(m). - Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi

Futbolda Oyunun Yapısı:
Farklı Koşu ve Metabolik Zorlanma
Prof.Dr. Caner Açıkada
Hacettepe Üniversitesi
Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu
[email protected]
www.sbt.hacettepe.edu.tr
FUTBOL MAÇLARINDA KAT EDİLEN MESAFE
12000
8000
6000
4000
2000
Yıllar
>
20
00
9
19
90
-9
9
-8
19
80
19
70
-7
9
-6
9
19
60
-5
9
0
19
50
Mesafe (m)
10000
(Winterbottom ve ark, 1952; Wade ve
ark, 1962; Zelenka ve ark, 1967;
Agnevik ve ark, 1970; Knowles ve
Brooke, 1974; Reilly, 1976; Smaros ve
ark, 1979; Ekblom, 1986; Ohashi ve
ark, 1988; Bangsbo, 1991; Rienzi ve
ark, 2000; Helgerud ve ark, 2001;
Mohr ve ark, 2003; Thatcher ve ark,
2004)
Futbol oyununda değişim !..
60-89 yaşlarındaki antrenörlere soru:
“50’li yıllardaki takımlar günümüzde de oynasalardı
ne olurdu ?”
Kazanma olasılıkları olmazdı !..
Humbdoldt, Science and Football Book of Abst, 2003, 49.
Türkiye’de
Oyun anlayışında
değişim
1990’lar
günümüze
•Baskıya dayalı oyun
•Daha sık anaerobik
yüklenme
•Daha süratli oyun anlayışı
•Hücumda ve savunmada
takım bütünlüğü
Başarılı Sonuçlar:
-Avrupa Kulüpler Şampiyonluğu
-Milli Takımlarda başarılar
- .....
Performans bileşenlerinin sorgulanması
Oyun Yapısı
Performans
-Teknik/Taktik Analiz
Nicelik Bileşeni (adet)
Nitelik Bileşeni (%)
-pas sayısı
-gol sayısı
-atış sayısı
-top kaybı sayısı
-faul sayısı
-köşe atış sayısı
-vb.
-pas verimliliği
-şut verimliliği
-top kaybı/kazanma oranı
-kaleci kurtarış verimliliği
-vb.
Yaşam Tarzı
-Beslenme/Sağlık..
-…….
Kondisyonel/Hareket
Analizi
-Kat edilen mesafe
• toplam mesafe
• farklı hızlardaki
hareketlerin mesafesi
Bilişsel
(Psikolojik)
Bileşenler
Performans bileşenlerinin sorgulanması
Oyun Yapısı
Performans
-Teknik/Taktik Analiz
Nicelik Bileşeni (adet)
Nitelik Bileşeni (%)
-pas sayısı
-gol sayısı
-atış sayısı
-top kaybı sayısı
-faul sayısı
-köşe atış sayısı
-vb.
-pas verimliliği
-şut verimliliği
-top kaybı/kazanma oranı
-kaleci kurtarış verimliliği
-vb.
Yaşam Tarzı
-Beslenme/Sağlık..
-…….
Kondisyonel/Hareket
Analizi:Dayanıklılık (?!)
-Kat edilen mesafe
• toplam mesafe
• farklı hızlardaki
hareketlerin mesafesi
Bilişsel
(Psikolojik)
Bileşenler
Oyun Bileşenlerinin Analizi
Hareket Analizi
Futbolcuların bir maçta kat ettiği toplam mesafe
9000 m - 14000 m
Koşu hızına göre aktivite sınıflaması:
Yürüyüş
% 25
Düşük tempo koşu (Jogging)
% 37
Orta tempo koşu
% 20
Sprint
% 12
Düşük şiddetli aktivite : Yüksek şiddetli aktivite
2 : 1 (Sayı)
7 : 1 (Zaman)
Pasif dinlenme süresi
3 s - 120 s
Hughes, M., Franks, I.M., Notational Analysis of Sport, Second Edition,
2004, 257-271.
Hughes, M., Bartlett, R., JSport Sci, 2002, 20: 739-754.
T Reilly, Book of 7th Int Sports Sci Cong, 2002, 314-318.
T Reilly, J Sports Sci, 1997, 15: 257-263.
