docsosyal bilgiler - Açık Öğretim Kurumları
download 
Şikayet Transkript
sosyal bilgiler - Açık Öğretim Kurumları
İLKÖĞRETİM SOSYAL BİLGİLER 5 ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI Erol Ünal KARABIYIK Talim ve Terbiye Kurulunun 30.12.2014 tarih ve 121 sayılı kararıyla 2015 - 2016 öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süreyle öğrenci çalışma kitabı olarak kabul edilmiştir. Bu kitabın her türlü yayın hakları, Fikir ve Sanat Eserleri Yasası gereğince Evren Yayıncılık ve Basım San. Tic. AŞ'ye aittir. Editör Dil Uzmanı Görsel Tasarım Uzmanı Program Geliştirme Uzmanı Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Rehberlik Uzmanı ISBN 978-975-7192-40-4 : Bayram AKARSU : Fatma KARABIYIK ÜN : Abidin Celal BİNZET : Doç. Dr. Erten GÖKÇE : Meltem Emel ÖZTÜRK : Özlem ULAŞ İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl! MEHMET ÂKİF ERSOY GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. Mustafa Kemal Atatürk 4 MUSTAFA KEMAL ATATÜRK 5 İÇİNDEKİLER ORGANİZASYON ŞEMASI.....................................................................8 1.ÜNİTE HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM........................9 Gruptaki Yerim................................................................................... 10 Gruplardaki Rollerimiz....................................................................... 13 Hak ve Sorumluluk............................................................................ 16 Çocuk Olarak Haklarımız.................................................................. 19 Değerlendirme...................................................................................22 2.ÜNİTE ADIM ADIM TÜRKİYE..............................................24 Doğal Varlıklar, Tarihî Mekânlar, Yapıtlar ve Nesneler...................25 Kültürel Özelliklerimiz........................................................................28 Atatürkçülüğü ve Atatürk İnkılaplarını Öğreniyorum.......................33 Atatürk İlke ve İnkılapları...................................................................37 Değerlendirme...................................................................................39 3.ÜNİTE BÖLGEMİZİ TANIYALIM..................................... 41 Yüzey Şekilleri....................................................................................42 İklimin İnsan Faaliyetlerine Etkisi.......................................................44 Yaşadığımız Bölgede Nüfus ve Coğrafi Özellikler...........................46 Doğal Ortamı Değiştirmek ve Ondan Yararlanmak........................48 Doğal Afetler ve Coğrafi Özellikler...................................................50 Doğal Afetler ve Toplum Hayatı.......................................................52 Doğal Afetlere Neden Olan Uygulamalar.......................................54 Değerlendirme...................................................................................55 4.ÜNİTE ÜRETTİKLERİMİZ.........................................................57 Ekonomik Faaliyetler..........................................................................58 Ekonomik Faaliyetler ve Coğrafi Özellikler....................................... 61 Yaşadığımız Bölgedeki Meslekler.....................................................63 Ekonomik Faaliyetlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri............................64 Ekonomi ve İnsan..............................................................................67 Üretime Katkı ve Görüşlerimiz..........................................................69 Ürün Tasarlama Çalışmalarımız........................................................71 Değerlendirme...................................................................................73 6 5.ÜNİTE GERÇEKLEŞEN DÜŞLER. ....................................74 Teknolojik Ürünler ve Toplum Hayatımız.........................................75 Buluş Yapanlar ve Bilim İnsanları.....................................................79 Atatürk ve Bilim..................................................................................80 Süreli Yayınları İzliyorum...................................................................82 Çalışmalarımızla İlgili Kaynak Gösteriyoruz.....................................84 Değerlendirme...................................................................................85 6.ÜNİTE TOPLUM İÇİN ÇALIŞANLAR. ........................87 Kurumlar ve Toplumun Temel İhtiyaçları.........................................88 Kurumların İnsan Yaşamındaki Yeri.................................................90 Sivil Toplum Kuruluşlarının Etkinlik Alanları......................................92 Sivil Toplum Kuruluşlarının Etkinlikleri...............................................94 Sivil Toplum Kuruluşları ve Resmî Kurumlar....................................97 Değerlendirme...................................................................................99 7.ÜNİTE BİR ÜLKE, BİR BAYRAK......................................101 Toplumsal Yaşam ve Yasalar......................................................... 102 Merkeze Bağlı Yönetim Birimlerinin Temel Görevleri.................... 105 Merkezî Yönetim Birimlerinin Temel Görevleri............................... 108 Demokratik Yönetim Birimleri ve Ulusal Egemenlik.........................111 Ulusal Egemenlik ve Bağımsızlık Sembolleri................................... 114 Değerlendirme.................................................................................. 116 8.ÜNİTE HEPİMİZİN DÜNYASI. .............................................. 117 Dünya Çocuklarının Ortak Yönleri ve İlgi Alanları........................... 118 Ülkeler ve Ekonomik Alışveriş.......................................................... 119 Ekonomik İlişkiler, Ulaşım ve İletişim............................................... 121 Ülkelerin Ortak Miras Ögeleri......................................................... 124 Turizm, Ortak Miras ve Uluslararası İlişkiler................................... 125 Değerlendirme................................................................................. 127 KAYNAKÇA....................................................................................... 128 7 ORGANİZASYON ŞEMASI Konu adı Sosyal bilgiler dersinde her ünitede farklı konularla karşılaşacaksınız. Konu adları tüm kitapta bu bölümde yer alacaktır. Atatürkçülüğü ve Atatürk İnkılaplarını Öğreniyorum Ders kitabı sayfa numarası D.K. 39 Çalışma kitabının ilgili olduğu ders kitabı sayfa numarası bu bölümde yer alacaktır. 1. Atatürk’ün aşağıda verilen düşünce ve sözlerini kendi cümlelerinizle, toplumsal yaşamdan örnek vererek açıklayınız. • Atatürk, dayanışma ile daha büyük işler başarıldığına inandığı için, yaptığı her işte milletle el ele vermiştir. Dayanışma içinde olan milletlerin daha güçlü ve daha başarılı olduklarını belirtmiştir. .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... • “Dünya’da her şey için, medeniyet için, hayat için, başarı için en gerçek yol gösterici ilimdir, fendir...” Atatürkçülük, C 1, s. 283. .................................................................................................................................. Etkinlik sembolleri ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Evde yapılacak etkinlikler bu sembolle gösterilmiştir. ..................................................................................................................................... D.K. 125 2. Atatürk, “Yurtta barış, cihanda barış.” sözünü neden söylemiş olabilir? .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... 3. Bir sivil toplum kuruluşuna üye olan Pınar ile resmî bir kurumda çalışan Erhan’ın görev aldıkları kurumlarla ilgili aralarında geçen bir konuşma yazınız. ...................................................................................................................................... Pınar: Bizimle birlikte faaliyet yapan kişiler burada gönüllü olarak çalışıyorlar. 33 ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Erhan: ....................................................................................................................... Pınar: ........................................................................................................................ ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Erhan: ....................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Pınar: ........................................................................................................................ ...................................................................................................................................... Erhan: ....................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Sivil toplum kuruluşlarındaki bireylerin rollerini açıklayabilirim. 2 Resmî kurumlarda çalışan bireylerin rollerini açıklayabilirim. 3 Sivil toplum kuruluşları ile resmî kurum ve kuruluşları, görev alan bireylerin rolleri açısından karşılaştırabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 98 8 1. ÜNİTE: HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM Yukarıda bırakılan boşluğa, 1. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 9 D.K. 12 Gruptaki Yerim 1. Katıldığınız bir grupla ilgili 5N 1K çalışmasını yapınız. Grupta benden başka kim var? .................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Grup ne yapıyor? ...................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Grup niçin birlikte çalışıyor? .................................................................................... ...................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Grup nasıl çalışıyor? ................................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Grup ne zaman çalışıyor? .......................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Grup nerede çalışıyor? .............................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 2. Ait olduğunuz gruplardan ikisini seçiniz. Bu gruplara neden üye olduğunuzu açıklayınız. Ben ................................................................................... grubuna üyeyim. Çünkü ........................................................................................................................ ....................................................................................................................................... Ben ................................................................................... grubuna üyeyim. Çünkü ........................................................................................................................ ....................................................................................................................................... 10 D.K. 13 3. İçinde bulunduğunuz beş grubun adını yazıp özelliklerini “✔” ile işaretleyiniz. GRUP ADI ÖZELLİKLERİ Büyük Küçük Resmî Özel Sürekli Geçici 1. 2. 3. 4. 5. 4. Yakın çevrenizde bulunan grup ve kurumlardan birkaçını yazınız. GRUPLAR .................................................... KURUMLAR .................................................. .................................................... .................................................. .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... .................................................. .................................................... 11 D.K. 13 5. Çevrenizdeki gruplardan beş tanesini yazınız. Her grubu tanımlayan birer sembol oluşturunuz. 2 1 1. ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... 2. ..................................................... 3 3. ..................................................... 4 4. ..................................................... 5 5. ..................................................... 6. Katıldığınız bir grupla ilgili 5N 1K çalışmasını yapınız. Grup kimlerden oluşuyor? ........................................................................................ ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Grubun amacı nedir? ................................................................................................ ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Gruba ne zaman katıldınız? ...................................................................................... ....................................................................................................................................... Gruba nasıl katıldınız? .............................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Gruba niçin katıldınız? .............................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Grup faaliyetlerini nerede gerçekleştiriyor? ............................................................. ....................................................................................................................................... 12 D.K. 14 15 Gruplardaki Rollerimiz 1. İçinde bulunduğunuz grupları, bu gruplardaki rolleriniz ile sizden beklenen davranışları örnekteki gibi yazınız. GRUP ROL BEKLENEN DAVRANIŞ Aile Çocuk Aile bireylerine sevgi ve saygı ........................ ....................... ......................................................................................... ........................ ....................... ......................................................................................... ........................ ....................... ......................................................................................... ........................ ....................... ......................................................................................... ........................ ....................... ......................................................................................... ........................ ....................... ......................................................................................... 2. Ait olduğunuz bir grup seçiniz. Grubunuzun içinde bulunan çeşitli rollerin görevlerini birer örnekle açıklayınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 3. İçinde bulunduğunuz gruplarda iki rol belirleyiniz. Bu rollerdeki ortak yönleri şemanın orta bölümüne, farklı yönleri ilgili bölümlere yazınız. Rol: ............ Rol: ............ 13 D.K. 15 4. Sınıf arkadaşlarınız ve öğretmeninizle birlikte alan gezisi, piknik vb. bir etkinliğe katıldığınızı düşününüz. Buna göre; • Gezi ile ilgili kuralları belirleyiniz. ............................................................ • Görev alacak grupları belirleyerek iş bölümü yapınız. ................................................................ ............................................................... ................................................................ ............................................................... ................................................................ ............................................................... ................................................................ ............................................................... ........................................................... ................................................................ ................................................................ ............................................................... ................................................................ ............................................................... ................................................................ ............................................................... ............................................................... ............................................................... • Her gruba bir isim veriniz. ........................