amaml~ olmaslydl.
MAHMUTTALI
ÖNGÖREN:
"Güney'i taklit/
eden Tathses" .
1971
Ekim'i Adana Cezaevi'ndeyiz. Moral gUnU var. Yllmaz
GUney beni de götürdU, Yolda halk
arabam1Z1 çevirdi. Açlk pencereden
yoksul insanIar ellerini Uzatlp ona
dokunmak istiyorlar ... Ceiaeyinde
de aym durum. HUkUmlUler ana
önèe ~öyle bir yakl~lp dokunuyorlar sonra i~lerini izlesin diye dilekçeler veriyorlar. 0 kalabah~m arasmda göz ucuyla baklyorum.
YUzUnde tath bir gUIUmseme dilekçe-
IIRuhu kabaday.yd."
Kamuoyunda
Kürt Idris olarak
bilinen Idris Ötbir,YdrnazGüney'/e
1968 Yllinda Tar14bQ$1'ndaki bir
"biririmhane "de tan'i"'l$tl. 0 günden sonra çok iyi iki arkadQ$ olduklarlm söyleyen Idris Ötbi;, Y,lmat
Güney 'le ilgili am ve dÜ$üncelerini
Nokta muhabiri Mahmut Övür'e
anlattl.
NokIa: Uzun l'illar birlikte oldu.
nUl. Unulamadl~mlz
bir ammz 01du mu?
Özbir: Bir gün, kalabahk
bir
grupla gazinoya gitmi~lik. Herkes
sanatkâra gUI falan gibi ~eyler verir. Bizim masaya geldi~inde Ydmaz çlkardl silalul11, mermilerinden
bir tanesini sanatkânn gögUslerinin
arasma koydu. Tabii 0 anki 0 ~eyi
40
anlatamam ben. Yani.onun manasml, on un jestini anIatamam.
Ne
sanatkâr güeendi, ne de onu gUcendirdi. Öyle güzel bir jest yaptl ki...
En son kaçaca~ma yakm da yine bir
gazinoda kar~ll~tlk.
0 ak~am bir
polis tamdlk geldi bana, ilIe Bebek
Belediye'ye gidelim dedi. Kurtara.
madlm, kalklp gittik. Gittik ama
gazinoda yer yok. Tarn 0 mada
kar~lda yumrugunu havaya kaldlr.
ml~ Yllmaz'l gördUm. Vine 0 eski
~ekil kueakl~ma
ve biz de masaya
oturduk. Nebahat Çehre de orada
okuyor. Yllmaz.Nebahat
Çehre'ye
bir çiçek verdi. 0 da egilip masaya
~arkl söyledi. 0 arada Nebahat'm
a~ladlgml gördUm. Nebahat gitd.
Biz de vakit doldu~u için kalku~l-
leri bir bir topluyor.
"Takip
edeee~im" diyor. Dilekçeler öyle
hb.anyor
ki, artanlarl da ben laSIyorum.
Üç ay sonra onunla çah~maya
ba~hyorum. Çok de~i~ik bir dUnya ... 11k sorularlmdan
biri "Dilekçeler ne' oldu?" Hemen bir dosya
açlyor ye hepsini gösteriyor! "Tek
tek Hgili yerlére gönderiyorum. Çok
önemli olanlan izliyorum. B~ka ne
yapaY1m? Ben de insamm." Dilekçe sahiplerinden
kimilerine para
yardlml yaptl~111 da b~kalarmdan
ögreniyorum.
Bir sUre sonra
"Baba" filmine haz!rlamyor. "11k
kez beni a~larken görecekler"
diyor. "Beni de kendilerinden
biri
'olarak kabul etmelerini
istiyorum.
Dokunarak
yüeelttikleri bir tann
de~il... Onlar gibi ael çeken bir insan .. ,"
i YIllar sonra Ankara' da bir filni.in
sansUrde reddedili~inden sora Daru~tay'da açllan dayada bilirkisi kurulu Uyesi orarak bulunuyorum.
Film, Yllmaz GUney'in "Baba".
slmn kare kare kopyas!... Giysileri bile aym renkte. Ba~rolde tbra.
him Tathses ... 0 sahne gelinee, baklyorum 0 da aghyor. Ben de ... Kare kare kopyada
bile Yllmaz'm
"tnsan"
olma çabasmm sezgileri
var.
Yllinaz
GUney'in
filmlerinin
. TUrkiye'de gösterilm~iyle
ilgili artlk hiçbir engel kaJmadl. Ne yasal
bak1mdan ... Ne slklyö"netim bak1.
mindan ... Tek engel Ylimaz GUney
korkusu.
.
o
mlzda 0 polis hesabl ben ödeyeee~im dedi. Biz blrakmak istemedik.
GUeU yetmez filan diye. SHahl faIan da yere dU~Unee ortallk biraz
karl~l1. Neyse sonunda oradan ayrùdll<: Ertesi gUnU polisler beni aradl. Tabii magazin gazeteleri de YIImaz'm orada oldullunu yazmea,
Fato~ da beni aradl.
"Sen, benim babamsm,
abimsin" dedi. "Senin sözüne inamnm.
Ak~ani. bir olay olmus" dedi. Dedim 'lei; "Baclffi ben
de olsa ne de
olsa eski harumidlr. Nebahat geldi
masamlza hepimiz~ 'hc~geld:~' dedi. Ydmaz da ana bir çiçek verdi.
Ne yapmasllazlmdl
Yllmaz'm?".
"Beraber
oturma
falan olmadl
ml?" diye sordu. "Yok" dedim. 0
da "Abi ben sana inarunm"
dedi.
Bende
ona
yeniin
eUirdim.
"Filma"
dedim. "BacI, bak Ydmaz'a en ufak bir kUsme falan ya..parsan ~erefsizim seninle bir daba
konu~mam.
ÇUnkU ben oradaydlm/'
NokIa: Ydmaz Güoey'lo kaba.
daYI yaololD oldu~u söylenlyor.
Gerçekten böyle blr yam var mlY'
dl?'
.
Özblr: Yllmaz'lD ruhu kabadaY1ydl. Eger kabadaY1hk gUzellikse
oydu ..Simdi bakmaY1n kabadaY1hk
da son y!llarda aya~a dU,IU. Hal.
buki kabadaY1hk bizim atalanmlzdan kalan bir gelenektlt. Ne diye.
ceksin ~imdi yi~it adama?
Mert
adama? Yani Y!lmaz'da gUzel bir.
insanda meveut olan her ~ey yard!,
.
fI'.
"
)
"Erken teshis olabilirdi"
#
NUmuM
Hastanesl eskllHqhekl-
ml SIIlbIc &/can/I" PUiIOMl GeMI
MüdüTÜ Dr. Turlum Temuçln, Güney'l anl4tt1.
Nok": YJlmu Güney'le nerede
tanqttlllZ?
TemuçiD: Yumurtabk olaymdan
sonra YlImaz Ankara'ya gOnderilmiJti. Durusmasl Ankara'da
yaplIacaku. RahatslZlanarak bastaneye
kaldmld!.
Ben 0 zaman Ankara
Numune
Hastanesi
Radialerapi
Klinili b81 asistamydJm.
Tetkik
için bana gOnderildi. Yapilan sintografik tetkikte (ki bunlann b4Il
aqivlerde buluDmllSl aerekir) karac:ilerinde yetmezlik gOrüldO. Mide
yakmmalarl da yard!. Bu nedenle
YlImaz'l mahk6m kolusuna yaurdim ve mide grafIlinin çekilmesini
istedim. BOylec:e ilk dostlulumuz
onun doktoru olarak ~
oluyordu.
likli bir yapisi yard!. Son derece bityOk bir dost ve fedakâr bir arkada$u. Buna bir ör.nek vermek isterilll.
Hastaneye yatmasl sorun oldu. Tabureu etmemi istiyorlardl. Hastane
B8Ihekimi Dr. Münif Islâmollu da
bana baskl yaplyordu.
Ama ben
mide grafileri çekilmeden tabureu
etmeyeeelimi
söyledim. Mide gra.
fileri içinse onbes gün sonraya randevu verilmisti. Bu, 0 zaman için.
normal bir süreydi. Yani bunda bir
kaslt yoktu. Ne var ki bashekimlilin benim üzerimdeki basklsl artmca, bu nu anlayan Yllmaz, filmlerinin çekilmesini beklemeden,
bana
bir sey olmasm diye kendi arzusu
. Nokta: Hutanede Dekadu kal-
ile tabureu oldu. Yllmaz'm mide
kanserinden öldülünü düsünürsek,
rahatslzhlmm
0 günlerden
baslamiS olabileeelini söylemek kehanet
olmaz. Ne var ki ondan soma Ankara Numune Hastanesi gibi büyOk
di?
Temuçln: Sekiz gün kaldl. InsanIan çabucak etkisi altma alan kisi-
bir merkezde kontrol olmak flfsaum bir daha eie geçiremedi. Izmil'te, Kayseri'de Imrah'da
kaldl.
"Hükümet zorda kald."
/sveçli ItlUted Ulla LIutdstrllm
1978 JfIbndtl Junlt Ktlptlb
vl'nde )/tIltln yll1mlt Giinq lie lilt
röporttljl ytIfHIII ItlUted obmqtu.
Anctlk /sveç tekvkyol/llllu J'GYlflhlflan bu söykli bir anda
ew.
Türldye lündemJnJ bnprrm'l.
devrin muhtlkjet partilerl AP N
MHP'nln AdIIkt Ba1uw Melurtet
Can htlkklflda IlUdJ/clerl 10",
ÖM'Kesl,lÜvenoy/lmuullltef/M
döniipniipii.
UIlIJ LMnthtrlJm.
olDy l'ÖpOrtIIjl1l öyiiisi;nil Nokta 'J'G anlllm.
" 1979
i1kbahannda
lsveç televizyonu
"YlImaz Güney filmleri" diye bir
program gösterecekti. 0 y1Ilarda
Türkiye'de
gazetecilik yaplyordum ve Ydmaz Güney eezaevine
girdikten sonra da birçok kez
onunla rOportaj yapabilmek için
çesitli yerlere basvurmustum.
