A.Gürol Bilgi (MBA)

Transkript

A.Gürol Bilgi (MBA)

ULUSLARARASI
TEDARİK
EL KİTABI
Nisan 2016
1
GİRİŞ
Günümüz şartlarında Dış Ticaret işletmelerin vazgeçilmez ticari faaliyetlerinden
biridir. Ancak birçok işletmenin Dış Ticarete gereken özeni göstermediği de ayrı bir
gerçektir. Ülke ekonomisine katkıları dikkate alındığında bilinçli olarak yapılacak dış
ticaretin ülkemiz sanayisine getireceği olumlu katkıları şüphesizdir.
Ülkelerin dış ticaret değerleri incelendiğinde ihracatı ithalatından yüksek olan
ülkelerin refah düzelerinin dış ticaret açığı veren ülkelere nazaran daha yüksek
olduğu görülecektir. Globalleşen dünyamızda transit ticaret imkanlarının kullanılması
da ülke dış ticaretine olumlu katkılar sağlamaktadır. Bugün ülkemizde ticari
faaliyetlerde bulunan işletmelerimiz özellikle dış ticaret konusunda faaliyet çabaları
içindedir. En kötü ihtimalle dışarıdan destek aldıkları yabancı dil bilen tercümanları
veya bünyelerinde çalışan elemanları kanalıyla dış pazarlara açılma çabasında
oldukları bir gerçektir.
Kitabımızın ana konusu olan Uluslararası Tedarik, uluslararası ticaretin gelişen bir
yüzüdür. Konusunda eğitimli, tecrübeli bir ekibin takım çalışmasını gerektiren,
mesleki eğitimin dinamik olduğu, geleceğin profosyonel iş kollarından biridir. Dış
ticaretin tüm faktörlerini dinamik yaşayan, ülke ekonomisine kati surette pozitif
katkılarda bulunan bir ticaret türüdür. Amacımız, Uluslararası Tedarik konusunda
faaliyet gösteren firmalarımıza, bu konuda bilgi sahibi olmak isteyen gençlerimize
ışık tutmaktır.
Ali Gürol BİLGİ (MBA),
Nisan 2016
2
Ticaret için iki şey lazımdır.
Birincisi, dışarıya çıkarılacak ürünlere lojistik imkanı sağlamak.
İkincisi, ihracat ve ithalatımızı aracı tüccarların elinden kurtarmaktır.
Mustafa Kemal ATATÜRK
ULUSLARARASI TİCARET
Basit bir tanımlama ile Ticaret, mal veya hizmetlerin belli bir bedel karşılığında son
tüketiciye ulaştırma sanatıdır. Genel anlamda ticareti iç ve dış ticaret olarak 2 ye
ayırabiliriz. Biz bu kitabımızda ağırlıklı olarak dış ticaret ve uluslararası tedarik
konusunu işleyeceğiz.
Sanayi devrimi ile birlikte ülkelere ürettikleri fazla ürünleri dış ülkelere satma
ihtiyacı hissettiler ki bu da uluslararası ticareti teşvik eden sebeplerden biridir. 19.YY
Başlarında egemen olan Adam Smith “Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler”
felsefesi ile hem ülke içi ekonomik faaliyetlerde hem de ülkeler arası faaliyetlerde bu
ülkelerde Liberasyon anlayışı benimsenmesini sağlamıştır. (1)
1914 – 1918: Savaşlar Uluslararası Pazarlama ile doğrudan ilgilidir. Savaş yılları
ülkenin kendilerini ve toplumlarını koruma altına almak istedikleri dönemdir.
Korumacılık olduğunda Uluslararası Ticaret daralır. Ülkeler bu dönemde halkının
temel isteklerini koruma altına almak isterler ve halkın temel ihtiyacını kendileri
sağlamak isterler ve dış ticarete izin vermezler. Ayrıca savaş dönemlerinde dış
ticarete izin verilse bile savaş tüm yolları tıkamış olacağı için sağlıklı bir şekilde
ulaşım nakliyesi gerçekleştiremezler bu nedenle yine dış ticaret faaliyetlerinde
bulunamazlar. İşte tüm bu nedenlerden dolayı hem korumacılık hem de nakliyecilikte
yolların tıkalı olması nedeni ile savaş Uluslararası ticareti olumsuz yönde etkiler.
3
Gerek Balkan Savaşı gerekse 1. Dünya Savaşı Osmanlı Dev ticaretini olumsuz yönde
etkilemiştir. Savaşın bitmesi ile ülkelere korumacılıktan liberasyona bir geçiş yapmak
istemişlerdir. Bunun nedeni ülkelerin savaş sonrası Uluslararası Ticaret yapma
istekleridir. Bu isteğin arkasında yatan neden de açıktır. Ülkeler eğer dış ticaret
yapmazsa ve dışa kapalı olursa gelişemezler.
Uluslararası ticaretin gelişimi üç aşamada gerçekleşmiştir: Birinci aşamada, İkinci
Dünya savaşı sonrası dönemde ulusal ekonomiler ya da ulus devletler arasındaki
ticaret artmıştır. 1970'lerden 1980'lerin sonuna kadar olan dönem ikinci aşamayı
oluşturmaktadır. Bu dönemde hızlı teknolojik gelişmeler olmuş ve ticaret
kısıtlamaları sistemli şekilde azaltılmış, çokuluslu şirketler ortaya çıkmıştır. Üçüncü
aşama ise, 1990'ların sonunda dijital teknolojiler ve iletişim ağlarındaki gelişmelerle
belirlenen sınırsız ekonomidir. Bu aşamada bilgi çok önem kazanmış, bilgiye
erişimin hızlanması ve kolaylaşması ile ülkeler arasındaki ilişkiler dengeli hale
gelmiştir
Dış Ticareti bir mal veya hizmetin ulusal sınırlar dışından alış ve/veya ulusal sınırlar
dışına satış işlemlerinin bütünü olarak tanımlayabiliriz. Bir başka deyişle Dış Ticaret,
ülkeler arasında yapılan mal ve hizmet alım, satım işlemleridir. Temel fark
üreticilerin ve tüketicilerin ayrı ülkelerde yerleşik olmasıdır. Dış ticaret günümüzde
ülkeler arasında siyasi, politik anlamda da önemli bir yere sahiptir. Yani ticari
anlamda ekonomisini ulusal düzeyde sağlam temellere oturtmuş ve bu temeller
üzerinde güçlü bir şekilde ilerleyen ülke, siyasi manada da varlığını sağlam,
bütünleşmiş temellere oturtmuş demektir. Kalkınmış ülkelerde ticaret fazlalığı vardır.
Ticaret fazlalığı bulunan ülkeler yani ekonomileri cari açık vermeyen ülkeler dünya
ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Ülkelerin ekonomik gelişme seviyelerinin
farklı olmasını dış ticaret hacmi belirlemektedir.
4
Dış ticaret bir ülkenin milli sınırları dışında mal veya hizmetlerin kambiyo rejimine
göre kabul gören döviz cinsiyle son tüketiciye ulaştırılması ve mal bedeli döviz
tutarının ülkeye girişinin sağlanması sanatıdır. Biz dış ticareti genel hatları ile 3 e
ayırıyoruz:
1. İhracat,
2. İthalat ve
3. Transit ticaret.
Bunlardan ithalat ülkeden döviz çıkışına neden olurken, ihracat ve transit ticaret ise
döviz girişi sağlamaktadır. Burada önemli olan dış ticaret işlemlerinde ihracat +
transit ticaret değerinin ithalattan fazla olmasıdır.
