NX5 Arayüzü

Transkript

NX5 Arayüzü

NX5 CAD
HAZIRLAYANLAR
BERİL AKKÖK
.
KADRİYE ARTAN
.
CEMİL AYKAÇ
.
ENGİN BAYRAM
.
PINAR Y. BAYRAM
.
TİMUÇİN DEMİR
.
ENDER KAHRAMAN
.
VEYSEL KARANİ
.
ZAFER KESKİN
.
MEHMET SİVRİTEPE
.
HAKAN SÖNMEZLER
.
HASAN YAVUZ
www.bogaziciyazilim.com
Boğaziçi Yazılım A.Ş. kurulduğu 1991 yılından bu yana dünya çapında yazılım
firmaların Türkiye temsilcisi olarak, özellikle üretim ve hizmet sektörlerine çözüm
sunmak amacıyla hizmet vermektedir.
Bugün Bilgi Teknolojileri sektörünün en önde gelen yazılım ve danışmanlık
firmalarından biri durumundadır. 1000’i aşan müşteri sayısı, 50’yi aşan personeli,
İstanbul ve Ankara ofisleri, çözüm odaklı bayi yapısı, konusundaki lider yazılım
çözümleri, ve başarılı projeleri tamamlayan tecrübeli danışmanlık kadrosu, Boğaziçi
Yazılım’ı kurumsal pazarda güvenilir kılmaktadır. 2004 yılında kurduğu DELL Satış
Merkezi operasyonu ile, Türkiye çapında kapıya teslim DELL ürünleri sunmaktadır.
Detaylı bilgi için:
www.4443355.com
Boğaziçi Yazılım, UGS Solutions tan NX ve I-deas CAD/CAM/CAE çözümleri,
SolidEdge, Teamcanter PLM çözümleri, MRO Software den MAXIMO Kurumsal Bakım
Yönetim Sistemi, MAXIMO ITSM Servis Yönetimi Sistemi, Adonix’ten Adonix ERP
sistemi ve Tecnomatix’ten dijital üretim çözümlerini bünyesinde bulundurmaktadır.
Boğaziçi Yazılım, yazılım, hizmet ve donanım olarak toplam çözüm gerektiren
projeler için, anlaşmalı olduğu donanım şirketlerinin ürünleri ile anahtar teslimi
çözümler üretmekte ve sunduğu çözümlerle ilgili satış, eğitim, servis, danışmanlık,
destek, uygulama ve uyarlama hizmetleri vermektedir.
Bu döküman Boğaziçi Yazılım A.Ş. tarafından hazırlanmış olup, ücretsizdir.
w w w . b o g a z i c i y a z i l i m . c o m
2
NX KOLAY KULLANIM İPUÇLARI VE PÜF NOKTALARI
Giriş
NX’in kullanımını daha kolay hale getirebilmek ve bu sayede kullanıcının verimini artırabilmek için
çeşitli araçlar bulunmaktadır. Komutların kullanımının anlatılması esnasında, çok sık kullanılan
kısayollar gösterilmişti. Bu bölümde, kısayolların özelleştirilmesi, ikonların özelleştirilmesi,
programın daha hızlı çalışabilmesi için gerekli ayarların yapılması, şirket dahilinde kullanılan teknik
resim standartları ve ortak parametrelerin genelleştirilmesi gibi özelleştirmeye dayalı örnekler
vereceğiz.
Klavye kısayollarının özelleştirilmesi
Kullanımı en çok kolaylaştıran araçlardan bir tanesi de klavye kısayollarıdır. NX4 versiyonundan
itibaren1, Tools -> Customize menüsünde yer alan Keyboard... penceresinde menülerde yer alan her
komuta bir kısayol tanımlamak mümkündür.
1. Üst kısımda bulunan listelerden ilgili komutu bulun
2. “Press new shortcut key” kısmındaki kutuya tıklayıp kısayol olarak kullanacağınız tuşa basın.
Eğer bu tuş önceden tanımlanmış ise belirtilecektir.
3. Kısayolun sadece mevcut uygulama içerisinde mi yoksa tüm uygulamalarda mı geçerli
olduğunu belirleyin. Örneğin, Trim Body komutu için belirleyeceğiniz kısayolun Modeling
uygulaması dışında tanımlı olmasına gerek olmadığı için “Use new shortcut in Application”
diyebilirsiniz.
4. Assign ile kısayolu kaydedin.
(1: NX3 ve öncesinde, bu kısayolları .men dosyaları ile değiştirebilirsiniz.)
3
Menü ve Toolbar Özelleştirmeleri
Kullandığınız menü ve ikonları dilediğiniz gibi yerleştirebilir, hatta kendinize özel Toolbarlar ya da
menüler yaratabilirsiniz.
Örneğin, sadece Modeling ve Shape Studio uygulamalarında görünmesini istediğiniz bir toolbar
yaratalım:
1. Tools-Customize komutunu verin.
2. Sağ kısımdaki “New...” düğmesi ile yeni bir toolbar yaratın. Sadece Modeling ve
ShapeStudio’yu seçerek bu toolbar’in diğer uygulamalarda görünmemesini sağlayın.
3. Customize penceresi açık olduğu için, ekranda gördüğünüz tüm ikonlar ve menü elemanları
taşınabilir haldedir. Örneğin Insert ->Design Feature -> Extrude komutunu menüden bulup
CTRL tuşu basılı iken yeni toolbar’ınızın içine sürükleyip bırakın. (CTRL basılı olarak
taşımazsanız, işlem bittiğinde Insert menüsünün altından artık Extrude’a ulaşamazsınız.)
4. Menülerde ya da toolbarlarda bulunmayan komutlara ulaşmak isterseniz, Customize
penceresindeki Commands sekmesini kullanabilirsiniz. (Örneğin, Variable Offset komutunu
ancak burada bulabilirsiniz)
5. Commands sekmesinin en altında, New Dropdown ve New Menu gibi çeşitli kullanıcı
arabirimi elemanları bulunuyor, bunları kullanarak komutlarınızı gruplayabilirsiniz. Bu tür bir
örnek Şekil 1’de görülmektedir.
Şekil 1
Şekil 2
4
İşletim Sisteminin Ayarları
NX’i en iyi verimle kullanabilmek için, işletim sisteminizde de bazı ayarları değiştirmeniz gerekebilir.
Bunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
Visual Effects
Özellikle Windows XP ile standart olarak açık halde gelen bu görsellik araçları, performans kaybına
yol açabilmektedir. Tavsiye edilen ayarlar aşağıdaki gibidir:
Virtual Memory
Windows altındaki sanal hafıza miktarını mümkün olduğunca fazla tutmak tavsiye edilmektedir.
Burada belirtilen sanal hafızanın yetmediği durumlarda, Windows bu sanal hafızayı genişletme yoluna
gideceği için geçici olarak yavaşlık yaşayabilirsiniz. Bu yüzden, buradaki değerleri
Initial Size:2048
Max Size:2048 MB
Olarak ayarlarsanız, windows 2GB’lik kısmı önceden kullanıma ayarlayacak ve boyut
değiştirmeyecektir. Bu sanal hafıza dosyasının sistemdeki en hızlı diskte bulunması ve bu diskin sık
sık birleştirilmesi (defrag) kesinlikle çok önemlidir.
5
Sanal hafıza, fiziksel RAM’e göre çok daha yavaş olduğu için, bilgisayarınızdaki RAM miktarı NX’in
hızını doğrudan etkileyecektir. Tavsiye edilen minimum RAM 1GB’dir.
32 bit sistemlerde, tek bir thread’in 2 (özel parametrelerle 3) GB’den daha fazla hafıza (fiziksel ya da
sanal) tüketmesi mümkün değildir. Bu kısıtlamalar NX için de geçerlidir, dolayısıyla daha fazla RAM
ihtiyacı olan çalışmalar yapıyorsanız, 64 bit sistemleri değerlendirmenizi öneririz.
Herhangi bir anda, NX’in ne kadar hafıza tükettiğini anlamanın bir yolu, CTRL+ALT+ESC tuşlarına
basarak ulaşılan Task Manager penceresidir.
Örneğin, yukarıdaki pencereye göre NX 193 MB hafıza tüketmektedir.
6
NX altında yazıcı tanımlama
Plotter kurulumu adımları kısaca şu şekilde özetlenebilir:
1.
2.
Printer Group yaratılır
Yaratılan Printer Group’taki printeri kullanarak File/Plot ile çıktı alınır.
Grup Tanıtımı
1. Sisteme Admin yetkilerine sahip bir kullanıcı ile girin.
2. NX3 altında, File!Utilities!Printer Administration’a tıklayın.
3. Create and Edit’i seçip alta uygun bir dizin yazın. ( C:\NX3Plot gibi )
4. Add düğmesi ile eklenebilecek printer listesine ulaşın.
7
Yeni Printer Tanıtımı
1. Printer Name kısmına açıklayıcı bir isim yazıp Printer Model kısmında yazıcı
modelini seçin. Her printer modelini burada bulamayabilirsiniz, en yakınını ya da
“generic” printerlardan birini seçip parametrelerini değiştirerek sonuca ulaşabilirsiniz.
Örneğin, listede bulunmayan ancak HPGL/2 dilini desteklediğini bildiğiniz bir plotter
için “+GEN: Generic HPGL/2” seçeneği ya da Raster RTL modunda çalışan bir
model seçilebilir.
2. “Printer” kısmında, yazıcınızın sisteme ne şekilde bağlı olduğunu seçin. Eğer
yazıcınız Windows altında tanıtılmış ise, NT/Queue listesinde görünecektir. (Bu
yazıcı yerel ya da ağ üzerinden paylaşılmış olabilir)
3. OK ile çıkıp Printer Administration penceresini kapatın.
4. Sistem Değişkenlerini tanimlayin.
UGII_SDI_SERVER_CFG_DIR çevresel değişkenini, değeri az önce yarattığınız “print
group”
dizinini
gösterecek
şekilde
yaratın.
Bu değişken tanımlanmaz ise, File/Plot komutundan sonra gelen pencerede
“printer/output format” listesinde sadece TIFF, JPEG, EMF, CGM ve PNG resim
formatları
görünecektir.
Değişkeni tanımladıktan sonra, NX’i yeniden başlatın.
8
PLOT Penceresinin kullanılması
NX’i yeniden başlattıktan sonra, File->Plot komutuyla aşağıdaki pencere açılır.
•
Source: Neyin yazdırılacağını belirler. Display ile mevcut grafik ekranda görünenler,
Drawing Sheets ile alttaki listede seçilen teknik resimler, Plot layout ile ise “plot
layout”a
eklenerek
birleştirilmiş
çıktılar
seçilir.
•
Colors: Çıktıdaki renk ayarlarını kontrol eder. As Displayed ile geometrinin
ekrandaki görünen rengi ne ise o kullanılır, Part Color ile parça renk listesindeki
renkler kullanılır, Custom Palette ile alternatif bir renk paleti kullanılır,
Black&White ile sadece siyah kullanılır, Legacy Colors ile ise NX3 öncesi kullanılan
216 rengin standart 15 renge en yakın halleri kullanılır. Use Drawing Sheet Colors
seçeneği, önceden bir sayfa için kaydedilmiş renk seçeneklerini tekrar kullanmanızı
sağlar.
•
Widths: Çıktıdaki çizgi kalınlıkları ayarlarını kontrol eder. Standard Widths, sabit
çizgi kalınlıklarını (3 çeşit) kullanır. Single Width, sadece tek bir kalınlık kullanır.
Custom 3 Widths, kullanıcının belirleyeceği 3 ayrı kalınlık değeri kullanır. Custom
Palette ise 216 rengin her biri için kullanıcının tanımlayacağı bir kalınlık değerini
kullanır. Use Drawing Sheet Widths ile önceden bir sayfa için kaydedilmiş çizgi
kalınlığı
seçenekleri
tekrar
kullanılabilir.
9
•
Add to Plot Layout: Birden fazla çıktıyı birleştirerek tek bir kağıda basmak için
kullanılır. Seçenekler belirlendikten sonra, mevcut çıktı Add to Plot Layout komutu
sayesinde kağıt üzerine yerleştirilir. (Source olarak “plot layout” seçilir)
•
•
Save CGM File: Çıktıyı bir CGM dosyası olarak kaydetmek için kullanılır.
•
Plot: Seçenekler ayarlandıktan sonra plotter tercihi yapmak ve yazdırma işlemini
başlatmak için kullanılır.
Listede bulunmayan bir plotter modeli tanımlama
Yeni bir printer “modeli” tanımlarken, dikkat edilmesi gereken en önemli detay “class”
seçeneğidir.
Raster,HPGL ve Postscript türlerinden birisini seçtikten sonra uygun çözünürlük,sayfa
boyutları, renk özellikleri gibi parametreler girilir.
HP/GL desteklemeyen bir printer için ilk aşamada Raster/RTL seçeneği denenebilir.
Bu ekranda “model” tanıtıldıktan sonra, “printers” kısmına dönüp bu modelin özelliklerini
kullanan bir “printer” tanımlanabilir.
10
Customer Defaults: Standart Ayarlar
11
Assembly Zip
Farklı dizinlerde bulunan bileşenlerin oluşturduğu bir montajınız var, ve bu dizin yapısını
korumaksızın montajınızı export etmek istiyorsunuz. Normalde bu tür bir ihtiyaç için Assembly Clone
komutu kullanılabilir, ancak bu işlem sonucunda dosyaların isimlerinde değişiklik yapmak zorunda
kalırsınız. Bunun yerine, bedava bir NX eklentisi olan UGZIPC’yi kullanabilirsiniz.
http://www.w-eng.de/ugzipc.htm adresinden ugzipc.zip dosyasını indirin.
İçerisindeki dosyaları, c:\zip gibi bir klasörün içerisine açın.
UGII_SITE_DIR isimli bir sistem değişkeni tanımlayıp değer olarak C:\ZIP tanımlayın.
NX’i baştan başlatın.
Montajınızı açtıktan sonra, “File -> Export -> Zip
Assembly…” komutunu verin.
Gelen pencerede Work Part’ı seçin.
Zip file’i nereye yazacağını belirtip ENTER tuşuna basın.
OK ile zip’i oluşturun.
12
Parça Şablonları – Part Templates
Part templates sayesinde, oluşturduğunuz dosyalarda her defasında yaptığınız değişiklikleri alıp, hazır
bir parça şablonu olarak kaydetmeniz mümkündür. Bu şablon dosyaları C:\Program Files\UGS\NX
5.0\UGII\templates altında bulunurlar.
Preferences Menüsü
Visualization Performance
Visualization Performance penceresi altında, parçanızın
ekranda görüntülenmesi esnasında kullanılan seçenekler
değiştirilebilir. Burada yaptığınız tercihler, parçanın
görselliğini
ve
performansınızı
oldukça
fazla
etkileyecektir.
Buradaki ayarların tamamı, açılması durumunda
performansı artırırken görsellik kalitesini azaltacak
şekilde ayarlanmıştır.
Model Size
Modelinizin karmaşıklığına göre, buradaki öntanımlı
değerleri kullanabilirsiniz. Small, Medium, Large ve
Custom olmak üzere 4 ayrı seçim bulunmaktadır.
13
Moving Frames:
Fixed Frame Rate sayesinde, ekrandaki geometri ne kadar karmaşık olursa olsun, saniyede yapılan
ekran tazelemesini sabit bir değere ulaştırmaya çalışır. Eğer bilgisayarınızın gücü ekrandaki objeleri
çok rahatlıkla döndürebiliyorsanız, bu ayar sayesinde insan gözünün göremeyeceği hızlarda boşu
boşuna tazeleme yapmamasını sağlar. Eğer bilgisayarınızın gücü objeleri saniyede 30 defa tazeleyecek
şekilde döndürmek için yeterli değilse, buradaki ayar dikkate alınarak objeler basit kutular ile
gösterilir. İşlemciniz müsait hale geldiğinde ise, bu basit kutular yerine parçanın gerçek görünümü
çizilir.
Eğer her türlü durumda parçanın gerçek halini görmek istiyorsanız, bu ayarı tamamen kapatmalısınız.
Still Frames
Durağan görüntülerdeki kalite ayarını değiştirir.
Hide Small Objects:
Unsurlarınızın mevcut zoom seviyesinde ekranda ne
kadar yer kapladığına ya da unsurlarınızın gerçek
boyutlarına bağlı olarak, unsurların ekranda
görüntülenmemesini sağlar.
Based on Screen
Coverage ile, örneğin %1 değerini verirseniz,
ekranınızın diyagonal ölçüsünün %1’inden küçük
unsurlar gizlenir.
Display Object Boxes While Loading
Montaj bileşenleri yüklenirken, henüz yüklenmemiş
durumdaki objelerin yerine sembolik kutular
gösterilir.
Show Frame Rate:
Görüntü ekranda döndürülürken, ekran kartınızın bu
görüntüyü saniyede kaç kere tazeleyerek
görüntüleyebildiğini gerçek zamanlı olarak gösterir.
Disable Translucency
Modelde saydamlık özelliği tanımlı olsa bile bunu
kapalı hale getirecektir.
Disable Plane Translucency
NX3 versiyonundan itibaren düzlemler yarısaydam
olarak oluşturulmaktadır. Bu ayar tekil olarak
değiştirilebilir, ancak tüm düzlemlere birden etki
etmesi için buradan kapatılabilir.
14
Backface Culling
Shaded görünümde, parçada arkada kalan kısımların render edilip edilmeyeceğini belirler.
Disable Anti Aliasing
Tam yatay ya da tam dikey olmayan çizgiler, kırık
çizgilerden oluşacak şekilde görüntülenirler. Bu kırıklıkların
ekranda daha az belli olması için kullanılan bir teknik olan
antialiasing’i kapatıp açmaya yarar. Grafik kartı ayarları da
önemlidir, eğer bu ayar grafik kartından kapalı ise burada
yapacağınız ayar etkili olmayacaktır.
Repair Incidental Display Damage
NX’in kullanıcıya göstermeden görüntüyü düzeltmek için
yaptığı çalışmaların (seçilen objelerin seçilmemiş hale
getirilmesi gibi) ne zaman yapılacağını belirler. In Idle Time
seçilirse, NX işlemcinizin boş olduğu bir zamanı bekler.
Use Cached Facets in Shaded Views
Shaded görünümde, yüzeylerin ya da katıların arabellekte
tutulan facet halleri görüntülenir. Bu sayede shaded
görünümde performans kazancı sağlanır.
Evaluate Graphics Performance
Bu komut ile, NX bilgisayarınızda zamana dayalı bazı
performans testleri yapıp sonuca göre önerilerde bulunur,
sonuca etki edebilecek değişikliklerin hangileri olduğuna
dair ipuçları verir. Bu komuta ait örnek bir çıktı yukarıda
görülmektedir.
15
Güncelleme Nasıl Yapılır?
Boğaziçi Yazılım tarafından size gönderilen güncellemeleri kurabilmek için, aşağıdaki yolu
izleyebilirsiniz.
NX’in kapalı olduğundan emin olun.
CD’nin içeriğini bir harddiske kopyalayın. (örneğin, d:\4.0.2.2\ugs_update-0402 dizininin
tamamını c:\ altına kopyalayabilirsiniz.)
Ugs_update.. dizininin altındaki ugs_update.bat dosyasını çalıştırın.
Bir tuşa basarak devam edin.
Eğer bu aşamada, UGII_BASE_DIR sistem değişkeninin yanlış versiyona ait olduğuna dair bir
uyarı mesajı alırsanız, bu değişkenin doğru versiyona ait olduğundan emin olun. Örneğin, aynı
bilgisayarda NX4 ve NX5 kurulu ise, ve siz NX4’ün güncellemesini yapacaksanız, bu değişkenin
NX4 dizinini gösteriyor olması beklenir.
16
Multiprocessor
Bilgisayarınızda birden fazla işlemci varsa, NX’i bu özellikten faydalanacak şekilde ayarlayabilirsiniz.
Environment Variables (Çevre değişkenleri) kısmına girerek UGII_SMP_ENABLE sistem
değişkenini 1 olarak ayarlayın.
NX’i baştan başlatın.
Dikkat: Burada çift işlemciden kasıt, Intel’in HyperThreading teknolojisi DEĞİLDİR.
HyperThreading kullanımı UGS tarafından tavsiye edilmemektedir. DualCore gibi tek işlemcide
birden fazla fiziksel çekirdeğin bulunduğu işlemcilerde de bu ayarlar yapılabilir.
Syslog
NX desteğini aldığınız danışman, problemi iletirken sizden “sistem logu” ya da “syslog”
isimli bir dosya isteyebilir. Bu dosyayı elde etmek için, Help menüsünden “NX Log File”
komutunu verin, ve bu dosyayı File-Save As komutu ile kaydedin.
Sistem Ayarlarının Yedeklenmesi
İşletim sisteminin yeniden kurulması, bilgisayarın yenilenmesi ya da farklı bir kullanıcıya ayarların
kopyalanması ihtiyacında, NX’in kaydetmiş olduğu ayarları yedekleyebilirsiniz.
Bahsi geçen tüm dosyalar, NX’in kurulu olduğu dizinin altına göre ifade edilecektir. Standart bir
kurulumda, bu dizin
“C:\Program Files\UGS\NX 5.0” olarak tanımlıdır.
Postprocessor Dosyaları
Bilgisayarınızda kullanılan postprocessorlar, <NX_kurulum_dizini>\MACH\resource\postprocessor
altinda bulunur. Bu klasörün tamamını kopyalayın. Bu klasörde bulunan template_post.dat dosyasında
NX’e tanıtılmış olan postprocessor’ların bir listesini göreceksiniz, eğer “postprocessor” dizini
haricinde postlarınız varsa onları da yedekleyin.
17
Toolbar ve komut yapısı
Kullanıcıya ait ikon ve komut yerleşimi, .mtx dosyalarında saklanır.
Standart bir kurulumda, bu dosyalar aşağıdaki dizinde bulunur:
C:\Documents and Settings\<kullaniciadi>\Local Settings\Application
Data\Unigraphics Solutions\NX5
Buradaki dosyalari almak yerine, isterseniz yeni bir rol de
tanimlayabilirsiniz. Bu sayede, ayni bilgisayarda çalışan iki ayrı
kullanıcı, kendi ayarlarını diledikleri gibi kaydedebilir ve NX’i baştan
başlatmaya bile gerek kalmadan ayarları aktif hale getirebilir.
Customer Defaults
File – Utilities – Customer Defaults penceresine girdikten sonra,
görebilirsiniz.
ikonuna basarak mevcut ayarları
ikonu yardımıyla bu ayarları yeni bir .dpv dosyası haline getirebilir, sonrasında ise
ile import edilebilir.
18
Diğer dosyalar
<NX_kurulum_dizini>\UGII\ugii_env.dat
Çevresel değişkenlerin saklandığı dosyadır.
Şablonlar
C:\Program Files\UGS\NX 5.0\UGII\templates klasöründe bulunan dosyaların tamamını alabilirsiniz.
Registry Ayarları
HKEY_CURRENT_USER\Software\Unigraphics Solutions\NX\5.0
Klasöründe bulunan registry ayarlarını export ederek, NX’in registry altında sakladığı kullanıcı bazlı
bazı ayarları da yedeklemiş olursunuz.
19
NX5 ARAYÜZÜ
Giriş
NX5 görünüş ve kullananımı WindowsTM temeline dayanan birçok ürünle benzerdir. Komutlar ekranın
üstünde bulunan menü barda sıralanmıştır ve seçimler ilk olarak farenin sol tuşunu kullanarak
yapılmaktadır. Menü Barı kullanarak değişik araç paletleri kullanılabilir hale getirilebilir. Bu araç
paletlerini herhangi bir geometri yaratıldığında da ekranda görebilirsiniz.
NX5 dosya yönetimi fonksiyonları birçok Windows temelli ürünlerle benzerdir, örneğin Microsoft
WordTM. Yeni dosya yaratmak,kaydetmek ve dosyaları aşağı açılır menü ve diyolag kutularını
kullanabilirsiniz.
Üç Tuşlu Fare Fonksiyonlarını Kullanılması
NX5 kullanıcı arayüzü ikon temellidir. Birçok komut kullanımı farenin kullanımı, menüler ve
geometrinin seçimi birbiri ile bağlantılıdır. NX5 gereksinimleri ürünün kullanımını artırmak için üç
tuşlu fare gerekmektedir. Başlıca fonksiyonlar ve farenin kullanımı aşağıdaki resimde gösterilmiştir.
Fare Orta Buton(MB2)=Tamam\Onay
Fare Sol Buton (MB1)=Seçme
Fare Sağ Buton(MB3)=
=Hızlı Görünüş(Quick View)
Açılır Kısayol Menü (Pop-up Menu)
MB1+MB2+Sürükleme = Ekrandaki geometriyi büyültme\küçültme (Zoom)
MB2 Wheel Scrool +Sürükleme = Ekrandaki geometriyi büyültme\küçültme (Zoom)
MB2+Sürükleme= Döndürme (Rotate)
MB2+MB3+Sürükleme= Taşıma (Pan)
20
Fare Buton Fonksiyonları
Farenin sol butonu ya da MB1, ikonları ve ekrandaki geometriyi seçmek ve menuleri
taşımak,yerleştirmek için kullanırız. Orta Buton ya da MB2, menüler ve komutların onayı (OK)
kısayoludur. Ayrıca orta buton parçaları ekranda döndürmek için kullanılmaktadır eger MB2 wheel
scroll ise geometriyi ekranda büyültüp/küçültmek için kullanırız. Sağ buton da Hızlı Görünüş (Quick
View) ve Açılır Kısayol Menüsünün (Pop-up Menu) açılmasını sağlar.
Sağ tuşa sürekli basıldığında Hızlı Görünüş
penceresi ekrana gelir. Bu pencere geometrinin
görüntü ile ilgili özelliklerini zaman
kaybetmeden değiştirmenizi sağlar.
Sağ Tuşa bir kez bastığınızda ekrana Hızlı
Açılır Kısayol menu gelir. Rotate,Zoom,Fit vb.
özelliklere ulaşabilirsiniz.
Döndürme (Rotate):
Farenin orta tuşuna sürekli basıldığında döndürme ikonu
ekrana gelir. Hangi yönde döndürme
işlemi yapılması isteniyorsa fareyi sürükleyerek döndürme işlemini yapabilirsiniz. Model üzerinde
kursoru geomterinin kenarında tek eksen etrafında döndürebilirsiniz.
Hareket (Pan):
•
•
MB2+MB3 aynı anda basıldığında geometrileri istediğiniz yönde hareket ettirebilirsiniz, YA
DA
<Shift> ve MB2 butonlarına aynı anda basıldığında da Hareket (Pan) komutu aktif olur.
21
NX5 Grafik Penceresi
Nx5 grafik penceresine üst bölümde bulunan standart menuler (dosya açma ve kapamı vb
standartlardır) kullanıcının isteğine gore sağ ya da sol tarafta ise Roles,Help,History ve Internet
Explorer penceresi bulunmaktadır. Sırasıyla bu pencereleri inceleyelim:
Roles
NX5’i ilk açtığınızda ekranda sol bölümde
görülen kullanıcının haklarını ve hangi
menülerin ya da komutların kullanılanbileceğini
belirlediğimiz özelliktir. Ekranda mouse ile
seçip, grafik erkana sürüklemeniz yeterlidir.
Kendi standartlarınıza göre
tanımlamalar,ayarlamalar yapabilirsiniz.
Ana Görüntü
Menü bar her zaman açıktır. Menü Barda kullandığımız fonksiyonlar şunlardır:
-DOSYA, bu özellik dosya yönetimini gerceklestirir
-DÜZEN, bu özellik ise slime, arka plana atma (blanking), varlığın özelliklerini değiştirme,vb…
adımları kullanırız.
-EKLE,geometri oluşturmada kullandığımız komutların bulunduğu menüdür. (Çizgiler,Eskiz,Katı
unsure ve yüzey unsurları yaratma.
-GÖRÜNTÜ, Grafik penceresindeki görüntü özelliklerini kullandığımız komut dizisidir.
-BAŞLANGIÇ, farklı uygulama alanlarını tanımladığımız satırdır. Modelling,Drafting vb…
Ana Grafik Ekran ve Komut Satırlarının Açılışı
Ana grafik ekranda sol üst köşede komutların kısaca anlatımları vardır. İsterseniz bu yardımcı satırı
ekranın alt bölgesine de yerleştirebilirsiniz.
Ekrandaki komut araç barlarını istediğiniz gibi hareket ettirip,yerleştirebilirsiniz. Grafik ekranda
istediğiniz araç barını açıp kapatabilirsiniz. Grafik pencerede gri olan alanda MB3-sağ tuşu seçerek
ekranda araç barlarını değiştirebilirsiniz.
Kendiniz eğer yeni bir araç barı oluşturmak isterseniz grafik pencerede MB3 yapıp en alt satırda
bulunan Customize penceresinde gelen menüden istediğiniz gibi yeni araç barı oluşturabilir ya da once
çalıştığımız menülerde değişiklik yapabiliriz. Customize penceresinde aynı zamanda komutların
sıralanışı,açıklamaların olup olmadığı vb ayarları yaptığımız yerdir.
22
Grafik pencerede aktif olarak hangi parçada çalıştığımızı, değişiklikleri kaydedip
kaydedemeyeceğimizi görebiliriz. Sol üst köşede hangi versiyonu kullandığımızı, hangi uygulama
alanında çalıştığımızı görebiliriz.
Grafik penceresinde sol alt köşede bulunduğumuz koordinat düzlemini gösteren koordinat ekseni
mevcuttur. Parçanıza hangi koordinat düzlemine göre baktığınızı daha rahat takip edebilirsiniz.
23
Pop-up Menü
Grafik ekranda MB3 yaptığınızda pop-up menu olarak adlandırdığımız
hareketli menüler yardımıyla kullandığımız komutlar vardır. Bunlar:
REFRESH -> Ekranda olan kırılma ya da çalıştığımız parçanın
görüntüleri kalabilir bu durumda REFRESH komutunu kullanarak ekranı
yenileyebilirsiniz.
FIT -> Parçanızı ekranda daha iyi çalışabileceğiniz şekilde
büyüttükten,taşıdıktan sonra tekrar ekrana sığdırmak için FIT komutunu
kullanabilirsiniz.
ZOOM->Ekranda dikdörtgen oluşturduğumuz alanı ekranda büyütür. F6
ile de aynı özelliği kullanabiliriz.
ROTATE-> Döndürme komutu grafik ekrandaki geometriyi koordinat
ekseninde fare yardımıyla döndürmeyi sağlar. Siz döndürmek istediğiniz
eksende fareyi hareket ettirmek yeterlidir.
SET ROTATE POINT-> Döndürme işlemini hangi noktadan yapmak
istiyorsanız bunu ekranda MB2 ye sürekli basarsanız ekranda bu işareti
göreceksiniz. Artık bu noktadan döndürme işlemini tamamlayabiliriz.
Ekranda dönüş esnasında
Rotate Point-Dönüş noktasının
belirlendiğini anlayabiliriz.
Eger noktayı temizlemek istiyorsanız da Clear Rotate Point özelliği ile de
noktayı temizleyebilirsiniz.
Orient View-> Standart görünüşleri ekranda daha rahat seçerek isteğiniz
Resource Bar
Grafik pencersinde kullanıcının isteğine bağlı olarak sağ ya da sol tarafta bulunan Montaj ve Parça
menülerini ve detaylarını gördüğümüz menüye Resource (Kaynak) Bar olarak adlandırırız.
Resource Bar hareketli menüdür. Ama ekranda sabitlemek isterseniz menünün sol üst köşesinde
bulunan pime birkez basmanız yeterlidir. Tekrar açmak içinde aynı pime basmanız yeterlidir.
Aşağıdaki ekranda gördüğünüz gibi sol tarafta farklı menülere geçiş vardır.
24
Part Navigator ve Assembly Navigator ekranlarına ulaştığımız
bu alanlardan birkaçıdır. Burada Part Navigator de geometrinin
tarihçesini görebiliriz. Adımlarda değişiklik yapmak
istediğimizde burada yapabiliriz. Adımların yerlerini değiştirmek
istediğinizde ya da araya adım eklemek istediğinizde bu
pencereden yapabilirsiniz. Assembly Navigator penceresinde ise
montajı oluşturan parçaları ve bunların listelerini görebilirsiniz.
Alt montajları da listeleyip ve alt montajları görebilirsiniz.
Part Navigator de Model View, Cameras,User Expression ve
Model History olarak sınıflandırılan bölümlerde parçanız ile ilgili
detayları değiştirebilir ve ekranda sadece parçanın bakış
özelliklerini değiştirebiliriz.
Dependencies,Details ve Preview penceleri ise model ile ilgili
daha detaylı bilgi almak için kullandığımız ekranlardır.
Details ekranında parçayı oluştururken kullanılan parametreleri
gördüğümüz istersek bu ekranda değiştirebileceğimiz ekrandır.
Dependenceis ekranında ise parçanın oluşturulma detayları
belirtilmektedir.
Geometri Seçimi
NX5 de tüm komutların ve geometrinin seçimini MB1 ile yaparız. Bununla beraber grafik ekrandaki
seçimler için kullandığımız farklı seçim komut satırı mevcuttur.
Selection Filter
Seçim filtresidir. Ekranda aynı anda çizgi,geometri,montaj vb olduğu durumlarda seçim işlemini
kolaylaştırmak için kullanılan komutlar bulunmaktadır.
Boylelikle çok karmaşık geometrilerde renk,teğet yüzey,kullanıcı özelliklerine göre seçim yapabiliriz.
25
Selection Ball (Seçim topu)
Selection Ball herhangi bir komutu seçtiğinizde ekranda hangi
yüzeyi seçmek istiyorsanız o yüzeyi seçtiğinizde seçtiğiniz
yüzeyin rengi değişirek hangi yüzeyi seçmis olduğunuzu
göreceksiniz.
Kenar,yüzeyler ya da çizgiler seçim yapıldıktan sonra renk
değiştirecektir.
Preferences\Selection penceresinden seçim ile ilgili özellikleri
değiştirebiliriz.
Quick Pick
Hızlı seçim penceresidir. Ekranda özellikle
karmaşık geometrilerde aynı anda birden fazla
geometri seçildiği konumlarda farenin yaninda
yan yana üç nokta belirir. Bu üç nokta çıktığı
zaman farenin sol tuşuna bastığınızda yandaki
pencere çıkar. Bu pencerede geometrideki
yüzeyleri görüp,seçebilirsiniz.
WCS (Work Coordinate System)
WCS fonksiyonu aslında çalışma düzlemi olarak da adlandırabiliriz. Standart ilk düzleminiz XC-YC
düzlemidir. Geometriyi ilk oluşturduğunuzda WCS XC-YC düzleminde çizim yapabilirsiniz. XY
düzlemimiz Work Plane yani çalışma alanımızdır. WCS (Work coordinate System)’i dinamik olarak
kontrol edebilir ya da istediğiniz koordinat yönünde taşıyabilir ya da koordinat ekseninde
döndürebilirsiniz. Dinamik WCS çalışmak için WCS üzerinde iken fareye iki defa basarak dinamik
hale getirebiliriz. Dinamik halde olduğunu ekranda beliren yeşil koordinat oklarından ve dönüş
toplarından anlayabiliriz.
26
WCS
Dinamik WCS
WCS ve Mutlak Koordinat Sistem
Yeni bir parça yarattığımızda WCS, Mutlak Koordinat Sistemin orjinine gore oluşur. Mutlak
Koordinat Sistem, modelin orjinidir (0,0,0). Eger modeliniz birden fazla montaj ve montaj
elemanlarından oluşuyorsa bu durumda Mutlak Koordinat Sistem ortak olan Mutlak Koordinat Sistemi
kullanır. Eğer siz Mutlak Koordinat Sistemi farklı bir konuma taşıdıysanız orjini kaydetmek için
Format\WCS\Orient\Absolute CSYS icon\OK seçeneğini kullanarak Mutlak Koordinat Sistemini
kaydedebiliriz.
Dinamik WCS
Dinamik WCS’i Format\WCS\Dynamics özelliğini kullanarak taşıyabiliriz. Bu özellik grafik
penceresinde ekranda bulunan eksenlere gore sürükleyerek taşıma imkanı sağlar. Grafik penceresinde
WCS’i dinamik hale getirdikten sonra ekranda turuncu renkte gördüğünüz yönlerde taşıma ya da
döndürme işlemini yapabilirsiniz.
Ekranda seçiminizi yaptıktan sonra orta tuş yardımıyla seçiminizi onaylayabilirsiniz ya da Escape tuşu
ile de iptal edebilirsiniz.
Dinamik Giriş Kutuları
Dinamik giriş kutuları ekranda komut satırındayken farklı girişler için ekranda çıkan giriş kutularıdır.
Burada ekranda giriş yapmak istediğiniz alanı fare ile seçmeniz ve alana istediğiniz değeri girmeniz
yeterlidir.
27
‘Object\Action’ Menüleri
Grafik penceresinde ekranda eğer geometriniz var ise Sağ tuşu geometri üzerinde sürüklediğimizde ya
da sağ tuşa bastığınızda çıkan menüdür. Bu menüden parçaların parameter penceresini,Rollback
özelliğini,unsur silme adımlarına hızlıca ulaşabilirsiniz.
Dosya Yönetimi
Dosya yönetimi operasyonlarına ulaşım Dosya (File) menudedir. Yeni bir dosya
yarattabilir,kaydedebilir,daha once yaratılan dosyaları açabilir ya da kapatabilirsiniz. Bu özellikler
Windows tabanlı kullanıma sahip arayüze sahip olduğunu göstermektedir.
Yeni Dosya Yaratma
Yeni bir dosya yaratmak için File\New ya da Ctrl+N tuşlarına basmanız yeterlidir. Dosyanın ismini ve
birimini tanımlamanız gerekmektedir.
Proje
Yeni bir parça yaratalım. Ve ismini egitim01_<Kendinizi tanımlayacak bir kısayol
ekleyebilirsiniz> .prt tanımlayalım. Bunun için öncelikli olarak yapılacaklar:
•
•
•
•
•
•
•
•
File\New ya da Ctrl+N tuşlarına basın.
Units den birimi seçin.
Model,Montaj ya da Saç Metal oluştaracaksanız bu özelliği seçmeniz gerekmektedir.
File Name kısmına dosyayı tanımlayacağımız ismi girin.
Folder kısmında dosyayı nereye kaydedeceksiniz burada klasoru belirleyin.
Preview kısmında eğer daha once yaratmış olduğunuz bir dosyayı seçiyorsanız bu modeli
ekranda görebilirsiniz.
Properties kısmında dosyanın ne zaman,kimin tarafından yaratıldığını, birimini görebilirsiniz.
OK tuşuna bastığınız zaman belirttiğiniz yere ve belirttiğiniz konumda dosyanız yaratılır.
28
Dosyayı Kaydetme
Oluşturduğunuz dosyaları File\Save ya da Ctrl+S tuşuna basarak kaydedebiliriz. Dosyayı oluştururken
verdiğiniz ismin üzerine kaydeder. Eğer farklı bir isim ile kaydetmek isterseniz tekrar isim vermeniz
gerekir. *.prt uzantısını yazılım kendi tanımlar ve dosyayı ilk oluşturduğunuz dosyanın üzerine
yazmaktadır. Eğer bu dosyayının önceki versiyonlarını saklamak istiyorsanız dosyayı farklı
isimlendirebilir ya da farklı bir klasöre yaratabilirsiniz.
Proje 2.6.2
Daha once yarattığımız egitim_01.prt dosyasını öncelikle kaydedip,daha sonra egitim_02.prt şeklinde
iki kopya halinde oluşturun.
Dosyayı kaydetmek için:
• Egitim_01.prt dosyasını açın ve File\Save özelliği ile kaydedebilirsiniz.
Dosyayı farklı isimle kaydetmek için de
• File\Save As özelliğini kullanarak egitim_02 ismini verip,OK basın.
Dosya Açma
Daha once yarattığınız dosyaları File\Open ya da Ctrl+O seçeneği ile açabilirsiniz. Dosya açarken
ekranınıza gelen pencere yeni dosya yarattığımız pencereye benzemektedir. Options seçeneğine
bastığınızda Montajların nereden yükleneceğini tanımladığımız Assembly Load Options penceresi
gelir. Buradaki ayarlar yardımı ile montajların ya da modellerin grafik ekrana yüklenmesi, kaydetme
ile ilgili ayarları yapabiliriz. Eğer montaj parçalarını yüklemek istemiyorsanız Do Not Load
Component seçeneğini işaretlemeniz yeterlidir.
Preview seçeneği aktif halde ise dosyanızın en son kaydedildiği şekilde ekranda modelinizi
görebilirsiniz.
29
Birden Fazla Parça ile Çalışmak
NX5’de aynı anda birden fazla model ile çalışmak mümkündür. Grafik ekranda olan model aktif olan
modeldir. Diğer model dosyalarına ulaşmak için Window\{diğer_dosyalar} listesini bu ekranda
görebilirsiniz. Eğer açık olduğunu bildiğiniz fakat Window\{diğer_dosyalar}’da görmediğiniz
dosyalar var ise bunlara da Window\More Parts seçeneği ile ulaşabilir ve buradan dosyayı tekrar
grafik ekranınızda görebilirsiniz.
Dosyayı Kapatma ve NX5 Yazılımından Çıkış
Ekranda açık olan ya da seçtiğiniz dosyayı kapatmak için File\Close\Selected Parts seçeneği ile ya da
tüm dosyaları kapatmak için File\Close\All Parts seçeneğini kullanarak ekranda yüklenmiş olan tüm
parçaları kapatabiliriz. Eğer siz dosyanızı kaydetmediyseniz en son ne zaman kaydettiyseniz o haliyle
dosyayı kapatır.
NX5 yazılımdan çıkmak için File\Exit özelliğini kullanabiliriz.
30
TEMEL CURVE`LER (2D)
Bu bölümde NX içerisinde XYZ koordinatları tanımlanarak oluşturulan çizgi ve eğrilerin kullanımı
üzerinde durulacak.
NX bu çizgi ve eğriler grubunu parametrik ve yarı parametrik tanımları altında 2 farklı şekilde
sunmakta. Parametrik çizgiler Lines and Arcs başlığı içerisinde Associative (bağlantılı=parametrik)
seçeneği açık \ kapalı konumlarda kullanılabilir.
31
LINE
2 nokta , 1 nokta 1 geometrik koşul yada 2 geometrik koşul ve uzunluk tanımları ile çizgi oluşturur.
Komutla birlikte snap point menüsü aktifleşir.
1
2
1 ve 2 ile ifade edilen bölümlerde çizginin nokta girdileri yada geometrik koşulları tanımlanır.
Inferred : Mouse imlecinin bulunduğu bölgedeki karakteristik noktaları ve geometrik koşullar
point menüsünde açık seçenekler kullanılır sadece.)
Point : Mouse imlecinin bulunduğu bölgede snap point menüsünde açık konumları yakalar
Tangent : 2. adımda aktifleşir yay yada dairelere teğetlik sağlar uzunluk bilgisi ister.
Angle : 2. adımda aktifleşir seçilen çizgiye göre açı değeri girilmesi sağlanır.
WCS : Çizginin belirtilen doğrultuda olmasını sağlar.
Face normal : 2. adımda aktifleşir çizginin doğrultusu seçilen yüzeyin normaline paralel
olur.
32
ARC
3 nokta, 3 geometrik koşul veya nokta geometrik koşul ve radyus girdilerini beraber kullanarak yay
oluşturur. Komutla birlikte snap point menüsü aktifleşir.
3-point arc : 3 nokta, 3 geometrik koşul veya nokta
geometrik koşul ve radyus girdileri ile yay oluşturur.
Center-based arc : Yay merkezi ve nokta, geometrik koşul,
radyus girdileri ile yay oluşturur.
Bu bölüm için line komutuna bakınız
Radius : Yarıçap değeri için veri girişi bölümü
Plane : Yay için düzlem tanımlanması
Complimentary solutions : Yayın 360 dereceye
tamamlayan diğer kısmını oluşturur.
Full Circle : Yayı tam daire olarak oluşturur.
33
BASIC CURVES
Çizgi, daire ve yay şekillerinin oluşturulmasının yanısıra, fillet (köşe yuvarlatma), trim (budama)
komutları ve basic curve ile oluşturulan şekillerin düzenlenmesi (edit curve parameters) işlemlerine bu menüden ulaşılır. Yukarıda belirtilen Line ve Arc işlemleri tam parametrik objeler türetirken
basic curves menüsünde yapılan objeler yarı parametriktir. Basic curves snap point toolbarını
kullanmayıp menü içindeki point methodla nesne kilitleme operasyonlarını yapar. Koordinat girişi için
komutla beraber açılan tracking bar toolbarı kullanılır.
Line : 2 nokta yada uzunluk bilgisi ile çizgi oluşturur.
Arc : 3 nokta yada 2 nokta yarıçap bilgisi ile yay veya daire oluşturur.
Circle : Merkez noktası ve çap yada yarıçap bilgisi ile daire oluşturur.
Fillet : 2 curve arasında radyus oluşturur
Trim : Kesişen 2 yada 3 curve den 1 yada 2 sinin sınır alınarak diğerinin bu
sınırı geçen tarafının budanması
Edit curve parameters : Basic curve ve spline ile oluşturulan objelerin para
lerinin düzenlemesini yapar.
Tracking bar : Koordinat, uzunluk, çap, yarıçap ve açı bilgilerinin girişi bu bardaki
Bölümlerden yapılır. Bardaki bölümler line arc ve circle uygulamarına bağlı olarak
farklılaşır.
34
Line
Unbounded : Tanımlanan doğrultuda ekran sınırlarında çizgi çizer.
Delta : 1. nokta tanımı yapıldıktan sonra 2. için tracking barda ilk
noktayı referans alıp göreceli koordinat girişi sağlar .
String mode : İlk çizgiden sonra ikincinin ilk noktasının birincinin
son noktası olmasını sağlar.
Break string : String mode açık iken kullanıllanılabilir. Uygulandığı
Aşamada String mode etkisini kaldırarak çizginin ardışık devam
etmesini engeller.
Lock mode : 1. nokta tanımlı iken ortamda bulunan bir başka çizgi
yada kenarın karakteristik olmayan(orta yada son nokta) bir
bölümüne cursor getirilip seçildiğinde yeni çizginin o çizgiye paralel
veya dik doğrultuda olması sağlanır. Bu lock mode seçeneği aktifleşerek
durumu ifade eder. Lock mode seçeneği aktif iken tıklalandığında
unlock moduna geçilerek referans çizgiye 45 derece ve katlarında
bir açı ile doğrultu belirlenir.
Paralel to : 1. nokta tanımlı iken x, y ve z eksenlerinden biri seçilerek bu e
paralel çizgi yapılmasını sağlar.
Arc
Full circle : String mode kapalı iken açılır. Verile girdilerle
tam daire yapar.
Delta : 1. nokta tanımı yapıldıktan sonra 2. için tracking
barda ilk noktayı referans alıp göreceli koordinat girişi sağlar .
String mode : İlk çizgiden sonra ikincinin ilk noktasının
birincinin son noktası olmasını sağlar.
Break string : String mode açık iken kullanıllanılabilir.
Uygulandığı aşamada String mode etkisini kaldırarak
çizginin ardışık devam etmesini
Alternate solution : Yayın 360 dereceye tamamlanan
diğer tarafını oluşturur
Start\end\point on arc : Yayın başlangıç, bitiş ve yay
üzerinde 3. bir Nokta tanımlanarak oluşturulması
Center\start\end : Yayın merkez, başlangıç ve bitiş noktalarının
tanımlanarak oluşturulması.
35
Circle
Merkez noktası (point methodla yada tracking bardan koordinat
Girişi ile) bilgisinin verilmesinin ardından yarıçap kadar uzakta
bir
nokta tanımlanması veya çap\yarıçap değeri girilerek daire
oluşturulabilir.
Fillet
Simple fillet
2 curve fillet 3 curve fillet
36
Simple fillet : Bu method da Cursor
Fillet atılacak köşeye getirilip MB1
ile tıklandığında radius değeri kadar
fillet atılabilir. Cursor merkezi tılama
esnasında fillet merkezinin olacağı
tarafta bulunmalıdır. Bknz yandaki
şekil.
2 curve fillet : Fillet atılacak 2
çizgi\yay objesi saat yönü tersinde
seçilip fillet merkezinin olması
gereken tarafa tıklanır. Bknz yandaki
şekil
1
2
3 curve fillet : Fillet atılacak 3
çizgi\yay objeleri saat yönü tersinde
seçilip fillet merkezinin olması
gereken tarafa tıklanır. Bu yöntemde
3 objeye teğet tek bir yay olmasından
dolayı radyus girdisi yapılmaz. Bknz
yandaki şekil
1
2
3
37
Trim
Curve objelerinin, kesiştikleri diğer objeler (curve, faces, plane
vb) sınır abul edilererek budanması işlemi diğer. Operasyonda ilk
