kazakistan - Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü
Transkript
kazakistan - Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü
KAZAKİSTAN ÜLKE BİLGİ NOTU Ülke coğrafyası, nüfusu, ekonomisi, ormancılığı, korunan alanları, çölleşme ile mücadelesi, uluslararası ilişkileri ve tecrübeleri incelenmiştir. İÇİNDEKİLER 1. Coğrafi Verileri 1.1. Konumu 1.2. Yüzölçümü 1.3. Sınırları ve Komşuları 1.4. Arazi Yapısı 1.5. İklimi 1.6. Arazi Kullanımı 1.7. Diğer İlgili Konular 2. Nüfus Bilgileri 3. Ekonomik Göstergeler 3.1. Ekonomiye Genel Bakış 3.2. Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı 3.3. Orman, Tarım ve Hayvancılık Ürünleri 3.4. İthalat ve İhracat Ürünleri 3.5. Diğer İlgili Konular 4. Ormancılık Yapısı 4.1. Ormancılık Teşkilat Yapısı 4.2. Orman Varlığı ve Üretilen Orman Ürünleri (Odun ve Odun Dışı Ürünler) 4.3. Ormancılığın Ekonomideki Payı 4.4. Özel Sektörün Ormancılıktaki Rolü 4.5. Ormancılık Eğitmi ve Ormancılık Araştırma Enstitüleri 4.5.1. Orman Fakülteleri 4.5.2. Ormancılık Araştırma Enstitüleri 5. Korunan Alanlar İÇİNDEKİLER 6. Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü Faaliyetlerinin Yer Aldığı Kurumlar 6.1. Ulusal Odak Noktaları 6.2. Ulusal Stratejik Belge ve Eylem Planları 7. Uluslararası İlişkiler 7.1. Uluslararası Kurumlarla Olan İlişkiler ve Raporlar1 7.2. Uluslararası Projeler 8. Ülke Hakkındaki Tecrübelerimiz 1. Coğrafi Verileri 1.1. Konumu Kazakistan, 46-870 Doğu ve 40-560 Kuzeybatı enlemi üzerinde bulunmaktadır. Ülke batıdan doğuya 3.000 km; güneyden küzeye 2.000 km’dir. 1.2. Yüzölçümü Yüzölçümü 2.724.900 km2 olan Kazakistan, dünyada kapsadığı alan bakımından 9. sıradadır. Arazi çöl (%40), yarı çöl (%23), bozkır (%20), orman–bozkır (%7) ve dağlardan(%10) oluşmaktadır. 1.3. Sınırları ve Komşuları Komşuları kuzeyde Rusya, güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan, doğuda Çin Halk Cumhuriyeti’dir. Ülkenin ayrıca Hazar Denizi ve Aral Gölü'ne kıyısı vardır. Ülke sınırlarının toplam uzunluğu 12.187 km olup, dünyanın en uzun kara sınırı ile Rusya Federasyonu 6.467 km, Özbekistan ile 2.300 km, Çin Halk Cumhuriyeti ile 1.460 km, Kırgızistan ile 980 km, Türkmenistan ile 380 kilometredir. 1.4. Arazi Yapısı Alçak Sarıarka Dağları Orta Kazakistan’da yükselir. Altay, Tarbagatay ve Cungar dağ sıraları, Tien Şan dağ sıralarının batı kolları gibi ülkenin doğusunda ve güneydoğusunda yer alırlar. Kazakistan’ın en yüksek zirvesi, Han Tengri (6,995 m ), uzak güneydoğudadır. Ayrıca Hazar denizi ile Azerbaycan ve İranla doğrudan çıkış noktaları mevcut. 1.5. İklimi Kazakistan iklimi denizel etkiden uzak, sert kasal bir iklimdir. Ülke’de yaz-kış ayları arasında sıcaklık farkı çok büyüktür. Ocak ayında ortalama -4 0C’den -35 0C’ iken Temmuzda 19 0C ile 35 0C arasında sıcaklıklar değişmektedir. Kazakistan akasu bakımından da zengindir. 85022 adet akarsuyu ve yaklaşık 48.000 adet büyük-küçük ölçekli gölü bulunmaktadır, büyük gölleri Ülke’nin doğusu ve güneydoğusundadır. Hazar Denizi1, Aral Denizi2 ve Balkaş Gölü3 bunlardan önemlileridir. Akarsularından 8000 tanesinin uzunluğu 10 km’yi aşmaktadır. Ülke’nin en uzun akarsuyu 1700 km olup Kazakistan boydan boya dolaşan Ertis’tir. Ayrıca Esil (1400 km.), Sırderya (1400 km.) ve Ural /Jayık/ (1082 km) diğer önemli akarsularıdır. 