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... • En az iki ayrı sözlükten, aşağıdaki ............................................................... sözcüklerin anlamlarını bularak kendi ............................................................... İş bölümü: ......................................... sözcüklerinizle yeniden tanımlayınız. ............................................................... ............................................................... • Grup içinde bir arkadaşınız görevini yerine getirmezse ne olur? Bir örnekle açıklayınız. ............................................................... ............................................................... ........................................................... İş birliği: ........................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... 14 D.K. 15 5. Aşağıda çekirdek ailenin bireyleri sembollerle gösterilmiştir. Bu bireylerin ailedeki rollerini sembollerin üzerine, aile içinde kendilerinden beklenen üç davranışı da alttaki alanlara yazınız. ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... 6. Katıldığınız gruplarda arkadaşlarınızla birlikte yaşadığınız bir olayı kısa hikâye şeklinde yazınız. .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 15 D.K. 16 17 Hak ve Sorumluluk 1. Aile bireylerinin listesini yapınız. ........................................................ ........................................................ ........................................................ ........................................................ ........................................................ ........................................................ Aşağıdaki işleri kimlerin yaptığını belirtiniz. Eğer işi herkes yapıyorsa “herkes” yazınız. EVDEKİ İŞ KİM YAPAR? Odanı temizlemek Telefonlara bakmak Işıkları kapatmak Kahvaltıyı hazırlamak Bulaşıkları yıkamak Derslerine yardım etmek Evi süpürmek Faturaları ödemek Çamaşırları yıkamak Evin gelirini sağlamak Alışverişi yapmak 2. Ders kitabınızın 17. sayfasındaki ilk paragrafı inceleyiniz. Sorumlu olduklarınızla ilgili örnek davranışlar yazarak zihin haritasını tamamlayınız. ................... Çevreyi temiz tutuyorum. ................... ................... SORUMLU OLDUKLARIM ................... ................... 16 ................... D.K. 17 3. Aile bireylerinin birbirine bağlılıklarının, birlikte çalışmalarının, ortaklaşa kararlar almalarının, sorumluluklarını yerine getirmelerinin sonuçlarını yazınız. .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 4. Bir insanın verimli olabilmesinde kişisel sorumluluklarını yerine getirmesinin önemi büyüktür. Bu konuda, bir gün içinde sabahtan akşama kadar neler yapmanız gerektiğini zaman çizelgesinde gösteriniz. SABAH ÖĞLE AKŞAM 17 D.K. 18 19 5. Aşağıda verilen sorumluluklarınızı okuyunuz. Okulda ve evdeki sorumluluklarınızın başında verilen harfleri kullanarak kategorilere ayırma çalışmasını yapınız. a. Arkadaş ilişkilerimizde saygılı ve hoşgörülü olmak b. Ev işlerinde annemize ve babamıza yardımcı olmak c. Derslerde öğretmenimizi dikkatli dinlemek ç. Sınıfımızı, okulumuzu temiz tutmak d. Giysilerimizi düzenli bir şekilde dolaba asmak e. Ödevlerimizi düzenli bir şekilde yapmak f. Arkadaşlarımızla birlikte etkinliklere katılmak g. Sabah kalkınca elimizi yüzümüzü yıkamak EVDEKİ SORUMLULUKLARIMIZ OKULDAKİ SORUMLULUKLARIMIZ 6. Toplumsal mekânları kullanmak hepimizin hakkıdır. Bu mekânları kullanma konusundaki sorumluluklarınızı yazınız. Tiyatro: ...................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Stadyum: ................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Kütüphane: ................................................................................................................ ....................................................................................................................................... Otobüs durağı: ........................................................................................................... ....................................................................................................................................... Okul: ......................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 18 D.K. 23 Çocuk Olarak Haklarımız 1. Aşağıda yaşama, gelişme, korunma ve katılım hakları ile ilgili kutular bulunmaktadır. Bu kutuların içine, ders kitabının 22 ve 23. sayfalarında verilen Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin ilgili maddelerini bularak yazınız. YAŞAMA HAKKI GELİŞME HAKKI ........................................................... ........................................................... .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. KORUNMA HAKKI KATILIM HAKKI ........................................................... ........................................................... .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. 2. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin önemini belirten neden-çünkü çalışmasını yapınız. Neden: Çocuk Haklarına Dair Sözleşme tüm çocukların yaşaması, gelişmesi, korunması ve katılımı açısından çok önemlidir. Çünkü .................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 19 D.K. 23 3. Aşağıdaki metni okuyunuz. HAYDİ KIZLAR OKULA! Millî Eğitim Bakanlığı ve UNICEF (Yunisef) “Kız Çocuklarının Okullaşmasına Destek” kampanyasının en iyi sonuca ulaşması için 2003 yılından beri birlikte çalıştılar. Basın, ulusal düzeydeki bu kampanyaya destek sağladı. UNICEF temsilcisi, Millî Eğitim Bakanlığı yetkilileriyle birlikte ilk yıl kampanyanın kapsadığı on ile gezi yaptı. Bunun sonucunda gözlemlerini şöyle dile getirdi: 1. Ek derslik ihtiyacı var. 2. Öğretmen ihtiyacı var. 3. Bazı köylerde okullar kapalı olduğu için öğrenciler çevre okullara taşınıyor. 4. Okula gönderilmeyen kız çocukları var. 5. Sosyal Yardım Fonu’nun doğru kullanılması gerekiyor. 6. Kampanyaya destek sağlanmalıdır. “Haydi Kızlar Okula!” kampanyası daha sonraki üç yıl içinde tüm illerimizi kapsar duruma geldi. Evet Deyin, Aralık 2013. • UNICEF temsilcilerinin ve Millî Eğitim Bakanlığı yetkililerinin gözlemlerini okudunuz. Siz bu konuda yetkili olduğunuzu düşünerek grubunuzla birlikte her madde üzerinde bir veya birkaç çözüm önerisi oluşturunuz. • Bu doğrultuda bir rapor hazırlayınız. • Okuduğunuz metinde yapılanlar çocukların yaşama, gelişme, korunma ve katılım haklarından hangisi ile ilişkilidir? ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 20 D.K. 23 4. Okula gitme imkânınız olmasaydı, gelecekteki yaşantınız nasıl olurdu? 5. “Çocuk”la ilgili akrostiş çalışması yapınız. Bildiğiniz bir şarkının melodisi ile söyleyiniz. .......................................................... Ç ....................................................... .............................................................. O ...................................................... .............................................................. C ....................................................... .............................................................. U ...................................................... .............................................................. K ...................................................... .............................................................. 6. Çocuk haklarından birini seçerek bu hakkınızı yansıtan bir slogan yazınız. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Yaşama ile ilgili haklarımı açıklayabilirim. 2 Gelişme ile ilgili haklarımı açıklayabilirim. 3 Korunma ile ilgili haklarımı açıklayabilirim. 4 Katılım ile ilgili haklarımı açıklayabilirim. 5 6 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’deki öğrendiğim maddelerin, çocukların hangi hakkı ile ilgili olduğunu açıklayabilirim. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’deki öğrendiğim maddeleri, kendi cümlelerimle ifade edebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 21 D.K. 28 Değerlendirme Eşleştirme Verilen ifadelerle kavramları çizgi kullanarak eşleştiriniz. Uzun süreli, kanunlarla belirlenmiş özellikleri olan grup hak öğrenci Öğrencilerin okul kütüphanesinden yararlanması kurum Okuldaki rollerinizden biri barınma Öğrencilerin okul eşyalarını özenli kullanması grup Çocukların en önemli haklarından biri sorumluluk Doğru, Yanlış Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız. Yanlış olduğunu düşündüğünüz cümlelerin altlarına doğrusunu yazınız. 1. ( ) Çocuk hakları, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile güvence altına alınmıştır. ....................................................................................................................................... 2. ( ) Bir kişi, aynı grupta birden fazla rol alamaz. ....................................................................................................................................... 3. ( ) Futbol takımında kalecilik, bir rol örneğidir. ....................................................................................................................................... 4. ( ) Bireyler, belirli bir yaşa geldikten sonra gruplara katılabilir. ....................................................................................................................................... 5. ( ) Dünyadaki tüm çocukların hakları UNESCO tarafından korunmaktadır. ....................................................................................................................................... 22 Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 6. Aşağıdakilerden hangisi bir gruptur? A) Sokakta yürüyen insanlar B) Mağazada alışveriş yapan insanlar C) Pazarda satıcılık yapan insanlar D) Okulun futbol takımı 7. Aşağıdaki gruplardan hangisi farklıdır? A) Futbol takımı B) Bir futbol takımının taraftarları C) Cumhuriyet Ortaokulu D) Halk oyunları ekibi 8. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A)Kurumlar belli bir ihtiyacı karşılamak üzere kurulurken gruplar bir ihtiyacı karşılamak üzere kurulmaz. B) Kurumların kanunlarla belirlenmiş özellikleri vardır. Grupların resmî olmayanları da vardır. C) Kurum ve grup çalışanlarında belirli özellikler aranır. D)Kurumlar kısa süreli iken gruplar uzun sürelidir. 9. Aşağıdaki kavram ve tanım eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Grup: Birbirini tanıyan kişilerden oluşan topluluk. B)Sorumluluk: Kişinin üzerine aldığı rolün gerektirdiklerini yerine getirmesi. C)Hak: Bir şeye sahip olma ya da ondan yararlanma yetkisi. D)Kurum: Kanunlarla belirlenmiş özellikleri olan grup. 10. Ali, okul korosunda solist olarak görev yapmaktadır. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nda okul korosu şarkılar söyleyecekti. Fakat Ali, bayram kutlamalarına gelmedi. Yukarıda verilen duruma göre Ali için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A)Ali, gruptaki sorumluluğunu yerine getirmektedir. B) Ali'nin sesi güzel değildir. C) Ali, başarılı bir öğrencidir. D)Ali, gruptaki rolünün gerektirdiklerini yerine getirmemektedir. 11. Aşağıda verilenlerden hangisi okuldaki sorumluluklarımızdan biridir? A)Okul ve sınıf kurallarına uymak B)Kütüphaneden faydalanmak C)Okul binasının düzenlenmesine yardımcı olmak D)Okul yönetimine yardımcı olmak 23 2. ÜNİTE: ADIM ADIM TÜRKİYE Yukarıda bırakılan boşluğa, 2. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 24 D.K. 31 Doğal Varlıklar, Tarihî Mekânlar, Yapıtlar ve Nesneler 1. Tabloda türleri verilen doğal varlıklardan, çevrenizde bulunanların adını yazınız. Tabloda verilenlerin dışında çevrenizde bulunan doğal varlıkların türlerini ve adlarını tabloya ilave ediniz. TÜRÜ DOĞAL VARLIKLAR ADI Orman Mağara Yer altı su kaynağı Şelale 2. Atlasınızdan yararlanarak Türkiye haritası üzerinde bölgenizdeki doğal varlıkların yerlerini bulunuz. Aşağıdaki Türkiye haritası üzerinde sembol kullanarak gösteriniz. ⇠ K 25 D.K. 33 3. Çevrenizde bulunan tarihî mekânlardan bildiklerinizin isimlerini yazınız. ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 4. Aşağıdaki tarihî yapıt ve nesnelerden çevrenizde bulunanları “✔” ile işaretleyiniz. Karşısına adını yazınız. Çevrenizde aşağıdakilerden başka yapıt ve nesneler varsa yazınız. YAPITLAR TÜRÜ NESNELER ADI TÜRÜ Kale Kap kacak Sur Yöresel elbise Cami Tarihî ev eşyası Kilise Tarihî fotoğraf Medrese Tarihî silah Han Tarihî albüm Saray Minyatür Heykel Gravür Kervansaray Mektup Köprü Temsilî resim Kule Tarihî plan Kümbet Tarihî para Su kemeri 26 ADI D.K. 33 5. Aşağıda verilen ülkemize ait doğal varlık, tarihî mekân, yapıt ve nesneleri ilgili oldukları kutulara yazınız. • Alacahöyük (Çorum) • Fayton • Divriği Ulu Camisi (Sivas) • Beynam Ormanları (Ankara) • Keban Barajı (Elâzığ) • Manavgat Şelalesi (Antalya) • Bindallı • Truva (Çanakkale) • Balıklı Göl (Şanlıurfa) • Sümela Manastırı (Trabzon) • Nutuk • Dumlupınar (Afyonkarahisar) • Etnografya Müzesi (Ankara) • Fistan Doğal varlıklar: ................................. Tarihî mekânlar: ................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ Yapıtlar: ............................................. Nesneler: ............................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Çevremdeki doğal varlıkların neler olduğunu söyleyebilirim. Ülkemizde bulunan doğal varlıklara en az iki örnek verebilirim. Çevremde bulunan tarihî mekân, yapıt ve nesnelerin neler 3 olduğunu söyleyebilirim. Ülkemizde bulunan tarihî mekân, yapıt ve nesnelere en az iki 4 örnek verebilirim. 2 bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 27 D.K. 34 Kültürel Özelliklerimiz 1. Aşağıdaki efsaneyi okuyunuz. Bu efsanedeki kişilerin yaşam şeklini, alışkanlıklarını gösteren olay ve nesneleri bulunuz. Bunları defterinize yazınız ve arkadaşlarınızla paylaşınız. Taşkent’in Her Dem Tazeleri Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubad, bir sabah, alaca karanlıkta sarayından çıkar; atlar atına, düşer yola. Sultan nereye gittiğini bilmeden ağustosun kızgın sıcağında bir hayli yol alır. Kan ter içindedir. Susuzluktan dudakları çatlamış, boğazı kurumuş olduğu hâlde bir çam ormanına dalar. Bir yamaçta şırıl şırıl çağlayan bir pınar görür. Pınarın başında bir dağ güzeli testisini doldurur. Sultan: – Bir su ver bacım, der. Kadın, kim olduğunu bilmediği bu kan ter içindeki yolcuyu şöyle bir süzer. Kalaylı, pırıl pırıl tasını doldurur. Sonra çam dallarından bir tutam yaprak koparır, su dolu tasa serper, böylece Sultana uzatır. Sultan tası alır ama üzerindeki yapraklara bir mana veremez. Suyu döker, tekrar uzatır. Kadın, tası yine buz gibi suyla doldurur, yine yaprakları serper ve Sultana: – Yiğidim; hava sıcak, sen de terlisin. Çam yaprağı suya koku verir. Hem sen birdenbire değil de süze süze içeceğin için dokunmaz. Al iç, der. Sultan kana kana içer. Kadına: – Adını bağışla bacım, der. Kadın başını önüne eğer. Utangaç bir tavırla: – Adım başkasına bağışlandı. Sen kusurumu bana bağışla. Sultan: – Burası neresidir? – Taşkent derler buraya. Köyümüz şu yamacın ötesindedir. – Ben Anadolu sultanıyım. Dile benden ne dilersen. Kadın karşısında yağız bir atın üzerinde⇠heybetle duran bahadırın sultan olduğunu anlayınca şaşırır, yerinden fırlar, atının gümüş üzengilerini öper. – Sultanım sağlığını dilerim, der. Sultan ısrar edince dileğini söyler: – Biz İçel’in pamuğunu eğirir, iplik yapar, bez dokuruz. Bu bezleri de pazarda satarak geçimimizi sağlarız. Ama bezlerimize damga vururlar, bir top bezden tam üç akça vergi alırlar. Ferman buyurun da almasınlar. Sultan: – Dileğin olacak. Benim de niyazım odur ki güzelliğiniz ihtiyarlamasın, çamlarınız kurumasın. İşte, Konya’ya bağlı, Taşkent ilçesinde hemen her konuğa anlatılan hikâye budur. Mehmet Önder Anadolu Efsaneleri, s. 17-19. 28 D.K. 35 2. Ülkemizdeki bir yöreyi seçiniz. Seçtiğiniz bu yere ait geleneklerle kendi çevrenizdeki gelenekleri benzerlik ve farklılık açısından karşılaştırınız. BENZERLİKLER FARKLILIKLAR ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... 