Oç
ydhk çabalanrn sonuc:unda birgün
Adalet Bakam Mehmet Can ile
görüsme imkâm buldum.
1978
Arabk aYlydl. Mehmet Can 01dukça neseli bir günündeydi.
Isveç televizyonunun projesini kendisine anlathm. Sanatsal bir belgesel olacakh.
Mehmet Can'm
'
moralli oldulu gOn bize yaradl ve
cezaevinde gOrO$memiz için izin
verdi.
Televizyon ekibi ile birlikte Izmit Cezavi'ne gillik. Onun kolusunda her çesit suçtan yatan 72
mahkûm vard!. Cezaevi müdürü
odaslDda
görüsmemizi
önerdi,
ama 'yasadll'
yer olmall'
diye
diretince 0 da izin verdi ve herhaIde ilk kez 0 kolusun kapIsmdan
bir kadm girdi. Ilk izIenirnim, YIlmaz'ID 0 hapishanenin krall olduluydu. Mahkûmlar
kadar gardiyanlar, eezaevi görevlileri kar~lsmda esas durusta duruyorlard!.
Çekimlerimiz çok zev kli "8,eçti. -'
RejisOr oldulu için özel hayaunda da hep bir senaryo içinde yaSIyordu. Volta atarken, yemek yerken, jimnastik
yaparken
do~al
sabneleri hep öneeden düsünmüs
ve hlZlrlamlSu. Oç saat görüstük.
Hapishanede
bir tek çahsma masasl vardl, 0 da onundu. Yemekleri genellikle dlsardan geliyordu.
Yasanu 'Umul' filmi gibiydi. Masasl onur masasldl, hatta dolal
korumalan bile vardl mahkûmlar
arasmda. Onlar gelecelimizi bi!dikleri 0 gün yelekli laciven takIm
elbiseler, dik yakah beyaz gömlekler giymislerdi, kravat da takmlslard!.
Çekim boyunea özgür blrakIlmlstlk. Söylesimizin sonunda Güney "Görüyorsunuz,
istedilim zaman buradan kaçabilirim.
Ama
kapIlan açlk blraksalar bile kaçmam. Çünkü Türkiye'de saklanmam mümkün olmadlll için yundlsma çlkmam gerekecek, onlarm
da amaçlan
bu zaten ... ' dedi.
SöY\esinin bu yönünü Türkiye'deki salI.' gazeteler büyüttüler, 'YIll1\llZ'm yanma giren bu kadm
k~m?' diye sansasyon arayan haberler yapular. Mehmet Can bu
yaYlnlar üzeriné filmi görmek istedi, aneak izin vermedik. Satm
almak isteyen gazetelere de vermedik. Çünkü Yllmaz Güney Isveç televizyonuna
konusmustu.
Isveç televizyonu da bu söylesiyi
tam üç kez yaymladl. Salel gazetelerin haberleri üzerine muhalefelleki partiler, AP ve MHP soru
önergesi vererek, 'Bu yabanel gazeteci eezaevine nasll giMi?' seklinde Mehmet Can aleyhine 50 ru
önergesi verdiler, hatta güvenoylamasl yapIlmasml istedi!er, aneak Medis'te kabul edi!medi."
•
------ ..
Yllmaz Güney'ln oyuneu
• olarak oynadlgl ba,hca
filmier:
Bu Vatan ln Çocuklarl
1958,
Alageyik 1959, KaracaoQlan'ln
Kara Sevdasl 1960, DolandlrlCIlar $ahl 1961, Ben Öldükçe Ya~arlm 1965, Çirkin Kral 1965,
Hudutlarln Kanunu 1966, Kltlhr-
mak Karakoyun
lu 1968.
1967, KozanoQ-
Senaryosunu yazdlgl ve
yönetlmlne kan,tlgl
ba,hca filmlert:
Endise 1974, (Antalya, en iyi
oyuncu ödülü),lzin 1975, ZavalIllar 1975, Bir Gün Mutlaka 1975,
Sürü (Çe~itli festivallerde çok saYlda ödül),Dü~man
1980, (1981
Berlin Film Festivali En iyi senaryo) Yol1982
(1982 Cannes Altin Palmiye).
Yönettlgl ve oynadlgl
ba,hea fllmlert:
.'
Seyyit Han 1968, Umut 1970,
ACI 1971, AQ't 1971, Baba 1971,
Arkada, 1974 (Sinema Yazarlari Ödülü),Duvar
1984.
.
41
.-..
'
Güney'in yafCIm. ve
istemedigi kaç.f.
"Ben kola)'l seçtim" diyordu
Yllmaz GUney.
Ardmdan
da
kola)'ln kendisi
için ne anIama
geldilini açlkhyordu: "eesam
ve boyun egmeme." Bunun tersi ise
onun dilinde "zor" olarak ifade
ediliyordu.
Kan davalanmn bitip tükenmedigi Siverek'i terk eden baba Halit
ve anne Güllü'nün gelip yerlesti~i
Adana'mn 50 km Otesindeki Yenice köyü Yllmaz GUney'in ilk zorluklanmn yeserdili topraklar 01mustu. Ama 0 çocuklu~undan baslayarak zorun inadma umudu ye$ertmesini de bilmisti. Okula basladl~1 Venice kOyünU 4. slmftan
soora terk ediyor, lise yasaml Adana'da noktalanmca solu~u Istanbul'da Universite kaplsmda ahyordu. Ancak daha çocukluk gUnlerinde baslayan sinema merakl ve edebiyat sevgisi Universite Ylllannda
her seyin OnUne gèçiyor ve GUney
resindc:n izin isteyecekti. Hiç kimsenin akhna gelmeyen ve kendisinin
de uzun cezaevi ylllannda hiç tesebbüs etmedi~i "kaçl$"m ilk adlmlDI olu$turuyordu bu talep. Mus'ta
bulunan annesinin hastah~1 nedeniyle istedigi izin. veriliyordu.
Cezaevinden aynh$mdan iki gün
soora Il ekim 1981'de Kemer'deki
Olimpos Motel'e geliyordu Güney.
E~i ve ogluyla birlikteydi. Otel gOrevlileri tamyor ama kaçan bir YIImaz GUney'le karSI kar$lya olduklanm akillannm kenanndan bile
geçirmiyorlardl. Gece bekçisi uzun
uzun yüzüne bakt!~mda, "Ne 0 birine mi benzettin?" diye sormU$,
"Hiç yabanci gelmedin tamr
gibiyim" cevabml alm1st!. "TaOIrsm, tamrsm ben Yllmaz Güney'im"
demi$ti pkinmeden.
Yabanci dosl. Bir telefon, bir erkek sesi ve sabahm ilk ISlklanyla
birlikte aynhrlar OUmpos Motel'den. Bu motelden soora Yllmaz
Güney'in bindi~i san bir laksiden:
sOz edilir. Bundan sonra nasll gittigi üzerine gerçekle i1gisiolmayan
pek çok $ey yazlhp, söylenecektir.
Nokla'nm ara$t!rmalan hiç de sa$lrllCI olmayan bir gerçeli, onun
dùnyamn dört bir yamnda dostlan
oldu~unu ortaya koyuyor. GUney'i
Akdeniz klYllanndan bir Alman
filmcinin yat! alarak, Rodos'a gOtürmU$tür. Ancak ilk girisimde yatla bulu$amayan GUney'in bir gecesini a~açhk arazille saklaOl\rak geçirdili de Nokla'm\t edindi~i bilgi-
42
fakülteyi terk ediyordu. 0 tarihten
sonra sinema Yllmaz GUney için
her $eyinOnUndeydiarl1k. Bir yandan da çesitli sanat dergilerine yazdl~1Oyküleri göndermeyi sUrdUrUyordu. Iste, suçlama1ar, yar81lanmalar ve ilk eezaevi de bu yazllardan birinin ya)'lnlanmasl sonueunda, GUney'inyasanundaki ilk yerlerini aldl. "Uç BilinmeyenU Esitsizlik Denklemleri" adh OykUsUnde komUnizm propagandasl yapt!~I gerekçesiyle 1,5 yll Pasakaplsl
Cezaevi'nde hUkUmlUolarak kahyor, bu ilk hUkUmIUIU~UnU
de alu
ayhk sUrgUnyasaml izliyordu. SUrgUn dOnUSUsablkall bir genç adam
olarak is aramaya basladl~mda bir
baska gerçe~i yine ya$ayarak ö~reneeekti: Sablkaflya is yoktu. Sinemadan anhyordu.. OykUleryazlyordu, hatta ilk romam "Boynu BUkUk Öldüler"i ymp bitirmisti ama
bu yeni durumu nedeniyle bulabi!dili is, aneak "kabadaylllk" oluyordu. BUtUn bu dO~~minde ona
dostluk gOsteren CanUnal, ilk çaeu~u Elirin de annesi olacaku. Da-
ha soora Nebahat Çehre i1eilk evlili~ini yaplyordu Yllmaz GUney.
Bu süreç Yllmaz Güney'in aym zamanda irili ufakh, kaliteli kalitesiz
çok saYlda film çevirdigi ve admm
hlzla Çirkin Kral'a t!rmandlgl YIIlanydl.
Devrimei kimlik. 70'li ylllar, devrimci ve demokratlardan yana 01du~unu açlklamaklan çekinmeyen
GUney'i de, kendi hareketlili~i içine açlyordu. Falo$ Süleymangil'le
lamSlp evlenmesi de bu gUnlere
denk dUsecekli. 12 Mari askeri müdahalesinin 5. gUnUnde gOzaltma
alman GUney, tutuklanarak Selimiye Cezaevi'ne gönderildiginde 6.5
ayhk o~lu Yllmaz'm ve Fato$ Güney'in Ozlemlerini ta$lyordu. Bu
kez Yasadl~1"kolay", devrimcileri saklamak, onlara yardlm etmekti. Mahir çayan ve arkada$lan hakkmda açllan THKP-C dav8Smda 12
numarall samk olarak yargdanan
GOney, 1974 affma kadar cezaevinde kahyordu. Bu ikinci cezaevi günleri de, okuyup,- yazmakla geçiyor
ve GUney poUtik kimli~inde da ha
beUrgin çizgiler kazamyordu. Anak ana sona eren cezaevi ya$aml'
ne ymk ki 3.5 ay sonra yeniden
bashyordu.