5
Dış ticarette takip ettiğimiz ana prensip,
ticaret dengemizin aktif karakterini korumaktır.
Çünkü, Türkiye ödemeler dengesinin en mühim esasını, bu teşkil eder.
Mustafa Kemal ATATÜRK
(01.11.1937, T.B.M.M., 5. Dönen, 3 Toplanma Yılını Açarken)
İHRACAT
İhracat, bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun
şekilde ülke gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut ülke
mevzuatı gereği ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemleri ifade eder.
İhracatçı sıfatı ise ihraç edeceği mala göre ilgili ihracatçı birlikleri genel
sekreterliğine üye olan, kimlik numarasına sahip gerçek kişiler veya Türkiye'de
mukim ve vergi numarasına sahip tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip
olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf
yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade eder.
İhracatın gerçekleşebilmesi için bir ülkenin ürettiği mal ve hizmetleri dış ülkelere
satması ve bu mal ve hizmetlerin fiilen ülkenin gümrük sınırlarını terk etmesi
gerekir.
İhracat,
ister kapitalist ister sosyalist ülkelerde
olsun,
gerçek
veya tüzel kişiler (bu bir devlet kuruluşu da olabilir) aracılığıyla yapılır. İhracat
sırasında, mal fiyatları fob (free on board) değerdir. Dış ticaret istatistiklerinde
ihracat, vapur veya trende teslim fiyatı manasına gelen bu değerden gösterilir. Bir
başka ifadeyle malın navlun ve sigorta bedelleri ihracat istatiğinde ihracat tutarı
olarak yer almaz.
İhracatçı, İhraç edeceği mala göre ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine üye
olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip
olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf
yapma yetkisi tanınan ortaklıklardır. İhracatçı olmak için herhangi bir belge veya izin
sertifikası sahibi olmak gerekmemektedir. İhraç edilecek ürünle ilgili ihracatçı
6
birliğine (İhraç edeceği ürüne göre, Türkiye’de 22 madde birliği bazında örgütlenmiş
58 ihracatçı birliğinden birine üye olduğunda ihracatçı niteliği kazanmış olur ve
ihracat yapabilir.) üye olmaları gerekmektedir. Bu çerçevede ihracat yapmak için
İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne üye olmak isteyenlerden, Ticaret Sicil
Gazetesi ve tek vergi numarası sahibi olduğunu tevsik eden belgeler ve noterden
tasdikli imza sirküleleri istenmektedir. Üyelik işlemini gerçekleştirenler İhracat
Yönetmeliği
ve
uygulama
Tebliğlerine
uygun
olarak
ihracatlarını
gerçekleştirilmektedir.
İHRACATTA ALINMASI GEREKLİ BELGELER HANGİLERİDİR ?
İhracatta Belge ve İzin Veren
Kuruluşlar
Dış Ticaret Müsteşarlığı
Gümrük Müsteşarlığı
Maliye Bakanlığı
İhracatta Alınması Gerekli
Belge ve İzinler
*Dahilde İşleme İzin Belgesi
*Hariçte İşleme İzin Belgesi
*Kontrol Belgesi
*Ticari Kiralama
*Ticari Kalite Denetim Yeterlik
Belgesi
*Doğal Arı Balı Analiz Belgesi
*Çekirdeksiz kuru Üzüm
Analiz Belgesi
*Gümrük Beyannamesi
*Bedelsiz İhracat
*Onaylanmış Kişi Statü Belgesi
*Döviz Beyan Tutanağı
Özel Fatura
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Milli Savunma Bakanlığı
*Uluslar arası Orijin ve Bitki
Sağlık Sertifikası
*Hayvan İhracına İlişkin Sağlık
Sertifikası
*Gıda Güvenliği
Sertifikası/Sağlık Sertifikası
*Süt Ürünleri Sağlık Sertifikası
Beyannamesi
*Et Ürünleri Sağlık Sertifikası
Beyannamesi
*Kuru Meyveler İhracat
Beyannamesi
*Gübre İhracatı
*Tohum İhracatı
*Su Ürünleri İhracatı
*Yarış Atları İhracatı
*Yem İhracatı
*Zirai Mücadele İlaç ve
Aletleri
*Veteriner İlaçları İhracatı
*Doğal Çiçek Soğanları
İhracatı
*Damızlık Büyük ve Küçük
Baş *Hayvan İhracatı
*Doğa Mantarı İhracatında
Hazırlanan *Annex II
Sertifikası
*Mavi yüzgeçli orkinos(Thynus
thunnus)
*CITES Belgesi
Harp, Silah ve Mühimmat
İhracatı
7
Çevre ve Orman Bakanlığı
Kültür Bakanlığı
8
*Tehlikeli Atıkların İhracatı
*CITES Belgesi
*Av Hayvanları İhracatı
*Halı Ekspertiz Raporu
*Antika Hediyelik Eşya
İhracatçı Birlikleri
*KaydaBağlı İhracat
*Konsinye İhracat
*Kredili İhracat
*Takas (Bağlı Muamele)
*Nihai Kullanım Sertifikası
Sanayi Odaları,
*Menşe
Ticaret Odaları,
*Şahadetnamesi
Sanayi ve Ticaret Odaları,
*ATR Belgesi
Ticaret Borsaları
*EUR.1 Belgesi
*İşlenmiş Lületaşı İhracatı
*Borsa Tescil Beyannamesi
*GSP Formu (Form A)
*Eco Menşe Şahadetnamesi
*Ekspertiz Raporu
*ATA Karneleri
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu *Radyasyon Analiz Belgesi
(Ari Belgesi / Sarı elgesi)
*Nükleer ve Nükleer Çift
Kullanımlı *Eşyaların
İhracatında İzne Esas
Olacak Belge
Bankalar
*Transit Ticaret
*Döviz Alım Belgesi
Dünyada siyasi sınırların yeniden yapılanması, doğu blokunun çöküşü, yeni tüketici
pazarlarının açılması, ticari blokların kurulması, ticaret anlaşmaları ve Dünya Ticaret
Örgütü’nün(DTÖ) kuruluşu, ihracat için yeni fırsatlar yaratmıştır. Daha ucuz, daha
9
hızlı ve kaliteli üretim yapabilen rekabetçi üreticilerin ortaya çıkmasını sağlayan
teknolojiye dünya genelinde ulaşılabilir olması dünya ekonomisini etkilemiş,
günümüzde ekonomi küreselleşmiştir. Daha önceleri az gelişmiş ülkeler grubunda
olan ülkeler, dünyada haberleşme sistemleri ağının genişlemesi, televizyon, basılı
yayın ve elektronik ortam vasıtasıyla bilgiye ulaşabilme alanlarında yaşanan patlama
sayesinde, gelişmiş ekonomilere ciddi birer rakip haline gelmişlerdir. Bu ülkeler ve
firmaları açısından düşünüldüğünde, dünya pazarlarında oluşan olanakları kendi
yararlarına kullanmak için böylesine uygun bir dönem hiç olmamıştır. Dolayısıyla,
aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı, ihracat yapmak bir ülkenin ve firmalarının
büyümesi ve rekabet gücünü artırması bakımından önem arz etmektedir.
Satış ve karları artırmak: Eğer firma iç pazarda iyi bir performans gösteriyorsa,
yabancı pazarlara girmesi muhtemelen karlılığı artıracaktır.