3. Yaşadığınız çevreye ait yemek adlarını yazınız. 4. Çevrenizde sıkça söylenen bir türkünün sözlerinden bir bölümünü yazınız ve söyleyiniz. ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... 29 D.K. 37 5. El sanatları, insanların duygu ve düşüncelerindeki güzelliği ortaya çıkarmaktadır. Aşağıdaki resimleri boyayarak ve nesneyi süsleyerek bu güzelliği ortaya çıkarınız. 6. Aşağıda verilen tablodaki kültürel özelliklere çevrenizden birer örnek veriniz. KÜLTÜREL ÖZELLİK ÇEVREMDEN efsane, destan halk oyunu giyim yemek el sanatları gelenek, görenek 30 D.K. 37 7. Milletçe kutladığımız bir bayramın sizin için önemini ve bu bayramla ilgili hissettiklerinizi yazınız. Bayramın adı: ............................................................................................................. Hissettiklerim: Benim için taşıdığı önem: .............................................................. .............................................................. ................................................................. ................................................................. ................................................................. ................................................................. ................................................................. ................................................................. 8. Edebiyatla ilgili kültür ögelerini araştırınız. Bulduğunuz örnekleri boş bırakılan yerlere yazınız. KÜLTÜR ÖGELERİ ÖRNEKLER efsane masal destan türkü ninni 9. Kültür ögeleri duygularımızın güzelliğini ortaya çıkarır. Siz de “Kültür”le ilgili akrostiş çalışması yapınız. Bir melodi uyarlayarak söyleyiniz. K ................................................................................................................................ Ü ................................................................................................................................ L ................................................................................................................................. T ................................................................................................................................. Ü ................................................................................................................................ R ................................................................................................................................ 31 D.K. 37 10. Millî kültürü oluşturan ögelerin, insanların bir arada yaşamasındaki önemini kanıtlayan örnekler yazınız. MİLLÎ KÜLTÜRÜ OLUŞTURAN ÖGELER ÖNEMİ ÖRNEK İnsanların birlik, beraberlik ve dayanışma duygularını geliştirir. Bayramlarda yapılan ziyaretler. Duygularındaki güzelliği ortaya çıkarır. Millet olarak varlıklarını koruyup sürdürmelerini sağlar. İş birliği içinde bulunmalarını teşvik eder. Kuvvet ve cesaretini artırır. Kaynaşmalarını ve yakınlaşmalarını sağlar. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Millî kültürümüzü oluşturan ögeleri söyleyebilirim. İnsanların bir arada yaşamasında kültürel ögelerin neden önemli olduğunu açıklayabilirim. Çevremden ve ülkemizin değişik yörelerinden kültürel özel3 liklere örnekler verebilirim. 2 bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 32 Atatürkçülüğü ve Atatürk İnkılaplarını Öğreniyorum D.K. 39 1. Atatürk’ün aşağıda verilen düşünce ve sözlerini kendi cümlelerinizle, toplumsal yaşamdan örnek vererek açıklayınız. • Atatürk, dayanışma ile daha büyük işler başarıldığına inandığı için, yaptığı her işte milletle el ele vermiştir. Dayanışma içinde olan milletlerin daha güçlü ve daha başarılı olduklarını belirtmiştir. .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... • “Dünya’da her şey için, medeniyet için, hayat için, başarı için en gerçek yol gösterici ilimdir, fendir...” Atatürkçülük, C 1, s. 283. .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 2. Atatürk, “Yurtta barış, cihanda barış.” sözünü neden söylemiş olabilir? .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 33 D.K. 40 3. Cumhuriyetten önce ülkemizde kişilerin adlarının yanına ya doğum yerleri ekleniyor ya da baba adları belirtiliyordu (Ramazanoğlu Ahmet gibi...). • Cumhuriyetten sonra hangi inkılabın gerçekleştirilmesi sonucu kişiler ve aileler farklı bir şekilde tanıtılmaya başlanıldı? ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... • Eğer bu inkılap yapılmasaydı, bugün hangi sorunlarla karşılaşırdınız? ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... • Sizden nasıl söz ediliyor olurdu? ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 4. Aşağıdaki kadın hakları ile ilgili neden - sonuç çalışmasını yapınız. Neden: “Kadının en büyük vazifesi analıktır. İlk terbiye verilen yerin ana kucağı olduğu düşünülürse bu vazifenin önemi gerekli şekilde anlaşılır. Milletimiz, kuvvetli bir millet olmaya kesin karar vermiştir. Bugünün ihtiyaçlarından biri de kadınlarımızın her hususta yükselmelerini sağlamaktır. Bundan dolayı kadınlarımız da bilgin ve bilgili olacaklar ve erkeklerin geçtikleri bütün öğrenim aşamalarından geçeceklerdir. Sonra kadınlar toplum hayatında erkeklerle beraber yürüyerek birbirinin yardımcısı ve destekleyicisi olacaklardır.” Atatürkçülük, C 1, s. 335. Sonuç: .......................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 5. Toplumsal yaşam ve hukuk alanında yapılan inkılaplarla ilgili olarak düşüncelerinizi aşağıya yazınız. ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 34 D.K. 41 6. Aşağıdaki tablolarda cumhuriyetten sonraki ilkokul sayıları verilmiştir. Yıllara göre verilenlerin çizgi grafiğini oluşturunuz ve yorumlayınız. Yıllar 1923 1933 1943 1953 1963 1973 1983 1993 2003 2012 İlkokul Sayısı 4.894 6.383 12.182 17.948 27.775 40.327 47.355 49.599 36.114 29.169 Okul sayısı Yıllar İstatistik Göstergeler 1923-2012, s. 60. Yorum:.......................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 7. Atatürk ilke ve inkılapları sayesinde ülkemizde birçok alanda büyük gelişmeler oldu. Yukarıdaki ifadeye uygun örneklendirme yapınız. ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 35 D.K. 41 8. Aşağıda Atatürk inkılapları ile ilgili bir görüşe yer verilmiştir. Siz de bu konudaki görüşlerinizi yazınız. Atatürk, inkılaplarını gerçekleştirirken çağdaşlaşmayı, savaş sonrasında iyice yoksullaşan milletini ekonomik yönden kalkındırmayı hedeflemiştir. ......................................................................................... .............................................................................................. .............................................................................................. .............................................................................................. .............................................................................................. 9. Kurtuluş Savaşı sırasında yakılıp yıkılan ülkemizin cumhuriyetten sonra yeniden onarımı ile ilgili olarak hangi inkılaplar yapılmıştır? ..................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Atatürk inkılaplarının niçin yapıldığını açıklayabilirim. 2 Atatürk inkılaplarının öncesi ve sonrasındaki yaşamı, kanıt kullanarak karşılaştırabilirim. 3 Bilgileri tablo ve grafikle sunabilirim. Kadın ve erkeklerin cumhuriyetle birlikte hangi hakları elde ettiklerini söyleyebilirim. Atatürk inkılaplarının ülkemizin çağdaşlaşmasını ve gelişme5 sini sağladığını açıklayabilirim. 4 bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 36 D.K. 44 Atatürk İlke ve İnkılapları Gençliğe Hitabe Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. 1. Gençliğe Hitabe’yi okuyunuz. Atatürk’ün Türk gençliğinden beklentilerini belirtiniz. ............................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... 2. Aşağıda Anayasa'nın cumhuriyetin nitelikleri ile ilgili 2. maddesi yer almıştır. 2. MADDE: Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde; insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı... demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. • 2. maddede geçen adaletle ilgili bölümleri bulunuz. “Adalet” kavramıyla ilgili bir cümle oluşturunuz. .................................................................................................................................... ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 37 D.K. 46 47 3. Aşağıda Atatürk’ün din ile ilgili bir sözü verilmiştir. Bu sözden anladıklarınızı yazınız. “Din, bir vicdan meselesidir. BENİM ANLADIĞIM Herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir. Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe ve düşünceye karşı değiliz. ................................................................ .................................................................... Biz sadece din işlerini, millet ve devlet .................................................................... işleriyle karıştırmamaya çalışıyor, kasıt .................................................................... ve fiile dayanan tutucu hareketlerden .................................................................... sakınıyoruz...” Atatürkçülük, C 1, s. 111. .................................................................... 4. Atatürk’e olan sevgi ve saygınızı nasıl gösterebileceğinizi yazınız. .................................................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................................ ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Atatürk ilkelerinin neler olduğunu söyleyebilirim. Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı esasları açıklayabilirim. Atatürk inkılapları ile Atatürk ilkeleri arasındaki ilişkiyi açık3 layabilirim. 2 bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 38 D.K. 50 Değerlendirme Bulmaca Aşağıdaki bulmacada ünite ile ilgili kelimeler ve kelime grupları verilmiştir. Verilenler bulmacada soldan sağa, sağdan sola, yukarıdan aşağıya, aşağıdan yukarıya doğru olarak yerleştirilmiştir. Bu kelimeleri ve kelime gruplarını bulmacada bularak örnekteki gibi boyayınız. ARŞIN GÖRENEK KERVANSARAY TARİHÎ MEKÂN CUMHURİYET HALİFE KÜLTÜR TESTİ DEVLETÇİLİK HORON KÜLTÜREL FARKLILIK TÜRKÜ DOĞAL VARLIK İLKE OKKA GELENEK SALTANAT İNKILAP ZEYBEK K Ü L T Ü R E L F A R K L I L I K A E B C T A R İ H Î M E K  N Ç Ü K I L R A V L A Ğ O D R F G E D L P Ö O T N M L K K J İ V I Ö H G T A S D F E G F N I Ş R A F R D H Ü C U M H U R İ Y E T S N D E A S R A K K O T N A Y U I K S L N L Ş İ M F S R A I Z L X C D A A E E R T C V Ü O Ğ N P U D I J R L K K Z L A T A N A T L A S G Z A C V B E N A Ü D F G H J K L Ş E Y M B N Y M C D F G H H N M L K K J A B B N A K M F S P A L I K N İ K L T E B A Ü P Ö O G L K L G E L E N E K V E R T Y U I İ L K T E K K L S S C L K K J İ G F P Ö O B E Ü İ T Ü İ E R T Y U D E V L E T Ç İ L İ K Ç R 39 Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Aşağıdaki kültür ögelerimizden hangisi diğerlerinden farklıdır? A) Halk oyunlarımız B) Türkülerimiz C) Edebiyat ürünlerimiz D) Geleneklerimiz 2. Özge'nin tatil için gittiği şehirde kilometrelerce uzanan sahiller var. Masmavi denizin yanı sıra Manavgat ve Düden Şelalesi gibi doğal varlıklar, bu doğal varlıklardan başka bir de Aspendos Antik Tiyatrosu var. Özge tatil için aşağıdaki şehirlerden hangisine gitmiştir? A) Muğla B) Antalya C) İzmir D) Mersin 3. Aşağıdaki tarihî mekân ile bulunduğu il eşleştirmelerinden hangisi doğrudur? A) B) İshak Paşa Sarayı Ağrı C) Aspendos Antik Tiyatrosu Mersin D) Efes Antik Kenti Aydın Nemrut Heykelleri Malatya 4. Aşağıdakilerden hangisi Atatürk ilkeleri ile inkılapları arasındaki ilişkiyi açıklar? A) İnkılaplar, ilkelerin belirleyicisi olmuştur. B) İkisi de birbirlerinin yerine kulanılabilir. C) İlkeler, inkılapların hangi doğrultuda yapılacağını belirlemiştir. D) İlke olmadan da inkılap yapılabilir. 5. Atatürk'ün Türk kadınlarına verdiği hak ve hürriyetler neyin göstergesidir? A) Toplumda kadının daha güçlü olması isteğinin B) Türk kadınının, hayatın her alanında erkeklerin yol ve çalışma arkadaşı olmasının C) Sadece erkeklerin çalışması, Türk toplumunu kalkındırmaya yetmemesinin D) Başka ülkelere benzeme isteğinin 40 3. ÜNİTE: BÖLGEMİZİ TANIYALIM Yukarıda bırakılan boşluğa, 3. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 41 D.K. 52 Yüzey Şekilleri 1. Çevrenizde gördüğünüz yüzey şekillerinin resmini çizerek adlarını üzerlerine yazınız. 2. Yaşadığınız bölgedeki ovaların özelliklerini yazınız. .................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 3. Yaşadığınız bölgedeki dağların ortak özelliklerini yazınız. ................................................................................................................................ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 42 D.K. 55 4. Yaşadığınız bölgedeki dağlar ile diğer bölgelerdeki dağları Türkiye fiziki haritasından inceleyiniz. Yaşadığınız bölgedeki dağlara benzer ve farklı dağların olduğu bölgeleri aşağıya yazınız. Benzer olan bölgeler: ............................................................................................... ...................................................................................................................................... Farklı olan bölgeler: ................................................................................................ ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 5. Atlasınızdaki Türkiye fiziki haritasına bakarak kendi bölgenizdeki dağları, ovaları varsa platoları ilgili oldukları kutulara yazınız. Dağlar Ovalar ..................................... ..................................... Platolar ..................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Yaşadığım bölgenin başlıca yüzey şekillerini Türkiye'nin kabartma haritası üzerinde gösterebilirim. Yaşadığım bölgedeki dağların ortak özelliklerini açıklayabilirim. Yaşadığım bölgedeki dağlarla diğer bölgelerdeki dağların benzer ve farklı yönlerini gösterebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 43 D.K. 56 İklimin İnsan Faaliyetlerine Etkisi 1. Ders kitabının 56. sayfasındaki “GİRİŞ” bölümünde verilen hava durumu haritasına bakarak bu haritaya uygun hava durumu raporu yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 2. Hava durumu haritasında benzerlik ve farklılık gösteren yerleri gruplayarak yazınız. .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... 3. Hava durumunun ülkemizde bölgeden bölgeye farklılıklar göstermesinin nedenleri neler olabilir? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 4. Beş gün süresince televizyon ve gazetelerden bölgenizin hava durumunu takip ederek tabloya işleyiniz. Bölgenizin bu mevsimdeki hava durumu hakkında bir rapor yazınız (Bu çalışmanız ünite sonunda “Becerileri Gözden Geçirme” bölümü ile ilgili olarak değerlendirilecektir.). HAVA OLAYLARI GÜN 1 2 3 4 5 44 SICAKLIK DERECESİ D.K. 57 5. Yaşadığınız yerde görülen iklim tipini yazınız. Bu iklim tipinin yaşadığınız yerdeki insanları nasıl etkilediğini örneklerle açıklayınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Yaşadığım bölgenin iklimini açıklayabilirim. 2 Yaşadığım bölgedeki insan faaliyetlerine örnekler verebilirim. 3 Bölgemde meydana gelen hava olaylarını söyleyebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 45 D.K. 58 59 Yaşadığımız Bölgede Nüfus ve Coğrafi Özellikler 1. Ders kitabının 59. sayfasındaki Türkiye nüfus yoğunluğu haritasına bakarak bölgenizde, insanların yoğun olarak yaşadıkları şehirleri bulunuz. Bu şehirlerde nüfusun fazla olmasının nedenleri ile ilgili bir paragraflık yazı yazınız. ................................................................................................................................. ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 2. Bölgenizde insanların yoğun olarak yaşadıkları şehirlerle bu yerlerin coğrafi özellikleri arasında nasıl bir ilişki vardır? İnsanların yoğun olarak yaşadıkları yerler ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Coğrafi özellikler ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 3. Aşağıdaki neden-sonuç çalışmasını yapınız. Neden: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Sonuç: Yaşadığımız bölgede bu yerleşim birimleri, nüfusun daha az olduğu yerlerdir. 46 D.K. 59 4. Ders kitabının 59. sayfasındaki nüfus yoğunluğu haritasını inceleyerek aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olmalarına göre “✔” ile işaretleyiniz. Doğru 1 Kıyı kesimlerde nüfus, diğer yerlere göre daha yoğundur. 2 Dağlık alanlar ve yüksek platolar en kalabalık yerlerdir. 3 İstanbul ile İzmir, verimli topraklarının, iş alanlarının ve göç olaylarının çok olmasından dolayı kalabalıktır. 4 5 Yanlış Yağışın az olduğu dağlık alanlar tenhadır. Irmakların bulunduğu düzlükler tenhadır. 5. Ders kitabının 59. sayfasındaki Türkiye nüfus yoğunluğu haritasını inceleyiniz. Nüfus yoğunluğunun en fazla ve en az olduğu beş şehrimizi aşağıya listeleyiniz. NÜFUSU YOĞUN OLAN ŞEHİRLER NÜFUSU YOĞUN OLMAYAN ŞEHİRLER 1. ......................................................... 1. ......................................................... 2. ......................................................... 2. ......................................................... 3. ......................................................... 3. ......................................................... 4. ......................................................... 4. ......................................................... 5. ......................................................... 5. ......................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Yaşadığım bölgede, insanların yoğun olarak yaşadıkları yerleri açıklayabilirim. Yaşadığım bölgede, insanların yerleşmek için seçtikleri yerlerin coğrafi özelliklerini açıklayabilirim. Diğer bölgelerde insanların yoğun olarak yaşadıkları yerleri tahmin edebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 47 D.K. 60 Doğal Ortamı Değiştirmek ve Ondan Yararlanmak 1. Aşağıdaki görselin bir yerine yerleşme birimi kurulacaktır. Siz burada insanların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hangi değişiklikleri yaparsınız? Defterinize listeleyiniz. Aşağıdaki soruları dikkate alarak bu değişiklikleri görselin üzerine işleyiniz. Ev, okul, yol, köprü ve park için uygun yerler neresidir? Bu kentin su ihtiyacını karşılamak için ne yaparsınız? Ulaşımı sağlamak için neler yaparsınız? Dağlardan nasıl yararlanırsınız? Topraktan nasıl yararlanırsınız? 2. Eğer yaşadığınız bölgede hiç ağaç olmasaydı ne gibi sorunlarla karşılaşırdınız? 3. Ormanla ilgili bir şarkıyı arkadaşlarınızla birlikte melodisi ile söyleyiniz. .......................................................... ORMAN .............................................................. Tohumlar fidana .............................................................. Fidanlar ağaca .............................................................. Ağaçlar ormana .............................................................. Dönmeli yurdumda .............................................................. 48 D.K. 61 4. İnsanların doğal ortamı değiştirmeleri ve ondan yararlanmaları sırasında doğaya yaptıkları olumlu ve olumsuz etkileri yazınız. Olumlu Etkiler Olumsuz Etkiler ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ 5. Doğal ortam değiştirilirken doğaya ne gibi zararlar verildiğini anlatan bir olay yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Yaşadığım bölgedeki doğal ortamın değişmesine neden olan uygulamalara kanıtlar gösterebilirim. Yaşadığım bölgede doğal ortamdan nasıl yararlanıldığına örnekler verebilirim. Doğal çevreye karşı duyarlı olduğumu kanıtlayan örnekler verebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 49 D.K. 62 Doğal Afetler ve Coğrafi Özellikler 1. Afetlerin çağrıştırdıkları ile ilgili zihin haritası yapınız. ............................. ............................. ............................. AFETLER ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. 2. Yaşadığınız bölgede meydana gelen afetleri yazınız. ................................................................................................................................. ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 3. Ders kitabının 62. sayfasındaki Türkiye deprem bölgeleri haritasından yola çıkarak; • Yaşadığınız bölgenin hangi deprem kuşağı üzerinde olduğunu yazınız. .................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... • Aşağıda verilen neden-sonuç çalışmasındaki boşlukları, yaşadığınız bölgenin coğrafi özelliklerine göre doldurunuz. Neden: Yaşadığım bölge ......................................................................................... .............................................................................................................. üzerindedir. Sonuç: Yaşadığım bölgede deprem ............................................... (olabilir, olamaz, olmuştur.) 50 D.K. 63 4. Ülkemizde, geçmişten günümüze kadar meydana gelmiş olan depremlerden bazıları aşağıda verilmiştir. 1939 Erzincan, 7,9 şiddetinde bir depremle yerle bir oldu ve 32 bin 962 kişi öldü. 1970 Kütahya-Gediz, 7,6 şiddetinde bir depremle yerle bir oldu. 1942 1944 1976 1998 Tokat-Erbaa’da, 7 şiddeBolu-Gerede’de, 7,4 şidtinde bir deprem oldu. Can detindeki depremde 3 bin kaybı 3 bini buldu. 959 kişi yaşamını yitirdi. Van-Muradiye’de, 7,5 şiddetindeki deprem 3 bin 840 kişinin ölümüne yol açtı. 1999 17 Ağustos’ta Yalova, İzmitGölcük ve Adapazarı’nda 7,5 şiddetindeki deprem büyük yıkıma ve binlerce kişinin ölümüne yol açtı. Adana’da meydana gelen deprem 6,3 şiddetindeydi ve 145 kişinin ölümüne yol açtı. 2011 Van ve çevresinde meydana gelen 7,2 şiddetindeki depremde çok sayıda insan hayatını kaybetti. Yukarıdaki depremlerin yaşandığı yerleri Türkiye haritası üzerinde bulunuz. Bu depremlerin görüldüğü il ve ilçelerin hangi deprem kuşağında olduğunu yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 Yaşadığım bölgede görülen afetleri söyleyebilirim. Yaşadığım bölgede görülen afetler ile bölgemin coğrafi özellikleri arasındaki ilişkiyi açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 51 D.K. 64 65 Doğal Afetler ve Toplum Hayatı 1. Doğal afetlerin doğaya ve toplum hayatına vereceği zararlarla ilgili zihin haritası çalışması yapınız. DOĞAL AFETLERİN ZARARLARI 2. Doğal afetlerin topluma etkilerini anlatan bir gazete haberi yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 52 D.K. 65 Aşağıdaki türküyü okuyunuz. Kızılırmak Türküsü Bahar gelir kudurursun, Bir de buzdan tuzağın var, Kızılırmak seni seni... Kızılırmak seni seni... Ne uyursun ne durursun, Atı sürdü Mehmet Özbek, Kızılırmak seni seni... Yüzü tuttu sandı buz berk, Gelin yedin, kızlar yedin, Az kaldı ki ola helak, Nice ela gözler yedin, Kızılırmak seni seni... Seksen, doksan, yüzler yedin, Parça parça etsem seni, Kızılırmak seni seni... Fabrikaya tutsam seni, Gençler yersin, goca yersin, Deniz olup yutsam seni, Gündüz yersin, gece yersin, Kızılırmak seni seni... Hâkim benden sormaz dersin, Söyler Veysel sözü sana. Kızılırmak seni seni... Yılda kıyan üç beş cana, Yakının var, ırağın var, Selleri eylen bahane, Zemheride bir çağın var, Kızılırmak seni seni... Âşık Veysel Şatıroğlu Türk Halk Ezgileri, s. 85. 3. Türküyü okuduktan sonra hissettiklerinizi yazınız. ...................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 4. Âşık Veysel, türküsünde Kızılırmak Nehri'nin bahar gelince kudurduğunu belirtmiştir. Bununla ilgili neden-çünkü çalışması yapınız. Neden: Bahar gelince Kızılırmak Nehri kudurmuştur. Çünkü ....................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 53 D.K. 67 Doğal Afetlere Neden Olan Uygulamalar 1. Doğal afetlere neden olabilecek uygulamalara karşı bir poster hazırlayınız ve slogan yazınız. 2. Yaşadığınız bölgede görülen doğal afetleri, bunlara neden olan uygulamaları, doğuracağı sonuçları ve çözüm yollarını yazınız. DOĞAL AFET NEDEN OLAN UYGULAMA DOĞURACAĞI SONUÇ ÇÖZÜM YOLU ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Yaşadığım bölgede hangi uygulamaların, görülen doğal afetlere neden olduğunu söyleyebilirim. Bu uygulamaların doğuracağı sonuçları tahmin edebilirim. Bu uygulamalara karşı çözüm yolları önerebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 54 D.K. 72 Değerlendirme Bulmaca Aşağıdaki bulmacada ünite ile ilgili kelimeler ve kelime grupları verilmiştir. Verilenler bulmacada soldan sağa, sağdan sola, yukarıdan aşağıya, aşağıdan yukarıya doğru ve çapraz olarak yerleştirilmiştir. Bu kelime ve kelime gruplarını bulmacada bularak örnekteki gibi boyayınız. BİTKİ ÖRTÜSÜ BÖLGE BOZKIR BURUN COĞRAFYA ÇIĞ DAĞ DENİZ DEPREM DOĞA DOĞAL AFET EROZYON GÖL HARİTA HEYELAN İKLİM KÖRFEZ KROKİ C O Ğ R R S Ç B K A I A F Y N U L H J H Ö E D V R A L A T S Ö L G İ Z İ N B D O Ğ S U F Ü N D N D F J J F A Y E A Y E Ğ A T H Ö B L S İ F N A G V E R E S R D V B R U L G K L F E T N A A A V O D N B G B O S Ü G D T K İ Ö R Ş İ E E M T 55 H Ü L Y P N R M D B N H G A M Ç U A K M İ Ş N B A H E B H G L E V V T R B K G R A H D G B G D F A T O K A MAKİ NEHİR NÜFUS OVA PLATO SEL VADİ YERLEŞİM YÖN S E R R P T B R Ö F M Y U K N F D H T Z G O V M H D Y Z L J N N C İ Z K C A Ğ Ö E T Z O İ A İ A İ I R L H K A Boşluk Doldurma Aşağıda verilen resimleri inceleyiniz. Resimlerde görülen evlerin hangi bölgelerde olacağını noktalı yerlere yazınız. 1 2 3 Toprak evler, yağ››n yeterli olmad›ğ› kurak yerlerde özellikle ................................. ve ........................... ................ bölgelerimizde yayg›nd›r. Ta evler, kurak ve yar› kurak, ağac›n yetersiz olduğu yerlerde özellikle ................................................. Bölgemizde yayg›nd›r. Ahap evler, yağ››n dolay›s›yla orman›n bol olduğu yerlerde özel................................................. likle Bölgemizde yayg›nd›r Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 4. Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması aşağıdakilerden hangisini etkilemez? A) Yağış miktarını B) Tarım ürünlerini C) Turizmini D) Nüfusunu 5. Ege Bölgesi’ndeki kıyılarımızın girintili çıkıntılı olma nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeryüzü şekillerinin uzanış doğrultusu B) Kıyıdaki dağların yükseltisi C) Akarsuların kıyıyı aşındırması D) Bölgenin kıyı kesiminde ovaların çok olması 6. Aşağıdakilerden hangisi bir bölgede görülen iklim tipinden etkilenmez? A) Bitki örtüsü B) Yeryüzü şekilleri C) Evlerin yapım malzemesi D) Ulaşım 56 4. ÜNİTE: ÜRETTİKLERİMİZ Yukarıda bırakılan boşluğa, 4. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 57 D.K. 76 Ekonomik Faaliyetler 1. Ekonomik faaliyetlerle ilgili A’dan Z’ye çalışmasını tamamlayınız (Her harfle başlayan sözcük bulunmayabilir.). A ........................... G ........................... M ........................... Ş ........................... B ........................... H ........................... N ........................... T ........................... C ........................... I .......................... O ........................... U ........................... Ç ........................... İ ........................... Ö ........................... Ü ........................... D ........................... J ........................... P ........................... V ........................... E ........................... K ........................... R ........................... Y ........................... F ........................... L ........................... S ........................... Z ........................... 2. Ders kitabının 74 ve 75. sayfalarındaki Türkiye ekonomik faaliyetleri haritasından üç bölge belirleyiniz. Bölgeleri belirterek burada yapılan tarım faaliyetlerini listeleyiniz. 1. bölge: .................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 2. bölge: .................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 3. bölge: .................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 58 D.K. 76 77 3. Aşağıdaki fotoğrafların altına ilgili olduğu ekonomik faaliyetin adını yazınız. ............................... ............................... ............................... ............................... 4. Yaşadığınız bölgeyle komşu bölgelerden birinin ekonomik faaliyetlerini aşağıdaki şemanın ilgili bölümlerine, benzer faaliyetlerini ise orta bölümüne yazınız. YAŞADIĞIM BÖLGE BENZER FAALİYETLER DİĞER BÖLGE Adı: ................................ ........................................ Adı: ................................ ........................................ ........................................ ........................................ Faaliyetleri: .................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ 59 Faaliyetleri: .................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ D.K. 77 5. Yaşadığınız bölgedeki ekonomik faaliyetleri araştıran bir ekipte görev aldığınızı varsayınız. Grup arkadaşlarınızla birlikte bölgenizdeki ekonomik faaliyetlerle ilgili bir rapor hazırlayınız. RAPOR .................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 60 D.K. 78 Ekonomik Faaliyetler ve Coğrafi Özellikler 1. Aşağıda verilen tablodaki tarım ürünleri, ders kitabının 74 ve 75. sayfalarındaki haritada sembolleştirilerek gösterilmiştir. İç Doğu Güneydoğu TARIM Karadeniz Akdeniz Ege Marmara Anadolu Anadolu Anadolu FAALİYETLERİ Bölgesi Bölgesi Bölgesi Bölgesi Bölgesi Bölgesi Bölgesi Tahıl üretimi Buğday Mısır Pirinç ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ Endüstri bitkileri Pamuk ✔ ✔ Zeytin Çay Şeker pancarı ✔ ✔ Ayçiçeği Tütün Fındık Turunçgiller (Narenciye) ✔ ✔ ✔ ✔ İncir ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ Antep fıstığı Meyvecilik Sebzecilik ✔ ✔ ✔ ✔ Bağcılık Seracılık ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ Yaşadığınız bölgedeki tarım ürünlerinin coğrafi özelliklerle ilişkisini aşağıya yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 61 D.K. 79 2. Yaşadığınız bölgedeki hayvancılık faaliyetlerini öğrenmek isteyen Ahmet Bey’e, bu konu hakkında neler söylerdiniz? Aranızda geçen konuşmaları yazınız. Ahmet Bey: ............................................................................................................... Siz: Yaşadığımız bölgede ................................................................................ ........................................................ gibi hayvancılık faaliyetleri vardır. Ahmet Bey: Diğer hayvancılık faaliyetlerinin yapılmamasının nedeni nedir? Siz: ............................................................................................................................ ...................................................................................................................................... Ahmet Bey: Küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar nerelerde yetiş- tiriliyor? Siz: ............................................................................................................................ Ahmet Bey: Beni bilgilendirdiğiniz için teşekkür ederim. 3. Yaşadığınız bölgede tarım ve hayvancılık dışındaki bir ekonomik faaliyeti ve bu faaliyetin sürdürülme nedenini bölgenizin coğrafi özellikleriyle ilişkilendirerek açıklayınız. EKONOMİK FAALİYET ....................................................................................... ....................................................................................... COĞRAFİ ÖZELLİKLE İLİŞKİSİ ....................................................................................... ....................