Bu ka ilk ikisine hiç benzemeyen
bir nedenle, Yumurtahk, Hâkimi
Sefa Mutlu'yu OldUrdU~Ugerekçesiyle OzgUrlU~Undenyoksundu. YIImaz GUney içerd~ Uretmeyi sürdürdU. Yeni senaryolàr, yeni romanlar,
yeni filmier ve bir dergi. Güney,
KUltUrve Sanat Dergisi adml taSIyan bu dergideki ymlar ve 1977seçimleri masmda kaleme aldl~1
"CHP Niçin Desteklenmemelidir"
bro$UrU, hakkmda açllan yeni davalann,serekçesini olu$turuyordu.
GUney, Sefa Mutlu'yu OldUrmekten dolay! 19 yll hUkUm giymi$ti
ami bu yeni davalar da onun dOrl
duvar dlsma kalay kolay buakllmayaca~mm isaretiydi. Yumurlahk
olaYI ve bu olay üzerine Güney'e
verilen cezanm taru$masl da yerini
bu kesinle$meye yüz tutan ve toplamlan yllian bulan davalann tart!$m8Smablraklyordu. 12 Eylül askeri mUdahalesinin hemen ertesinde ise Imrah Açlk Cezaevi'nden
,Isparta Yanaçlk Cezaevj'ne âhOlyordu. Güney, Isparta Cezaevi'nde
de izin almaya, belirli zaman arahklanyla evine gitmeye devam edecek ve kimsenin akhna Güney'in
kaçaèa~1 gelmeyecekti.
Ve kaçl'. Bir bayram sevincinin
ya$andl~l Isparta Cezaevi'nde YII_
maz Güney, bayramm ilk gUnU
olan 8 Ekim 1981'de e$i Fato$ GUney'le görü$mesini yaplyordu. Bayramm ikinci gUnü ise cezae\ i ida-
lerden. Bu GUney'in Ulkesini zorunlu terk edisinin klsaclk OykUsUdUr. Ama arada kalan zamanlarda
GUney'in kaçl$mm nBSl1zorluklar
ve nasll duraklar geçirdi~i GUney
Efsanesi'nin bilinmeyenleri ...
Neden kaçum? Onun kaçl$1Uzerine çok yorumlar yaplhyor, daha
Onceleriçok daha olanakh kO$ullarda kaçmayan Yllmaz GUney'in Oyle
bir zamanlama)'l neden yapu~1Uzerine fikirler yUrUtülUyor. Özellikle
ymlardan dolaYI kesinlesen bir cezasl ve onu izleyecek di~erleri nedeniyle GUney'in kapah bir cezaevine sevk edi!ece~i, çahsma kosullanmn IUmUyiesmJrlanaea~, halta can gUvenli~inin olmadl~1 yOnUndeki bu yorumlara kar$lhk kendisi neden kaçl1~ml sOyle açlkhyor:
"Olkemden aynlmaml gerektiren esas neden, hakk1mda dU$Uncelerimden dolay! açllan ve yUzYlh
asan davalar deli!dir. Benim için,
eezaevlerinde uzun sUre kalma korkusu olsaydt yurdumdan daha Once aynhrdlm. Son uygulamalar beni
can damarlmdan koparttl."
Yakalandlll mide kanseri GUney'in "kolay"larma
Paris'deki
Pere Laeeaise Mezarhll'nda bir :lnun IrtJIc nefes IlrrlIvln IJeden//ç/n PlrIs. KOman
nokta koyuyordu. 0 a,rtlk Alun 'Icel/se Menr/r(ll son met'", oIIf1/r "Osterlllvordu.
Palmi~ OdUIIUve "tercihim" de- top"nln dost/In"," Ortl/r frIVOlSI. /rend/ topfl/r""nl
di~i mUcadelesinde yollar katetIDi$ nep...
biL{ halk Sll!latçlsl ~Iarak yasayacaku ...
Ne" ... OZKAN
$enltlerln/n "OmDID o/duQu Pere
1J EV/DI 1984 "Dna onun ~n
ne zaman dOneb/lec~/ 0 du
.
fIj'
-.
Hürriyet
Palme' nln glZl1 Kürt piani
24.8.88
Mehmet Ali YULA
F
RANKFURT,
(Hürriyet)tsveç ßatbakaru
Olof Pabne'nin
öldürülmesinclen dogrudan sorumlu 01dugu her geçen gün bira.
claha kesinlik kazanan bölücü
lerör örgütü
PKK Iideri
APO'ya (Abdullah ÖCalan)
yakln bir kaynak, "Suiku-
un anhnda, fImdiye kadarki ~rdan
çok
daha ~_
~ nedenin
yattlttru
line IÜrüyor. Bu
iddiays gore Palme, Kürtlere "otonoml"
eaglanm&Sl
için kapeamh çallflllalar yaplyor ve kar,lhk
olarak
PKK'dan,
Türklye
yerine
tsveç'in egemeoligini kabullenmek anlamma
gelecek,
odlinler isliyordu. Bunun için
de oldurüldu.
Pahne'nin,
bu amaçla,
aralarlnda çok ÜBl duzeyde
Türk yetkilileri ile PKK Ii.
derlerinin de bulundugu kitilerle yak ln temasta oldugu
ve Uotonomitt
konusunda
onemli 8f&JTlalar eide etligi,
aym kaynak taraf.ndan iddia
edlliyor Bu iddialara gore,
B8Ibakan OzaI'ln Surlye'ye
1987 Terrunuzu'nda
yapbtl
son gezinin ozenle gi.1i tutuIan gerçek am8CI da, otonomi
kOlU1Su~la_
ilgili. Ziyarel Slrasmda, PKK lideri Abdullah
Öcalan ile gOrU¥""k isteyen
Turgut O.àhn,
ka'1' tarafm
yilZ yüze gelmeye ya~masl nedeniyle bunu gerçekICfliremedigi de, iddia edilen1er arasmda.
Hürriyet'in
eide eHigi
bilgilere
gore, Palme'nin,
ölümünden önceki en önemli
çabasl olan "Kürt!ere
otonomi aailama" konusundaki tüm bilgi ve gelitmeIer,
PICK S'üncü Kongrea'nin:
tutanaklarmda
oldugu gibi;
haien PKK ile birlikte, çefilli
ü1kelerin polis örgülleri taraf\Odan aralUnakta olan gi.i
Palme
Belgeleri'nde
de,
lüm aynntllanyla
yer ahyor.
__
..:..__
...::...:...;:~..::.:~
PALME'NlN
GtZLl
PLANI
Hürriyet.
1988 batinda
orgütten
kesin olarak kopmasma kadar, PKK'run Avrupa'daki merkezierinden birinin sorumlusu olarak görev
yapan bir PKK militarnyla
temas kurdu. Halen, çefitli
ülkelerin polis örglilleri ka.
dar, PKK larafmdan
da
"Hain" oldugu gerekÇl!SÎyle
aranan
bu kaynak,
taveç
B8Ibakan1'mn öldürülmesine
PKK milltan1!.1'l, lsv9Ç'te, ellerlnl l<ollaruu S&IlaY1Pnasù geziyor1&rd1? lsveç YOnet1ml. PKK'ya sempatl Ue ml baklyordu" Ve Isv9Ç
Baljba.IuuU Palme'ys sulkastln a.rdlIlda neden PKK ~phesl vardJ"
itta bu"ilç &namlllOru'nun clIV&bt,PKK Avrupa merknler1.ndan 'bir1nin &namll lift düsey IOrumluau olan V1lhaleD 'kay>p
Ud belge' nadaniy1e hem Avrupa polla!, hem PlOC tara!mdan
,ld4etle aranan milltanm ld.d1aJannda yer al1yordu:
'B"lbakan
Palme'nln
g1z11blr plant v&rd1. KUrtlere, otonoml (baglm.
II1zhl<)verllmealnl sagla,yaca.k. soma da bu bölgeyl, Isv9Ç egemenh.
g!ne 1\laCa.l<lJ,...
Mige, petrol ya~
zengtn madenler vard1 ve
t'aIme'ye
gOre, lsveç ekonomIBl !ç!n On.ml! blr ekonom1k gü<;tü'
'Palme, bu kODUda KiirUer1e tomaa halln4ey111.- Belld TÜr-l<1ye ila da ... Batt&, Bqbel<an Ö~,~
1987 Temmusu'n4ald
son Bur1ye lleala1n4e Abc!u.11ah
'ta 1l&ril4mek 1atec11l!'
&Dl& Il&rlitmimin
lle1'98~ec11l1
bWn1yor4u.
Bu kenu, PlOC
3'iincl1 K0nÇ'e81'ndeld tutanaI<l&rda yer al1yordu. ..'
Tercüman
24.8.88
SHP'li Türk'ün PKK'II
yeieni ölü eie geçli
Âtadar uzanan olaylar zincin.1Ii, iOyle anlatlyor:
"Pabne.
ashncIa gerçek
bir Kürt cIostuydu.
Kürt.. 1ere, gizli-llÇlk birwk yarchnu dokunm~tu.
tsveç'te
)neydana
gelen ve sonun. da PKK'run bir teror örgü~ü olarak
damgalanma. Sana yo! açan oIaylann
archnda da, gerçek oImayan
~
tey1erin w.r oIdugunu
lark etniitti.
Sözüm ona,
~.Isveç'e
'PKK'dan
ayrtlm~
.bir haini idam etmek için'
L-Jönderilen
militarun
ce,binden.
ba~ka
öldürü.•lecek1erin de listesinin Çlk~maauu. garip ka""hyordu.
.. PKK'ya yaptlacak
en büyük yarch~,
Türkiye'de
otonom
bU' böige kuru!-
mestnt, lsveç B8Ibakant'ntn
bu çah,malarmdan
Isveç
HlikümeÜ'nin
haberdar
01masma baglayan eski PKK
mihtant,
"ince
diplomatik
hcsaplar
ve uluslararasl
m,kiler"
nedeniyle
durumun. dünya
kamuoyundan
gizlendigini iddia ediyor.