1.6. Arazi Kullanımı Ağırlıkla bozkıra sahip olan Kazakistan’ın arazi varlığı; çöl (%40), yarı çöl (%23), bozkır (%20), orman – bozkır (%7) ve dağlardan(%10) oluşmaktadır. Ülke yaklaşık 27 milyon hektar kara alanına sahiptir. Su ile kaplı alanı ise 2,5 milyon hektar kadardır. Arazi varlığının yaklaşık %1’i yaklaşık 3 milyonu orman arazisidir. Ülkenin 84,6 milyon hektarlık tarımsal arazisi olup, bunun 24 milyon hektarı ekilebilir arazidir ancak 61,1 milyon hektarı ise mera olarak değerlendirilmektedir. 1.7. Diğer İlgili Konular Kazakistan’da yaklaşık 6,500 çeşit bitki türü, Kazakistan’a özgü 158 cins memeli, 485 cins kuş ve 150 cins balık türü bulunmaktadır. “Kazakistan’ın Kırmızı Kitabı”nda yaklaşık 70 bitki, 130 hayvan türü ve alt türleri koruma altına alınmış ve doğa koruma alanlarında korunmaktadırlar. Kazakistan maden rezervleri bakımından zengin bir ülkedir. 1225 maden rezervi bulunmaktadır. Ayrıca 250’yi aşkın petrol ve gaz sahası vardır. Ülke, çinko, tungsten ve baryum rezervlerinde dünyada birinci, gümüş, kurşun ve kromit rezervlerinde ikinci, bakır ve florit rezervlerinde üçüncü, molibden rezervinde dördüncü ve altın rezervinde altıncı sıradadır. 2. Nüfus Bilgileri Kazakistan’ın 16.5 milyon kişilik nüfusunun4 yaklaşık 9 Milyonluk (%57,4) kısmı şehirde, yaklaşık 6,5 Milyonluk (%42,7) kısmı ise kırsalda yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu da 1 kilometrekarede 5,6 insandır. Ülkede, Kazak (%58,9), Rus (%25,9), Ukraynalı, Özbek, Uygur, Tatar, Alman ve diğer milletler bir arada yaşamaktadır. 1 Dünyanın en büyük tuz gölü olan Hazar Denizi’nin alanı 374 bin kilometrekaredir ve kıyı şeridinin 2,430 kilometresi Kazakistan’dadır. 2 Aral Denizi alanı 46,64 bin kilometrekaredir. 3 Balkaş Gölü alanı 18,2 bin kilometrekaredir. 4 Kazakistan’ın nüfusunun 2030 yılında 18 milyona ulaşması beklenmektedir. 3. Ekonomik Göstergeler Kazakistan, önemli petrol ve doğal gaz rezervleriyle dünya enerji pazarlarında önemli bir yeri olan, hızlı büyüyen bir devlettir. Ülke önümüzdeki yıllar içerisinde kürel ölçekte önde gelen bir petrol üreticisi ve ihracatçılarından biri olmayı amaçlamakta, bunun yanında çok yönlü ekonomik gelişme de hedeflemektedir. Önceki yıllarda 500 $ olan kişi başına milli gelir, bugün 10.000 $’ı geçmiştir. Kazakistan'da toplam milli gelir yaklaşık 150 milyar $’dır ve yıllık enflasyon oranları tek haneli seviyelerdedir5. 3.1. Ekonomiye Genel Bakış Kazakistan’ın Gayri Safi Yurtiçi Hasılası 196 Milyar $’dır ve Ülke ekonomisinin büyümesiyle reel ücretlerde artış yaşanmıştır. GSYİH içindeki en büyük pay petrol sektöründedir. Diğer önemli sektörler metal işleme ve çelik üretimidir. İnşaat sektörü petrol sektörününe paralel davranmakta ve hızla gelişmektedir. Ekonominin geri kalanı ise hizmet sektörü ve en fazla istihdamın sağlandığı emek yoğun tarım sektöründen oluşmaktadır. 