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Yaşadığım bölgedeki ekonomik faaliyetlerin nerelerde yapıldığını belirtebilirim. Yaşadığım bölgenin coğrafi özellikleri ile ekonomik faaliyetleri arasındaki ilişkiyi açıklayabilirim. Yaşadığım bölgedeki ekonomik faaliyetleri söyleyebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 62 D.K. 81 Yaşadığımız Bölgedeki Meslekler 1. Bölgenizde ve yaşadığınız ilde bulunan mesleklerle ilgili çalışmayı yapınız. YAŞADIĞIM BÖLGEDEKİ MESLEKLER YAŞADIĞIM İLDEKİ MESLEKLER ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... 2. İnsanlar, ekonomik faaliyetler yaparken birbirlerine hangi yönlerden yardımcı olmalıdır? Örneklendiriniz. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Yerel çevremdeki meslekleri belirleyebilirim. 2 Yaşadığım bölgedeki ekonomik faaliyetlerle ilgili meslekleri söyleyebilirim. 3 4 Meslek seçimini etkileyen etkenleri açıklayabilirim. Yaşadığım çevrede ekonomik dayanışma olduğunu söyleyebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 63 D.K. 82 Ekonomik Faaliyetlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri 1. Aşağıdaki metni okuyarak söz konusu bitkinin üretim, dağıtım ve tüketimi ile ilgili diyagram oluşturunuz. Ben, özel kimyasal işlemlere gerek duymayan bir maddeyim. Bu yüzden, tarladan toplandığım gibi fabrikalara gidebilirim. Fabrikalarda şifleme (koza kabuğundan ayırma), çırçırlama (çekirdekten ayırma), hallaçlama (liflerine ayırma) işlemlerinden geçerim. Bundan sonra doğrudan doğruya iplik ve dokuma fabrikalarına giderim. Oradan da iplik veya sizin üzerinize giydiğiniz bir tişört olarak çıkarım. Kim bilir şu anda üzerinizdeki giysi belki de benim... 64 D.K. 83 2. Aşağıdaki tabloda Ahmet Bey’in ürettiği buğdayın yıllara göre dağılımı verilmiştir. Bu verilere göre çizgi grafiğini oluşturunuz. Buğday Üretimi (Ton) Yıllar Buğday Üretimi (Ton) 2009 150 2011 450 2010 2012 2013 300 750 900 Yıllar Buğday üretiminin yıllara göre farklı olmasının sebeplerini araştırınız. Aşağıya yazınız. ..................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 3. Yukarıdaki çizgi grafiğine uygun bir öykü yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 65 D.K. 83 4. Yaşadığınız bölgedeki hangi ekonomik faaliyetlerin, Türkiye ekonomisinde önemli bir yeri vardır? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 5. Yaşadığınız bölgedeki bir ekonomik faaliyetin Türkiye ve dünyadaki etkisini artırabilmek için bir slogan yazınız. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Yaşadığım bölgedeki tarım ürünlerinin ülke ekonomisindeki yerini değerlendirebilirim. Yaşadığım bölgedeki diğer ekonomik faaliyetlerin ülke ekonomisindeki yerini açıklayabilirim. Ekonomik faaliyetlerin ülke ekonomisindeki yerinin neye göre belirlendiğini açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 66 D.K. 84 85 Ekonomi ve İnsan 1. Ders kitabının 84. sayfasında incelediğiniz diyagramdan yola çıkarak aşağıdaki 5N 1K çalışmasını yapınız. Diyagramdaki kişi kimdir? ................................................................................................................................... 1971 yılında ne yaptı? ................................................................................................................................... O, nerede doğdu? ................................................................................................................................... O, ilk defa ne zaman lastik üretti? ................................................................................................................................... O, esnaflığa nasıl başladı? ................................................................................................................................... O, neden farklı alanlarda yatırım yapmış olabilir? ................................................................................................................................... 2. Kendinizde, girişimcilikle ilgili hangi özelliklerin olduğunu düşünüyorsunuz? 3. “Vatan gayretli insanların omuzları üzerinde yükselir.” ........................................................ ............................................................ Yukarıdaki sözü, örnek vererek açıklayınız. ............................................................ .............................................................. ............................................................ ................................................................. ............................................................ ................................................................. ............................................................ ................................................................. ............................................................ ................................................................. ............................................................ ................................................................. ............................................................ ................................................................. ............................................................ ................................................................. Tevfik Fikret Bütün Şiirleri, s. 565. 67 D.K. 85 4. Sizce girişimci bir kişide olması gereken özellikler, ekonomi açısından neden önemlidir? Mücadeleci ve azimli olması gerekir. Başarılı olmaya istekli olması gerekir. Çünkü ............................................... ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. Sorumluluk sahibi olması gerekir. Yaratıcı olması gerekir. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. Başkalarına güvenmesi ve güven vermesi, kendini geliştirmesi gerekir. Ekip çalışmasına önem vermesi gerekir. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 İnsanların ekonomik faaliyetlerdeki etkisini açıklayabilirim. 2 Bir girişimcinin genel özelliklerini belirtirken çalışkanlığın önemini açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 68 Üretime Katkı ve Görüşlerimiz 1. Yaşadığınız bölgede fabrika kurmak isteyen bir girişimciye başarılı olabilmesi için ne gibi önerilerde bulunursunuz? ................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 2. Üretime katkıda bulunmak amacıyla yapılan bir çalışmanın doğal çevreye verdiği zararı anlatan bir gazete haberi yazınız ve resimleyiniz. .......................................................... ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. 69 D.K. 86 D.K. 87 3. Ders kitabının 87. sayfasındaki “Fabrika Yollarında” adlı metinden yola çıkarak üretime katkıda bulunma konusunda, aşağıdaki diyagramı tamamlayınız. Üretime katkıda bulunabilmek için uygun koşullar gereklidir. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Tarım faaliyetlerinde üretime katkıda bulunmak için öneride bulunabilirim. Ekonomik faaliyette bulunacak bir girişimciye üretime katkıda bulunma konusunda öneriler sunabilirim. Üretime katkıda bulunurken doğal çevreye karşı duyarlı olma konusunda çeşitli öneriler yapabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 70 Ürün Tasarlama Çalışmalarımız 1. Evinizde bulunan boncuk, kutu, karton ve ipleri kullanarak oluşturabileceğiniz ürünlerle ilgili zihin haritasını yapınız. Nasıl bir ürün yapabiliriz? 2. Tasarladığınız ürünle ilgili bir şarkı sözü yazıp bu söze bir melodi uyarlayarak söyleyiniz. ................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 71 D.K. 88 89 D.K. 89 3. Tasarladığınız ürünle ilgili reklam yazıları yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Üretime yönelik yeni fikirler geliştirebilirim. 2 Üretime yönelik yeni fikirler geliştirirken arkadaşlarımla iş birliği yapabilirim. 3 İş birliği yaparak tasarladığımız ürünlerle ilgili pazarlama projeleri geliştirebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 72 D.K. 94 Değerlendirme Eşleştirme Aşağıda verilen ifadelerle kavramları çizgi kullanarak eşleştiriniz. Çeşitli ekonomik faaliyet alanlarında yeni üretim alanları oluşturan, yatırım yapan kişi. sanayi turizm Bir ülkenin başka ülkelere mal satması. Rize’de çay tarımının yapılmasını sağlayan en büyük etken. ihracat iklim Dinlenmek, eğlenmek, yeni yerler görmek için yapılan geziler sonucu oluşan ekonomik etkinlik. girişimci Marmara Bölgesi’nin ülke ekonomisine katkı sağladığı alan. ithalat Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Bir bölgede yurdumuzun tüm ihtiyaçlarını karşılayabilecek ürünlerin üretildiği fabrikalar bulunmaktadır. Bu bölgemizde yoğun bir şekilde görülen ekonomik faaliyet hangisidir? A) Sanayi B) Ticaret C) Tarım D) Turizm 2. Ekonomik faaliyet olarak turizmin yoğun bir şekilde yürütüldüğü bir bölgede aşağıdaki mesleklerden hangisinin görülme olasılığı fazladır? A) Bilgisayar mühendisliği B) İnşaat mühendisliği C) Turist rehberliği D) Ziraat mühendisliği 3. İç Anadolu Bölgesi’nin ülke ekonomisine en fazla hangi alanda katkısı vardır? A) Sebze üretimi B) Tahıl üretimi C) Sanayi ürünleri üretimi D) Turizm 4. Aşağıdakilerden hangisi ekonomik kaynakların değerlendirilmesinde en önemli role sahiptir? A) Fabrikalar B) Tarım alanları C) Tüketiciler D) Girişimciler 73 5. ÜNİTE: GERÇEKLEŞEN DÜŞLER Yukarıda bırakılan boşluğa, 5. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 74 D.K. 96 Teknolojik Ürünler ve Toplum Hayatımız 1. Okul yaşamınızda kullandığınız kurşun kaleminizin gelecekte hangi özelliklere sahip olmasını istersiniz? Hayal ettiğiniz kurşun kalemin resmini aşağıya çiziniz. 2. Aşağıdaki değişim gösteren bir buluşun, teknolojik gelişme aşamalarını numaralarına göre sayı doğrusu üzerinde gösteriniz. 1 2 3 4 5 • Size göre ilk telefonla son telefon arasında ne gibi benzerlikler ve farklılıklar vardır? Bu benzerlik ve farklılıkları aşağıdaki ilgili bölümlere yazınız. Farklılık Farklılık Benzerlik İLK TELEFON ..................................... SON TELEFON ..................................... ..................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... 75 D.K. 97 3. Trafik işaret ve levhalarının olmadığı bir ortamda neler yaşanabileceğini yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 4. Aşağıda verilen ürünler olmasaydı ne olurdu? Onun yerine kullanacağınız ürünleri yazınız. Ürünler Olmasaydı ne olurdu? Yerine ne kullanılırdı? 5. Aşağıda verilen haberleşme ile ilgili teknolojik ürünleri, geçmişten günümüze kullanımına göre numaralandırınız. 76 D.K. 99 6. Aşağıdaki buluşlar, yaşamımızın kolaylaşmasına doğrudan katkıda bulunarak teknolojik gelişme sağlamıştır. Bu buluşlarla ilgili birer bilmece yazınız. ....................................... ....................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... 7. Aşağıdaki buluşların teknolojik gelişimi insanlara nasıl kolaylık sağlıyor? Yazınız. ..................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ............................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ..................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... 77 D.K. 99 8. Kullandığınız teknolojik ürünler konuşsa size neler söylerdi? Yazınız. ........................................ ........................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ........................................ ........................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ 1 Günümüzde teknolojik imkânlardan yararlanmadan yaşamak imkânsızdır. Bilişim teknolojilerinin günlük ve toplumsal yaşamımızda çok büyük önemi vardır. Yeni teknoloji, birçok sorunu da beraberinde 3 getirir. 2 4 Buluşlar, teknolojik gelişmeleri hızlandırır. 78 Hiç katılmıyorum. Katılmıyorum. Kararsızım. Tutum Ölçeği Katılıyorum. Tamamen katılıyorum. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. D.K. 100 Buluş Yapanlar ve Bilim İnsanları 1. Aşağıda buluş yapanlar ve bilim insanlarında görülen ortak özelliklerden bazıları verilmiştir. Bu özellikler, onların çalışmalarında ne gibi yararlar sağlayabilir? Meraklı : ................................................................................................... .................................................................................................... Yaratıcı : ................................................................................................... .................................................................................................... Gözlemci : ................................................................................................... .................................................................................................... Sorgulayıcı : ................................................................................................... .................................................................................................... Çalışkan : ................................................................................................... .................................................................................................... Kararlı : ................................................................................................... Kendine güvenen: ................................................................................................... .................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Buluş yapanlarla bilim insanları arasındaki farkı söyleyebilirim. Buluş yapanların ve bilim insanlarının ortak özelliklerini söyleyebilirim. Bilimsel çalışmalara ve çalışmaları yapan kişilere saygı duyarım. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 79 D.K. 102 Atatürk ve Bilim 1. Onuncu Yıl Marşı’yla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. Onuncu Yıl Marşı’ndan anladığım: ......................................................................... ...................................................................................................................................... Onuncu Yıl Marşı’nda beni şaşırtan nokta: ............................................................. ...................................................................................................................................... Onuncu Yıl Marşı’nda beni meraklandıran bölüm: ................................................. ...................................................................................................................................... Onuncu Yıl Marşı’ndan benim çıkardığım sonuç: .................................................. ...................................................................................................................................... 2. Aşağıdaki uzun cümleden oluşan metni okuyunuz. Bu metinle ilgili olarak kısa cümleler oluşturup cümle üretme çalışması yapınız. 1. ........................................................... Atatürk, Millî Mücadele zaferle sonuçlandıktan sonra akılcı düşünceye, bilim ve teknolojiye önem vererek tarım ve hayvancılık, inşaat, gök bilimleri, deniz bilimleri alanında bilimsel düşünce ve bilgiye sahip uzmanlar yetiştirecek okullar, üniversiteler ve bu amaçla çalışan kurumlar açmıştır. ............................................................... 2. ........................................................... ............................................................... 3. ........................................................... ............................................................... 4. ........................................................... ............................................................... 5. ........................................................... ............................................................... 3. Atatürk’ün bilim ve teknolojiye önem verdiğini kanıtlayan bir sözünü konuşma baloncuğu içine yazınız. ............................................................................................. ............................................................................................... ............................................................................................... ........................................................................................ 