adımda budanacak bölüm ardından sınır objesi/leri tanımlanır.
Assocative (bağlantılı) seçeneği açık iken yapılan trim
operasyonları sonucu orjinal curve kesikli çizgi görünümüne
dönüşerek korunur.
Curves to trim : Budanacak kısma tıklanarak fazlalığı olan curve
seçilir. End to trim bölümü start seçili iken kısım budanırken end
seçilirse diğer tarafı budanır.
First bounding object : Sınır objelerinden ilki bu bölümde
tanımlanır. Object bölümünde select object seçili iken curve ve faces
objeleri seçilebilirken specify plane seçilip datum plane de
tanımlanabilir. Sınır objesi bir nokta ise tanımı point contructor
ikonuna girilip yapılabilir.
Second bounding object : 2. bir sınır var ise bu bölümde first
bounding object tanımları çerçevesinde belirtilebilir.
İntersection options : Budanacak obje ile sınır objesi aynı düzlemde
değil ise kesişim noktası izdüşürülerek elde edilir. İzdüşüm için
kullanılan metodlar ve kullanım yerleri şunlardır.
Shortest 3d distance : 3 boyutta en kesişim için kısa mesafeyi alır.
Relative to WCS : XY düzlemine iz düşüm yapar
Along a vector : Tanımlanan vektör doğrultusudunda iz düşüm yapar.
Along screen normal : Kullanıcının o anki ekrana bakışı doğrultusunda
iz düşüm yapar
Settings : Budanan çizginin işlem sonunda formundaki değişikliklerin
kontrol edildiği bölümdür.
Input curves: Budanan çizginin orjinalinin korunması veya silinmesi
Curve extension: Budanan çizgi sınır obje boyu kesişim noktasından
önce bitiyor ise işlem sonunda kesişim noktasına kadar uzar. Bu
uzamanın natural (kendi karakterinde) veya tangent (tanjant) olması
işlemleri.
38
Örnek : Curves to trim basamağında A çizgisinin B yayının diğer tarafında kalan tarafı seçilir. Second
bounding object kısmında B yayı seçilir ve apply tuşuna basılır.
A
B
Örnek : Curves to trim basamağında A yayı seçilir. Second bounding object kısmında B çizgisi seçilip
apply tuşuna basılır.
B
A
Edit curve parameters
Seçilen curve objesinin uzunluk, çap/yarıçap, konum gibi
değişkenlerine müdahale etme imkanı sağlar. Seçilen objeye ve
seçim yerine göre menü farklılık gösterir.
Line : Çizginin son noktaları üzerinden seçim yapılırsa o
noktanın koordinatının değiştirilmesini sağlar. Diğer bölgelerden
yapılan seçimlerde Tracking bardan uzunluk ve açı değişkenlerine
müdahale edilebilir.
Arc : Yayın son noktaları yada merkezinden seçim yapılırsa o
noktanın koordinatının değiştirilmesine imkan tanır. Diğer
noktalardan yapılan seçimlerde çap/yarıçap yada yayın merkezle
yaptığı açılar kontrol edilebilir.
39
Uygulama
Yandaki teknik resmi basic curve
operasyonları ile oluşturalım . Bu
örnekte resmin sol alt köşesi x=0
y=0 olarak kabul edilmiştir.
Öncelikle yeni bir dosya açıp bir
isim vererek diskte yer gösterip
kaydedelim.
_1 nolu çizgi için Basic curve ikonuna tıklayıp line seçelim. Tracking barda x için 0 y için 0
değerlerini girip enter tuşuna basıp ilk noktayı tanımlayalım. Diğer nokta tanımı x için 32 y için 0
yaparak girelim.
_3 nolu çizgi için 1le aralarında bağlantı olmamasından dolayı önce Basic curve menüsünde break
string ikonuna basarak bağlantıyı koparalım. Yine tracking barda x=44 , y=12 girilip enter yapalım.
Diğer nokta için x=88 y=12 girelim.
_2 nolu yay için fillet ikonuna tıklayalım.2 curve fillet seçelim. Radyus değeri olarak 12 girip 3 nolu
çizgiyi seçelim. Point method ikonuna tıklayıp 1 nolu çizginin sağ tarafındaki son noktasını seçelim.
Fillet merkezinin olacağı bölümde boşluğa tıklayalım.
_4 nolu yay için circle ikonuna basıp x=88, y=26 ve yarıçap için 14 girip enter tuşuna basalım.
_5 nolu çizgi için line ikonuna basıp. Point methodda Quadrant seçip 4 nolu dairenin üst ortasına
tıklayalım. Diğer nokta için x=44 ve y=40 girelim.
_4 nolu dairenin sol tarafının trimlenmesi için trim ikonuna basalım. Select curve aşamasında 4 nolu
dairenin trimlenecek kısmına (sol tarafına) tıklayıp seçim yapalım. First bounding ve second bounding
bölümlerinde 5 ve 3 nolu çizgileri seçip apply yapalım.
_7 nolu çizgi için line ikonunda ilk nokta x=0, y=52 ikinci nokta x=32, y=52 girelim.
_6 nolu yay için fillet ikonuna girip 2 curve fillet seçelim. Point constructor tıklayıp 7 nolu çizginin
sağdaki son noktasını seçelim. Back tıklayıp fillet müsüne dönelim ve 5 nolu çizgiyi seçip son olarak
fillet merkezinin olacağı tarafa tıklayalım.
_8 nolu çizgi için line ikonunda 7 nolu çizginin sol tarafındaki son noktaya ardından 1 nolu çizginin
sol tarafındaki son noktaya tıklayalım.
_9, 10, 11 ve 12 nolu daireler için merkez ve çap bilgileri circle ikonunda girilebilir.
_13 ve 14 nolu çizgiler 11 le 12 nolu dairelerin quadrantları kullanılarak line komutu ile yapılabilir.
40
STUDIO SPLINE
Ardışık verilen noktalar arasında tolerans dahilinde eğriler (spline) uydurur.Belirtilen noktalar
üzerinden geçen yada bu noktaları kutup olarak kabul eden 2 methodla çalışır. Komutla birlikte snap
point menüsü aktifleşir ve oradaki seçenekler dahilinde nokta tanımı yapılır.
Trough point : Tanımlanan noktaların üzerinden geçen spline türetir.
By poles : Tanımlanan noktaları kutup spline için kutup noktası
olarak kullanır.
Degree : Spline derecesi.
Drawing plane : Serbest nokta girişinde düzlem tanımı buradan
yapılabilir.
Trough point
By poles
41
TEXT
Model üzerinde yazı ekleme aracı. Bir düzlemde veya yüzeyde doğrusal yada eğriyi takip ederek
çeşitili fontlarda yazı türetilebilir.
Type
Planar düzlemsel yazı yazar
On curve düzlem üstünde bir eğriyi takip eden yazı yazar.
On face bir yüzey üzerinde bir eğriyi takip eden yazı yazar.
Text placement face : On face seçeneğinde kullanılabilir. Yazının
formunu alacağı yüzey burada tanımlanır.
Location on face
Placement methc on face seçeneğinde kullanılacak eğri yüzeyin
üzeride ise Curves on faces, düzlemde ise section plane kullanılır .
Eğri seçilmesi işlemi bu bölümde yapılır.
Text : Yazı için giriş yapılan bölüm.
Font : Yazı karakteri ve karakterin özelliklerinin tanınmlandığı alan .
Anchor location : Yazı yerleşimi için belirtilen noktanın yazıya göre
konumu.
Parameter : Anchor location da seçilen noktanın eğri üzerinde yüzde
olarak konumu.
Baseline ofset : Yazının eğriye göre ofsetlenmesi için değer .
Length : Yazı uzunluğu .
Height : Yazı yüksekliği .
W scale : Yazının ölçeklenmesi.
Join curves : Yazıyı oluşturan eğrilerin birleştirilmesini sağlar.
42
POINT
X, Y ve Z koordinatları tanımlarak veya herhangi bir objenin karakteristik bir
noktası referans alınarak parametrik yada unparametrik nokta oluşturur.
POINT SET
Eğri veya yüzey üzerinde çeşitli tanımlamalar doğrultusunda nokta grupları oluşturur.
Points on curve : Eğri üzerinde belirlenen sayıda eşit aralıkta,
artımsal mesafelerle ve karakteristik nokları baz alarak nokta grubu
oluşturur.
Add Points to curves : Eğri üzerinde kulanıcı tanımı ile nokta
oluşturur.
Point at Curve Percentage : Eğri uzunluğu üzerinden yüzde olarak
belirlenen mesafelerde nokta oluşturur.
Spline knot points : Spline eğriler üzerinde knot noktalarında
noktalar oluşturur.
Spline poles : Spline eğriler üzerinde pole (kutup) noktalarında
Points on face : Yüzeyler üzerinde U V doğrultularında tanımlanan
sayılarda nokta grubu oluşturur.
Points at face percentage : Yüzeyler üzerinde U V doğrultuları
yüzde olarak baz alınıp tanımlanarak nokta oluşturur.
Face (B-Surface) poles : B-surfaces yüzeylerin Pole (kutuplarında )
CHAMFER
2 eğri kullanarak belirtilen parametrelerle pah kırma işlemi yapar.
Simple Chamfer : Tek bir mesafe değeri ile 2 eğri arasında 45 açı ile
pah kırar. 2 eğrinin birleştiği köşeye imleci getirip tıklamak gerekir.
User-Defined Chamfer : 2 mesafe veya 1 mesafe 1 açı değeri ile pah
kırma işlemi yapar .
RECTANGLE
Point constructer menüsü kullanılarak yapılan 2 diagonal köşe tanımıyla dikdörtgen oluşturur.
POLYGON
Kenar sayısı girdisi ile bir yarıçap tanımlaması ile varsayılan daire içine (circumsribed) yada dışına
(ınscribed) çokgen oluşturur. Bir diğer yöntem yarıçap ve kenar uzunluğu (side of polygon) ile çokgen
oluşturulmasıdır.
43
ELLIPSE
Point constructer menüsü kullanılarak yapılan merkez noktası tanımı ardından aşaıdaki parametrelerle
elips oluşturur.
HELIX
Bir eksen etrafında döndürülmüş bir kesitin oluşturduğu yüzeyin üzerine bir çizginin sarılmasıyla elde
edilecek formu oluşturur. Define orientation kısmında tanımla yapılmazsa WCS deki z ekseni helis
ekseni doğrultusu olarak kabul edilir.
Number of turns : Sarım sayısı
Pitch : Sarım halkaları arasındaki uzaklık (adım)
Radius method : Helis formu Use law seçimi ile değişken enter
radius seçimi ile sabit olarak tanımlanabir. Radius bölümüne girilen
değer helisin başlangıç yarıçapıdır.
Turn Direction : Helis sarım yönü right hand ile sağ yada left hand
ile sol olarak seçilebilir..
Define orientation : Helis ekseni burada seçilen bir çizgi ile
tanımlanabilir.
Point Constructer : Helis merkezi için nokta bilgisi girilen bölüm
44
OFFSET
Kenar yada eğrilere belirtilen yönde ve değer kadar eşit uzaklıktaki noktalardan eğri oluşturur.
Distance : Mesafe değeri girilerek offset oluşturulması.
Select curve : Offsetlenecek objelerin seçilmesi.
Point on offset plane : Offsetlenecek obje geometrisi bir düzlem
tanımlamıyosa (Ör : Çizgi) düzlem tanımı için kullanılacak bölge.
Distance : Mesafe değeri girdisi.
Number of Copies : Ardışık offsetleme için kopya adedi.
Reverse Direction : Offset yön seçimi.
Draft : Mesafe değeri girilerek offsetlenen eğriler offset yönü
referans alınarak angle bölümünde belirtilen açı kadar yer değiştiri
Select curve : Offsetlenecek objelerin seçilmesi.
Height : Mesafe değer girdisi.
Angle : Açı değer girdisi.
45
Law Control : Distance seçeneği esasları ile çalışır. İlave olarak
seçilen eğrilerin başlangıç ve bitiş noktarı için farklı mesafe değer
girilebilir.
Law Type : Değişken mesafelerle oluşturulacak yeni eğrilerin
oluşturulma biçimleri.
Start Value : Başlangıç offset değeri
End Value : Bitiş offset değeri
3D Axial : Distance seçeneği esasları ile tanımlanan bir vektör
doğrultusunda offsetleme yapar.
Specify direction : Ofsetlemenin yapılacağı vektörün tanımlandığ
bölüm.
Associative : İşlemin parametrik olup olmaması seçeneği
Input Curves : Select curve bölümünde seçilen eğrilerin
Keep : Aynen Korunması
Hide : Gizlenmesi
Delete : Silinmesi (associative aktifse kullanılamaz)
Replace : Yenisi ile yer değiştirmesi (associative aktifse
kullanılamaz)
Show Result : İşlem sonrası oluşacak eğrilerin ön izleme
yapılması.
46
BRIDGE CURVE
2 eğri arasında tanımlanan geometrik koşul esas alınarak yeni bir eğri oluşturma işlemidir.
Select object : 1. eğrinin seçildiği bölüm
Select object : 2. eğrinin seçildiği bölüm
Bridge curve attributes :
Start – End _ yeni oluştırulacak eğrinin seçilen eğrilerin
hangi ucudan başlayacağı bilgisi
Continuity _ Oluşacak eğri için süreklilik koşulu tayini
G1- tanjant, G2 – eğrisellik devamı, G3-akış
Position : Start object/end object seçeneklerinden hangisi
aktif ise o seçenekte bulunan girdi eğrisinin üzerinde yeni eğrinin
başlangıç noktası tayin edilir.
Shape control : Yeni oluşacak eğrinin orta bölümünün şekil
değiştirmesi type seçeneğindeki tipler dahilinde yapılır.
Associative : Operasyonun parametrik olup olmaması kontrolü.
47
SIMPLIFY CURVE
Spline geometriye sahip eğrileri, yaklaşık metodla yay ve çizgiler grubu haline getirir.
Maintain : Orjinal eğriyi yeni oluşanlarla beraber
ortamda bırakır.
Delete : Orjinal eğriyi siler.
Hide : Orjinal eğriyi blank e atarak gizler.
Select curves : Spline eğrisi bu böülümde seçilir.
JOIN CURVE
Operasyon içerisinde belirtilen tolerans mesafesi kadar birbirbine yakın yada ardışık 1 den fazla objeyi
birleştirerek spline oluşturur.
Select curve : Spline eğrisi bu bölümde seçilir.
Input Curves : Select curve bölümünde seçilen eğrilerin
Keep : Aynen Korunması
Hide : Gizlenmesi
Delete : Silinmesi (associative aktifse kullanılamaz)
Replace : Yenisi ile yer değiştirmesi
(associative aktifse kullanılamaz)
48
PROJECT CURVE
Bir yada daha fazla eğriyi yüzey veya yüzeylere izdüşürür.
Select curve : Eğriler bu bölümde seçilir.
Objects to project to : Yüzeyler bu bölümde seçilir.
Project direction : İzdüşürme yöntemlerini içerir.
Along face normal : Yüzey normallerinde izdüşürme
Toward point : Tanımlanan noktadan çıktığı varsayılan ışıkla
izdüşürme
Toward line : Tanımlanan çizgiden çıktığı varsayılan ışıkla izdüşü
Along vector : Tanımlanan vektör doğrultusunda izdüşürme
Angle to vector : Tanımlanan vektöre göre verilen bir açı ile izdüş
Curve fit : İzdüşürme sonucu oluşan spline geometrisinin
oluşturulma yöntemi
Join curves : İzdüşürülen eğrileri yes seçeneği birleştirir.
INTERSECTION CURVE
Paralel olmayan yüzey ve datum plane objelerinin kesişimlerinden eğri elde eder.
Select Faces (SET 1) : Kesişim için referans olacak
1. grup obje yada objelerin seçimi
Select Faces (SET 2) : Kesişim için referans olacak
2. grup obje yada objelerin seçimi
49
MIRROR CURVE
1 yada daha fazla eğrinın belirtilen yüzey/datum plane referans alınarak ayna görüntüsünün elde
edilmesi sağlanır.
Curves : Eğrilerin seçildiği bölüm.
Curves : Düzlemsel yüzey veya datum plane seçimi.
Copy Method :
Associate _ Orjinaldeki değişimleri ayna görüntüsüne yansıtır
Copy _ Orjinal ve ayna görüntüsü arasında bağlantı olmaz.
Move _ Orjinali silip ayna görüntüsünü bırakır.
COMBINED PROJECTION
2 eğri yada eğri grubunun tanımlanan yönlerde hayali extrude yapılmış geometrinin kesişimlerinden
oluşan eğriyi oluşturur .
First curve string : İzdüşümü yapılacak ilk eğri grubunun
seçimi
Second curve string : İzdüşümü yapılacak ikinci eğri
grubunun seçimi
First projection vector : İlk eğri grubu için izdüşüm
vektörü tanımı
Second projection vector : İkinci eğri grubu için izdüşüm
vektörü seçimi
50
SECTION CURVE
Katı yada yüzey objelerinden doğrusal veya açısal olarak dizi yapmış hayali plane gruplarının
kesişimlerini elde eder.
Paralel Planes : Base plane bölümünde tanımlanan düzlemi
plane location bölümündeki değerlerle doğrusal dizi yaptırır.
Object to section : Kesit alınacak geometrilerin seçimi
Base planes : Dizi yaptırılacak düzlem tanımı
Plane location : Base plane de tanımlanan düzlem Start ve end
mesafeleri arasında step değeri kadar adımlarla hayali düzlemler
oluşturur.
EXTRACT CURVE
Katı yada yüzey objelerden elde edilen çeşitli parametrelerle eğri elde eder.
Edge Curves : Objelerin kenarlarından eğri çıkarır
Isoparametric Curves : Yüzeylerin U V yönlerinde belirtilen
adetlerde kesitlerini çıkartır.
Silhouette Curves : Ekran doğrultusunda ki bakış esas
alınarak objenin sınırlarını eğri olarak çıkartır.
All in Work View : Objenin tüm kenarlarını çıkartır.
Isocline Curves : Tanımlanan vektöre göre objenin pozitif
ve negatif açıda kalan bölgelerin sınırında eğri çıkarır.
51
OFFSET CURVE IN FACE
Yüzey üzerinde bir eğriyi yada bir kenarı yüzey formunu izleterek belirtilen mesafe kadar öteler.
Select Curve : Offset yapılacak eğri yada kenar seçimi.
Offset : Offset değeri burada belirtilir.
Reverse Direction : Offset yönü buradan değiştirilebilir.
Add New Set : İlkinden bağımsız yeni bir eğri grubunun
seçimi için kullanılır.
Select Face : Offset formuna referans olcak yüzey seçimi.
Trim to Each Other within section : 2. kesit varsa ve
ilk kesitle kesişim durumunda budanmasını sağlar.
Extend to Each Other within section : 2. kesit varsa ve
ilk kesitle ortak noktaları oluşmamışsa ilk kesiti diğerine uzatır.
Trim to face edges : Offsetlen eğri, yüzey sınırlarını
aşarsa bu sınırlarla budanır.
Extend to face edges : Offsetlen eğri, yüzey sınırlarına
ulaşamadığı durumlarda eğrileri sınırlara uzatır.
52
ESKİZ MODELLEME (SKETCH)
Giriş
Sketch NX5 in en güçlü araçlarından biridir. Bu araçta temel düşünce, 2 boyutlu geometrileri
oluşturup daha sonra ölçülerle ve constrainlerle bu geometriyi kontrol etmektir. Sketch işleminde yeni
bir sketch oluşturmak için Insert/Sketch ikonuna basılır. Sketchler her zaman bir düzlem ve referans
doğrultuya dayanır.
Sketch içerisinde çizeceğiniz geometriler daha sonra 3 Boyulu unsurları oluşturmak için kullanılırlar.
Aşağıda sketch içerisinde yer alabilecek muhtemel nesneler gözükmektedir.
İlk defa Insert/Sketch dedikten sonra NX5 sizden sketch düzleminizi seçmenizi ister. Sketch düzlemi
seçilip onay verildikten sonra Sketch düzlemi ekrana hizalanır. Bu aşamada sketch e ait toolbarlar ile
istenilen gometri çizilip ölçülendirme ve constrainlerle kontrol altına alınır. Çizim ile işimiz bittikten
sonra Finish Sketch diyerek sketch işlemi bitirilir.,
Yapılan bu yeni sketch daha sonradan unsur işlemlerinde kullanılır. Unsur işlemlerinde kullanıldıktan
sonra sketch e tekrar dönüp üzerinde bir değişiklik yapılılırsa. Unsur işlemi de otomatikman
değişecektir. (Şekil 2-3)
53
SKETCH OLUŞTURMA
Bir Sketch oluşturmak için ister menülerden Insert/Sketch yolunu istersek Form Feature araç
çubuğundan Sketch ikonunu kullanırız.
İlk ikona basıldığında NX5 bizden sketch için bir düzlem seçmemizi isterken hali hazırda default
olarak WCS nin X-Y düzlemini kendisi seçmiştir. Eğer hiçbir düzlem seçmeden onay tuşuna basarsak
sketch düzlemini, bu düzlem üzerine kurar. Düzlem seçimini kullanmakta olduğumuz WCS nin
standart düzlemlerinden seçebilrken aynı zamanda var olan geometrilemizin yüzeyleri üzerinden de
seçibiliriz. Aşağıda sketch için düzlem seçme penceresini görmekteyiz. (Resim 4)
(Resim 4)
54
Type
Bir düzlemin üzerine sketch atmak
Bir çizgi, kenar vb... üzerine sketch atmak.
seçimine göre alt menüler
Sketch Plane
Var olan bir düzleme sketch atmak
Yeni bir datum plane atmak
Yeni bir CSYS (koordinat sistemi)
oluşturmak
Sketch Orientation
Yatay/Dikey pozisyonlama yapmak
seçimine göre alt menüler
Path (Yol) seçimi
Sketch Düzleminin Path üzerindekini yerini
ayarlama
55
Sketch Plane pozisyonlama
Path in tğet vektörünü normal kabul etme
Belirlenecek bir vektöre normal olma
Belirlenecek bir vektöre paralel olma
Bir eksen etradında dönebilir olma
Sketch de çizim yapma
Sketch Düzlemimizi seçtikten sonraki aşama sketchin üzerinde çizim yapmaktır. Bu işlem için Sketch
Curve araç kutusundan faydalanırız. (Resim – 6). Çizimlerimizi serbest olarak yapabilirken aynı
zamanda üzerinde çizim yaptığımız parçanın kenarlarını vb. Kullanarak da yapabiliriz. Aşağıda boş bir
ekran da yapılan çizim ile bir parçanın üzerinde yapılan çizimleri görmekteyiz. (Şekil 7 ve 8)
(Resim 6)
Profil Çizim
Budama (Trim)
Düz Çizgi (Line)
Uzatma (Extend)
Yay (arc)
Yuvarlatma (Fillet)
Daire (Circle)
Dikdörtgen (Rectangle)
Ortak Çizgi (Drived Lines)
Eğri (Spline)
Şekil 6
56
(Resim 7)
(Resim 8)
Sketch Curve araç kutusundan istenilen çizim tekniğini faremizin sol tuşu ile seçer(MB1) daha sonra
ekranda çizmek istediğimiz yere/yerlere çizeriz. Araç kutusundan herhangi bir çizim tekniğini
seçtikten sonra ekranın sol üstünde yer alan komut parametreleri araç kutusundan faydalanırız. (Resim
9)
(Resim 9)
Bundan sonraki aşama çizimimizi ölçüler ve constrain ler ile control altına almaktır. Çizimlerimizin
boyutlarını ise bu aşamadan sonra belirleyeceğiz. Verdiğimiz ölçülerinde değerlerini değiştirerek,
çizimimizi en baştan çizmek istediğimiz şekle uygun hale getirmeliyiz
Ölçülendirme:
Çizdiğimiz şekli öçülendirmek için Insert/Dimension (Resim 10) menüsünden yada Sketch
Constrains araç çubuğundan Dimension ikonundan (Resim 11) faydalanırız. Seçtiğimiz curvlere
göre ölçülendirme yapacağımız inferred dimension ikonunu kullanabilirken, aynı zamanda kendimize
göre de ölçülendirme tipini belirleyebiliriz. Inferred Dimension ikonu seçeceğimiz curve tipine göre
bizim vereceğimiz ölçümüzü belirler. Örneğin seçtğimiz bir çember ise çap ölçüsü, bir doğru parçası
ise uzunluk ölçüsü verecektir. (şekil 12)
57
Resim 10
Resim11
Ölçü verildiği zaman imlecin hemen sağ altında çıkan küçük pencere çıkar. Bu pencereden ölçü
verildiği anda değeri değiştirebilirsiniz. (Resim 13) Ölçü değişimlerini istenirse tüm ölçüm verme
işlemlerinden sonra topluca da değiştirilebilir.
Resim 13
Bütün bu işlemlerden ve contral altına almalardan sonra sol üst köşede yer alan
ikonunu tıklayarak sketch işlemini bitiririz.
Finish
58
Örnek Proje 1
1. File/New/Model diyerek yeni bir model dosyası açalım
2. Application iconundan modeling uygulamasını seçelim(ctrl+M)
3. insert / Sketch diyerek yeni bir sketch oluşturalım. Sketch için düzlem seçme aşamasında
ekranda bulunan datumumuzdan XY düzlemini seçelim. Daha sonra OK tuşuna basıp
işlemimizi bitirelim
4. Üstte bulunan çizim toolbarından circle
ikonuyla ekrana aşağıdaki şekli çizelim
59
5. Insert / Dimension / Inferred Dimension komutu ya da ikonu
ile şeklimize
gerekli ölçüleri vereceğiz. Bunun için komuta bastıktan sonra ölçü vermek isteyeceğimiz
şekillerin üzerine tıklamamız gerekmektedir. Bir çizgiye uzunluk ölçüsü verebilmek için,
çizginin üzerine bir kere tıklamamız yeterlidir, o çizgiden ikinci bir çizgiye olan paralel olan
uzaklığı vermek için birinci çizgimizi işaretledikten son ikinci çizgiye tıklamamız gerekir.
Burada unutulmaması gereken eğer çizgiler paralel değilse ölçümüz açı ölçüsü olacaktır.
Ölçümüzü koyduktan hemen sonra fare ikonun sağ alt köşesinde beliren küçük değer ekranına
ölçülerimizin olmasını istediğimiz değerini gireriz. Değer girildikten ve enter tuşuna
basıldıktan sonra ölçümüzün elemanları kendi pozisyonlarını yeniden belirleyerek ölçüye
uygun hale gelirler.
Şimdi ölçü ikonumuza basalım ve şeklimizin taban çizgisini seçelim ve ölçümüzü faremizin
sol tuşuyla istediğimiz yere koyalım (Ölçülerimizin değerinde şimdilik değişiklik yapmıyoruz)
60
6. Daha sonradan aynı metodla resimdeki ölçüleride koyuyoruz.
7. Sketch işlemindeki son aşama olarak çizdiğimiz şeklin köşelerine yuvarlatmalar yapacağız.
Bu işlem için menülerden insert/Fillet yada araç çubuğundan Fillet
ikonuna tıklarız.
Daha sonra fillet atmak isteyeceğimiz köşeleri seçeriz, uygun gördüğümüz bir yarı çap
değerine yakın bir şekilde filletimizi koyarız.
* Ölçülendirmeleri şimdilik yapmıyoruz
8. Sketch aşamasını bitirmek için Finish Sketch ikonuna tıklarız.
61
9. Çizdiğimiz 2 boyutlu kesit’i 3 boyutlu bir katı haline getirmek için Extrude ikonuna tıklanır,
kesit çizigileri seçilir daha sonra yanda çıkan menüden OK tuşuna basılır
* Extrude komutu ile ilgili ayrıntılar bu konuda anlatılmaz. Extrude komutu ile ilgili ayrıntılar için
ilgili konuya bakınız.
62
SKETCH AŞAMASINDA ÖLÇÜLENDİRME
Sketch içerisindeki bir şekli ölçülendirmek için kullancağımız elemanlara insert/dimension
menüsünden yada Dimension araç çubuğundan ulaşırız.
Ölçüm ikonlarından toplam 9 tip ölçü biçimini kullanabiliriz. Herhangi bir ölçü ikonuna tıkladığınızda
araç çubuklarının hemen altında beliren yardımcı araç çubuğudan ise Dimension dialog penceresine
ulaşabilirsiniz.
63
ÖLÇÜ VERME
1. File/New diyerek yeni bir part yaratın
2. Insert/Sketch diyerek, daha sonra da yeşil renkli OK tuşuna basıp Sketch işlemini onaylayın
3. Resim xx’de görülen şekli kabataslak çizelim.
3.a Araç Çubuklarında görülen profil ikonuna
tıklayalım.
3.b Resimdeki numaralı yerlere tıklayarak şeklimizi çizelim
64
4. Şeklimizi ölçülendirmek için
ikonuna bir kere tıklıyoruz. Bu komut şeklinizde
seçeceğiniz geometrilerin tiplerine ve pozisyonlarına göre ölçülendirme yapacaktır. Eğer ölçü tipinizi
elle belirlemek istiyorsanız Sketch Dimension Dialog ikonuna tıklamalı buradan istediğiniz ölçü tipini
seçmelisiniz .
5. Inferred dimension ikonuna tıkladıktan sonra ölçülendirmek istediğiniz çizgiyi veya çizgileri
seçeriz.
Düz bir çizgiyi seçtiğinizde NX ilk olarak çizginin uzunluğunu ölçülendirecektir, bu noktada
ikinci bir geometri seçerseniz bu seferde ilk seçtiğiniz geometri ile ikinci seçtiğiniz geometriyi
ölçülendirecektir.
65
6. Ölçülerinizi pozisyonlamak için, ölçüyü koymak istediğiniz yere fare imlecini getirdikten sonra sol
tuşa basarsak ölçü yerleşirtiririz. Ölçülerinizi yerine yerleştirdiğinizde ölçülerin sağ alt köşesinde bir
kutucuk belirecektir. Bu kutucuklara ölçülerimizin değerlerini yazabiliriz.
7. Yukarıdaki adımları tekrarlayarak şeklimize tüm ölçüleri verelim.
8. Finish Sketch
ikonu ile sketch işlemimizi bitirerek, bu çalışmayı burada noktalayalım.
66
Çalışma 5 : Açı ölçüsü verme
1. File/New diyerek yeni bir parça oluşturun
2. Insert/Sketch komutu ile Sketch oluşturun.
3. Profile komutu ile Resim XX deki şekli çizin.
4. Inferred Dimension ikonuna basın ve ilkönce 1 numaralı çizgiyi daha sonra 2 numaralı çizgiyi
seçin.
5. Ölçünüzü pozisyonladıktan sonra farenizin sol tuşu ile yerine yerleştirin.
6. Finish Sketch ikonu ile sketch işleminizi bitirin.
NX DE GEREKSİZ ÖLÇÜLENDİRME
NX5 Sketch işleminde hatalı ve gereksiz ölçüleri hiç sevmez ve böyle bir ölçü oluştuysa
size ölçülerde renk değişimi yaparak bunu belli eder. Aslında bu kural şeklinizin daha
sonradan modifiye işleminde sorun yaşamamasını sağlar. Resim 14 ü incelersek p21
ölçüsünün gereksiz verildiğini görebiliriz. NX5 p21 ile ölçülendirilen aralığı (p14-(p17+p16))
formulüyle hesaplayabilmektedir. Bu da NX5 için p21 ölçüsünün gereksiz bir ölçü olduğu
anlamına gelmektedir.
Diğer bir taraftan şeklin modifiyesi sırasında bu ölçü problem yaratacaktır. Örneklersek
p14 ölçüsünü değiştirerek şeklinizin taban uzunluğunu değiştirmek istediğinizde
(p16+p17+p21) formulunden dolayı bu değişikliğe izin vermeyecektir.
67
(Resim 14)
Resme dikkatli bakılırsa sorunlu olan ölçüyle birlikte ilişkili diğer ölçülerin de renk değiştiği görülür.
Bu da bize rengi değişen ölçülerin ilişkileri arasında bir problem olduğunu göstermektedir.
Bir ölçüyü geri alma:
Verdiğiniz bir ölçüyü geri almak isterseniz, edit/undo veya
ikonu ile geri alabilirsiniz.
Bir ölçüyü silme:
1. edit/delete tuşu veya
ikonuna basılır
2. Silinmek istenen ölçü veya ölçüler seçilir.
3. Farenin orta tuşu veya OK tuşuna basılır.
Ölçülerin yerini değiştirmek:
Ölçülerin yerini değiştirmek için ölçünün üzerindeyken farenin sol tuşuna basılıtutularak ölçü yeni
yerine taşınır.
68
CONSTRAIN KAVRAMI ve ŞEKLE CONSTRAIN ATAMA
Şeklimizdeki geometriler arasında şekilsel ilişkiler tanımlamaya constrain deriz. Örneğin bir çizginin
bir çembere teğet olması yada iki çizginin birbirine dik olması gibi. Geometriler arasında constrainler
tanımlama işlemi şekli oluştururken olduğu kadar daha sonradan yapılacak modifikasyonlar içinde
önemlidir.
Aşağıdaki iki resme bakarsak, modifikasyon sonucunda oluşacak sorunu daha net anlayabiliriz. 1.
resimde görülen, ölçüsü 7 olan yayın, ikinci resimde yarı çap ölçüsü değiştirildiğinde çizgilerle olan
teğetsel görünümünün kaybolduğunu görebiliriz. Eğer biz bu yay ile çizgiler arasında teğet constrain i
vermiş olsaydık, böyle bir problem oluşmayacaktı.
Constrain Tanımlama:
Constrainlerden bahsederken iki türlü constrainden bahsedebiliriz:
1. Geometrilerin birbirleri arasındaki constrainler (örn. Yay ile çizgi arasındaki teğetlik)
2. Geometrilerin ground ile arasındaki constrainler (örn. Dikdörtgenin köşesinin olduğu yere
sabitlenmesi)
NX5 de constrain tanımlama işlemi menülerden Insert/Constrain menüsünden yada Sketch Constrains
araç çubuğundaki constrain ikonundan
verilir. Constrain menüsüne veya ikonununa tıklanıp
daha sonradan bir geometriye tıklandığında yardımcı panelde o geometriye verebileceğiniz
constrainler gözükür. Eğer ikinci bir geometriye tıklarsanız, yardımcı panelde iki geometri arasında
verebilceğiniz constrainler gözükür. Resim 15
Not: Eğer iki geo arasında bir constrain tanımlanmışsa tekrar aynı geometrileri seçtiğinizde verilen
constrain, yardımcı panelde seçili olarak gözükür.
69
(Resim 15)
Degree Of Freedom (Serbestlik derecesi) simgesi:
Çizilen şekiller eğer constrainler ile bağlanmamışsa çizgiler serbest demektirler. Diğer bir deyişle
herhangi bir modifikasyon sonucunda şekiller bizim kontrolumuz dışında değişimlerini gösterebilirler.
Şekillerin serbest hareket etme kabileyitine DOF denir. Örneğin bir nokta sadece y ekseninde hareket
edebiliyorsa onun DOF sayısı 1 dir. Sketchlerde çizdiğimiz sekillerin nasıl hareket edebileceklerini
şekillerin renkleri ve şekiller üzerindeki DOF simgesi gösterir. Resim 16 .
70
(Resim 16)
Constainin Temel Taşı Fix Constrain (Şekil ile ground arasında verilen cons)
Fix Constrain sketch içerisindeki bir nesnenin pozisyonunun tamamen kilitlenmesini sağlar. Bir diğer
anlatımla tüm DOF larını yokeder. Örneğin serbest bir çembere verilirse merkez notasının uzaydaki
yeri sabitlenecektir. (Fix Constarin ölçüsel serbestlikleri kapsamaz, fixlenen bir çembere hala çap
ölçüsünü verebiliriz)
71
Bazı yere göre verilen constrainler
Full Fixed: Gurubu Fix ler
Horizontal: Şeklin herzaman yatay olmasını sağlar (doğru veye doğru parçaları için)
Vertical: Şeklin herzaman dikey olmasını sağlar (doğru veye doğru parçaları için)
Ölçü Sabitleme: Şeklin uzunluğunu kilitler
Açı Sabitleme: Şeklin açısını sabitler
Not: Dikkat edilirse yukarı daki constrainlerin hepsi bir şekli, ground yani yere göre
poziyonlamaktadır. Çünkü daha henüz ikinci bir şekil seçilmemiştir.
Coincident constrain (Noktarı hizalam komutu)
Seçecğiniz iki noktayı aynı yerde birleştirecektir (örn. Bir doğru parçasının ucu ve bir
çemberin merkezi)
72
Çalışma X: Fix, Coincident ,Horizantal ve Vertical Constrainlerinin kullanımı
1. File – New diyerek yeni bir part dosyası oluşturyoruz. (İsim: calisma_x.prt)
2. Insert – Sketch diyerek XY düzlemini seçiyoruz, daha sonra OK tuşuna basarak seçim
işlemimizi sonlandırıyoruz.
3. Insert – Profile komutu ile aşağıdaki şekli çiziyoruz. Burada dikkat etmemiz gereken noktalar
çizgilerin kesinlikle yatay veya dikey olmaması ve sondaki uçların birleştirilmemesidir.
(Ölçüler önemli değildir)
4. Insert – Constrains diyerek constrain verme aşamamıza başlıyoruz.
5. İlk olarak şeklimizin sol alt köşesine tıklayarak constrain sub panelinden fix tuşuna basıyoruz.
Böylelikle o noktayı ekranda kitlemiş oluyoruz.
73
6. Daha sonra şekilde gösterilen iki noktayı seçip constrain subpanelindeki coincident constrain
ikonuna tıklıyoruz.
74
7. Bu aşamada şeklimizin en solundaki çizgiye tıklayarak ona subpanel den diklik (vertical)
constraini veriyoruz.
75
8. Şeklimizin en alt çizgisine de subpanel den yataylık constraini veriyoruz.
9. Aşağıdaki resimde gösterilen constrainleri de gösterilen çizgilere önceki adımları kullanarak
veriyoruz.
76
İşlemler sonucunda şekliniz aşağıdaki gibi olmalı
10. Finish Sketch
11. File – Close
12.
Point on Curve
(Çizgü üzerindeki/doğrultusundaki nokta)
Bu constrain bir noktayı bir çizginin üzerine veya dorultusuna fixler. Örneğin çemberinizin merkez
noktasının herzaman bir çizgi üzerinde olmasını istiyorsanız bu constraini kullanırız. İlkönce nokta
daha sonra çizgi seçilir, daha sonra subpanelden ilgili constrain seçilir.Aşağıdaki resimlerde
örneklerini görebiliriz.
77
Tangent
(Teğetlik Constraini)
Bir çemberin veya yayın başka bir çizgiye teğet olmasını istiyorsak bu constraini kullanırız.
Colliner Constrain
(Aynı doğrultuda olma constraini)
İki doğru parçasını aynı doğrultuya getirir. Hizalanmak istenen çizgiler sırayla seçildikten sonra
constrain subpanelinden collinear constraini seçilir.
78
Çalışma: Point on Curve, Tangent, Collinear constrainlerini kullanma
1. Yeni bir parça ve sketch oluşturun
2. Resim XX de gösterilen şekli çizin ve ölçülerini verin
79
3. Constrain Toolbarından constrains ikonunu seçin.
4. Aşağıdaki resimde gösterilen iki çizgiyi sırayla seçin. Daha sonra constrain toolbarından
collinear constraini seçelim
5. Çemberimizin merkezini seçelim, ardından üst çizgimizi seçelim ve subpanel den point on
curve constraini seçin.
80
6. Çemberi seçin ve resimde gösterilen çizgiyi seçip teğetlik
constraini verin.
7. 6. adımı diğer çizgi içinde uygulayın
81
8. Sonuç olarak şekliniz aşağıdaki gibi olmalıdır
9. Daha sonra ölçüleri modifiye edelim ve aşağıdaki şekle ulaşalım.
82
Referance Sketch Feature (Referans sketch unsurları)
Sketch içerisinde bazı geometrileri aktif olarak kullanmasakta, çizimlerimize yardımcı olması
açısından önemlidir. İşte bu tür geometrileri Referance Feature olarak tanımlarız. Referans
geometriler aktif olarak sketch e katılmazlar onun yerine sketch de kullanılan çizgilerin
constrainlenmesi, ölçülendirilmesi amacıyla yardımcı çizgi olarak kullanılırlar. (ŞekilXX) Referans
geometri olarak tanımlanmak istenen cisim seçilir daha sonra Referance Gometri Feature ikonuna
basılır.
Çalışma: Referans Geometri oluşturma
1. File / New ile yeni bir dosya oluşturun
2. Insert / Sektch ile yei bir sketch oluşturun.
3. Oluşturacağımız geometriye baz olması açısından merkezi 0.0.0 olan bir daire
ve
etrafına da daireyi içine alacak bir üçgen oluşturun.
83
4. Gerekli constrainleri ve ölçüleri tanımlayın.
5. Sketch constrains toolbarından Referance Feature Geometry ikonuna basın
6. Çemberi seçin.
7. OK
84
Mirror komutu: (Aynalama)
Sketch içerisindeki bir şeklinizin ayna görüntüsünü almak için kullanılır.
Çalışma: Bir şekli aynalama
1. File / New ile yeni bir dosya oluşturun
2. Insert / Sektch ile yei bir sketch oluşturun.
3. Aşağıdaki şekli Y eksenin sağına çizin.
4. Aynalama işlemine başlamak için Sketch Operations araç çubuğundan Mirror komutuna
basın.
5. Komut ilk önce ayna olarak kulanacağı merkez çizgisini isteyecektir. Aşağıdaki resimde
gösterilen çizgiyi seçin.
85
6. Komut daha sonra sizden aynalanacak çizgi/çizgileri isteyecek bu aşamada da resimde
gösterilen çizgileri seçin.
86
7. OK --- Sonuç olarak aşağıdaki şekli elde etmeniz gerekir
8. Yukarıdaki işlemleri tekrar uygulayarak aşağıdaki şekli elde edin.
87
KATI MODELLEME (3D)
Giriş
Design Feature NX5 içerisindeki en temel 3 Boyutlu Şekil oluşturmanızı sağlayan araçlardır. Design
Feature elemanlarını kullanarak sketchlerinizden 3B şekiller, delikler, slotlar ve standart partlar
oluşturabilirsiniz. Design Feature komutlarına menülerden Insert/Design Feature dan ulaşabilrken aynı
zamanda Feature araç çubuğundan da ulaşılabilir. (Design Feature isminde bir araç çubuğu
bulunmamaktadır. Design Feature komutları Feature araç çubuğu içerisine serpilmiştirilmiştir. Araç
çubuğu içerisindeki görülmeyen ikonları araç çubuğunun sağ üst köşesinde bulunan küçük ok a
basarak ekleyebilirsiniz.)
88
DATUM PLANE:
Modelleme yapılırken kullanıcıya yardımcı olacak referans düzlemler oluşturmak amacıyla
kullanılır.
¾ Sketch tanımlanırken kullanılır.
¾ Düzlemsel yüzey gerektiren (hole, boss, pad, pocket, v.s) komutlarla çalışılırken
kullanılır.
¾ Mirror feature ve mirror body gibi komutları kullanırken simetri düzlemi olarak
kullanılır.
¾ Budama (trim) ve ikiye bölme (split) işlemleri yapılırken kullanılır.
¾ Extrude ve revolve işlemleri içinde bulunan bazı seçenekler için (until selected, v.s.)
kullanılabilir.
¾ Montaj (Assembly) işlemlerinde from ya da to objesi olarak kullanılabilir.
Datum plane komutuna;
Insert→Datum/Point →Datum
Plane ile
ya da
Feature araç çubuğundan Datum
Plane
girilebilir.
ikonuna basarak
89
Datum Plane tanımlama
yöntemlerinin bulunduğu basamak
Bir obje ile ilişkilendirilerek
tanımlanacak datum plane için
objenin seçildiği basamak.
Yüzey normalinin ters yöne
çevrildiği basamak.
Datum plane’in ilişkisel olup
olmayacağının belirlendiği
basamak.
Type
Bu basamakta datum plane tanımlama yöntemleri bulunmaktadır. Type option list kullanılarak
plane tanımlama yöntemleri seçilebileceği gibi altta bulunan sık kullanılan plane tanımlama
metodlarından biri de seçilebilir. Datum plane tanımlandıktan sonra üzerinde düzenleme (edit)
işlemleri yapılırken plane tanımlama tipi, plane tanımlanırken kullanılan objeler ve
ilişkiselliği değiştirilebilir.
Sık kullanılan Datum Plane tanımlama seçenekleri
•
Inferred — Seçilen objelere ve seçim adımlarına göre en iyi plane tanımlama
yöntemini belirler.
•
Point and Direction — Nokta ve yön belirtilerek datum plane tanımlar.
•
On Curve — Bir kenar ya da eğri üzerinde seçilen bir noktaya tanjant (teğet), dik
ya da binormal düzlem yaratır.
90
•
At Distance — Seçilen düzlemsel bir yüzeye ya da başka bir datum plane’e
paralel ve belirtilen uzaklıkta datum plane yaratır.
•
YC-ZC plane — Work Coordinate System (WCS) ya da Absolute (Mutlak)
Coordinate System (ABS) YC-ZC eksenleri üzerinde sabit datum plane yaratır.
•
XC-ZC plane — Work Coordinate System (WCS) ya da Absolute (Mutlak)
Coordinate System (ABS) XC-ZC eksenleri üzerinde sabit datum plane yaratır.
•
XC-YC plane — Work Coordinate System (WCS) ya da Absolute (Mutlak)
Coordinate System (ABS) XC-YC eksenleri üzerinde sabit datum plane yaratır
•
At Angle — Belirtilen açıda datum plane yaratır.
•
Bisector — İki düzlemsel yüzeyin ya da düzlemin arasında iki düzleme de eşit
mesafede ya da iki düzlemin açıortayında datum plane yaratır.
•
Curves and Points — Noktalar ve çizgiler kullanarak datum plane yaratır. İki
nokta seçilerek ya da bir nokta bir çizgi, doğrusal kenar, datum eksen veya yüzey
seçilerek plane tanımlabilir.
•
Two Lines — Önceden tanımlanış iki çizgi, doğrusal kenarlar, yüzeylerin
eksenleri ya da datum eksenler kullanılarak datum plane tanımlar.
•
Tangent to Face at Point, Line or Face — Düzlemsel olmayan yüzeyler üzerine
tanjant (teğet) yüzeyler yaratır.
•
Through Object — Seçilen objenin düzlemine göre datum plane yaratır.
•
Coefficients — Bir denklem üzerinden denklemin A, B, C, ve D katsayılarını
tanımlayarak Datum Plane yaratır.
•
Fixed — Datum Plane üzerinde düzenleme (edit) işlemleri yapılırken aktif hale gelir.
91
Datum plane tanımlanırken eğer settings basamağındaki associative seçeneği aktif değilse
tanımlanan datum plane üzerinde edit işlemleri yapılırken type option list basamağında
fixed plane olarak görülecektir.
Edit işlemleri sırasında plane in tanımlama tipi ve ilişkiselliği (associative) değiştirilebilir.
Associative bir datum plane’i edit işlemleri sırasında associative seçeneği kaldırılarak
fixed datum plane haline getirilebilir.
Alternate Solution : Datum plane tanımlanırken kullanılan yöntemle birden fazla datum
plane tanımlanabiliyorsa bu seçenek aktif hale gelecektir. Bastığımızda kullanılan yöntemle
oluşturulabilecek alternatif datum planeleri görebiliriz.
Klavyedeki Page down ve page up tuşları ile de aynı işlem yapılabilir.
Reverse Plane Normal: Düzlemin normal vektörünün yönünü değiştirmek (Tersine
çevirmek) için kullanılır.
¾ Normal vektörünü gösteren okun üzerine sağ klik yaparak açılan pop up menüde
reverse direction seçilerek yön çevrilebilir.
¾ Normal vektörünü gösteren okun üzerine çift klik yapılarak da yön değiştirilebilir.
Normal vektörünü gösteren ok Datum plane’in merkezinde bulunur.
