Aşılama Denetimi Prensipleri

Aşılama Denetimi
Prensipleri
Dr. Bart van Leerdam
Çeviri: Polimed İlaç Teknik Servis
Vet. Hek. Demir Özdemir
Aşağıdaki başlıklar ile aşılama başarısının
değerlendirilmesi :
ƒ Epruvasyon denemesi
ƒ Aşı reaksiyonunun kontrolü (cepçikler)
ƒ Aşı Solusyonunun suda eriyen boyalar ile işaretlenmesi
ƒ Serolojik inceleme
Neden Aşılamaları Serolojik olarak
Denetlemeliyiz ?
ƒ Başarısız aşı saklaması ve/veya başarısız aşı uygulaması sonucu aşı
bozulabilir(tutmayabilir)
ƒ Çoğu Toplu Aşılama tekniği sürüdeki hayvanların %100’ünü
kapsamamaktadır
ƒ Başarı yada başarısızlık düzeyini değerlendirebilmek için aşılama
üstünde Kalite Kontrolü gerçekleştirin
ƒ Aşılama başarısız olduğunda düzeltmeye imkan tanır
ƒ Aşılama Programlarının Etkinliğini Geliştirmek ve Optimize eder
ƒ Aşılara yapılan yatırımı doğrular
Serolojik Test :
Ölçümlenecek 3 temel immunite tipi
* Pasif İmmunite
(IgG)
* Aktif İmmunite
Birincil yanıt
(IgM-IgG)
* Aktif İmmunite
İkincil yanıt
(IgG)
ELISA Testinin Avantajları
ƒ Standart ve Benzer Sonuçlar veren Test : Mevcut
laboratuarlar arasında Sonuçların Karşılaştırılması
ƒ Bilgisayarda veri saklanması ve veri alınması
ƒ Grafik görünüm (Histogram)
ƒ İstatistiksel Parametrelerin Hesaplanması (Ortalam Titre, %
C.V.)
Kondisyon (Genel Durum) Denetimi
ƒ Kullanılmış aşı suşuna en uygun eğilim olan Testi seçin
ƒ Test sonuçlarının tekrarlanabilirliğinden emin olun
ƒ Çoğu kişi testten önce ne sonuç elde edileceğini
bilmektedir (başarılı bir aşılama için standartlar oluşturun)
ƒ Sonuçlar üstünde hareket edilmelidir (eğer sonuçlar
beklenilen doğrultusunda çıkmazsa ne yapılacağı
bilinmelidir)
Broilerler 15. Günde Bursine 2 ile aşılanmıştır
(Örnekler 39. Günde kesimden önce alınmıştır)
Aşı suşunuzla iyi çapraz-reaksiyon veren bir test seçin
Benzer sonuç verme test sonuçları – nicel KK sonuçları örneği
Aşılama C.V. Ana Noktaları
%C V
% 40 altı
% 40-60
% 60 üstü
Unifromite(Bir örneklik)
Mükemmel
İyi
Geliştirilmesi gerek
Not: Canlı ilk aşılamada, tam bir seroconversion
(serodönüşüm) %CV den daha önemlidir. Hayvanların
%100’ünün test sonuçlarının pozitif olduğunu kontrol
edin.
Aşılama Denetiminde Değerlendirme Kriterleri
ƒ Aşı verildikten sonra titre yanıtın; Yoğunluğunu, Bir
Örnekliğini ve Sürekliliğini Değerlendirin.
Yanıtın yoğunluğu
Bir Örneklilik
Süreklilik
= Ortala Titre
= % C.V
= Zamana karşı Titre
ƒ Pozitif % karşı negatif % kontrolü. (Damızlık ilk aşı canlı, AE
ve CAV)
Yorumlama: Histogram
Titre grubu 0
Titre grubu 1
Titre grubu 2>
= Negatif
= Şüpheli
= Pozitif
Aşılama Başarı/Başarısızlık Belirtileri
ƒ Beklenenden daha düşük, bir örnek olmayan,
süreklilik göstermeyen titreler, uygulamanın
etkinliğinin zayıf olduğu belirtisidir.