80 D.K. 103 4. Atatürk’ün bilim ve teknoloji alanında yaptığı dört çalışmayı hat (sayı doğrusu) üzerinde gösteriniz. 5. Yandaki fotoğraf ile ilgili düşüncelerinizi yazınız. ............................................................................................. ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ 6. Atatürk ile ilgili resimleri kesip kâğıda yapıştırınız. Atatürk’ün bilim ve teknolojiyle ilgili yaptıklarını açıklayan bir gazete sayfası oluşturunuz. Bu çalışmanızı “Sosyal Bilgiler Ürün Dosyası”na koyabilirsiniz. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Atatürk’ün, bilim ve teknolojiye önem verdiğini belirten sözlerine örnek verebilirim. Atatürk’ün, ülke sorunlarını çözmek için bilimi kılavuz olarak kabul ettiğine kanıtlar gösterebilirim. Atatürk’ün, bilimsel düşünce ve bilgiye sahip kişiler yetiştirmek için okullar, kurumlar açtığına örnekler verebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 81 D.K. 104 105 Süreli Yayınları İzliyorum 1. Bilim ve teknoloji ile ilgili yayın yapan süreli yayınları araştırarak isimlerini aşağıya yazınız. 2. Aşağıdaki neden-çünkü çalışmasını tamamlayınız. Neden: Bilim ve teknoloji ile ilgili düzeyimize uygun, süreli yayınları izlemek yararlıdır. ............................................................ ............................................................ Çünkü: ........................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ ............................................................ 3. İzlediğiniz süreli yayınlarda en çok hangi konuların yer almasını istiyorsunuz? Yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 4. Bilim ve teknoloji ile ilgili hangi alanlarda çalışma yapmak isterdiniz? Nedeniyle birlikte açıklayınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 82 D.K. 105 5. Siz, çocuklar için bilim ve teknolojiyle ilgili süreli yayınlar hazırlayan biri olsaydınız, bu yayınları hazırlamak için neler yapar, neler hazırlardınız? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... • Hazırlayacağınız yayına nasıl bir ad verirdiniz? ................................................................................................................................... • Hazırlayacağınız yayına uygun bir kapak tasarlayınız. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Düzeyime uygun süreli yayınlardan bilim ve teknoloji ile ilgili olanları ayırt edebilirim. Düzeyime uygun bilim ve teknoloji ile ilgili süreli yayınları izlerim. Düzeyime uygun bilim ve teknolojiyle ilgili süreli yayınların yararlarını açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 83 D.K. 106 107 Çalışmalarımızla İlgili Kaynak Gösteriyoruz 1. Çalışmalarınızın veya eserlerinizin başkaları tarafından gizlice kullanıldığını fark ettiğinizde neler hissedersiniz? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 2. Yaptığınız araştırmayla ilgili 5N 1K çalışmasını tamamlayınız. Buluşu kim yaptı? .................................................................................................................................. Buluşun konusu ne idi? ................................................................................................................................... Buluş nerede yapıldı? .................................................................................................................................. Buluş nasıl yapıldı? .................................................................................................................................. Buluş niçin yapıldı? ................................................................................................................................... Buluş ne zaman yapıldı? ................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 Bilgiye ulaşabilmek için kaynaklardan yararlanabilirim. Çalışmalarım sırasında yararlandığım kaynakları belirtebilirim. Yararlandığım kaynakları belirtmenin akademik dürüstlük olduğunu söyleyebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 84 D.K. 112 Değerlendirme Bulmaca “Gerçekleşen Düşler” ünitesiyle ilgili aşağıda verilen bulmacayı çözünüz. 1 8 3 10 2 11 7 4 9 5 6 Bilinen bilgilerden yararlanarak daha önce bilinmeyen yeni bir bulguya ulaşma veya yöntem geliştirme, icat. 2 Yeni bir buluş ortaya koyan, icat eden kimse. 3 Bir sanayi dalı ile ilgili yapım yöntemlerini, kullanılan araç gereç ve aletleri kapsayan bilgi. 4 Bir ülkenin, bir toplumun, maddi ve manevi varlıklarının, fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümü. 5 Özneye ilişkin olan, öznede oluşan nesnelerin gerçeğine değil, bireyin düşünce ve duygularına dayanma durumu. 1 Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci. 7 Bireyin kişisel görüşünden bağımsız olma durumu. 8 Bir şeyin doğruluğu, gerçekliği konusunda kanaat verici belge, delil, iz. 9 Bilim ve sanatla ilgili olarak yapılan yöntemli çalışma. 10 Bir insanı, bir eseri, bir konuyu doğru ve yanlışlarını bulup göstermek amacıyla inceleme işi. 11 konuları inceleyen ve belirli aralıklarla çıkan süreli yayın. 85 6 Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Başarının sırrını “Yüzde bir kabiliyet, yüzde doksan dokuz ter.” diyerek açıklayan bir bilim insanı, bilim insanlarının hangi özelliğinden bahsetmektedir? A) Meraklılık B) Kendine güvenlilik C) Çalışkanlık D) Sorgulayıcılık 2. Aşağıdakilerden hangisi teknolojik ürünlerin olumlu etkileri ile ilgilidir? A) Bilgisayarlar radyasyon yaymaktadır. B) Taşıtların egzozlarından çıkan gazlar çevreyi kirletmektedir. C) Fabrikaların atıkları çevreyi kirletmektedir. D) Fabrikalar seri üretim yapmaktadır. 3. İnsan ihtiyaçlarının sürekli değişmesi aşağıdakilerden hangisine neden olmaktadır? A) İcat edilen aletlerin geliştirilmesine B) Fabrikaların çalışmalarını durdurmasına C) İnsanların sıkılmalarına D) İnsanların yaşamlarını daha rahat bir şekilde sürdürmesine 4. Aşağıdaki araçlardan hangisinin kullanım alanı diğerlerinden farklıdır? A) Telefon B) Faks C) Buzdolabı D) Bilgisayar 5. Matbaa makinesinin bulunması aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur? A) Bir çağın kapanıp yeni bir çağın başlamasına B) Okuma yazma oranının artmasına C) Kitap sayısının azalmasına D) El yazısı kitaplara olan ilginin artmasına 6. Aşağıdakilerden hangisi bilim alanındaki gelişmeleri takip edebileceğimiz kaynaklardan değildir? A) İnternet B) Televizyon C) Ansiklopediler D) Magazin dergileri 86 6. ÜNİTE: TOPLUM İÇİN ÇALIŞANLAR Yukarıda bırakılan boşluğa, 6. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 87 D.K. 114 Kurumlar ve Toplumun Temel İhtiyaçları 1. Issız bir adada yalnız yaşayan bir insanın karşılayamayacağı toplumsal ihtiyaçlarını, örnekteki gibi, zihin haritasına yazınız. Sağlık Issız adada tek başına yaşayan insanın karşılayamayacağı toplumsal ihtiyaçlar 2. Aşağıda verilen çeşitli kurumların hizmet alanlarının sizde çağrıştırdıklarını altlarındaki boşluklarda resimle ifade ediniz. Kurumların Hizmet Alanları EĞİTİM SAĞLIK 88 DOĞAL AFETLER D.K. 115 3. Ders kitabının 115. sayfasında verilen öğrenciler arasındaki diyalogdan yola çıkarak aşağıdaki tablo üzerine toplumun, belirtilen temel ihtiyaçlarını karşılayan kurumları yazınız. Hangi ihtiyaca hizmet ettiğini belirtiniz. HİZMET ALANI KURUMLAR HANGİ İHTİYACA HİZMET EDER? SAĞLIK EĞİTİM SOSYAL YARDIM SOSYAL GÜVENLİK MİLLÎ GÜVENLİK 89 D.K. 116 Kurumların İnsan Yaşamındaki Yeri 1. Yaşamınızda sizin için önemli olduğunu düşündüğünüz kurumları listeleyiniz. Bu kurumlardan birini seçerek “Eğer olmasaydı...” çalışmasını yapınız. KURUMLAR ................................................. ................................................. KURUM ADI: .......................................... EĞER OLMASAYDI NE OLURDU? ................................................................ ................................................. ................................................................... ................................................. ................................................................... ................................................. ................................................................... 2. Son günlerde hastanelerde yaşanan olaylardan birini konu alan bir gazete haberi yazınız. Bu haberi resimleyiniz. ...................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... 90 D.K. 117 3. “Kızılay kara gün dostudur.” sözünü doğrulayan kanıtlar yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 4 Toplumun temel ihtiyaçlarını belirtebilirim. Toplumun temel ihtiyaçları ile ilgili olarak kurulan kuruluşları genel adlarıyla söyleyebilirim. Toplumun temel ihtiyaçlarıyla bu ihtiyaçları karşılamak için kurulan kurumları ilişkilendirebilirim. Kurumların insan yaşamındaki önemini açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 91 D.K. 118 119 Sivil Toplum Kuruluşlarının Etkinlik Alanları 1. Ders kitabının 118. sayfasındaki “GİRİŞ” bölümünde verilen fotoğrafı inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız. • Sizce fotoğraftaki yer neresi? Bu yer bir eve benziyor mu? ................................................................................................................................... • Sizce fotoğraftaki yaşlılar nerede yaşıyorlar? ................................................................................................................................... • Yaşlıların yanındaki çocuklar neden oradalar? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... • Siz de bu fotoğrafta olmak ister miydiniz? Neden? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 2. Sivil toplum kuruluşu denince ne anlıyorsunuz? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 3. Eğitime hizmet eden sivil toplum kuruluşlarının ortak özellikleri nelerdir? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 92 D.K. 121 4. Aşağıdaki tabloda verilen sivil toplum kuruluşlarının etkinlik alanlarını “✔” ile işaretleyerek sınıflandırınız. SİVİL TOPLUM KURULUŞU ETKİNLİK ALANLARI Eğitim Sağlık Çevre Kızılay TEMA Vakfı Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı Türk Kalp Vakfı Arama Kurtarma Derneği (AKUT) Lösemili Çocuklar Vakfı (LÖSEV) Yukarıdaki tabloya göre noktalı yerleri tamamlayınız. a. Eğitimle ilgili olanların sayısı: ............................................................................... b. Sağlıkla ilgili olanların sayısı: ................................................................................ c. Çevreyle ilgili olanların sayısı: ............................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 “Sivil toplum” kavramının önemini açıklayabilirim. Yakın çevremdeki sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerini söyleyebilirim. Sivil toplum kuruluşlarını, faaliyet gösterdikleri alanlara göre sınıflandırabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 93 D.K. 122 Sivil Toplum Kuruluşlarının Etkinlikleri 1. Sizce Millî Eğitim Bakanlığının başlatmış olduğu “Eğitime % 100 Destek” projesi kapsamında bireyler ve sivil toplum kuruluşları neler yapmış olabilirler? ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 2. Sivil toplum kuruluşlarının kamuoyu oluşturmak için gerçekleştirdikleri etkinliklerin adlarını görsellerin altlarına yazınız. Siz de bu konu ile ilgili bir etkinlik düşününüz. Düşündüğünüz etkinliği resimleyip adını yazınız. ...................... .......................... .......................... .......................... .......................... 94 ...................................... D.K. 123 3. Ders kitabının 123. sayfasındaki sivil toplum kuruluşlarının gönüllü olarak yaptıkları bu yardımlaşma ve dayanışma, yardım desteği alan kişilerin yaşamında nasıl değişiklikler meydana getirmiş olabilir? Ders kitabının 123. sayfasındaki numaralara göre değerlendiriniz. 1 .......................................................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 2 .......................................................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 3 .......................................................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 95 D.K. 123 4. Bir sivil toplum kuruluşu “Kitap Toplama” projesi kapsamında tüm kitap bağışlayanlara “Onlara verdiğiniz bilgi şemsiyesinin altında, artık yağmurdan korunabiliyorlar.” sloganıyla teşekkür kartı gönderdi. Bu sloganın anlamını açıklayınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... • Kitap bağışı yapanlara ve kitap toplamada gönüllü çalışanlara verilecek belgeler hazırlayınız. Kitap bağışı yapanlara “Kitap Götürdük, Sevgi Getirdik.” sloganıyla teşekkür kartı Kitap toplamada gönüllü olarak çalışanlara gönüllülük sertifikası Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 Sivil toplum kuruluşlarının önemini açıklayabilirim. Sivil toplum kuruluşlarının etkinliklerinin toplumu nasıl etkilediğini değerlendirebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 96 D.K. 124 125 Sivil Toplum Kuruluşları ve Resmî Kurumlar 1. Ders kitabının 124. sayfasında okuduğunuz metne göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. • TEMA Vakfının kurucusu kimdir? ................................................................................................................................... • TEMA Vakfının amacı nedir? ................................................................................................................................... • TEMA Vakfına sizin katkınız ne olabilir? ................................................................................................................................... 2. Sivil toplum kuruluşlarında çalışan kişi ile resmî kurumda çalışan kişinin rollerini, aşağıda verilen cümleleri okuyarak doğruluk ve yanlışlık açısından “✔” ile işaretleyiniz. Cümleler 1. Sivil toplum kuruluşlarındaki kişiler zorunlu olarak çalışırlar. 2. Resmî kurumlardaki kişiler, sadece kurumun amaçları doğrultusunda hareket ederler. 3. Resmî kurumdaki kişiler, çalışmaları karşılığında ücret almazlar. 4. Sivil toplum kuruluşundaki kişiler, yasalar çerçevesinde çalışırlar. 5. Resmî kurumlardaki kişiler, istedikleri işi yaparlar. 6. Sivil toplum kuruluşları, sorunlara karşı kamuoyu oluşturmak için çalışır. 7. Resmî kurumda çalışan bir kişi, aynı zamanda sivil toplum kuruluşunda da görev alabilir. 8. Sivil toplum kuruluşundaki kişilerde sosyal katılım bilinci oluşmuştur. 9. Resmî kurumlarda çalışan bireylerde sorumluluk duygusu yoktur. 10. Sivil toplum kuruluşlarında ve resmî kurumlarda çalışan her kişide sorumluluk duygusu olmalıdır. 97 Doğru Yanlış D.K. 125 3. Bir sivil toplum kuruluşuna üye olan Pınar ile resmî bir kurumda çalışan Erhan’ın görev aldıkları kurumlarla ilgili aralarında geçen bir konuşma yazınız. Pınar: Bizimle birlikte faaliyet yapan kişiler burada gönüllü olarak çalışıyorlar. Erhan: ....................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Pınar: ........................................................................................................................ ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Erhan: ....................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Pınar: ........................................................................................................................ ...................................................................................................................................... Erhan: ....................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Sivil toplum kuruluşlarındaki bireylerin rollerini açıklayabilirim. 2 Resmî kurumlarda çalışan bireylerin rollerini açıklayabilirim. 