Dünya pazarlarından pay almak: Dış pazarlara açılan firma, rakiplerinin dış
pazarlarda pay almak için neler yaptıklarını ve pazarlama stratejilerini öğrenecektir.
İç pazara olan bağımlılığı azaltmak: Firma dış pazarlara açılarak, pazarlama
gücünü artıracak ve iç pazardaki müşterilere olan bağımlılığını azaltacaktır.
Pazar dalgalanmalarını dengede tutmak: Firma dünya pazarlarına açılarak, iç
piyasadaki genel ve mevsimsel dalgalanmalardan ve değişen tüketici taleplerinin
yarattığı baskıdan kurtulacaktır.
Fazla üretim kapasitesini satmak: İhracat yaparak, kapasite kullanım oranı ve
üretim vardiyalarının süresi artırılabilir. Böylece ortalama birim maliyetlerde azalmış
ve ölçek ekonomisine ulaşılmış olunur.
Rekabet gücünü artırmak: İhracat, bir firmanın ve bir ülkenin rekabet gücünü
artırmaktadır. Firma yeni teknolojilere, metodlara ve yöntemlere uyarak yarar
sağlarken, ülke de ticaret dengesinin iyileşmesinden fayda sağlayacaktır.
İstihdam yaratmak: Mal ve hizmet ihracatı, yeni iş olanakları yaratacak, işsizliği
azaltacaktır.
Dış ticaret açığının azalmasına yardımcı olmak: İthalatın ihracattan yüksek olması
durumlarında oluşan dış ticaret açığının azalmasına katkıda bulunacaktır.
İhracatla ilgili uzmanlara ulaşabilmek: Pek çok firmanın ihracat yapmama kararı,
bilinmeyenin yarattığı korkuya dayanmaktadır. Ülkedeki ticareti geliştirme
10
kuruluşları, dış pazarlara henüz girmemiş olan şirketlere yardım etmek için
kurulmuştur. Bu kuruluşlar, ihracat sürecinin her aşamasında firmalara yardımcı
olmaktadır.
İhracatın firmalara doğrudan faydaları şunlardır.
-Pazar payını genişletme fırsatı verir.
-Eğer iç pazarda kapasite tam kullanılmıyor ise, üretimi artırma imkanı sağlar.
-İç pazara olan bağımlılığı azaltır, yada iç pazardaki durgunluğu telafi etme imkanı
verir.
-Dış pazarlara girerek, iç pazardaki rekabeti yayma imkanı verir.
-İç pazarda denenmiş ve test edilmiş ürünleri ihraç ederek dış pazara girilmesi, pazar
araştırması maliyetini azaltır.
-Uluslararası pazarlarda yaşanan yoğun rekabet, ihracatçıları, ürünlerini pazarın
ihtiyaçlarına göre uyarlamak için teşvik eder,böylece teknolojik know-how düzeyinde
gelişme sağlanır.
İç pazara veya dış pazarlara açılmanın riskleri şunlardır.
İhracatta karşılaşılan risklerin pek çoğunun iç pazarda karşılaşılanlar ile olan
benzerliğine dikkat etmek önemlidir.
-Satışlar tahmin edilen seviyelerin altında kalabilir.
-Rekabet beklenenden daha fazla olabilir.
-Müşteriler ödeme yapmakta yavaş olabilir veya hiç ödeme yapmayabilirler.
Sadece ihracata özgü riskler ise şöyle özetlenebilir.
-Hedef ülkeden ihracat gelirlerinin geri çıkışı kısıtlanmış veya yasaklanmış olabilir.
-Döviz kurlarındaki dalgalanmalar karları azaltabilir, ortadan kaldırabilir, hatta
kayıplara neden olabilir.
11
-Ödeme yapılmaması veya sözleşme ile ilgili diğer anlaşmazlıklarda, yargıya
gitmekte sorunlar çıkabilir.
-Savaş, iç savaş veya yabancı devlet tarafından millileştirme gibi hedef pazardaki
istikrarsızlıklar kayıplara yol açabilir.
-Ürün yabancı pazarlarda kabul görmeyebilir.
Yıllara göre İhracatçı Sayısı (2003 – 2013 arası)
2003 - 35603
2004 - 39437
2005 - 42156
2006 - 44160
2007 - 48269
2008 - 48144
2009 - 48159
2010 - 50379
2011 - 53282
2012 - 56440
2013 - 60117
İTHALAT
İthalat, bir malın yürürlükteki ithalat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde
başka ülkelerden veya serbest bölgelerden ülke gümrük bölgesine sokulmasını
veyahut ülke mevzuatı gereği ithalat olarak kabul edilecek başka sair giriş ve
işlemleri ifade eder.
İthalatçı ise ithalat işlemlerini gerçekleştirmek üzere gümrük idaresine kayıtlı, kimlik
numarasına sahip gerçek kişiler veya Türkiye’de mukim ve vergi numarasına sahip
tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat
hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade eder.
İthalat işlemi, gümrük ve kambiyo rejimine göre malın bedeli ve varsa gümrük
vergileri ödenmekle tamamlanır. Bir malın ithalinin tabi olduğu esaslar her yıl ilan
edilen ithalat rejimine göre belirlenir. İthal edilebilecek mallar genelde iki kategoriye
ayrılabilir: Serbestçe ithal edilebilecek mallar (libere); ithali izne bağlı (lisansa tabi)
mallar. Liberasyon listesine dahil mallar, döviz bedelinin ödenmesine ilişkin akreditif
12
açılması ile ithal edilir. İthali izne bağlı mallarda, ithal için ayrıca lisans ve döviz
tahsis
izni
(permi)
gereklidir.
İthalat, başlıca akreditifli (mal yola çıkmadan önce bedeli banka tarafından malı
gönderenin bankasına havale edilir), vesaik mukabili (malın, sevkine ilişkin belgeler
ithalatçının bankasına geldiğinde mal bedeli ödenir), mal mukabili (mal geldiğinde
belgeyi çekerek bedelin ödenmesi) şeklinde yapılabilir. Ayrıca yurt dışında çalışan ve
gelir elde edenlerin belirli şartlarla bedelin transferi işlemine gerek kalmaksızın ithal
eşyası getirebilmelerine bedelsiz ithalat denilmektedir. Numuneler, reklam ve
eşantiyon eşyası da bedelsiz ithalat kapsamındadır. İthalatta, malın ithal fiyatı CIF
fiyattır. (Varış yerine kadarki sigorta ve navlun dahil, vapur veya trende teslim
fiyatı.)
İthalat Çeşitleri;
1. Akreditifli İthalat: Alıcı, malın sevkinden önce bir banka aracılığıyla satıcının
bulunduğu yerdeki bankası nezdinde malın sevk belgesinin teslimi karşılığında
ödenmek üzere kredi açtırmasıdır.
2. Mal Karşılığı İthalat: Malın gümrüklenmesi işleminden sonra bedelini ödeyerek
belgenin çekilmesi ile gerçekleşen ithalat.
3. Bedelsiz İthalat: Gümrük vergisi olmaksızın ülkeye sokulan mallar (özel eşyalar,
hediyeler vb).
4. Belge Karşılığı İthalat: Malın gelmiş olma şartı aranmaksızın, malın ithalat yapılan
ülkeden yola çıkarılmış olduğunu gösteren belgenin bedelini ödeyerek bankadan
belge alınması ile gerçekleştirilen ithalattır.