2011 yılı verilerine göre; sektörlerin GSYİH’daki payları sırayla; %51,8 ile hizmetler, % 42,8 ile sanayi ve %5,4 ile tarım sektörüdür. Kazakistan’da Cumhurbaşkanlığı’nın yanı sıra Merkez Bankası da ekonomideki önemli kurumsal aktörlerdendir. Kazakistan 2000-2011 yılları arasında tüketici fiyatlarında %40’lık yükseliş göstermiştir. Kazakistan 2030 Stratejisi’nde ulusal güvenlik, siyasal istikrarın sağlanması ve sağlamlaştırılması, ülkeye yabancı yatırımların çekilmesi ve buna dayalı gelişme sağlanması, halkın sağlık ve eğitiminin iyileştirilmesi, enerji kaynaklarının etkin kullanımı, ulaşım ve telekomünikasyon altyapısının geliştirilmesi ile uzmanlaşmış ve profesyonel devlet uygulamasına geçilmesini hedeflemektedir. Ülkenin para birimi Tenge’dir. Amerikan Doları karşındaki durumu aşağıdaki grafikte verilmiştir. 5 Kazakistan’da 2011 yılında enflasyon oranı %9.1’dir. Grafik 3.1 ABD Doları’nın Kazakistan Ulusal Para Birimi Tenge Karşısındaki Gücü 3.2. Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı 2011 yılı verilerine göre; işgücünün sektörlere göre dağılımı; %53,6 ile hizmetler, % 28,2 ile tarım ve % 18,2 ile sanayi’dir. Ülke’de gerçekleşen hızlı ekonomik büyüme, istihdamda artışı sağlamış ve yıllık ortalama işsizlik oranı 2011 yılında önceki yıllara göre gerileyerek %5,3 olmuştur. Grafik 3.1 ABD Doları’nın Kazakistan Ulusal Para Birimi Tenge Karşısındaki Gücü 3.3. Orman, Tarım ve Hayvancılık Ürünleri 3.309.000 hektar olan Kazakistan ormanlarından elde edilen ürünler azalış eğilimindedir. 2005 yılı verilerine göre endüstriyel yuvarlak odun ile yakıt odunu üretilmektedir. Ormancılık ile ilgili detaylara ileride değinilecektir. Yaygın olarak yapılan hayvansal üretimin dışında, ağırlıkla ülkenin güneyinde karasal iklimin el verdiği ölçüde, hububat, pamuk gibi bitkisel üretim yapılmaktadır. İçinde bulunduğu bölgede işlenebilir toprak varlığı açısından avantajlı bir durumdadır. Tarımın GSYİH içindeki payı 2001 yılında %8,7 iken, 2003 yılında %8’e, 2006 yılında ise %6,5 sınırına gerilemiştir. olsa da halen ülke ekonomisi için önemli bir yere sahiptir. Kazakistan'ın hububat grubundan en çok buğday üretmektedir. Hektar başına 1.220 kg mahsul veren kapasitesi ile Ülke dünyanın altıncı büyük buğday üreticisi konumundadır. Ayrıca, arpa, pamuk, şeker pancarı, ayçiçeği, keten ve pirinç de üretilmektedir. Üretimi etkileyen kuraklığın yanında2011 yılında 26.9 milyon ton tahıl hasat edilmişir. Geniş meralarıyla Kazakistan hayvansal üretimi büyükbaş, tavuk, koyun, domuz, at ve keçi yetiştiriciliğinde yoğunlaşmaktadır. Ton bazında en yüksek et üretimi sırasıyla; sığır, domuz, koyun, tavuk ve diğerleridir. Kazakistan’da yetiştirilen sığır ırkları arasında; Kırmızı Bozkır, Alatau, Talas süt sığırı ve Kazak Dikkuyruk sığırı yer almaktadır. Yan ürün olarak; yün, inek sütü ve yumurta ülkenin diğer önemli hayvansal ürünlerdir. Kazakistan'da atlar Ülke’nin tüm bölgelerde yetiştirilmekte, develer Atyrau, Manghistau, Kzyl-Orda ve Güney çoğu çöl alanlarında yetiştirilmekte, kümes hayvancılığı ve domuz yetiştirme çiftlikleri veya devlet çiftlikleri çevresinde birçok büyük şehirde yapılmaktadır. 3.4. İthalat ve İhracat Ürünleri Kazakistan dış ticaretinde gerçekleşen yenilikler ile tüm ithalat kotaları feshedilmiş, ithalat ve ihracat tarifeleri indirilmiştir. 