1988 b&f1ndan beri PKK
ceJlatlannca,
"görüldüjtü
ilk
yerde
öldürülmek
üœre" arandlglnt ve bu ne.
denle. hiçbir yerde fazla kala.
madlgml
ifade eden eski
PKK militant, "Kürtier
için
otonom bir böige oIueturma"
çahllT1slarlnm
boyutunu,
"Ozal'I,
Abdullah
Ocalan
Ile görü,meye'
itecek kadar
büyÜk"
ola'ak tammhyor ve iddialar:nt
;oyle sürdürüyor:
"Oza\;m
suriye'ye
gidiIi, ashnda tek amaçhyd!.
Türk ßatbakam,
PKK Genel Sekreterl
Abdullah
Öca1an 'la konUfllUÙ< isûyordu.
Dotaldlr
ki, bu
arnaç
özenle giz1i tutuluyor ve Suriye &eZisi, dostlujtun,
karelltkb
ticari
i1i,kilerin
geli,tirilmesi
amaCUUl yänelik gibi gÖ8teriliyordu.
Ne w.r ki, Abdul\a!t _Öc~.
bu görütmeye yanaemach.
Suriye
Devlet ßatkaru
HafIZ Esat
da, PKK liderine
büyük
aolay"
gösterdi
ve onu
zorlamaya kalkllm8<h."
"Bu ge~melerl
.. i1gili
ayrmtlh
bilgiler,
PKK'nm
3'üncü Kongrea'nin
tutanaklarmda
da mevcut.
Abdullah
Ocalan
da,
Kongre' de yaptttt
konutmada
durumu
özet1edikten sonra 'Bu konuda gœtermÎl oldugu hassasiyelten
olüni de, Suriye Devlet Ba,kant'na te",kkur
borçluyuz'
demitti."
maauu
satlamak oIdugunu dü4ünüyordu."
"l98Ii, 1986 yillan içinde, otonomi
konuaunda
ciddi ~Ian
oIdu. En
ÜBt düzeyde Türk yetkilileriy1e de görüpne1er
yap1IUf, 6nemU aonuçlar elde
etmltti,
PKK liderleriyle,
birçok kez yüz yüze konu,mu,tu.
Durumun
umut
verici
oldutunu,
PICK liderleri de ae~lerdi. Yahuz, bütün bu oIumlu It!Iitme1erin
arasanda,
olumsw: bir ge~me
ortaya çlknw;tl:
Kürt
dostu
Olof Palme,
emperyalist
duygulanna
yeniliyor
ve
otonomi
kar,lhtlnda
PKK'dan,
kabul edihnesine olanal.
b .. lunmayan
ödünler
istiyordu.
Bunlann
kabulü,
bir bakuna
Türk Devleti'nin
egemen\ijtinden
Çlklp tsveç Devleti'nin
egemen1ijtini
kabullenmek
anIanuna gelecekti."
"Pabne,
otonom
Kürt
BölgeBi'ni, özeUikle ekonomik konularda
tsveç'e bajt1mh hale getinnek
istiyordu. Bölgede petrol vard! ve böige lsveç'if{ yararlanacatt
iyi bir pazarch ...
Palme, böyle d\j4ünüyordu.
Yani, bU. ~r
büyük
destek verilen Kuzey Vietnam'daki
modeli, KürtIere
uygulamak
niyetindeydi.
PKK bunu
kabullenmek
istemeyince,
çah,malarl
durdurmaktan
sö. etmeye
ba,laml,tt.
ßatka
bir deyifle, PKK'run aYattna geIen otonomi
I8nS1run kaçmasma
neden
olmuetu ...
t,te,
bu yüzden
öldürüldü."
'
Suikaslm
hemen ardmdan PKltJ.>tn ~undeme gel-
Tercüman
inwanw
PKK'CI
Çlktl
.Izlp, (A,Al-
Gazi~tep!-
N in Nizip ilçesi DazhÖyük
köyU imam .. Abdurrahm.n
In.n, kanun dl$l bölUeU PKK
Öte yandan, Hürriyet'in
konuyla ilgili olarak goriJtune b~vurdugu
Isveçli yetkililer ve çetilli basm men8uplari, yeni iddialarla ilgili
herhangi bir yorum yapmaya
Y8na~madllar.
'~Konunun,
bilgileri chltnda kaJeitttru"
soylemekle
yetindiler.
Olof
Palme'nin
ölümünden
once
Kurtiere
otonomi
saglan1a
konusunda çahllT1alar yaplp
}'apmadlgl
konusunda
bilgl
verebilecek bir hukumel yetkilisine ulallT1ak da, mumkun
olan1adl.
25.8.88
örgütO ile ili$kisi oldulu gerekçesiyle g~lttna
ahnd •.
Kod adl (lmrel) olan A....
durrab In.n, Mardin Il Jandarma Alay KomutanhlJ'n1l1
isteli Uzerine gözaluna ahn.
d •. Imam ID.'" özel bir ekip
tarafmdan Mardin'e IIOtOrUI.
du. Imam
Abdurn .....
InlD'm bu YII Nizipli b.edann kafile bll$kan. olarak hac.
lia da gittili bildirildi
.-..
'~
Milliyet 26.8.88.
-Talt
lln"
,.,
,'•.
u
II!.~,,_.
~- ....... - .:."
ICumhuriyel
Ilhan"'~k]
rm
IR cadi ml? Seylan ml? Cln ml? Yoksa blr
Drakula ml var?
Adalet BakanhOl'nda yetklllnin omuzba.
,Ina sokuluyor, kuiaOlna OflOyor.
- Mahpushanelerde tek tip glysl uygulama.
slna dOnOn!.. Gençler dlrenslnler, açllk grevlerl
bqlasln, OIOmoruçlan yayglnlqsln; olaylar çlk.
Sin, Infazlar yansln, hOkOmlOlercenlannl yltlrsln,
onulmaz hastahklara tutulsun, sakat kaisIn, ge.bersln, yok olsun ...
Bir cadi mi? Seylan ml? Bir kOtO ruh mu?
Yoksa blr canavar ml var? Kana susaml,O,acldan
zevk alan, lokenceden tat duyan klm?
Tek tip glySI uygulamasl haplshanelerde ni;
çln yeniden bqlatllmak Istenlyor?
Adalet Bakanl Mehmet Topaç, koltuCa otu.
rur oturmaz, blr bqka "'crast" yapamazmlO gl.
bl hemen tek tip glysl uygulamasl ml bqlatacak?
Adlnl kamuoyuna bOyle mltanltacak? TOrklye'
de adaletln blnblr sorunu, adllyenln blnblr derdl varken, nlçln cezaevlerlnde Insanhk dlOI kll'
rarlara yOnelmek Istenlyor?
Tek tip glyslnln anlaml ne?
Batl'da ne "slyasal mahkO'm"var; ne de TOr!<.
Iye'de'suç olan "fill" Batl'da suç ...
TOrklye'de cezaevlen zaten "eza evl" deOIl
ml? Yarglcln verdlOI cezanln OstOne blr de ma.
hpushanenln olumsuz kooullannda yqamakla,
hOkOmlOIklncl blr ceza Ostlenmlyor mu? Bu yetmiyormuo glbl, tek tip glyslyl mahkOm.unbqln'
dan aoaOlya neden dell gOmieOI glbl geçlrmek
Istlyoruz? .
Tek tip glysl uygulamaslnln'yenlden batla.
tllacaOI duyulunca Bursa Cezaevl'ndeklsaO gOrOolOmahkOmlar açlklamalar yapmiolar; "dOnya
gOrOoone olursa olsun"'herkesltek tip glysl ko.
nusunda duyarh olmaya ç80lrmlolar. SaQgoroOlo
gençlerln allelen deml,ler kl:
- Insan haklanlhlal edllmesln,lnsanlara In.
sai1hkdl,1 muamele yapllmasln, hakl:lzl:k vI:xlaletslzllk olmasln, I,kence, zulOm ve baakllar or.
taden kaldlrllsln latlyorsenlz, blr de blzl dlnleyln.
SaO gOroOIOgençler 12 EylOI Oncesl TOrkl.
yesl'nde tuzaOa dO,OrOlmOolerdlr.
.
'.
Amerika, ellnln altlndakl blr Olkede saO-sol
çatl,maslnl kendl yaranna kullanmak lçln her
yOnteme bqvurur. 12 EylOl'den O!,ce saOve sol
goro,IO gençler blrblrlenyle vuruttular. Hem de.
klran klrana. SaOcl gençler "vatansever"dl; solcu gençler "yurtsever"dl; ama temelda emperyallzmln "destabillzasyon" polltlkaSI uygulalJ,l'
yordu. Çatl~m8 Ovle blr noktaya tirmanacakllltl,
Curnhuriyet
cunta yOnetime el koyaca.I\, !!onra Washington'
un IstedlOI slyasl ve ekonomlk r,10del Tprklye'
de "lstlkrar"la uygulanacaktl.
•_
.
Nlleklm 12 EylOllle amaca ulaOlldl; klmlleri
iktldara geçtller; saCcI ve ~olcu gençler de ce.
zaevlerlne kapatlldllar; fatura onlara çlkanldl.
.
Slmdl tek tip glysl glyd!rlllrken "sen saCcI'
Sin", "sen solcusun" demlyorlar; mllhkûmlara
ayn renkte haplshane Oniformasl yapmlyorlar.
Cezaevlnde çlle dolduran saCcI gençler, bugOnkOIktidann kOkOdl,ardan saCelhQIn,ampi.
yonu olduCunu OOrenml,lerse, gOzleri açllml'
demektir.
TOrklye 1949'da CHP Iktidanndan' Avrupa
Konseyl'ne glrdi; Avrupah olamadlk. 1953'te De.
mokrat Parti Iktldannda Avrupa Insan Haklan
SOzleomesl'nl onayladl, Insan haklan Olkemlzde
uyutulmuotur. Yenl kurulan Sosyalist Parti, Ana:vasa Mahkemesl'nde, TOrklye Blrle,lk KomOnist
Pàrtisl Devlet GOvenllk Mahkemesl'nde yarglla.
nlyor. I,çl sendlkalannln slyasal partllerle III,.
kllerl yasakllr. 12 Eylol'den sonra tutaklanan
,genç!erln slklyOnetim mahkemelerlnde savunma
yapmalartna bile slra gelmeml,tlr. Ban, Derne.