Settings :
Associative : Datum plane’in ilişkiselliğinin belirlendiği basamak.
Associative tanımlanan datum plane’ler Part Navigator’da Datum Plane olarak,
Nonassociative (ilişkisel olmayan) tanımlanan datum plane’ler ise Part Navigator’da Fixed
Datum Plane olarak görüntülenir.
92
Uygulama :
Nokta ve yön belirterek datum plane oluşturma:
İlk olarak datum plane’in
konumlandırılacağı nokta seçilir.
Nokta seçimi yapılırken Snap
point toolbarı veya point
constructor seçeneği kullanılabilir.
Snap Point Toolbarı
Point and direction seçeneği
kullanılırken aktif hale gelen nokta
tanımlama penceresi
Nokta seçildiği zaman yaratılacak
datum plane’in öngörünüşü. Bu
aşamadan sonra yön belirleme
işlemine geçilebilir.
93
Yön belirleme işlemi için katının
bir kenarı, yüzey ya da bir çizgi
seçilebilir. Bu uygulamada yön
belirleme için katının bir kenarı
seçilmiştir.
İşlem sonucunda oluşan datum
plane.
94
Açılı datum plane oluşturma:
İlk olarak referans düzlem seçilir.
İkinci işlemde referans bir kenar
seçilir ve oluşacak datum plane’in
öngörünüşü görüntülenir. Bu
aşamada datum plane’in açısı
düzlemin ortasındaki oktan tutup
sürükleyerek dinamik olarak ya da
datum plane komut ekranındaki
angle kısmına açı değeri de
girilerek değiştirilebilir.
95
İşlem sonucunda elde edilen datum
plane.
Bir yüzeye belirtilen uzaklıkta paralel datum plane oluşturma:
İlk olarak mesafe verilecek referans
düzlemsel yüzey seçilir. Mesafe
değeri datum plane’in
öngörünüşünün ortasındaki oktan
tutup sürüklenerek dinamik olarak ya
da datum plane komut
penceresindeki offset basamağına
distance değeri girilerek de
verilebilir. Ayrıca birden fazla datum
plane oluşturulacaksa number of
planes kısmına datum plane sayısı
girilerek işlem yapılabilir. Distance
değerini girdiğinizde bu bölüm aktif
olacaktır.
96
Seçilen referans düzleme 10 mm
mesafe verilerek oluşturulan datum
plane.
Eğri ya da kenar üzerinde datum plane oluşturma:
İlk olarak datum plane in
konumlandırılacağı Curve seçilir.
Datum plane in eğri ya da kenar
üzerinde konumlandırılacağı yeri
seçmek için location on curve
basamağındaki location kısmından
%arc lengteh ya da arc length
seçeneklerinden biri
kullanılır.
97
Datum plane in normal doğrultusunu
belirlemek için bir yüzeyin normal
yönü kullanılabilir.
plane.
Tanjant datum plane oluşturma:
İlk olarak silindirik yüzey seçilir.
98
Daha sonra ikinci obje için silindirik
yüzeyin arc center ı seçilir.
Arc center ı seçerken Snap point
toolbarı ve point constructor
seçeneği kullanılabilir.
Alternate solution seçeneği
kullanılarak bu seçeneklerle
tanımlanabilecek diğer datum
planeleri de grebiliriz.
plane
Datum Axis (Datum eksen) : Modelleme yapılırken kullanıcıya yardımcı olacak
doğrusal referans eksenler yaratmak amacıyla kullanılır. Katı modellemede, yüzey
modellemede, dairesel çoğaltım yapılırken ve belirlenen konumda düzlemler oluşturma
esnasında kullanılır.
99
Datum Axis komutuna;
Insert→Datum/Point →Datum
Axis ile
ya da
Feature araç çubuğundan Datum
Axis
ikonuna basarak
girilebilir.
Datum eksen tanımlama yöntemlerinin
bulunduğu basamak.
Bir obje ile ilişkilendirilerek tanımlanacak
datum eksen için objenin seçildiği basamak
Datum eksenin doğrultusunun değiştirildiği
basamak.
Datum eksenin ilişkiselliğinin belirlendiği
basamak.
Datum Axis diyalog penceresi
Type:
100
Sık kullanılan datum eksen tanımlama yöntemleri
¾
Inferred — Seçilen objelere ve seçim adımlarına göre en iyi eksen tanımlama
yöntemini belirler.
¾
Point and Direction — Nokta ve yön belirtilerek datum eksen tanımlar.
¾
XC-Axis — WCS in X ekseni boyunca datum eksen oluşturmak için kullanılır.
¾
YC-Axis — WCS in Y ekseni boyunca datum eksen oluşturmak için kullanılır.
¾
ZC-Axis — WCS in Z ekseni boyunca datum eksen oluşturmak için kullanılır.
¾
Two Points — İki nokta tanımlanarak datum eksen oluşturmak için kullanılır.
¾
On Curve Vector — Eğri ya da kenar üzerinde seçilen bir noktaya tanjant, dik ya
da binormal datum eksen tamınlamak için kullanılır.
¾ Intersection — İki düzlemsel yüzeyin ya da datum planelerin kesişiminde datum
eksen oluşturmak için kullanılır.
¾ Curve/Face Axis — düzlemsel eğriler ya da kenarlar üzerinde veya silindirik, konik
yüzeylerin, halkaların eksenleri üzerinde datum eksenler oluşturmak için kullanılır.
¾ Fixed — Datum Axis üzerinde düzenleme (edit) işlemleri yapılırken aktif hale gelir.
Reverse Direction: Datum eksenin yönünü değiştirmek (Tersine çevirmek) için kullanılır.
Settings :
Associative : Datum eksenin’in ilişkiselliğinin belirlendiği basamak.
Associative tanımlanan datum eksen’ler Part Navigator’da Datum eksen olarak,
101
Nonassociative (ilişkisel olmayan) tanımlanan datum eksen’ler ise Part Navigator’da Fixed
Datum Axis olarak görüntülenir.
Datum eksen tanımlanırken eğer settings basamağındaki associative seçeneği aktif değilse
tanımlanan datum plane üzerinde edit işlemleri yapılırken type option list basamağında fixed
axis olarak görülecektir.
Edit işlemleri sırasında plane in tanımlama tipi ve ilişkiselliği (associative) değiştirilebilir.
Associative bir datum eksen’i edit işlemleri sırasında associative seçeneği kaldırılarak fixed
datum eksen haline getirilebilir.
Uygulamalar:
İki noktadan geçen datum eksen oluşturma:
Birinci nokta seçilir. Nokta seçimi
yapılırken snap point araç
çubuğundan faydalanılabilir.
İkinci nokta seçildikten sonra
oluşacak datum eksenin
öngürünüşü görülebilir. Nokta
seçimi yapılırken snap point araç
102
Yön belirleme işlemi de
belirlendikten sonra oluşan datum
plane.
Yön belirleme işlemi yağılırken
öngörünüşteki doğrultu yanlışsa
reverse direction ile tersine
çevrilebilir.
Point and Direction:
Bu yöntemde ilk olarak nokta
seçimi yapılır. Nokta seçimi
yapılırken snap point araç
Bu örnekte nokta olarak silindirin
üst yüzeyinin merkez noktası
seçilmiştir.
İkinci adımda vektör seçimi yapılır. Vektör seçim yöntemini belirlemek için datum axis
komut penceresindeki direction bölümde bulunan vector constructor seçeneği kullanılabilir.
Vector constructor seçeneği
103
Vector constructor penceresi
Vector constructor penceresinden
ZC-Axis seçeneği kullanılarak
datum eksene Z yönü verilmiştir.
Oluşan datum eksen yandaki
şekildeki gibidir.
104
Intersection:
İlk adımda datum planelerden
herhangi birini seçin.
İkinci adımda diğer datum plane’i
seçin. Ön izlemede belirtilen yönü
kontrol edin, eğer doğru değilse
axis orientation bölümünden ya da
okun ucuna çift klikleyerek yönü
değiştirebilirsiniz. OK e basarak
işleminizi onaylayın.
Datum CSYS:
Bu komut datum koordinat sistemi yaratmak için kullanılır.
105
Datum CSYS
Datum CSYS tanımlama
yöntemlerinin bulunduğu basamak
Referans olarak kullanıcak
koordinat sisteminin seçildiği
basamak
Yön belirleme işleminin yapıldığı
basamak
Datum plane’in ilişkisel olup
olmayacağının ve görünüş
ölçeğinin belirlendiği basamak.
Datum CSYS – 3 adet datum eksen, 3 adet datum plane, ve orjin noktasından oluşur.
EXTRUDE:
Extrude komutu doğrusal süpürme anlamına da gelir. Çalışma prensibi basittir, elimizde bulunan 2d
çizgileri, belirli parametreler çerçevesinde , belirlediğimiz bir vektöre göre süpürerek 3B şekiller elde
eder.
106
Elimizdeki 2D çizgiler veya extrude işlemi sırasında seçtiğimiz çizgiler eğer kapalıysa sonuç şeklimiz
solid (katı) eğer açık ise sonuç şeklimiz surface (yüzey) olacaktır.
veya
107
Çalışma 1: Basit extrude komutu kullanımı
1. File / New diyerek yeni bir dosya açın
2. Insert / Sketch diyerek aşağıdaki şekli sektch kullanarak çizin
3. Finish Sketch
4. Insert / Design Feature / Extrude yada araç çubuğundan Extrude komutunu seçin.
108
5. Curve rule penceresinden Connected Curve seçeneğini seçin.
6. Sketch inizdeki bir çizgiyi seçin.
109
7. Extrude Parameter Penceresinde aşağıdaki resimde görülen boşluklara -10 ve 10 değerlerini
girin daha sonra OK tuşuna basın
8. Extrude Parameter penceresinde Ok e basın
110
Extrude Parameter Penceresi
Section: Kesit seçme
ve oluşturma
Direction: Extrude
vektörünü belirleme
bölümü
Limits: Süpürülme
miktarının belirlendiği
bölüm
Boolean: Boolean
operationların
belirlendiği bölüm
Draft: Kenar yüzeylere
açı verilen bölüm
Offset: Çoaltma
Settings: Ayarlar
Section: Bu bölümede extrude yapılacak kesiti seçeriz. Eğer elimizde hali hazırda bir kesidimiz var
ise Extrude işlemi default olarak çizg seçme aşamasında geleceğinden dolayı elimizdeki kesidi
ekranda direkt seçebiliriz. Fakat elimizde bir kesidimiz yok ise yeni bi kesit çizmemiz gerekli ise
ikonunu seçerek Sketch işlemine geçiş yapar ve buradan yeni bir kesit çizebiliriz.
111
Direction: Bu kısımda süpürme vektörünü ve yönünü belirleriz.
seçeneklerden birini seçebilir yada
belirleyebiliriz.
ikonu ile açılan
ikonu ile hazırda bulunmayan bir vektörü manuel olarak
ikonu ise pozitif / negatif yönleri değiştirir.
Limits: Kesidin vektörler doğrultusunda ne kadar süpürüleceğini belirler. Belirlenen vektörünün iki
yönüne de ayrı ayrı değer verilebilir. Bu bölüm extrude işleminde default olarak sayısal değer girilecek
biçimde gelir. Fakat istenirse sayısal değer dışında da değerler tanımlana bilir.
Value
Symmetric Value
Until Next
Until Selected
Until Extended
Through All
Sayısal Değer
Her iki yöne de eşit sayısal değer
Karşılaşacaığ ilk yüze kadar süpürme
Seçilen yüzeye kadar süpürme
Boydan boya (Boolean işlemlerinden cut işleminde
kullanılır)
112
Boolean: Eğer oluşturmak istediğiniz geometriyi başka bir body üzerinde oluşturuyorsanız (örn.
Delik açma, slot ekleme gibi...) Yeni oluşacak body nin eski body ye nasıl ilişkilendirileceği buradan
belirlenir.
Unite
Substract
Intersect
İki body yi birleştirir
Yeni oluşacak body yi eskisinden çıkarır
Her iki bodynin ortak hacmini alır
Draft: Extrude esnasında kenar yüzeylere açı vermek için kullanılır.
113
From Start Limit
Açının başlangıcından verilmesini
sağlar
From Section
Açının kesitten verilmesini sağlar
From Section –
Asymmetric Angle
Her iki yöne simetrik olmayan farklı
draft açıları verilmesini sağlar
From Section –
Symmetric Angle
Her iki yöne simetrik açılarla draft
verir
114
From Section – Matched
Ends
Herzaman alt ve üst tabanın aynı
olması saglanır
Çalışma 2: Exturde devam
3. Insert / Design Feature / Extrude
4. Curve rule penceresinden Connected Curve seçeneğini seçin
115
5. Sketch üzerindeki resimde gösterilen çizgiyi seçin
6. Limits kısmında başlangıç değerine -20, bitiş değerine 20 değerlerini verin
7. Draft kısmında From Section – Symmetric Angle seçeneğini seçin ve Draft Angle kısmına 15
derece değerini verin
8. OK
116
9. Insert / Sketch komutunu seçip çizim düzlemi olarak resimde gösterilen düzlemi seçin . OK
10. Düzlemin üzerine resimde gösterilen dikdörgeni çizin --- Finish Sketch
11.
12.
13.
14.
Extrude
Yeni çizilen Sketch’i seçin
Limits bölümünde başlangıç değeri 0 bitiş değeri olarak -5 verin
Boolean bölümünde substract seçeneğini seçip ekrandaki body yi seçin
117
15. OK tuşuna basın
16. 9, 10, 11, 12 ,13, 14, 15. adımları kullanarak parçanın diğer yüzeyine de aynı cebi açın.
118
Revolving Feature (Döndürme ile süpürme)
Revolved işlemi bir kesidin bir eksen etrafında döndürülmesiyle oluşur. Buradaki en önemli nokta
döndürme ekseninin kesdin içinde olmaması gerektiğidir. Eksen kesidin üzerindeki bir çizgi olabilir
ama kesit ekseni kesinlikle kesmemelidir. Kısacası kesidin tüm elamanları eksenin bir tarafında
olmalıdır.
Parametre penceresi
Kesidi seçme
Döndürme eksenini seçme
Döndürme açılarını
l
119
Çalışma: Revolved Feature
3.
4.
5.
6.
7.
Finish sketch
Insert / Recolved Feature
Kesidi seçin
MB2 (Mouse Orta Tuş)
Y eksenini seçin
8. Limits Bölümünde End Angle kısmına 180º girin
120
9. OK
Primitive Features: Hazır Body ler
NX5 içerisinde çizimlerinizde kullanılmak üzere bazı hazır body ler mevcuttur. Bunlara primitive
features lar da denir.
Primitive Features lardan herhangi birini tıkladığınızda size o unsur ile ilgili parametre penceresi
çıkar. Bu pencerede unsurun büyüklük parametreleri ile lokasyon parametreleri yer alır.
121
Çalışma 1: Block
1.
2.
3.
4.
File / New diyerek yeni bir parça oluşturun
Insert / Design Feature / Block komutunu seçin
Başlangıç noktası olarak WCS nin merkezini seçin
Uzunluk değerlerini resimdeki gibi değiştirin ve OK a basın
Çalışma 2 : Silindir
1.
2.
3.
4.
File / New diyerek yeni bir parça oluşturun
Insert / Design Feature / Cylinder komutunu seçin
Cylinder ekseni olarak Y eksenini seçin
Parametre penceresinde resimde görülen değerleri girin
122
CONE:
Bu komut ile yön, boyut ve lokasyon bilgileri girilerek koni oluşturulur. 5 farklı yöntem kullanılabilir.
Cone komutuna;
Insert→Design Feature →Cone
ile
ya da
Feature araç çubuğundan Cone
ikonuna basarak girilebilir.
Diameters, Height: Taban ve (varsa) tavan çap değerleri ile koninin yükseklik değeri girilerek,
Diameters, Half angle: Taban ve (varsa) tavan çap değerleri ile yarım açı değeri girilerek,
123
Base diameter, Height, Half angle: Taban çapı, yükseklik ve yarım açı değeri girilerek
Top diameter, Height, Half angle: Tavan çapı, yükseklik ve yarım açı değeri girilerek.
Two coaxial arcs: Taban ve tavan çapları için iki tane eşeksenli yay kullanılarak.
SPHERE:
Bu komut ile yön, boyut ve lokasyon parametreleri girilerek küre oluşturulabilir. İki farklı yöntem
kullanılabilir.
Diameter, Center: çap ve merkez noktasının yeri belirtilerek küre oluşturma.
124
İlk adımda çap değeri girilir,
İkinci adımda ise point constructor menüsü kullanılarak merkez noktası gösterilir.
Select Arc: Bir (arc) yay seçilerek küre oluşturma. Bu yöntemle küre oluşturulurken program yayın
çap ve merkez noktası parametrelerini dikkate alır.
125
HOLE
Katılarda düzlemsel yüzeylere ya da oluşturulan sanal düzlemler üzerine delik delmek amacı
ile kullanılan bir komuttur. Komut penceresinde yer alan 3 farklı seçenek ile delik delmek
mümkündür.
•
General holes (Genel Delikler)
•
Screw Clearance holes (Vida Delikleri)
•
Threaded holes (Diş Açılmış Delikler)
Insert→ Design Feature → Hole ile
Ya da
Feature toolbarından Hole
ikonuna basarak komuta girelebilir.
126
Type kısmında delik için kullanılacak olan
metotlardan seçim yapılır.
General Hole (non-planar)
Screw Clearance Hole
Threaded Hole
Position ile deliğin yüzey üzerinde nereye
yerleşeceğine karar verilir.
Deliğin merkez noktasını belirlerken Sketch ortamına bağlanarak nokta yerleştirme
seçenekleri kullanılabilinir. Position kısmından Skecth seçeneğine basarak, yüzey üzerinde
tek bir nokta ve ya birden fazla nokta belirlemek mümkündür. Bu sayede tek bir komut
kullanarak farklı noktalara tek seferde delik delmek kolaylaşacaktır.
Deliğin konumlanacağı merkez noktayı belirlerken Snap Point toolbarı da kullanılabilinir.
Point seçeneği ile yüzey üzerinde herhangi bir özel nokta yakalamak mümkündür. Bu
seçenekle de birden fazla nokta yakalanabilinir.
Direction ile deliğin farklı eksenler boyunca
delinmesi de mümkündür.
Normal to Face metodu seçilen yüzeyin normali doğrultusunu kullanırken, Along Vector
metodu ile yüzey normali dışında farklı eksenler boyunca giden açılı delikler delinir.
127
General Hole Seçenekleri
Form and Dimensions kısmından seçilen delik
tipine göre, uygun değerler girilir.
Simple (Basit delik),
Counterbored (Havşa Başlı delik),
Countersunk (Konik Havşa Başlı delik),
gibi delik tiplerine Form kısmından ulaşılır.
Simple Hole Kullanımı :
Simple Hole tipi ile delinen bir deliğin kullandığı parametreleri ile ön izlemesi alt resimde
görüldüğü gibidir. Parametreler; Diameter (Çap), Depth (Derinlik ) ve Tip Angle (Uç
Açı) olarak ifade edilir.
Delik derinlik değerini tanımlarken 3 farklı seçenek kullanılabilinir;
Value, tipi ile deliğin derinlik değeri verilen değer kadar kabul edilir.
Until Selected, ile delik derinliği seçilen yüzeye veya düzleme kadar kabul edilir.
Through Body, tipi ile katıda boydan boya giden delikler delinir.
128
Counterbore Hole Kullanımı :
Counterbore Hole tipi ile delinen bir deliğin kullandığı parametreleri ile ön izlemesi alt
resimde görüldüğü gibidir. Parametreler; C- Bore Diameter (Havşa Başı Çapı),
C-Bore Depth (Havşa Başı Derinliği), Hole Diameter (Delik Çapı) ,
Hole Depth (Delik Derinliği) ve Tip Angle (Uç Açı) olarak ifade edilir.
General Hole of Countersunk Form — Trimetric view
General Hole of Countersunk form — Front view
129
Countersunk Hole Kullanımı :
Countersunk Hole tipi ile delinen bir deliğin kullandığı parametreleri ile ön izlemesi alt
resimde görüldüğü gibidir. Parametreler; C- Sink Diameter (Konik Havşa Başı Çapı),
C-Sink Angle (Konik Havşa Başı Açısı), Diameter (Delik Çapı) , Depth Limit (Delik
Derinliği) ve Tip Angle (Uç Açı) olarak ifade edilir.
Boolean seçenekleri ile deliğin katıdan
boşaltılması ya da boşaltılmaması sağlanır.
Subtract
None
130
Screw Clearance Hole Seçenekleri
Hole komutu ile delik delme işlemi yapılırken, hazır vida deliklerini yerleştirmek te
mümkündür. Delik merkez noktasına ve delik doğrultusuna karar verdikten sonra Form and
Dimensions kısmında delik tipi seçilebilir.
Delik tipi seçildikten sonra parametre
değerleri hanelere girilir. Ya da hazır Metric
tablosundan uygun parametreler seçilebilir.
Vida delikleri için Hole penceresinde açılan
Chamfer seçenekleri kullanılabilinir. Deliğin
başlangıç tarafına ve bitiş tarafında aynı anda
pah kırdırmak mümkün olacaktır.
Screw Clearance Hole of Counterbored form –
Trimetric view
Screw Clearance Hole of Counterbored
form – Front view
131
Threaded Hole Seçenekleri
Hole komut penceresinde yer alan diş açılmış delik delme yöntemleri ile de delik delmek
mümkündür. Delik merkez noktasına ve delik doğrultusuna karar verdikten sonra Form and
Dimensions kısmına diş parametreleri yazılır.
Delik tipi seçildikten sonra diş parametre
değerleri hanelere girilir. Ya da hazır Metric
tablosundan uygun parametreler seçilebilir.
Diş açılmış delikler için aynı anda özellik
olarak rölyef tanımlama yapılabilir. Ayrıca
tanımlanan rölyefe de pah kırılabilir.
Pencerede görülen hanelere değerler girerek
işlemleri gerçekleştirmek mümkündür.
Threaded Hole – Trimetric view
Threaded Hole – Front view
132
POSITIONING PENCERESİ
Katı yüzeyi veya düzlem üzerinde yaratılan feature’lar
bulundukları düzlemde herhangi bir yerde
yaratılırlar.Sonrasında Poitioning seçenekleri ile tam
konumları belirlenir. Önce referans nokta/kenar/datum
plane/datum axis sonra yaratılmakta olan objeden bir
nokta/kenar verilir. Bu şekilde obje, verilen ölçülerle bağlı,
tam kısıtlı bir duruma gelir.
1. Horizontal: İki nokta arasına yatay mesafe tanımlamakta
kullanılır. Yatay yön, verilen horizontal reference bilgisiyle
belirlenir.
2. Vertical: İki nokta arasına, vertical reference
doğrultusunda veya horizontal(yatay) doğrultuya 90 derece
doğrultuda dikey mesafe ölçüsü verilir.
3. Parallel:Çalışma düzleminde iki nokta arası mesafe
vermekte kullanılır. Ölçü, bu iki noktayı birleştiren çizginin
boyu olarak düşünülebilir.
Bu noktalar, edge’lerin endpointleri, arc center veya arc
tangent noktaları olabilir. Yandaki şekilde 3 Paralel ölçüsü
ile bir pad objesinin pozisyonlandırılması gösterilmektedir.
Dairesel objelerde teğet nokta olarak iki olasılık
olduğundan(yandaki şekil) istenen teğet noktaya yakın
seçim yapılmalıdır.
133
4. Perpendicular: Düz bir obje ile, ona dik doğrultuda,
yaratılan objeden bir nokta arasında mesafe tanımlanır.
Referans objeler katının lineer kenarı, datum plan, datum
axis veya katı üzerinde bir curve olabilir.
5. Parallel at a Distance: Yaratılan objenin lineer bir
kenarı veya eksen çizgisini yine lineer bir obje ile(katı
kenarı,curve datum plane,datum axis) verilen ölçü ile
paralel yapılır.
6. Angular: Hedef katının lineer kenarı veya curve ile
yaratılan feature’un lineer kenarı veya ekseni arasına açı
ölçüsü verilir.
7. Point onto Point: Parallel ölçüsü ile aynı mantıkla
çalışır. İki nokta arasındaki mesafeye otomatik olarak sıfır
ölçüsü atanır.
8. Point onto Line: Perpendicular ölçüsü ile aynı mantıkla
çalışır.Yerleştirilecek feature’ın noktası referans
kenara/curve’e/datum objesine sıfır mesafeyle yerleştirilir.
134
9. Line onto Line: Parallel at a Distance ölçüsü ile aynı
mantıkla çalışır. Yaratılan objenin lineer kenarı veya ekseni
yine lineer bir referansla paralel ve sıfır mesafeli
yerleştirilir.
135
BOSS
Düzlemsel yüzeyler üzerine silindirik çıkıntılar yaratmak amacıyla kullanılan komuttur. Hole
komutuna benzer kullanımı vardır. Gelen pencereye boss için kullanılan parametreleri
verdikten sonra Positioning seçenekleri ile pozisyonlandırması yapılır.
Insert→ Design Feature → boss ile
Ya da
Feature toolbarından Boss
Diameter (Çap), Height (Yükseklik) ve Taper Angle (Duvar Açısı ) değerleri girilerek
oluşturulan Boss un önizlemesi alt resimde görüldüğü gibidir.
136
PAD
Katılarda düzlemsel yüzeylere ya da oluşturulan sanal düzlemler üzerine dikdörtgensel çıkıntı
yaratmak için kullanılır (Rectangular). Ayrıca istenilen herhangi bir geometrideki katı
yüzeyine istenilen kapalı bir profille de çıkıntı yapmak mümkündür. (General).
Insert→ Design Feature → Pad ile
Ya da
Feature toolbarından Pad
Rectangular Pad Kullanımı :
Komutta ilk olarak düzlemsel bir katı yüzeyi(solid face) veya katı civarına konumlandırılmış
bir yardımcı düzlem(datum plane) seçilir. Oluşacak dikdörtgen formun nereye paralel şekilde
oluşacağını belirtmek için bir yatay referans(horizontal reference) verilir.Bundan sonra gelen
pencereden oluşturulacak dikdörtgen formlu çıkıntının parametreleri girilir. Bu parametreler;
boy (length), en (width), yükseklik (height), köşelerin radyüsü (corner radius) ve duvar açısı
(taper angle). Komutta son olarak pad in pozisyonlandırılması gerçekleştirilir. Bunun için
yanan eksen çizgilerinden faydalanılabilinir.
137
General Pad Kullanımı :
İstenilen bir yüzeyde (düzlemsel olma koşulu yok), verilen kapalı herhangi bir kesitin
izdüşümü alınıp çıkıntısı oluşturulur.
Çıkıntı yapılacak
yüzey seçilir.
Çıkıntının süpürülme
doğrultusu ve duvar
açısı(taper angle) girilir.
Çıkıntı profili
curve’ler seçilir.
Yükseklik belirtilir.
Yerleşim yüzeyindeki radyüs.
Çıkıntının kenar radyüsü.
Profilin köşelerine atılacak radyüs.
138
POCKET
Katılarda düzlemsel yüzeylere ya da oluşturulan sanal düzlemler üzerine dikdörtgensel ve
silindirik cep açmakta kullanılır(Cylindrical,Rectangular). Ayrıca istenilen herhangi bir
geometrideki katı yüzeyine istenilen kapalı bir profilde cep açmakta da kullanılır(General).
Insert→ Design Feature → Pocket ile
Ya da
Feature toolbarından Pocket
Cylindrical Pocket Kullanımı :
bir yardımcı düzlem(datum plane) seçilir. Bundan sonra gelen pencereden oluşturulacak
silindirik formlu cebin parametreleri girilir. Bu parametreler; çap (pocket diameter), derinlik
(depth), dip radyüsü (floor radius) ve duvar açısı (taper angle). Komutta son olarak pocket’ın
pozisyonlandırılması gerçekleştirilir.
139
Rectangular Pocket Kullanımı :
bir yardımcı düzlem(datum plane) seçilir. Oluşacak dikdörtgen formun nereye paralel şekilde
oluşacağını belirtmek için bir yatay referans(horizontal reference) verilir.Bundan sonra gelen
pencereden oluşturulacak dikdörtgen formlu cebin parametreleri girilir. Bu parametreler; boy
(length), en (width),derinlik (depth), köşelerin radyüsü (corner radius), dip radyüsü (floor
radius) ve duvar açısı (taper angle). Komutta son olarak pocket’ın pozisyonlandırılması
gerçekleştirilir. Bunun için yanan eksen çizgilerinden faydalanılabilinir.
General Pocket Kullanımı :
İstenilen bir yüzeyde (düzlemsel olma koşulu yok), verilen kapalı herhangi bir kesitin
izdüşümü alınıp cebi oluşturulur.
140
Cep açılacak
yüzey seçilir.
Cebin süpürülme doğrultusu
ve duvar açısı(taper angle)
girilir.
Cep profili
curve’ler seçilir.
Derinlik belirtilir.
Yerleşim yüzeyindeki radyüs.
Cep taban radyüsü.
Profilin köşelerine atılacak radyüs.
EMBOSS
Yüzey veya katılara uygulanan bu komut, komut içinde de sketch’e bağlanarak çizilebilen bir
kesitle, verilen doğrultuda, istenen miktarda çıkıntı veya girinti oluşturmak amacıyla
kullanılır. Bittiği geometri ve yan yüzey açısı da verilebilmektedir.
1.Target Body: Yüzey yada katı olabilir.
2. Section: Formu oluşrulacak kesit.
3. End Cap : Bitiş konumu;kesitin düzleminde veya yüzeyin offseti şeklinde olabilir.
4. Draft: Duvar açısı.(Her duvarlara farklı açı değeri verilebilir.)
141
End Cap:Girinti veya çıkıntının bitiş yüzeyi 4
türlü yaratılabilir;
kesitin olduğu düzlemde,
yerleşim yüzeyinin offseti şeklinde,
bir datum plane üzerinde,
seçilen bir yüzeyde.
DART
Sheet metal parçalarda görülen mukavemeti arttırmak amacıyla konan bir parçadır. Hem solid
body hem de sheet body’lerde kullanılabilir. Dart objesi açı, derinlilk ve tepe radyüsü
parametreleri ile gösterilen 2 yüzey setinin kesişim hattında yaratılır ve burda istenen konuma
edge boyu veya yüzdesine göre konulur.
1.First Set: Birinci yüzey grubu gösterilir.
2. Second set: İkinci yüzey grubu gösterilir.
3. Dart oturacağı kenarı otomatik olarak bulur
Eğer kesişim edge’i birden fazlaysa Location
Curve seçeneği hangi edge’in üzerine
konacağının seçilmesini ister.
4. Dart öngörünüm olarak ekranda görünür.İbre
yardımıyla veya değer girişi ile kenar üzerinde
boyu veya yüzdesi baz alınıp yerleştirme
yapılır.
142
Location Plane: Bu step yerleştirme yerine bir datum plane gösterilip dart’ın direk onun
üzerinde yaratılmasını sağlar.
Orientation Plane: Otomatik olarak kesişim kenarının üzerinde, o noktada kenara dik oturacak
şekilde yaratılan dart objesinin, başka bir plane(düzlem)’e paralel şekilde oluşturulmasını için
düzlem seçme basamağıdır.
SLOT
Katı parçalara kanal açmak için kullanılır. 5 çeşit kanal açılabilmektedir. Düzlemsel bir yüzey
veya datum plane seçilip, yatay referansla(horizontal referans) kanalın paralel olacağı
doğrultu verilir. Boy (length) parametresi ile belirli bir uzunlukta kanal açılabildiği gibi 2
yüzey/düzlem arasında boydan boya kanal da açılabilir. Boydan boya kanal açılmak istenirse
komut pencersinde Thru Slot seçeneği aktif edilmelidir. Bu şekilde program pozisyonlamaya
geçmeden önce, kanalın başlayacağı ve biteceği yüzeyi/düzlemi sorar.
Kanal çeşitleri:
Rectangular : Kesiti dikdörtgen formundadır.
Ball-End: Dibi dairesel formdır.
(Küresel takımla işlenmiş gibi)
U-Slot: Köşeleri radyüslü dikdörtgen formundadır.
T-Slot: Ters T harfi formundadır. İki kademeden
oluşur. Her kademe için en ve derinlik girilir.
Üst kademenin eni(top width) alt kademeninkineden
az olmalıdır.
Dove-Tail: Kırlangıç kuyruğu olarak adlandırılır.
Üçgen formludur.
Tüm çeşitlerde eğer boy ile yaratılmışlarsa yani thru slot ile yapılmamışlarsa, uçları takım
geometrisinden dolayı silindirik olacaktır.
143
GROOVE
Silindirik yüzeylere kanal açmak için kullanılır. 3 formda kanal açılabilir. Komutta silindirik
yüzey seçildikten sonra dikdörtgen(rectangular), daire(ball end),U profil (U groove)
formlarından istenilen seçilip ilgili çap(groove diameter), en(width) gibi parametreler verilir.
Groove çapı işlem sonrası kumpas ile ölçülebilir çaptır.
Değerler girilip groove’un henüz katıdan çıkmamış öngörünümü ekrana geldiğinde, otomatik
olarak horizontal pozisyonlama penceresi gelir. Yerleştirilecek objeden referans olarak
dairesel bir edge ve ardından oluşan groove katısının 2 dairesel kenarı veya ortasındaki eksen
çizgisi verilir. Böylece referans kenarından istenilen mesafede oturan bir torna kanalı açılmış
olur.
144
KATI OPERASYONLARI
Giriş
Detaylı Unsurlar, parça üzerinde
yaptığımız değişiklikleri kapsar. Katı ya da
yüzeyler üzerinde yaptığımuz yüzeylere açı
verme,pah kırma ya da yuvarlatma
işlemlerini detaylı unsurları kullanarak
yaparız.
Tasarım unsurları özellikleri gibi
parametrik uygulamalardır. Bu uygulamara
ister ilk komutu uygularken değer girerek
ya da komutu uyguladıktan sonra
değişiklik yaparak kullanabilirsiniz. Part
Navigator’de uyguladığınız adımları
görebilirsiniz.
Insert\Detail Feature dediğimizde
kullanabilecegimiz komutları ekranımızda
görebiliriz. Resim 1’de bu bölümde
işleyeceğimiz özellikleri görebilirsiniz.
Edge ve Face Blend
Detay: Edge Blend
Edge Blend komutu, seçmiş olduğunuz
kenara belirlemiş olduğunuz radyus değeri
kadar radyus vermenizi sağlar.
Seçim esnasında Selection Intent
özelliklerini kullanarak ister tek tek
kenarları,seçtiğiniz yüzey üzerindeki
kenarları ya da tepe noktasından geçen
tüm kenarları gibi seçimler yaparak radyus
atabilirsiniz. Kenarı ilk seçtiğinizde kenar
rengi değişir. Ekranda radyus değerinin
olduğu değer kutusunu ve ayrıca kenar
üzerinde çıkan yeşil okları fare yardımıyla
hareket ettirerek radyus değerini
değiştirebilirsiniz.
145
NX5 yazılımında arayüz kullanımı komutu
seçtiğinizde ihtiyacınız olan menülerin
açılarak kullanılması yöntemini kullanır.
Komutu seçtiğinizde ilk aşama kenarın
seçilmesidir.
Kenar seçildikten sonra ne kadar kenarın
seçildiğini ekranda Selected Edge (1) yazan
kısımda 1 yazan kısım sizin seçtiğiniz
kenar sayısı arttıkça değişecektir, burada ne
kadar kenar seçtiğinizi görebilirsiniz.
Edge Blend komutu özelliklerinden biri
seçmiş olduğunuz kenarlara aynı radyus
değeri verdiğiniz gibi farklı radyus
değerleri de verebilirsiniz. Bunu NX5’de
Add New Set özelliğini kullanarak farklı
değerler verebiliyoruz. Önce kenarı
seçiyoruz ardından değeri tanımladıktan
sonra Add New Set özelliğinin yanında
bulunan ikona basıyoruz böylelikle vermiş
olduğunuz değeri, seçtiğiniz kenar üzerinde
uygulandığını onaylamış oluyorsunuz. List
ikonuna bastığınız zaman hangi kenara
hangi değerin verildiğini liste halinde
bulabilirsiniz. Listede üzerine geldiğinizde
vermiş olduğunuz değer kutusu ekranda
açılır, buradan da değeri değiştirebilirsiniz.
Edge Blend özelliklerinden biri de
tanımlanan farklı noktalara değişken
radyus atma özelliğidir. Edge Blend
komutunu seçtikten sonra özelliğin aktif
hale gelmesi için Variable Radius Points
yazan menüyü seçmeniz yeterlidir. Burada
ilk aşamada seçtiğiniz kenar üzerinde fare
yardımıyla noktalar seçilmelidir, daha
sonra seçtiğiniz noktalar üzerinde her nokta
üzerinde gördüğünüz değer kutusunu
kullanarak ve kenar üzerinde
sabitleyeceğiniz yeri tanımlayarak bir
kenar üzerinde farklı radyus atabilirsiniz.
Vermiş olduğunuz radyusleri List
ekranından koordinatları ve verilen
değerleri ile görebilirsiniz, değişiklik
yapabilirsiniz.
146
Edge Blend komutu içerisinde
kullandığımız diğer özelliklerden biri de
Corner Setback özelliğidir. Bu özelliği
kullanırken birbirini kesen üç kenarı
seçmeniz geremektedir. Kenarları seçtikten
sonra kesişim noktasında Seçtiğiniz
kenarlar üzerinde belirlediğiniz uzaklıklar
tanımlanarak radyus atabiliriz. List
ekranından da vermiş olduğumuz değerleri
görebilir ve değiştirebiliriz.
Edge Blend komutunun diğer bir özelliği
Stop Short of Corner özelliğidir. Bu
özellik seçmiş olduğunuz kenar üzerinde
belirlemiş olduğunuz iki nokta arasını
sınırlayarak radyus atmanızı sağlar.
Edge to Blend komut ekranına baktığınızda
diğer alanların parametre ve Edge Blend
özelliklerinin değiştirildiği alanlar
olduğunu görebiliriz. Değiştirmek
istediğiniz alanları aşağı ok tuşuna basarak
detayları gör
Detay: Face Blend
Face blend özelliğini katı ya da yüzeylerde kullanıyoruz. Yüzeylerin birbirine komşu olma zorunluluğu
yoktur. Farklı özelliklerde blend oluşturabiliriz ve farklı eklenme metodlari mevcuttur. İki tipte yüzeye
blend eklenebilir Rolling Ball ve Swept Section.
Rolling Ball: Basit ve en çok kullanılan yüzeye radius ekleme metodudur.
Swept Section: İleri düzey yüzeye radyus ekleme methodudur, oluşturulan kesit ve kesitin takip ettiği
çizgi boyunca radyus oluşturulabilir.
147
Draft
Draft özelliği oluşturduğunuz katı parçalarda seçmiş olduğunuz yüzey ya da kenarlara teğet yüzeylere
açı vermemizi sağlayan komuttur.
Seçim methodlarina bağlı olarak Draft özelliğini dört farklı method ile kullanabiliriz. Bunlar From
Plane,From Edges,Tangent to Face ve To Parting edges özellikleridir.
Draft komutunun tüm özelliklerini seçtikten sonra ekranda dinamik olarak açıyı değiştirebileceğiniz
oklar gelecektir. Bu oklar yardımı ile dinamik olarak açı değiştirebiliriz.
Draft\From Plane
From Plane özelliği sabit kalacak alanın katının yüzeyleri ya da oluşturulan düzlemlerin seçilmesi ile
oluşan özelliktir. Seçim aşamaları aşağıda örnekle gösterilmiştir.
Yüzeye verilecek açının yönü tanımlanır. Eğer
seçmiş olduğunuz yönün tersi bir yön seçmek
isterseniz tekrar oluşturmanıza gerek kalmadan
Reverse Direction özelliğini kullanarak yönü
değiştirebiliri
Sabit kalacak yüzeyi seçtiğimiz alandır. Parça üzerinde
yüzey ya da oluşturulan düzlemleri seçebilirsiniz.
Açı vereceğimiz yüzeyleri seçtiğimiz alandır.
Açı değerini tanımladığımız alandır.
Farklı açı değeri vermek isterseniz açı vereceğiniz yüzeyi
seçtikten sonra Add New Set tuşuna basarak seçtiğiniz
yüzeylere farklı değerler tanımlayabilirsiniz. Bu değerleri
List tuşuna bastığınızda verdiğiniz değerleri
görebilirsiniz.
Preview seçeneği ile de vermiş olduğunuz açıyı model
üzerimde görebilirsiniz. Seçimlerde sorun yok ise ve
ekranda hata almıyorsanız OK tuşuna basarak komutu
uygulayabilirsiniz.
148
Settings alanında Draft özelliğinin
tolerans değerlerini
değiştirebilirsiniz.
Preview işaretli ise ekranda vermiş
olduğunuz değerleri model üzerinde
görebilirsiniz.
Show Results özelliğide model
üzerinde uyguladığınız vermiş
olduğunuz değeri komuttan çıkmadan
ekranda draft uygulamasını
görebilirsiniz.
Draft\From Edges
Bu uygulamada sabit alanının kenarların
seçilmesi ile uygulanan özelliktir. Diğer seçim
aşamaları From Plane özelliği ile aynıdır.
Draft\Tangent to Faces
Tangent to Face özelliği seçildikten
sonra ilk aşama açının yönü
seçilmesidir.
Daha sonra teğet olan ve açı vermek
istediğimiz alanı seçeriz.
Ekranda açı menüsü gelir bu menüden
değer girerek tamamlayabilirsiniz.
149
Draft\To Parting Edges
To parting Edges özelliğini kullanmadan önce mutlaka açı vereceğiniz yüzeyi Divide Face komutu ile
yüzeyleri ayırmanız gerekmektedir.
Divide Face komutunun kullanımı için önce Hangi profilden kesecekseniz bu profilin o yuzey uzerinde
bulunması gerekmektedir.
Komutu seçtikten sonra önce yüzeyi aşağıdaki şekilde seçiyoruz.
Daha sonra Dividing Objects seçeneğini gelip ayıracağınız profili seçebilirsiniz. Sağdaki ekranda
gördüğünüz gibi yüzeyi iki farklı bölüme ayırabilirsiniz.
•
Daha sonra Draft komutunu seçtikten sonra To Parting Edge seçeneği aktif hale getirilir.
1)
2)
3)
4)
Açı Yönü seçilir.
Sabit yüzey seçilir.
Parting edges seçilir.
Açı değeri verilir.
150
Chamfer
Chamfer özelliği Edge blend komutu gibi katı modeller üzerinde kullandığımız özelliktir. Model
üzerinde kenar çizgileri seçerek malzeme yönünde silerek ya da malzeme ekleyerek chamfer özelliğini
uygulayabiliriz. Chamfer özelliği parametrik ve kolay kontrol edilebilirdir. Chamfer kenar üzerinde düz
bir yüzey elde edebilirsiniz ya da açı verebilirsiniz.
Detay: Chamfer
Chamfer uygulamaları model üzerinde uygulandığı gibi isterseniz Sketch üzerinde de ekleyebilirsiniz.
Sketch ekranına geçtiğinizde fillet ya da çizgiler yardımıyla chamfer özelliklerini kullabilirsiniz.
151
Chamfer\Symmetric
Simetrik olarak ofset değeri vererek pah kırma özelliğidir. Kenarı seçtikten sonra, değer vererek
simetrik olarak chamfer özelliğini uygulayabilirsiniz.
Chamfer\Asymmetric
Uygulamak icin kenarı seçtikten sonra farklı uzaklık değerleri vererek kenarları chamfer özelliğini
uygulamamızı sağlar. Okları ekranda mouse yardımıyla hareket ettirerek değeri değiştirebilirsiniz.
152
Chamfer\ Offset and Angle
Uygulama icin kenarı seçtikten sonra ofset değeri ve açı verilerek bu özelliği kullanabilirsiniz.
Draft Body
Draft Body komutu katı modeller üzerinde belirli bir ayırma düzlemi ya da yüzeyi tanımlanarak açı
verme özelliğidir.Draft Body komutunu uygulamadan önce mutlaka ayırma yüzeyi ya da referans
düzlemi yaratılması gerekir.
153
Bridge Surface
Oluşturulan iki yüzey arasında köprü yüzey oluşturmak için bu özelliği kullanıyoruz. Seçmiş olduğumuz
yüzeylerde iki tipte yüzeyin devam özelliklerini yaratma metodu var: Curvature ve Tangent.
Join edilen yüzeyler ‘Primary Faces’ olarak adlandırılır.
154
Primary Faces ile Bridge Surface özelliği
Proje 7.6.1
•
•
Sketch ortamında eğri ve yay oluşturun.
Extrude komutu ile bu profilleri 30 mm değer vererek yüzey oluşturun.
Ekranda bulunan iki yüzeyi seçim okları aynı
yönde olacak şekilde seçilir.
Seçim işleminden sonra Continuity Type da
bulunan Teğet ya da Curvature özellikleri
seçildikten sonra OK tuşuna basılarak islem
tamamlanır.
155
1.1 Katı Yüzeyine Sketch Açmak
Sketch ikonuna basarak çalışılacak düzlemi belirlerken, Create Sketch penceresinde yer
alan seçenekleri kullanmak gereklidir.
NX4 içinde katı yüzeyleri üzerine sketch
yaratmak ve iki boyut modelleme
işlemlerini gerçekleştirmek mümkündür.
Ancak sketch açılacak yüzeyin düzlemsel
olması kesinlikle şarttır. Düzlemsel obje
olarak çalışan sanal düzlemler (datum
plane) üzerine de sketch açılabilir.
Sketch modelleme işlemleri yüzey ya da düzlem
üzerinde yapılırken, Select Planar Face or Plane
adımında tanımlamalar yapılmalıdır.
Sketch için kullanılacak olan yatay ve dikey
doğrultuları da Sketch Orientation kısmından
yapmak mümkündür.
Şekil 1.1 de görülen resimde katının ön
düzlemsel yüzeyi, sketch düzlemi olarak
kullanılmıştır. Bu yüzeye ait kenarlar
ofsetlenerek, sketch profili oluşturulmuştur.
Katının diğer düzlemsel yüzeyleri üzerinde de
sketch modelleme işlmeleri yapmak
mümkündür.
Şekil 1.1
156
Şekil 1.2 de 1, 2 ve 3 numaralı katı yüzeylerinin birbirlerine göra farklı açılarda olduğu
görülmektedir. Farklı açılarda bulunan bu yüzeyler üzerine, aynı modelleme ortamında birden
fazla sketch düzlemi açılarak çalışılmıştır. Sketch Curve toolbarını kullanarak modelleme
işlemleri üç farklı yüzeyde tamamlanmış durumdadır.
2.Yüzey
3.Yüzey
1.Yüzey
Şekil 1.2
Şekil 1.3 de Sketcher toolbarında birden fazla sketch adının yer aldığı görülmektedir. Model
ortamında bu sketch’lerden hangisini aktif hale getirmek gerekiyorsa, Sketcher toolbarından
seçim yapılabilir. Ya da sketch’e yeni isimler vermek gerekiyorsa da, bu alanda isim
değiştirilebilir.
Part Navigator paletinde de tüm sketch isimleri yer alır. Palet üzerinde de sketch isimleri
üzerinde çift tıklama yapılarak, sketch curveleri aktif hale getirilebilir.
Şekil 1.3
157
1.1.1 Pozisyonlandırma Ölçüleri
NX4 ile katı yüzeyleri üzerine açılarak oluşturulan sketch çalışmaları, dışarıdan gösterilen
referanslar yardımı ile pozisyonlandırılabilirler.
Pozisyonlandırma komutlarına ulaşım Şekil 1.4 de gösterilmiştir.