E. Rampinini; International Journal of Sports Medicine, 2007
İtalya, 188 futbolcu, 34 Maç (6 UEFA Şamp. Ligi, 25 Ulusal Lig, 3 Ulusal Kupa)
Veri Toplama Sistemi: PROZONE
MEVKİ
> 14.4 km/s > 19.8 km/s Toplam Koşu YŞ Koşu Mesafe mesafesi mesafesi (m)
(m)
(m)
> 14.4 km/s Koşu sıklığı
(adet)
> 19.8 km/s YŞ Koşu sıklığı
(adet)
> 19.8 km/s > 19.8 km/s Topsuz YŞ
Topla YŞ
Koşu Koşu mesafesi mesafesi (m)
(m)
Stoper
9995
1885
605
377
72
467
102
Bek
11233
2892
997
553
114
530
427
Orta saha
11748
3051
904
589
117
514
356
Forvet
10233
2259
778
441
91
238
500
ORTALAMA
10802
2522
821
490
99
437
346
Maçlar arası değişim:
Toplam Mesafede %2.4
¾14.4 km/s Koşu mesafesinde %6.8
¾> 19.8 km/s YŞ Koşu mesafesinde %14.4
E. Rampinini;Journal of Science and Medicine, 2009
İtalya, 18 Serie A takımından 186 futbolcuya ait Lig maçları
Veri Toplama Sistemi: CICS (Bassano Del Grappa)
LİG SIRALAMASI
Topla > 14 > 14 km/s > 19 km/s Topla > 19 Toplam Topla Koşu km/s Koşu YŞ Koşu km/s Mesafe mesafesi Koşu mesafesi mesafesi YŞ Koşu (m)
(m)
mesafesi (m)
(m)
mesafesi (m)
(m)
1‐5 arası
takımlar
11647
3787
1196
540
299
127
15‐20 arası
takımlar
12190
4263
1309
443
251
109
TOPLAM
11919
4025
1253
492
275
118
R.M.L. Barros; Journal of Sports Science and Medicine, 2007
Brezilya, 55 futbolcu, 4 Maç (Brezilya 1. Ligi)
Veri Toplama Sistemi: Dvideo, Campinas, Brezilya
MEVKİ
0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint Mesafe mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m)
(m)
(m)
(m)
(m)
(m)
Stoper (15)
9030
5488
1291
1340
560
352
Bek (12)
10642
5567
1804
1931
779
562
Orta saha (11)
10476
5673
1775
1937
719
367
Açık (9)
10598
5601
1841
1944
756
457
Forvet (8)
9611
5325
1469
1645
693
481
ORTALAM
A
10071
5531
1636
1759
701
444
DEVRE
0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Topla Koşu Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint mesafesi (m)
mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m)
(m)
(m)
(m)
(m)
(m)
1. devre
2846
874
935
375
231
5173
10434
2. devre
2680
726
786
316
206
4808
9522
Toplam
5526
1600
1721
691
437
9981
R.M.L. Barros; Journal of Sports Science and Medicine, 2007
Brezilya, 55 futbolcu, 4 Maç (Brezilya 1. Ligi)
Veri Toplama Sistemi: Dvideo, Campinas, Brezilya
0‐11 km/s
11‐14 km/s
14‐19 km/s
19‐23 km/s
> 23 km/s
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
Stoper (15)
2860
2628
705
586
718
622
295
265
191
Bek (12)
2832
2735
946
858
1008
923
416
363
Orta saha (11)
2885
2788
974
801
1066
871
387
Açık (9)
2862
2739
998
843
1075
869
Forvet (8)
2738
2587
834
635
927
ORTALAMA
2846
2680
874
726
935
MEVKİ / DEVRE
Maçlar arası değişim:
Toplam Mesafe
1
2
161
4768
4262
290
272
5491
5151
332
178
189
5493
4983
425
331
245
212
5605
4993
718
394
299
269
212
5161
4450
786
375
316
231
206
5173
4808
Toplam Mesafede %10.2
C. Carling; Journal of Sports Sciences, 2010
Fransa Ligue 1; 2007-2008 ve 2008-2009 sezonlarına ait 28 futbolcu, 30 Maç
Veri Toplama Sistemi: AMISCO Pro System
MEVKİ
Toplam Top ile Mesafe (m)
0‐11 km/s
11‐14 km/s
14‐19 km/s
>19 km/s
% of Total Distance
Toplam Mesafe (m)
