Çocuğun Gelişiminde Bağlanma, İlgi

Projenin Baþlýðý: Çocuðun Geliþiminde Baðlanma, Ýlgi-Bakým ve Aile Dinamiklerinin Etkisi
Proje No: 105K102, (TUBÝTAK –SOBAG projesi)
Süresi: 3 yýl
Proje Kabul Tarihi: 1/11/2005
Proje Yürütücüsü: Nebi Sümer (ODTÜ)
Yardýmcý Araþtýrmacýlar: Sibel Kazak Berument (ODTÜ), Melike Sayýl (H.Ü), Gül Günaydýn (ODTÜ), Emre
Selçuk (ODTÜ), Þenel Hüsnü (ODTÜ), Meltem Anafarta (ODTÜ)
ÖZET
Bu çalýþmanýn amacý Türkiye'de temel anne ve baba davranýþlarý, baðlanma örüntüleri ve yakýn
baðlamsal faktörler içerisindeki özelliklerin (evlilik uyumu, sosyoekonomik düzey v.b.) çocuðun psikolojik
saðýlýðýna, uyumuna ve akademik yeterlik algýsýna etkilerini incelemektir. Bu amaçla erken dönem çocuklardan
ve annelerinden (N = 110), dört ilden 4. Ve 5. sýnýf öðrencilerinden (N = 1931) ve ebeveynlerinden (Nanne =
1614; Nbaba = 1490) gözlem ve anket yoluyla veri toplanmýþtýr. Erken dönem çocuklarý BDSS ve anneleri ADSS
kullanýlarak gözlenmiþtir. Orta çocukluk dönemindeki katýlýmcýlara ise proje amaçlarýna uygun çok sayýda ölçüm
aracý uygulanmýþtýr. Erken çocukluk çalýþmasýnda BDSS ve ADSS Türk kültürüne uyarlanmýþtýr. Çocuklarýn
güvenli baðlanma düzeylerinin özellikle küçük yaslarda (12-18 ay) ve anne eðitiminin düþük olduðu durumlarda
görece düþük düzeylerde olduðu gözlenmiþtir. Anne duyarlýk ortalamalarýnýn görece yüksek düzeylerde olduðu,
özellikle anne eðitim düzeyi ile birlikte arttýðý bulunmuþtur. Duyarlýk ile çocuk güvenli baðlanmasý arasýnda Batý
ülkelerinde bulunduðu gibi orta düzeyde güçlü bir iliþki gözlenmiþtir. Orta çocukluk dönemine yönelik çalýþmanýn
bulgularý bazý anne baba davranýþlarýnýn (örn., reddedici ve müdahaleci davranýþlar), aile içindeki çatýþma,
evlilik uyumsuzluðu ve düþük eðitim düzeyinin baðlanma, duygusal problemler ve akademik yeterlik algýsý
bakýmýndan ciddi risk faktörleri olabileceðine iþaret etmektedir. Deðiþkenler farklý model önerileri kullanýlarak
incelenmiþtir. Bulgular ebeveyn baðlanma kaçýnma ve kaygýsýnýn anne ve baba davranýþlarýný ve evlilik
çatýþmasýný yordadýðýný göstermiþtir. Psikolojik kontrol kültüre özgü özelliklere duyarlý olmasýna karsýn,
müdahaleci ve karþýlaþtýran ana babalýða karþýlýk gelen iki alt boyutun, Batý ülkelerindeki bulgulara benzer
þekilde Türk kültürel baðlamýnda da olumsuz etkilere yol açtýðý bulunmuþtur. Çalýþma bulgularý çok sayýda
makale ve bilimsel kongre tebliðleri seklinde analiz edilmiþ, hem Türk hem uluslar arasý psikoloji yazýnýna önemli
katkýlarda bulunulmuþtur.
Proje Yayýnlarý:
Harma, M., Ozturk, A., & Sumer, N. (2008). Erken Dönem Baðlanma Davranýþlarý Sýnýflandýrma Seti'nin Türkiye
Örnekleminde Deðerlendirilmesi (An Evalution of Attachment Q-Sort in Turkish Sample). Paper published in the
2nd Psychology Graduate Students Congress Book, Ilgaz, 26-29 June, 2008.
Ozturk, A. & Sumer, N. Moderating role of attachment security on the link between temperament and child
adjustment. Paper presented at the XIV. European Conference on Developmental Psychology (ECDP), Vilnius,
Litvania, August 18-22, 2009.
Ozturk, A., Sayýl, M., & Sumer, N. The Role of Spousal Communication Patterns on Maternal Sensitivity. Poster
presented at the 20th Biennial Meeting of the International Society for the Study of Behavioural Development
(ISSBD), Würzburg, Germany, July 13 - 17, 2008.
Ozturk, A. & Sayýl,. M. The effects of maternal guilt induction on different aspects of self in children. Paper
presented at the 11th European Conference of Psychology (ECP), Oslo, Norway, July 7-10, 2009.
Sayýl, M., Sümer, N., & Kazak-Berument, S. (April 2009) The Mediator Role of Attachment Security Between
Interparental Conflict and Children's Psychosocial Adjustment. Poster presented at the Society for Research on
Child Development, Denver, USA.