Şekil 1.4
Sketch ortamında Sketcher toolbarı üzerinde yer alan Create Positioning Dimensions komutunu
kullanarak pozisyonlandırma ölçüleri verilebilir.
Bunu dışında ölçülerin silinmesi ve değiştirilmesi gibi işlemlere de aynı toolbar altından erişilebilir.
Alt tarafta bu komutlar ile ilgili tanımlamalar yer almaktadır.
Pozisyonlandırmada Yapılabilecek İşlemler:
Create Positioning Dimensions : Pozisyon ölçülerinin yaratılması
Edit Positioning Dimensions : Pozisyon ölçülerinin değiştirilmesi
Delete Positioning Dimensions : Pozisyon ölçülerinin silinmesi
Redefine Positioning Dimensions : Pozisyon ölçülerinin yeniden tanımlanması
158
1.1.2 Pozisyonlandırma Ölçülerinin Kullanılması
Şekil 1.5 de görülen katı modelde üst düzlemsel
yüzey üzerinde sketch çalışması yapılmıştır.
Ancak sketch’in pozisyon ölçüleri girilmediği için
yüzey üzerinde herhangi bir yerdedir ve serbest elle
hareket edebilir.
Bir başka deyişle sketch’in iki serbestlik derecesi
vardır
ve uzayda iki yönde (XC, YC) hareket halindedir.
Bu hareketi ortadan kaldrımak için eksik
pozisyonların
verilmesi gereklidir.
Şekil 1.5
Sketch verilen yeni pozisyona gidecek ve katı model otomatik olarak update olacaktır.
Pozisyonlandırma işlemlerini yaparken Create Positioning Dimensions komutu
kullanılabileceği gibi Dimensions toolbarında yer alan ölçülendirme seçenekleri de
kullanılabilir.
PROJE 1.1 :
• Şekil 1.5 ya benzer bir katıyı herhangibir teknikle modelleyin.
(Sketch profilni 20 mm süpürün ve boşaltın)
• Katının açılı üst yüzeyi üzerinde sketch düzlemini açın.
• Şekil 1.6 ya benzer sketch profilini modelleyin ve doğru ölçülerini verin
• Her iki yay merkezine fix tanımlaması yaparak sabitleyin.
• Kalan diğer ilişkileri sırayla tanımlayın.
159
1.Kenar
2.Kenar
Şekil 1.6
• Sketcher Toolbarından Create Positioning Dimensions seçilince, pozisyonlandırma penceresi
Şekil 1.7 deki gibi ekrana gelicektir.
Şekil 1.7
• Pozisyonlardırma seçeneklerinden Horizontal (yatay doğrultuda konumlandırma)
tipini seçin.
İpucu satırını (cue line) okuyun – NX4 öncelikle hedef objenin seçilmesini ister
• 1. Kenar seçimini yapın.
• R15 olan yayı seçin, Arc Center (yay merkezi) opsiyonunu seçin.
160
• Create Expressions penceresine 45mm girin. (Şekil 1.8)
Şekil 1.8
• OK butonuna basın.
• Pozisyonlardırma seçeneklerinden Vertical (dikey doğrultuda konumlandırma)
tipini seçin.
İpucu satırını (cue line) okuyun – NX4 öncelikle hedef objenin seçilmesini ister
• 2. Kenar seçimini yapın.
• R7 olan yayı seçin, Arc Center (yay merkezi) opsiyonunu seçin.
• Create Expressions penceresine 25mm girin.
• Pozisyonlandırma penceresini OK ile kapatın.
• Sketch profili yeni pozisyona yerleşir, katı model otomatik olarak update olur.
NOT: Sketch’e tanımlanan pozisyon ölçüleri komuttan çıktıktan sonra gizlenirler. Sadece edit
işlemleri yaparken tekrar ortama gelirler.Gerekirse pozisyon ölçüleri negatif olabilir. Ayrıca
verilen pozisyon ölçüleri ilişki tanımlaması (constraints) gibi kabul edilmez.
161
1.2 Shell Features
Katı geometrilerde iç boşaltma işlemleri Shell Features ile yapıllır. Bu işlemi yaparken katı
üzerinden silinecek olan yüzey seçilir ve duvarlara verilmek istenen et kalınlık değeri girilir.
Şekil 1.9 da 2mm et kalınlığı korunacak şekilde katıdan iç boşaltma yapılımıştır. Sol resimde
görülen katıda sadece seçilen tek bir yan yüzeyden boşaltma yapılırken; sağ resimde ise aynı
anda seçilen üç yan yüzeyden boşaltma yapılmıştır.
Şekil 1.9
Shell Features komutu katı operasyonları toolbarında yer alır.
(Feature Operation Toolbar)
Ayrıca menü olarakta Insert / Offset/Scale / Shell altından erişilebilir.
Komut içerisine giriş yapıldığı anda öncelikle Selection Bar (Şekil 1.10) üzerinde yüzey
seçimlerini kolaylıkla yapabilmek adına ilgili kutucuklar aktif hale gelir. Örneğin boşaltma
yapılacak olan katı yüzeyleri tanjant ise ve bu yüzeyleri teç hamlede seçmek istiyorsak,
Selectin Bar üzerinde Tangent Faces adımını seçili hale getirmek gereklidir.
Şekil 1.10
162
Shell Features komut penceresi Şekil 1.11 de görülmektedir.
Shell komutunda kullanılan iki farklı boşaltma tipi
mevcuttur. Kullanılan tiplere göre Shell komut
penceresinde değişen özellik girişleri olacaktır.
Boşaltma tiplerinden Remove Faces, Then Shell
seçili iken; Face to Pierce kısmında Select Face
adımı aktif hale gelir. Bu durumda katıda boşaltma
yapılacak olan yüzeyler seçim barı yardımıyla
seçilmelidir. Boşaltma yapılacak olan yüzeyler
birden fazla olabilir, bölge olabilir ya da tanjant
olabilir. Bu tür özel seçimler seçim barı üzerinde
yer alan opsiyonlar ile pratik bir şekilde yapılabilir.
Thickness hanesine kalması istenilen et kalınlığı
değeri girilmelidir.
Preview kısmında ön izleme seçeneği açık olduğu
sürece boşaltma işleminin ön izlemesi grafik
ekranda görülebilir.
Şekil 1.11
Eğer boşaltma tipi olarak Shell All Faces seçilirse ;
Body to Shell kısmında bu defa Select Body adımı
aktif olarak görülür. (Şekil 1.12) Böylece seçilen
katının tüm yüzeylerinden aynı anda boşaltma işlemi
yapılacaktır.
Verilen et kalınlık değeri tüm yüzeylerde aynı
olacak şekilde katının içi tamamen boşaltılacaktır.
Şekil 1.12
163
1.2.1 Alternatif Et Kalınlık Değeri Verebilmek (Alternate Thickness)
Katılarda iç boşaltma işlemini gerçekleştirirken farklı yüzeylere farklı et kalınlığı değerini vermekte
mümkündür. Shell komut penceresinde Alternate Thickness seçeneği ile bu durum sağlanır.
Öncelikle boşaltma yapılacak olan ilk yüzey seçilir ve Thickness hanesine değer girilir. Sonrasında
Alternate Thickness kısmında yer alan Select Face butonu ile katıda bir başka yüzey seçilir ve orada
kalması istenen kalınlık değeri buradaki haneye girilir.
Şekil 1.13 de önce katının yan yüzeyi seçilerek 1mm et kalınlığı değeri verilmiştir. Daha sonra
Alternate Thickness ile katının alt yüzeyi seçilmiştir ve buradaki et kalınlık değeri 10mm olarak
verilmiştir.
Şekil 1.13
164
Alternate Thickness işlemini birden fazla yüzeyde kullanabilmek için Add New Set opsiyonunu
kullanmak gereklidir.
Add New Set ile farklı bir yüzey tanımlarken
Add New Set isimli bu butona
basılır ve yeni yüzey seçilir. Yeni seçilen bu yüzeye ait et kalınlık değeri Thickness hanesine yazılır.
İstenilen sayıda yüzeye farklı değerler verilebilir.
Şekil 1.14 de katının üç farklı yüzeyinde üç farklı et kalınlık değeri verilmiştir.
Birinci yüzeyde
kalınlık 1mm
Üçüncü yüzeyde
kalınlık 10mm
İkinci yüzeyde
kalınlık 5mm
Şekil 1.14
NOT: Boşaltma işlemini dinamik olarakta gerçekleştirmek mümkündür. Komut esnasında
ekranda görülen yeşil oklar ile boşaltma yönü ve değeri dinamik olarak elle değiştirilebilir.
165
1.3 Instance Features
Katılar için kullanılabilecek olan önemli
operasyonların bir bölümü Instance Features
komut penceresi altında yer alır.
Dikdörtgensel, dairesel ve bölgesel yüzey çoğaltma
gibi çoğaltma operasyonları bu komut altında
bulunmaktadır (Şekil 1.15)
Şekil 1.15
Instance Features komutu katı operasyonları toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Associative Copy / Instance Features altından erişilebilir.
1.3.1 Rectangular Array
Katı geometrilerin X ve Y düzleminde verilen parametrelere uygun olarak çoğaltılması Rectangular
Array ile yapılır. Çoğaltma işlemi sırasında dikkat edilmesi gereken durumlardan biri WCS ‘in
konumudur. Dikdörtgensel çoğaltma mutlaka koordinat sisteminin XY düzlemini kullanır. Bunun için
çoğaltma yapılacak olan düzlem ile XY düzlemi paralel olmalıdır.
Bir başka kural ise katı üzerinde çoğaltılacak olan unsur mutlaka katı ile birleşik (ünite) olmak
durumundadır. Çoğaltma işlemi sonucunda oluşan elemanlar, orijinal eleman ile ilişkisel olarak
yaratılır.
Insert / Associative Copy / Instance Features / Rectangular Array ile komut girişi yapılabilir.
166
Şekil 1.16 da blok üzerinde bulunan delik
X yönünde iki adet, Y yönünde üç adet olacak
şekilde verilen parametrelerle çoğaltılmıştır.
Şekil 1.16
PROJE 1.2 :
• Şekil 1.17 de görülen katıyı Block komutu ile
oluşturun.
(x:165mm, y:165mm, z:25mm girin )
Şekil 1.17
• Katının üst düzlemsel yüzeyi üzerine Rectangular Slot komutu ile kanal oluşturun.
(Uzunluk: 76mm, Genişlik:19mm, Derinlik:12mm girin )
• Kanalı pozisyonlandırma aşamasında Perpendicular tipini seçin ve katı kenarları ile kanalın tam
merkezi arasındaki dik uzaklığı 82.5mm olarak girin.
• Counterbore Hole komutu ile sağ köşede görülen havşa başlığı tipindeki deliği delin.
(Havşa çapı: 22mm, Havşa derinliği:12mm, Delik çapı:12mm girin.)
167
• Counterbore Hole için pozisyonlandırma
seçeneği olarak Perpendicular tipini seçin.
Şekil 1.18 de görüldüğü gibi pozisyon
ölçülerini girin.
Şekil 1.18
• Katının dört kenarına Edge Blend komutunu
kullanarak R 25mm olacak şekilde blend atın.
(Şekil 1.19)
Şekil 1.19
• Tekrar Edge Blend komutunu kullanarak dikdörtgensel kanalın en dış kenarına da blend atın.
(R 7mm olarak girin)
168
•
Delik çoğaltma işlemlerini yapabilmek için
Insert / Associative Copy / Instance
Features / Rectangular Array komutuna
girin. Komuta girildiği anda karşınıza
Şekil 1.20 de görüldğü gibi bir pencere
gelecektir.
Şekil 1.20
• Listeden çoğaltma yapılacak unsur olarak Counterbore Hole’ü seçin.
• Listeden seçim yapıldıktan sonra aktif hale gelen OK butonua basın.
• Çoğaltma işlemi için feature seçimi yapıldıktan sonra, Enter Parameters isimli pencereye
kullanılacak olan değerleri girin.
Number Along XC : X yönünde oluşacak feature
sayısı
XC Offset : X yönündeki mesafeleri
Number Along YC : Y yönünde oluşacak feature
sayısı
YC Offset : Y yönündeki mesafeleri
NOT: X ve Y oluşacak olan eleman sayısı hiçbir zaman 0 (sıfır) olamaz. Minimum
1 (bir) olarak kalabilir, çünkü elemanın orjinali zaten 1 adet olarak sayılmaktadır.
169
•
Çoğaltma işleminin parametreleri olarak Şekil 1.21 de görülen değerleri girin.
(X yönünde 2 adet, Y yönünde 3 adet
X yönündeki mesafe 88mm, Y yöündeki mesafe 55 mm olarak girin.)
Şekil 1.21
• Değerler verildikten sonra unsurların ön izlemesi katı üzerinde gösterilir. İşlem istenilen gibiyse
YES ile devam edin, istenilen gibi değilse NO ile parametre tanımlama penceresine geri dönün.
• YES ile işleme devam edildikten sonra çoğaltma
işlemi tamamlanacaktır. Şekil 1.22 de deliklerin katı
üzerinde çoğaltımış durumu görülmektedir.
Şekil 1.22
170
1.3.2 Circular Array
Katı unsurların bir eksen etrafında, girilen parametrelere uygun olarak çoğaltılması Circular Array ile
yapılır. Çoğaltma işlemi sırasında dikkat edilmesi gereken durumlardan biri seçilecek olan eksenin
konumudur. Bu eksen aynı zamanda çoğaltmanın merkezini de belirttiiği için dikkatli bir şekilde
tanımlanmalıdır.
Dairesel çoğaltma işlemi sırasında da, çoğaltılacak olan unsur mutlaka katı ile birleşik (ünite) olmak
durumundadır. Çoğaltma işlemi sonucunda oluşan elemanlar, orijinal eleman ile ilişkisel olarak
yaratılır.
Insert / Associative Copy / Instance Features / Circular Array ile komut girişi yapılabilir.
(Şekil 1.23)
Şekil 1.23
Şekil 1.24 de silindirik katı üzerinde bulunan delik,
yardımcı eksen etrafında beş adet olacak şekilde
çoğaltılmıştır.
Şekil 1.24
171
PROJE 1.3 :
• Şekil 1.25 de görülen katıyı Cylinder
komutu ile oluşturun.
(çap :100mm, yükseklik :10mm girin )
Şekil 1.25
• Simple Hole komutunu kullanarak silindir ile aynı merkezi olan bir delik delin.
(çap :46mm, derinlik :4mm girin )
• Boss komutunu kullanarak delik ile aynı merkezli olan silindirik bir geometri oluşturun.
• Boss komutu ile ikinci silindirik geometriyi oluşturun. Merkezleri çakıştırın.
(çap :25.5 mm, yükseklik :11mm girin )
• En son oluşturulan boss kenarına Chamfer komutu ile
pah kırın.(Şekil 1.26)
(offset : 2.5mm girin)
Şekil 1.26
172
• Simple Hole komutu ile silindirin üst yüzeyi üzerinde bulunan bir delik delin.
• Delik çoğaltma işlemlerini yapabilmek için Insert
/ Associative Copy / Instance Features / Circular
Array komutuna girin. Komuta girildiği anda
karşınıza
Şekil 1.27 de görüldğü gibi bir pencere gelecektir.
Şekil 1.27
• Listeden çoğaltma yapılacak unsur olarak Counterbore Hole (8) seçin.
• Listeden seçim yapıldıktan sonra aktif hale gelen OK butonua basın.
• Çoğaltma işlemi için feature seçimi yapıldıktan sonra, Enter Parameters isimli pencereye
kullanılacak olan değerleri girin.
Number : Oluşacak olan unsur sayısı
Angle : Çoğlatılan unsurlar arasındaki açı miktarı
NOT: Çoğaltma işlemi tam bir daire etrafında yapılacaksa; adet söylendikten sonra açı
aralığını belirtirken 360/ Adet verilmelidir.
173
• Çoğaltma işleminin parametreleri olarak
Şekil 1.28 de görülen değerleri girin.
(Adet : 5 , Açı : 360/5 olarak girin.)
Şekil 1.28
• Paremetreler verildikten sonra karşınıza
Şekil 1.29 da görüldüğü gibi bir pencere gelir.
Şekil 1.29
Point Direciton : Çoğaltmanın merkezi olarak bir nokta, ekseni olarakta yön tanımlanır.
Datum Axis : Çoğaltmanın merkez noktası ve yönü olarak mevcut bir datum eksen seçilir.
• Point Direction tipini seçin.
• Vector penceresinden +ZC yönünü seçin
• Nokta tanımlama seçeneklerinden Arc Center tipi ile silindirin merkezini seçin.
• Değerler verildikten sonra unsurların ön izlemesi katı üzerinde gösterilir. İşlem istenilen gibiyse
YES ile devam edin, istenilen gibi değilse NO ile parametre tanımlama penceresine geri dönün.
174
• YES ile işleme devam edildikten sonra çoğaltma
işlemi tamamlanacaktır. Şekil 1.30 da deliklerin
katı üzerinde çoğaltımış durumu görülmektedir.
Şekil 1.30
• Proje ismini vererek dosyayı kaydedin. (örnek: proje1.3.prt)
NOT: Çoğaltma ekseni olarak mevcut bir eksen seçilecekse, Datum Axis tipi kullanılmalıdır.
Şekil 1.31 de çoğaltma ekseni olarak, silinidirin tam merkez noktasından dik olarak geçen bir
eksen yaratılmış durumdadır. Datum Axis tipi ile sadece bu ekseni seçmek yeterli olacaktır.
Şekil 1.32 de datum eksen etrafında çoğaltılan delikler görülmektedir.
Şekil 1.31
Şekil 1.32
175
1.4 Mirror Body
Katıların mevcut bir düzleme (datum plane) göre simetriğinin oluşturulması Mirror Body komutu ile
yapılır. Özellikle simetrik modellerin oluşturulmasında oldukça pratik bir uygulamadır. İki boyutu
oluşturma aşamasında da modeli tamamen çizmek yerine yarısını oluşturup katıya dönüştürüp , sonra
da Mirror Body ile diğer yarısı oluşturmak çok daha kolaydır.Ayrıca Mirror Body işlemi sonrasında
oluşan katı ile orijinal katı ilişkisel olarak çalışacaktır.
Şekil 1.33 de görülen resimlerde simetrik bir katı oluşturulmuş. Ancak dikkat edilecek olursa iki
boyut tamamen çizilmiş. Aslında yarısının çizilip, diğer yarısının Mirror Body ile oluşturulması daha
kolay bir işlem olurdu.
Şekil 1.33
Mirror Body komutu katı operasyonları toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Associative Copy / Mirror Body altından erişilebilir.
176
PROJE 1.4 :
• Şekil 1.34 de görülen Sketch profilini verilen ölçülere göre çizin.
Şekil 1.34
• Extrude komutunu kullanarak süpürün.
(başlangıç mesafesi : 0mm, bitiş mesafesi : 10mm olarak girin.)
• Mirror işleminde kullanabilmek için katının yan yüzeyi üzerine Datum Plane
komutunu kullanarak düzlem yerleştirin. (Şekil 1.35)
Şekil 1.35
• Insert / Associative Copy / Mirror Body ile komuta girin.
• Şekil 1.36 da görülen komut penceresi karşınıza çıkacaktır.
177
Select Body adımında simetriği alıncanak
katının seçildiği adımıdır.
• Select Body adımında katıyı seçin.
Select Plane adımında ise aynalama
düzlemini seçmek gerekir.
• Select Plane adımında oluşturduğunuz
düzlemi seçin.
Şekil 1.36
• OK butonuna basarak işlemi tamamlayın.
• Unite komutunu kullanarak oluşan iki katıyı birleştirin.
• Katının son hali Şekil 1.37 de görüldüğü gibi olacaktır.
Şekil 1.37
178
1.5 Mirror Feature
Katı geometriler üzerinde yer alan ve tekrarlayan unsurların mevcut bir düzleme
ya da yüzeye göre simetriğini oluşturma işlemi Mirror Feature komutu ile yapılır. Oldukça pratik bir
uygulamadır. Feature’ları yeniden modellemeye gerek kalmaz.
Şekil 1.38 de blok üst yüzeyinin sağ tarafında bulunan delikler, sol tarafta da bulanacaktır. Bunun için
delikleri tekrar modellemek yerine Mirror Feature kullanılabilir. Ayrıca Mirror Featue işlemi
sonrasında oluşan feature ile orijinal feature ilişkisel olarak çalışakcaktır
Şekil 1.38
Mirror Feature komutu katı operasyonları toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Associative Copy / Mirror Feature altından erişilebilir.
Şekil 1.39 da deliklerin simetriğinin alınmış hali
görülmektedir.
Şekil 1.39
179
PROJE 1.5 :
• Şekil 1.40 da görülen katıyı Block komutu ile
oluşturun.
Şekil 1.40
• Katının üst yüzeyi üzerine Rectangular Pad komutu ile bir çıkıntı oluşturun.
(uzunuk:35mm, genişlik:25mm, yükseklik:30mm,köşe radyus:6mm, açı:3 girin )
• Şekil 1.41 de görüldüğü gibi Rectangular Pad
pozisyonlarını verin.
Şekil 1.41
• Counterbore Hole komutu ile bloğun üst yüzeyi üzerinde sağ alt köşede olacak şekilde delik
delin.
(Havşa çapı: 9mm, Havşa derinliği:3mm, Delik çapı:4mm girin.)
• Counterbore Hole komutu ile bloğun üst yüzeyi üzerinde sağ üst köşede olacak şekilde delik
delin.
180
(Havşa çapı: 9mm, Havşa derinliği:3mm, Delik çapı:4mm
girin.)
• Her iki delik için pozisyon olarak Şekil 1.42 de
görülen ölçüleri verin.
Şekil 1.42
• Datum Plane komutu ile katının karşılıklı yüzeylerini seçerek tam ortadan geçen bir düzlem yaratın.
(Şekil 1.43)
• Edge Blend komutu ile bloğun dört dik kenarına ve
dikdörtgensel çıkntının en üst kenarına R3mm olan
blend atın.
• Insert / Associative Copy / Mirror Feature ile
komuta girin.
Şekil 1.43
181
• Şekil 1.44 de görülen komut penceresi karşınıza çıkacaktır.
Mirror Feature penceresinde ilk olarak aktif halde
olan Select Feature seçeneği
ile simetriği
alınacak olan unsur seçimi yapılır.
Related Features kısmında tüm unsurların listesine
ulaşılabilir. Unsur seçimleri istenirse bu listeden
istenirse de direkt model üzerinden yapılabilir.
Select Plane adımında ise aynalama düzlemi
seçilir. Mirror Plane, ya sanal bir düzlem ya da
mevcut bir yüzey olabilir. Existing Plane ile var
olan yüzey ya da düzlem seçimi yapılır.
Eğer ortamda aynalama işlemi için uygun düzlem
veya yüzey yoksa New Plane adımına geçerek
yeni bir düzlem yaratılır.
Şekil 1.44
• Select Feature ile simetriği alınacak olan iki adet Counterbore Hole deliklerini seçin.
(NOT: Listeden birden fazla unsuru seçebilmek için SHIFT tuşu ile seçimler yapılır.)
• Select Plane adımına geçip daha önceden oluşturulan sanal düzlemi seçin.
• Katının son hali Şekil 1.45 de görüldüğü gibi olacaktır.
Şekil 1.45
182
1.6 Offset Face Features
Katıda seçilen tek bir ya da birden fazla yüzeyin verilen değerler kadar ofsetlenmesi işlemi Offset
Face Features komutu ile yapılır. Ofsetleme işlemi seçilen yüzeyin normali doğrultusunda
gerçekleşecektir. Ayrıca yüzey normali doğrultusu pozitif veya negatif yön olarak değiştirilebilir.
Offset Face komutu, modeller üzerinde küçük değişiklikler yaparken kullanılan basit bir komuttur.
Parametrik ya da parametrik olmayan modellerde kullanılabilir.
Offset Face Features komutu katı operasyonları toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Offset/Scale / Offset Face Feature altından erişilebilir.
PROJE 1.6 :
• Daha önceden kaydettiğiniz proje1.3.prt
isimli dosyayı açın. (Şekil 1.46)
Şekil 1.46
• Insert / Offset/Scale / Offset Face Feature ile komuta girin.
• Komut içinde yüzey seçimlerini yaparken
Selection Bar üzerinde Şekil 1.47 de görülen
seçenekler aktif hale gelir.
Şekil 1.47
183
• Offset Face komut penceresi Şekil 1.48 de görülmektedir.
Ofset komut penceresinde yer alan yüzey seçim
durumu Face to Offset olarak adlandırılmıştır.
Bu seçim altında yer alan Select Face ile ofsetleme
işlemi yapılacak katı yüzeyi seçilmelidir.
Offset hanesine yüzeyi ofsetleme değerini girmek
yeterlidir.
Preview kısmında ön izleme seçeneği açık olduğu
sürece ofset işleminin ön izlemesi grafik ekranda
görülebilir.
Şekil 1.48
• Select Face adımında iken Selection Bar üzerindeki yüzey seçim durumunu Single Face olarak
seçin.
NOT: Eğer ofsetlenecek olan katı yüzeyi birden fazlaysa ya da tanjant yüzeylerden
oluşuyorsa, Selection Bar’daki yüzey seçim durumlarını değiştirin.
• Şekil 1.49 da görülen katı yüzeyinin seçin.
Şekil 1.49
• Ofset yönünü Reverse Direction ile negatif doğrultuya çevirin.
184
(NOT : Ofset işlemi esnasında ekranda görülen yeşil ok üzerinde çift tıklama yaparakta yön
değiştirme işlemi yapılabilir.)
• Ofset değerini 5mm olarak girin.
Şekil 1.50
• Yüzeyin ofsetlenmiş durumu Şekil 1.50 de görülmektedir.
1.6.1
Offset Face Komutuna Girmenin Alternatif Yolu
Selection Bar / Face kısmına geçirildikten sonra ofsetlenecek olan yüzeyi seçip, üzerinde sağ tıklama
yaparak Şekil 1.51 de görülen listeye ulaşılır. Bu menüden Offset Face seçilerek komuta girilir.
Sadece ofset değerini girmek yeterli olacaktır.
Bu kullanım diğerine göre çok daha pratiktir.
Şekil 1.51
185
1.7
Trim Body
Katıları yardımcı sanal düzlemler ya da boydan boya kesen yüzeyler yardımıyla budama işlemleri
Trim Body komutu ile yapılır. Budama işlemi seçilen düzlemin
ya da yüzeyin normali doğrultusunda gerçekleşir. Ancak çıkan yönleri değiştirmekte mümkündür.
Komutu kullanım aşamasında katıyı kesecek bir düzlem elinizde yoksa; komut penceresinde yer alan
datum plane yaratma metotlarını kullanarak düzlemler yaratabilirsiniz.
Trim Body komutu katı operasyonları toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Trim / TrIm Body altından erişilebilir.
PROJE 1.7 :
• Şekil 1.52 de görülen katıyı Block komutu ile
oluşturun.
Şekil 1.52
• Simple Hole komutunu kullanarak katının üst yüzeyi üzerine, merkezi tam ortada olan bir
delik delin.
• Datum Plane komtunu ile, katının karşılıklı dik yüzeylerini seçerek tam ortadan geçen
sanal düzlem yaratın.
186
• Insert / Trim / TrIm Body ile komuta girin.
• Karşınıza Şekil 1.53 de görülen pencere çıkacaktır.
• Target / Select Body adımında trimlenecek olan
hedef geometrinin seçimi yapılır. Bu adımda hedef
geometri olarak katıyı seçin.
NOT : Hedef geometri seçimi yapılırken Selection
Bar üzerindeki obje seçim tiplerine bakılırsa;
sadece Solid Body ve Sheet Body tiplerinin aktif
olduğu görülecektir.
• Tool / Selecet Face or Plane adımında ise
katıyı kesecek olan düzlem ya da yüzey
seçilmelidir. Bu adımda daha önceden yarattığınız
düzlemi seçin.
Şekil 1.53
Yüzey ya da düzlem seçme adımına geçtiğiniz zaman elinizde katıyı kesen bu objeler yoksa;
New Plane ile düzlem yaratma seçeneklerini açarak kullanabilirsiniz.
Tool Option kısmında New Plane seçildiği anda düzlem
oluşturma seçenekleri aktif hale gelecektir.
Trim işleminde kullanılacak olan düzlem, buradaki tipler
yardımıyla oluşturulur.
187
• Düzlem seçildikten sonra, katıda gidecek olan taraf ekranda yeşil bir ok ile gösterilecektir.
Bu ok seçilen düzlemin normali doğrultusunu gösterir. (Şekil 1.54)
Reverse Direction butonuna basarak yönü çevirebilirsiniz.
Yeşil ok üzerinde çift tıklama yaparakta yön değiştirebilirsiniz. (Şekil 1.55)
Şekil 1.54
Şekil 1.55
• Şekil 1.54 de görülen durumu yaratıp, OK butonuna
basarak işlemi tamamlayın.
• Katının son hali Şekil 1.56 da görüldüğü gibi olacaktır.
Şekil 1.56
188
1.8 Split Body
Katıları yardımcı sanal düzlemler ya da boydan boya kesen yüzeyler yardımıyla parçalara ayırma
işlemleri Split Body komutu ile yapılır. Ancak parametrik katılarda yapılan bu işlem sonrasında
oluşan parçaların parametreleri silinecektir. Bu durum oldukça önemlidir. Parametreleri silinen katının
tekrar parametrik hale gelmesi söz konusu olmaz.
Komutu kullanım aşamasında katıyı par bir düzlem elinizde yoksa; komut penceresinde yer alan
datum plane yaratma metotlarını kullanarak düzlemler yaratabilirsiniz.
Split Body komutu katı operasyonları toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Trim / Split Body altından erişilebilir.
PROJE 1.8 :
• Şekil 1.57 de görülen katıyı Block komutu ile oluşturun.
Şekil 1.57
• Taper komutu ile katının dört dik yüzeyine
+ZC yönünde 10 derece açı verin.
• Katının herhangibir yüzeyi üzerine sketch açarak,
spline komutu ile eğri oluşturun. (Şekil 1.58)
Şekil 1.58
189
• Oluşturduğunuz eğriyi Extrude komutu ile katıyı
boydan boya kesecek şekilde değerler vererek süpürün.
(Şekil 1.59)
Şekil 1.59
• Insert / Trim / Split Body ile komuta girin.
• Komuta ilk girildiği anda işlem sonrasında oluşan katıların parametrelerinin silineceğibir uyarı
penceresi gelir. (Şekil 1.60)
Şekil 1.60
• OK butonuna basarak uyarıyı kabul edin.
• Select target bodies adımında parçalara ayırılacak olan
bloğu seçin.
• Select face or datum plane admında ise katıyı
kesen yüzeyi seçin.
• Seçim yapıldıktan sonra katının iki parçaya ayrılmış
durumu Şekil 1.61 de görülmektedir.
Şekil 1.61
190
Divide Face:
Insert > Trim > Divide Face
Divide Face komutu ile seçilen yüzey, yüzeyin kesiştiği eğri, kenar,yüzey ya da katı ile ikiye
bölünür.
1. Yüzey bölme işlemi için seçilen yüzey
2. Bölme işlemini yürütmesi için seçilen eğri
3. İşlem sonrası bölünmüş olarak kalan yüzeyler
İşlem Komutları
Select Face: Bölünecek yüzey seçilir.
Select Object: Bölme işlemini yapacak eğri, kenar, yüzey ya da katı seçilir
Projection Direction: İzdüşüm Yönü
• Normal to Face: Yüzey normallerine göre
Bölme işlemini yapan objeyi, seçilen yüzeyin normaline göre izdüşürür.
• Normal to Curve Plane: Eğri düzlemi normaline göre
Eğer birden fazla kenar ve yüzey seçilmiş ise, sistem eğrilerin ve kenarların aynı
düzelmde bulunup bulunmadıklarını kontrol eder ve izdüşüm yönü otomatik olarak
normal to curve plane olarak seçilir. Eğer aynı operasyon içerisinde, farklı düzlemde bir
eğri seçilirse, bir önceki vektör seçilimi korunur. Farklı bir yön seçmek için vector
constructor ile vektör oluşturulması gerekir.
Eğer seçilen eğriler aynı düzlem içinde bulunmuyorsa izdüşüm yönü otomatik olarak
normal to face olarak ayarlanır. Normal to curve plane seçeneği artık seçilemez.
•
Along Vector: Operasyon için gerekli izdüşüm yönünü vector ile belirtmeye yarar.
Settings (Ayarlar):
Hide Dividing Objects: Bölme işleminden sonra, bölme işleminde kullanılan aracı gizler.
191
Do Not Project Curves That Lie in Faces: Bölme işleminde kullanılacak yüzeylere ait
eğrilerin bölünecek parka üzerine izdüşürülüp düşürülmemesini kontrol eder.
Tolerance : unsurun oluşturulması sırasında uygulanacak toleransı belirler.
Join Faces
Insert > trim > join face
Join face komutu ile katı üzerinde bulunan yüzeyler birleştirilir. 2 yöntem vardır.
On Same Surface: Bu seçenek ile seçilen katının ya da yüzeyin gereksiz, kenarları temizlenir.
Convert to B-Surface: Birçok yüzeyi tek bir B-yüzey tipine çevirmeye yarar.
192
1.9 Thichen Sheet
Yüzeylerden katı oluşturma işlemi Thichen Sheet komutu ile yapılır. Yüzeyi ofsetleme
işlemi, yüzeyin normali doğrultusunda gerçekleşir. Doğrulutuyu pozitif ya da negatif yöne
değiştirmekte mümkündür.
Özellikle farklı yazılımlardan gelen yüzeyler üzerinde işlem yapabilmek içinde
kullanılabilinir.
Thichen Sheet komutu katı oluşturma toolbarında yer alır.
(Form Feature Toolbar)
Ayrıca menü olarakta Insert / Offset/Scale / Thicken Sheet altından erişilebilir.
PROJE 1.9 :
• Studio Spline komutu ile birbirine paralel ancak
farklı düzlemlerde bulunan iki adet eğri çizin.
(Şekil 1.62)
Şekil 1.62
• Ruled komutunu kullanarak bu eğrileri sırayla seçin (Şekil 1.63), OK butonuna basarak işlemi
tamamlayın (Şekil 1.64)
Şekil 1.63
Şekil 1.64
193
• Insert / Offset/Scale / Thicken Sheet ile komuta girin.(Şekil 1.65)
Select Face adımında ofsetlenerek katıya
geçirilecek olan yüzey seçilmelidir.
Oluşacak katı için başlangıç ve bitiş ofset değerleri
Offset1 ve Offset2 hanelerine girilir.
Yüzey normali doğrultusu;
Reverse Direction ile değiştirilir.
Oluşan yeni katının eğer varsa diğer katılar
ile ilişkisi
Boolean Option altından ayarlanır.
Şekil 1.64
• Select Face adımında katıya geçirilecek olan yüzeyi seçin.
• Thickness değerlerini girin (Şekil 1.66).
(Offset 1= 5mm , Offset 2= 0 mm olarak girin)
Şekil 1.66
194
• Boolean Option = None olarak ayarlayın.
• Yüzeyin katıya geçmiş hali Şekil 1.67
görülmektedir.
Şekil 1.67
NOT : Yine aynı yüzey üzerinde başlangıç ve bitiş ofset değerlerinin verilme durumu Şekil
1.68 de oluşa katıda görülmektedir.
Katıda kullanılan ofset değerleri Şekil 1.69 da görüldüğü gibidir.
Select Face
adımında
seçilen yüzey
Şekil 1.68
Şekil 1.69
Ü
195
1.10 Tube Features
Dairesel bir kesiti, isteğe bağlı bir yol boyunca süpürerek silindirik katılar oluşturma işlemi Tube
Features komutu ile yapılır. Tube Features komutu, Sweep Along Guide komutu ile yapılan işlemlerin
daha özel bir durumudur. Çünkü bu komut ile süpürme işlemi yaparken kesit herhangi bir formda
olamaz. Sistem verilen iç çap ve dış çap değerlerini kullanarak dairesel kesit oluşturma yoluna gider.
Ayrıca kesit çizmeye gerek kalmaz, sadece yolun (guide) olması yeterledir. Guide eğrileri curve ya da
geometri kenarları olabilir.
Tube komutu ile guide eğrilerinin seçimi yapalırken, Selection Bar üzerinde ilgili kutucuklar aktif
hale gelir (Şekil 1.71) Burada yer alan seçenekler ile tek bir curve (single curve) seçime ya da tanjant
curveleri (tangent curves) tek seferde yakalama gibi ayarlamalar yapılabilir.
Şekil 1.71
Tube Features komutu katı oluşturma toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Sweep / Tube altından erişilebilir.
Tube Feature komutunu kullanarak helisel bir yola sadece dış çap değeri verilerek oluşturulan katı
Şekil 1.70 de görüldüğü gibidir.
Şekil 1.70
196
PROJE 1.10 :
• Cylinder komutu ile Şekil 1.72 deki katıyı oluşturun.
Şekil 1.72
•
Insert / Sweep / Tube ile komuta girin. (Şekil 1.73)
Curve ya da kenarın seçildiği adımdır.
Dış çap değeri girilir.
İç çap değeri girilir.
Boolean seçenekleri ile katının ne
durumda oluşaçağı ayarı yapılır.
Katının birden fazla ya da tek parçadan
oluşması ayarlanır.
Katının ön izlemesi yapılır.
Şekil 1.73
197
• Select Curve adımında silinidirin üst kenarını seçin.
(Şekil 1.74)
• Outer Diameter = 25mm , Inner Diameter = 0 mm olarak girin.
• Boolean Option = Subtract olarak ayarlayın.
• Output = Multiple Segments olarak kalsın.
Şekil 1.74
• Katının son hali Şekil 1.75 te görülmektedir.
Şekil 1.75
Bu örnek uygulamada Tube komutu içinde guide eğrisi olarak mevcut katının bir kenarını
kullanabilme kabiliyeti vurgulanmıştır.
198
1.11 Extracted Features
Geometriler üzerinden başka işlemlerde kullanmak üzere yüzey, bölge ya da geometrinin aynısından
bir adet daha çıkartma gibi işlemler Extracted Features komutu ile yapılır.
Orijinal geometri ile çıkartılan geometri arasında otomatik olarak bağ (link) kurulacaktır. Yani orijinal
geometride yapılan değişklik, çıkarılan geometrinin de değişmesine neden olacaktır.
Extracted Features komutu katı oluşturma toolbarında yer alır.
Ayrıca menü olarakta Insert / Associative Copy / Extracted Features altından erişilebilir.
1.11.1 Extracted Features Komutu ile Yüzey Çıkartma İşlemleri
Katılar üzerinden yüzey çıkartma işlemlerini
yaparken Type altından Face seçilmelidir. Bu tip
seçili durumda iken komut penceresi
Şekil 1.76 da görüldüğü gibi olacaktır.
Çıkarılacak yüzeyin durumuna göre
Face Option (Şekil 1.76) altından
Single Face (tek bir yüzey), Adjancent Faces
(bitişik yüzeyler) ya da Body Faces
(modelin tüm yüzeyleri) seçeneklerinden biri
kullanılabilir.
Şekil 1.76
Şekil 1.77
Komut ilk açıldığı anda çıkan pencere Şekil 1.76 da görüldüğü gibidir. Ancak Type altındaki
opsiyonlar değiştirildiği takdirde, pencere üzerindeki girişler değişecektir.
199
1.11.2 Extracted Features Komutu ile Bölge Seçme İşlemleri
Katılar üzerinden bölge çıkartma işlemleri yapabilmek için
Type altından Region of Faces opsiyonu seçilmelidir.
Region of Faces tipi seçildiği anda, komut penceresi Şekil
1.78 görüldüğü gibi açılır. Bölge seçimlerini yaparken Seed
Face (çekirdek yüzey) ve Boundary Faces (sınır yüzeyler)
gibi adımları sırayla takip etmek gereklidir.
Region Options kısmında ise çıkarılacak olan yüzey grubu
için çeşitli sınırlamalar getirilebilir.
Şekil 1.78
Traverse Interior Edges özelliğinin uygulaması
Şekil 1.79 da görülmektedir.
Çekirdek yüzey seçimi
Sınır yüzeylerin seçimi
Traverse Interior Edges = KAPALI
Traverse Interior Edges = AÇIK
Şekil 1.79
200
1.11.3 Extracted Features Komutu ile Modelin Tamamını Seçme İşlemleri
Modelin tamamından bir adet daha çıkarabilmek için
Type altından Body seçilmelidir. Bu seçim sonrasında
komut penceresinin durumu
Şekil 1.80 de görülmektedir.
Body kısmında katı modelin seçilmesi yeterlidir.
Bu seçenek ile katılar seçilebildiği gibi yüzeylerde
seçilebilir.
Şekil 1.80
1.11.4 Extracted Features Komutu İçindeki Ayarlar
Komut içindeki genel ayarlar Settings kısmında yer
almaktadır. (Şekil 1.81)
Geometri çıkarma da kullanılan tiplere göre bu ayarlar
değişiklik gösterebilir.
Şekil 1.81
Fixed at Current Timestamp; seçeneği ile zamanı durdurma işlemleri yapılr. Eğer orijinal
geometri üzerine yapılan işlemlerin, çıkarılan geometriye yansımasını istemiyorsak, zamanı
durdur opsiyonunu açık hale getirmeniz gerekecek.
Hide Original; geometri çıkartma işlemi sonrasında orijinal modelin gizlenmesini kolay bir
şekilde yapabilmek için kullanılır.
Delete Holes; orijinal modellerde bulunan açıklıkları kapatarak geometri çıkarmayı sağlar.
Örneğin orijinal yüzey üzerinde açık olan bir alan varsa, çıkartılan yüzeyde bu açıklık
kapatılacaktır.
201
PROJE 1.11 :
•
Şekil 1.82 de görülen katıya benzer bir model oluşturun.
• Insert / Associative Copy / Extracted Features ile
komuta girin.
Şekil 1.82
•
Type / Face olarak seçin.
•
Face Option / Single Face olarak ayarlayın.
•
Settings kısmında yer alan Hide Original ve
Delete Holes opsiyonlarını açık hale getirin.
•
Select Face adımında Şekil 1.84 de pembe
renkle gösterilen yüzeyi seçin.
Şekil 1.83
Şekil 1.84
202
• Delete Holes opsiyonunun açık olmasından dolayı
çıkarılan yüzeyde bu açıklık görülmeyecektir.
• Yüzeyin açıklık olmadan çıkarılmış hali Şekil 1.85 de
görülmektedir.
Şekil 1.85
Hide Original seçeneğini açık halde iken işlem yapıldığı İçin katının orijinali
saklanmıştır.Tekrar görüntülemek için Edit menüsü altında yer alan Show seçenekleri kullanılabilir.
• Edit / Show / Show Selected ile gizlenen katıyı seçerek, görünür hale getirin.
• Extracted Face geometrisi üzerinde sağ tıklama
ile çıkan listeden Edit Parameters’ı seçin.
(Şekil 1.86)
Extracted uygulaması sırasında kullanılan ayarlar
istenirse sonradan değiştirilebilir.
Örneğin; yüzeyi çıkartırken Delete Holes gibi bir
özelliği açık hale getirmiştik. Sonradan bu ayarı
kapatarak yüzeyin değişimini gözlemleyebiliriz.
Şekil 1.86
203
• Extracted komutunun edit pencersinde yer alan
Settings kısmındaki Delete Holes seçeneğini
kapalı hale getirin. (Şekil 1.87)
• OK butonuna basarak işlemi onaylayın.
Şekil 1.87
Delete Holes opsiyonunun kapatılmasından dolayı
çıkarılan yüzeyde de bu açıklık görülecektir.
Yüzeyin açıklık kabul edilerek çıkarılmış hali
Şekil 1.88 de görülmektedir.
Şekil 1.88
Orijinal katı ile çıkarılan yüzey arasında ilişkisellik (associative ) söz konusu olduğu için,
katıda yapılan herhangi bir değişiklik yüzeye de mutlaka yansır.
• Katı üzerinde bulunan deliğin çap değerini değiştirin.
Delik çapının değişmesi, Extracted komutu ile çıkarılan
yüzeye de yansıyacaktır. (Şekil 1.89)
Bu bağı koparmadığınız sürece katı ile yüzey ilişkisel
çalışmaya devam edecektir.
Şekil 1.89
204
PARAMETRE İFADELERİ (EXPRESSIONS)
NX5 içinde, parametrik modellerin tüm parametre ifadelerinin yer aldığı kısım Expressions olarak
ifade edilir. Herhangi bir modele ait parametre değerlerinin görüntülenmesi, değiştirilmesi ve
program dışına veri olarak aktarılması gibi işlemler Expressions penceresinden yapılabilir. Ayrıca
parametreler arası kombinasyon oluşturma ya da parametreyi bir formüle bağlama gibi işlemleri
gerçekleştirmek te mümkündür.
Parametre ifadeleri; tek bir nümerik değerle (p17=100mm), matematiksel operasyonlarla
(p4= sin(30)) ya da diğer parametrelerin kombinasyonlarıyla (p1=p23+3*P8) gösterilebilir.
Katı ya da sketch modellemeye başlarken parametrik ifadeler sistem tarafından “p0” ile başlar ve
sırayla “p1”, “p2”, “p3” olarak devam eder. Ayrıca kullanıcı modelleme esnasında kullanacağı bir
değeri kendi de tanımlayabilir (A= 48mm). Expressions penceresinden değiştirilen herhangi bir
parametre değeri, modelde de otomatik olarak değişir.
Modele ait parametre ifadelerinin yer aldığı pencereye ulaşmak için,
Tools / Expressions seçilmelidir.
Şekil 2.1 de Expressions penceresinin parametre değerleriyle dolu olan hali görülmektedir.
Şekil 2.1
205
Expressions Penceresinde Yer Alan Özellikler
1. Parametre ifadelerini filtreleme metotları
2. Parametre ifadelerini transfer etme metotları
3. Parametrelere ifadelerinin İsim, Formül, Değer, Birim ve Açıklamalarının yazıldığı tablo
4. Kullanıcı tanımlı parametre ifadelerinde esas alınan birim
5. Parametre ifadelerinin isimleri
6. Parametre ifadelerinin birimleri
7. Parametre ifadelerinin formülleri
8. Onaylamak / Reddetmek
9. Parametre ifadelerini fonksiyonlara bağlamak, ölçüm yaparak parametre ifadeleri oluşturmak,
parametre ifadelerini dosyalar arası birbirlerine bağlamak için kullanılan yöntemler , parametre
ifadelerini silmek gibi işlemler bu alanda yer alır.
206
Parametre İfadelerinin Gösterim Şekilleri
Expressions penceresinde yer alan değerler arasında aritmetik fonksiyonlar kullanarak tanımlamalar
yapmak mümkündür. Toplama, Çıkartma. Bölme ve Çarpma gibi aritmetik hesaplamalar tabloda yer
aldığı gibi yapılabilir.
Aritmetik Operasyonlar
Formüllerin Gösterim Şekilleri
+
Toplama
p5 + p3
-
Çıkartma ve Negatif Simge
p5 - p3
*
Çarpma
/
Bölme
p5 / p3
%
Katsayı
p5 % p3
^
Üssel
p5^2
=
Değer Atama
p5 = 3.5
p5 * p3
2*pi()*r
Parametre ifadelerini çeşitli koşullara bağlamakta mümkündür. Alt kısımda yer alan tabloda basit bir
IF() ELSE () döngüsünün kurulmuş hali yer almaktadır.
Formüllerin Gösterim Şekilleri
if ( width < = 2 ) ( 0.5 * width ) else ( 2 )
if ( rad < + 1.5 ) ( 2 * length ) else ( B )
if ( rad < + 3 ) ( 3 * length ) else ( C )
Parametre değerleri arasında Daha Büyük, Daha Küçük, Daha Büyük veya Eşit, Daha Küçük veya Eşit
ve ya buna benzer diğer ilişki tiplerini verebilmek te mümkündür. Eğer parametre ifadelerinde bu tür
bağlantı kurmak istiyorsak, alt tabloda yer alan sembolik ifadeleri kullanmak gereklidir.
207
Karşılıklı İlişki Çeşitleri
>
Daha Büyük
<
Daha Küçük
>=
Daha Büyük veya Eşit
<=
Daha Küçük veya Eşit
==
Eşit
!=
Eşit Değil
!
İptal Etmek
& or &&
| or ||
Mantıksal VE
Mantıksal VEYA
ÖRNEK
İsim
Formül
Uzunluk
12.5
Genislik
if ( Uzunluk > 0 && Uzunluk < 10 ) ( 3 ) else ( 5 )