13
5. Kredili İthalat: Bedeli daha sonra ödenmek üzere yapılan vadeli ithalat.
6. Geçici Kabullü İthalat: İhraç etme amacıyla yapılan ithalat.
7. Ankonsinyasyon İthalat: Satışın yapılması ve belirli bir vade sonunda mal
bedelinin transfer edilmesi şartıyla yapılan ithalat.
İthalatta Ödeme Şekilleri
Peşin Ödeme
İthalatçının mal bedelini peşin olarak ödediği, ihracatçının ise yüklemeyi mal bedelini
aldıktan sonra gerçekleştirdiği ödeme türüdür. Peşin ödeme, ithalatçı firmalar için en
yüksek risk taşıyan ödeme şeklidir. Ancak mal bedelinin peşin ödenmesinden dolayı
ithalatçıya peşin ödeme indirimi ile ithalat yapma olanağı sağlar.
Vesaik Mukabili Ödeme
Malın yüklenmesinden sonra, malı temsil eden sevk belgelerinin, ihracatçının bankası
kanalıyla - bedelinin tahsili karşılığında teslim edilmek üzere - ithalatçının bankasına
gönderilmesidir. İthalatçının bankası, ithalatçı ödemeyi gerçekleştirmeden, malı
gümrükten çekebilmesi için gerekli olan belgeleri ithalatçıya teslim etmez.
Mal Mukabili Ödeme
İthalatçı mal bedelini ödemeden gümrükten malları çekebilir ve ihracatçı ile anlaşma
yaptığı vadede ödemeyi gerçekleştirir. İthalatçı firmalar için mal teslim alındıktan
sonra ödeme gerçekleştiğinden en az risk taşıyan ödeme şeklidir.
14
Kabul Kredili Ödeme
İthalatçıya mal bedelini poliçe/bono vadesinde ödeme olanağı sağlayan ödeme
şeklidir. Kabul kredili ithalat vesaik mukabili, akreditifli ve mal mukabili olabilir.
İthalatçıya yurt dışından vadeli mal satın alma olanağı sağlar.
Akreditif Tahtında Ödeme
Uluslararası ticaretteki ödeme şekillerinden biri olan akreditif, ithalatçının(amir)
talebi üzerine ithalatçının bankası (amir banka) tarafından, akreditif şartlarında
belirtilen vesaikin ihracatçı (lehtar) tarafından ibrazı karşılığında bedelin ödeneceğini
taahhüt eden bir ödeme yöntemidir.
Ödeme Türlerine Göre Akreditifler
Görüldüğünde Ödemeli Akreditif (Sight)
Akreditif şartlarına uygun olarak ibraz edilen vesaikin akreditif süresi içinde,
akreditifte belirtilen ödeme yerine göre; teyitli ise teyit bankasına, teyitsiz ise amir
bankaya ibrazı ile ödemenin yapıldığı akreditiflerdir.
Vadeli Akreditif (deferred)
Akreditif şartlarına uygun vesaikin ibraz edilmesi şartıyla, akreditif taraflarınca
mutabık kalınan vadede ödemenin gerçekleştirildiği akreditif türüdür.
Kabul Kredili Akreditif
Akreditif şartlarına uygun vesaikin ibrazında lehtarın amir banka veya teyit bankası
üzerine keşide edilen vadeli poliçenin kabul edilmesi ve kabul edilen poliçenin
(Draft) vadelerinde ödenmesine imkan veren bir akreditif türüdür.
15
Karışık Ödemeli Akreditif (Mixed Payment )
Akreditif tutarının belli bir oranda pesin, vesaik ibrazinda veya belli bir vadede
ödendiği akreditif türüdür.
Akreditif Çeşitleri
Teyitli Akreditif (confirmed )
Akreditif açan (amir banka ) bankanın talebi üzerine, amir bankanın ödeme
taahhüdüne ek olarak teyit bankasının da ödeme taahhüdünde bulunduğu
akreditiflerdir. Başka bir ifade ile , teyit bankası , akreditif şartlarına uygun vesaikin
ibrazı halinde , lehdara amir bankayla birlikte kesin ödeme taahhüdünde
bulunmaktadır.
Teyitsiz Akreditif (unconfirmed)
Muhabir bankanın, akreditifi lehdara sadece ihbar etmekle yükümlü olduğu ve ödeme
taahhüdü altına girmediği akreditifledir. Akreditif şartlarina uygun vesaikin ibrazi
karsiliginda ödeme taahhüdü, sadece akreditifi açan bankanin (amir bankanin)
sorumluluğundadir.
Özellikleri Olan Akreditifler
Rotatif – Devreden Akreditif (Revolving L/C )
Akreditif şartlarına göre akreditif tutarının tamamı veya bir kısmı kullanıldığında
değişiklik yapılmasına gerek olmadan, aynı şartlarda ve önceden belirlenen miktar
dahilinde yenilenen akreditiftir. Bu tür akreditif vadeye veya tutara göre
yenilenebilmektedir.
Vadeye bağlı olarak yenilenen akreditiflerde yüklemenin yapılacağı dönemler
belirlenir. Bu tür akreditifler , kümülatif (Cumulative) veya kümülatif olmayan (Non
Cumulative) olmak üzere iki şekilde açılabilir. Kümülatif akreditifte bir dönemde
tamamı veya kısmi olarak kullanılmayan bakiye, sonraki döneme de eklenerek
16
kullanılabilir. Kümülatif olmayan akreditifte ise akreditifin kullanılmayan kısmından
sonraki dönemde faydalanılması mümkün değildir .
Tutara göre yenilenen akreditifte ise akreditif süresi içinde kalmak koşulu ile
kullanılan miktar aynı şekilde yenilenmektedir. Tutara göre yenilenen akreditiflerde
kullanılacak toplam tutarın belirtilmesi ödemeler toplamının sınırının belirlenmesi
açısından önem taşımaktadır.
Devredilebilir Akreditif (Transferrable L/C )
İhracatçı lehine gelen akreditifin bir veya birden fazla yeni lehtarlara devredilmesine
olanak veren akreditiftir. Bir akreditifin devredilebilir olabilmesi için mutlaka
akreditif şartlarında “devredilebilir “ ibaresinin bulunması gerekmektedir.
Devredilebilir akreditif yalnız bir defada bir veya (kısmi kullanım veya yüklemelere
izin verilmesi kaydı ile) birden fazla lehtara devredilebilir. Ancak lehtarın devrettiği
ikinci lehtar tarafından akreditif başka bir satıcıya devredilemez. 2. lehdara
devredilen teyitli bir akreditifte teyit yükümlülüğü 2. lehdar için de geçerlidir.
Teminat Akreditifi (Standby L/C )
Bu tip akreditifler daha çok bir teminat mektubu niteliğindedir. İthalatçı tarafından
yükümlülüklerin/ödemenin yerine getirilmemesi durumunda ödeme yapılacağının
güvencesi olarak açılırlar. Ticari akreditif şartlara uyulması ve ibraz edilen vesaik ile
bunu kanıtlaması kaydı ile lehdara ödeme güvencesi sağlarken (performans)
Standby’da bu güvence daha farklı bir düzenleme ile sağlanmaktadır. Standby, amirin
şartlara uymadığının lehdar tarafından beyan edilmesi üzerine lehdara ödeme
güvencesi sağlar.(non- performance)
Karşılıklı Akreditif (Back to Back L/C )
Karşılıklı akreditiflerde, ihracatçı firma lehine gelen akreditife dayanarak bu
akreditifte öngörülen malların temini için üretici / tedarikçi firma adına yeni bir
akreditif açılmaktadır.
17
Hukuki açıdan birbirinden tamamen bağımsız iki ayrı akreditif söz konusudur.