QI, DISK davalan sOrmektedlr. Gençlerl kavga
meydanlna sOrenler, Iktldar koltuklartnda; genç.
1erhaplshanelerdedlr. ~Imdl slyasal mahkûmlara
YAniden tek tip giysl glydirerek mi çaQda,la.
sacaOlz?
31.8.88
Binlerce lrakhKürt Slgmdt
Irak yönetiminin saldlnsmdan
kaçan binlerce lrakll Kürt, Türk
hükümetinin smzrlan açma karan
üzerine Türkiye'ye slgmdl.
Çogu kadm ve çocuktan olu$an
lrakll .Kürt gruplar, Çukurca
yöre~inde çember içinde tutuluyor.
Dl$Ï$/eri Bakanllgl Müstqarz
:lvüzhet Kandemir, ()zal'm özel hir,
mesajml Bagdat hükümetine '
i1ettikten sonra Jran yönetimiyle ' ,
gÖfÜ$mek üzere Tahran'a hareket etti.
Konu bugünkü Milli Güvenlik Kurulu
toplantlSmda eie almacak.
. .',
çuKURCA'llA1I
SIRDILER- Irakhükümellnlngirl$tiOisaldlrldankaçança.
.OukadlnVIlçacukon binlerceI,akhKürt, Cukurca- Uluderehattlndansmlrl
'.geçerekTürkiye'yeslOmdllar.
Haber Merkez! - Irak yOnetiminin saldmsmelankaçanbinlerce
Irakh KUrt TUrkiye'ye .slA1ndl.
. TUrk HUkUmelinin smm açma
karan Uzerine Hakkâri'nin
Çukurca-Uludere haumelangircn
ve çoAunlulunu kadm, çocuk ve
yll$hlann ohl$turdulu KUrtlerin
saYlSlmnSO bini buldulu bildiriIiyor. SIOn bölgemizde Y1ll1an
binlerceKUrt bir çembc:riçinde tutuluyor.
Türkiye siml'dan geçen IrakI,
KUrtlerin durumu için çok yOnlU'
bir "ineldk'; diplomasisi baslattI. D1sisleri BakanhA1 MUstC$arl
BUyUkelçi Nüzbet Kandemlr,
"Bll$bakanlR özd temsUdsl" Slfatlyta Baldat ve Tahran'a dUn
ani ziyaretler yapt!.
Bll$bakan Turgut Özal, "OIa)'ln Insanl blr boyutu var" dedi.
. Arkada$larumz ErbU T~a1p ve
Medt Öztunç'un Çukurca'dan
bildirdiklerine gOre,Kuzey Irak'.taki KQrtlerin Çukurca bOlgesine
girisleri oriceki geceden itibaren
Dün sabah saatlerinde 8 adet
yo~un sekilde bll$ladl. Daha On- helikopterin Çukurca Ozcrinden
ce TUrkiye'ye kabul edilmeyen geçereksmlr boyuna dolru giuikC
grup!ann, TOrk hOkÜmetinin al- 'Ieri gorüldü. Ölleye dolru, bu hedill "prensip'kararl"yla geçisle- likopterlerden 4'OnOnger; dOndOrine izin verilince OzellikleÇukur- lü haber verildi. Bununla, Böige
ca'nm merkel ve kOylerinedalll- Valisi Hayri K07.akçlogluve askedlklan görUldO.GiriS yapanlann ri yetkililerinin bölgede ineeleme
saYISIDlnSO bine ulastlll, bu sa- yapl1klarl anlaSlid!.
ymm daha da artabileeeli belirSHP'den Adana Milletvekili
tHiyor.
Cüneyt Canyer, Mardin MillelwIrak'm kimyasal silahlarla yap- kili Adnlln Ek~lle
Kars MiI1111 saldm!arda yaralanan sivil letvekHi Mahni&AIlIaak'tan oluhalkm tedavisi de Çukurca'da san heyetle, HilJiIlfiï Milletvekili
salhk ocalmda sUrOyor.Hakkâ- Cumbur Keskln ..l.löl/(ede ineeleri Sajlhk MUc!OrlUlo'neebölgeye' meier yapll.
.'
.'
ilaç ve personel sevkiyatma basBBC'nin Tilrkçe haber yaymm. landl. Bölgedeoturan bw vatan- da, TUrkiye yetkililerinin özellikle
daslar da yetkililerin izin velmesi erkek mUlteeileri, pesmergeya da
durumunda, geçi$yapanlara yar- KUrt gerillalar olduk1arl $Ophesiydlmda bulunmak istediklerini be- le kabul etmeyip smlrdl$1ettilini
lirttiler.
,bildirdi. Aneak ..Aralarmda kaÇukurea BelediyesislA1nanlara dIR ,I< çocuklann da bulundulu
ekmek yardlml yapl1. Özel fmn- yüzlerce k~1 Türkiye'ye. glrlyor"
lann ürettili ekmekler, Çukurea diye ek.ledi. Aym haberde, '~Bu
merkezine200-300melre uzakhk. arada, Irak bombardlmanl ma.
ta olan slmr boyunda bekleyen smda Türkl~e'nln bUI SIDlrköy •
Irakhlara ulasl1r1ldl.. .
'erlne lop mermilerllsabet etIlAi,.
Devam
dogrulanmayan haberlere göre bir
Slnlr muhaf,zln,n
yaralandlgl
bildirildi" denildi.
Öneeki gUn sabaha kars, 05.30
sulannda Irak smmmn öle yaka.
smda, Çukurea'mn karSlSlna isa.
bel eden Sersinki'de yeni bir bom.
bard,mamn daha oldugu bildiril.
di. Bombard,mamn ardmdan SI,
mn geçmeye lesebbUs eden yak.
laSlk 4 bin kisinin geri çevrildigi
ileri sUrülüyor. Bu arada Irak"
kuvvetlerinin TUrkiye smtnß8 çok.
yaklasm,s olmasmm, smm geçe.
meyenlerin ..rad a s.k.smalaiina
n.eden oldugu da ileri sUrülUyor.
Arkadaslanm'Z1n. bölgede gO:
rUstUkleri Irakh KUrtlerden baz ••
lan, "Biz Saddam rejiminln kulIa~dagl top ve tüfeklerdea kaçauyoruz. Çolugumuzu çocugumuzu,
yagdmlan kimyasal sllahlard.n
korunmak lçin lIe1dik" dediler.
Ankara'da
durum
Ankara bUromuZun haberine
gOre, Irak ordusullùn önilnden
kaçan Irakhlann TUrk 5mlnna YI'
1.lmlilan baskentle diplomatik
aç,dan yogun gUndemli iki gUn
yasanmasma yo1açtl. Öneeki gUn
Basbakanhk, Milli Savunma Bakanhgl ve D1sisleri lararmdan or.
laklasa yürUlülen degerlendirme1er s,rasmda Dlsisleri MUslesan
Buyükelçi NUzhel Kandemir Baldal'a harekel elli. Aym saallerde
baskenIe gelen baZJduyumlar, geIismelerin "insani boyutu"nu On
plana çlkardl. Baskenlleki hUkU:
mel çevrelerinde "özellikle kadla
ve çocuklarln savas meydaßlnd.
blrakllamayacagl"
görUsU al,r
basIl. Daha sonra yap.lan delerlendirmelerde "ailelerin perçala ....
maSln1D yaralacall s.klncalar"
dikkale a1md. ve SIIunn Irak KUrllerine aç,lmas, kararlaSlmld,.
Baskenlleki diplomalik gözlemeiler, Tilrkiye'nin "lrak'ln Iç
sorunu" diye nileledili son geliSmeier karSlSlnda SIIunm açma karanndan Bagdal', haberdar etmek
iSlemis olabilecegini ifade ederek,
Büyilkelçi Kandemir'in ziyarelinin zamanlamasma dikkal çekli.
1er. Bu yorumlar D.sisleri Bakan.
hll'nca dolrulanmadl. HUkUmelt
yakm bir yelkili, Baldal ve Tah.
ran ziyaretlerinde Kuzey Irak'ta.
ki durumun ele allnmlS olabileœ.
lini kaydelli, ancak sOyle devam
elli:
"Bu ziyaretleri sadece Kuzey
Irak'laki geliSmelere b.lh deterlendirmek )'anhs olur. Ziyaretle.
rin ana amaCl, Türklye'nia savas
süreslnce yürüUülü alelif tarafslzhk politlkaSlnl savas soarasmda
da korumaya özen gösterecelinin
vurgulanmllSldlr, Türkiye taraDlIra Cenevre görüsmelerinde kaha
bir barlJ sallayac.k tutum almaIan dilegini de lIetmlslir. Aynca
savas sonrasmda benzer sürtüsmeierin tekrarlanmamasl konusund. Türklye'nln üzerine düsebllecek rolü oynamay. ve katk.da bulunmaya hanr oldulu da bel/rtllmiJtlr." .
.
A)'m hUkUmet yetkilisi, "K.ndemlr'in Türklye'ye sllm.n lrakIdar'lD lelecetlne m,kia ne glbl
IÖFÜfmeier yürüttü&ü" sorusuna'
ise, su yamtJ .verdi: ,
"Henüz bu sorun bu den Il
önem k.zanmam1stlr. Aneak bu
noktaya Ielinlrse, söz konusu
mültecllerin kaderIerI herl1aide sadece Ir.k ve lran'I. lörü,ülmez.
OlaYla boyutu büyüdüjünde
san h.klan savunucululuyla
45
Inla-
nlDm" baa Avrapa ü.telerinin
devreye Ilnnal de bekieneblllr.
Çünkü Tiirldye'Din, Ceaevre Anlasmul'ada Avl'1lpe"
üUœlerdell eelell mliltecllerl kabttl etmeyebileœti JÖIIiIIIde bIr raervl var.
dir, Yni 1I1.... nras .. özlepneler
8Ç1S1nd.a blr ,;lIdimlülütümiiz
yoktur. Sad~ I_al
kaYIlIanmlz ve yÜkümlüliiklerimlz vlrdir."