208
2.1.1 Parametre İfadelerini Listeleme
Expressions penceresinde modele ait parametre değerlerini listelerken kullanılan seçenekler
Listed Expressions altında yer alır. (Şekil 2.2)
Özellikle çok sayıda parametre ifadelerinin yer alması durumunda, aranılan parametreyi daha rahat
bulmak için kullanılan önemli bir yapıdır. Listede yer alan başlıklara göre görüntüleme işlemleri pratik
bir şekilde yapılabilir.
Şekil 2.2
User Defined, sadece kullanıcı tarafından yaratılan parametre ifadelerini gösterir.
Named, isimleri kullanıcı tarafından değiştirilen parametrelerin listelenemesini sağlar.
Filter by Name, parametre isimlerine göre filtreleme yapılarak listeleme gerçekleştirilir.
Filter by Value, parametrenin değerine göre filtreleme yapılarak listeleme işlemi yapılır.
Filter by Formula, kurulan formalizasyona göre filtreleme yapılarak listeleme yapılır.
Unused Expressions, oluşturulan fakat model içinde kullanılmayan parametre
ifadelerini gösterir.
Object Parameters, grafik ekrandan ya da part navigator paletinden seçilen geometrinin parametre
ifadalerini gösterir.
Measurements, ölçüm işlemi sonrasında çıkan parametre ifadelerini listeler.
All, çalışılan dosya içinde yer alan tüm parametre ifadeleri listelenmiş olarak görüntülenir.
209
2.1.2
Kullanıcı Tanımlı Parametre İfadeleri
Parametrik modelleme esnasında, sıklıkla kullanılan parametre değeleri kullanıcı tarafından
Expressions penceresine girilebilir. Bu ifadeler model üzerinde istenilen yerlerde kullanılabilir.
Böyle bir yapı kurulduğu anda Expressions penceresinden bir değerin değiştirilmesi, parça üzerinde
kullanılan tüm değerlerin aynı anda değişmesine neden olur. Bu sayede parametrik modelleme
işlemleri daha pratik bir şekilde yapılabilir.
Model işlemlerine başlarken yeni açılan part dosyası içinde Expressions penceresi Şekil 2.3 de
görüldüğü gibi ekrana gelir.
Şekil 2.3
Bu pencerede default olarak User Defined değerler olarak oluşturulan, p0 ile başlayıp p5 ile biten altı
adet değer ifadesi olacaktır. Bu değerlerin bir kısmı Uzunluk iken, bir kısmı da Açı değeri olarak
tanımlanmıştır.
Kullanıcı tanmlı parametre olarak bu ifadeler uygunsa, isim ve değerler değiştirilerek kullanıma hazır
hale getirilebilir. Herhangibir boş değer listeden seçilerek isim ve değerler Name ve Formula
hanelerine yazılabilir. Bu durumda kullanıcı tanımlı ifadeler pencerede Şekil 2.4 te yer aldığı gibi
görüntülenir.
Şekil 2.4
210
Expressions penceresine girilen kullanıcı tanımlı parametre ifadeleri Part Navigotar paletinde
User Expressions klasörü altında listelenir. (Şekil 2.5)
Default olarak gelen altı değerden bir kaçı üzerinde
isim ve değer ataması yapılmıştır.
İstenirse bundan sonra kullanıcı kendi istediği farklı
değerleri tanımlamaya devam edebilir.
Tanımlanan değerlerin tamamı User Expressions
klasörü altında listelenmeye devam edecektir.
Şekil 2.5
Kullanıcı tanımlı değerler, model
üzerinde kullanılırken parametre yazılan
hanelerine girilebilir.
Var olan tüm değerler, parametre
hanelerinde listelenir ve seçim işlemleri
daha pratik bir şekilde yaıplabilir.
211
2.1.3 Parametre İfadelerinin Transfer Edilmesi
Expressions penceresinde yer alan tüm parametre ifadeleri gerekirse Excel ortamına
ya da farklı parçalarda kullanmak üzere “.exp “ (Expressions Data Files) data olarak aktarılabilir.
Transfer işlemleri esnasında kullanılan yöntemler Expressions pencersinde yer almaktadır.
(Şekil 2.6 )
Şekil 2.6
Spreadsheet Edit , parçaya ait tüm parametre ifadelerinin Excel içine aktarılmasını
sağlayan bir özelliktir. Parametreler Excel ortamında iken daha pratik şekilde
değiştirilebilir. Ayrıca Excel tablosu Farklı Kaydet yöntemi ile NX dışına kaydedilebilir.
Import Expressions from File, çalışılan dosya içerisine “.exp “
(Expressions Data Files) datalarının alınması için kullanılır. Bu sayede daha öceden dışarı
transfer edilen parametre değerleri başka bir parçada kullanılabilir.
Export Expressions to File, çalışılan parça içinde yer alan tüm parametreleri “.exp “
(Expressions Data Files) datası olarak dışarı transfer etmek için kullanılır. Bir isim vererek
sistem altına kaydetmek yeterlidir.
Import Expressions from File ile yeni dosya içerisine
expressions aktarımı yapıldıktan sonra, bu alınan parametreleri
silmek için Delete Imported gibi bir opsiyon kullanılabilir.
Şekil 2.7
Dosya içine expressions transfer işlemi tamamlandıktan sonra
Import Expressions from File komutuna tekrar basılınca açılan
pencereden Import Options seçenekleri ayarlanabilir.
212
2.1.4
Parametre İfadelerinin Birimleri
Expressions penceresinde bulunan tüm parametre değerleri mutlaka birimleriyle
birlikte gösterilirler. Pencerede yer alan Units (Birim) kolonunda parametre
değerlerinin birimlerini görmek mümkündür. (Şekil 2.8)
Şekil 2.8
Parametrelerin model üzerinde kullanıldığı yerlere göre birimleri mm, mm^2, mm^3, kg, N, degrees vb.
olarak gösterilir. Örneğin uzunluğa (Length) karşılık gelen birim mm ile ifade edilirken,
alan (Area) ölçümü sonrasında çıkan değerin birimi ise mm^2 olarak ifade edilmektedir. Uzunluk,
alan, hacim, ağırlık, açı gibi ölçülere karşılık gelen ifadeler Şekil 2.9 da yer alan ölçü tipleri listesinden
okunmaktadır.
Şekil 2.9
213
2.1.5
Parametre İfadelerinde Fonksiyon Tanımlama
Expressions penceresinde yer alan parametre değerlerini çeşitli fonksiyonlara bağlamak gerekirse,
Functions (Fonksiyonlar) opsiyonunu kullanmak gerekir.
Functions butonuna basıldığı zaman Insert Function (Fonksiyon Tanımlama) isimli bir
pencere açılacaktır. (Şekil 2.10)
Şekil 2.10
Tanımlanacak olan fonksiyon tipi Find kısmından aratılabilir ya da All Functions
(Tüm Fonksiyonlar) denilerek tüm listeye ulaşılabilir. Listede yer alan tüm fonksiyonların tanımları,
Information (Bilgi) kısmında birkaç cümleyle ifade edilmektedir. Fonksiyon tipi seçildikten sonra
matematiksel değerler açılan hanelere girilmelidir.
214
2.1.6
Ölçüm Yaparak Parametre İfadeleri Oluşturmak
Expressions penceresinde yer alan ölçüm yöntemleri ile model üzerinden ölçüler alarak, yeni
parametre ifadeleri oluşturulabilir. Mesafe, uzunluk, açı, alan, hacim, ağırlık gibi ölçme işlemleri
grafik ekrandan geometri seçerek yapılabilir. (Şekil 2.11)
Şekil 2.11
Measure Distance ile iki NX objesi arasındaki (noktalar, curveler, yüzeyler, düzlemler,
kenarlar ya da katılar) minimum mesafe ölçülebilir. Analiz menüsünde yer alan mesafe
ölçme tipi ile aynı şekilde çalışır. (Analysis / Distance )
Measure Length ile NX ortamında yer alan curve tiplerinden herhangi birinin ya da
çizgilerin toplam boylarının ölçümü yapılabilir. Analiz menüsünde yer alan uzunluk ölçme
tipi ile aynı şekilde çalışır. (Analysis / Arc Length )
Measure Angle ile iki curve , iki düzlemsel obje (düzlemler ya da yüzeyler gibi) ve ya bir
çizgi ile düzlemsel bir obje arasındaki açıyı ölçme işlemleri yapılabilir. Analiz menüsünde
yer alan açı ölçme tipi ile aynı şekilde çalışır. (Analysis / Angle)
Measure Bodies ile katıların hacim, yüzeylerin alanları, ağırlık ve kütle hesaplamaları
yapılabilir. Analiz menüsünde yer alan kütle hesaplayıcı tip ile aynı şekilde çalışır.
(Analysis / Mass Properties)
Measure Area ile katıların yada yüzeylerin alan ve çevre ölçüm işlemleri yapılabilir. Analiz
menüsünde yer alan yüzey hesaplayıcı tip ile aynı şekilde çalışır.
(Analysis / Face Properties)
215
Şekil 2.12 da ölçüm işlemleri sonrasında Expressions penceresine giren parametre ifadelerinin durumu
görülmektedir.Listed Expressions kısmında Measurements (Ölçümler) tipi seçilirse, listede sadece
ölçümler sonucu çıkan parametre ifadeleri görülecektir.
Şekil 2.12
Expressions penceresinden yapılan ölçüm işlemleri
sonrasında oluşan parametre değerleri, Part Navigator
paletinde yer alan Measures klasöründe de listelenir.
(Şekil 2.13)
Part Navigator yer alan ölçü isimleri üzerinde çift
tıklama yaparak, ölçümlerin modelde nerede yapıldığı
görülebilir ve gerekli değişiklikler yapılabilir.
Şekil 2.13
216
2.1.7
Parametre İfadelerinin Parçalararası Bağlanması
Parçalar arası parametre değerlerini bağlama işlemi Expressions penceresinden yapılabilir. Parametre
değerlerinin dosyalar arası bağlanması işlemi Interpart Modeling olarak adlnadırılır. Bu teknik ile
işlem yaparken Create Interpart Reference, Edit Interpart References ve Open Referenced Parts isimli
komutlar kullanılır. (Şekil 2.14)
Şekil 2.14
Interpart Modeling işlemlerini yapabilmek için Customer Defaults altında Allow Interpart Modeling
özelliğinin açık halde olması gereklidir. (Şekil 2.15)
Şekil 2.15
217
Create Interpart Reference, modellenen parçanın parametrelerinden herhangibirini, başka
bir parçanın parametrelerinden biri ile eşleştirmek için kullanılan seçenektir.
Bu özellik seçildikten sonra, parametre değeri alınacak olan parça seçili yapılmalıdır. Referans parça
seçimi yapılırken Select Part penceresi kullanılır. (Şekil 2.16)
Bu pencereden parça seçimi yapılırken Choose
Part File ile parça kayıtlı olduğu yerden gösterilir.
NX’in o anki oturumunda açık olan tüm dosyalar
Choose loaded part listesinde görüntülenir. Parça
seçimleri bu listeden de yapılabilir.
Şekil 2.16
Parça seçimi yapıldıktan sonra Expression List penceresi ekrana
gelecektir. (Şekil 2.17)
Bu pencerede, seçilen parçanın tüm parametre değerleri
listelenir. Eşleştirme yapılacak olan değer bu listeden
seçilmelidir.
Şekil 2.17
218
Parametre değerlerinin birbirleri ile eşleşmesi durumu, Expressions penceresinde Şekil 2.18’te olduğu
gibi görüntülenir.
Formula kısmında, referans alınan dosyanın adı ve hangi parametresinin kullanıldığı yazılır. Burada
görülen duruma göre p6 isimli parametre değeri, bu işlem sonrasında m_plate_1.prt isimli dosyadaki
p0 değerine bağlanmaştır. Yani p0 değiştiği anda p6 değeri de değişecektir.
Şekil 2.18
Edit Interpart References, interpart modelleme işlemleri üzerinde değişiklik yapmaya
yarayan bir özelliktir. Referans alınan parçanın değiştirilmesi ya da alınan referansların
silinmesi gibi işlemler bu pencerden yapılabilir. (Şekil 2.19)
Referans olarak kullanılan parçalar,
Edit Interpart References penceresinde listelenir.
İşlem yapılacak parça bu listeden seçilir. Sadece
seçilen parçada yer alan referansları silmek için
Delete Reference, birden fazla parçada yer alan
referansları tek seferde silmek için ise
Delete All References seçeneği kullanılır.
Change Referenced Part ile referans alınan
parçayı değiştirme işlemleri yapılabilir.
Şekil 2.19
219
PROJE 2.1 :
•
•
Şekil 2.20 de görülen iki boyut modeli sketch içinde oluşturun.
Ölçülendirme işlemi sonucu oluşan parametre ifadelerine isimler verin.
(uzunluk1, yükseklik1 gibi )
Şekil 2.20
•
Tools / Expressions penceresini açın.
•
Verilen tüm ifadeler burada listelenecektir. (Şekil 2.21)
Şekil 2.21
220
•
uzunluk2 = 40mm değerini listeden seçin.
•
uzunluk2 = uzunluk1 / 2 gibi bir formülü Şekil 2.22 de görüldüğü gibi oluşturun.
•
Şekil 2.22
•
Accept butonuna basarak işlemi onaylayın.
• OK ile Expressions penceresini kapatın.
•
Edit / Sketch ile iki boyut modeli tekrar aktif hale getirin.
•
uzunluk2 = uzunluk1 / 2 olarak tanımlanan ölçünün üzerinde çift tıklama yapın.
• Çıkan parametre penceresinde, bu ölçünün artık bir formüle bağlandığı f(x) sembolü
ile ifade edilmiştir. (Şekil 2.23)
Şekil 2.23
NOT: Bu formüle bağlı olarak uzunluk2 değeri, uzunluk1 değiştiği anda değişecektir.
221
•
yükseklik2 = 15mm değerini listeden seçin.
•
yükseklik2 = yükseklik1 / 2 gibi bir formülü Şekil 2.24 de görüldüğü gibi oluşturun.
Şekil 2.24
• Accept butonuna basarak işlemi onaylayın.
• OK ile Expressions penceresini kapatın.
•
Edit / Sketch ile iki boyut modeli tekrar aktif hale getirin.
•
yukseklik1 = 40mm olan değeri yukseklik1= 55mm olarak değiştirin.
•
Formüle bağlı olarak yukseklik2 değeri de otomatik olarak değişecektir. (Şekil 2.25)
Şekil 2.25
222
PROJE 2.2 :
•
NEW Part File ile yeni bir sayfa açın.
•
Tools / Expressions penceresini açın.
•
Şekil 2.26 da yer alan değerleri teker teker oluşturun.
Şekil 2.26
User Defined olarak tanımlanan tüm parametreler
Part Navigator paletinde de
görülmektedir. (Şekil 2.27)
User Expressions listesi altında yer alan parametre
değerleri üzerinde çift tıklama yaparak değiştirmek
mümkündür.
Bu metotla Expressions penceresini açmaya gerek
kalmadan değerler değiştirilebilir. Değerler
değiştikçe modelleme ortamında bu değerleri
kullanan parça da ototmatik olarak değişecektir.
Şekil 2.27
223
• Insert / Design Feature altından Block komutuna girin.
• Tools / Expressions penceresine girdiğiniz uzunluk, genislik ve yukseklik2 isimli
parametreleri Length, Width ve Height kutularına girin. (Şekil 2.28)
Parametre değerlerinin girildiği
kutucuklarda, verilecek olan değerin
başharfi yazıldığı anda tanımlamalar
otomatik olarak yapılabilir.
Expressions penceresine girilen manuel
ifadeler, modelleme işlemleri yapılırken
kolaylıkla seçilebilmektedir.
Şekil 2.28
• Verilen değerlere göre oluşan katı Şekil 2.29 da görülmektedir.
Katıyı oluşturan tüm değerler, Expressions penceresine
girilen değerlerdir. Expressions penceresinde parametre
ifadelerinin değerleri değiştiği zaman, katı da otomatik
olarak değişecektir.
Şekil 2.29
224
• Insert / Design Feature altından Boss komutuna girin.
• Tools / Expressions penceresine girdiğiniz cap
ve yukseklik1 isimli parametre değerlerini
Diameter ve Height hanelerine giriniz. (Şekil 2.30)
Şekil 2.30
• Boss’un yerleşeceği yüzey olarak, katının en üst yüzeyini seçin.
•
Boss’un pozisyonlandırırken, yatay
ve dikey
kenarlar ile aradaki dik uzaklık değerleri
olarak boy1 ve boy2 değerlerini girin. (Şekil
2.31) Bu değerler ile boss katı yüzeyinin tam
ortasında konumlanacaktır.
boy1 ve boy2 değerleri, katının genislik ve
uzunluk değerlerine bağlı olarak yaratıldığı
için, katının genişliği ya da uzunluğu değiştiği
anda boss hala katının üst yüzeyinin tam
ortasında kalmaya devam edecektir.
Şekil 2.31
225
KATMAN (LAYERS)
14.1 NX5 Katman (Layer) Özelliklerine Giriş
NX5 , geometrileri düzenlemek için kullandığımız toplam 256 katmandan oluşmaktadır. Geometrileri
kendiniz katmanlara taşıyabilir ve geometrilerin ekranda görünüm özelliklerini ‘Visible’ ve ‘Invisible’
özelliklerini kullanarak farklı geometrileri tek parça içerisinde kullanabilirsiniz. Aynı etkiyi veren
diğer bir özellik de ‘Blanking’ olarak adlandırdığımız ekranda bulunan geometrileri hızlı bir şekilde
ekrandan kaldırma ve daha sonra tekrar ekrana yansıtma özelliklerini kullanabiliriz.
14.2 Katman (Layer) Kullanımı
Toplam 256 katmanınla beraber bu katmanlardan bir tanesi kullanıcı tarafından ‘Work Layer’ olarak
tanımlanır. Tüm yeni yaratılan geometriler otomatik olarak ‘Work Layer’ dır. Kullanıcı tüm geri kalan
255 katmanı kendi atayabilir, adlandırabilir, herbir seçilen katmanın durumunu kontrol edebiliriz. Tüm
katmanları
‘Selectable’,’Visible Only’ ya da ‘Invisible’ şeklinde kullanabiliriz. Eğer geometri ‘Selectable’
seçilebilir durumdaysa, geometri ekranda ve modelleme özellikleri için seçilebilir durumdadır. Eğer
geometri ‘Visible Only’ yani sadece ekranda görme opsiyonu seçili ise ekranda geometriyi görebilir
fakat geometriyi seçemezsiniz. Eğer ‘Invisible Layer’ yani Görünmez Katman seçili durumdaysa
katmanlarda bulunan geometriler ekranda görünmez. ‘Work Layer’ yani çalışmak için aktif olan
katman mutlaka seçili durumdadır.
Detay: Katmanların Gelişimi
Katmanların gelişimi NX5 versiyonundan da önce vardı. Gelişimi de diğer yazılımlarda da yaygın
olarak kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Tasarımcı aynı model içerisinde birden fazla geometri
yarattığında, teknik resmini almak istediğinde katmanlar olmasaydı tüm geometrileri aynı görüntü
içinde görürdük. Fakat katmanları kullanarak görüntü oluştururken aynı teknik resim sayfasında aynı
parça içerisindeki farklı geometrilerin görüntülerini ekleyebiliriz.
‘Work Layer’ daima en üst katmandır. Yeni yarattığınız objeler aktif olan bu katmanda bulunmaktadır.
Work Layer’ı Çalışma katmanı şeklinde de düşünebilirsiniz.
226
Detay: Katman (Layer) Ekranı
Format\Layer Settings ya da Ctrl+L ye basarak Katman ekranına ulaşabilirsiniz.
Aktif olarak hangi katmanda çalışıyorsanız bunu ekranda
Filter kısmında belirli kategorilere ayırarak, belirli katmanları
guruplandırabilirsiniz. Bu kategorileri Edit Category seçeneği ile
kendinize göre düzenleyebilirsiniz. Information penceresinden ise
oluşturduğunuz kategoriler ile ilgili bilgi alabilirsiniz
Layer\Status penceresinde kullanmış olduğunuz katmaları
görebilirsiniz. Work olarak seçili olan aktif katmandır.
Selectable konumunda olanlarda şu anda model içerisinde
seçili olan çalışabilir konumda olduğunuzu gösterir
Selectable: Katmanın şu anda kullanılabilir\seçilebilir durumdadır.
Make Work: Aktif çalışma katmanını gösterir.
Invisible: Ekranda geometrileri görmeyiz. Parça içinde bulunur
fakat seçim yapılamaz ve geometri kullanılamaz.
Visible Only: Ekranda görebilirsiniz fakat uygulamalarda
kullanamazsınız.
Move to Layer: Parçaları farklı katmanlara taşımak için kullanılmaktadır. Datum özelliklerini farklı
katmanlara taşıyabilirsiniz.
14.2 Copy to Layer: Daha once yarattığımız katmanları kopyalamak için kullandığımız komuttur.
Kopyaladığınız geometri parametrik değildir. Kopyaladığımız parçaya bağlı değildir. Ayrıca Datum
özellikleri kopyalanamaz.
Proje 14.2.1
Blok, silindir ve küre yaratın. Layer Settings özelliklerini kullanın.
14.3 Test
1. Objeler birden fazla katmanda bulunur mu?
2. Bir katman mutlaka ‘work’ konumunda mı olmalıdır?
3. Bir objeyi farklı bir katmana kopyaladığımızda, kopyaladığımız obje parametrik midir?
14.3 Test Cevapları
1.Yanlış\Objeler sadece bir katmanda bulunur.
2.Doğru
3.Yanlış\Kopyalanan objeler parametrik değildir.
227
DOĞRUDAN MODELLEME
Bu bölümde Direct Modeling toolbarının fonksiyonları ve kullanımları açıklanacaktır.
¾ Constrain Face
¾ Resize Face
¾ Offset Region
¾ Replace Face
¾ Local Scale
¾ Move Region
¾ Pattern Face
¾ Reblend Face
Direct Modeling
Unparametric parçaları konumlandırma, boyutlarını değiştirme gibi işlemler yapmamıza olanak
tanıyan uygulamalardır.
Direct Modeling kendi toolbarına sahiptir. Seçenekler bu toolbarın altında yer almaktadır.
Resize Face
Replace Face
Move Region
Constrain Face
Reblend Face
Offset Region
Local Scale
Pattern Face
Şekil.1.Direct Modeling toolbarı
228
Direct Modeling toolbarına farklı şekillerde ulaşmak mümkündür;
¾ İnsert → Direct Modeling
¾ Tools → Customize → Direct Modeling
Direct Modeling toolbarı ve altında yer alan komutların genel olarak fonksiyonları şu şekildedir:
Constrain Face; seçilen parçayı diğer kenarlarla sınırlandırır ya da ilişkilendirir.
Resize Face; silindirik, küresel ve konik formdaki parçaların boyutlarını değiştirir.
Offset Region; bir modelin seçilen yüzeylerine offset verir.
Replace Face; parça uzunluğunu seçilen başka bir parçanın uzunluğuna getirir.
Local Scale; bir parçanın boyutlarını verilen ölçüde değiştirir.
Move Region; seçilen yüzeyi bir noktadan bir noktaya öteler veya döndürür.
Pattern Face; seçilen yüzeyi doğrusal ya da dairesel olarak çoğaltır.
Reblend Face; varolan blend’in yarıçapını değiştirir.
Direct Modeling’de kısıtlamaların (constrainlerin) var olan uzaklık ve açı değerleri değiştirilebilir.
Ayrıca daha sonra üzerlerinde edit işlemi yapılabilir. Dolayısıyla unparametric parçalara rahatlıkla
constrain verilebilinir ve bu parçalar Edit Feature Parameters komutuyla edit edilebilir hale gelir.
229
Direct Modeling - Selection Steps (Seçim Basamakları)
Direct Modeling komutları kullanılırken kullanıcı adım adım yönlendiren basamaklardır. Bu
basamaklar ve fonksiyonları aşağıdaki gibidir:
Seed; Bir ya da daha fazla ana yüzeyin seçildiği basamaktır. Featurdaki diğer tüm yüzeyler bu
yüzeyle ilişkilendirilir.
Boundary; Seçilen bölgenin sınır yüzeylerinin seçildiği basamaktır.
Non-Blend; Boundary basamağında bir sınır tanımlandığında yumuşak geçişli bitişik
yüzeylerin blend olarak tanımlandığı veya tanımlanmadığı basamaktır. Sistem tanjant geçişli
bölgeleri blend olarak algılar.Ardından kullanıcı bu durumu kendi isteğine göre değiştirebilir.
Target Face; Sınırlama ya da ilişkilendirme yapılacak hedef yüzeyin seçildiği basamaktır.
Hedef yüzey birden fazla hareket ettirilecek yüzey seçildiğinde tanımlanır. Seed basamağında
yalnız bir yüzey seçilmişse bu basamak aktif hale gelmez. Seçilen seed yüzeyi aynı zamanda hede
yüzey olarak da kabul edilir. Hedef yüzey mutlaka düzlemsel ya da silindirik olmalıdır.
Constraint Reference; Sabit bir objenin constrain referansı olarak tanımlandığı basamaktır.
Doğrusal ve silindirik yüzeyler, datum yüzeyler, kenarlar, curve’ler ve line’lar bu basamakta
referans olarak tanımlanabilir.
Assistant Point; Hedef yüzeyin üzerinde bulunan bir referans noktasının tanımlandığı
basamaktır. Referans noktası seçilirken snap pointlerden faydalanılabilir.
Constrain Face—Constraint Type
Distance; Seçilen yüzeyle referans objesi arasında mesafe kısıtlaması oluşturur. Bu
komutun kulanılırken; hedef yüzey, referans obje ve mesafe tanımlanır.
Angle; Seçilen yüzeyle referans objenin arasında istenilen açıyı oluşturur. Bu komut
kullanılırken; düzlemsel ya da silindirik hedef yüzey, referans obje, bir nokta ve oluşturulmak
istenen açı tanımlanır.
230
Align; Seçilen iki yüzeyi çakışık hale getirerek tek bir yüzey olmalarını sağlar. Bu komut
kullanılırken; düzlemsel ya da silindirik hedef yüzey ve referans obje tanımlanır.
Parallel; Seçilen yüzeyi referans objeyle paralel hale getirir. Bu komut kullanılırken;
düzlemsel ya da silindirik hedef yüzey, referans obje ve hedef yüzeyin üzerinde herhangi bir
nokta tanımlanır.
Perpendicular; Seçilen yüzeyle referans objenin birbirlerine dik olmalarını sağlar. Bu komut
kullanılırken; düzlemsel ya da silindirik hedef yüzey, referans obje ve hedef yüzeyin üzerinde
herhangi bir nokta tanımlanır.
Tangent; Düzlemsel ya da konik bir yüzeyin, başka bir yüzeye tanjant olmasını sağlar. Bu
komut kullanılırken; düzlemsel ya da silindirik hedef yüzey, referans obje ve hedef yüzeyin
üzerinde herhangi bir nokta tanımlanır.
Constrain Face
Direct
Modeling
toolbarında
constrain
face
komutuna
basıldığında ekrana yandaki constrain face penceresi gelir.
Pencerenin üst sırasında; distance, angle, align, parallel,
perpendicular ve tangent olmak üzere toplam 6 farklı kısıtlama
(constrain) çeşidi mevcuttur. Kısıtlama çeşitlerinin bir alt
sırasında ise seçim basamakları (selection steps) bulunmaktadır.
231
Uygulama: Align
Constrain Face toolbarında align komutuna tıklanır. Bu noktadan sonra
selection steps basamakları takip edilecektir.
Seed face basamağında pad’in üst yüzeyi
seçilir. Orta tuşla işlem onaylanır.
Boundary basamağında bloğun üst
yüzeyi seçilir. Orta tuşla işlem onaylanır.
Katıda blend olmadığı için
Non-Blend basamağı orta tuşa basarak boş geçilir.
Target face basamağında pad’in bloğun
yan yüzüyle allign olacak yüzü seçilir.
Orta tuşla işlem onaylanır.
232
Constraint
referance
basamağında
bloğun yan yüzü seçilir. Orta tuşla işlem
onaylanır.
Son adımda apply tuşu aktifleşmiş
durumdadır. Apply’a basarak align
işlemi tamamlanır.
Uygulama: Tangent
Seed face adımında şekilde görüldüğü
gibi parçanın tanjant yapılacak yüzeyi
Boundary adımında parçanın 4 yüzeyi
Katıda blend olmadığı için
Non-Blend basamağı orta tuşa basarak boş geçilir.
233
Target face basamağında tanjant
yapılacak yüzey tekrar seçilir. Orta
tuşla işlem onaylanır.
Constraint referance basamağında
seçtiğimiz yüzeye tanjant olacak
referans yüzey seçilir. Orta tuşla
işlem onaylanır.
Assistant point basamağında hedef
yüzeyin üzerinde bulunan bir nokta
tanımlanır. Orta tuşla işlem onaylanır.
Son adımda apply tuşu aktifleşmiş
haldedir. Apply tuşuna basılarak
işlem
sonlandırılır.
Aynı
operasyonlar diğer kenarlara da
uygulanarak
diğer
kenarlar
birbirlerine tanjant hale getirilebilir.
234
Uygulama: Angle
Pad’in üst yüzeyi seçilir.
Orta tuşa basarak işlem
onaylanır.
Bloğun üst yüzeyi seçilir.
Orta tuşa basılarak işlem
onaylanır.
Pad’in açı verilecek yüzeyi
seçilir. Orta tuşla işlem
onaylanır.
.
Bloğun yan yüzeyi seçilir.
Orta tuşla işlem onaylanır.
235
Hedef
yüzeyin
üzerinde
bulunan bir nokta tanımlanır.
Orta
tuşa
basarak
işlem
apply
tuşu
onaylanır.
Son
adımda
aktifleşmiş durumdadır. Apply
tuşuna
basılarak
işlem
tamamlanmış olur.
Resize Face
Direct Modeling toolbarında resize face komutuna basıldığında yandaki
pencere açılır. Bu pencerenin üst kısmında seçim basamakları alt
kısmında ise uygulanacak yüzey tipi ve ölçü hanesi bulunmaktadır.
Uygulama
Silindirik
yüzey
seçilir.
Diameter kısmında seçilen
silindirin
o
anki
çapı
görülmektedir.
236
Çap değeri 10 mm olarak
girilir
ve
apply
tuşuna
basılarak silindir çapının 20
mm’den
10
mm’ye
getirilmesi sağlanmış olur.
Offset Region
Direct Modeling toolbarında offset region komutuna basıldığında yandaki
pencere açılır. Bu pencerede yukarda aşşağıya seçim basamakları, offset
değeri ve offset seçenekleri bulunmaktadır.
Uygulama
Offsetlenmek
istenilen
silindirik yüzey seçilir.
2 mm offset değeri girilir.
Apply butonuna basıldığında
silindirik
yüzey
2
mm
offsetlenmiş olur.
237
Replace Face
Direct Modeling toolbarında replace face komutuna basıldığında
yandaki pencere açılır. Bu pencerede yukardan aşağı doğru; seçim
basamakları, doğrultu değiştirme (reverse direction) ve replace face
seçenekleri yer almaktadır.
Uygulama
Boyu
değişecek
parçanın
yüzeyi seçilir.
İstenilen
boydaki
yüzey
seçilir.
Apply
tuşu
aktifleşmiş
durumdadır. Apply tuşuna
basarak hedef parça referans
parçasının boyuna getirilmiş
olur.
238
Reblend Face
Direct Modeling toolbarında reblend face komutuna basıldığında
ekrana yandaki pencere gelir. Bu pencerenin reblend radius kısmında
değiştirilecek radus değeri girilir.
Uygulama
Reblend face ikonuna tıklanır.
Ardından
radüs
değiştirilecek
seçilir.
kısmında
olan
miktarı
blend
Reblend
radius
seçilen
radüsün
ölçüsü görülür.
Reblend radius hanesine yeni
radüs değeri girilir. Orta tuşa
basarak ya da apply tuşuna
basarak işlem onaylanır.
Pattern Face
Direct Modeling toolbarında pattern face komutuna basıldığında
ekranda yandaki pencere açılır. Bu pencerede yukardan aşşağıya
doğru pattern seçenekleri, seçim basamakları ve uygulanacak
pattern’in sayısal verileri bulunur.
Pattern face komutu bir katının istenilen doğrultuda ve istenilen
sayıda çoğaltılmasına olanak sağlar.
Bu komut kullanılırken; pattern face tipi (dikdörtgensel, dairesel veya
yansıma) seçilir. Ardından seçim basamaklarında çoğaltılacak katının
gerekli bölümleri seçilir. Son olarakda çoğaltma işlemiyle ilgili
sayısal veriler girilerek apply tuşuyla işlem onaylanır.
239
Uygulama: Rectengular
X=150, Y=100 ve Z=30 mm olan bir block yaratılır. Bu bloğun üst yüzeyine kenalardan 20x20 mm
mesafede 20x20x20 mm’lik bir pad oluşturulur. Dikdörtgensel çoğaltma işlemleri bu katılar üzerinde
gerçekleştirilecektir.
İlk olarak açılan pattern face penceresinde
pattern tipi olarak dikdötgen (rectengular) seçeneği
aktifleştirilir. Ardından çoğaltılacak katının üst yüzeyi
Target face basamağında pattern oluşturulacak yüzey
Katının yayılacağı XC doğrultusu için bloğun bir kenarı
240
Katının yayılacağı YC doğrultusunu tanımlamak için
bloğun bir önceki basamakta seçilen kenarına dik başka
bir kenarı seçilir. Orta tuşla işlem onaylanır.
Son olarak katının hangi doğrultuda kaç adet
çoğaltılacağı ve iki katı arasındaki XC ve YC
doğrultusundaki
butonuna
mesafeleri
basılarak
girilir.
çoğaltma
Apply
işlemi
tamamamlanır.
Uygulama: Circular
X=150, Y=100 ve Z=30 mm olan bir block oluşturulur. Bu bloğun üzerine çap ve yükseklik değeri
önemli olmayan bir boss yaratılır.
İlk olarak açılan pattern face penceresinde pattern tipi
olarak
dairesel
(circular)
seçeneği
aktifleştirilir.
Ardından çoğaltılacak katının üst yüzeyi seçilir. Orta
tuşla işlem onaylanır.
241
Patternin oluşturulacağı yüzey olan bloğun üst
Bu aşamada dairesel patternin merkez
ekseni tanımlanır. Bunun için katının
ayrıtları kullanılabileceği gibi inferred
vektor butonundan da faydalanabilinir.
Eğer WCS pattern oluşturulacak yüzey
üzerinde ise inferred vektor butonuna
basılır ve merkez olması istenilen eksen
(XC,
YC
vb.)
seçilir.
Ardından
oluşturulacak pattern sayısı ve patternler
arasındaki açı değeri girilir. Burada
dikkat edilmesi gereken nokta pattern
sayısıyla pattern açısının çarpımının 360
olması gerekdiğidir.
Son
olarak
aktifleşen
apply
butonuna
basılırak işlem tamamlanmış olur.
242
Uygulama: Reflection
Bu işlem blok üstündeki katıynın belirlenen bir referans eksene göre simetriğini oluşturmayı sağlar.
İlk olarak açılan pattern face penceresinde pattern
tipi
olarak
reflection
(yansıma)
seçeneği
aktifleştirilir. Ardından çoğaltılacak katının üst
Yansımanın oluşturulacağı yüzey seçilir. Orta tuşa
basılarak işlem onaylanır.
Yansımanın yapılacağı referans ekseni (datum
plane) seçilir. Orta tuşa basılarak işlem onaylanır.
243
Son
aşamada
apply
ikonu
aktifleşmiş
durumdadır. Apply tuşuna basılarak pattern
işlemi tamamlanmış olur.
Move Region
Noktadan noktaya öteleme işlemidir.
Bir yön doğrultusunda mesafe girerek öteleme işlemidir.
Bir eksen etrafında döndürme işlemidir.
Bir eksenden diğer eksene döndürme işlemidir.
244
Local Scale
Uniform
Axisymmetric
General
Unifrom: Bütün parçayı verilen değerde büyültür ya da küçültür.
Axisymmetric: Silindirik parçalarda belirtilen eksen boyunca farklı, diğer yönlerde farklı
büyültme/küçültme işlemidir.
General: WCS eksinin bulunduğu konuma göre X, Y, Z yönlerinde ölçeklendirme işlemidir.
Simplify
Insert > direct modelling > simplify
Simplify komutu ile katı gövde üzerinde bulunan yüzey setleri silinebilir. Bu komut, özellikle
karmaşık yapıdaki modellerin üzerindeki detayların tekrar geri dönüşümü mümkün bir şekilde
temizlenmesi için kullanılır.
Komutun kullanılması:
Retain Faces: işlem sonrasında sadeleştirilmiş model üzerinde kalmasını istediğimiz
yüzeylerden biri seçilir.
245
Boundary Faces: Sadeleştirme işlemini sınırlandıracak yüzeyler seçilir. Retain faces
(geriye kalacak yüzeyler) seçili olduğu için, sistem, boundary faces(sınır yüzeyler) in hangi
tarafında sadeleştirme işlemini yapacağını bilir.
Boundary Edges (opsiyonel): Sınır kenarlar seçeneği ile, geriye kalacak ( retained faces)
yüzeylerin bir kısmı elenebilir.
Automatic Hole Removal Option : (otomatik delik silme opsiyonu) Bu seçenek ile belirtilen
çaptan küçük bütün delikler parça üzerinden silinir.
Preview: (önizleme) önizleme yaparak, oluşacak katı modelin görüntüsü izlenir,
değiştirilecek, düzeltilecek kısımlar, parça oluşturulmadan evvel görülür.
NOT: Bu komut NX 5.0.2 ‘den itibaren “delete face” olarak geçmektedir. Komutun kullanımı
aynıdır.
Boolean Operations
Boolean operayonları ile mevcut katı ya da sheet ler üzerinde birleştirme, çıkartma ya da
kesişim işlemleri yapılır.
Unite (birleştirme):
İnsert > combine bodies > unite
Birbirlerinden farklı olarak oluşturulmuş katıları tek bir katı haline getirmeye yarar.
Şekilde 1 numaralı katı target (hedef) 2 numaralı katılar ise tool (araç) katıları olarak
birleştirilmiştir. 3 numaralı parka artık tek bir katıdır.
Örnekten de anlaşılacağı gibi tek bir target seçebilmemize rağmen birden fazla tool
seçebildiğimiz bir komuttur.
NOT: Boolean işlemlerinin yapılabilmesi için kesişen hacimler ya da kesişen yüzeylerin
olması şarttır. Eğer bir küp üzerine tanjant değen bir silindir var ise bu iki parça
birleştirilemez. Fakat bir küp üzerindeki silindir, taban alanı değiyor ise birleştirilebilir.
246
Settings (ayarlar):
Keep Target: hedef katıyı üzerinde modifikasyon yapmadan tutar
Keep Tool: araç olan katıyı üzerinde modifikasyon yapmadan tutar.
Subtract:
Insert > Combine Bodies > Subtract
Kesişen 2 katıdan , tool (araç) olarak seçilenin, target (hedef) olarak seçilenden çıkartılması
işlemidir. Birden fazla tool seçilebilir.
Özel Durumlar:
• Eğer tool (araç) olarak sheet body seçilmiş ise, araç seçilen hedef katısının
tamamen içinde kalmalıdır. Bu durumda sheet parça, hedef olarak kullanılan
katıyı 2 unparametrik kısıma ayırır. Eğer işlem sonrasında elde edilen katının
parça geçmişinin kalması isteniyorsa, çıkartma işlemi yerine trim body
seçeneği kullanılmalıdır.
247
1.Target (hedef) katı
2. Tool (araç) katı
3. Çıkartma işlemi sonucunda elde edilen katı
248
1. Target (hedef) katı
2. Sheet metal tool (araç)
3. Çıkartma işlemi sonunda elde edilen 2 adet birbirinden ayrık ve
unparametrik katı.
Intersect
Insert > Combine Bodies > Intersect
Intersect komutu ile katıları katılarla, sheet’leri sheet’lerle ve sheet’leri katılarla
kesiştirebiliriz. Bir katıları sheet’lere kesiştiremeyiz. (katı-sheet kesişiminde, katılar her
zaman tool –araç-, sheet her zaman target –hedef- olmak zorundadır).
Özel Durumlar:
• Kesişimleri sonucu birbirlerine değmeyen katıların oluştuğu kesişimlerden
kaçınmak gerekir. Bu şekilde oluşan katılar unparametriktir ve üzerlerinde
düzeltme işlemi yapılamaz.
249
1 ve 2 numaralı katıların kesişiminden oluşan 3 numaralı katı parça.
Hedef katı (1) , araç katı (2) ve kesişimin sonucunda oluşan 2 tane ayrık
unparametrik katı(3).
• Eğer aşağıdaki gibi kesiştirilen 2 sheet gövenin sonucunda, birbirlerinden ayrık
2 adet sheet gövde çıkarsa, system hata verir ve işlem yürütülmez.
Hedef sheet (1), araç sheet (2), kesişim sonucu ortaya çıkan ayrık sheet parçalar
(3).
250
Patch
insert > combine bodies >patch
Patch komutu ile bir katıya ya da yüzeye, başka bir yüzey yapıştırılır.
Aşağıdaki şekilde bir silindire bir sheet body nin yapıştırılması (patch) gösterilmektedir.
1. Sheet body (sarı parça)
2. Silindir gövde
3. Silindir parça ,patch komut penceresinden hedef (target) olarak ve 1 numaralı sheet
body ise araç (tool) olarak seçilir. Şekilde yeşil olarak oluşan vektör, işlem sonrasında,
hedef parçanın (silindirin) hangi tarafındaki yüzeylerin atılacağını göstermektedir.
4. Sonuçta elde edilen parçada, tool olarak seçilen yüzey silindire tamamen
yapıştırılmıştır.
Eğer hedef bölgeyi gösteren vektörün yönü değiştirilirse, yukarıdaki resimde gözüken
geometri elde edilir.
Komut menüsündeki ayarlar (settings) kısmında “make hole in solid target” komutu ile,
kapalı bir sheet’in hedef gövde üzerinde yapıştırılması ( patch) ile delik eldilir. Kapalı
sheet’in birleşme toleransları, kullanılan modelleme toleransından yüksek ise hata
oluşabilir.
251
YÜZEY MODELLEME
BOUNDED PLANE
“Bounded plane”, birbirleriyle bağlı kapalı kesit oluşturan eğrileler kullanarak düzlemsel
yüzeyler yaratmamızı sağlayan komuttur. Bu kesit eğrileri, yüzey sınırlarını oluşturabilmeleri
için eşdüzlemsel, kapalı ve birbirleri ile bağlı olmaları gereklidir. Ayrıca bu sınır elemanları,
tekil ya da çoğul eğriler, katıların kenarları ya da katların yüzeyleri olabilir.
Şekil 1.1
Bounded plane sınırlarını tanımlamak için, kapalı kesit oluşturacak şekilde eğriler ya da katı
yüzeyleri seçilir. Bu eğriler/düzlemler gelişigüzel bir sıra ile seçilebilirler. Sistem daha sonra
otomatik olarak sıralamayı kendisi yapar. Dıştaki sınır elemanları ve eğer varsa düzlemin
içindeki kapalı eğrileri tanımlayan iç sınır elemanları aynı anda seçilebilir.
252
Bounded plane komutuna;
Insert→Surface →Bounded Plane
ile
ya da
Surface araç çubuğundan
Bounded Plane
basarak girilebilir.
ikonuna
Uygulama:
•
İlk adımda dış taraftaki
kapalı eğri grubu seçilir (dış
sınır). Seçilen kısımlar
sistem tarafından turuncu
renk ile gösterilir.
•
İkinci adımda iç kısımdaki
kapalı eğriler (iç sınır)
seçilerek farenin orta tuşu
ile ya da Bounded plane
menüsündeki OK tuşu ile
onaylanır.
253
•
İşlem sonucunda elde edilen
yüzey.
Ruled
Ruled komutu, eğrilerden yüzey örme komutlarının temelidir.
Genel olarak, iki eğri arasında belirtilen özellikler doğrultusunda birinci dereceden çizilen çizgilerin
birbirine bağlanmasıyla yüzey elde etmeye yarayan bu komuta, “Surface” toolbar’ından
ulaşılabilineceği gibi, “Insert – Mesh Surface – Ruled” komutları takip edilerek de ulaşılabilir.
254
“Preferences – Modeling” komutları takip edilerek açılacak model ortamı ayarlarının yapıldığı ekranda
“General” sekmesi altında “Grid Lines” seçenekleri mevcuttur. Grid lines, sadece görsel amaçlı tarama
çizgileridir.
Kullanıcı tarafından bir değişiklik yapılmadığı müddetçe kendiliğinden gelen ayar olarak “U Count”
ve “V Count” değerleri sırasıyla “0” ve “0” dır.
“U Count” değeri ile eğri boyunca yerleştirilecek çizgi sayısı, “V Count” değeri ile eğrilere paralel
yerleştirilecek çizgi sayısı belirlenir. İki değer de sıfır olduğunda görüntüde sadece eğriler ve
birleştirilen uçları temsil eden çizgiler kalır. Tekrar belirtmek gerekir ki, bu çizgiler sadece görsel
amaçlı çizgilerdir.
“U Count” değeri 10, “V Count” değeri 0
iken, program “u” yönü boyunca eşit
aralıklara eğrileri kesen 10 adet çizgi
atayacak, ancak “v” yönü boyunca, yani iki
eğri arasında paralel hizada hiçbir çizgi
yerleştirmeyecektir. Şekilde 12 adet çizgi
görünmesinin sebebi, yüzey sınırını belirten
ve eğrilerin uçlarını birbirine bağlayan
başlangıç ve bitiş çizgileridir.
“V Count” değeri 10, “U Count” değeri 0
iken, program “u” yönü boyunca eğrileri
kesecek çizgiler atmazken, “v” yönü boyunca
eğrilere paralel 10 adet çizgi yerleştirecektir.
Şekilde 10 adet çizgi sayılmasının sebebi,
yüzeyin sınırnı belirtmek için orijinal eğrilerin
kullanılmış olmasıdır.
“U Count” ve “V Count” değerlerinin ikisi de
10 iken, program ördüğünüz yüzeyi, sınır
çizgileri haricinde 10x10’luk bir ağ atayarak
gösterecektir. Örülen yüzeyleri ağ yapıda
görebilmek için, “Rendering Style” olarak
“Face Analysis” seçilmelidir.
255
Şekilde dikkat edilmedi gereken nokta, “v” yönü boyunca atanan çizgiler, eğrilerin formunu takip
ederken, “u” yönü boyunca atanan çizgiler, yani bir eğriden diğerine giden çizgiler dik birer çizgi
halindedir. Bu, “Ruled Surface” komutunun temel özelliğidir.
Ruled Surface komutu, iki kesit alanında belirtilen eğrilerin arasına birinci dereceden, yani lineer
çizgiler yerleştirerek yüzey örmeye yarar. Bu sebeple, seçim adımlarında ilk olarak belirtilmesi
gerekenler iki adet eğridir. Bu eğriler serbest veya sketch ortamında yaratılmış eğriler olabileceği gibi,
bir katının veya yüzeyin kenarını teşkil eden eğriler de olabilir.
Select String 1: İlk eğrinin seçilmesi
Select String 2: İkinci eğrinin seçilmesi
Select Spine String: Omurga eğrisinin
seçilmesi (tercihli)
Eğriler seçildiklerinde, üzerlerinde birer ok ve kesit numaralarını gösteren “Section #x” yazıları belirir.