ƒ Yüksek, bir örnek ve uzun süren titreler
(beklenilen titre menzilinde), uygulamanın
etkinliğinin iyi olduğu belirtisidir.
Aynı Aşılama, Farklı Sonuçlar
IBD
NDV
A Sürüsü
B Sürüsü
Aşı yanıtının Denetlenmesinin Önemi
ƒ Kullanılan testin hassaslığı
ƒ En üst yanıt kullanılan aşı tipine bağlıdır
Canlı aşılar
Aşılamadan 2-5 hafta sonra
Inaktif aşılar
Aşılamadan 5-7 hafta sonra
Geçici Hassasiyet kitler arasında farklı olabilir
Broilerler 11. günde Bursine Avi (içme suyu) ile aşılandı
Geçici Hassasiyet kitler arasında farklı olabilir
Broilerler 11. günde Bursine Avi (içme suyu) ile aşılandı
Geçici Hassasiyet kitler arasında farklı olabilir
Broilerler 11. günde Bursine Avi (içme suyu) ile aşılandı
Aşılamayı Takiben Titrelerin Değerlendirilmesi
ƒ
ƒ
ƒ
Ortalama titrede artış
% CV de düşüş
Pozitif % de artış
Broiler, aşılamadan 7g. sonra
(Bursine Plus 14.g içme suyu)
İlk pozitif görülürmesi (%20)
Broiler, aşılamadan 14g. sonra
% 96 Pozitif, % 4 Negatif
CV
% 194 den % 44’e
Broiler, aşılamadan 21g. Sonra
% 96 Pozitif, % 4 Şüpheli
Broiler, aşılamadan 28g. Sonra
CV
% 41 den % 31’e
% 100 Pozitif
Aşılama Denetimi
ƒ ELISA yararlınım, kişi aşılama programının 3 temel
boyutunu değerlendirebilir ve en uygun hale getirebilir
ƒ Zaman , hastalığı almadan aşılama, IBD : aşı günü tayini
ƒ Programın Tipi (farklı suşlar, canlı yada inaktif)
ƒ Aşı uygulama Tekniği (içme suyu yada sprey, aşılama
ekibi)
Broiler 01.Gün
Aşı Günü Tayini:
(Deventer Log2 Metodu)
14 günlük yaşta Hot Aşı
Broiler 14.Gün Aşılama
Intermediata Plus Aşı ile
İçme Suyu Uygulaması:
Bursine Plus
Broiler 41.Gün Kesim
Aşılama değerlendirilmesi:
% 100 Pozitif Titreler
Yüksek ve bir örnek titreler
Başarılı aşılama !
41. Günde aşılanmış broilerlerin kontrolü
Broilerler Intermediate IBD aşısı D78 ile 1x kez aşılandı
İyi
Aşılama
%100 Pozitif Titreler
Zayıf
Aşılama
Çok erken aşılama
% 30 Negatif Titreler
CV % çok yüksek
39. Günde aşılanmış broilerlerin kontrolü
Broilerler canlı ND (Sprey) aşısı ile 01 ve 18. günlerde aşılandı
İyi
Kapsama
>%90 Pozitif Titreler
Bir örnek titreler
(CV < % 60)
Zayıf
Kapsama
Birçok hayvan atlanmış
> % 30 Negatif Titreler
CV > % 60
39. Günde aşılanmış broilerlerin kontrolü
Broilerler canlı ND (Sprey) aşısı ile 01 ve 18. günlerde aşılandı
Negatif ve Zayıf Titreler: Kötü Spray Suyu Kalitesinin
39. Günde aşılanmış broilerlerin kontrolü
Broilerler canlı ND (Sprey) aşısı ile 01 ve 18. günlerde aşılandı
Kapasama Zayıf, Aşılama Acele İçinde Yapılmış
Ventilasyon Fanları Kapatılmamış
39. Günde aşılanmış broilerlerin kontrolü
Broilerler canlı ND (Sprey) aşısı ile 01 ve 18. günlerde aşılandı