2011 yılı verilerine göre Ülkenin 61 Milyar $ ihracat ve 35 Milyar $ ithalatı bulunmaktadır. Kazakistan’ın ihracat ürünleri petrol, makine, kimyasal ürün, tahıl, yün, et ve kömürdür. İhracat ortakları ise Rusya, Almanya, Çin, İtalya, Fransa, Romanya ve ABD’dir. Ülke ithalat ürünleri ise; makine ve parçaları, yapı malzemeleri, petrol ve doğal gaz ile araçlardır. İthalat ortakları Rusya, Çin ve Almanya’dır. Kazakistan’ın denize kıyısı olamaması ticaret maliyetlerini yükseltmektedir. Grafik 3.2 Kazakistan’ın Dış Ticaret Dengesi 3.5. Diğer İlgili Konular Kazakistan’da endüstri, petrol, kömür, demir, manganez, krom, kurşun, çinko, bakır, titanyum, boksit, altın, gümüş, fosfat, sülfür, demir - çelik, traktör ve diğer tarım makineleri, elektrik motorları, yapı malzemeleri üzerine yoğunlaşmıştır ve büyüme eğilimindedir. 2006 yılı verilerine göre endüstrinin büyüme oranı %8,6 seviyelerindedir. 4. Ormancılık Yapısı Kazakistan ormanları farklı fitocoğrafik bölgelere ayrılmaktadır. Daha nemli olan kuzeyde orman step, güneye doğru kuraklık artışı ile step ve yarı-çöl ile çöller yer almaktadır. Ormanlarda yaklaşık 137 milyon metrik ton karbon tutmaktadır. 4.1. Ormancılık Teşkilat Yapısı Kazakistan Orman Kanunu 11. Maddesi’ne göre ormancılık faaliyetleri koruma, bakım ve kullanım alanlarında devlet tarafından yürütülmektedir. Yetkili bakanlık (Kazakistan Çevre Koruma Bakanlığı) adına bölgesel denetimler ormancılık faaliyetleri üzerinde kontrol sağlayarak taşra teşkilatı ve ayrıca yerel yönetimler tarafından gerçekleştirilmektedir. Doğal kaynaklar ve çevre kontrolü için koruma, bakım, ağaçlandırma ve rekreasyon, rasyonel kullanım ile ilgili önlemler alma, kalıcı tohum plantasyonu sağlama ve tohumdan ekimlerin bakımı, tohumların muhafazası ve depolanması faaliyetleri kamu orman ve av yönetimi işletmelerince gerçekleştirilmektedir. Ormancılık yapılan alanlar aşağıdaki gibi çeşitli kamu daireleri arasında bölünmüştür; 4,7 milyon hektarda (% 17,1) Orman ve Av Sanayi Komitesi sorumludur. Sorumluğu altındaki alanlar şöyledir; 1.2 milyon ha- Doğal Yaşam Alanları, 1,73 milyon ha- Ulusal Tabiat Parkı, 1,7 milyon ha- Doğal Rezerv Alanları Akimats (yürütme komiteleri), 22,9 milyon hektarda (% 82,3), 123 adet kamu orman yönetim işletmesinden sorumludur. "Burabai" - Cumhurbaşkanlığı Varlık Yönetimi Dairesi 83.500 hektardan Orman Yönetimi Bilim ve Üretim Merkezi Tarım Bakanlığı "KazAgroInnovatsiya" Almatı şehir Akimatı (yönetim kurulu) Devlet Tabiat Parkı "Medeu" Kamu Hizmeti Şirketi (Astana Akimatı’nın"Astana Ormanı"ndan sorumlu ) Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı (demiryolu ve karayolu kenarlarına yapılan dikimlerden sorumlu) 4.2. Orman Varlığı ve Üretilen Orman Ürünleri (Odun ve Odun Dışı Ürünler) Kazakistan coğrafi konumu nedeniyle zengin fauna ve bitki örtüsüne sahiptir. Toprak tipi ve topografyaya bağlı olarak intrazonal (çöldeki saksaul ağacı gibi) ve azonal (çayırlar ve bataklıklardaki bitki türleri gibi) alanlar bulunmaktadır. FAO 'ya göre ülke arazi varlığının % 1,2’si 3.309.000 hektar alanı ormandır. 