Section #1 ve Section #2 yazıları sırasıyla birinci ve ikinci kesiti temsil eden eğrileri gösterir.
Oklar, kesit eğrileri arası çizilecek çizgilerin başlangıç noktalarını ve bu noktadan sonra izleyecekleri
yönü gösterirler.
256
Bu okların yeri ve yönü çok önemlidir. Kesitler üzerindeki oklar yaklaşık olarak aynı hizadan
başlamalı ve yaklaşık olarak aynı yöne bakmalıdır. Oklar iki farklı uçta veya iki farklı yönü gösteriyor
ise, burulmuş bir yüzey elde edilir.
Î
Î
Birinci ve ikinci eğriler seçildikten sonra “ok” veya “apply” tuşları ile birlikte “alignment” seçenekleri
aktif hale gelir. Alignment seçenekleri, iki eğri arasında çizilen birinci dereceden çizgilerin
hizalanmalarını belirler. Bu hizalama seçenekleri oluşturulacak yüzeyin kalitesini doğrudan etkiler.
Alignment menüsünde sırasıyla Parameter, Arc Length, By Points, Distance, Angles ve Spine Curve
seçenekleri mevcuttur.
257
Parameter : Çizgiler hizalanırken eğrilerin geometrilerini dikkate alır. Eğrilerin dar yaylar
çizdikleri yerlerden daha sık çizgi geçerken, geniş yaylar çizilen yerlerde daha
seyrek çizgiler geçer.
“Preserve Shape” seçeneği sadece
“Parameter”
ve
“By
Points”
seçeneklerinde
kullanılabilir.
“Preserve Shape” kelime anlamı
olarak “Şekli Koru” manasına
gelmektedir. Eğer eğriler birden çok
parçadan oluşuyorlarsa, NX bunları
bir parça gibi algılar ve eğrilerin
parçalarını değil, bütünü önemseyerek
yüzey örer. “Preserve Shape” seçeneği
işaretli olduğu takdirde NX, her bir
eğri parçasının şeklini muhafaza
edecek şekilde yüzey örer.
Arc Length : Çizgiler, eğriler üzerinde eşit aralıklarla dağılan noktalar arasında yer alırlar.
Eğrileri kesen her iki çizginin arasındaki mesafe aynıdır. Geometri dikkate alınmaz.
258
By Points : “Specify Alignment Points” seçili olduğu takdirde, eğrilerin üzerinde çizgilerin
kesmesi istenen noktalar kullanıcı tarafından belirtilir. NX, birkaç adet çizgiyi
kendiliğinden yerleştirir. Bunların haricindeki noktalar belirtilmezse yüzey “Arc Length”
metoduyla örülmüş gibi olur. Noktalar istenilen eğri üzerinde belirtildiğinde, karşı
eğrideki eşleniği de yaratılır. Yeşil noktalardan tutup sürüklenerek, çizgilerin eğri
üzerindeki pozisyonları değiştirilebilir. Noktaların yerleri beğenilmediği takdirde, “reset”
tuşuyla ilk haline dönülebilir.
259
Distance : Çizgiler, eğriler üzerinde eşit mesafelerde, belirtilecek yönü dik kesecek biçimde
dizilirler. Belirtilen vektörü dik kesen mesafelerde bir eğri bitiyor diğeri devam ediyorsa,
yüzey için biten eğrinin hizası esas alınır.
Bu örnekte “x” yönü
vektör
olarak
belirtilmiştir. İki eğri
arası giden çizgilerin
hepsi “x” eksenine
diktir.
Angles : Çizgiler, belirtilecek bir eksen etrafında eşit açılarla dizilecek biçimde eğriler
boyunca oluşturulur.
Spine Curve : Çizgiler, belirtilen omurga çizgisini dik kesecek biçimde oluşturulur. Eğriler
üzerinde eşit mesafede dağılırlar ve yüzeyin nihai sınırını, omurga çizgisinin
uzunluğu ve eğrilerin uzunluğu belirler. Omurga çizgisi eğrilere dik gelecek biçimde
oluşturulamaz, yoksa yüzey tanımsız olur.
“Ruled Surface” komutundaki son seçenek olan “Tolerance” seçeneği, belirtilen girdiler ile oluşacak
yüzey arasındaki en fazla mesafeyi belirler. Yüksek tolerans ile programa oluşacak hata payını artırma
imkanı verirken, düşük tolerans ile daha düzgün yüzeyler elde edilebilir. Ancak düşük tolerans,
yüzeydeki karmaşıklığı ve dolayısıyla yüzeyi taşıyan dosyasının datasını artıracaktır.
260
THROUGH CURVES
Through Curves kesit eğrileri seçilerek bu kesit eğrilerinin üzerinden geçen yüzeyler ya da
katılar oluşturmamıza olanak verir. Kesit eğrileri tekil veya çoğul eğriler, bir katının kenar
çizgileri ya da bir katının yüzeyi olabilir. Through Curve seçeneği ile iki veya daha fazla
kesit eğrisi seçilerek yüzeyler ya da katılar oluşturulabilir.
Oluşturduğumuz yüzeylerin burulmuş bir şekilde oluşmasını engellemek için çizgilerin belirli
bir sıra ile ve aynı yönde seçilmesine dikkat edilmesi gereklidir. Eğer yüzeyin parametrik
olmasını istiyorsak kesit eğrilerini parametrik olarak tanımlamamız gereklidir. Örneğin kesit
eğrileri datum plane (yardımcı yüzey) üzerine açılan sketch ortamında yaratılmış olsun. Bu
eğrileri kullanarak Through curves komutu ile oluşturulan yüzey, eğrilerin ya da datum
plane’in parametreleri değiştirildiği zaman oluşturulan yüzey de bu parametrelere bağlı olarak
değişecektir.
Through Curves komutuna;
Insert→Mesh Surface →Through
Curves ile ya da
Surface araç çubuğundan Through
Curves
ikonuna basarak
girilebilir.
261
Kesit eğrilerinin seçildiği basamak
Oluşacak yüzeyin sürekliliği ile
ilgili basamak
Hiza işlemleri ile ilgili basamak
Oluşacak yüzeyin özellikleri ile
ilgili işlemlerin yapıldığı basamak
Sadece parameter ve by points
alignment seçeneklerinde aktiftir.
Keskin köşelerin 0.0 tolerans değeri
ile korunmasını sağlayan
seçenektir.
Through curves metodu için
sistemin otomatik olarak atadığı
default tolerans değerleri
Önizleme basamağı
262
Sections
Select Curve or Point: Kesit çizgilerinin veya noktaların seçildiği basamaktır. Bu
basamakta;
•
Maximum 150 eğriye kadar seçim yapılabilir.
•
Kesitlerin başlangıç ve bitiş yerlerini belirtmek için noktalar kullanılabilir
Bir kesit tekil ya da çoğul objelerden oluşabilir. Bu objeler bir eğri, bir katının
kenarı ya da bir katının yüzeyi olabilir.
Reverse Direction: Seçilen kısmın seçim doğrultusunun değiştirilebilmesini
sağlayan basamaktır. Düzgün yüzeyler elde etmek için tüm kesit çizgilerinin aynı
doğrultuda seçilmeleri gereklidir.
Specify Origin Curve: Kapalı bir profil oluşturacak şekilde eğri seçimi
yapıldığı zaman başlangıç eğrisinin değiştirilebilmesini sağlayan basamaktır.
Add New Set: Seçilen kesiti modele ekler ve yeni, boş bir kesit yaratır.
Bu işlem, kesitleri seçerken farenin orta tuşuna basarak da yapılabilir.
List
: Seçilen eğrilerin listelendiği basamaktır. Bu basamaktan seçilen eğrileri
silebilir ya da düzenlemeler yapabiliriz.
Continuity (Süreklilik) :
Yüzeyin başlangıç ve bitiş noktalarındaki sınır koşullarını ve süreklilik şartlarını
belirlememizi sağlayan basamaktır.
Apply to All : Aynı süreklilik şartlarını ilk ve son kesit eğrilerinin her ikisi için de uygular.
First Section and End Section : İlk ve son kesitler için uygun olan G0, G1, G2 süreklilik
şartlarını belirleyebilmemizi sağlayan basamaktır.
Select Face : İlk ve son kesitler için uygun olan bir veya birden fazla yüzeyleri
seçmemizi sağlayan basamaktır.
263
Flow Direction :
basamaktır.
Sınır elemanları için yüzeylerin kullanıldığı işlemlerde aktif olan
Akış yönünü belirler. Tüm süreklilik koşulları G0 da ise bu ikon aktif
olmayacaktır.
Not Specified – Akış yönü diğer kenarda düz bir şekilde ilerler.
Isoparametric – Akış yönü sınır yüzeyinin izoparametrik (U veya V) yönünü izler.
Normal – Akış yönü sınır yüzeyinin ana kenarının normali doğrultusunda ilerler.
Alignment – Hizalama işlemlerinin yapıldığı basamaktır. Bu basamakta kullanılabilecek
yöntemler parameter, arclength, bypoints, distance, angle, spine curve, spline points, by
segments olarak sıralanabilir. Ruled komutunda ayrıntılı olarak incelendiği için bu kısımda
incelenmeyecektir.
Output Surface Options:
Patch Type : Yüzeyi tekli ya da çoklu parçalardan (patch) oluşturmamızı sağlayan seçenektir.
Tekli parçadan oluşan yüzey için kesit eğrilerinin sayısı en fazla 25 olabilir ve V derecesi
seçilen kesit eğrilerinin sayısının bir eksiğidir. Ayrıca bu seçenek bize V yönündeki patch
tipini tekli ya da çoklu seçmemize olanak sağlar.
Closed in V : Çoklu patch için, satırlar boyunca (U yönünde) katının kapalı olması durumu,
kesit eğrilerinin kapalılık durumuna bağlıdır. Eğer seçilen eğriler kapalı ise katı da U yönünde
kapalı olarak yaratılacaktır. Eğer Closed in V açık olursa yüzey sütun boyunca (V yönünde)
kapalı olarak oluşturulacaktır.
Normal to End Sections : Oluşan yüzeyi, son iki kesite dik olarak yaratır.
Construction:
Normal – Standart işlemleri uygulayarak curve mesh yüzey oluşturur.
Simple – Mümkün olan en basit curve mesh yüzeyi oluşturmayı sağlayan komut. Bazen “light
math” olarak da adlandırılabilir. Kısıtlamalar verilerek oluşturulmuş bir basit yüzey ile ekstra
matematik bileşenleri eklememize gerek kalmaz bu sayede eğrilik üzerinde beklenmedik
değişimler azaltılmış olur. Basit yüzeyler ayrıca yamaların sayısını ve yüzeyin sınırlarındaki
bozuntuları en aza indirir.
Settings:
Rebuild – Rebuild seçeneği Normal Construction seçeneği kullanıldığında aktif durumdadır.
None – Rebuild seçeneğini kapatır.
264
Manual – Yüzeyi, U ve V yönlerindeki izoparametrik eğrilerinin derecelerini değiştirerek
yüzeyi yeniden oluşturmamızı sağlar. Yüksek dereceli eğriler genellikle istenmeyen
bükülmelerle, kıvrılmalarla ve eğriliklerdeki keskin değişimlerle karşılaşma oranını düşürür.
Advanced – İstenen tolerans değerlerinde mümkün olan en düzgün yüzeyi yaratır. Maximum
number of degrees kısmına en yüksek derece değeri ve maximum number of segments
kısmına ise en yüksek segment sayısı girilir. NX ilk olarak yüzeyi maksimum derece değerine
göre yeniden oluşturmaya çalışır. Eğer yüzey belirlenen toleransların dışındaysa verilen
maksimum segment sayısına göre yüzeyi yeniden oluşturmaya çalışır. Hala yüzey belirlenen
toleransların dışındaysa ekranda hata mesajı verir.
Degree – Multiple (çoklu) patch kullanılarak oluşturulacak yüzeyler için belirlenen derece
değeri.
Tolerance – Birbirleriyle kesişmeyen primary ve cross eğri setleri arasında yüzey
oluşturabilmek için aralarındaki kabul edilebilir maksimum uzunluk değeri.
¾ Uygulama:
•
İlk olarak alt yüzeyin kenarı olan A kesit
çizgisini seçilerek farenin orta tuşu ile
onaylanır.
•
Aynı işlem B çizgisi için yapılır.
A
B
265
C
•
Son olarak diğer yüzeyimizin kenarı olan
C kesit çizgisi seçilerek farenin orta tuşu
ile onaylama işlemi yapılır.
•
İşlem sonucunda oluşturulan yüzey
SWEEP ALONG GUIDE
Kapalı ya da açık profilli eğrileri kılavuz bir eğri boyunca süpürerek yüzeyler veya katılar
oluşturmak için kullanılan komuttur.
266
Sweep Along Guide komutuna;
Insert→Sweep →Sweep Along
Guide ile
ya da
Feature araç çubuğundan
Sweep Along Guide
ikonuna basarak
girilebilir.
¾ Uygulama:
•
Süpürülecek kesit eğrilerini seçin
•
İkinci adımda kesit çizgilerinin
süpürme işleminde takip edeceği
eğriyi seçin.
267
•
Eğer varsa X ve Y yönlerindeki
offset değerlerini girin.
Create: Yeni bir yüzey yaratır
Unite: Oluşturulan yüzeyi/katıyı başka bir
yüzeyle veya katıyla birleştirir
Subtract: Oluşturulan yüzeyi/katıyı başka bir
yüzeyden/katıdan çıkarır.
Intersect: Oluşturulan katıyla başka bir katının
kesişiminden yeni bir katı elde etmeyi sağlar
•
İşlem sonucunda oluşan yüzey
268
SWEPT SURFACE FEATURES
Swept komutu ile bir ya da daha fazla kesit eğrisinin bir ya da daha fazla kılavuz eğrisi
boyunca süpürülerek katılar ya da yüzeyler oluşturulabilir.
Swept komutu ile;
•
Süpürülmüş katının ya da yüzeyin şekli kesit eğrileri üzerinde çeşitli hizalandırma
yöntemleri kullanılarak kontrol edilebilir.
•
Kesit eğrilerinin süpürülme esnasındaki doğrultusu kontrol edilebilir.
•
Süpürülme esnasında oluşan katının ya da yüzeyin ölçeği değiştirilebilir.
•
Omurga eğri kullanılarak kesit eğrilerinin parametrikliği kontrol edilebilir.
•
Kesit eğrileri aynı düzlem üzerinde olmak zorunda değildir.
Swept komutuna;
Insert→Sweep →Swept ile
ya da
Surface araç çubuğundan swept
269
Kesit eğrilerinin seçildiği basamak
Kılavuz eğrilerinin seçildiği basamak
Omurga eğrisinin seçildiği basamak
Hizalama, doğrultu ve ölçekleme ile ilgili
işlemlerin yapıldığı basamak
Tolerans ve kılavuz eğrileri ile ilgili ayarların
yapıldığı basamak
Sections
Select Curve: Kesit çizgilerinin veya noktaların seçildiği basamaktır. Bu
basamakta;
•
Maximum 150 eğriye kadar seçim yapılabilir.
•
Kesit eğrileri keskin köşeli olabilir ve kesitler farklı sayıda eğrilerden
oluşabilirler.
270
Bir kesit tekil ya da çoğul objelerden oluşabilir. Bu objeler bir eğri, bir katının
kenarı ya da bir katının yüzeyi olabilir. Selection intent bu basamak için
kullanılabilir.
Reverse Direction: Seçilen kısmın seçim doğrultusunun değiştirilebilmesini sağlayan
basamaktır. Düzgün yüzeyler elde etmek için tüm kesit çizgilerinin aynı
yapıldığı zaman orijin eğrisinin değiştirilebilmesini sağlayan basamaktır.
List
: Seçilen çizgilerin listelendiği basamaktır. Bu basamaktan seçilen çizgileri
Remove String – Seçilen eğrileri listeden siler.
Move String Up/Down – Eğrilerin sıralamasını değiştirmek için kullanılır.
Guides (3 Maximum): Kılavuz eğrilerinin seçildiği basamaktır. En fazla 3 kılavuz eğrisi
seçilebilir. Kılavuz eğrileri birden fazla objeden oluşabilir. Bu objeler eğri, katının kenarı ya
da katının yüzeyi olabilir. Kılavuz eğrilerinin içindeki tüm objeler smooth ve birbirleriyle
bitişik olmaları gereklidir. Eğer seçilen kılavuz eğrileri kapalı bir kesit oluşturuyorlarsa ilk
seçilen eğri selection intent kullanılarak son eğri olarak seçilebilir.
Spine: Omurga eğrisi
Select Curve: Omurga eğrisinin seçildiği basamaktır. Omurga eğrileri belirlenen
parametrelerin kılavuz üzerindeki dağılımında oluşabilecek bozuntuları önlemek ve kesit
eğrilerinin doğrultusunu kontrollü bir şekilde belirlemek amacıyla kullanılır.
Section Options
Section Location: Sadece tek bir kesit ile;
Anywhere Along Guide – Eğer kesit kılavuz eğrisinin ortasındaysa bu seçenek ile kılavuz
eğrisi boyunca ve her iki yönde süpürülme işlemi yapılabilir.
271
Ends of Guides – Kesitin başlangıcından itibaren tek bir doğrultuda kılavuz eğrisi boyunca
süpürme işlemi yapar.
Interpolation: Birden fazla kesit ile oluşturulacak şeklin yüzeylerinin kesitler arasındaki
geçiş işlemlerinin belirlendiği basamaktır.
Linear – Bir kesit ile takip eden diğer kesit arasında yapılacak yeni bir yüzey geçişi için lineer
dağılım yönteminin kullanıldığı basamaktır. NX her kesit eğrileri çifti arasında ayrı yüzeyler
oluşturur.
Cubic – Bir kesit ile takip eden diğer kesit arasında yapılacak yeni bir yüzey geçişi için kübik
dağılım yönteminin kullanıldığı basamaktır. NX tüm kesit eğrileri boyunca tek bir yüzey
oluşturur.
Alignment – Hizalama işlemlerinin yapıldığı basamaktır.
Orientation Methods (oryantasyon yöntemleri) : doğrultu tanımlama yöntemleridir. Bu
yöntemler Fixed, Face normals, Vector direction, Another Curve , A point, Angular law ve
Forced direction olarak sıralanabilir.
Scaling Method:
Tek bir kılavuz için;
Constant – Kılavuz boyunca ölçek değerinin sabit kalmasını sağlayan basamaktır.
Blending Function – Başlangıç ve bitiş ölçek değerleri tanımlanarak bu değerler arasında
lineer ya da kübik olarak ölçeğin değişmesini sağlayan basamak.
Another Curve – Oryantasyon kontrolünde kullanılan Another Curve metoduna benzer bi
yöntemdir. Herhangi bir nokta belirlenerek verilen bir ölçek değeri kılavuz eğrisi ile başka bir
eğri ya da katı kenarı arasındaki ilişki sonucu belirlenir.
A Point – Bu yöntemde ölçek değeri belirlenirken Another Curve metodundan farklı olarak
nokta kullanılır.
Area Law – Süpürülerek oluşturulmuş katının kesit alanının belirlenen bir kurala göre kontrol
edilmesini sağlayan basamaktır.
Perimater Law – Area law yöntemine benzer ancak bu seçenekte kesit alanı yerine kesitin
çevresinin uzunluğu belirlenen kurallara göre kontrol edilmesini sağlar.
İki tane kılavuz eğrisi için;
272
Uniform – Kesit eğrilenin ölçeğinin dikey ve yatay yönde uniform olarak verir.
Lateral – Kesit eğrilenin ölçeğini sadece yatay doğrultuda değiştirir.
Scale Factor – Ölçek değeri.
Settings:
Preserve Shape – Sadece parameter ve by points seçeneğinde aktiftir. Keskin köşelerin 0.0
tolerans değeri ile korunmasını sağlayan seçenektir.
Rebuild : Kılavuz eğrilerinin derece/segment kullanılarak tanımlanmasını ve yüksek kalitede
yüzeyler oluşturulmasını sağlayan seçenektir.
değeri.
273
THROUGH CURVE MESH
Primary ve cross eğriler kullanarak katı veya yüzey oluşturmamızı sağlayan komuttur.
Through Curve Mesh komutuna;
Insert→Mesh Surface →Through
Curve Mesh ile
ya da
Surface araç çubuğundan Through
Curve Mesh
Kesit setlerini oluşturan eğriler birbirleri ile kesişmemeli ve kabaca birbirleri ile paralel
olmaları gereklidir. Primary eğriler ise cross eğrilere kabaca dik olmaları gereklidir.
Oluşturulacak yeni yüzeylere tanjant olan yüzeylerle, yeni yüzeyler arasında G0, G1 ya da G2
süreklilik şartları verilebilir.
Cross eğrilerinin bazı parametrik özellikleri bir omurga eğri ile kontrol edilebilir.
274
Primary kesit eğrilerinin seçildiği
basamak
Cross kesit eğrilerinin seçildiği
basamak
Oluşacak yüzeyin sürekliliği ile ilgili
basamak
Oluşacak yüzeyin özellikleri ile ilgili
işlemlerin yapıldığı basamak
Through Curve Mesh metodu için
sistemin otomatik olarak atadığı
default tolerans değerleri
275
Sections
Primary string:
Select Curve or Point: Birincil kesit eğrilerinin veya noktaların seçildiği
basamaktır. Bir kesit tekil ya da çoğul objelerden oluşabilir. Bu objeler eğri,
katının kenarı veya katının yüzeyi olabilir. Selection intent kuralları bu basamak
için kullanılabilir.
•
En az iki primary string seçilmelidir ve maksimum 150 eğriye kadar seçim
yapılabilir.
•
Sadece başlangıç ve bitiş kesitleri için nokta seçimi yapılabilir.
Reverse Direction: Seçilen kısmın seçim doğrultusunun değiştirilebilmesini
sağlayan basamaktır. Düzgün yüzeyler elde etmek için tüm kesit çizgilerinin aynı
yapıldığı zaman başlangıç eğrisini değiştirmeyi sağlayan basamaktır.
List
: Seçilen çizgilerin listelendiği basamaktır. Bu basamaktan seçilen çizgileri
Remove String – Seçilen eğrileri listeden siler.
Move String Up/Down – Eğrilerin sıralamasını değiştirir.
Cross Curves:
Select Curves - Cross stringlerin seçildiği basamaktır. Bir kesit tekil ya da çoğul objelerden
oluşabilir. Bu objeler eğri, katının kenarı veya katının yüzeyi olabilir. Selection intent
kuralları bu basamak için kullanılabilir.
Reverse direction, specify origin curve, add new set ve list seçenekleri primary string
basamağındakilerle aynıdır.
Continuity (Süreklilik)
276
Primary section ve cross section ile, belirlenen yüzeyler arasında süreklilik şartlarını vermek
için kullanılan basamaktır. Yüzeyin başlangıç ve bitiş noktalarındaki sınır koşullarını ve
sürekliliğini belirlememizi sağlayan basamaktır.
Apply to All - Aynı sürekliliği tüm kesit eğrileri için uygular.
First/ Last Primary - First/ Last Cross - İlk ve son primary ve cross kesitler için uygun olan
G0, G1, G2 süreklilik şartlarını belirleyebilmemizi sağlayan basamaktır.
Select Face - İlk ve son kesitler için uygun olan bir veya birden fazla yüzeyleri
seçmemizi sağlayan basamaktır.
Spine:
Select Curve - Cross kesitlerin parametrizasyonunu kontrol edebilmemizi sağlayan
omurga eğrilerini seçebildiğimiz seçenektir. Omurga eğrileri;
•
Tüm cross eğrileri ile kesişecek kadar uzun olmalı,
•
Tüm primary eğrilerine dik olmalı,
•
Cross eğrilerine dik olmamalı,
Output Surface Options:
Emphasis - İşlem sonucunda oluşacak olan yüzeyin primary ya da cross eğrileri ile tam olarak
örtüşmelerini sağlamak veya iki eğri grubu arasında bir ortalama uzaklık hesaplayarak yüzeyi
oluşturmak için kullanılan bölümdür. Primary ve cross eğri grupları birbirleri ile
kesişmiyorlar ise bu komut aktif olacaktır.
•
Both – yüzey, primary ve cross eğri grubunun her ikisine de eşit mesafede yüzey
oluşturur.
•
Primary – yüzeyin kenarları primary eğriler ile örtüşür.
•
Cross – yüzeyin kenarları cross eğrileri ile örtüşür.
Construction:
Normal – Standart işlemleri uygulayarak curve mesh yüzey oluşturur.
277
Simple – Mümkün olan en basit curve mesh yüzeyi oluşturmayı sağlayan komut. Bazen “light
math” olarak da adlandırılabilir. Kısıtlamalar verilerek oluşturulmuş bir basit yüzey ile ekstra
matematik bileşenleri eklememize gerek kalmaz bu sayede eğrilik üzerinde beklenmedik
değişimler azaltılmış olur. Basit yüzeyler ayrıca yamaların sayısını ve yüzeyin sınırlarındaki
bozuntuları en aza indirir.
Settings:
Rebuild – Rebuild seçeneği Normal Construction seçeneği kullanıldığında aktif durumdadır.
değeri.
Tolerance – Birbirleriyle kesişmeyen primary ve cross eğri setleri arasında yüzey
oluşturabilmek için aralarındaki kabul edilebilir maksimum uzunluk değeri.
278
Uygulama:
Bu uygulamada 5 primary string ve 2 cross string kullanılarak Through Curve Mesh komutu
ile yüzey oluşturulacaktır.
Uygulamada kullanılacak primary ve
cross stringler.
A. Primary string
A
B. Cross string
B
İlk adımda primary string setleri seçilir.
İlk primary eğri seçildikten sonra diğer
eğrileri seçmek için farenin orta tuşu ile
seçim işlemi onaylanır ve diğer
eğrilerin seçim işlemine geçilir. Bu
yöntemle tüm primary eğriler seçilerek
cross eğrilerinin seçimi işlemine
geçilebilir. Tüm eğrilerin aynı
279
İkinci adımda cross eğrileri seçilir. Bu
seçim işlemi primary eğrilerin seçim
işlemi ile aynıdır. Seçim işlemi
yapılırken aynı doğrultuda olmalarına
dikkat edilmelidir. Cross eğrileri aynı
doğrultuda değil ise
Reverse direction komutu ile
eğrilerin doğrultuları değiştirilebilir.
İşlem sonucunda elde edilen yüzey
280
Bridge
Bridge komutu, iki yüzey arasında tamamlayıcı bir yüzey örmeye yarar.
Bridge komutuna, “Surface” toolbarından ulaşılabilineceği gibi, “Insert – Detail Feature – Bridge”
komutları takip edilerek de ulaşılabilinir.
Bridge, iki yüzey arasında köprü vazifesi görecek bir başka yüzey örmeye yaradığından, seçim
aşamalarında ilk olarak belirtilmesi gerekenler iki adet yüzeydir. Bu yüzeyler serbest yaratılan
yüzeyler olabileceği gibi, bir katının yüzeyleri de olabilirler.
281
Primary Faces: Birinci adımda iki ana yüzey birden gösterilir.
Birinci yüzeyi seçtikten sonra “Ok” dememeye özen gösterilmelidir.
Yüzeylerin üzerinde oluşacak oklar ve yönleri yine çok önemlidir.
Mümkünse oklar birbirlerine yakın yerlerde olmalı ve hemen hemen
aynı yönü göstermelidir.
İsteğe bağlı olarak seçilen ana yüzeyler dışında iki adet yan yüzey veya iki adet yan eğri de
belirtilebilir. Bu eğri veya yüzeyler, örülen köprü yüzeyinin yanlarının formunun belirlenmesinde
yardımcı olur. Yanlarda sadece yüzey veya sadece eğri belirtilmelidir.
Secondary Faces: Yan yüzeylerin ikisinin birden
belirtildiği adım.
First Side String: Birinci yan eğrinin belirtildiği adım.
Second Side String: İkinci yan eğrinin belirtildiği adım.
Yanlarda geometri belirtilmediği durumlarda “Drag” komutu kullanılabilir. “Drag” komutu
kullanıldığında, köprü yüzeyin formu tutup sürüklenerek şekillendirilebilir.
“Bridge” yüzeyi örülürken, iki ana yüzeyle istenilen “Continuity” , yani devamlılık koşuluna tabi
tutulur. Bu devamlılık koşulları “Tangency” denilen teğetlik süreklilik koşulu ve “Curvature” denilen
kıvrıklık süreklilik koşuludur. Teğetlik süreklilik koşulunda köprü yüzey, ana yüzeylere teğet olacak
biçimde birleşir. Kıvrıklık süreklilik koşulunda ise köprü yüzey, ana yüzeylerin eğimlerini sürdürecek
biçimde birleşir.
282
283
N-Sided Surface
N-sided Surface komutu, kapalı bir form oluşturan, çok köşeli veya yuvarlak yapılar arasına
yüzey örmeye yarar.
Temel olarak, etrafı yüzey veya eğrilerle sınırlandırılmış kapalı formların içine yüzey örmeye yarayan
“N-sided Surface” komutuna “Surface” toolbarından ulaşılabileceği gibi, “Insert – Mesh Surface – Nsided Surface” komutları takip edilerek de ulaşılabilir.
284
N-sided Surface komutu ile kapalı bir formun içine iki farklı çeşitte yüzey örülebilir. Birinci seçenekte
kapalı formun içi tek parçadan ibaret bir yüzeyle doldurulurken, ikinci seçenekte her biri ayrı birer
yüzey olan küçük üçgenler kullanılır. Otomatik olarak atanan bu üçgenler sınır teşkil eden eğriyi
tamamen kaplayacak şekilde bir ağ örerler ve merkezdeki üçgenlerin tepe noktaları aynı noktada
birleşir.
Trimmed Single Sheet: Etrafı eğri
veya yüzeylerle kapalı olan boşluk, tek
parçadan ibaret bir tüzey ile kapatılır.
Multiple Triangular Patches: Etrafı
eğri veya yüzeylerle kapalı olan boşluk,
eğriyi tamamen kaplayan ve tepe
noktaları bir noktada bir araya gelecek
şekilde örülen bir ağ ile kapatılır.
Seçme adımları her iki “Type” için farklılık gösterir.
“Trimmed Single Sheet” seçeneğiyle N-sided Surface örülmek istendiğinde, ilk olarak belirtilmesi
gereken kapalı bir form oluşturan bir eğri veya çizgiler grubudur.
•
Eğer “UV Orientation” seçeneklerinden “Spine” veya “Vector” seçili ise, ikinci adımda sınır
yüzey belirtilmesi istenebilir. Ancak bu tercihlidir, belirtilmese de olur.
•
“Spine” yüzeyin omurgasıdır. Sınır çizgilerine paralel olacak çizgiler, omurga çizgisine dik
geçerler. Oluşturulacak yeni yüzeyin “u” yönü, omurga çizgisine dik gelir.
•
“Vector” , oluşturulacak yeni yüzeyin “v” yönünü belirlemeye yarar. Omurga çizgisinin
gördüğü işleve benzer. Yeni yüzeyin “v” yönü, belirtilen vektöre paraleldir.
•
Eğer “UV Orientation” seçeneklerinden “Area” seçili ise, ikinci adımda sınır teşkil edecek
yüzey seçilmesi beklenmez, bunun aksine, iki adet yön belirtilmesi istenir. Bu yönler yüzeyin
“u” ve “v” yönleridir ve son adımda belirtilmesi gerekir.
•
“Trim to Boundary” seçeneği, örülecek yüzeyin sınır olarak belirtilen eğri veya yüzey grubuna
denk gelecek şekilde kesilip kesilmeyeceğini belirtir.
•
“Match Boundary Face” seçeneği sadece “Area” için geçerlidir. Belirtilecek “u” ve
“v” yönlerinin oluşturdukları zahiri yüzeye uygunluğu belirtir.
285
286
“Multiple Triangular Patches” seçeneğiyle yüzey örülmek istendiğinde, ilk olarak belirtilmesi
gereken kapalı bir form oluşturan eğri veya çizgiler grubudur.
İkinci ve son adımda sınır teşkil edecek bir yüzey belirtilmesi istenir, ancak zorunlu değildir. Eğer
sınır yüzey belirtilirse örülecek yüzey, sınır yüzeye bir devamlılıkla bağlı olacaktır. Böyle bir sınır
yüzey belirtilmesiği takdirde, belirtilen eğrilerin arasına başka bir koşul dikkate alınmadan yüzey
örülecektir.
“Multiple Triangular Patches” komutu ile yüzey örülür örülmez, “Shape Control” ekranı belirecektir.
Bu ekranda, üçgenlerin tepe noktalarının birleştiği ve yüzeyin merkezi olarak adlandırılabilecek
noktanın pozisyonu ile oynanarak, yüzeye istenilen şekli vermek mümkündür.
287
“Shape Control” ekranına gelmeden önce, seçme işlemlerinin ikinci adımında sınır yüzeyi
belirtilmemiş ise, “Match Continuity” seçeneği kapalı olacaktır. “Match Continuity”, örülen yüzeyin
sınır yüzeylerle temas koşullarını belirler.
•
“G0” tipi “continuity” yani “G0” sürekliliği, örülen yüzey ile verilen referans yüzey arası
sadece temas ilişkisi olduğunu belirtir.
•
“G1” tipi süreklilik, örülen yüzey ile verilen referans sınır yüzey arası temas ve teğetlik ilişkisi
olduğunu belirtir.
•
“G2” tipi süreklilik, örülen yüzey ile verilen referans sınır yüzey arası temas, teğetlik ilişkisi
ve eğriliklerinin de eşit olduğunu belirtir.
“Center Control” , üçgenlerin tepe noktalarının birleştiği yüzey merkez noktasının pozisyonunu
belirlerken kullanılacak parametreleri seçmeye yarar. “Position” seçeneği ile merkez noktasının “x” ,
“y” ve “z” koordinatları kontrol edilebilir. “Tilt” seçeneği merkez noktasının sadece “x” ve “y”
koordinatlarını değiştirmeye yarar. Bu sayede yüzeyde yapılacak değişiklik bir düzlemle sınırlı kalır.
“x” , “y” ve “z” kaydırma çubuklarının pozisyonları 0 ile 100 arasında değiştirilerek merkez
noktasının pozisyonu belirlenir, ve yüzey daha önce belirtilen süreklilik koşullarına bağlı kalarak son
şeklini alır.
288
“Center Flat” seçeneği, yüzeyin düzlük ayarını yapmaya yarar. Bu ayarı yaparken, başlangıçta
belirtilen süreklilik koşullarına ve merkez noktasının pozisyonuna müdahale edemez.
“Flow Direction on Outside Wall” seçeneği, üçgenlerden örülen ağ yapıdaki yüzeyin yapısında rol
oynar.
•
“Not Specified” seçili ise, herhangi bir durum belirtilmemiş demektir ve yüzey merkez
noktasına eşit aralıklarla dizilmiş eğrilerle örülür.
•
“Perpendicular” seçili ise, referans teşkil eden sınır eğrileri ile temas halindeki her çizgi, sınır
eğrilerine dik gelecek şekilde dizilir.
•
“ISO U/V Line” seçili ise, referans teşkil eden sınır eğrileri arasındaki çizgiler, U/V yönlerini
taikp edecek şekilde dizilirler.
•
“Adjacent Edges” seçili ise, referans teşkil eden sınır eğrileri arası çizgiler, belirtilen sınır
yüzeylerin kenarlarını takip ederek dizilir.
“Reset” düğmesi, bu pencerede yapılan ayarların hepsini iptal eder, ve yüzeyi ilk haline geri getirir.
289
290
291
Transition
Transition komutu iki veya daha fazla kesit arasında köprü yüzey örmeye yarar.
İki veya daha fazla yüzey arasında köprü vazifesi görecek bağlantı yüzeyleri örmeye yarayan
“Transition” komutuna “Surface” toolbarından ulaşılabileceği gibi, “Insert – Surface – Transition”
komutları takip edilerek de ulaşılabilir.
292
Parametrik olan ve girdi olarak kullanılan kesitlere bağlı olarak oluşturulan Transition yüzeyleri
örülürken, kullanılan kesitlerin tamamı sınır koşulu olarak dahil edilmek zorunda değildir, kesitlerdeki
eğriler kısmi olarak dahil edilebilir. Transition yüzeyi, özel olarak belirtilmediği takdirde kesitlerin
alındığı yüzeylere teğet olarak örülür.
Transition ekranı açıldığında ilk olarak seçilmesi gerekenler kesitlerdir. Bir kesit, mouse ile işaretlenip
“ok” denildikten sonra listeye alınır. “Constrain Face” seçeneğinin aktif hale geçmesi için en az bir,
menüdeki diğer seçeneklerin aktif hale geçebilmeleri için en az iki adet kesitin seçilmesi
gerekmektedir.
293
Section: Kesitler bu seçenek aktif iken
eklenir. “Section” ve “Constrain Face” sıralı
değildir. İstenildiği anda ikisi arasında geçiş
yapılabilir.
Constrain Face: İlk kesit seçilip listeye
“ok” ile eklendiği anda aktif hale gelecektir.
Listedeki herhangi bir kesit seçildikten sonra “Constrain Face” kullanılarak kesite komşu bir yüzeyle
arasında ilişki kurulabilir. “Constrain Face” seçeneğine gelindiğinde “Selection Filter” menüsü
değişecek ve yüzey seçmeye göre ayarlanacaktır. Bu aşamaya gelindiğinde bir yüzey belirtilip “ok”
denildiğinde kesit listesinde seçili olan kesitin yanındaki “normal” yazısı “isoparametric” olarak
değişecektir. Bunun anlamı, yüzeyde bir değişiklik yapıldında, kesite bu değişikliğin yansıtılacak
olmasıdır. Kesit, komşu bir yüzeye bağlanmış olacaktır.
Menünün solundaki küçük yeşil üçgen, bazı seçeneklerin saklandığını gösterir. Basıldığında menü
büyüyecek ve üçgen menüyü tekrar küçültme işlevi gören kırmızı üçgene dönüşecektir. Yeşil üçgenin
altındaki çarpı işareti, listeden kesit silmeye yarar. Bir kesit seçili iken çarpı işaretine basıldığında o
kesit listeden kaldırılacaktır.
294
Continuity, örülen yüzeyin komşu yüzeylerle arasındaki süreklilik ilişkisini düzenlemeye yarar.
“Coupling Points” seçeneği, kesitler arasında örülen yüzeyleri sınırlandıran, kesitler üzerindeki
noktaları düzenlemeye yarar. Listedeki bir kesit seçili iken “Show All Points on Section” seçeneği
işaretlendiğinde aktif hale gelir.
Listedeki bir kesit seçili iken “Show All Points on Section” seçeneği işaretlendiğinde “Coupling
Points” listesi, seçili kesite ait bağlantı noktaları ile dolar. Bu noktalar minimum gerekli noktalar
olduklarından pozisyonları ile ilgili bir değişiklik yapılamaz. Ancak yeni nokta eklendiğinde, bu nokta
ile ilgili seçenekler aktif hale gelecektir.
•
“Insert Coupling Point” tuşu, seçili kesite bir bağlantı noktası daha ekler. Sadece
eklenen noktalar için diğer seçenekler aktif hale gelecektir.
•
“Edit Coupling Point” tuşu, sonradan eklenen bağlantı noktalarını uygun kesitlere
göndermeye yarar.
•
“Delete” tuşu, sonradan eklenen bağlantı noktalarını listeden kaldırmaya yarar.
bu
“Show All Points on Section” seçeneğinin hemen altındaki kaydırma çubuğu, seçili sonradan eklenmiş
bağlantı noktasının pozisyonunu ayarlamaya yarar. “0” ve “1” arası değeri ile oynayarak, noktanın
kesit üzerindeki pozisyonu yüzdesel olarak belirlenebilir.
“Bridge Curves” menüsü, bağlantı noktaları arasında giden “köprü eğrileri” olarak adlandırılan ve
örülen yüzeyin sınırlarını teşkil eden eğriler ile ilgili düzenlemeleri yapmaya yarar. “Bridge Curves”
yazısının hemen yanındaki listeden, seçili kesite ait eğriler, eğri grupları veya o kesite bağlı bütün
eğriler aynı anda seçilerek işlem yapılabilir.
“Shape Control” seçili bağlantı eğrisi veya eğri grubunun düzenlemesi yapılırken kullanılacak
metodu belirler. Aşağıdaki yöntemlerden sadece biri kullanlılabilir.
•
•
“End Point” seçeneği ile eğri veya eğri grubunun başlangıç ve bitiş noktalarının teğetlik
seviyeleri düzenlenir. “0” ile “3” arasında “Start” ve “End” , yani sırasıyla “Başlangıç” ve
“Bitiş” kaydırma çubukları kullanılarak, başlangıç ve bitiş noktalarının teğetlik seviyeleri
düzenlenmiş olur.
“Peak Point” seçeneği ile seçili eğri veya eğri grubunun derinlik ve çarpıklık değerleri
değiştirilir.
“Surface Preview” seçeneği geçici bir yüzey göstererek, örülecek yüzeyin nasıl oalcağı
hakkında bilgi edinilmesini sağlar.
“Reverse Normal” tuşu, yüzey normalinin yönünü değiştirir.
“Create Surface” seçeneği seçili iken “Transition” yüeyi örülür. Bu seçenek seçili olmadığı takdirde
sadece köprü eğriler oluşturulur.
295
296
297
Offset Surface
“Offset Surface” komutu bir yüzeyi referans alarak, verilen mesafede ikinci bir yüzey
oluşturmaya yarar.
Referans yüzeyin üzerindeki referans noktalarından, yüzey normalleri doğrultusunda verilen mesafede
ilerlenerek elde edilen noktalar ile ikinci bir yüzey örmeye yarayan “Offset Surface” komutuna
“Surface” toolbarından ulaşılabileceği gibi, “Insert – Offset/Scale – Offset Surface” komutları takip
edilerek de ulaşılabilinir.
298
“Offset Surface” menüsü açıldığında, ilk olarak belirtilmesi gereken, referans yüzeydir. Referans
yüzey veya yüzey grubu seçildikten sonra diğer aşamalara geçilebilir.
Select Face: Yüzey veya yüzey grubunun
seçildiği adım.
Offset:
Oluşturulacak yüzeyin referans
yüzeye olan mesafesinin belirlendiği adım.
Reverse
Direction:
Offset
yönünün
değiştirildiği adım.
Add New Set: Başka bir “offset” yani
“öteleme” değeri girilerek farklı bir “Offset
Surface” grubu oluşturulabilecek adım.
List:
Oluşturulan
listelendiği yer.
“Offset”
gruplarının
“Feature” menüsü, oluşturulan yeni yüzeylerin birbirleri ile bağlı olup olmayacağını belirler.
“Output” menüsünde “One Feature for Connected Faces” seçili ise, referans yüzeyde birbirine bağlı
olan yüzeylere karşılık gelen yeni yüzeyler de birbirine bağlı olacaktır. Aralarında boşluk
olmayacaktır. Bu seçenek aktif halde iken, “Settings” menüsünde “Tangent Edges” seçeneklerinin
belirir. Bu menüde, teğet geçişli yüzeylerde “Shelf Face” lerin eklenip eklenmeyeceği belirtilebilir.
“One Feature for Each Face” seçili ise, oluşturulan yüzeyler referans yüzeylerin birbirleriyle bitişiklik
durumunu göz önüne almayacaktır. Böylece referans yüzeyde köşe oluşturan iki bitişik yüzey üzerine
“offset” uygulandığında oluşacak yüzeyler birbirleriyle bitişik olmayacaktır. Ancak bu seçenek
seçildiğinde, iki ayrı seçenek daha belirir.
“Face Normals” seçenekleri yüzey normallerinin belirtildiği menüdür. “Use Existing” seçili ise
yüzeylere ait orijinal normaller kullanılır. “From Interior Point” seçili ise belirtilecek bir iç noktadan
dışa doğru vektör belirlenir.
299
“Settings” menüsündeki “Approximate Offset Faces” seçeneği, ötelemenin kesin kurallarını
kullanarak “Offset” yapmak yerine, tahmini bir yaklaşımla “Offset” yüzeyin örülmesini sağlar. Bu
sayede “Offset” yapılamayacak durumlarda esnek kurallar sayesinde başarılı yüzeyler örülebilir.
“Tolerance” , yüzey örülürken kullanılacak toleransın belirtildiği yerdir.
“Preview” seçeneği, yüzeyin komut tamamlanmadan görülmesini sağlar.
“Show Results” seçeneği yüzeyin bittiğinde nasıl görüneceğini son haliyle gösterir.
Trimmed Sheet
Yüzey budama işlemleri sırasında kullanılan komutlardan biridir. Yüzey, üzerinde bulunan veya
üzerine izdüşürülen sınırlar ile trimlenebilir. Bu sınırlar mevcut curve’ler, face’ler, datum plane’ler,
ya da kenarlar olabilir.
Komut penceresinde bizden istenilen sırayla işlem yapılacak olan objeleri seçmek gereklidir. Seçimler
esnasında Selection Bar üzerinde ilgili alanlar aktif halde olacaktır. Örneğin; trimlenecek yüzey
seçilirken bar üzerinde sadece Sheet Body seçme tipi işaretli duruma gelir. (Şekil 1.1)
Şekil 1.1
Insert→Trim→Trimmed Sheet ile
Ya da
Surface toolbarından Trimmed Sheet
basarak komuta girelebilir.
ikonuna
Trimmed Sheet komut penceresi Şekil 1.2 de görüldüğü
gibidir.
Şekil 1.2
300
Select Sheet Body adımı işlem yapılacak olan
yüzeyin gösterildiği adımdır. Trimlenecek olan
yüzey bu adımda seçilir. (Şekil 1.3 )
Şekil 1.3
Select Object adımında ise yüzeyi kesen sınır
objelerin seçilmesi gereklidir. Sınır objelerin
tiplerine göre Selection Bar üzerinden seçim
filtreleme yöntemleri ayarlanabilir. (Şekil 1.4)
Şekil 1.4
Projection Direction seçenekleri ile seçilen
sınır objelerin yüzey üzerine iz düşürülmesi
sağlanır.
Şekil 1.5
Normal to Face yöntemi iz düşürme yönü olarak trimlenecek olan yüzeyin normali
doğrultusunu kullanır.
Normal to Curve Plane yöntemi ise trimleme işleminde kullanılan sınırların bulunduğu
düzlem normalini kullanır.
Along Vector seçeneği ile iz düşüm yöntemi olarak vektör tanımlama tiplerinden seçim
yapılabilir.
301
Region seçenekleri altında kalacak olan bölge
ve gitmesi gereken bölge tanımlamaları
yapılabilir. (Şekil 1.6)
Şekil 1.6
Keep ile seçilen bölge elimizde kalır , Discard ile de seçilen bölge trimlenir.
Settings kısmından ise komutla ilgili olan bazı
ayarlamalar yapılabilir. (Şekil 1.7)
Şekil 1.7
Örneğin Keep Target gibi bir özellik ile orjinal yüzeyi bozmadan, çıkarılan referans bir yüzey
üzerinde trimleme işlemi yapılır. Yani trimleme işlemi orjinal olan yüzeyde gerçekleşmez, çıkarılan
kopya bir yüzey üzerinde gerçekleştirilir.
Preview ile komuttan çıkmadan evvel sonucu
ön izleme yapmak mümkündür. (Şekil 1.8 )
Şekil 1.8
302
PROJE 1.1 :
• Şekil 1.9 da görülen eğrileri Studio Spline
komutunu kullanarak, farklı düzlemlerde
olacak şekilde modelleyin.
Şekil 1.9
• Surface toolbarından Ruled komutu
ile eğriler arasından geçen yüzeyi
oluşturun. (Şekil 1.10 )
Şekil 1.10
•
Yüzeyi tirmlerken kullanılacak
olan curveleri Şekil 1.11 deki
gibi modelleyin.
Şekil 1.11
• Trimleme işlemini yapabilmek için Insert→Trim→Trimmed Sheet ile komuta girin.
303
• Trimmed Sheet komut penceresindeki Select Sheet Body adımına trimlenecek olan yüzeyi seçin.
• Select Object adımında ise yüzeyi trimleyecek olan sınırları seçiniz.
• Projection Direction admında izdüşüm yönü olarak – ZC eksenini tanımlayın.
• İzdüşüm işlemi önizleme olarak Şekil 1.12 deki görülecektir.
Şekil 1.12