Stoper (59)
162.3
51.1
25.9
48.4
35.5
1.5
10820
Bek (49)
170.1
55.9
18.3
40.0
56.4
1.5
11340
Orta saha (63)
203.2
60.7
29.1
56.6
56.3
1.7
11953
Kanat (35)
252.7
55.2
28.9
56.9
111.8
2.2
11486
ORTALAMA (228)
191.0
52.8
23.9
48.9
65.3
1.7
11345
V.Di Salvo; International Journal of Sport Medicine, 2007
İspanya 300 fotbolcu, 30 maç (20 La Liga, 10 UEFA Şamp Ligi)
Veri toplama sistemi: AMISCO PRO
MEVKİ
0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint Mesafe mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m)
(m)
(m)
(m)
(m)
(m)
Stoper (63)
10627
7080
1380
1257
397
215
Bek (60)
11410
7012
1590
1730
652
402
Orta saha (67)
12027
7061
1965
2116
627
248
Açık (58)
11990
6960
1743
1987
738
446
Forvet (52)
11254
6958
1562
1683
621
404
ORTALAMA
11462
7014
1648
1755
607
343
DEVRE
0‐11 km/s 11.1‐14 km/s 14.1‐19 km/s 19.1‐23 km/s > 23 km/s Topla Koşu Toplam Koşu Koşu Koşu YŞ Koşu Sprint mesafesi (m)
mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi mesafesi (m)
(m)
(m)
(m)
(m)
(m)
1. devre
3496
851
894
304
165
104
5709
2. devre
3535
803
865
301
172
109
5684
Toplam
7031
1654
1759
605
337
213
V.Di Salvo; International Journal of Sport Medicine, 2007
İspanya 300 fotbolcu, 30 maç (20 La Liga, 10 UEFA Şamp Ligi)
Veri toplama sistemi: AMISCO PRO
•En çok orta saha oyuncuları koşmuş
•Mevkiler arasında koşu mesafesi farkı gözlenmiş
•Mevkiler arasında koşu hızları arası fark gözlenmiş
•Devreler arasında maksimal submaksimal şiddetlerde kat edilen mesafelerde fark yok
•Devreler arasında orta şiddetlerde (11.1-19 km/h) kat edilen mesafelerde fark var
Bek
Açık
Orta Saha
Forvetler
Stoper
Bek
Açık
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme
1) Her iki yarıda kısa yoğun yüklenmeler arkasına
Oyunda
Yorgunluk
2) İkinci yarının başlamasıyla gözlenen yorgunluk
3) İkinci yarının sonunda gözlenen yorgunluk
(Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme
Sprintle Katedilen Mesafe (m)
Sprintle Katedilen Mesafe
Süre (dk)
(Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Yüksek Şiddetli Koşu (m)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme
Birinci ve İkinci Yarı Evrelerinde Yüksek Şiddetli
Oyunun Dağılımı
0-5 dk
5-10 dk
10-15 dk
Süre
(Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme
Oyun Şiddetinin % Dağılımı
Oyun Şiddetinin % Dağılımı
En Yüksek Şiddet
En Düşük Şiddet
Süre (dk)
(Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme
5 dk periyodlarda yüksek şiddetli koşu (m)
metre
Zirve 5 dk
peryod
Sonraki 5 dk Ortalama 5 dk
peryod
peryod
(Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
Futbolda Yorgunluk: Bir Özet Derleme
Katedilen Mesafe (m)
Tüm Oyuncularla Yedek Oynayan Oyuncular
Yüksek Şiddetli ve Sprint Koşu Farkı
Yüksek Şiddetli Koşu
Sprint
(Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
En iyi sprint %
En İyi Sprint %
Oyun Öncesi
Birinci devre şiddetli oyun periyodu sonrası
İkinci devre şiddetli oyun periyodu sonrası
Sprint Sayısı
(Mohr, Kungstrup ve Bangsbo, 2005)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular
Birinci ve İkinci Devrede Yer Alan