1990 ve 2010 yılları arasında, yılda ortalama % 0,17 yani 5,650 ha orman varlığını kaybetmiştir. Günümüzde Ülke florasında 68 adet odunsu tür, 266 adet maki türü, 433 adet çalı türü, 2.598 çok yıllık tür ile 849 adet tek yıllık tür bulunmaktadır. Yaygın türler; Sarıçam (Pinus silvestris), ladin (Picea Schrenkiana), Sibirya ladini (Picea obovata), Sibirya göknarı (Abies sibirica), Sibirya melez (Larix sibirica), Sibirya çamı (Pinus sibirica); huş (Betula pubescens), Avrupa huş (Betula verrükoza), titrek kavak (Populus tremula); meşe (Quercus robur), karaağaç (Ulmus laevis), karaağaç (Ulmus Pinnato-ramosa), iğde (Elaeagnus angustifolia); kara saksaul (Haloxylon aphyllum), beyaz saksaul (Haloxylon persicum). Ormanların %73’ü yenilen orman kalanı plantasyon ormanıdır. Ülke’de 901.000 ha dikili orman, saf meşcere 913.000 ha, seyrek meşcere 3,7 milyon ha, yangın alanları ve başarısız alanlar 466.700 ha, mera 5,3 milyon ha, çayır 352.700 ha’dır. 2005 yılı verilerine göre endüstriyel yuvarlak odun üretimi 535.000 m3, yakıt odunu üretimi ise 231.000 m3’tür. Grafik 4.1 Kazakistan Arazi Varlığı Grafik 4.2 Kazakistan’daki Yaygın Orman Ağaç Türleri 4.3. Ormancılığın Ekonomideki Payı 300.000 kişi orman alanlarında ikamet etmektedir. Doğrudan veya dolaylı olarak 4-5 milyon kişinin (nüfusun% 40’ı) geçimi bu kaynaklara bağlıdır. Bu anlamda orman sektörüne doğrudan bağımlı olarak hayvanlarına yem sağlamak, yakacak odun ve odun dışı orman ürünleri elde etmek adına ormanlardan yararlanmaktadır. Buralarda gelir seviyeleri Ülke genelinde en düşüktür. Ağaçlandırma çalışmaları yerel hükümet organları tarafından eylem planları kapsamında tasarlanan proje ile yerel bütçeden veya nadiren yapılan projelerin bütçelerinden finanse edilmektedir. 4.4. Özel Sektörün Ormancılıktaki Rolü Kazakistan ormanlarının idaresi tamamen kamudadır. Yapılmakta olan uluslararası projelerde orman yönetimi gelişimi için devlet desteğiyle özel girişimcilerin yetiştirilmesi, devlet ve özel sektöre ait entegre orman yönetimi vurgulanmaktadır. Kazakistan'da, orman rekreasyon ve ağaçlandırma alanları genellikle devlet bütçesini kullanan devlet kurumları tarafından yönetilmektedir. Özel girişimlerin faaliyetleri ise çoğunlukla yazlıklarda veya büyük şehirlerin banliyölerinde şahıs arazilerinde küçük meyve ağaçları dâhil bahçelerin ağaçlandırılması ile sınırlıdır. Şehirlerde ve kırsalda ağaç dikimi "Tabigat" derneği gibi çeşitli sivil toplum kuruluşları, Kamu Fonu "XXI Zhasyl yel Kazakistan" ile büyük şirketler ve eğitim kurumları gibi kuruluşlar tarafından organize edilmektedir. 4.5. Ormancılık Eğitimi ve Ormancılık Araştırma Enstitüleri Ormancılık eğitimi ve araştırma çalışmaları doğa bilimleri ile diğer ilgili bölümlerde üniversitelerde lisans ve yüksek lisans düzeyinde ve bazı araştırma enstitülerinde yürütülmektedir. 