.
Özal'm sözleri '
BUyUkelçi NUzhet Kandemir,
"Basbaleanla özel temsllcisl"
fauyla Ba$bakan Turgut Öial'an
sözlu bir mesajlDliraie Ba$b.kan
Birinci Yard,melsl T.... Yasla
Ramazaa'a iletirken, ÖzaI, Ankara BUyUksehir 8elediyesi'itcê duzenlenen bir yemekte konuya iliSkin bir sornyu sOyle yamtlad,:
.•.•000Y1ninsaal bir boyutu var.
SlnlnllllZl kacknlar ve çOCllklara,
halta erkeklere bile açablliriz.
AY1rm.k ctotru olmo."
Bu açlklanla Ile Tllrkiye'nin 0
ana kadar izledili "esnek" politika netlC$ti ve Slnlnn Irak KUrtlerine.açtld.gt resmqJ duyurulmUf
oldu.
5'-
Baldat temaslan
Kandemir, Irak Basbakan Birinci'¥ardlmclsi Taha Yasin Ramazan 'an yam su •• Disilleri Bakanhgt Ust düzey yetkilileri ile de
bir araya geldi. MUstepr Kandemir'in Kuz.ey,Irak'taJti adifmelere
iIi$ltin temaslaranda,. "TiirId1e'.
Dia lrak'Ift ~
kantlllÙltan
tltizlllde kaçHtdat1" mesajlDan alUm Ozenle çiz.diAi beIi1tiliyor. Sou
simr açma oIaYlDltamamen insani
gerekçelere ballayan Kandem1r'in, bölgede bansm yeniden kuru!masi i1e birlikte TUrki/e'ye Slgtnan Iraklllalln Illlcclerine .eri
gOnderilmesine ililkin zemin )'OklamAI da tahmin' ediliyor •.
Kandemir: tnsancal
yakla~tiD
D'$isieri BakanhAI MUsteJ~.
BUyUkelçi Nüzhct Kandemir,
TUrkiye'nin Irak'tan TUrkiye'ye SlAmmak isteyenler konusunda Oleden beri izlediAi insanctl yak!aslml sUrdUrecelini söyledi.
Bl!yükeiçi Kand~.
Irak'ta ild
gUnlUk temaslarl ardandan 18hran'a hareli.etincten"Once IStanbul
AtatUrk Havaalaru'nda yaptJgt
aç.klamada, Daldai'ta Irak Basbakan Birinci YarlbmCISITalta Ya.
sin RamaZan'la gO~IlAOnu \le
Basbakan Thrgut Öw'dan ,ifahi
bir mesaj ,gOtUrdUAUnUbelirtti.
Kandervir, benEt:r bir mesaj. da
Iran' Basbakaru Mir Hlileyla Musavi'~ T<:hran'dai1eteceAinibelirtti. ~ndemir, .BaAdat \le 1ahran'a
yaptlll ziyaretlerin, su andaki s.mr olaylan ile ilgili olmad'lIl11
Ozellikle vnrgularken tran:la, Irak
arasmda kahcl bir bans anlasmasl
saAlanmasl konnsunda siyasi damsma gOrUsmelerinde bulundugunu belirtti.
Kandemir, "Am.
.ad. Ilnlrdan SObin .kl,iain lilç etllil SÖ)'leniyor. Bu Tiirklye')'j somul 0111rak ilgilendlren bir durom detll
mi?" yolundaki bir soruya karSIIlk, "SO bin ltiJi .bartlhdlr. Ben
kaç bin kiSi oIdutunu bllemem.
Bunu oradaki )'etkililer blllr, onlara sorunuz. Aneak size lU kadan", söyle,'ebilirlm: Türklye bundlln önce oldulu kibi bundan SOllra
da
insani
lutumunu
'U
sürdüreceklir" dedi. Baldat'tan
beraberindeld asken bir heyetle
dOnen Kandemir, askeri heyetin \le
kendiSinin aym anda aym uçakla
BaAdat'a giimeJerinin bir kolayhk
oldu&unu sOyledi.
Kandemir, Baldat dOnUsünde,
basIn mensuplanna açtldarna yapmadàn Once IS dakika Ankara~ .
da hUkllmet )'Clkililerinden bilgi
ald.. THY'nin 19.50'de Italkan
uçalI Ile Thhran'a IWeket eden
KancJemir'in gezisi cuma gOnUsona erecek.
Kandemir'in Tahran'da, Bagdat'takine benzer bir biçimde sava$ sonrasl konumu ve ikili iliskiler! eIe almas. da bekleniyor.
Ancak
gOrüsmeler
slraslDda
TUrkiye'ye s'AlDan Irak KUrtierinin geleceline i1iskin bazt temaslann yapllacall da kaydediliyor.
Baskentteki diplomatIk gOzlemci1er, savas sonrasl yaralanm sarmay. baslayan Tallran'tn kendi
slmnndan uzak gelismelerden dolaYl TUrkiye'ye slgtnan Irak KllrtIerini kabul etmesini pek olast
aOnnOyorlar.
. DqIfleri Bakanltlt'ndan BUyü.
kelçl Kandemir'in Bajdat ziyareti
konusunda yapUII resmi açtltla.
ma OZiel.Ie SOYIe:
"Tift 'tanll. aeIdz yd sürea Vf.
~
CIIa kaytHn .e ... ddl Z\I.
ran ,oIl1Ç811lru-1rak
savaplllll
• .lefbsle so •• ermlt oIataiutdla
daydula _aalyetI
dUe &flIr.
..........
ltirelbtce 'OIdalll Ilbl
Italett cIevam edca btIrq .. ilzakereIeri tI6stemitIde de lIktIf tanfsuhk poIitIÜauba tI1izIIIde a8rdürüleceIIaI V1IF1..... tlr. Aynca. ba
veslleyle, kalta bIr.blU1f ve Islikran ......
a_'n
bestzerI .iirtAIt- .e ça
~eknnDl"
6aleyeœk tedbüterta
nllIIUIIIda TIIrtdye''''a tIzerIae d'Ii.
fCbIIecek roll OJIIUII.ya .e kat.kld. balua ... y. lraZIr oIdalu d.
bellrtß .... tlr. "
D.sisleri Bakam Mesut YJlmaz
da son genln1elere ilisltin olarak
bilgi vèrirken "OIkemlzla .mrlan
.Ç1kttr. Türldye bu kouulan Insaal .. ül.bualarla
baluaaletadtr.
lçeriye aha...,.
bqludtlar.
Y.n.1d (bIllÜ.kü) Mou. Güveallk
Kunll.'ada
ba koita pac ell üst
düzcyde deterleadirileœktir"
de-
~.
-
. Milli Savunma Bakam Ercan
VuraIb •• da aym konuda "bir 11kl.tl söz kallusudur. lerekea InceIemeIer y.ptlmaktadU''' dedi.
tran radyosu
Iran radyosu Ise dUn geceki yaYlnlDda Irak't suçl.dt ve sor-aUnlerde yUzlerce lrakhmrr kimyasal
silahlarla OldUrtlldüAUnUOne sUrdU. Radyo, Irak KUrdislan De.
mokrat Partisi'nin bildirisini de
yay,mlad,.
Demirel kOß\lsmadl
DYP Gettel Ba$kam Silley man
Demirel. Tllrldye'ye s'Ilnan KUrtlerle ilgili sorttya karstllk, "Blllün
30 Alustal Baynml. 811111
blrllk"
ve beraberllk lünö. Bu JOrunuzu
yarlR (bulün) yalllll.rlm" dedi.
Bölgedeki gelismeler lIzerine
DYP Genel Baskan Yard.mc,sl
Esat Klrathollu'null
genel idare
kuruln Uyelerindcn Mahmul Nedim BlIgiç ile bugün Hakkâriye
gide,eli bildirildi.
Kuz.ey lrak'tan kaçarak slgtnan
Kunlerin. insani açdardan TUrkiye'ye kabul edilmeleri istendi.
Sosyalist Parti Genel Sekreteri
Y.lçJn BiiyükdaA!t. Irak hükUmethi basla1t.j. Bombah saldmlar
nedeniyle pani olarak proteslo eltiklerini açlkladl. Büyükdagll,
TUrk hükümetini, bu insanlara
yardlm elemeye çallrdl. Açlklamada, "Özal hükümeflnin SIRIr'.n kapatm.suli siddetle prolesto edi,.oruz" denildi.
Eski TIP (jenel Baska",
Mehmet Ali Ayb.r da dUn yapl'At açtklamada, "Irak silablanmn
ö1üm saçan tehdidinden kurtulmak için slnlnauzda korkuyla
bekleyen, lrakh çocuk. genç, rash, kadln. erkek blnlerce insanlR
Türkiye'ye kabul edilmeleri gerekir. lra~ Kürtleria gÖder önünde Irak Sllalllt Kuvvetleri'nce yok
edilmeleriBl Itlçbir Il)'gar Iktidar
SC)'irci kal.m.z"
dedi. Aybar.
hiçbir gerekçenin. bu insanlan
kunarmay'
engelleyemeyecegilli
söyledi.
Öle yandan Insan HakIm Der.
neli Ankara Subesi'nee dUn yap.lan bir açlklamada. "Irak Kürtleriala SOlI &iinJerde 1wJtI ..... du.
rum, insanhllD tanldlll CIl bllyllk
dramlardan birldir. SIll11m. Itakkl BirlC$m~ Mil/eller'in kabol elli&i biT hakhr. Türkiye .Ç1S1ndan
sorun, slyual bir soron oImaklan
çok, insaai bir soruadur. Bu insllnlar. Türkiye'Aia kUC811ß1açmaSl, onlan konuk etmesi, insaA
olmanlA, uygar bir ck\'Ie-t olm.nm Kerejtidir" denildi.
.,
... ~
-----------!\::.