Genellikle ihracatçı lehine gelen akreditifin devredilebilir olmadığı veya
devredilebilir olsa dahi birim fiyatı, yükleme ve ibraz vadelerine dışında da
değiştirilmesi gerekli koşulların bulunduğu hallerde karşılıklı akreditif
kullanılmaktadır.
Red-Clause Akreditif
Akreditif tutarının bir kısmının veya tamamının lehtara peşin olarak ödenmesine
imkan veren akreditiftir. Bu ödeme ithalatçının ihracatçıya tanıdığı bir ön finansman
imkanıdır. Bu koşul akreditif metninde kırmızı mürekkeple yazılarak belirtilmesi
nedeni ile bu tür akreditifler bu şekilde adlandırılmıştır. Bu tip akreditifler peşin
ödeme karşılığında yüklemenin yapılmasını güvence altına almayacağından
ithalatçının yüklemenin yapılması konusunda kendisini akreditif dışında güvenceye
alması gerekir.
İthalat Akreditif İskontosu
İthalatçının bankasınca açılan ithalat akreditifleri ithalatçı firmalarımızın talebi
üzerine muhabir bankalara iskonto ettirilebilmektedir. Bu finansman metodu daha
çok ithalatçının vadeli ödemek istediği ancak ihracatçının mal bedelini peşin tahsil
etmek istediği durumlarda kullanılmaktadır. İhracatçı firmanın akreditif şartlarına
uygun vesaik ibrazı ile birlikte muhabir banka iskonto işlemini gerçekleştirerek
vesaik bedelini ihracatçı firmaya öder. Böylece ithalatçı firma talep ettiği vadede
ödeme yapma, ihracatçı firma ise mal bedelini peşin tahsil etme olanağına kavuşmuş
olmaktadır.
Karşılaştırmalı üstünlük teorisine göre, ülkeler daha fazla maliyet
avantajına sahip oldukları malları üretip, ihraç etmeli ve nispeten daha
düşük maliyet avantajına sahip olduklarını ithal etmelidir. Böylece bir
taraftan uzmanlaşma artarken diğer taraftan daha iyi bir kaynak dağılımı
sağlanarak, verimlilik artışı elde edilebilir (Awokuse, 2008:162). Eğer ülke
genelinde yapılan ithalat malları ülke içinde bir katma değer artışına sebep
18
oluyor ve/veya ithalat ihracata dayalı olarak yapılıyorsa ülkenin cari
dengesine olumlu katkılarda bulunacak demektir.
TRANSİT TİCARET
Transit Ticaret, Yurt dışında veya serbest bölgelerde mukim gerçek / tüzel kişilerden
ya da antrepolardan satın alınan malın, Türkiye üzerinden transit olarak veya
doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede mukim gerçek / tüzel kişilere ya
da antrepolara satılmasına denir.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca
transit ticaretinin herhangi bir sebeple uygun görülmedi mallar transit ticarete konu
olamaz. İthalatın ve ihracatın yasaklandığı ülkelerde mukim gerçek / tüzel kişiler
veya antrepolarla da transit ticaret yapılamaz. Transit ticarete konu olan mallarla ilgili
olarak; ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilemez.
Türkiye’de yerleşik herhangi bir firma tarafından ithal edilmek amacıyla yurda
getirilerek, gümrük antrepolarına alınan bir malın aynı firma ya da malları gümrük
antreposunda devir alan başka bir firma tarafından başka bir ülkeye (ya da malın
getirildiği ülkedeki başka bir firmaya ) satılması da transit ticaret işlemidir.
•
•
•
•
Transit ticaret ödeme şekli değil, bir ticaret şeklidir.
Gerçekte bir ithalat ve ihracat işlemi olmadığından dolayı, gümrük beyannamesi
düzenlenmez.
Transit ticaret işlemlerinde Vergi, Resim, Harç İstisnası uygulanır.
Tüm ödeme şekillerine göre transit ticaret yapılabilir.
Alış Bedeli: Firmanın Transit malı temin ettiği asıl satıcıya yaptığı mal bedeli
ödemesidir.
Alış bedelleri;
•
•
•
Transit Tacirinin DTH’sından,
Bankaların döviz kaynaklarından,
Alışı yapılmamış ihracat ve transit ticaret satış bedellerinden,
•
•
19
50.000 USD veya eşiti dövize kadar olmak kaydıyla kredi kartından,
Satış bedellerinin tahsil edilmemiş olması şartıyla yurt içinden veya yurt dışından
Transit Ticaretin finansmanı amacıyla sağlanan döviz kredilerinden
karşılanmak suretiyle döviz ya da TL olarak ödenebilir. Alış bedeli transferi
esnasında firmalardan yazılı talimat ve alış faturası alınır.
Satış Bedeli: Transit tacirinin, malın nihai alıcısından tahsil ettiği mal bedelidir.
Satış bedelleri, dövizlerin yurt dışı kaynaklı olduğunun tespit edilmesi şartıyla;
•
•
•
•
Havale
Efektif (DBT ile birlikte)
Dövizli çek
Yurt dışı bankalarca verilmiş kredi kartı
ile döviz veya TL olarak tahsil edilebilir. Satış bedellerinin alışının yapılması talep
edildiği taktirde firmalardan yazılı talimat ve satış faturası alınır.
TRANSİT TİCARET İŞLEYİŞİ
•
•
•
•
Transit ticaret talepleri, Türk Gümrük Bölgesine giren ürünler için, "Transit Ticaret
Beyannamesi" düzenlenmek suretiyle doğrudan gümrüklere yapılmaktadır. Türk
Gümrük Bölgesine girmeyen ürünler için Gümrüğe gitmeye gerek yoktur.
Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi,
resim, harç ve fon tahsil edilmez.
Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak
işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara alınması "fiili ithal" hükmünde
değildir.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile DTM’nin madde politikası
itibarıyla transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu
olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.
20
Fatura Hareketi:
Malı aldığınız yer size bir fatura kesecek. Siz de malı sattığınız yere bir İngilizce
fatura göndereceksiniz. Kestiğiniz faturanın aynısını Türkçe resmi fatura olarak da
kesmelisiniz. Bu alım satım sonucunda satışınızla alışınız arasında kar edeceksiniz.
Faturaları defterinize kaydedip, bu karı beyan etmelisiniz.
Para Hareketi:
Para hareketi de faturaları kapatacak şekilde aynı yol izlenerek olacak. Alıcının
hesabından sizin hesaba, sizin hesaptan malı aldığınız satıcının hesabına.
Mal Hareketi:
Malın satıcıdan alıcıya gitmesi yeterlidir. Arada nerelerden geçtiği önemli değildir.
Sevk evraklarını kullanacağınız güzergaha göre düzenlersiniz. Yalnız malın çıktığı
ülke ve gireceği ülke mevzuatları açısından kontrol etmek gerekir. Örnek olarak;
Romanya’dan çıkacak bir tır Irak’a gidecekse, tırın ücüncü ülke izni almış olması
gerekir. Yoksa Romanya gümrüğünden çıkamaz. Ya da L/C ile yürüyen bir işte
Aktarma / Transshipment izni yoksa sizin güzergahı aktarmasız olacak şekilde
seçmeniz gerekir.