• Region tanımlama kısmında Keep işaretli iken trimleme işlemi sonrasında kalmsını istediğiniz
yüzeyi seçiniz.
•
OK ile işlemi tamamlayın.
•
Yüzeyin trimlenmiş hali Şekil 1.13 de
görüldüğü gibidir.
Şekil 1.13
304
Trimmed and Extend
Trim and Extend yüzey trimleme amacıyla kullanılan bir başka komuttur. Trim dışında yüzeylerin
uzatılmasıyla ilgili bazı yöntemler de bu komut altında yer alır.
Bu komutla yüzeyleri istediğimiz miktarda,belli yüzde değerlerinde,belirttiğimiz yüzey yada düzleme
kadar uzatabiliriz .Farklı opsiyonlar kullanılarak yüzeylerde ve katılarda trim işlemleri yapılabilir.
Komut kullanım esnasında Selection Bar üzerinde yer alan obje seçme metotları kullanılmaktadır.
(Şekil 2.1 )
Şekil 2.1
Insert→Trim→Trim and Extend ile
Ya da
Surface toolbarından Trim and Extend
Trim and Extend komut penceresi Şekil 2.2 de
Şekil 2.2
305
•
Budama ve uzatma işlemleri esnasında
Type altında yer alan seçenekler
kullanılabilinir.
Şekil 2.3
By Distance ile yüzey seçilen kenar veya kenarlarından verilen değerler kadar uzatılır.
Pertentage of Measured ile yüzey seçilen kenar veya kenarlarından verilen yüzde değeri kadar
uzatılır.
Until Selected ile yüzey, seçilen sınırlara kadar uzatılır ya da seçilen sınırlarla tam olarak kesişim
olmasa bile trimlenir.
Make Corner uzatma ya da budama işlemi sonrasında yüzeylerin kesişim hattından köşe yapar.
•
By Distance ve Percentage of Measured
tipleri seçili iken aktif hale gelen bir
kısımdır. Edge to Move adımında işlem
yapılacak olan yüzeyin kenarı seçilir.
(Şekil 2.4)
Şekil 2.4
•
Extension uzatma değerlerinin verildiği
kısımdır. Uzatma tipi değiştirildiği anda
bu kısmında değiştiği görülecektir. (Şekil
2.5)
Şekil 2.5
Distance, By Distance tipi seçili iken görülen ve uzatma miktarının yazıldığı kısımdır.
% of Measured Edges, Percentage of Measured tipi seçili iken görülen ve yüzde değeri girilerek
uzatmaların yapıldığı kısımdır.
Select Edge, Percentage of Measured tipi seçildiği anda aktif hale gelir ve yüzdesi
hesaplanacak olan kenarın seçilmesi için kullanılır.
306
•
Until Selected ve Make Corner
tiplerinde aktif hale gelen kısımdır. Bu
adımda budama ya da uzatma yapılacak
olan yüzeyin hedef kenar seçimi yapılır.
(Şekil 2.6 )
•
Until Selected ve Make Corner
tiplerinde aktif hale gelen kısımdır. Bu
adımda ise uzatma ya da budamanın
sınırı gösterilir.
(Şekil 2.7)
•
Yüzeyi uzatmada kullanılan çeşitli
ayarlar Settigns altında yer almaktadır.
(Şekil 2.8 )
Şekil 2.6
Şekil 2.7
Şekil 2.8
Natural Tangent, opsiyonu C1 geçişi oluşturacak şekilde uzatma yapmak için kullanılır. Bu durumda
yüzeye tanjant olacak şekilde uzatmalar yapılabilir.
Natural Curvature, opsiyonu C2 geçişi oluşturacak şekilde uzatma yapmak için kullanılır. yüzeyin
devamı niteliğinde olan uzatmalar yapabilmek için kullanılan özel bir yöntemdir.
Mirrored, opsiyonu ise uzatılan yüzeyin simetriğini oluşturacak şekilde işlem yapmak için kullanılır.
•
Preview ile komuttan çıkmadan evvel
sonucu ön izleme yapmak mümkündür.
(Şekil 2.9 )
Şekil 2.9
307
PROJE 2.1 :
•
Birbirini tam olarak kesemeyen herhangi
iki yüzeyi Şekil 2.10 da görüldüğü gibi
modelleyin.
Şekil 2.10
• Insert→Trim→Trim and Extend ile komuta girin.
• Trim and Extend penceresinde
Type / Until Selected olarak seçin. (Şekil
2.11)
Şekil 2.11
• Target / Select Face or Edge adımında trimlenecek olan sarı renkli yüzeyi seçin.
• Tool / Select Face or Edge adımında ise trim için sınır kabul edilen yeşil renkli yüzeyi seçin.
• Trimleme işleminin ön izlemesi Şekil 2.12 deki gibidir.
Önizlemede görüldüğü gibi
yüzeylerde tam olarak kesişim olmamasına
rağmen Until Selected gibi bir opsiyon
kullanılarak trim işlemi yapılmıştır.
Şekil 2.12
308
•
OK ile işlemi tamamlayın.
•
Yüzeyin trimlenmiş hali Şekil 2.13 de
Şekil 2.13
• Yapılan Trim and Extend işleminin Edit Parameters penceresini açın.
• Type kısmını Make Corner olarak değiştirin.
• OK ile işlemi tamamlayın.
•
Köşenin hangi tarafta oluşacağı yeşil
ok üzerinde çift tıklama yapılarak
değiştirilebilir.
Şekil 2.14
•
Yüzeyin trimleme işlemi sonrasında köşe
yaparak oluşumu Şekil 2.15 de
görülmektedir.
Şekil 2.15
309
Midsurface
Katılar üzerinden yüzey çıkartmak amacıyla kullanılan komutlardan biridir. Asıl amacı katılarda orta
yüzey çıkartma işlemini seri bir şekilde yapmaktır. Örneğin, katıda karşılıklı yüzeyler seçildiği anda
tam ortadan geçen yüzey otomatik olarak çıkartılır.
Insert→ Surface→ Midsurface ile
Ya da
Surface toolbarından Midsurface
Midsurface
görüldüğü
gibidir.
komut
penceresi
Şekil
4.1
de
Method kısmında seçilen opsiyonlara göre
Midsurface komut penceresinde yer alan özellikler
değişecektir.
Şekil 4.1
•
Katı üzerinden yüzey çıkartma
işlemlerini yapılırken kullanılan
bazı yöntemle Method altında yer
almaktadır. (Şekil 4.2)
Şekil 4.2
310
Face Pair Metodu
Bu yöntem ile seçilen karşılıklı iki yüzey arasından geçen orta yüzey çıkartılır. Özelikle riblere sahip
olan ince duvarlı geometrilerde orta yüzey çıkarabilmek için kullanışlı bir metoddur.
Advanced Creation and Trimming özelliğinin açık
olması, farklı formatlardan çevirilmiş ve patlak
yüzeyleri olan bozuk cad dataları üzerinde işlem yaparken daha iyi sonuçlar verecektir.
•
Uygulama esnasında Şekil 4.3 de görülen adımları sırayla takip etmek
gereklidir.
Şekil 4.3
Side 1 Face, katıda karşılıklı yüzeylerden birincisinin seçildiği adımdır.
Side 2 Face, katıda karşılıklı yüzeylerden ikincisinin seçildiği adımdır.
Offset Metodu
Bu metot ile seçilen katı yüzeyinden verilen yüzde değerleri (0% ile 100%) kadar ötede yer alan
yüzeyler çıkartılabilinir.
User Defined Metodu
User Defined metodu daha önceden oluşturduğunuz sheet body i modelin orta yüzeyi olarak tanımlar.
Bu seçenek ile bir sheet body i manual olarak, ince duvarlı bir parçanın yaklaşık orta yüzeyi olarak
yaratıp işlemler yapılabilmektedir.
311
Soft Blend:
İnsert > detail feature >softblend
Softblend komutu ile kesiti daire olmayan blendler atılır.
Komutun uygulanışı:
Komutun uygulanabilmesi için yüzeyler üzerinde, örülecek blend yüzeyinin başlayacağı ve
biteceği sınır eğrilerin bulunması gerekir. İlk yüzey seçilir, apply tuşu ile ikinci yüzeyin
seçimine geçilir, apply tuşu ile ilk yüzeye ait blendin başlayacağı eğri seçilir. Ardından ikinci
yüzeyin blendinin başlayacağı eğri seçilir. Yüzey seçimleri sırasında -yüzey normalini
gösteren yön vektörü her zaman oluşturulacak blendin merkezini göstermesi gerektiğinden-,
eğer vector yanlış yönde oluşmuş ise reverse normal ile yönü düzeltilir. Bu işlemlerden
sonra define spine string ile blend kesitinin dik olarak oturacağı eğri seçilir.
Aynı menü içerisinde, oluşturulan blend ile mevcut yüüzeylerin nasıl birleştirileceği de
seçilir. Bu seçenekler;
Trim & Attach All: Blend trimlenir ve üzerine oturduğu yüzeylere yapıştırılır.
Trim Long & Attach All: uç çizgileri yüzeylerin sınırlarına kadar uzatılmış olası en uzun
blendi oluşturup bunu altında kalan yüzeye yapıştırır.
No Trim & Attach All: Kenarları trim edilmemiş bir blend yüzeyi oluşturarak bunu altında
kalan yüzeye yapıştırır.
Trim All: Blendi ve altında kalan yüzeyleri trimler ama blendi alttaki yüzeylere yapıştırmaz.
312
Trim Blend: Blendi sadece alttaki yüzeyin kenarlarına ya da seçilen sınır düzelemlere
yapıştırır.
Trim Blend Short: Blend sınır koşullarının sabit parametreli çizgilerden oluştuğu olası en kısa
blendlerdir.
Trim Blend Long: Blend sınır koşullarının sabit parametreli çizgilerden oluştuğu olası en
uzun blendlerdir.
No Trim: Trimlenmemiş ya da özel sınır düzelmleri ile trimlenmiş blend oluşturur.
Blend geçiş düzgünlüğünün ayarlanması:
Smoothness seçeneği ile ayarlanır. 2 seçenek vardır. Tanjant ya da curvature seçeneklerinden
tanjant seçeneğinde, oluşturulan blend yüzeyi, mevcut yüzeyler ile tanjant geçiş yapar.
Curvature seçeneğinde ise, yüzey geçişleri Rho/Skew büyüklükleri ile ayarlanır.
• Küçük Rho değeri ( sıfıra yakın) düz bir blend oluşturur.
• Büyük Rho değeri (1’e yakın) keskin tepe yapan blend oluşturur.
• Küçük Skew değeri 8 sıfıra yakın) tepe noktası 1. seçilen yüzeye yakın blend
oluşturur.
• Büyük skew değeri (1’e yakın) 2. seçilen yüzeye yakın blend oluşturur.
313
Thread (Diş açma) :
Bu komut ile, silindirik yüzeyler üzerine detaylı ya da sembolik diş açma işlemi
gerçekleştirilir. Bu yüzeyler, hole, boss, dairesel extrude ya da sweep (spürme) ile elde
edilmiş yüzeyler olabilir.
insert >design feature>thread altindan komut penceresine ulaşılır.
Açılan pencereden, sembolik ya da detaylı diş açma seçeneği seçilir.
(Not: Detaylı diş açma işleminde 3 boyutlu katı model oluşturulduğu için, bu parçalardan elde
edilen teknik resimlerde standart diş sembolü oluşmaz. Modelin daha sonradan drafting ile 2D
resmi çıkartılacak ise, sembolik diş açma seçeneğinin seçilmesi gerekir.)
Sembolik diş açma
Sembolik diş açma seçeneği ile, diş açılacak yüzey (iç ya da dış yüzey) seçilir. Seçilen
silindirik yüzeyin çapına bağlı olarak sistem diş altı ve diş üstü (major-minor
diameter)çaplarını belirler. Bunların dışında bir değer girilmek isteniyorsa komut
penceresinden bu değerler girilir. Seçilen çap değerine bağlı olarak sistemin önerdiği bir vida
büyüklüğü ve buna bağlı olarak seçilmiş bir hatve (pitch) değeri ekranda çıkar. Bu değerler
kullanıcı tarafından değiştirilebilir. Diş açısı (angle) , (metrik 60) ve delik matkap ölçüsü
(tapped drill size) otomatik olarak gelir.
Vida dişi anma büyüklükleri
314
Katı model üzerinde sembolik olarak açılan diş
Seçim menüsü altındaki rotation seçimi ile vida ağızlarının saat yönünde ( sağa doğru) ya da
saat yönünün tersinde (sola doğru) olması sağlanır.
315
Diş çekilecek yüzey seçildikten sonra, menüde diş açma işleminin başlayacayı nokta seçilir.
Vektör, seçilen noktaya göre oluşur.
Detaylı diş açma:
Detaylı diş açma seçeneği ile seçilen silindirik yüzeyler üzerine, sembolik diş açma
seçeneğinden farklı olarak 3 boyutlu diş açılır. Diş açma işleminde seçili yüzeyin üzerinden
parça kaldırıldığı için dış dişlerde major diameter , iç dişlerde minor diameter büyüklükleri,
diş çekilecek silindirin/deliğin çapına bağlı olduğu için default gelir ve değiştirilemez.
1
DRAFTING
(Teknik Resim)
18.1 Giriş
3D modellemesi tamamlanmış bir model veya montajın 2D teknik resmi modelle ilişkiselliği
korunacak şekilde bu modülde çizilir. Drafting (teknik resim) uygulaması yine aynı prt dosyasında
saklanır. Dosyanın modelindeki herhangi bir değişiklik associative özelliği sayesinde teknik resmine
de yansıyacaktır.
2
İlerleyen bölümlerde aşağıdaki konuları tartışacağız.
Yeni bir ‘drawing’ (çizim) yaratma - 3 boyutlu modelden çıkarılacak teknik resmin üzerine
yerleştirileceği çizimi kağıdını yaratma, boyutunu ayarlama
Yaratılan çizim üzerine çeşitli görünüşler ekleme - Standart görünüşler,yardımcı görünüşler, kesit,
detay veya üç boyutlu görünüşler çıkartma.
Görünüşlerin üzerine ölçü ekleme - Kağıt üzerindeki görünüşlere ölçüleri ekleme ve bunlar üzerinde
oynamalar yapma.
Teknik resimde kullanılan diğer öğeler - Ölçüler haricindeki, notlar, başlıklar, semboller, parça
listesi, tablo ve benzeri şekilleri ekleme, bunların üzerinde oynamalar yapma.
18.2 Drawing Yaratma
Drafting
Toolbar’ları
Sheet (resim sayfası)
Part Navigator
View
Şekil 1
StartÆDrafting ile modüle giriş yapılır. Şekil 1’de teknik resim ortamını görebilirsiniz. Modüle
girişte eğer daha önce yapılmış bir teknik resim çalışması varsa, o ekrana gelecektir. İlk kez giriş
yapılıyorsa teknik resim sayfası yaratma penceresi (insert sheet) ekrana gelecektir. Aynı dosyada
birden fazla resim sayfası yaratılabilir.
Drafting ile kullanılacak komut grupları yapıları(toolbar’lar) şunlardır;
3
Drawing Layout Toolbar :
Drafting Annotation Toolbar :
Dimension Toolbar :
Drafting Tables Toolbar :
Drafting Edit Toolbar :
Drafting Preferences Toolbar :
Annotation Placement Toolbar :
Ölçülendirme İşlemlerinde Kullanılan Snap Point’ler
Diğer Fonksiyonlar için Kullanılan Snap Point’ler
Part Navigator paletinde teknik resime ait işlemler Drawing başlığı altında altında listelenir.
Sheet’ler üzerinde çift tıklama yapılırsa;
sayfalar arası geçiş yapılır.
Görünüşler(view) üzerinde çift tıklama yapılırsa;
View Style penceresine ulaşılır.
4
Şekil 2
Part Navigator’da yer alan Drawing yazısı üzerinde
sağ tıklama (MB3) yapılarak çeşitli ayarlara kısa
yoldan ulaşılır.
Grid, sayfayı belli aralıklarla tarayan noktalı çizgi
görüntüsüdür.
Monochrome, siyah-beyaz ekran görüntüsüdür.
Insert sheet, yeni sheet yaratma menüsüdür.
Şekil 3
Part Navigator’da yer alan sayfa isimleri üzerinde sağ tıklama
(MB3) yapılarak çeşitli komutlara kısa yoldan ulaşılır.
Bunlar çeşitli görünüş, kesit görüntüleri ekleme ve sayfayı
kopyalama, silme ve edit etme(edit sheet)komutlarıdır.
Şekil 4
5
Şekil 5
Part navigator’daki görünüş ismi üzerinde MB3 ile tıklandığı zaman, O görünüş ile ilgili olarak
yapılabilecek işlemlere kolaylıkla ulaşılabilinir. Bu işlemler arasında görünüşe özel edit işlemi, kesit
almalar, görünüş çerçevesi düzenleme, görünüşü güncelleme, kopyalama, silme işlemleri bulunur.
(Şekil 5)
6
Şekil 6
Oluşturulan bir görünüş çerçevesiyle tanınır. Yani çerçeve ile tutulup ekran üzerinde başka bir noktaya
sürüklenerek yeni bir konuma taşınabilir. Yine çerçeve üzerinde sağ tık(MB3) ile o görünüşle ilgili
işlemlere giriş yapılabilir. İşlemler Drafting ortamındaki toolbar’lardaki ikonlardan veya menü
kısmından da kullanılabilir ancak ekran üzerinden sağ tıklarla komutlara ulaşmak daha pratik ve hızlı
olacaktır.
Teknik resim sayfasındaki görünüş, ölçü, yazı, tablo, sembol gibi her türlü objeyi seçip sürükleyerek
konumları değiştirilir. Üzerlerine çift tıklayarak da ilgili edit pencerelerine ulaşılır.
18.3 Sheet (teknik resim sayfası)Yaratma
Yeni resim sayfası eklerken resim sayfasının ebatları, ismi, izdüşümü yöntemi gibi bilgiler verilir.
Şekil.7’da Insert Sheet penceresini görmektesiniz.
7
Hazır drawing template’lerinden
kullanılır.(Antet ve view’ler içerir.)
Yeni sayfanın boyutlarını
standartlardan seçilir.
Sayfanın yükseklik ve boy değerleri
isteğe göre girilir.
Yeni sayfanın boyutları ve
ölçek
Mevcut sayfaların listesi
Yeni sayfanın ismi
Resmin birimi
İnç veya Milimetre
Bakış (projeksiyon) yönü
Şekil 6
Şekil 7
18.4 Görünüş Ekleme ve Yardımcı Komutlar
Modele temel bakışlar(top,right,back vs.) ve kullanıcının kaydettiği bakışlarla ekrana taşınan temel
görünüşler ve bunları kullanarak alınan çeşitli detay ve kesit görünüşler, resmin sınırı, özellikleri gibi
temel komutlar drawing layout toolbarında bulunmaktadır. Aşağıda bu temel görünüş komutları,
görevleriyle birlikte açıklanmıştır.
8
New Sheet = Yeni bir teknik resim sayfası açılır.
Display Sheet = Modeli ya 3D olarak ya da hazırlana 2D teknik resmini gösterir.
Base View = Teknik resim sayfasına mevcut modelin resmi dinamik olarak getirilir.
Projected View = Standart görünüşler üzerinden yardımcı görnüşleri dinamik şekilde eklenir.
Detail View = Mevcut görünüş üzerinde bir merkez noktası belirleyerek detay görünüş çıkartma
işlemi dinamik olarak yapılır.
Section View = Mevcut görünüşler üzerinden basit ve kademeli kesit alma işlemi dinamik olarak
yapılır.
Half Section View = Mevcut görünüşler üzerinden yarım kesit alma işlemi dinamik olarak
yapılır.
Folded Section View= Mevcut görünüşler üzerinden belirtilen noktalardan geçen bir kesit çizgisi yaratarak
kesit görünüşü dinamik olarak çıkarılır.
Unfolded Point to Point Section View= Mevcut görünüşler üzerinden belirtilen noktalardan
geçen bir kesit çizgisi yaratılıp 180 dereceye açıklarak dinamik olarak kesit görünüşü çıkarılır.
Revolved Section View = Mevcut görünüşler üzerinden dönel kesit alma işlemi dinamik olarak
yapılır.
Unfolded Point and Angle Section View= Mevcut görünüşler üzerinden belirtilen noktalardan
geçen ve bu noktalardaki açı değerleri belli bir kesit çizgisi yaratılıp 180 dereceye açıklarak kesit
görünüşü çıkarılır.
Pictorial Section View = Mevcut görünüşler üzerinden 3D kesit alma işlemi yapılır.
Break-Out Section = Mevcut görünüşler üzerinde belli bölgelerin kesiti alınır. Bu bölgeleri
kendimiz oluşturabiliriz. Perspektif görünüşlerden de 3 boyutlu kesitler alınabilir.
Pictorial Half Section View = Mevcut görünüşler üzerinden 3D yarım kesit alma işlemi
gerçekleştirilr.
Drawing View = İçi boş bir görünüş(view) yaratır. Bu görünüşün içinde sketch gibi bir
çizim oluşturulabilir.
Broken View = Mevcut görünüşler üzerinden kırdırılmış kesit alma işlemi yapılır.
9
Update Views = Mevcut görünüşler elle seçilerek update edilir.
Move/Copy View = Görünüşlerin sayfa üzerindeki yerlerini değiştirebilir veya kopyalayabilir .
Align View = Görünüşleri birbirilerine göre hizalayabilir.
View Boundary = Görünüşlerin çerçeve boyutları ayarlanır.
18.4.1 Base View
Teknik resim ortamına mevcut modelin çeşitli tiplerde görünüşlerini eklemek için
Insert Æ View Æ Base View ya da sayfa(sheet) sınırına MB3 ile ya da drawing layout
toolbarındaki
ikonuyla komuta girilir.
Ekrandaki diğer görünüşlerin
yeri değiştirilir.
Farklı bir dosyadan
görünüş getirilecekse,
dosya seçimi yapılır.
Ölçek
TOP
FRONT
BOTTOM
LEFT
Görünüşün
çizgi ayarı
Şekil 8
Model 3 boyutlu bir ortamda yeni bir
oryantasyona getirilir.
RIGHT
BACK
TFR-ISO
TFR_TRI
Görünüş ekleme aşamasında , görünüş üzerinde sağ tıklama yapılırsa yan taraftaki gibi bir menüyle
karşılaşılır.
Menüde karşımıza çıkan bu fonksiyonlar, bar üzerinde bulunan fonksiyonları içerir. Bunun
dışındakiler Şekil.9’da gösterilmiştir.
10
Görünüşün çıkarılması sonrasına otomatik olarak
“projected view” komutuna geçilir.
Bu komutla çıkarılan görünüşün değişik açılardaki
izdüşüm görünüşleri ekrana getirilir.
Görünüş etiketi yerleştirir.
Ölçek etiketi yerleştirir.
Şekil 9
Orient View Tool = İstenilen görünüşün farklı açıdaki görünüşlerini ekleme işlemini dinamik olarak
yapar. Yeni görünüş elde etme, modeli döndürme işlemi(rotate), bir düzlemsel yüzeye karşıdan
bakmak veya şeklin yataya oturacak yönünü belirtme şeklinde olabilir. Orient View seçeneğine
basıldığı zaman aşağıdaki pencereyle karşılaşılır. (Şekil.10) İstenilen görüntüyü yakalayınca orta
tuşa(MB2) tıklanarak onaylanır.
Orient View Tool
Şekil 10
Rotation Tool = Dinamik WCS yöntemini kullanır.
View Plane Tool = Plane düzlemine bakarak görünüş çıkarır.
Horizontal Direction Tool = Yatay eksene göre görünüş çıkarır.
Associative Orientation = Oryantasyonu ilişkili tutar. (ON/OFF)
11
Reverse Direction= Yönü değiştirir.
Montaj (assembly) dosyalarının teknik resmini alırken saklamak istenilen bileşenler olabilir.Base
View ile görünüşü ortama eklerken Hide Component ikonu ve yine kesit görünüşlerde kesilmeyecek
bileşenlerin gösterildiği Non-sectioned Component ikonu Setting bölümünde ortaya çıkar.
Hide Component
Non-sectioned Component
Hide Component/Non-sectioned Component seçeneği tıklanır, gizlemek istenilen bileşenler seçilir,
onaylanır.
Şekil 11
12
Bu işlemleri gerçekleştirirken görünüş üzerinden seçim yapmak herzaman kolay olmayabilir. İstenilen
bileşenler Assembly Navigator’ dan daha rahat seçilebilir.(Şekil.12)
Şekil 12
18.4.2 Projected View
Teknik resim ortamına mevcut görünüşlerden yardımcı görünüşlerini eklemek için kullanılır. Base
view yarattıktan sonra (eğer ayar açıksa) otomatik olarak bu komuta giriş yapılır. Mevcut görünüşten
orthographic view, auxiliary view şeklinde görünüşler çıkarılır.
Insert / View / Projected View
ya da görünüş üzerine MB3 ile ya da Drawing Layout
toolbarından
ikonuyla komuta girilebilir.
Bakış yönünü 180 derece
döndürür.
Yardımcı görünüşleri
çıkarılacak ana görünüş.
Dinamik izdüşümü
görünüşü yakalama.
Şekil 13
13
Vector constuctor ile hinge
line belirterek görünüş
çıkarma.
Orthographic Views= Standart görünüşlerden yatay veya dikey doğrultuda diğer yardımcı
görünüşlerini verir. Ana görünüşle yatay ve dikey doğrultuda hizalı olarak yaratılır.
Hinge Line= Kesit doğrultusu
Vector Direction= Kesite bakış doğrultusu
Helper Line= Yardımcı çizgi
Şekil 14
Auxiliary Views= Mevcut görünüşlerden, belirlenen bir açıdan bakarak yardımcı görünüşlerini
verir.
Hinge Line= Kesit doğrultusu
Direction Orthographic to Hinge Line= Kesite bakış doğrultusu
Shaded Auxliary Preview= Görünüşün ön izlemesi
Şekil 15
14
18.4.3 Detail (Detay)View
Teknik resim ortamına mevcut görünüşler üzerinden detay görünüşlerini eklemek için;
Insert / View / Detail View ya da görünüş üzerine MB3 ile ya da Drawing Layout
toolbar’ından
ikonunu seçilir.
Ölçek
Detay alınacak bölge
Detay alınan bölgenin ana
dikdörtgen şeklinde bir
görünüşteki ifade şekilleri.
alanla ifade edilir.
Detay alınacak bölge daire
şeklinde bir alanla ifade
edilir.
Detay görünüş çıkarırken aşağıdaki prosedür izlenir;
1. Detay alınacak dairesel bölgenin merkezi snap point’ler yardımıyla seçilir.
2. Dairenin sınırı belirtiler.
3. Ölçek değeri girilir.
4. Ekran üzerinde istenilen yere tıklanarak bırakılır.
15
PROJE 18.4.1 :
Şekil 16’daki katıyı modelleyip, teknik resim çalışması yapacağız. Antetli bir resim sayfası üzerine
görünüş ekleyip, bunun üzerinden ortographic ve detay görünüşler çıkaracağız.
•
“model_1.prt” isimli bir dosya yaratın. Start/Modeling ile modellemeye girin.
• Block komutuna girip100-80-50 ebatlarında
bir blok yaratın.
• XC’ye paralel doğrultuda boydan boya bir
T-Slot yaratın.
(Thru Slot seçeneği açık olsun,
Top width=10mm, Top depth=10 mm,
Bottom width=20mm, Bottom depth=10mm)
Katının tam ortasına oturacak şekilde pozisyonlayın.
• Şekle trimetric bakıp, öndeki 2 kenara 20mm’lik
chamfer yapın.
Şekil 16
•
Şekle trimetric bakıp, arkadaki 2 köşeye alt yüzeyden geçen 10 mm çapında 2 delik(hole)
delin. (Şekil 17)
Şekil 17
•
Start/Drafting ile teknik resim uygulamasına geçin.
•
Sheet penceresi ekrana gelecektir. Size sekmesinden Standart Size’ı işaretleyip, A2 sayfasını
seçin, onaylayıp çıkın.
•
Base View komutu açılacaktır. TOP görünüşü seçip ekrana yerleştirin.
16
•
Projected View otomatik olarak açılacaktır. Bu görünüşün düşeye(Şekil 18) ve yataya(Şekil
19) izdüşüm görünüşlerini çıkarın.
Şekil 19
Şekil 18
•
Yataya çıkarılan projected view’in çerçevesi üzerinde sağ tık ile Detail View ile kanalın
kesidinin detay görünüşünü çıkarın.
Şekil 20
17
•
Base View komutuna girip sayfanın sağ alt bölümüne perspektif bir görünüş koyun.
Şekil 21
•
Dosyayı kaydedip(FileÆSave) kapatın.
18.4.4 Section (Kesit) View
Görünüşler üzerinden basit veya kademeli kesit oluşturma işlemleri için kullanılır. Dinamik olarak
yapılır. Insert / View / Section View ya da görünüş üzerine MB3 ile ya da Drawing Layout
toolbar’ından
Section View ikonu yardımıyla kullanılır.
Şekil 22
18
Kesit çalışmalarında komut veya ikonla giriş yapıldığında öncelikle ana görünüşü(parent view)
seçmek gerekir, böylece ana komut toolbar’ı ekrana gelecektir.(Şekil 23)
Kesit
Kesit
çizgilerinin
çizgisine Kademeyi
yeriyle
kademe silme
oynama
ekleme
Görünüşün
ve kesit
çizgisinin
çizgi ayarı
Görünüşün
oryantasyon
çeşitleri
Şekil 23
Mevcut görünüşten kesit alınırken şu yol izlenir;
1. Snap Point seçeneklerini kullanarak kesme pozisyonunun tanımlanması.
Şekil 24
19
2. Kesme doğrultusunu dinamik olarak yakalama, (örn.,XC) (ki bu şekilde mouse hareketiyle
doğrultuyu kaybetmemek için sağ tık yapıp Lock Alignment denebilir)
veya .
vector constructor yardımıyla belirtme. Ayrıca parçaya bakış yönünün
gerekirse aksi yöne çevrilmesi.
3. Kademeli kesit istenirse
Add segment ikonu ile ilave kesme noktaları belirtme. (Şekil
25)Segment ekleme bittiğinde ikona tekrar basılarak özellik kapatılır.
Arrow Segments = Kesit okları
Bend Segments = Dönme pozisyonları
Cut Segments = Kesme pozisyonları
Şekil 25
4. Serbest el yöntemi ile kesit resminin yerleştirilmesi.
Veya, başka bir görünüş tıklanarak onun oryantasyonu kopyalanarak görünüşün yaratılması..
Bir diğer seçenek, kesit görünüşünün mevcut bir görünüş üzerine yaratılması.
Not: İstenirse şeklin oryantasyonu, 4. basamakta anlatılanlara ilave olarak, Section View Tool
yardımıyla da yapılabilir. Kesme pozisyonu tanımlamaları bittikten sonra girilen komut penceresinde
modelin nereden kesildiği düzlem ile belirtilir.
Oluşacak kesit görünüşü 3D görülebilir, döndürülüp istenilen duruşta bırakılabilir. Son halde basılan
Lock orientation ile ekrana bu oryantasyonda yerleştirilir.
Şekil 26
20
Cut = Bu butona basıldığı zaman modelin kesilmiş hali ekrana gelir.
Lock Orientation = Bu seçenek ile Section View penceresinde kilitlenen görüntü, teknik
resim sayfasına taşınır.
PROJE 18.4.2 :
Delikleri göstermek amaçlı YC doğrultusunda
(sayfanın düşey ekseninde) delik merkezinden
geçen bir kesit görünüşü çıkaracağız.
•
“model_1.prt” isimli bir dosyanızı açın.
•
Top resmin üzerinde sağ tık(MB3) ile
Add Section View yöntemini seçin.
Şekil 27
•
Kesme pozisyonu olarak çember merkezini
seçin.
Şekil 28
•
Mouse hareketiyle YC doğrultusunu yakalayınca
sağ tık(MB3) Lock Alignment’ı seçin, böylece
kesme doğrultusunu kitlemiş olacaksınız.
Şekil 29
21
Diğer bir yöntem olarak, Define Hinge Line’a tıklayınca gelen vektör oluşturma
komutuyla YC doğrultusu söylenebilir.
Şekil 30
•
Kesite bakış yönünün Şekil 29’deki olmasını sağlayın.(sağa doğru) Mouse görünüşün sağına
doğru çekip tıklayarak sayfaya yerleştirin.
•
Şekil 31
•
•
Undo yapın ve önceki aşamaya kadar baştan gelin.
Section View Tool ikonuna basıp oluşacak kesit
görünüşünü, modeli kesilmiş ve katı görüntüde olacak
şekilde görün. Rotate ile inceleyip,istediğiniz bir duruşta
bırakıp Lock Orientation’a basıp kitleyin.Orta tıkla(MB2)
bu ekrandan çıkıp görünüşünüzü yerleştirin.
Şekil 32
22
Yeni bir kesit görünüş olarak da kademeli kesit alalım;
•
•
Yeni kesit için komuta girip yine üstteki delik merkezini verip XC doğrultusunu seçin.
Komut toolbarından Add segment’i seçin ve diğer kesme noktası
olarak kanalın orta noktasını yakalayın.
Şekil 33
Şekil 34
•
Move segment’e basıp kesit çizgisinin dönme segmetini seçin. Kanalın
boyu üzerinde orta noktaya tıklayarak buradan geçmesini sağlayın.
Şekil 35
Şekil 36
23
•
Move segment’e tekrar basarak segment kaydırma operasyonundan çıkıp, görünüşü ekrana
yerleştirin.
Şekil 37
•
Dosyayı save etmeden kapatın.
24
18.4.5 Half Seciton View
Görünüşler üzerinden yarım bir bölgenin kesitini oluşturmada kullanılır. Dinamik olarak yapılır.
Insert / View / Half Section View ya da görünüş üzerine MB3 ile ya da
drawing Layout toolbar’ından
Half Section View ikonu yardımıyla kullanılır.
seçmek gerekir, böylece ana komut toolbar’ı ekrana gelecektir
Verilen kesme hatlarının
yerini kaydırma
Şekil 38
Arrow Segment = Kesit oku
Bend Segment = Dönme pozisyonu
Cut Segment = Kesme pozisyonu
System-generated half section view = Yarım kesit
görünüşü
Şekil 39
25
Half SectionView kullanımı şu şekildedir;
1. Komutla giriş yapıldıysa ana görünüşün seçilmesi ve kesme pozisyonu(cut position) için nokta
tanımlama..(Şekil 40’da çember merkezi)
Şekil 40
2. Kesit çizgisinin dönüş pozisyonu(bend position) için nokta belirtme.
Şekil 41
3. Kesme doğrultusunu dinamik olarak yakalama, (örn.,XC) (ki bu şekilde mouse hareketiyle
doğrultuyu kaybetmemek için sağ tık yapıp Lock Alignment denebilir)
veya .
vector constructor yardımıyla belirtme. Ayrıca parçaya bakış yönünün
gerekirse aksi yöne çevrilmesi.
(Şekil 42)
Şekil 42
26
Şekil 43
18.4.5 Revolved Section View
Görünüşler üzerinden döndürülmüş kesit alma işlemi dinamik olarak yapılır. Kesit çizgisindeki
segmentler arası 90°’den farklı olabilmektedir. Kesit görüntüsü ise bu kesme hattının 180°’ye
yatırılmış hali olur.
Insert / View / Revolved Section View ya da görünüş üzerine MB3 ile ya da
drawing layout toolbar’ından Revolved Section View ikonu ile yapılır.
Şekil 44
Arrow Segment = Kesit oku
Step/Cut Segment = Kademe/ Kesme pozisyonu
Bend Segment = Dönme pozisyonu
Rotation Point = Dönme noktası
Şekil 45
Revolved Section View ile kesit alırken şu yol izlenir;
1. Komutla giriş yapıldıysa ana görünüşün seçilmesi
ve kesit segmentlerinin buluşacağı dönme noktası
(rotation point) adı verilen bir noktanın belirtilmesi.
(Dairesel parçalarda kullanımı tercih edilen komutta
en uygun nokta, parçanın merkezi olur.)
Şekil 46
27
2. İlk kesit segmenti için Kesme pozisyonu belirtme.
(Şekil 47’de delik merkezi.)
Şekil 46
Şekil 47
3. İkinci kesit segmenti için Kesme pozisyonu belirtme.
(Şekil 48’de delik merkezi.)
Şekil 48
4. Kesiti 180º’ye açarken hangi doğrultuda oluşturacağı bilgisi.
(Şekil 49’da XC kullanılmıştır.) Yine kesite bakış yönü açısından
ihtiyaç olursa
ikonu ile tersine çevrilmesi.
Şekil 49
28
Not: Eğer kesite dönme segmenti de koymak istenirse, 3. basamakta 2. kesme
pozisyonun tanımladıktan sonra “Add Segment” ikonuna basılır. Belirtilen iki kesme segmentinden
istenilen tıklanır ve yine dinamik olarak dönme segmentinin konumu gösterilir. Orta tuşla kesit
çizgisini onaylarak ya da Place View ikonuna basarak
kesit resmi sayfaya yerleştirilir.
Kesit görünüşünü sayfaya yerleştirmeden önce kesit segmentleri gerekirse “Delete Segment” ikonuna
basıp segment seçilerek silinebilir. Yeri değiştirilmek istenirse “Move Segment” ikonun basıp segment
seçilir ve yeni yeri gösterilir. Kesit çizgisinin dönme merkezi ise “Move Rotation Point” ile yeniden
belirtilebilir.
29
18.4.6 Folded Section View
Mevcut görünüşler üzerinde belirtilen noktaları birleştirmek suretiyle oluşturulan kesit çizgisiyle
açılmamış kesit görünüşlerini oluşturur.
Insert / View / Folded Section View ya da drawing layout toolbar’ından Folded Section View
ikonu
ile yapılır.
seçmek gerekir, böylece ana komut toolbar’ı ekrana gelecektir.
Folded Section View ile kesit alırken şu yol izlenir;
1. Komutla giriş yapıldıysa ana görünüşün seçilmesi ve hinge line(kesit doğrultusu) belirtme.
Vektör oluşturma menüsü bu aşamada yardımcı olacaktır.
2. Kesit çizgisinin birbirine bağlayacağı noktalar sırasıyla seçilir. (Şekil
seçilmiş.)
30
de 3 çember merkezi
3. Nokta seçmeyi bitirdikten sonra orta tık(MB2) veya
ikonu ile görünüşü ekrana
yerleştirme.
18.4.7 Unfolded Ponit to Point Section View
Mevcut görünüşler üzerinde belirtilen noktaları birleştirmek suretiyle oluşturulan kesit çizgisiyle,
verilen kesit doğrultusunda, açılmış kesit görünüşleri oluşturur.
Insert / View / Folded Section View ya da drawing layout toolbar’ından Unfolded Ponit to Point
Section View ikonu
ile yapılır.
seçmek gerekir, böylece ana komut toolbar’ı ekrana gelecektir.
31
Folded Section View ile kesit alırken şu yol izlenir;
1. Komutla giriş yapıldıysa ana görünüşün seçilmesi ve hinge line(kesit doğrultusu) belirtme. Vektör
oluşturma menüsü bu aşamada yardımcı olacaktır.
2. Kesit çizgisinin birbirine bağlayacağı noktalar sırasıyla seçilir. (Şekil
seçilmiş.)
3. Nokta seçmeyi bitirdikten sonra orta tık(MB2) veya
yerleştirme.
32
de 4 çember merkezi
ikonu ile görünüşü ekrana
18.4.8 Unfolded Ponit and Angle Section View
Mevcut görünüşler üzerinde belirtilen noktalardan verilen açı değeri ile geçen segmentlerle oluşan
kesit açılmış kesit görünüşleri oluşturulur.
Insert / View / Folded Section View ya da drawing layout toolbar’ından Unfolded Ponit to Angle
Section View ikonu
ile yapılır.
Kesit şu yolla oluşturulur;
1. Komut penceresinde ilk adım olarak görülen parent view
(ana görünüş) seçme.
2. Kesitin açılma doğrultusu olarak hinge line
(kesit doğrultusu) gösterme.(Vector Constructor burada
yardımcı olacaktır.)
3. Gerekirse penceredeki “Reverse Vector” butonu ile bakış
yönünü döndürme.
4. “Apply”a basma.
Section Line Creation penceresi açılacaktır.
5. Kesme noktası verip, o noktadaki kesit segmentinin
doğrultusunu belirleyecek “Angle(açı)” değerini girme
(yatay yönle yaptığı) ve “enter”lama.
6. Nokta ve açıları belirledikten sonra “OK” ile görünüşü
ekrana yerleştirme.
33
18.4.9 Break-Out Section
Mevcut görünüşler üzerinde belirlenen bir bölgenin parçadan çıkarılması şeklinde elde edilen kısmi
kesittir. 3D montaj veya parçalar üzerinden alınabilen bir kesit çalışmasıdır. Görünüşün üzerinde
yaratılır.
Insert / View / Break-Out Section View ya da drawing layout toolbar’ından Break-Out Section
View ikonu
ile yapılır.
Kesiti yaratma(Create), sonradan değişiklik
yapma(Edit) ve kesiti görüntüden kaldırma (Delete)
komut içerisinden yapılmaktadır.
1
3
5
Kesit alma sırasında komut penceresindeki adımlar(Şekil
soldan sağa doğru gerekli seçimleri yaparak izlenilir.
2
4
1
Select View = Kesiti alınacak görünüşün seçilmesi.
2
Indicate Base Point = Kesitin başlayacağı noktanın seçilmesi
3
Indicate Extrusion Vector = Kesit alma yönünün belirlenmesi
4
Select Curves = Kesme curvelerinin seçilmesi (curveler kapalı olmalı)
5
Modify Boundary Points = Kesit alma curvelerinin geçtiği noktaları değiştirme
34
)
Parçadan çıkarılacak kısmın kesiti, görünüş “Expand” edilerek çizilir.(Görünüşün üzerinde sağ tık
yaparak(MB3)) Sonrasında belirtilen “base point” den itibaren verilen yönde süpürülerek oluşacak
hacim parçadan çıkarılır. Bu şekilde parçanın kesilen kısımları taranarak kısmi kesit görünüşü ortaya
çıkar. Expand modundayken çizim yaparken WCS’in uygun oryantasyonda olduğuna emin olmak
gerekir. Aksi halde WCS’i düzenlemelidir. Bu moddan çıkmak için yine sağ tık “Expand” denmelidir.
1
1
2
3
4
35
18.4.10 Broken View
Mevcut görünüşler üzerinden kırdırılmış kesit alma işlemi yapılır. Kırılacak bölgenin tayini kullanıcı
tarafından belirlenir. Ölçüsel herhangi bir değişiklik yaşanmaz.
Insert / View / Broken View ile ya da drawing layout toolbar’ından Broken View ikonu
ile yapılır.
Add Break Region = Kırdırma işlemi yapılacak bölgenin oluşturulmasını sağlar.
Replace Break Boundary = Kırdırma sınırlarını değiştirir.
Move Boundary Point = Kırdırma sınırların geçtiği noktaları taşır.
Define Anchor Point = Kırdırma sonucu ekranda kalacak kısmı temsil eden nokta gösterilir.
Position Break Region = Kırdırma bölgesinin pozisyonunu değiştirir.
Delete Break Region = Kırdırma bölgesini siler.
Curve Type = Çeşitli kırdırma tiplerini içerir.
Kırdırma Tipleri:
36
Broken View alırken bazı kısıtlamalar vardır. Kesit resmi çıkartılmış ana görünüşler üzerinde
kırdırılmış görüntü çıkarılamaz. Detay resmi çıkartılan görünüşler üzerinde kırdırılmış görüntü
çıkarılamaz. Yine Unfolded ve Revolve komutlarıyla çıkartılan kesit resimleri üzerinde kırdırılmış
görüntü çıkarılamaz.
Broken View için şu prosedür izlenir;
1. Komuta girildikten sonra kırdırılmış kesit alınmak istenen görünüş çerçevesinden tıklanarak
beliritilir.
2. Curve Type kısmından kırdırma sembolü seçilip şekil üzerinden 2 nokta seçerek bölge tarifine
başlanır.
3. Ekranda kalacak bölgeyi sisteme tarif etmek amacıyla, line ile tamamen kapalı bir alan oluşturacak
şekilde bölge sınırlamaya devam edilir. Bu işlem kırdırma sembolünün uç noktası yakalanarak son
bulur.
4. Komut penceresinden Apply’a basılır.
37
5. Ekranda kalması istenen 2. bölge için de aynı tarif yöntemi uygulanıp Apply’a basılır.
6. Cancel ile pencere kapatıldığında ekranda istenen bölgeler Şekil
‘deki gibi görünecektir.
Broken View edit işlemleri:
Kırdırılmış görünüş elde ettikten sonra tekrar komuta girip görünüş çerçevesinden gösterilirse komut
penceresi içinde değişiklik yapmamıza izin verecek ikonlar aktif hale gelir.
1
2
3
4
5
6
1 Add Break Region: Tek bir bölge yaratılmışsa ikinci b,r tane tanımlamak için bu
seçenek
kullanılmalıdır.
2 Replace Break Boundary: Görünüş üzerinde daha önceden belirlenen kırdırma sınırları bu
işlem ile değiştirilebilir.Yeni bir bölge tanımlamak istenilen kırdırlmış bölge seçilip baştan sınırları
tayin edilir ve komuttan çıkılınca görünüş otomatik olarak update olur.
3 Move Boundary Point = Kırdırma sınırların geçtiği noktaları edit etmek için kullanılır. Move
Boundary Point seçilir ve resimde görüldüğü gibi oluşan noktalar taşınır.
(Şekil )
4 Define Anchor Point: Kırdırma noktasını belirten noktayı yeniden tanımlamak için kullanılır.
Kırdırılan bölge seçilir ve nokta değiştirilir.
38
5 Position Break Region: Kırdırma işlemi sonrasında oluşan görünüşler için yeni pozisyon
belirlemede kullanılır. Preview and Poistion seçeneği açılarak drag yöntemi ile görünüşlerin yeni
yerlerini ayarlayabiliriz. Ekranda seçilen bölge istenilen yere bırakılarak kaydırılmış olur. Bunun
dışında görünüşler arası olması gereken mesafeyi de verebiliriz.
6 Delete Break Region: Kırdırma bölgesini silerek, görünüşün ilk haline geri dönmesi sağlanır.
18.4.11 View Boundary
Görünüşlerin default ölçülerde gelen çerçeveleri çeşitli metodlarla değiştirilir.
Insert / View / View Boundary ile ya da Drawing Layout toolbar’ından View Boundary komutu
ikonu
ile yapılır.
39
Break Line / Detail = Görünüş çerçevesi kullanıcı tarafından belirlenen çizgilerden oluşur.
Manual Rectangle = Dinamik olarak elle açılan dikdörtgensel alan görünüş çerçevesi olarak kabul
edilir.
Automatic Rectangle = Çerçevenin ilk gelen default boyudur.
Bound by Objects = Çerçevenin sınırları görünüş üzerinde tanımlanan noktalar veya görünüş
kenarlarının seçimi ile sağlanabilir.
PROJE 18.4.3 :
Görünüş üzerinde çeşitli çerçeve uygulamaları yapalım.
•
“model_1.prt” isimli dosyanızı açın.
•
InsertÆSheet ile bir A3 sayfası ekleyelim.
•
Sheet üzerinde sağ tık ile Add Base View deyip Right view ekleyin.
Yeni çerçeveyi oluşturacak eğrileri çizelim.
•
InsertÆSketch ile çıkardığımız görünüşü seçip çizime başlayalım. Şekil ‘deki gibi bir kesit
oluşturun. Sketch’den çıkın.
40
•
Görünüşün çerçevesi üzerinde sağ tıkta View Boudary’yi seçip Break Line/Detail tipini
seçin. Sketch çizgilerini gösterelim. OK deyip komuttan çıkın.
•
Parçadan bir Top view çıkarın.
•
Çerçevesine sağ tık View Boundary’yi seçip, Manual Rectangle’ı işaretleyin. Görünüşün
üzerinde tıklayıp sürükleyerek bir dikdörtgen sınırlama yapın.
41
Çerçeveyi orijinal hale geri getirmeye çalışalım.
•
Görünüşün yeni çerçevesinde sağ tıkla yine View Boundary’ye girip Automatic Rectangle’ı
seçin. OK deyip komuttan çıkın.
•
Bu sefer aynı görünüşte yine komuta girip Bound by Objects seçeneğini seçin. Delik
kenarlarını ve kanalın kenarının orta noktasını seçenekler yardımıyla gösterin.
18.5 Ölçülendirme (Dimesions)
Modeling uygulamasında Sketch’de yapılan ölçülendirmeye benzemeyen fakat daha kapsamlı bir
çalışmadır. Dimension Toolbar’ı tamamen ölçülendirmeyle ilgili komutların kısa yollarını içerir.
Menüde ise bu komutlar Insert kısmında Dimension’ın altındadır. Ana olarak 3 kısma ayrılabilirler;
iki obje(nokta,kenar) arası çeşitli ölçüler, çoklu obje seçimi ile yapılan, bir noktaya göre veya verilen
noktalar arası yatay/düşey seri ölçü çıkarma ve belirlenen 0 noktasına göre verilen objelerin