Devam,
NEDEN TÜRKIYE'YE KAÇIYORLAR1
Irak, .Kürtlemen.
intikaßlahyor
,DIt Baberler SeriiII- IRin ft
Irak sekiz yll sillen ..bir savqtaD
sonra nihayâ atqka imza1adJkIan halde ){Orfez'de top saleri
dinmedi. 1988 bafmdan beri cephede Ust Oste dde eltili ukeri ba~Jlarla Iran', ate,kesi kabule ve
gOlilpne masasma oturmaya mecbur eden Irak, 20 apstos gUnU
ramen yürürlllle pren a~kes an1~lnm
daha mOlekkebi kurumaclan yeni bir c:ephe açtl. Ama
bu kez hedef, lranhlar delil KUrtIerdi,
.
DoArusu KOrfezsavquun aldlll
bu yeni yOn hemen hiç kimseyi p,Irtmadl. ÇUnkU Iran ve Irak kaPI$lIklan zaman mtydal1l ~ bulall ~ürll"rin merkezi hùkUmete
,ka~. sa~ açtlklan, ama,bu iki
devlet barl$tlklarmda da bu kez
merkezi hO. ümetlerin KOrtlere
ka~1 "èiç al.... harek1t1 ba$laltlklan daba Onceleri de yapnnu,
bi. $C)'ÖI.
Nitekim lran'la Irak arasmda
,imdi Cenevre'de yürülulen ban,
gOrU,mderinin tlkanmuma
neden olan ~tUlarap su )'Glu konusun\laki anl~mazbk 19/5 Ylhnda
biT uzl~ma) .. ballalldllmda
da
K~nle~ ~o~d,urumda kalm.,lardl.
Blhndlil glbl Iran, ~allOlarap ~u
)'olu Iizerindeki mullak Irak hUk Omranhiml bozmak ve kendine
d,' pay almak iSliyordll, Tahrall~
ID "aidat'I buna razi elmek için
elindeki en bOyük koz Irak'lII ku.
,evinde hailmslz bir d.~ Ici kur.
Illa~ i,ln y.llardn silahh mOcade-
le \leml KUrtlere .....
destekti. '
'..'
.
Gerçekten cie Baldat ~imi
Iran toprakIannda cephe aerisi Ilslerine sahip aynbkçJ KOrt ,-,çllllrlDl ,bUtlramaymca
çaresiz
~m
isteIini kabuIIenmek, zorunda kaldl. 6 Man 1975'te Cezayir'de. imzalanan
antl~mayla
Irak, ~UUlarap su yolu Ozerinde
lran'm da hakkl oIdulunu kabul
cuI. Buna ka~Jllk Iran da KUrtlerden desleAini çekti. KUrt aynhkçl harekeli bUyUk OlçUde çOktO.
Irak KUrtlerinin yenic:Jentoparlamp bl\$kaldlrabbilmeleri
i..:in
Irak ve lran'ID yeniden kaJll$maIan gerekli, Bu kel HumC)'IIi Irak
KUrtlerini Baldat'a kar,. silahlandlrlp kl$klrtlrken Irak da lran'daki
KUrtleri 1lJhran'a kar$1destekledi;
Sav~ lran'm (chine dolru aittili
~Un:ceKUnler Kuzey lrak'ta meydam hemen hemen bOf buldular.
Ancak sava$m kaderi dOnOnce
Kur/lerin durumuda deli$li. Da.
ha Once KUrtiere leri Os Ile silah
saAJayan Humeyni )'Önetimi ile tek
b~larllla kar,1 kaf$lya kalml,lardl. "Arkadan hançerlenmit olma.
~In hu\cl lçl~kl"
Irak yOnetimi,
Isy~nt pasllrmak üzere ,oluk çocuk aynml yapl1ladan ordulanm
KUrder Ourine sOrerken KOrder
,imdi Irak yOnelillline mi, kendi.
lerini kullamp yine orlada b.rakan
1lJhran'a ml, yaksa kendileTini )'cni bir serüvene siirlikk-yen IiderICIÎlIt' mi kllslIllal hilcmi)'orlar.
TOrkiye'de, Piruz\Jey"ll~iretiydiier.
Dostki a,iretinin dOrlle UçUYOk.
sekova'da, geri kalam da Irak'ta
ya$,yordu, Hanereyler, Herkiler de
bOyleydiler. Kueakla,an akraba.
lar, haber yoUayan hlslmlar arasll1daki en ilginç olay, Istanbul~
da savci olan lIir akrabaya gOnde.
rilen mesajdl, Kadmltnn ve ço.
cuklann gtivenliii için onlarla bir.
likle sülIn geçen genç bir ~mer.
gc, Istanbul'da savci akrabasma
"Gelsin, blzl kurtanln" diye sesleniyordu,
Bir delikanhmn elini lutan ~Ii
bir nine, "Sen Son'nin ollusunll
der ken, yUzUnden sicim gibi ya,lar sUzUIOyordu.
Irak'Ian gelen akrabalar, hls.mlar, 29 aiustos geee~i sabaha karSI topland.klan Hilbili MeydaDl~
nd.IIPSlI1lradOl!ru göl ürUldUler.49
numarab smlr t&flmn dibinde
Irak 'tan yeni gdenlerle k~l~tIlar: Ttlrkiye'nin, mUltecilerin hukuki durumuyia Iiaili 1951 tarihli
Cenevre SOzlqmesi'ne 1967'de
koydulu bir çek;nce vardl: Doludan mUlttei kabul edilmeyec:ekli.
Gelenlerin, bOlgedekl IOnmlan
daha da arlllracaima iII$kin yargl, karakoldaki (.Tdc:n kaymakama
Ile valiy..: kadar herkeste aymydl:
"Gelslnler de Apocu ma nllun.
lar?"
. '
DUnden bu yana ise Kuley
'Irak'taki KUnluin Çukurea bOl.
geslne 8iri,1erI sùrll)'or, Saytlan SO
bine ul~lI" samlan KOnler, aç.
hk tehUkesl ile k~1 ka,..ya, Be.
raberltrlnde letirdlklerl az saytda.
kI" koyun da keslllp yenllinc:e, ar.
uk yenecek blr fey kalmayacak.
Çllh kllyllnde ilk Ç1lbk, lrakh
K~n aeIIn Ane'den addl. A)1e po
-~:----_...--_.......
46
,
..
ukurca'dan
Ay~egelin
Ferman' 1
Slnlrda
dogurdu,
Iraklt KlÏrllerin
giri$leri
dünden bu .l'ana stïrtïyor.
Irakll Kiirller Irak
yöneliminin kendilerine
kar$1i!iri$ligl harekäll
kalliam olarak
lammllyorlar. Bu yazden,
(hin dogan ilk bebete de
kalliam anlan"nda
kul/andlkla" "Ferman"
adml verdiler. Olam
k(jrkl/sun" a$Olllrakit
K ürtlerin yeni koyglsl
arllk. Yanlaf/T:da
gelirdikleri birkoç koyun
da kesilince yiyecek hiçbir
$eyleri kalmayacagmdan
yaklmyorlar.
KI/:I!Y
ç 'Ilk Ufl:a 'yI!
ERBIL TU~ALP
ÇllKUkC." -Irakh
KUrtlerin
t'laada Uludere, ortada Çukurca,
ctoAllda Semdinli ve Uzundere
hatllnda yasadlklan dram, UçUncu gimOnu dolduruyor. Hayalta
k1lmanll1 derdine dUsmils binler.:c imanm "'erman. 'erman" di~c <cslenen çlAhklan Ç'ih kOyUn.
dCIl Rerares Daalan'na ula,lyor.
'urdundan
"u"aMndan kovulan
l1inlcrce kalmll1, çocuiun ölUm
kmkusunu, kimyasal silah korku.
'\lnu bu sozcok dile. geliri)'or:
"l'erman", Bu, onlann' ~i1inde
"kalliam" demekmi$ ...
Irak SlDlflnda olup biteni anla.
lin, dOn nunopu aibi bir erkek çac:uk doiurdu. Dedesi BaCl Ömer,
en yeni 8iysilerini giyip Çllll'da bir
eve S1l1nan gelinj vc torununu ,ormeye geldilinde k~ - gOz araslDda dUnyaya gOzierini açan çoculun adl yoklil. Çardak alllnda
olurup sOylqirken "'ennan" koydular adlm.
. Bir b~ka gelin de JUnunU bekliyor doiurmak için. Münlre gelinin de eli kulaAlDda. Klz olu~a
"~lIan" konulaeak adl.
Çukurca yOresinde madalyonun
bir de den yUZUvar. YOrenin sakin ve altrb8$l1 insanlan son Uç
IUndUr yapdlklanl1l bir daha ya.
..mak istemiyorlar. Yardlm için
uzanan .akraba Ile dost ellerinl bo,
blraklrken duyduklarl ael, yUzlerlnden.okunuyor.
SHP Hakklri
Milletvekili
C!llUbur K;eskln, oradan oraya
mak için yollara koyulduiumuzda, ay parlak yilzOnO'sivri kaya.
lann ardlDdan I:ir gö~terip bir
ka)'holuYllrdu, ÜzOmlii Karakolu
bariknllannda, baSlmlzlD UstUne
koyduilumuz ellerin.izi kimliklerimii';."gôSlermek i,in indirelle ka.
dar, sanki bir am gecli. Geyman
.Karakolu'nda yetkililerin Mlgeye
gilmememiz için One silrdlllrleri
inandlrlci nedenleri de a$IDCa,çu.
kurea'mn koyu karanhllna daldlk.
Arkalla$lanmlz Mecit Öztunç. 1fkin Ylldtnm, Nasrullah ve bir de
~n, gC\,-emeyeœgimizisandlllDlIz
sarp daAlarl aSlp Çukurea'ya IIrmanmcaya kadar, hemen hemen
hiç konu,madlk.
Çukurca kölU bir gUn geçirmi,Ii. Belediye hoparlörlerinden toprak duvarlara yapl'Ip kalan uyafi, eanhhilDl hili .koruyordu:
"~ülteclleri Rllblli mtvkllndekl
top sahama lesllm edlnlz. Arama
slraslnda tvlnde mülled bulunanIRr hakkmda kanunllaklbat yap"
18(.'8khr."