4.5.1. Orman Fakülteleri Kazakistan’da ormancılık eğitimi verilen üniversitelerden birkaçı şöyledir; Al-Farabi Kazak Ulusal Üniversitesi- Coğrafya ve Doğa Yönetimi Fakültesi (http://kaznu.kz/en/352/page) S. Seifullin Kazak Agro-Teknik ÜniversitesiOrman Fakültesi (http://www.agun.kz/?id=376&lang=en) Zhangir-Khan Batı Kazakistan Tarım ve Teknik Üniversitesi Agronomi Fakültesi (http://www.wkau.kz/) 4.5.2. Ormancılık Araştırma Enstitüleri Kazakistan’da ormancılık araştırmaları üniversitelerin yanında çeşitli bilimsel araştırma enstitülerinde yapılmaktadır. Aşağıda bazı araştırma enstitülerinin isimleri verilmiştir; Altay Ormancılık Araştırma Enstitüsü (http://www.universitydirectory.eu/Kazakhstan/Research-Institute-of-Forestry--Altai.html) Kazakistan Orman Tohum Merkezi Ulusal Bilim Akademisi Kazakistan Ulusal Biyoteknoloji Merkezi Kazak Ekoloji ve İklim Araştırma Enstitüsü (http://www.kzc.kz/en/artners/kazriec) Kazak Bitki Koruma ve Karantina Araştırma Enstitüsü (https://sites.google.com/a/kipp.kz/home/) Kazak Tarım Bilimsel Araştırma Enstitüsü (http://www.kiz.freenet.kz) 5. Korunan Alanlar Kazakistan ormanlar ülkenin küçük bir toprak işgal etmesine rağmen, biyoçeşitliliği zengin alanlardır. Kazakistan’da türlerin korunduğu doğa koruma alanları Aksu, Jabagılı, Almatı, Alakol, Korgaljın, Batı Kazakistan, Barsakelmes, Ustyurt, Nauruzum ve Markakol’dadır. Yaban hayatı alanları, milli parklar, doğal rezervler ve diğer korunan alanların yönetimini Orman ve Av Komitesi doğrudan yapmaktadır. Grafik 5.1 Kazakistan’da yıllara Göre Korunan Alan varlığı (1000 hektar) Dünya Koruma İzleme Merkezi verilerine göre; Kazakistan amfibileri, kuşları, memelileri ve sürüngenlerinden % 1,8’i endemiktir ve % 5,8 tehdit altındadır. Ayrıca yaklaşık 6000 bitki türüne ev sahipliği yapmaktadır. Ülke’nin % 2,9’u IUCN kategorileri IV altında korunmaktadır. Kırmızı listede yer alan türler şöyledir; Memeliler: kar leoparı, Menzbir marmot, kırmızı köpek, Tien Shan bozayı, Avrupa vizon, benekli kokarca, ağaç sansarı, kaya sansarı, Orta Asya vaşak, Argali Kuşlar: Altay kar horozu, kara leylek, ibisbill, sakallı akbaba, kartal, küçük kartal, balık baykuşu, Pallas deniz kartalı, akbaba (neophron), saksaul çöl kuşu, ardıç kuşu, paradise flycatcher, ötleğen Sürüngenler: Coluber spinalis Amfibiler: Ranodon sibiricus Ayrıca Kazakistan 90.000 ile dünyada hiçbir milletin en büyük kurt varlığına sahiptir. 6. Çölleşme ile Mücadele ve Erozyon Kontrolü Faaliyetlerinin Yer Aldığı Kurumlar Kazakistan arazilerini neredeyse tamamı kurak bölgenin parçasıdır ve bu toprakların üçte ikisi olan farklı düzeylerde çölleşme maruz kalmaktadır. Çölleşme ile mücadele ve erozyon kontrolü konularında yetkili kurum Kazakistan Çevre Koruma Bakanlığı’dır. Grafik 6.1 Kazakistan Doğal Vejetasyon Zonları 6.1. Ulusal Odak Noktaları Bulat Bekniyaz Müdür Yardımcısı/ Çevre Koruma Bakanlığı Çevre Koruma Bakanlığı A Blok/ Astana 010000 Kazakistan Telefon: (7-7172) 79 81 96 Faks: (7-7172) 79 81 95 E-posta: bbolat(at)mail.ru 6.2. Ulusal Stratejik Belge ve Eylem Planları Kazakistan 7 Temmuz 1994 tarihinde, Çölleşme ile Mücadele BM Sözleşmesini onaylamıştır. Kabul yükümlülükleri çerçevesinde çölleşme ile mücadele ulusal eylem programını hazırlamıştır. Çölleşmenin ülke düzeyindeki nedenleri doğal koşullar, toprak, su ve orman kullanımındaki yanlışlıkların bir birleşimidir. Bir bütün