Yüksek Ortalama Titreler, Zayıf Kapsama
“Dönmeli Aşı Infeksiyonu” Belirtisi
NDV :01 Günde İlk Aşılaması Yapılan Hayvanlar
Daha Hızlı Seroconversion Yapmaktadır
Broilerlerler 01.günde Kuluçkada 01D NDW (Coarse Spray) & 28.günde (Göz-damla) Clone 30
ile aşılandı
01.Gün İlk Spray Aşısız
01.Gün İlk Spray Aşılı
NDV: Aşılama Temel Hatları Uygulama
Metodu ile farklılık gösterebilir
NDV: Seroconversion Oranı Uygulama
Metoduna Bağlı olarak farklılık gösteriri
IBV: Broilerler 01 günde (sprey) H120 +
D274 aşısı ile aşılandılar
1.-3. Haftalar Lokal Immunite: ELISA ile ölçülmez
4.-6. Haftalar Humoral Immunitenin Gelişimi ELISA ile ölçülür
ND Aşılaması : 1 ve 7. günlerde aşılama
arasında karşılaştırmalı etkinlik
IBV: Broilerler 16. günde (içme suyu) 4/91
aşısı ile aşılandı
IBV: Broilerler 15. günde Bursine-2 aşısı
ile (içme suyu) aşılandı
Damızlık Sürülerin Profili
ƒ Canlı ve Inaktif alışların kombinasyonu ile (ND,
IB, IBD, REO) Hiper-immunizasyon Hedefleri :
ƒ Yavruların korunması (ND, IB, REO)
ƒ Yavruların yüksek ve bir örnek maternal
antikorlar ile korunması (IBD, REO)
ƒ Bir Örnek Damızlık Titreleri = günlük civcivlerde
bir örnek MAB titreleri.
Damızlıkların Hiper-Immunizasyon
Temelleri
Aşılanmış Sürülerin Serolojik Profili:
4 Temel Profil
Aşılanmış Sürülerin Serolojik Profili:
Denetleme için 5 Anahtar Zaman
Temel Damızlık Denetim Takvimi
(Sürü başına/minimum 23 örnek)
Yaş
IBD
NDV
IBV
REO
1 – 10 G.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
8 – 10 H.
16 – 18 H.
22 – 24 H.
35 – 38 H.
55 – 60 H.
AE
+
PRIMING DOĞRU YAPILMADIYSA, YÜKSEK VE
UZUN SÜRELİ TİTRELER BEKLEMEMELİSİNİZ
INAKTIVASYONDAN
ÖNCE (CV) TITRE
INAKTIVASYONUN
KALİTESİ (∆ % CV)
YUMURTLAMA
BAŞINDA TITRE
(CV)
YUMURTLAMA
SONUNDA TITRE
(CV)
+
+
+
+
7312 (% 49)
( - % 24)
24694 (% 25)
18170 (% 39)
+
-
-
-
5808 (% 46)
( + % 23)
12784 (% 69)
6358 (% 84)
-
+
+
-
1278 (% 69)
( - % 46)
18382 (% 39)
8751 (% 79)
NDV Aşılama : Inaktivasyondan sonra yüksek
ve uzun süreli immunite elde etmek için Canlı
Priming önemlidir
Primingin Kontrolü Çok Önemlidir
İyi Priming
% 100 Pozitif titreler
Yüksek ve bir örnek titreler
Zayıf Priming
Negatif titreler
Düşük ve Bir örnek olamayan titreler
ELISA Denetimi Sonuç
ƒ Kullanılan aşı suş(u/ları) için en uygun testi seçin
ƒ Aşılamadan sonra doğru zamanda test yapın
ƒ Sonuçlar üstünde hareket edin ve hataları düzeltin
ƒ Aşılamanın yeterliliğini devam ettirmeye ve
geliştirmeye yardımcı olacaktır
ƒ Ve dönem içinde, Kanatlı sürülerinin hastalık
kontrolünü ve ekonomik performansını geliştirecektir
Kontrolde
Olun :
Aşılamanızı
Denetleyin !