3 Sivil toplum kuruluşları ile resmî kurum ve kuruluşları, görev alan bireylerin rolleri açısından karşılaştırabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 98 D.K. 130 Değerlendirme Eşleştirme Aşağıda verilen sivil toplum kuruluşları ve gerçekleştirdikleri faaliyetleri örnekteki gibi eşleştiriniz. Erozyon, kirlilik, çoraklaşma, çölleşme, hatalı tarım teknikleri ve amaç dışı arazi kullanımını önlemek Türkiye'nin zengin bitki ve hayvan türleri ile bunların doğal yaşam alanlarının korunmasını sağlamak Kan hastası çocuklara, sağlık ve eğitim başta olmak üzere her türlü yardımı sağlamak Doğal afetlerde, afetzedelere ilk yardım müdahalesinde, gıda ve barınma yardımında bulunmak Kızılay Doğal Hayatı Koruma Derneği Türkiye Erozyonla Mücadele ve Ağaçlandırma Vakfı (TEMA) Lösemili Çocuklar Vakfı (LÖSEV) Türk Kalp Vakfı Doğru, Yanlış Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız. Yanlış olduğunu düşündüğünüz cümlelerin altlarına doğrusunu yazınız. 1. ( ) Sivil toplum kuruluşlarından AKUT, devletimizin güvenliği için çalışır. ....................................................................................................................................... 2. ( ) Farklı ülkelerdeki sivil toplum kuruluşlarının ortak çalışmaları, toplumları birbirlerine yakınlaştırır. ....................................................................................................................................... 3. ( ) Kızılay, yurt dışında gerçekleştirdiği çalışmalarıyla da tüm dünya insanlarının takdirini toplamaktadır. ....................................................................................................................................... 4. ( ) Sivil toplum kuruluşları, gerçekleştirdikleri çalışmalarda dayanışmaya ihtiyaç duymazlar. ....................................................................................................................................... 5. ( ) Eğitim alanında gerçekleştirilen inkılaplar, Atatürk'ün eğitime ne kadar çok önem verdiğinin göstergesidir. ....................................................................................................................................... 99 Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 6. I. Gönüllü insanların bir araya gelmesiyle oluşmuştur. II. Sivil toplum kuruluşlarında isteyen herkes çalışabilir. III. Sivil toplum kuruluşları, topluma hizmet etmek amacıyla kurulmuştur. Sivil toplum kuruluşları yukarıda belirtilen hangi özellik ya da özellikleri açısından resmî kurumlardan ayrılır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve II 7. Kurumlarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Toplumun sürekli ihtiyaçlarını karşılamak için oluşturulmuş kalıcı yapılardır. B) Resmî kurumlar ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere ikiye ayrılır. C) Bütün kurumların çalışma şekillerini devlet belirler. D) Resmî kurumlar devlet tarafından kurulmuştur. 8. Aşağıdakilerden hangisi afet durumunda topluma yardım eden kuruluşlardan biri değildir? A) AKUT B) Türk Silahlı Kuvvetleri C) Kızılay D) Yeşilay 9. Aşağıdakilerden hangisi sivil toplum kuruluşlarında çalışanlar ile resmî kurumlarda çalışanlar arasındaki farka bir örnektir? A) Resmî kurumlarda çalışanlar yaşlı, sivil toplum kuruluşlarında çalışanlar gençtir. B) Resmî kurumlarda çalışanlar görev bilinci ile, sivil toplum kuruluşlarında çalışanlar ise gönüllü çalışırlar. C) Resmî kurumlarda çalışanlarda herhangi bir nitelik aranmaz, sivil toplum kuruluşlarında çalışanlarda yaş, cinsiyet, eğitim gibi bazı nitelikler aranır. D) Resmî kurumlarda çalışanlar kendi çıkarları için, sivil toplum kuruluşlarında çalışanlar ise topluma hizmet etmek için çalışırlar. 10. “10 Milyar Meşe Projesi” adlı kampanya aşağıdakilerden hangisi tarafından düzenlenmiştir? A) Doğal Hayatı Koruma Derneği B) Çevre Koruma Vakfı C) TEMA Vakfı D) Çevre ve Kültürel Değerlerimizi Koruma ve Tanıtma Vakfı 100 7. ÜNİTE: BİR ÜLKE, BİR BAYRAK Yukarıda bırakılan boşluğa, 7. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 101 D.K. 132 Toplumsal Yaşam ve Yasalar 1. Yandaki görselde yapılan hatalı davranışın sonuçlarını yazınız. ............................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 2. Aşağıda verilen trafik işaretini yorumlayınız. Bu işarete uyulması ve uyulmaması durumunda doğabilecek sonuçlarla ilgili çift sütun çalışması yapınız. UYULURSA NE OLUR? UYULMAZSA NELER OLABİLİR? ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ........................................................... ........................................................... 102 D.K. 133 3. Aşağıda insan haklarının korunması durumunda neler olabileceği verilmiştir. İnsan haklarının korunmaması durumunda neler olabileceğini tartışarak yazınız. İNSAN HAKLARI KORUNMAZSA NELER OLUR? İNSAN HAKLARI KORUNURSA NELER OLUR? ................................................................ • • • • Toplumda huzur ve barış sağlanır. Yeteneklerini özgürce geliştirebilir. Kendini güven içinde hisseder. Ülkesinin kalkınıp gelişmesi için çalışır. • Barış ve adalet için mücadele eder. • Yalnız kendini değil, başkalarını da düşünür. ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ ................................................................ 4. Aşağıdaki gazete haberini okuyunuz. Soruları cevaplayınız. Arıza Engeli Kendi engellerini kaldırmayı başaran Eftal, kentin ona çıkardığı engeller karşısında çaresiz kaldı. Dans eden, basketbol oynayan 23 yaşındaki fiziksel engelli Eftal ile İstanbul’u dolaşmaya çıktık. Eftal, metro istasyonunda asansör engeliyle karşılaştı. Engelli asansörünün bozuk olması nedeniyle Eftal ile durağa zorlukla ulaşabildik. Gazete Haberi, 03.12.2012. (Düzenlenmiştir.) • Haberde belirtilen durumun bu kişide yaratacağı olumsuz etkileri yazınız. ............................................................ ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... • Haberdeki soruna ne gibi çözüm önerileriniz olabilir? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 103 D.K. 135 5. Anayasa’nın değiştirilemeyen ilk üç maddesini ders kitabının 135. sayfasından okuyunuz. • Bu maddeler niçin güvence altına alınmış olabilir? Belirtiniz. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 4 Toplumsal yaşamın birtakım kurallar ve yasalarla düzenlendiğini söyleyebilirim. Toplumsal yaşamı düzenleyen kuralların önemli olduğunu belirtebilirim. Hukuk kurallarının, toplumsal yaşamı kolaylaştıran bir değerler sistemi olduğunu açıklayabilirim. Toplumdaki bazı uygulamaların adil olup olmadığını tartışabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 104 Merkeze Bağlı Yönetim Birimlerinin Temel Görevleri 1. Ders kitabının 136. sayfasındaki “Artık, okula gitmek daha kolay...” adlı metinde yaşanan olayla ilgili 5N 1K çalışmasını tamamlayınız. Okula gitmekte güçlük çeken kim? ................................................................................................................................... Onlar için ne yapılıyor? ................................................................................................................................... Bu faaliyetler nerede yapılıyor? ................................................................................................................................... Bu faaliyetler neden yapılıyor? ................................................................................................................................... Bu faaliyetler nasıl yapılıyor? ................................................................................................................................... Okul ne zaman faaliyete geçti? ................................................................................................................................... 2. İl yönetiminden yola çıkarak ilçe yönetimine bağlı müdürlükleri listeleyiniz. İL YÖNETİMİNE BAĞLI MÜDÜRLÜKLER İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü İl Sağlık Müdürlüğü İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü VALİLİK İl Millî Eğitim Müdürlüğü İl Emniyet Müdürlüğü İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü İLÇE YÖNETİMİNE BAĞLI MÜDÜRLÜKLER ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 105 D.K. 136 137 D.K. 138 139 3. Bir öğrenci ile ili yöneten vali arasında geçen konuşmayı tamamlayınız. Öğrenci: Sayın Valim, il yönetimi ile ilgili görevlerinizi bize açıklar mısınız? Vali: Memnuniyetle. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Öğrenci: Sayın Valim, size bağlı olan idari birimler hangile- ridir? ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 4. Bir öğrenci ile ilçeyi yöneten kaymakam arasında geçen konuşmayı tamamlayınız. Öğrenci: Sayın Kaymakamım, sizin ilçe yönetimindeki görevle- riniz nelerdir? Bunları bize açıklayabilir misiniz? Kaymakam: .............................................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Öğrenci: Sayın Kaymakamım, size bağlı idari birimler hangi- leridir? Kaymakam: Askerlik Şubesi Başkanlığı, Cumhuriyet Savcılığı ve mahkemeler dışındaki .................................................................................. ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Öğrenci: Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim. Kaymakam: İlginiz için ben de teşekkür ederim. 106 D.K. 139 5. Merkezî yönetime bağlı birimlerde vali ile kaymakamın görevlerinin benzerlik ve farklılıklarını ilgili bölümlere yazınız. FARKLI YÖNLERİ BENZER YÖNLERİ VALİ FARKLI YÖNLERİ KAYMAKAM ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Yaşadığım yerdeki yönetim birimlerinden merkeze bağlı olanları söyleyebilirim. 2 Valinin temel görevlerini açıklayabilirim. 3 Kaymakamların temel görevlerini açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 107 D.K. 140 141 Merkezî Yönetim Birimlerinin Temel Görevleri 1. Devletin temel görevlerinin neler olduğunu yazarak balık kılçığı çalışmasını yapınız. DEVLETİN TEMEL GÖREVLERİDİR. 2. Aşağıda belirtilen bakanlıkların karşısına şu anda görev yapan bakanların adını yazınız. Millî Eğitim Bakanı: ................................................................................................. Sağlık Bakanı: .......................................................................................................... Kültür ve Turizm Bakanı: ......................................................................................... Adalet Bakanı: .......................................................................................................... İçişleri Bakanı: ......................................................................................................... Dışişleri Bakanı: ....................................................................................................... 3. Aşağıdaki kelimeyle ilgili akrostiş çalışmasını yapınız. Uygun bir melodi bularak söyleyiniz. K ............................................................................................................................... Ü ............................................................................................................................... L ................................................................................................................................ T ................................................................................................................................ Ü ............................................................................................................................... R ............................................................................................................................... 108 D.K. 143 4. Grubunuzla birlikte seçtiğiniz bakanlığın görevlerini listeleyiniz. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 5. Seçtiğiniz bakanlığın görevlerinden biri ile ilgili afiş veya poster hazırlayınız. 6. Seçtiğiniz bakanlığa ait yeni bir amblem oluşturunuz. 109 D.K. 143 7. Aşağıdaki resimleri inceleyiniz. Resimlerin çağrıştırdığı bakanlıkların adlarını ve görevlerinden birkaçını yazınız. Adı: .................................................. Görevleri: .......................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... Adı: .................................................. Görevleri: .......................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... Adı: ...................................................................................................................... Görevleri: ............................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. Adı: .................................................. Adı: .................................................. ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............ ............................................................... Görevleri: .......................................... ............................................................... Görevleri: .......................................... ............................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Devletin temel görevlerini söyleyebilirim. 2 Merkezî yönetimin hangi birimlerden oluştuğunu belirtebilirim. 3 Merkezî yönetim birimlerinin görevlerini açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 110 Demokratik Yönetim Birimleri ve Ulusal Egemenlik 1. Ders kitabının 144. sayfasında yer alan fotoğraf üzerindeki yazılardan yola çıkarak demokrasiyle ilgili duygu ve düşüncelerinizi içeren kısa bir yazı yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 2. Ders kitabının 145. sayfasında okuduğunuz metinden anladığınızı kendi cümlelerinizle yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 3. “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.” sözünden anladıklarınızı yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 111 D.K. 144 145 D.K. 145 4. Aşağıdaki kelimeleri birer cümle içerisinde kullanınız. Her cümlenin içinde TBMM'nin de geçmesini sağlayınız. başbakan, yasa hazırlamak, cumhurbaşkanı ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 5. Mahkemelerin tarafsız olması konusunda ne düşünüyorsunuz? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 6. Resimdeki çocuğun elinde tuttuğu terazi ile adaletli olma arasında nasıl nasıl bir ilişki olabilir? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 112 D.K. 145 7. Merkezî yönetim birimlerinden olan bir bakanlığı seçiniz. Seçtiğiniz bakanlığın görevlerini aşağıya yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 2 3 4 TBMM ile diğer demokratik yönetim birimleri arasındaki ilişkiyi açıklayabilirim. Demokrasi ve ilkelerinin önemini söyleyebilirim. Demokrasinin insan hakları açısından vazgeçilmez bir değer olduğunu söyleyebilirim. Demokrasinin temelinin özgürlük ve eşitliğe dayandığını söyleyebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 113 D.K. 146 147 Ulusal Egemenlik ve Bağımsızlık Sembolleri 1. Yandaki şiiri okuyarak şiirin ana duygusunu arkadaşlarınızla tartışınız. Aynı ana duyguyu işleyen bir şiir veya metin yazınız. Atalarım, gökten yere ....................................................................... Bir buluta sarmışlar ki ....................................................................... Bayrağım İndirmişler ay yıldızı, Rengi şafaktan kırmızı. ....................................................................... Onun ateş kırmızısı ....................................................................... Ne gelincik, ne de gülden. Türk oğlunun öz kanıdır ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... Ona bu al rengi veren. Ay yıldızlı, gökyüzünün Ayla yıldızından yüksek Türk’ün alın yazısıdır; Türk’tür onu yükseltecek. ....................................................................... Vazifemdir bayrağımı ....................................................................... Üstün tutmak her bayraktan. Can veririm, kan dökerim ....................................................................... Vazgeçemem ben bu haktan. ....................................................................... Hasan Âli YÜCEL Sizin İçin, s. 16. ....................................................................... 