olarak Kazakistan topraklarının insan eliyle gerçekleşen bozunumlara toleransı düşüktür. Orta ve uzun vadede iklim faktörleri de süreci hızlandırmaktadır. Başlıca faktörler şöyle özetlenebilir; Meraların hatalı kullanımıyla vejetasyon tahribi, Bitki örtüsünün bozulmasıyla biyolojik çeşitliliğin ve yaban hayatı türlerinin azalması, Toprakta tuzlanma ile toprak kaybı, Yeraltı sularının kirlenmesi ile su kaynaklarının azalması Toprak kullanım özellikleri dikkate alınmaksızın tarımsal amaçlı kullanılan arazilerin aşırı kullanımı ile kurak arazilerdeki erozyonun şiddetlenmesi, İnşaat çalışmalarında bitki örtüsünün tahrip edilmesi, Ormanların tahrip edilmesi, Ağır araçlar ile hassas toprak örtüsünün tahribatı, Tekrarlanan tuzlanma, alkalizasyonu ve sulanan arazilerdeki göllenme, Eğitim eksikliği. 7. Uluslararası İlişkiler Kazakistan’da sürdürülebilir kalkınma, koruma ve kullanım ile ilgili konulara uluslararası işbirliğinde özellikle önem verilmektedir. Bu anlamda bitki ve hayvan yaşamı, su kütleleri, atmosfer ve özel korunan doğa rezervleri konuları başta olmak üzere Biyolojik Çeşitlik, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmeleri ve Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi’nin gereklilikleri dikkate alınmaktadır. Türkiye, Kazakistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkedir. Türkiye ile Kazakistan arasındaki ortak tarihi, kültürel ve manevi bağlar ilişkileri sıkı tutmaktadır. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in 2009 Ekim ayında imzalanan Stratejik Ortaklık Anlaşması ile iki ülke arası ilişki yeni bir boyut kazanmıştır. Türkiye ve Kazakistan’ın Avrasya coğrafyasında barış ve istikrarın tesisi yönünde sürdürmekte oldukları işbirliğinin somut bir sonucu olarak iki ülke öncülüğünde Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi kurumsallaştırılmış ve Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi 15-16 Eylül 2010 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen Zirve’yle hayata geçirilmiştir. Eğitim ve kültür alanında sürdürülmekte olan işbirliği iki ülke ilişkilerinin bir başka önemli boyutunu teşkil etmektedir. Merkezi Türkistan’da bulunan Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi’nin dört ayrı şehirdeki yerleşkesinde, yaklaşık 31.000 öğrenci öğrenim görmektedir. Ayrıca bölgede Süleyman Demirel Üniversitesi de bulunmaktadır. 7.1. Uluslararası Kurumlarla Olan İlişkiler ve Raporlar Birleşmiş milletlerin birçok kuruluşu ve diğer uluslar arası kuruluşlar Kazakistan’da çalışmaktadır. UNEP-Report of Kazakhstan UNDP- Human Development Report UNESCO- Kazakhstan: Poverty Reduction Strategy Paper UNICEF- Kazakhstan Report WHO- Kazakhstan Report World Bank- Country Report IMF - Kazakhstan 7.2. Uluslararası Projeler Kazakistanda gerçekleştirmekte olan bazı uluslararası projeler şöyledir; Dünya Bankası Projesi “Preservation of Forests and Increase of the Amount of Forests inthe Republic” GEF/UNEP Projesi “Establishment of Training Center Network for SPNR Staff by Using Available Experience” UNDP/GEF Projesi “Preservation and Sustainable Use of the Biological Diversity of the