Yüksek Şiddetli Koşu
Yüksek Şiddetli Koşu (m)
Birinci Yarı
İkinci Yarı
Süre (dk)
(Bradley ve ark., 2009)
5 dakika Aralarla Yüksek Şiddetli Koşular (m)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular
Her 5 dakika Aralarla Yüksek Şiddetli Koşular (m)
Zirve 5 dk
Takibeden 5 dk
Son 5 dk
Ortalama 5 dk
Süre (dk)
(Bradley ve ark., 2009)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular
Yenilenme Zamanı (San)
5 Dakika Aralarla Çok Yüksek Şiddetli Oyun
Yapısında Dinlenme Süreleri
Zaman (dk)
(Bradley ve ark., 2009)
İngiltere FA Premier Lig Futbol Maçlarında Yüksek Şiddetli Koşular
Farklı Mevki Oyuncularının Maç Süresince
Sergiledikleri Maksimal Koşu Hızları
Stperler
Bekler
Orta Saha
Maksimal Koşu Sürati (m.s-1)
Kenar Orta Saha
Forvetler
Zaman (dk)
(Bradley ve ark., 2009)
Farklı Mevkilerde Her Yarı ve Tüm Oyun Boyunca
Yüksek Şiddetli Koşu Değerleri
1. Yarı
2. Yarı
Yüksek Şiddetli Koşu (m)
Toplam
Stoperler
Bekler
Orta Saha
Mevki
Kenar Orta Saha
Forvetler
(Bradley ve ark., 2009)
Aerobik Dayanıklılık Antrenmanı Futbol Performansını Geliştirir
Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 33, No. 11, 2001, pp. 1925–1931.
Antrenman Grubu:
9 Oyuncu
Aerobik Antrenman:
Aerobik Antrenman:
İnterval Antrenman
% 90-95 KAH maks
4 set x 4 dakika (Aralar 3 dk jog)
2 antrenman/hft x 8 hft
Kontrol Grubu:
10 Oyuncu
Maç Analizi
Antrenman
Öncesi
Antrenman
Sonrası
Oyun bileşenleri:
Sprintler, Paslar, topla buluşma, koşu mesafesi
Koşu hızı, Kuvvet, Sçırama yüksekliği, Vuruş hızı
Kalp Atım Hızı
VO2 maks
Antrenman
Öncesi
Antrenman
Öncesi
Antrenman
Sonrası
Antrenman
Sonrası
Aerobik Dayanıklılık Antrenmanı Futbol Performansını Geliştirir
Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 33, No. 11, 2001, pp. 1925–1931.
Sonuç:
Antrenman
Öncesi
Antrenman
Sonrası
58.1 ml.kg.dk
64.3 ml.kg.dk
% 82.7
% 85.6
Sprint Sayısı
6.2
12.4
Topa Müdahale
47.4
58.8
Başarılı pas
19.4
23.5
Başarısız pas
9.1
7.2
8619 m
10335 m
VO2 maks
Kalp Atım Hızı
Koşulan Mesafe
Diğer Özellikler
Gerileme yok
Değerlendirme ?!
•Kondisyonel (Dayanıklılık) yaklaşımlara bir açıklama mı ??
•Türk takımları ne kadar ve hangi hızlarda koşuyor ??
FUTBOLDA OYUN DİNAMİKLERİNİN İNCELENMESİ ve
DEĞERLENDİRİLMESİ
(Aslan ve ark., 2011)
Maç Süresince Farklı Laktat Konsantrasyonlarına Denk Gelen Koşu
Hızlarında Kat Edilen Mesafeler (m).
FUTBOLDA OYUN DİNAMİKLERİNİN İNCELENMESİ ve
DEĞERLENDİRİLMESİ
(Aslan ve ark., 2011)
Savunma
Orta Saha
Hücum
KAH (atım/dk)
Tüm Oyuncular
Laktat (mmol.l-1)
Sübjektif Zorluk Derecesi
Maçlar Sırasında Laktat, Kalp Atım Hızı ve Sübjektif Zorluk Derecesi
Maç Süresi (dk)
Değerlendirme ve Sonuç ?!
Koşu
Hızları:
Kondisyonel
Bileşenler:
Toplu/Topsuz
(DAYANIKLILIK)
<2 mM
2.5-3.0 mM
3.0-3.5 mM
4.0-4.5 mM
4.5-5.0 mM
5.0-5.5 mM
5.5-6.0 mM
>6.0 mM
Fosfajen
Sistemi
antrenmanları
Laktat
Tolerans
antrenmanları
VO2 Maks
antrenmanları
Anaerobik
Eşik
antrenmanları
Aerobik
Eşik
antrenmanları
Antrenman
Yöntemleri
Oyunu
oynayabilme
Yeteneği
(Dayanıklık)
Farklı Antrenman Alanları
Şiddet
Alanı
Antrenman
Tekrar
Süresi
Yüklenme
Dinlenme
Oranı
Laktat
Konsan.