mesafelerinin çıkarılması. Bu çeşitler menüde seperatörle, toolbarda da başlıklar altında toplanarak
ayrılmışlardır.
42
Snap pointler yardımıyla ekranda istenilen objeler seçilebilir.
Ölçülendirme menüsü aşağıdaki gibidir.
Default hale geri dönüş (Reset)
Yazı
Tolerans
Ölçü
Ölçü ile ilgili ok,
ekleme
hassasiyeti ekleme çizgi, yazı
vs.ayarları
Inferred Dimensions: Ölçülendirme komutları içinde en
akıllı ölçülendirme komutu olarak kullanılır. Yatay ya da dikey
herhangi bir line seçildiği zaman yatay ,dikey ve paralel ölçü
çıkarılabilirken, birden fazla line seçildiği zaman açısal ölçüleri
çıkarılır. Bunun dışında çap ve yarıçap ölçüleri çıkarabilme yeteneği
de vardır. Şekil ‘de bu seçenekle çıkarılmış ölçüleri görmektesiniz.
Horizontal Dimensions: Seçilen iki nokta arasında yatay
ölçü çıkartmak için kullanılır. Kontrol noktası, kesişim noktası ya da
yay merkezi gibi noktalar seçilebilir. Nokta yerine objenin kendisi
seçildiği zaman karşılıklı uç noktaları arasındaki yatay mesafe ölçü
olarak çıkartılır.
Vertical Dimensions: Seçilen iki nokta arasında dikey ölçü
çıkartmak için kullanılır. Kontrol noktası, kesişim noktası ya da yay
merkezi gibi noktalar seçilebilir. Nokta yerine objenin kendisi
seçildiği zaman karşılıklı uç noktaları arasındaki dikey mesafe ölçü
olarak çıkartılır.
Parallel Dimensions: Seçilen iki nokta arasında paralel ölçü
çıkartmak için kullanılır. Kontrol noktası, kesişim noktası ya da yay
merkezi gibi noktalar seçilebilir.
43
Perpendicular Dimensions: Seçilen iki nokta arasında dik
ölçü çıkartmak için kullanılır. Kontrol noktası, kesişim noktası ya da
yay merkezi gibi noktalar seçilebilir.
Chamfer Dimension: Geometriler üzerinde yapılan
pahların ölçülendirilmesi için kullanılır. Sadece açısı 45 derece olan
pahlar ölçülendirilebilir.
Angular Dimensions: Paralel olmayan birden fazla obje
arasındaki mevcut olan açıyı öçlülendirmek için kullanılır.
Cylindrical Dimensions: Silindirik geometriler üzerinden
düz kenarları ya da direkt olarak yüzeylerini seçip mevcut çap
değerini ölçülendirmek için kullanılır. Nokta yakalama
seçeneklerinden yararlanabilinir. Ayrıca çap (DIA) sembolü otomatik
olarak ölçüye yerleşecektir.
Hole Dimensions: Dairesel geometriler üzerinden çap
ölçüsü çıkartmak için kullanılır. Tek bir ok ile yerleşen ölçüdür ve
çap sembolü otomatik olarak gelir.
Diameter Dimensions = Daire veya yay üzerinden çap
ölçüsü çıkartmak için kullanılır. Karşılıklı olarak yerleşen iki ok ile
yaratılan ölçüdür ve çap sembolü otomatik olarak gelir. Oklar daire
veya yay üzerinde içten yada dıştan yerleşebilir.
Radius Dimension: Daire veya yay üzerinden yarı çap
ölçüsü çıkartmak için kullanılır. Ölçü küçük bir ok ile yerleştirilir.
Yarıçap sembolü otomatik olarak gelicektir. Eğrilik yarıçap
ölçülendirme işleminde SHIFT ile mouse sürüklenirse eğrinin farklı
noktalarındaki yarıçap değerleri de ölçülebilir.
44
Radius to Center: Daire veya yay üzerinden yarı çap ölçüsü
çıkartmak için kullanılır. Ölçü küçük bir ok ile yay merkezine
yerleşir. Çap sembolü otomatik olarak gelicektir.
Folded Radius: Ölçülendirmek istenilen yay merkezi teknik
resim üzerinde çok uzak bir noktada kalıyorsa, ölçü okunun
kırdırılarak yerleşimi sağlanabilir.
Thickness Dimensions: İki adet curve arasındaki (eğrileri
de kapsar) mesafeyi ölçülendirmek için kullanılır. İlk seçilen curve
üzerindeki nokta , ikinci seçilen curve üzerinde kesiştirilir ve
normalleri doğrultusundaki mesafesi ölçülendirilir.
Arc
Length
Dimensions:
Çevre
uzunluğunu
ölçülendirmek için kullanılır.
Horizontal Chain Dimensions: Yatay doğrultuda uç uca
yerleşen birden fazla ölçü çıkartmak için kullanılır.Remove Last
seçeneği ile de en son eklenen yatay ölçü ekleme aşamasında
silinebilir.
ikonu ile Dimension Style penceresine girip Dimension
sekmesinden
değeri girişi yapılıp, nokta seçimine
başlanırsa, birbirini izleyen yatay ölçüler arasına dik doğrultuda
mesafe verilmiş olunur.
45
Vertical Chain Dimensions: Dikey doğrultuda baz alınan
bir çizgiye göre uç uca yerleşen birden fazla ölçüyü çıkartmak için
kullanılır. Remove Last seçeneği ile de en son eklenen dikey ölçü
ekleme aşamasında silinebilir.
ikonu ile Dimension Style penceresine girip
Dimension sekmesinden
değeri girişi yapılıp,
nokta seçimine başlanırsa, birbirini izleyen dikey ölçüler
arasına yatay doğrultuda mesafe verilmiş olunur.
46
MONTAJ (ASSEMBLY)
GİRİŞ
Bir CAD sistemi kullanılarak ürün tasarlanırken assemblies modülüne mutlaka gerek duyulmaktadır.
Bu modül yardımıyla ayrı ayrı oluşturulmuş parçalar bir araya getirilerek birbirleriyle
ilişkilendirilirler. Bu sayede birbirlerine monte edilen parçalardan nihai ürüne ulaşılmakta ve gerekli
kontroller yapılabilmektedir.
Genel olarak montaj yapılırken uygulanan 2 farklı yaklaşım vardır. Bunlardan biri çok parçalı
assembly, diğeri ise görsel assembly’dir.
Çok parçalı assembly: Bu yaklaşımda tüm parça verileri assembly dosyasına kopyalanır. Bu metot
aşağıdaki dezavantajları da yanında getirir.
•
Mevcut assembly parçaları ile orijinal parçalar arasında bağ kurulmaz.
•
Assemblyi meydana getiren tüm parçalar bellekte tutulduğundan daha fazla bellek kullanılır
ve sistem performansında belli bir düşüş gerçekleşir.
Görsel assembly: Bu yaklaşımın avantajı assemblyi meydana getirecek parçalar arasında bağ
kurulmasıdır. Parçaları kopyalamak yerine bu parçalar arasında bağ kurmak (link) bize şu avantajları
sağlayacaktır.
•
Bellek ihtiyacı daha düşük olacaktır.
•
Assemblyi oluşturan parçalardaki herhangi bir değişiklik assemblyde otomatik olarak
güncellenecektir.
•
Assembly bileşenleri arasında bölgesel ilişkiler tanımlanabilir.
•
Diğer uygulamaların (drafting, manufacturing vb.) ana verileri, üzerinde herhangi bir
değişikliğe gitmeden kullanılabilir.
•
Geometrik verinin tek bir kopyası olduğu için bu veri üzerindeki herhangi bir edit işlemi bu
parçayı esas alan tüm assemblylere yansıyacaktır.
47
BASİT ASSEMBLY TERİMLERİ
Assembly (Montaj): Parçaların ve subassembly’lerin bir araya gelerek bütünü oluşturmasıdır. Aynı
zamanda bileşenleri de bünyesinde barındıran bir parça dosyasıdır. Diğer uygulamalardaki gibi
uzantısı .prt’dir.
Subassembly (Alt Montaj): assembly’nin altında bir bileşen gibi görünüp ve aynı zamanda kendi
altına da birçok bileşen alan, ana parçayı oluşturan alt montaj gruplarıdır.
Montaj
Altmontaj ve 2 Bileşen
Altmontaj Altında 3 Bileşen
Component Objects (Bileşen Obje): Ana ve alt assembly gruplarını oluşturan parçaların hangi
parçalarla bağlantılı olduğunu işaret eder. Dosya ismi, katman, font, genişlik ve parçaların
montajlandığı yerler, vb. bilgilerin kaydını tutar.
Montaj 3 Bileşen Obje içermektedir
Altmontaj 3 Bileşen Obje içermektedir
48
Component Part (Bileşen Parça): Assembly sonucunda oluşacak nihai parçayı oluşturan ana
bileşenlere verilen isimdir.
Montaj
Altmontaj Montajın Bileşen Objesidir
Altmontajda Her Bir Bileşen Obje Bir Bileşen Parçayı İşaret Eder
ASSEMBLY’NİN İÇERİĞİ
Assembly modeli tasarlanırken izlenecek 2 ana metot vardır. Bunlar:
•
Top-Down Modeling (Yukardan-Aşağıya Modelleme)
•
Bottom-Up Modeling (Aşağıdan-Yukarıya Modelleme)
Top-Down Modeling: Bu modellemede, montajı oluşturacak parçalar aynı çalışma dosyasında
modellenir. İsminden de anlaşılacağı gibi oluşacak montaj hiyerarşik bir düzen olarak düşünülürse,
yukardan aşağıya doğru alt montaj ve diğer bileşenleri yaratarak oluşturulur. Aynı dosya üzerinde
yaratılan parçaların daha sonra teker teker isim verilerek kendi dosyaları yaratılabilir.
Bottom-Up Modeling: Bu modellemede ise top-down’dakinin aksine ana parçayı oluşturacak
parçalar farklı çalışma dosyalarında yaratılır ve daha sonra yeni bir dosya açılarak bu dosya üzerinde
daha önceden oluşturduğumuz parça dosyaları tek tek çağrılarak montajlama yapılır. Tavsiye edilen
metotta budur.
49
LOAD OPTİONS
File → Options → Assembly Load Options
File menüsünden yukarıdaki yol izlenerek load options menüsüne ulaşılabilir. Bu opsiyon özelikle
geniş assembly parçalarında sisteme çeşitli avantajlar sağlar. Bu avantajlar:
•
Hangi parçanın nereden yükleneceği belirlenip belli bir sınırlama getirilebilir. Böylelikle
bileşenlerin tamamı ya da istenilen kısmı görüntülenerek sistemin bellek ihtiyacı aşağıya
çekilebilir.
•
Açılacak bileşen dosyasının hangi dizinde aranacağı ve hangi sırayla dizinlerin aranacağı
belirtilebilir.
•
Herhangi bir bileşenin ya da hiçbir bileşenin yüklenmemesi sağlanabilir. Sadece assembly
parçası yüklenir, bileşenler yüklenmez veya görüntülenmez.
•
Load opsiyonu ana assembly parçasını herhangi bir şekilde etkilemez sadece assembly ile
birlikte gelen bileşen parçalar üzerinde etkili olur.
As saved: Parçayı kaydedilen yerden yükler.
From folder: Parçayı assembly’nin yüklü olduğu dizin
içersinden yükler.
From search folder: User-defined arama
dizinlerini
kullanır.
Yüklenecek
bileşenlerin
seçilmesi
filtrelenmesi işlemlerine
olanak
seçeneği, assembly dosyası
bileşenlerinin tamamıyla
Referans
setlerinin
kullanılır.
50
ve
ve
tanır.
açıldığında
bileşenlerin
All
tüm
component
assembly
yüklenmesini sağlar.
aranacak
dizinlerin
tanımlanmasında
ASSEMBLY NAVİGATOR
Assembly navigator, üzerinde çalışılan assembly yapısını grafiksel bir dizen olarak gösteren bir
araçtır. Mevcut montajın yapısını göstermesinin yanı sıra montaj bileşenlerin seçilmesi ve basit montaj
işlemleri de buradan gerçekleştirilebilir. Assembly navigatorda parça isimleri başında parçaların o anki
durumlarını simgeleyen ikonlar bulunur. Bu ikonlar:
•
Bir parçanın solunda (+) veya (-) işareti varsa
bu parça altında parçaya bağlı alt dizinler veya
birden fazla parça olduğunu gösterir. (+)
dizinlerin
açık
olduğunu
(-)
ise
kapalı
olduğunu simgeler.
•
Kırmızı işaretli bir kutunun olması bu parçanın
açık ve çalışma ortamında olduğunu gösterir.
Kutunun
üzerindeki
işaretin
gri
olması
parçanın açık fakat blank ortamında olduğunu
gösterir. Kutunun içinin boş olması ise
parçanın kapatılmış olduğunu gösterir.
•
Parçanın yanında küp sembolünün olması bu
parçanın bir bileşen olduğunu, ufak küplerden
oluşmuş bir bileşen olması bu parçanın bir
montaj ya da alt montaj olduğunu gösterir.
Assembly navigatorda parça ismi üzerinde sağ tuşa basılması durumunda açılan pencereden assembly
kısa yollarına ulaşılabilmektedir. Bu kısa menüyle seçilen parçanın açma, kapama, blank’e atma, aktif
yapma, çalışma ortamından kaldırma, bağlı olduğu alt ve üst montajları görüntüleme vb. işlemleri
yapılabilmektedir.
51
REFERENCE SET OLUŞTURMA
Referans setleri, sadece üzerinde çalışılan parçanın aktif hale gelerek sistem yükünün azalmasını
sağlar. Genelde karmaşık yapılı parçaları daha basit hale getirerek üzerinde rahat çalışılmasını
sağlamakta kullanılırlar. Montaj içinden bir parça açılırken, parçanın tamamını değil referans setlerle
belirlenen kısmını açmak mümkündür. Bu ayar; File → Load Options bölümünden yapılmaktadır.
Montaj dosyası içindeki bir bileşene referans set atanmak istendiğinde şu yol izlenir:
•
Assembly navigatorda referans set atanacak parçaya çift tıklanır
ya da bu parça üzerinde sağ tuşa basılarak make work part
seçilir. Böylece montaj içindeki bileşen aktif hale gelerek
çalışma parçası olur. Referans set atamadan önce bu işlem
mutlaka yapılmalıdır.
•
Format → Reference Set’den reference sets penceresi açılır.
Set as current: Seçilen referans setini aktifleştirir.
Add object: Referans setine obje ekler.
Remove object: Referans setinden obje çıkartır.
Edit object: Var olan objeleri edit eder.
Create: Yeni referans seti oluşturur.
•
Referans set penceresinde create komutuna basılır.
•
Gelen pencerede oluşturulacak referans setin adı girilir. (Ör; Datumsuz)
•
Parçanın referans sette olması istenen bölümleri seçilir ve orta tuşla işlem onaylanır.
•
Datumsuz
isimli
referans
seti
oluşturulmuştur.
Referans
setler
arasında geçiş yapmak için referans set penceresindeki set as
current komutu kullanılabileceği gibi Assembly navigatorda
üstüne sağ tıklayıp gelen pencereden replace reference
komutuda kullanılabilir.
52
parça
set
ADD COMPONENT
Add existing component (varolan bileşeni ekleme) komutu, daha önceden cad ortamında oluşturulmuş
ve montajda kullanılacak parçaları montaj ekranına çağırır. Bu komut assemblies toolbarında
bulunduğu gibi aşağıdaki yolla da bu komuta ulaşılabilir:
¾ Assemblies → Components → Add Component
Komuta girildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir.
•
Daha önce bir montaj işlemi için çağrılmış ve yüklenmiş
parçayı çağırır.
•
Montaj dosyasına çağrılan parçanın ismidir.
•
Montaj
klasörden
•
dosyasına
çağrılacak
dosyayı,
bulunduğu
seçer.
Positioning: Çağrılan parçanın yerleşeceği konumu
belirler. Absolute; çağrılan parçayı 3 eksende verilen
koordinatlara göre yerleştirir. Mate; çağrılan parçayı montaj
ortamına daha önceden çağrılan bir parçayla ilişkilendirerek
yerleştirir. Reposition; parçayı absolute’daki gibi 3 eksende
verilen koordinatlara göre yerleştirir ayrıca parça montaj
ortamına geldiği anda reposition komutunu açar. Böylece
parça kullanıcının belirlediği eksenlerde yerleştirilir.
•
Multiple Add: Montaj ortamına aynı parçadan birden
fazla çağrılacağı zaman bu seçenek işaretlenir.
•
Name: Montaj ortamına çağrılan parçanın adıdır.
•
Reference Set: Montaj ortamına çağrılan dosyaya daha
önceden atanmış olan referans setlerini gösterir. Model
seçeneğinde sadece parça çağrılır. Entire part seçeneğinde
parça tüm bileşenleriyle beraber çağrılır. Empty seçeneğinde hiçbir şey çağrılmaz.
•
Layer Options: Çağrılan parçanın layer ayarlarını düzenleyen seçenektir.
53
• Add existing penceresi component preview penceresiyle beraber gelmektedir.
Bu pencerede montaj ortamına çağrılacak parçanın model görüntüsü yer
almaktadır. Add existing part penceresinde referans set olarak model
girildiğinde parça yandaki görüntüsüyle gelmektedir.
• Referans set entire part olarak değiştirilirse parça üzerindeki tüm datumlar,
curveler, sketchler ve yüzeylerle beraber gelmektedir.
Point Constructor
Add existing part penceresinde ok butonuna basıldığında point constructor penceresi açılır. Bu pencere
montaj dosyasına çağrılan parçanın yerleştirilmesini sağlar.
Çağrılan parçanın WCS’ini geometrik şekillerden referans
alarak yerleştiren komutlardır.
Objenin seçilmesi için verilen bir uyarıdır. Obje seçildiğinde
soldaki kırmızı yıldız işareti, yeşil tik işaretine dönüşür.
Çağrılan parçanın WCS’ini, montaj penceresinin WCS’ini
0,0,0
noktası
kabul
ederek,
belirtilen
koordinatlara
yerleştirir.
Point constructor penceresinde, çağrılan bileşenin nasıl
yerleştirileceği karar verildikten sonra ok butonuna basılarak
işlem onaylanır. Bileşenin 0 noktası (WCS’i) istenilen
noktaya yerleşmiş olur.
54
¾ UYARI: Add existing component komutunu kullanırken, bileşen çağırmadan önce Set to
WCS ikonuyla
görüntünün tam karşınıza alınmasında fayda vardır.
REPOSİTİON
Reposition komutu montaj ekranına çağrılan parçanın montajını kolaylaştırmak için yeniden
konumlandırılmasını sağlar. Bu komuta assemblies toolbarından ulaşılabileceği gibi aşağıdaki yollada
ulaşılabilir;
¾ Assemblies → Components → Reposition Component
Komuta girildiğinde yandaki class selection menüsü açılır. Burada yeniden
konumlandırılacak bileşen seçilir. Ok butonu aktifleşir. Orta tuşla yada ok tuşuna
basarak işlem onaylandığında aşağıda da görülen Reposition Component penceresi açılır.
Seçilen
bileşenin
konumunu
parametrelere bağlı
olarak
belirli
değiştiren
komutlardır.
Bileşenin konumunu değiştirir
Bileşen üzerindeki WCS’in konumunu
değiştirir.
WCS’in
tüm
eksenlerde
o
anki
yönü
ve
koordinatıdır.
Bileşenin ilerleme miktarıdır.
Bileşenin
ilerleme
doğrultusunu belirler.
Hareketin akıcı (fine) ya da kesikli
(coarse)
Bileşenin
bileşenlerle
kontrol eder.
55
olmasını
hareketi
çarpışıp
ayarlar.
esnasında
diğer
çarpışmadığını
Trasnform komutları;
Point To Point: Bileşen üzerinde seçilen bir noktayı başka bir noktaya sevk eder.
Translate: Katıyı pozisyonu değiştirmeden verilen X,Y,Z, koordinatlarına taşır.
Rotate About A Point: Katıyı bir nokta etrafında döndürür.
Rotate About A Line: Katıyı bir çizgi etrafında döndürür.
Reposition: Katıyı pozisyonunu değiştirerek taşır.
Rotate Between Axes: Katıyı verilen eksenler arasında döndürür.
Rotate Between Points: Katıyı verilen noktalar arasında döndürür.
Reposition işlemi Reposition Component penceresindeki komutlardan yapılacağı gibi, şu yoldan da
yapılabilir:
¾ Reposition komutuna tıklanır. Ekrana yandaki pencere gelir.
¾
Konumu değiştirilecek parça seçilir. Bu durumda ok butonu aktifleşecektir.
¾ Orta tuşla işlem onaylandığında ya da ok tuşuna basıldığında ekrana
Reposition Component penceresi ve parçayı X,Y,Z eksenlerinde
hareket
ettirebileceğimiz
ya
da
bu
eksenler
etrafında
döndürebileceğimiz bir koordinat ekseni çıkar.
¾ Mouse’un sol tuşu yardımıyla X,Y ya da Z ekseninin ucundaki yeşil
oklardan tutulursa; parça tutulan okun ait olduğu eksene paralel
doğrultuda hareket ettirilebilir.
¾
Mouse’un sol tuşu yardımıyla X,Y,Z eksenleri arasındaki yeşil
toplardan biri yakalanırsa; parça tutulan topun ait olmadığı eksenin
(Örneğin; X-Y eksenlerinin sınırladığı düzlemdeki yeşil top tutulursa
parça Z ekseni etrafında dönme hareketi yapabilir.) etrafında
döndürülebilir.
56
MATİNG CONDİTİONS
Mating komutu, üzerinde çalışılan montaj bileşenlerinin kendi aralarında ilişkilendirilmelerini sağlar.
Aralarında ilişkilendirilen bileşenlerin serbestlik dereceleri azaltılmış olur. Kısaca bileşenler
birbirlerine mating komutuyla monte edilir. Örneğin iki parça arasında bir teğetlik atanmışsa,
parçalardan birinin yeri değiştirildiğinde diğer parça da bundan etkilenir ve parçalar teğetliği
koruyacak şekilde beraber hareket ederler. Bu komuta assemblies toolbarından ulaşılabileceği gibi
aşağıdaki yolla da ulaşılabilir;
¾ Assemblies → Components → Mate Component
Mating komutunda en çok karşılaşılan kavram serbestlik derecesidir. Serbestlik derecesi bir parçanın
hareket edebileceği doğrusal ve dairesel yönleri gösterir. Montaj dosyasında parçalar arasına mating
özelliği verildikçe parçaların serbestlik dereceleri azalır.
Doğrusal Serbestlik Derecesi
Dairesel Serbestlik Derecesi
Mating Conditions Penceresi
Montaj
bileşenlerine
özelliklerinin
atanan
mating
listelendiği bölümdür.
Bileşenleri ilişkilendirirken kullanılan mating
komutlarıdır.
Mating
type
kısmında
center
komutu
seçildiğinde aktifleşir ve seçilen yüzeyin kaç
yüzeye göre merkezleneceğini gösterir.
Yüzey seçim basamaklarıdır.
Seçim işlemini filtreler. Böylece katı, yüzey,
kenar, gibi bölümlerin seçimi kolaylaşır.
Verilen ilişkiler sonucu seçilen parça hareket
ettirilerek, serbestlik derecesi görülebilir.
Mating Tipleri
57
Mating komutu altında 8 tip özellik bulunur. Her bir özellik montaj edilecek parçalar arasında farklı
ilişkiler kurulmasını sağlar. Bu özellikler;
Mate: Yapıştırma işlemidir. Birbiriyle temas eden (öpüşen) iki yüzeyi
ilişkilendirirken kullanılır.
Angle: Açı verme işlemidir. Aralarında belli bir açı olan yüzeyleri ilişkilendirir.
Align: Hizalama işlemidir. Seçilen iki yüzeyi aynı hizaya getirir.
Parallel: Seçilen iki yüzeyi birbirlerine paralel hale getirir.
Perpendicular: Seçilen iki yüzeyi birbirlerine dik olacak konuma getirir.
Center: Merkezleme işlemidir. Silindirik ve düzlemsel yüzeylerin birbirlerine
göre merkezlenmesini sağlar.
Distance: İki yüzey arasına mesafe verir.
Tangent: Seçilen iki yüzeyin birbirine tanjant (teğetsel) olmalarını sağlar.
UYGULAMA
Bu uygulamada mating özelliklerinin örnek bir tel zımba montajında kullanılması gösterilecektir. Bu
montaj; ALT_GRUP_MONTAJ, ARA_GRUP_MONTAJ ve ÜST_GRUP_MONTAJ olmak üzere 3
aşamada yapılacaktır. Montajda kullanılacak bileşenler şunlardır:
zimba-alt-plastik.prt
zimba-ust-plastik.prt
58
alt-plastik-alt-metal.prt
ic-metal-alt.prt
ic-metal-ara.prt
itici-merkez-pim.prt
ic-metal-ust.prt
pim.prt
tel-itici-plastik.prt
tel-itici-metal.prt
tel-kivirici.prt
Alt_Grup_Montaj
Alt-grup montajında; zimba-alt-plastik, alt-plastik-alt-metal ve tel-kivirici bileşenleri birbirleriyle
ilişkilendirilecektir. Bu işlemde mate, allign, paralel ve center özellikleri kullanılacaktır.
¾ Add existing component komutuyla ‘zimba-alt-plastik’ parçası montaj ekranına çağrılır. Bu
penceredeki ayarların; model, absolute ve original şeklinde olmalarına dikkat edilmelidir. Ok
butonuyla işlem onaylanır.
¾ Gelen point constructor penceresinde önce reset butonuna basılarak base point değerlerinin
0,0,0 olması sağlanır. Ardından ok butonuna basılır. Parça orijin noktasına yerleşir.
59
¾ Yine add existing component komutuyla ‘alt-plastik-alt-metal’ parçası aynı ekrana çağrılır.
Burada da ayarların model, absolute, original olmasına dikkat edilmelidir. Ok butonuna
basılır.
¾ Point constructor penceresi geldiğinde mouse’u montaj
penceresinin gelişigüzel bir yerine (alt-plastik parçasının
altında bir yer olması daha avantajlıdır) getirip sol tuşa
basılır.
çağrılan
2.
parça
işaretlenen
noktaya
yerleşecektir.
¾ Reposition komutu kullanılarak metal parçanın konumu
değiştirilir. Bu sayede mating özelliklerinin kullanımı
kolaylaşmış olur.
¾ Mate component komutuna basılır.
1
Ekrana mating conditions penceresi
gelir.
Burada
mating
2
type
özelliklerinden paralel işaretlenir.
İlk olarak alt-metal parçasının yan
yüzeylerinden birisi daha sonra
parçanın oturacağı boşluğun yan
yüzeylerinden birisi seçilerek ok
butonuna basılır. Serbestlik derecesinden de anlaşılacağı gibi artık bu yüzeyler birbirleriyle açı
yapamazlar.
¾ Mating
conditions
penceresinde
center özelliği işaretlenir, center
3
1
objects seçeneği 2 to 2 yapılır. Daha
sonra şekilde gösterilen numaralı
yüzeyler, numara
sıralarına
göre
seçilir. Ok tuşuna basılarak işlem
onaylanır.
2
60
4
¾ Mating conditions penceresinde allign
1
özelliği işaretlenir. Önce alt-metal
parçasının düz yüzeyi, ardından altplastik parçasının alt yüzeyi seçilir.
Ok tuşuyla işlem onaylanır.
2
¾ Mating conditions penceresinde mate
1
özelliği işaretlenir. Önce alt metal
parçasının
parçasının
ardından
birbirine
alt
plastik
temas
edecek
yüzeyleri seçilir. Ok butonuyla işlem
onaylanır.
2
¾ Add existing component komutuyla ‘tel-kivirici’
parçası aynı ekrana çağrılır. Burada da ayarların
model,
absolute,
original
olmasına
dikkat
edilmelidir. Ok butonuna basılır.
¾ Reposition komutuyla yeni çağrılan parçanın
konumu ilişkilendirileceği parçaya göre ayarlanır.
¾ Mating conditions penceresinde center
özelliği
işaretlenir.
Önce
1
tel-kivirici
parçasındaki delik ardından alt bu deliğin
oturacağı silindir dış yüzeyi seçilir. Ok
tuşuyla işlem onaylanır.
2
61
¾ Mating conditions penceresinde paralel
1
özelliği işaretlenir. Önce tel-kivirici’nin
herhangi
bir
kenarı
ardından
bu
parçanın alt plastikte oturacağı yuvanın
ilk seçilen kenara paralel bir kenarı
seçilir. Ok tuşuyla işlem onaylanır.
2
¾ Son olarak aynı pencerede mate özelliği
işaretlenir. Önce tel kivirici’nin alt
1
yüzeyi ardından oturacağı yüzeyin üst
yüzeyi
seçilir.
Ok
tuşuyla
işlem
onaylanır.
2
Alt_Grup_Montaj işlemi bu aşamada tamamlanmıştır. Bir sonraki adım Ara_Grup_Montaj işleminin
yapılmasıdır.
Ara_Grup_Montaj
Alt grup montajında: ic-metal-alt, ic-metal-ara, ic-metal-ust, itici-merkez-pim, pim ve tel-itici-plastik
parçaları kullanılacaktır. Bu işlemde: mate, center, paralel, distance ve tangent özellikleri
kullanılmaktadır.
¾ Add existing component komutuyla ic-metal-alt ve pim parçaları ekrana çağrılır. Pim parçası
reposition komutuyla yeniden konumlandırılır.
¾ Mating conditions penceresinde
center özelliği seçilir. Center
objects
seçeneğinin
1
to
1
2
olmasına dikkat edilmelidir. Önce
mil dış yüzeyi sonra sırasıyla icalt-metal’deki delikler seçilir. Ok
tuşuyla işlem onaylanır.
2
3
62
¾ Bir kez daha center özelliği seçilir. Center
4
objects seçeneği 2 to 2 yapılır. Önce milin bir
3
yan yüzeyi ve ic-metal-alt parçasının seçilen
yüzeye yakın yan yüzeyi daha sonra milin
diğer yan yüzeyi ve ona yakın ic-metal-alt
parçasının yan yüzeyi sırasıyla seçilir. Ok
2
tuşuna basılarak işlem onaylanır. Bu sayede
1
milin parçaya dışında kalan kısımlarının eşit
olmaları sağlanır.
¾ Add existing component komutuyla itici-merkez-pim parçası montaj ekranına çağrılır.
Reposition komutuyla bileşen uygun pozisyona getirilir.
1
¾ Mating conditions penceresinde center
özelliği seçilir. Center objects 1 to 2
2
yapılır. Önce milin dış yüzeyi sonra
milin oturacağı 2 yuvanın iç yüzeyleri
3
¾ Aynı pencerede mate özelliği seçilir. Önce iticimerkez-pimindeki 1 no’lu yüzey ardından ic-metal-alt
2
1
parçasındaki 2 no’lu yüzey seçilir. Ok tuşuyla işlem
tamamlanır.
¾ Add existing component komutuyla tel-itici-plastik parçası montaj ekranına çağrılır.
Reposition komutuyla parça montaj için uygun bir pozisyona getirilir.
63
¾ Mating conditions penceresinde center özelliği
1
seçilir. Center objects 2 to 2 yapılır. Sırasıyla
1,2,3 ve 4 numaralı yüzeyler seçilir. Ok tuşuyla
işlem onaylanır.
2
¾ Aynı pencerede mate özelliği seçilir. Önce
plastik parçanın alt yüzeyi ardından ic-metal-
4
1
alt parçasının iç taban yüzeyi seçilir. Ok
butonuna basılarak işlem onaylanır.
2
¾ Add existing component komutuyla ic-metalust parçası montaj ekranına çağrılır. Reposition komutuyla uygun konuma getirilir.
¾ Mating
conditions
penceresinde
özelliği seçilir. Center objects 2 to 1 yapılır.
Sırasıyla
ic-metal-ust
parçalasının
3
center
1
mile
oturacağı yüzeylerden biri, milin dış yüzeyi
ve ic-metal-ust parçasının mile oturan diğer
yüzeyi seçilir. Ok tuşuna basılarak işlem
onaylanır.
2
¾
¾ Tekrar center özelliği seçilir. Center objects 2 to 2
3
yapılır. Sırasıyla 1,2,3 ve 4 yüzeyleri seçilir. Ok
1
tuşuna basılarak işlem onaylanır.
4
2
64
¾ Add existing component komutuyla ic-metal-ara parçası montaj ekranına çağrılır. Reposition
komutuyla uygun konuma getirilir.
¾ Mating
conditions
penceresinde
center
özelliği seçilir. Center objects 2 to 2 yapılır.
2
4
Sırasıyla 1,2,3 ve 4 yüzeyleri seçilir. Ok
3
1
¾ Tekrar center özelliği seçilir. Center objects
2 to 2 yapılır. Sırasıyla 1,2,3 ve 4 yüzeyleri
2
4
seçilir. Ok tuşuna basılarak işlem onaylanır.
3
1
¾ Mating
conditions
penceresinde
tangent
özelliği seçilir. Önce ic-metal-ara parçasının
gösterilen silindirik yüzeyi ardından ic-metal-
2
alt parçasının gösterilen düzlemsel yüzeyi
1
¾ Mating conditions penceresinde mate özelliği
seçilir. Filter kısmı any yapılır. Önce ic-metal-
1
ara parçasının gösterilen kenarı ardından telitici-plastik parçasının gösterilen yüzeyi seçilir.
2
Ara_Grup_Montaj işlemi bu aşamada tamamlanmıştır. Bir sonraki adım Ust_Grup_Montaj işleminin
yapılmasıdır.
65
Ust_Grup_Montaj
Ust grup montajında: zimba-ust-plastik ve tel-itici-metal parçaları kullanılacaktır. Bu işlemde: mate,
paralel ve allign özellikleri kullanılmaktadır.
¾ Add existing component komutuyla zimba-ust-plastik ve tel-itici-metal parçaları ekrana
çağrılır. Pim parçası reposition komutuyla yeniden konumlandırılır.
¾ Mating conditions penceresinde center özelliği
1
seçilir. Sırasıyla 1,2,3 ve 4 no’lu yüzeyler seçilir.
3
2
4
¾ Mating conditions penceresinde allign özelliği
seçilir. Sırasıyla gösterilen 2 yüzey seçilir. Ok
1
2
butonuna basarak işlem onaylanır.
¾ Mating conditions penceresinde mate özelliği seçilir.
1
Sırasıyla gösterilen 2 yüzey seçilir. Ok tuşuna
basarak işlem onaylanır.
2
Bu aşamada ust_grup_montaj işlemi tamamlanmıştır. Montajları yapılan 3 alt grup aşağıdaki gibidir.
66
ALT_GRUP_MONTAJ
ARA_GRUP_MONTAJ
ÜST_GRUP_MONTAJ
Bir sonraki adımda bu 3 alt grubun montajı yapılarak asıl montaj işlemi tamamlanacaktır.
ZIMBA_MONTAJ
¾ Add existing component komutuyla alt_grup_montaj dosyası ve ara_grup_montaj dosyaları
montaj ekranına çağrılır. Gerekli konumlandırma işlemi reposition komutuyla yapılır.
¾ Center özelliği kullanılarak sırasıyla 1, 2,
3 ve 4 no’lu yüzeyler seçilir. Center
objects’in
2
to
2
ye
3
getirilmesi
unutulmamalıdır. Ok tuşuna basılarak
işlem onaylanır.
4
¾ Tekrar center özelliği seçilir. Center
1
1
objects 1 to 2’ye getirilir. Sırasıyla
numaralı işaretli yüzeyler seçilir. Ok
2
3
67
2
¾ Add existing component komutuyla ust_grup_montaj dosyası montaj ekranına çağrılır.
Gerekli konumlandırma işlemi reposition komutuyla yapılır.
¾ Center özelliği kullanılarak sırasıyla 1, 2,
4
2
3 ve 4 no’lu yüzeyler seçilir. Center
objects’in
2
to
2
ye
getirilmesi
unutulmamalıdır. Ok tuşuna basılarak
işlem onaylanır.
3
1
¾ Mate özelliği seçilir. Fitler kısmı any’e
getirilir. Önce tel iticinin bir kenarı ardından
ic-metal-ust parçasının iç tavan yüzeyi
1
2
¾ Son olarak tekrar center özelliği seçilir.
Center objects 2 to 1’e getirilir. Sırasıyla
numaralı yüzeyler seçilir. Ok tuşuyla
işlem onaylanır.
3
1
2
Bu aşamada ZIMBA_MONTAJ işlemi tamamlanmış bulunmaktadır. Montaj dosyamızın son hali
aşağıda görüldüğü gibidir.
68
ASSEMBLY’DE PATLATMA (EXPLODED VIEWS)
Montaj dosyasında patlatma işlemi yapılarak montaj bileşenleri birbirlerinden ayrılır. Bu işlemde daha
önce bileşenler arasında tanımlanmış ilişkiler silinmez. Patlatma işlemi bileşenlerin nasıl monte
edildiklerini ve montajdaki görevlerini, kullanıcının daha net görmesini sağlar.
Patlatma işleminde, ana montaj dosyası içinde tek bir parça, tanımlanan parçalar ya da montaj
dosyasının tamamı patlatılabilir.
Exploded view toolbarı
69
Patlatma yaratır.
Oluşturulan patlatmayı edit eder.
Bileşenleri otomatik patlatır.
Patlatılan bileşenleri geri yerleştirir.
Patlatmayı siler.
Patlatmayı gizler.
Patlatmayı görüntüler.
Bileşenleri gizler.
Bileşenleri görüntüler.
Patlatılmış bileşenin izlediği yolu gösterir.
UYGULAMA
Bu uygulama daha önce oluşturulan ZIMBA_MONTAJ dosyası üzerinden gerçekleştirilecektir.
¾ ZIMBA_MONTAJ dosyası açılır. Start → Assemblies modülüne geçilir.
¾ Exploded view toolbarından create explosion komutuna tıklanır ya da Assemblies→Exploded
Views→Create Explosion yapılır.
¾ Yaratılan patlatmaya şekildeki gibi Explosion 1 ismi
verilerek ok’e basılır.
¾ Yine exploded view toolbarında
auto-explode
komutuna
basılır.
components
Karşımıza
class selection penceresi çıkar.
Explode edilecek parça ya da
parçalar seçilir. Bütün parçalar
seçilmek isteniyorsa parçanın
tamamı kutu içine alınır. Ok
70
¾ Seçim işlemi tamamlandığında explosion distance
penceresi açılır. Bu pencerede patlatılan parçalar
arasındaki mesafe belirlenir.
¾ Explosion distance penceresinde ok’e
basıldığında montaj dosyası patlatılmış
görüntüsü
oluşturulur.
Dosya
yanda
göründüğü hale gelmiştir.
¾ Explosion işlemi edit explosion menüsüyle edit edilebilmektedir.
Bileşen seçer.
Seçilen bileşeni taşır.
0 noktasını taşır.
Belirlenen düzlemdeki ilerleme miktarını gösterir.
İlerlemenin her adımdaki ölçüsünü gösterir.
Taşıma doğrultusu belirlenir.
¾ Edit explosion penceresinde select objects
işaretlenir ve taşınacak bileşen seçilir.
Ardından move objects işaretlenir. Bu
durumda wcs aktifleşir. x, y ya da z
ekseninden
tutarak
seçilen
bileşen
istenilen yönde taşınır. Ayrıca aynı anda
birden fazla bileşen seçilerek beraber
hareket etmeleri de sağlanabilir.
71
Bileşenlerin
her
biri
edit
explosion
komutuyla
taşındığında montaj dosyamızın patlatılmış görüntüsü su
hali alır.
¾ Montaj dosyasının patlatılmış görüntüsü unexplode component komutuyla eski montajlı haline
geri döndürülebilmektedir. Bunun için explode view toolbarında unexplode component
komutu seçilir. Patlatılmış tüm bileşenler seçilirek ok tuşuna basılır. montaj dosyası eski
haline dönecektir.
72
UYGULAMA
Bu uygulamada top-down modeling (yukardan aşağıya modelleme) yöntemi kullanılarak menteşe
montajı yapılacaktır. Daha öncede anlatıldığı gibi bu modellemede; montajı oluşturacak parçalar aynı
çalışma dosyasında modellenir. İsminden de anlaşılacağı gibi oluşacak montaj hiyerarşik bir düzen
olarak düşünülürse, yukardan aşağıya doğru alt montaj ve diğer bileşenleri yaratarak oluşturulur. Aynı
dosya üzerinde yaratılan parçaların daha sonra teker teker isim verilerek kendi dosyaları yaratılabilir.
¾ Mentese_montaj isminde yeni bir modelleme dosyası açılır.
¾ Start → Assembly yapılarak montaj modülüne geçilir.
¾ Assembly toolbarında create new component komutuna basılır.
¾ Açılan class selection penceresinde hiçbir şeye tıklamadan orta tuşa basılır.
¾ Gelen select part name penceresinde yeni oluşturulacak parçanın adı girilir. Mentese_montaj
dosyası; mentese_alt, mentese_ust ve mentese_pim parçalarından oluşacaktır. Buna göre file
name kısmına mentese_alt yazılır ve ok’e basılır.
¾ Gelen create new component penceresinde de ok’e basılır.
Assembly navigator’a dikkat edilirse, mentese_montaj dosyasının
altında mentese_alt bileşeninin oluştuğu görülmektedir.
¾ Start → Modeling yapılarak tasarım modülüne geçilir.
¾ Insert → Design Feature → Block komutu kullanılarak
XC=40, YC=80 ve ZC=3 mm olan bir blok oluşturulur.
¾ Bloğun yan kenarlarına ve ortasına birer datum plane atılır.
¾ Insert → Design Feature → Cylinder komutu kullanılarak
bloğun işaretlenen köşesine bir silindir oluşturulur ve
subtract denilerek oluşturulan silindir bloktan çıkartılır.
Silindirin çapı 6 mm alınacaktır. Uzunluğu için, measure
seçilir daha sonra bloğun iki kenarındaki 2 datum plane
seçilerek
ok
değiştirildiğinde
tuşuna
basılır.
silindirin
Böylece
boyuda
bloğun
otomatik
değişecektir.
73
boyu
olarak
¾ Insert → Design Feature → Hole komutuna basılır.
Counterbore
tipi
seçilir.
Parametreler
ve
deliğin
konumlandırası aşağıdaki gibi yapılır. Delik merkezi
bloğun ortasında geçen datum plane üzerindedir.
¾ Aynı işlem tekrar yapılır. Parametreleri aynı olan
bir
counterbore
kenarlardan
10
delik
daha
oluşturulur
mm
mesafede
ve
yerleştirilir.
Ardından Insert → Associative Copy → Mirror
Feature komutu kullanılarak bir önceki işlemde
oluşturulan delik bloğun ortasındaki datum plane kullanılarak diğer tarafa kopyalanır.
¾ Menteşenin yan datum planelerinden birisine
sketch açılır ve yandaki geometri çizilir.
¾ Çizilen geometri başlangıcı 0
ve bitişi 16 olacak şekilde ana
gövdeye
unite
yapılarak
extrude edilir.
74
¾ Extrude işlemi başlangıç ve bitişleri sırasıyla 32,48
ve 64,80 olacak şekilde 2 defa daha tekrarlanır.
Böylece
mentese_alt
parçamızın
modellemesi
tamamlanmıştır.
Mentese_alt parçasının modellenmesi bittikten sonra mentese_ust parçasının modellenmesine
geçilmektedir.
¾ Start → Assembly modülüne geçilir.
¾ Assembly navigatordan mentese_montaj parçası work part yapılır.
¾ Gelen select part name penceresinde yeni oluşturulacak parçanın adı olarak mentese_ust
yazılır ve ok’e basılır.
Assembly navigatorda mentese_montaj dosyasının altına mentese_ust
bileşeni de yerleşir.
¾ Assembly navigatordan mentese_ust parçası work part yapılır. Start → Modeling’den
modeling modülüne girilir.
¾ Insert → Associative Copy → Wave Geometry
Linker komutuna basılır. Gelen pencerede curve
özelliği seçildikten sonra mentese_alt parçasının dış
uzun kenarı seçilir. Ok’e basılarak işlem onaylanır.
¾ Extrude komutuna basılır ve bir önceki
basamakta kopyası alınan curve seçilir.
Extrude penceresindeki özellikler yandaki
gibi girilir ve ok’e basılır.
75
¾ Insert → Associative Copy → View
Geometry Linker komutuna basılır. Datum
özelliği seçilir. Mentese_alt parçasının iki
kısa kenarındaki datumlar seçilir ve ok’e
basılır.
¾ Insert → Design Feature → Cylinder komutu
kullanılarak bloğun köşesine bir silindir
oluşturulur ve subtract denilerek oluşturulan
silindir bloktan çıkartılır. Silindirin çapı 6
mm alınacaktır. Uzunluğu için, measure
seçilir daha sonra bloğun iki kenarındaki 2
datum plane seçilerek ok tuşuna basılır. Böylece bloğun boyu değiştirildiğinde silindirin
boyuda otomatik olarak değişecektir.
¾ Insert → Associative Copy → View Geometry
Linker komutuna basılır. Gelen pencerede curve
özelliği
seçildikten
sonra
şekilde
belirtilen
curveler seçilir. Ok’e basılarak işlem onaylanır.
¾ Kopyası alınan geometri başlangıcı 16 ve bitişi
32 olacak şekilde ana gövdeye unite yapılarak
extrude edilir.
¾ Extrude işlemi başlangıç ve bitişi 48,64 olacak şekilde
ve ana parçaya unite edilerek tekrarlanır.
76
¾ Assembly
navigatorda
mentese_ust
parçasının
yanındaki tik işareti kaldırılarak parça blank’e atılır.
Ardından Insert → Associative Copy → View
Geometry Linker komutuna basılır ve curve özelliği
seçilir.
Mentese_alt
parçasındaki
deliklerin
dış
curveleri seçilerek ok’e basılır.
¾ Insert → Design Feature → Hole komutuna basılır. Counterbore tipi seçilir. Parametreler
aşağıdaki gibi girilir. Konumlandırma yapılırken point onto point seçilir. Sırasıyla kopyalanan
curveler seçilerek arc center özelliği seçilir.
¾ Aynı işlem diğer delikler içinde tekrarlanır.
Böylece mentese_ust parçasının da modellemesi
tamamlanmıştır.
Mentese_alt ve mentese_ust parçalarının son durumları şu şekildedir.
Bir sonraki aşama mentese_pim parçası modellenecektir.
¾ Start → Assembly modülüne geçilir.
¾ Assembly navigatordan mentese_montaj parçası work part yapılır.
¾ Gelen select part name penceresinde yeni oluşturulacak parçanın adı olarak mentese_pim
yazılır ve ok’e basılır.
77
Assembly navigatorda mentese_montaj dosyası altına mentese_pim
bileşeni de yerleşir.
¾ Assembly navigatordan mentese_ust parçası work part yapılır.
Start → Modeling’den modeling modülüne girilir.
¾ Insert → Associative Copy → View Geometry Linker komutuna basılır. Gelen pencerede
curve özelliği seçildikten sonra mentese_alt parçasında extrude edilen curvelerden çapı 3 mm
olan seçilir. Ok’e basılarak işlem onaylanır.
¾ Yine aynı komut kullanılarak menteşenin iki kenarındaki datum planelerinde kopyaları alınır.
¾ Mentese_pim
içinden
seçilerek
parçasının
geçeceği
delik
extrude
edilir.
Extrude’un başlangıç ve bitişi
için kopyası alınan datum
planeler seçilir.
¾ Insert → Design Feature →
Boss komutuna basılır. Çapı
4 yüksekliği 4 mm olan bir
boss pimin düz yüzeyine
yerleştirilir.
Konumlandırırken point onto
point’e basılır ve arc center
seçilir.
78
¾ Insert → Detail Feature → Edge Blend komutuna basılır. Boss’un yan kenarı seçilerek 2
mm’lik bir radüs yapılır.
Böylece top-down modeling (yukardan aşağıya modelleme) yöntemi kullanılarak bir menteşe
modellemesi yapılmıştır.
79

NX5 Arayüzü

Transkript

Benzer belgeler

Siemens Miyabi sistemini kullanarak hepatoselüler karsinomanın

Fizik-1 Uygulama-5

çeşitli yöntemlerle kurutulmuş hünnaptan bisküvi ve kurabiyeler için

İNTERNET ÜZERİNDEN EĞİTİM`DE EĞİTİM PLATFORMU

Ohm kanunun doğrulanması

çekme deneyi

GOT-It 2.0.1 ile Elektromanyetik Sistemlerin

teyaplast-2k - ab

Tek Port Laparoskopik Cerrahi Aletleri Güncelleme