21
VERGİSEL AÇIDAN TRANSİT TİCARET
Transit ticaret konu olan malların satın alınması ithalat, satılması da ihracat
sayılmadığından, malın satın alınmasına ilişkin işlemler, İthalat Rejim Kararı ve
Yönetmeliği hükümlerine, malın satılmasına ilişkin işlemler, İhracat Rejimi Kararı ve
İhracat Yönetmeliği hükümlerine tabi tutulmaz. Gümrük idarelerince verilebilecek
izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo
veya antrepolara alınması “fiili ithalat” hükmünde değildir. Dolayısıyla transit ticaret
şeklinde yapılan satışların gelir vergisi kanununun 40/1. maddesi kapsamına
girmemektedir.
Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi,
resim, harç ve fon tahsil edilmez.
Uluslararası yasaklanmış mallar ile Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın madde politikası
itibariyle transit ticaretinin yapılmasının uygun görmediği mallar transit ticarete konu
olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.
Transit ticarette satış bedellerinin transit ticaret bedeli olarak alışının yapılabilmesi
için yurt dışından geldiğinin tespiti şarttır.
Bir ülkenin gelişmesi, dünya da sözü sayılır bir ülke olması, vatandaşlarının yaşam
kalitesinin yüksek olması vb. gelişimler için o ülkenin başka ülkelere muhtaç
olmaması gerekmektedir. Bir ülkenin başka bir ülkeye yahut başka ülkelere muhtaç
olmaması için de cari açık rakamının düşük olması yahut hiç olmaması ile
mümkündür. Cari açık, bir ülkenin ürettiği malların ihraç sonucu getirdiği gelirin,
ülkenin yurtdışından ithal ettiği mal ve hizmetlerden az olması durumudur.
Cari açık ülkeye giren dövizler ile ülkeden çıkan dövizlerin farkıdır. Döviz
girdilerimiz;
• İhracat Bedelleri,
• Transit Ticaret Gelirleri
• Taşımacılık, turizm, sigortacılık vb. hizmetler ticareti
22
• Yurtdışında çalışan ülke vatandaşları ve ülkede çalışan yabancı ülke
vatandaşlarının getirdiği döviz girişidir.
Döviz çıkışları ise;
• İthalat bedelleri
• Aracılık (komisyon) bedelleri
• Turizm giderleri
• Yurt dışına yapılan (yurt içinde çalışan yabancı ülke vatandaşları ve yurt
dışında çalışan vatandaşlarımızın) döviz transferleridir.
Konuya bu açıdan baktığımızda dış ticaretin önemini anlamak daha kolay
olacaktır. Bu sebepten ülkeler dış ticaret gelirlerini arttırmaya yönelik çabalar
içindedirler. Ülkelerin uyguladığı teşviklerin ve koruma tedbirlerinin altında
yatan neden de budur.
Erol Gürcan – Haftalık Ekonomik Görünüm ve BİST 100 Teknik Analizi – (18.05.2015
Türk İstatistik Kurumunun verilerine göre düzenlenmiş aşağıdaki tablonun
incelenmesi neticesinde Cumhuriyetin ilanından Atatürk’ün ölümüne kadar geçen
23
süre içinde ihracat değerlerimizin giderek yükseldiği, ithalatın ise kontrol altında
tutulduğu görülecektir.
Yıllara göre dış ticaret, 1923-1938
Foreign trade by years, 1923-1938
(Bin $ -Thousand $)
İhracatın İthalatı
Karşılama Oranı
Proportion of
imports covered by
exports %
Yıllar
İhracat
İthalat
Dış Ticaret
Dengesi
Years
Exports
Imports
Balance of
Foreign Trade
1923
50 790
86 872
- 36 082
58,5
1924
82 435
100 462
- 18 027
82,1
1925
102 700
128 953
- 26 253
79,6
1926
96 437
121 411
- 24 974
79,4
1927
80 749
107 752
- 27 003
74,9
1928
88 278
113 710
- 25 432
77,6
1929
74 827
123 558
- 48 731
60,6
1930
71 380
69 540
1 840
102,6
1931
60 226
59 935
291
100,5
1932
47 972
40 718
7 254
117,8
1933
58 065
45 091
12 974
128,8
1934
73 007
68 761
4 246
106,2
1935
76 232
70 635
5 597
107,9
1936
93 670
73 619
20 051
127,2
1937
109 225
90 540
18 685
120,6
1938
115 019
118 899
- 3 880
96,7
TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri, Şubat 2016
TurkStat, Foreign Trade Statistics, February 2016
* 2015 yılı verileri geçicidir.
* Data for 2015 is provisional.
2000 li yıllarda ise ithalatın oldukça yüksek tutarlara ulaştığı ve dış ticaret açığının
bir türlü kapatılamadığı görülecektir.
Yıllara göre dış ticaret, 2000-2015
Foreign trade by years, 2000-2015
(Bin $ -Thousand $)
İhracatın İthalatı
Karşılama Oranı
Proportion of
imports covered by
exports %
Yıllar
İhracat
İthalat
Dış Ticaret
Dengesi
Years
Exports
Imports
Balance of
Foreign Trade
2000
27 774 906
54 502 821
-26 727 914
51,0
2001
31 334 216
41 399 083
-10 064 867
75,7
2002
36 059 089
51 553 797
-15 494 708
69,9
2003
47 252 836
69 339 692
-22 086 856
68,1
2004
63 167 153
97 539 766
-34 372 613
64,8
2005
73 476 408
116 774 151
-43 297 743
62,9
2006
85 534 676
139 576 174
-54 041 498
61,3
2007
107 271 750
170 062 715
-62 790 965
63,1
2008
132 027 196
201 963 574
-69 936 378
65,4
2009
102 142 613
140 928 421
-38 785 809
72,5
2010
113 883 219
185 544 332
- 71 661 113
61,4
2011
134 906 869
240 841 676
- 105 934 807
56,0
2012
152 461 737
236 545 141
- 84 083 404
64,5
2013
151 802 637
251 661 250
- 99 858 613
60,3
2014
157 610 158
242 177 117
- 84 566 959
65,1
2015*
143 861 522
207 206 813
- 63 345 290
69,4
TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri, Şubat 2016
TurkStat, Foreign Trade Statistics, February 2016
* 2015 yılı verileri geçicidir.
* Data for 2015 is provisional.
24
DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ
EXW (Ex Works - Ticari işletmede Teslim)
FCA (Free Carrier - Belirlenen Yerde Taşımacıya Teslim)
FAS (Free Alongside Ship - Gemi Doğrultusunda Teslim)
FOB (Free On Board - Gemi Bordasında Teslim)
CFR (Cost And Freight - Mal bedeli ve taşıma)
CIF (Cost, Insurence And Freight - Mal bedeli, Sigorta ve taşıma)
CPT (“Carriage Paid To....” – “Taşıma,.....'e kadar ödenmiş”)
CIP (“Carriage and Insurance Paid To...” – “Sigorta dahil taşıma,....'e ödenmiş”)
DAT (Delivered At Terminal - Terminalde Teslim)
DAP (Delivered At Place - Belirtilen Noktada Teslim)
DDP (Delivered Duty Paid - Vergileri Ödenmiş Teslim)
25
26
EXW (Ex Works - Ticari işletmede Teslim)
Teslim şeklinin özellikleri: Satıcı malları işletmesinde daha önce belirlenen tarihte
alıcının emrine hazır tutarak alıcıya bildirir. Alıcı malları işletmeden teslim alarak
ihracı için gerekli belgeleri hazırlar gümrük işlemlerini tamamlayarak malları kendi
ülkesine ithal eder. Malların işletmede teslim edilmesinden itibaren malla ilgili bütün
masraf ve risk ile diğer yükümlülükler alıcı tarafından karşılanır.