Kazakhstan Part of the Altai-Sayanskiy Ecoregion” GEF Projesi “Complex Preservation of High-Priority Globally Valuable Wetlands as Habitat of Migratory Birds with demonstration on the ground in the following three areas: AlakolSasykkol and Tengiz-Kurgaldzhinskaya Lakes and the Ural River Estuary” UNEP “Development of Wetland Flyways for the Preservation of the Siberian Crane and Other Water Birds in Asia” for the protection of flyways of the Siberian white crane and other water bird populations, the fly-lines of which run through the Asian countries including Kazakhstan” GEF/UNDP “Preservation of In-Situ Mountain Agrobiodiversity in Kazakhstan” 8. Ülke Hakkındaki Tecrübelerimiz Mülga T.C. Çevre ve Orman Bakanı Sayın Osman PEPE 29 Haziran- 1 Temmuz 2006 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş olan Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) III. Çevre Bakanları toplantısına katılmak üzere Kazakistan’a gitmiştir. Söz konusu toplantı öncesi Sayın Bakan’a, OGM amaçları doğrultusunda, hava fotoğraflarından, uydu görüntülerinden yorumlar yapılarak sayısal orman meşcere haritaları üretilmesi ve Coğrafi Bilgi Sistemi kullanılarak çeşitli analizlerin yapılması konularında bilgi sunulmuş ve anılan konularda diğer ülkelerle çalışma ve projeler geliştirilebileceği ifade edilmiştir. 2007 yılında Kazakistan Çevre Bakanı ile Türkiye’nin Almatı Büyükelçisi arasında bir görüşme gerçekleşmiş, görüşmede iki ülke arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine yönelik olarak yapılacak çalışmalar gündeme gelmiştir. Çevre ve Orman Bakanı Sayın Osman PEPE, Almatı’daki ormanlık alanlarda gözlemlediği haşere ile mücadele konularında iki ülke arasında teknik işbirliği yapılması yönünde öneride bulunmuştur. Bu doğrultuda bahse konu teknik işbirliğinin sağlanmasına yönelik olarak; bilgi transferi ve orman zararlılarıyla mücadele yöntemleri (özellikle biyolojik mücadele yöntemleri) gibi konularda iki ülke arasında işbirliği yapılmasının uygun olduğu konusundaki OGM görüşü Çevre ve Orman Bakanlığı’na resmi yazı yoluyla gönderilmiştir. 12 Kasım 2008 tarihinde FAO Alt Bölge Ofisindeki bir toplantıya katılmak üzere ülkemize gelen Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan Orman Genel Müdürleri, OGM’ye bir nezaket ziyaretinde bulunmuştur. Hakan OLGUN Teknik İnceleme Gezisinde bulunmak üzere 2009 yılı Kasım ayında Kazakistan’a görevlendirilmiştir. Görev raporu hazırlanmıştır. 9. Kaynaklar T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı resmi internet sitesi T.C. Dışışleri Bakanlığı resmi internet sitesi T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Bilgi Platformu Kazakistan Türkiye Büyükelçiliği remi internet sitesi Orman Genel Müdürlüğü resmi internet sitesi Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sekreterliği (UNCCD) resmi internet sayfası Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) resmi internet sayfası “Forest rehabilitation in Kazakhstan” Meshkov, V. V.; Baizakov, S. B.; Yeger, A. V.; Orozumbekov, A. Keep Asia Green Volume IV "West and Central Asia. IUFRO World Series 2009 Vol. 20 No. 4 pp. 83-130.