MUlteci denilenlerin bir bOIOmti, s:mnn Ölesinde ya$ayan akrabalardl. Irak'tan l!elenl~rin kimi
Pinyani~, kimi Kasuran, kimi Hertusi asirelindendiler, Irak'lan gelenlerin yaraJltrlnl saranlar dally111 asirellerden, Örneiin,
Çukurca'nm Kav,ak kOylinden gidenler,
Irak'ta Zebar .~ireli olarak anlhyorlardl. SlI1lr1n bu yOzUnde ise
ko,luruyor. Sorunun uluslararasl
bir sorun olduiunu, devlelin elikolu balll insanlan olUme gOnderemeyecelini anlauyor,
'
E$lerini, analannt, babalarull
ve çocuklarll1l gUvenlik içinde
TUrkiye'ye geliren genç pe,mergelerle konu,uyoruz, Agit, insanlann buyUk çoiunluiu gibi kendilerinin de insan gibi yasamaya
baUan olduiunu vurguluyor, "silahh pqmerge" olarak, hir iSlek.
lerinin bulunmadlill1l, anca~ Lldm vc "ocuklann TOrkiyc'yc S1~II1ma haklarmm gOzclill11esini iSli.
yor.
Kimyasal sil.hlann kullamlmasi sonueu bugUne dek en az 20
bin KUrdUn öldUrUldUiOnU anla.
lIyor. Inanmlyorum, soruyorum,
"20 bin" diye üsteliyor, ÖIUlerin
bUyük çoiunluiunun k.dm ve çoeuklardan olu,tuiunu sOylüyor,
Times 27.8.88
Kurds say refugees trapped
by Iraqi chemical offensive
ByJamesM.Dorsey
THE ~SHINGTON
TIMES
Qo.,l5"-l~
'
An Iraqi militaryoffensive
against Kurdish strongholds in the
triangle between Iraq, Iran and Thrkey has trapped some 150,000Kurdish refugees in areas under fierce
chemical weapons attack, according
to Kurdish sources.
US. officials here confirmed massive Iraqi troop movements in the
region and indicated that Kurdish
claims about the fighting were, in
the words of one, "plausible." Iraq
denied the allegations.
Up to 20,000 Kurds have fled into
Thrkey, and tens of thousands of others have crossed the border into
Iran, Kurdish sources and Western
diplomats said.
They said the wave of refugees
was the largest since the collapse 01
the Iraqi Kurdish revolt in 1975,
when Iran dropped its support of the
rebels as part of an agreement with
Iraq.
Sources'close to Kurdish guerrilla
leader Massoud Barzani of the
Kurdish Democratic Party and Jala!
Thlabani of the Patriotic Union 01
KurdIstan said Thrkey has massed
troops along its border with Iraq te
prevent further refugees from en.
tering the country.
"It's life or death now for us
Kurds. The Kurds are being threat.
ened with a bloody massacre and
genocide," the sources quoted Mr
Barzani as saying late yesterday in 8
telephone conversation from his
headquarters in Kurdistan.
The sources said Iraqi mustard
gas attacks in the border region had
destroyed crops in the area of the
Hadjbag river in the Thrkish border
province of Hakkari.
Western sources said Thrkey was
privately' demanding compensation
from Iraq for the dl1mage in the recent mustard gas anack.
A five-member committee of the
opposition Thrkish Social Democratic People's Party, including
three members of parliament, have
investigated the attack and found
traces of mustard gas and bomb
fragments, the sources said. They
said areas near Amadiyah on the
Iraqi side of the border had been
heavily hit in chemical weapon
attacks.
Mr. Barzani appealed to the International Committee of the Red Cross
yesterday to request lbrkey to establish refugee camps in the southeastern border for some 150,000pe0ple threatened
with genocide,
KurdIsh sources said.
Mr. Barzani and Mr. Thlabani accused the United Nations of complicity in genocide because of the
organization's failure to ensure that
the cease-fire in the 8-yeal"Oldwar
between Iran and Iraq also be observed in areas where fighting continues between. Kurdish guerrillas
and Iraq.
"The U.N. observers are becoming co-guilty in the threatened demise of the Kurdish people," Mr.
Barzani was quoted as saying.
The sources said Iraq had restricted the freedom of movement of
UN. peacekeepers based in Kirkuk,
the unofficial capital of Iraqi
Kurdistan.
Some 3S of the J50 UN. observers
posted in Iran and Iraq are based in
Kirkuk.
that t.'Ould also be the basis for reparation claims.
Velayatl called the 1975 treaty
and an "outline plan" prepared by
Perez de Cuellar for puWng the
treaty IDto effect "vital criteria"
for reacblDg peace.
.'TJIe
most controversial
part of
the~l975 treaty made the southern
bojapdary between Iran and Iraq
tbi: middle of' the Sbatt-al-Arab
wllienray, Iraq's oo1y aec:esa to the
sea at the PersIan Gulf. The treaty
grânted Iran Its claim to the east.
em ball of the 127.mile waterway.
A major' cause
of the war was
the Sbatt-al.Arab.
dispute over
contiDued to bold
meanwbile, . but guerrilla groupe
frOiD both aides traded Dew 8CClII8-
~
~:.1\18 truce
_of~massacres.
A U.N.spokeswoman in New York
said she was not aware of the restriction, adding that it might have
been announced only locally.
Mr. Barzani, Mr. Thlabani and Abdol Rahman Qassemlou, leader of
the Kurdish Democratic Party of
Iran (KDPI), have written letters to
the United Nations warning that
they could not guarantee the safet)'
of UN. observers in areas under
their control, Kurdish sources said.
The letters had not yet been received at UN. headquarters, the UN.
spokeswoman said.
Kurdish sources said Iraq was reo
inforcing its troops in the northern
part of Iraq, near the towns of Mosul,
Dohuk and Zakho. with units that
were being withdrawn from the
southern war front with Iran. Some
30.000 fresh Iraqi troops had already arrived in Mosul, they said.
U.S. officials said "lots of troops"
had been moved in recent days to
Mosul. where some 100,000 men
were already stationed.
A statement by the Kurdish
Democratic Party (KDP) said Iraq
intended to anack along a 21O-mile
front.
The statement said Iraq's defense
minister and army chief of staff had
moved to a position 280 miles
northwest of Baghdad to supervise
the offensive.
The KDP says it has 15,000 guerrillas and 30,000 soldiers controlling
about 4,000 square miles in northern
Iraq. The Patriollc Union of Kurdistan (PUK) claimed it controlled
10,000 square miles before Iraq began its current offensive.
Kurdish sources said the Iraqi
military lIrive was expected to focus
on the iCDP-controlled border area
of Badinan, where PUK units have
mo~d to join the upcoming battle.
Since Iran said last month it was
ready to put an end to hostilities with
Baghdad. Iraqi forces have driven
KDP and PUK guerrillas out of
much of the area they controlled in
the southern part of Kurdistan.
"The Iraqi offensive in the south.
em part was relatÎ\ocly successful.
We have lost at least half of the ter.
ritory and have been pushed into the
rugged mountains near the border
.with Iran," a source close to - Mr.
Thlabani said.
•
Kurdish sources said they had to
rely now on "hit and run" operations
in the southern part.
..;.In
New York, the U.N. Security
condemned
the use of
ebèmic:a1 weapons iD the war, ex.
deep dismay over their
"More IDtense and frequent" Use
apinst !raD.
The Britllb-sponsored
resolution,
adilpted 1IIIAIIImoas1y by the 1&memlier COlIIIcll, did not name Iraq
ai-the attacker, but cited reports
by U.N. ebemIcal weapons experts
blambig Bagbdad for uslDg polson
gas. including a mustard gu attack OIl the IranIan city of Osbnavi-
~ncll
Prissing
yab
Oll
Aug. 2-
After Thursday's two-hour open~g talks iD Geneva, face-to-face
talks were abaDdoaed temporarily
aDd both sides stayed ID separate
c:hamben,
with
U,N. officiais
roeetIDI them and reporting back
to Perez de Cuellar.
Iran, Iraq
~nbudging
on border
definition
---
By.HlUIII' Neuerbourg
GENEVA - The U,N. chief rePersian Gulf peace talks
Friday for a day of ''reflection" af.
~.
a four-hour sessioa during
wblcb Iran and Iraq apparently
took UDCOmpromlsing positions OIl
bÖW defiDe their common border.
.~".1 bope that OIl Sunday, after reßectioo, flexibility perhaps will
start," U.N_ Secretary
General
Javier Perez de Cuellar told repOrters after presiding over a joint
sesslOll with the two delegations.
"We are makIDg progress slowly,
but we are trying."
Iran', foreign minister, Ali Akbar Velayati, first raised the bore
der problem ID a brief public statement Friday, the leCODd day of
talks which are expected to last
moaths, lf DOt years.
. "He said Iran insists that impie~tatiOll
of the U.N. cease-fire
resolUtiOD 598, which provides for
withdrawal
of forces "to IDternatI.Oaa11y recognized boundaries," be i
baied on a 1975 treaty between I
o :
cèssed
0
Iran and Iraq.
'
,
.-Tbat treaty was aimed at sett1IDg centuries of border disputes
betweeu Iran and Iraq. PresIdent
Saddam HUSII8in of Iraq repudiated
It OIl Sept. 17,1980, five days before
Iraqi forCes IDvaded Iran foll9WÏJ!g
border
clasbes.
Iraq wanfs the
peace talks to Include a renegotiation of the border.
.I
Ve1ayatl also made it plaID that
Ir~n wants an indepeDdent body to
be fonned quickly to assign blame
for the 8-year-old
war, whicb
claimed more than a million dead
orwounded.
Iran expects the body to identify
Iraq as the aggressor,
a verdict
. But Friday
afternoon,
both par-
ties met agalD in joint session.
: Outside tbe sprawling U.N. comp'ex, about 200 exiled Iraqi Kurds
protested
Iraq's use of chemical
weapons and waved banners denianding, "Stop tbe massacre
of
Kurds."
A Kurdish guerrilla group. tbe
.~
• Democratic
Party,
~that
six Iraqi air force
planes dropped poison gas bombs
on Kurdisb villages in northern
Iraq on Thursday, the day the Geneva talks started. A spokesman
who telephoned the Nicosia bureau
of Tbe Associated Press said that
88 civilians were killed and 500
were injured.
47