Satıcının Sorumlulukları: Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlayarak
belirtilen tarihte veya süre içinde yine anlaşmada belirtilen yerde (Fabrika, depo, büro
vb.) malları alıcının emrine amade tutar. Malların emrine hazır tutulduğunu alıcıya
bildirir. Alıcının ihracat ile ilgili belgeleri alabilmesi için yardımcı olur. Alıcının talep
etmesi halinde, tüm masraf ve riski alıcıya ait olmak üzere taşıma acentası ile
anlaşma yaparak, düzenlettiği taşıma belgesini varış yerinde malları teslim alabilmesi
için gönderir.
Alıcının Sorumlulukları: Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
Tüm masraf ve risk kendisine ait olmak üzere ihracat ve ithalat işlemleri için gerekli
olan lisans, vb. idari ve ticari belgeleri düzenler. Malların ihracat ve ithalat ile ilgili
gümrük işlemlerini yaptırmak ve Gümrük vergilerini ödemekle sorumludur. Malları
satıcının işletmesinde teslim aldığı andan itibaren malla ilgili tüm risk ve masraflar
alıcının sorumluluğundadır. Malların taşıtılması amacıyla taşıma acentası ile
anlaşarak navlun bedelini öder.
Bu terim, alıcının ilgili malı satıcının adresinden gelip alması usulünü düzenlemiş
olmakla birlikte, gerek Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun ve
gerekse bu Kanuna istinaden çıkarılmış bulunan 32 sayılı karar hükümleri dikkate
alınmak durumundadır.
FCA (Free Carrier - Belirlenen Yerde Taşımacıya Teslim)
Teslim şeklinin özellikleri: Bu teslim şeklinde satıcı malları gümrük işlemlerini
tamamlayarak, belirlenen tarihte ve yerde ilk taşıyıcının gözetimine devrettiği anda
teslim işlemlerini tamamlamış olur. Bu andan itibaren malla ilgili tüm masraf ve
riskler alıcıya geçer. Navlun ücreti de diğer tüm giderler gibi alıcı tarafından ödenir.
Satıcının Sorumlulukları: Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlayarak,
alıcının ülkesinde istenen gerekli belgeleri düzenler ve Gümrük masraflarını öder.
Alıcının talep etmesi üzerine durumunda taşıma acentası ile tüm masrafları alıcıya ait
olmak üzere anlaşır. Malları taşıyıcıya veya taşıma acentasının gözetimine belirlenen
27
tarihte ve yerde teslim eder. Teslim anına kadar bütün masraf ve riskler satıcının
yükümlülüğündedir.
Alıcının Sorumlulukları : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
İthalat ile ilgili belge veya izinleri alarak gümrük vergisi ve masraflarını ödemekle
yükümlüdür. Taşıma acentası ile anlaşma yaparak navlun ücretini öder. Belirlenen
tarihte ve yerde mallarını teslim alır. Bu andan itibaren bütün masraflar ve risk alıcıya
aittir.
Bu terim, çok vasıtalı olanlar da dahil, herhangi bir taşıma işlemi için kullanılabilir.
"Taşıyıcı'', bir taşıma sözleşmesi çerçevesinde malların demiryolu, karayolu,
denizyolu, havayolu, nehir ya da bunların bazılarının birarada kullanılmasıyla
taşınması işlemini bizzat üzerine alan ya da bunu sağlama taahhüdünde bulunan
herhangi bir şahsı tanımlar.
Eğer alıcı yükü belirli bir şahsa , örneğin kendisi bizzat taşıyıcı olmayan ancak taşıma
hizmetleri sağlayan birine teslim etmesi yönünde satıcıya bir talimatta bulmuşsa,
mallar bu şahsın eline geçtiği andan itibaren satıcı mal teslim yükümlülüğünü yerine
getirmiş sayılır.
"Taşıma Terminali'', herhangi bir demiryolu ya da yük istasyonu, bir konteyner
terminali ya da parkı, çok amaçlı bir yük terminali ya da bunlara benzer başka
herhangi bir teslim alış noktası olabilir.
"Konteyner'', terimi, yükün ünitize edildiği her türlü aracı tanımlamakta kullanılır.
Örneğin her türden konteyner ve/veya yük vagonu, treyler, swap, ro-ro aracı, iglo bu
terimin kapsamına girer ve her tür taşıma biçimi için geçerlidir.
FOB terimine benzese de ondan temel farkı, FOB’da teslim noktası sadece gemi iken,
FCA’da bunun herhangi bir taşıma aracının kasası (TIR veya vagon) olabilmesidir.
Çoklu taşımacılık yapılıyorsa, ilk taşıma aracı belirleyici olacaktır.
FAS (Free Alongside Ship - Gemi Doğrultusunda Teslim)
Teslim şeklinin özellikleri: Bu teslim şeklinde satıcı malları geminin yanına kadar
getirmekle sorumludur. Mallar gemi rıhtımında ise, yükleme yerine getirerek., Gemi
açıkta demirli ise mavnalarla geminin yanına kadar götürülerek teslim edilir.
Tesliminden itibaren malların kaybolması veya hasar görmesi gibi rizikolar alıcıya
aittir. Bu andan itibaren malla ilgili bütün masraflar ve navlun alıcı tarafından
karşılanır. Bu teslim şeklinde ihracat ile ilgili tüm belgeler alıcı tarafından hazırlanır.
28
Gümrük işlemleri de alıcı tarafından yapılır. Alıcı firma bu ülkede ihracatçı gibi
hareket edebilmesi mümkün değilse bu teslim şekli seçilmemelidir.
Satıcının Sorumlulukları : Satıcı sözleşme şartları uyarınca malları hazırlar.
Alıcının isteği üzerine tüm masraf ve riskler alıcıya ait olmak üzere; alıcının
ülkesinde istenen gerekli belgeleri ve benzeri idari ve ticari belgeleri almasında
yardımcı olur. Mallar belirlenen limanda, belirlenen tarihte alıcının daha önce
belirlediği geminin yanına getirmekle teslim işlemini tamamlar. Bu andan itibaren
malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya geçer. Alıcının isteği üzerine; satıcı
masraflar alıcıya ait olmak üzere yükleme belgesinin düzenlenmesini sağlar, varış
limanında malları teslim alabilmesi için alıcıya gönderir. Ve gecikmeksizin gerekli
bildirimlerde bulunur.
Alıcının Sorumlulukları : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
İhracat ve ithalat ile ilgili gerekli belgeleri hazırlar, Gümrük masraflarının tümünü
öder. Taşıma acentası ile anlaşma yaparak, geminin yükleme limanına yaklaşık ne
zaman varacağını satıcıya bildirir. Yükleme emrine hazır tutulan malları teslim alır.
Bu andan itibaren bütün masraflar ve risk alıcıya aittir.
FAS terimi, malların ihraç işlemlerinin alıcı tarafından tamamlanmasını öngörür.
Alıcının bu tür işlemleri doğrudan doğruya ya da aracı kullanarak dolaylı biçimde
tamamlanmasının mümkün olmadığı durumlarda bu terim kullanılmamalıdır. Ayrıca
bu terim, yalnızca deniz ya da nehir taşımacılığı çerçevesinde kullanabilir.