(mM)
KAH
5
Fosfajen
Sistemi
4-15 s
Antrenmanları
4
Laktik Asid
1. 30-60 s
1:2
Tolerans
2.60-90
1:3
Antrenmanları 2. 1.5-2.5 dk
8-12+
Submaks
Maks
95-100
3
Maks VO2
3-5 dk
Antrenmanları
2:1
6-8
170-180
85-95
2
Anaerobik Eşik 1. 1.5-8 dk
Antrenmanları 2. 8-60 dk
1:1
1:2
3-6
150-170
60-85
1
1.10-30 dk
Aerobik Eşik
2.30-90 dk
Antrenmanları
3.90-120 dk
1:1
1:0.5
1:0.2
2-3
120-150
40-60
1:4
1:25
------
Maks
Submaks
Şiddet
(Maks %)
95-100
Çalışma Şiddeti/Antrenman Yöntemleri
Antrenman Alanları İlişkisi
Uzun
Yavaş+Hızlı
Tempo
Koşu
(Çalışma)
Uzun
İnterval
Koşular
+
Piramid
Koşular
(Çalışma)
+
İstasyon
Çalışmaları
Dayanıklılık
Döngü Antrenman
+
Dayanıklılık
İstasyon Çalışm.
+
Sıçramalı Koşular
+
Tepe Koşuları
Dayanıklılık
Tempo Koşular
Döngü Antrenman
+
+
Test/Kontrol
Dayanıklılık
Koşuları
İstasyon Çalışm.
+
+
Yarış/Maç Temposu
Sıçramalı Koşular
Koşular/Oyunlar
+
+
Tepe Koşuları
Maç/Yarış Temposu
Sürekli
Yöntemler
İnterval
Yöntemler
(Yaygın)
İnterval
Yöntemler
(Yoğun)
Tekrar
Yöntemler
(Yaygın)
Tekrar
Yöntemler
(Yoğun)
+
(Yarışma
Yöntemleri)
120-150
150-160
160-170
170-180
180+
Aerobik
Anaerobik
Laktik Asid
VO2 Maks
Fosfajen
Eşik
Eşik
Tolerans
Antrenmanları
Antrenmanları
AntrenmanlarıAntrenmanları
Antrenmanları
Kalp Atım Hızı
Koşu Hızı
% VO2 maks
Laktik Asid
F1
Bireysel Hız-KAH ilişkisi
F2
K A H (atım /d k)
F3
200
F4
190
F5
F6
180
F7
F8
170
F9
160
F10
150
F11
F12
140
130
8
9
10
11
12
Hız(km/h)
13
14
15
16
Bireysel Hız-LA ilişkisi
F1
L A (m m o l/L )
F2
10,00
F3
9,00
F4
8,00
F5
7,00
F6
F7
6,00
F8
5,00
F9
4,00
F10
3,00
F11
2,00
F12
1,00
0,00
8
9
10
11
12
Hız (km/h)
13
14
15
16
Değerlendirme ve Sonuç ?!
Koşu
Hızları:
Kondisyonel
Bileşenler:
Toplu/Topsuz
(DAYANIKLILIK)
<2 mM
2.5-3.0 mM
3.0-3.5 mM
4.0-4.5 mM
4.5-5.0 mM
5.0-5.5 mM
5.5-6.0 mM
>6.0 mM
Fosfajen
Sistemi
antrenmanları
Laktat
Tolerans
antrenmanları
VO2 Maks
antrenmanları
Anaerobik
Eşik
antrenmanları
Aerobik
Eşik
antrenmanları
Oyunu
Antrenman
oynayabilme
Yöntemleri Yeteneği
(Dayanıklık)
Futbolda Oyunun Yapısı:
Farklı Koşu ve Metabolik Zorlanma
Prof.Dr. Caner Açıkada
Hacettepe Üniversitesi
Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu
[email protected]
www.sbt.hacettepe.edu.tr