2. Aşağıdaki tarihlerde yaşanan olayları karşılarına yazınız. Bu olayları simgeleyen sembolleri, zaman çizelgesi üzerine çiziniz. • 1914 - 1918 Birinci Dünya Savaşı • 19 Mayıs 1919 ...................................................................................................... • 23 Nisan 1920 ...................................................................................................... • 29 Ekim 1923 ...................................................................................................... 1914 - 1918 19 Mayıs 1919 23 Nisan 1920 114 29 Ekim 1923 D.K. 147 3. Aşağıdaki metni okuyunuz. İstiklâl Marşı’nın Kabulü Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 1921 yılında, Türk milletinin simgesi olacak millî bir marş yazılması için para ödüllü bir yarışma açılmıştı. Ülkenin her tarafından pek çok şair, duygularını anlatan mısralarla bu yarışmaya katıldığı hâlde, Mehmet Âkif’in bu yarışmaya katılmadığı görüldü. Nedeni sorulduğunda, “Millî marş para ile yazılmaz.” cevabını verdi. Arkadaşlarının ısrarları üzerine ve kazanırsa ödül verilmemesi şartı ile yarışmaya katıldı. Hepimizin yüreğinde yer eden İstiklâl Marşı’nı yazdı. Türk milletinin zaferini, yüceliğini ve bayrağımızın kutsallığını en güzel duygularla anlatan İstiklâl Marşı, yarışmaya katılan 724 şiir arasından seçilerek zamanın Millî Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından Büyük Millet Meclisinde okundu. Bütün milletvekillerince büyük bir coşku ve heyecan içerisinde dinlenen İstiklâl Marşı, 12 Mart 1921 tarihinde Büyük Millet Meclisi tarafından millî marş olarak kabul edildi. Ünlü bestecilerimizden Osman Zeki Üngör tarafından bestelendi. Hüseyin Ünlü İstiklâl Marşı ve Çanakkale Şehitleri Şiirlerinin Açıklaması, s. 26. • Okuduğunuz metinle ilgili 5N 1K çalışmasını tamamlayınız. “Millî marş para ile yazılmaz.” diyen kişi kimdir? ................................................................................................................................... Millî Eğitim Bakanlığı millî marş yazılmasını isterken ne amaçlamış olabilir? ................................................................................................................................... Millî marş nerede kabul edilmiştir? ................................................................................................................................... Yarışma nasıl yapılmıştır? ................................................................................................................................... Niçin böyle bir yarışma yapılmıştır? ................................................................................................................................... Millî marş ne zaman kabul edilmiştir? ................................................................................................................................... 115 D.K. 152 Değerlendirme Eşleştirme Aşağıda verilen ifadelerle kavramları örnekteki gibi eşleştiriniz. Toplum hayatının düzenli bir şekilde devam etmesi için gereklidir. cumhuriyet kurallar Halkın egemenliğine dayanan yönetim biçimi. demokrasi Evlenen çiftlere kına gecesi yapmak. gelenek Doğru, Yanlış Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız. Yanlış olduğunu düşündüğünüz cümlelerin altlarına doğrusunu yazınız. 1. ( ) Ülkemizde halk, egemenlik hakkını seçimler yoluyla kullanır. ....................................................................................................................................... 2. ( ) Ülkemizde devlet işleri İstanbul’dan yürütülür. ....................................................................................................................................... 3. ( ) Gelenekler ve görenekler yazılı kurallardır. ....................................................................................................................................... Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 4. “Bayrak, İstiklâl Marşı, başkent, anayasa” Yukarıda belirtilenlerin ortak özelliği nedir? A) Egemenlik sembolleri olmaları B) Devlet yönetiminde kullanılıyor olmaları C) Her evde bulunmaları D) Devletin yönetim şeklini belirtiyor olmaları 5. Aşağıdakilerden hangisi yazılı kurallardan birisidir? A) Görgü kuralları B) Görenekler C) Gelenekler D) Yasalar 6. Aşağıdakilerden hangisi devletin vatandaşlarına karşı görevlerinden biri değildir? A) Vatandaşların geçimini sağlamak B) Eğitim hizmeti sağlamak C) Sağlık hizmeti sağlamak D) Vatandaşların güvenliğini sağlamak 116 8. ÜNİTE: HEPİMİZİN DÜNYASI Yukarıda bırakılan boşluğa, 8. üniteyi tamamladıktan sonra ünitenin içeriği ile ilgili kapak çalışması yapınız. 117 D.K. 154 155 Dünya Çocuklarının Ortak Yönleri ve İlgi Alanları 1. Aşağıdaki tabloya hoşlandığınız şeyleri ilgi alanlarına göre yazınız. İLGİ ALANI Müzik Spor Bilgisayar oyunu Sinema filmi Dizi film Çizgi film Çocuk klasikleri Çocuk oyunları Diğer İLGİ DUYDUKLARIM VE HOŞLANDIKLARIM 2. Aşağıdaki tabloda dünya çocuklarının, sizin ve arkadaşınızın ilgi duydukları alanları “✔” ile işaretleyiniz. Bunun için ders kitabının 155. sayfasından yararlanınız. Ortak yönlerinizi karşılaştırınız. İLGİ ALANLARI Ben Arkadaşım Basketbol oynamak Ulla (Ula) Bisiklete binmek Futbol oynamak Dizi film seyretmek Çizgi film seyretmek Müzik dinlemek Sinema izlemek Kitap okumak Buz pateni yapmak Voleybol oynamak Dans etmek Halk oyunları oynamak Tiyatroya gitmek Resim yapmak Yüzmek Kampa gitmek 118 Peter (Pitır) Liz Karin Emir D.K. 157 Ülkeler ve Ekonomik Alışveriş 1. Ders kitabınızın 157. sayfasındaki tabloları inceleyiniz. Bu ülkelerden hem ithalat hem de ihracat yaptığımız iki ülke hakkında yorumlarınızı yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 2. Aşağıda ülkemizin 2012 ve 2013 yıllarına ait ihraç ve ithal ettiği ürünlerin yer aldığı tablo verilmiştir. Tabloyu inceleyerek soruları cevaplayınız. İHRACAT (Milyon $) ÜRÜNLER Canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler Bitkisel ürünler 2012 2013 2012 2013 1.557 1.876 1.293 766 6.430 Plastik, kauçuk ve ürünleri İTHALAT (Milyon $) 6.844 4.252 4.802 1.278 1.345 7.438 8.091 15.541 16.943 Dokumaya elverişli maddeler ve mamul eşya 25.500 27.707 11.354 12.458 Nakil vasıtaları 16.589 19.012 19.227 20.662 Deri, kösele, post, kürk vb. maddelerden mamul eşya Kıymetli taşlar ve metaller 846 16.325 903 6.979 8.529 16.224 Türkiye İstatistik Yıllığı 2013, s. 283, 284. • 2012 ve 2013 yılları arasında hangi ürün grubunun ihracatında azalma olmuştur? ........................................................................................................................................ • 2012 ve 2013 yıllarında ihracatı en fazla olan ürün grubu hangisidir? ........................................................................................................................................ • Ülkemizin 2013 yılında en fazla ithal ettiği ürün grubu hangisidir? ........................................................................................................................................ • 2012 ve 2013 yılları arasında hangi ürün grubunun ithalatında düşüş olmuştur? ........................................................................................................................................ 119 D.K. 157 3. Yaşadığınız yerde, dergilerde, gazetelerde ve televizyonda en çok hangi araba markalarını görüyorsunuz? Araba markalarının isimlerini ve hangi ülkenin otomotiv sanayisinden olduğunu yazınız. MARKA ÜLKE ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... BMW FERRARI RENAULT HONDA ......................................................... AUDI ALFA ROMEO CITROEN MAZDA ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... MERCEDES BMW AUDI VOLKSWAGEN OPEL MERCEDES FIAT PEUGEOT TOYOTA VOLKSWAGEN LANCIA OPEL FIAT FERRARI ALFA ROMEO LANCIA PEUGEOT TOYOTA ......................................................... RENAULT HONDA ......................................................... CITROEN MAZDA ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Türkiye’nin ihracat yaptığı ülkeleri söyleyebilirim. 2 Türkiye’nin ithalat yaptığı ülkeleri söyleyebilirim. 3 Ülkeler arasındaki ekonomik alışverişin ne olduğunu açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 120 D.K. 158 Ekonomik İlişkiler, Ulaşım ve İletişim 1. Aşağıda, hava ulaşımının yapıldığı bazı illerimiz verilmiştir. Bu illeri, Türkiye haritasında bulup numaralarını illerin başındaki kutucuğa yazınız. Haritada bu illerin üzerine hava ulaşımı ile ilgili bir sembol çiziniz. 15 12 14 13 8 10 11 16 2 5 6 4 7 3 1 Samsun Trabzon Sivas Erzurum 9 Kayseri Malatya Bursa İstanbul Konya Antalya Van Ankara Elâzığ Gaziantep Diyarbakır İzmir 2. Aşağıdaki güzergâhlarda verilen illerin yerlerini haritada bularak adlarını yazınız. Verilen güzergâhları, haritada farklı renkte kalemlerle çizerek gösteriniz. • Antakya – Adana – Ankara – Bolu – İstanbul’dan → Bulgaristan’a • İzmir – Ankara – Erzurum’dan → İran’a • İzmir – Aydın – Denizli – Antalya – Akdeniz kıyısı boyunca doğuya – Hakkâri’den → İran’a 121 D.K. 159 3. Atlasınızdan yararlanarak Trabzon Limanı’ndan fındık ihracatı yapmak üzere yola çıkan bir geminin, hangi ülkelere, nerelerden geçerek gidebileceğini grupla çalışarak bulunuz. Bunun için ders kitabınızın 157. sayfasındaki tabloyu inceleyiniz. K İZLENEN YOL ÜLKE ADI 122 D.K. 159 4. Grubunuzla birlikte çalışarak atlasınızdaki dünya haritasını inceleyiniz. Aşağıdaki soruları tartışarak cevaplayınız. a. Rusya Federasyonu'nun, Romanya ve Bulgaristan'ın deniz yolunu kullanarak ekonomik faaliyetlerini sürdürebilmesi nasıl gerçekleşir? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... b. Fransa'dan yola çıkan bir geminin Hindistan'a kadar izleyeceği en kısa deniz yolu nasıldır? Bu denizlerin adlarını sırasıyla yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... c. İran, Irak ve Suriye'den Bulgaristan'a giden en kısa kara yolu Türkiye'deki hangi şehirlerden geçebilir? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ç. Yukarıdaki bütün bu yolların Türkiye ile ilişkisi nedir? ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde iletişim teknolojisinin etkisini açıklayabilirim. Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde ulaşım teknolojisinin 2 önemini açıklayabilirim. 1 bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 123 D.K. 163 Ülkelerin Ortak Miras Ögeleri 1. Ülkemizdeki ortak miras ögelerinden birisini seçiniz. Aşağıdaki soruları, seçtiğiniz ortak miras ögesiyle ilgili yaptığınız araştırma doğ- rultusunda cevaplayınız. İsmi nedir? ................................................................................................................ Nerededir? ................................................................................................................ Tarihî eser ise kim tarafından yapılmıştır? ............................................................... Tarihî eser ise kimin adına yapılmıştır? ................................................................... Tarihî eser ise ne zaman yapılmıştır? ....................................................................... Tarihî eser ise ne amaçla kullanılmaktadır? ............................................................. ...................................................................................................................................... Ülke turizmi ile ilgili durumu nedir? ....................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Ekleyeceğiniz diğer bilgiler nedir? .......................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Çeşitli ülkelerde ve kendi ülkemde bulunan kültür miras ögelerine örnekler verebilirim. 2 Kültür miras ögelerinin taşıdığı değeri anlayabilirim. 3 Tarihsel mirasa karşı duyarlılık gösterebilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 124 Turizm, Ortak Miras ve Uluslararası İlişkiler 1. Aşağıya ders kitabının 164. sayfasındaki çocuğun hayal ettiği yerin resmini çiziniz. 2. Ülkemize daha fazla turist gelmesi, turizmin gelişmesi ve ortak miras ögelerimizin tanıtılması için neler yapılabilir? Düşüncelerinizi aşağıya yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 125 D.K. 163 164 D.K. 166 167 3. Atatürk’ün “Yurtta barış, dünyada barış.” sözünden ne anladığınızı yazınız. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... 4. Uluslararası ilişkilerde turizmin önemini açıklayabilmek için aşağıdaki noktalı yerleri verilen kavramlardan uygun olanları ile tamamlayınız. döviz - savaş - sosyal yaşamı - kültürü - barış • ............................................ sağlar. • ............................................ etkiler. • ............................................ kazandırır. • ............................................ değiştirir. Aşağıdaki cümlelerle ilgili olarak size uygun olanı “✔” ile işaretleyiniz. Yapamıyorum. Kısmen yapabiliyorum. İyi yapabiliyorum. Öz Değerlendirme 1 Turizmin, ortak mirasın tanınmasındaki önemini açıklayabilirim. 2 Uluslararası ilişkilerde turizmin yerini açıklayabilirim. 3 Atatürk'ün barışçı bir devlet adamı olduğunu söyleyebilirim. 4 Atatürk'ün millî dış politikada barışçılığa verdiği önemi açıklayabilirim. bölümlerini işaretlediğiniz cümlelerle ilgili konuları tekrar çalışınız. 126 D.K. 171 Değerlendirme Eşleştirme Aşağıda resimleri verilen ortak miras ögeleri ile bulundukları ülkeleri eşleştiriniz. 1 2 a. İtalya b. Çin 4 3 c. Almanya ç. Fransa d. Türkiye 5 e. Mısır Çoktan Seçmeli Sorular Aşağıdaki sorulara ait doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Türkiye'nin dünya üzerindeki yeri ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur? A) Güney yarım kürededir. B) Asya ve Avrupa kıtalarının kesiştiği yerdedir. C) Asya ve Afrika kıtalarının birleştiği yerdedir. D) Kuzey Kutbu'na yakındır. 2. Dünya ortak miras eserlerinin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için çalışan kurum hangisidir? A) UNESCO B) UNICEF C) Dünya Sağlık Örgütü D) Dünya Çevre Örgütü 3. Dinlenmek, eğlenmek, görmek ve tanımak gibi amaçlarla yapılan gezilerden oluşan ekonomik faaliyet hangisidir? A) Ulaşım B) Sanat C) Turizm D) Sanayi 4. Taşımacılıkta kullanılan kamyon, uçak, gemi gibi araçlar malların taşınmasını kolaylaştırmış ve hızlandırmıştır. Yukarıdaki cevap aşağıdaki soruların hangisine aittir? A) Taşımacılıkta hangi araçlar kullanılmaktadır? B) Taşımacılıkta kamyon, uçak, gemi niçin kullanılıyor? C) Taşımacılık nasıl yapılmaktadır? D) Ulaşım teknolojilerindeki gelişmeler ticareti nasıl etkilemiştir? 127 ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI KAYNAKÇA Atatürkçülük, C 1-3, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 2001. Evet Deyin, Üç Aylık UNICEF Türkiye Bülteni, Ankara, Aralık 2013. Fikret, Tevfik, Bütün Şiirleri, haz.: Nurullah Çetin, İsmail Parlatır, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2004. İstatistik Göstergeler 1923-2012, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, Aralık 2013. Milliyet gazetesi, 03.12.2012 Önder, Mehmet, Anadolu Efsaneleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1966. Şatıroğlu, Âşık Veysel, Türk Halk Ezgileri, Kültür Bakanlığı, Ankara, 2001. T.C. Anayasası, Gün Yayıncılık, Ankara, 2005. Ünlü, Hüseyin, Mehmet Ünlü, İstiklâl Marşı ve Çanakkale Şehitleri Şiirlerinin Açıklaması, Ünlü Yayınevi, İstanbul, 1989. Yücel, Hasan Âli, Sizin İçin, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998. GÖRSEL KAYNAKÇA Atatürk, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1996. (s. 33, 37, 38, 80, 81) Photo Objects, Hemera Technologies, USA, 2004. (s. 60, 75, 76, 77) Yayınevi Fotoğraf Arşivi: (s. 40, 56, 59, 70, 91) Yayınevi Harita Çizim Arşivi: (s. 25, 121, 122, 124) Yayınevi İki Boyutlu Çizim Arşivi: (s. 17, 30, 44, 45, 48, 64, 76, 78, 83, 84, 85, 94, 102, 110, 112) http://www.shutterstock.com.tr (s. 11, 14, 128) 128