FOB (Free On Board - Gemi Bordasında Teslim)
Teslim şeklinin özellikleri: Bu teslim şeklinde satıcı malları belirlenen tarihte ve
yerde, alıcı tarafından temin edilen gemiye yüklemeyi gerçekleştirir. Mallar geminin
küpeştesine (güvertesine) geçtikten sonra meydana gelebilecek her türlü hasar, kayıp
ve masraflar alıcının sorumluluğundadır. Satıcı ihracat için gerekli tüm belgeleri
hazırlar ve malların gümrük işlemlerini tamamlayarak teslim eder.
Satıcının Sorumluluğu: Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Belirlenen
limanda, belirlenen tarihte alıcının temin etmiş olduğu gemiye yükleme yapar.
Alıcının ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar, gümrük işlemlerini
tamamlar. Alıcıya yüklemenin yapıldığını bildirir. Düzenlenen taşıma belgesini ve
alıcının ülkesindeki kullanacağı gerekli diğer belgeleri hazırlayarak ödeme şekline
göre alıcıya gönderir. Malların geminin küpeştesini (Güvertesini) geçene kadar
meydana gelebilecek her türlü hasar ve kayıp satıcının sorumluluğundadır.
29
Alıcının sorumluluğu: Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük
vergilerini öder. Taşıma acentası ile anlaşma yaparak navlun bedelini öder. Yükleme
limanında mallar geminin küpeştesini geçtikten sonra malla ilgili tüm masraf ve
riskler alıcının sorumluluğundadır.
CFR (Cost And Freight - Mal bedeli ve taşıma)
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı tüm masraf ve riskleri
üstlenerek malları yükleneceği limana kadar getirir. Gümrük işlemlerini yaptırır ve
Navlun ücretini ödeyerek yüklemeyi gerçekleştirir. Bu andan itibaren navlun
dışındaki malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya aittir.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. Gümrük işlemlerini tamamlar.
Taşıma acentası ile sözleşme yaparak varış limanına kadar olan navlun ücretini öder.
Mallar gemi küpeştesini geçtikten sonra navlun dışında meydana gelen tüm masraf ve
riskler alıcıya aittir. Satıcı yüklemenin gerçekleştiğini ve muhtemel varış tarihini
alıcıya bildirir. Düzenlenen taşıma belgesini ve gerekli diğer belgeleri alıcıya
gönderir.
vergilerini öder. Malları varış limanında boşaltma masraflarını ve liman ücretlerini de
ödemek suretiyle gecikmeksizin malını boşaltır. Taşıma süresince malla ilgili olarak
yapılmış olan navlun dışındaki bütün masrafları ödemek zorundadır.
CIF (Cost, Insurence And Freight - Mal bedeli, Sigorta ve taşıma)
Teslim şeklinin özellikleri: Bu teslim şeklinde satıcı sigorta primi, navlun ve
yükleme masrafları ve riskleri üstlenerek malları yükleyeceği limana getirir. Satıcı
gemi acentası ile anlaşır ve temin eder. Satış sözleşmesindeki malların belirtilen
tarihte ve yerde yüklemesinin yapıldığını alıcıya bildirir. Satıcı sigorta primini
ödemek suretiyle yüklediği mal cinsine uygun olan en dar kapsamlı deniz nakliyat
sigortası yaptırır. Mallar gemiye yüklendikten sonra navlun ve sigorta primi dışındaki
masraflar ve diğer vuku bulabilecek her türlü (sigorta anlamında) risk alıcıya geçer.
30
Satıcının Sorumluluğu: Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
Gönderdiği malın sigortasını yaptırır, sigorta primini öder. Malları yaklaşık hangi
tarihte varış limanında olacağını alıcıya bildirir. Düzenlenen taşıma belgesini ve
gerekli diğer belgeleri alıcıya gönderir.
vergilerini öder. Malların varış limanında boşaltma masraflarını ve liman ücretlerini
de ödemek suretiyle gecikmeksizin malını boşaltır. Teslim anından sonra navlun ve
sigorta primi dışındaki meydana gelen bütün masraflar alıcı tarafından karşılanır.
CPT ("Carriage Paid To...." – "Taşıma,.....'e kadar ödenmiş")
Teslim şeklinin özellikleri: Bu teslim şekli özellikle çok araçlı taşımacılık türlerinde
kullanılır. Satıcı varış yerine kadar navlun ücretini ödemekle yükümlüdür. Malları ilk
taşıyıcının gözetimine devrettiği andan itibaren malla ilgili bütün risk ve navlun
dışındaki masraflar genel bir kural olarak alıcıya geçer.
Satıcının Sorumluluğu: Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
Malları ilk taşıyıcının gözetimine devrettiği andan itibaren malla ilgili tüm risk ve
masraflardan kurtulur. Teslimi gerçekleştirildiği ve muhtemel varış tarihini alıcıya
bildirir.
vergilerini öder. Malların ilk taşıyıcıya tesliminden itibaren navlun dışındaki malla
ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya aittir. Transit taşıma nedeni ile doğabilecek
gümrük masraflarını da alıcı tarafından karşılanır. Navlun bedeline dahil değilse
boşaltma masraflarını ödeyerek cirolu konşimentoyu acentadan teslim alır.
CIP ("Carriage and Insurance Paid To..." – "Sigorta dahil taşıma,....'e
ödenmiş")
Teslim şeklinin özellikleri: Bu teslim şeklinde satıcı sigorta primi, navlun ve
yükleme masrafları ve riskleri üstlenerek malları yükleyeceği limana getirir. Satıcı
31
gemi acentası ile anlaşır ve temin eder. Satış sözleşmesindeki malların belirtilen
tarihte ve yerde yüklemesinin yapıldığını alıcıya bildirir. Satıcı sigorta primini
ödemek suretiyle yüklediği mal cinsine uygun olan en dar kapsamlı nakliyat sigortası
yaptırır.Ancak alıcı olağandışı risklere (grev, savaş, doğal afet vb.) karşı sigorta
yaptırılmasını istiyorsa primini kendisi ödemek şartıyla satıcıdan sigorta kapsamının
genişletilmesini isteyebilir. Satıcı tarafından mal bedelinin %10 fazlası ile yaptırılır.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
Gönderdiği malın sigortasını yaptırır, sigorta primini öder. Malları ilk taşıyıcının
gözetimine devrettiği andan itibaren ilgili risk ve masraflardan kurtulur. Bu andan
itibaren navlun ve sigorta primi dışındaki malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya
aittir. Teslimi gerçekleştirdiğini ve muhtemel varış tarihini alıcıya bildirir.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
vergilerini öder. Malları varış limanında boşaltma masraflarını ve liman ücretlerini de
ödemek suretiyle gecikmeksizin malını boşaltır. Teslim anından sonra navlun ve
sigorta primi dışındaki meydana gelen bütün masraflar alıcı tarafından karşılanır.
DDP (Delivered Duty Paid - Vergileri Ödenmiş Teslim)
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde DDU teslim şekli ile aynı prensiplere
dayanır; ancak DDP teslim şeklinde satıcı birde gümrük vergilerini ödemek
zorundadır. Alıcının ülkesindeki yerel bir satıcıdan farksız şekilde malları devreder.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Kendi
ülkesinde ve Alıcı ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. İhracat ve İthalat
Gümrük işlemlerini tamamlar. Taşıyıcı aracı temin ederek navlun ücretini öder.
Teslime kadar malla ilgili bütün masraflar ve riskler satıcıya aittir.
Alıcının sorumluluğu: Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder ve
malları teslim alır.
32
DAT (Delivered At Terminal - Terminalde Teslim)
DAT: malların, taşıma vasıtasınca boşaltılmak üzere varış noktasında alıcıya
sağlanması (teslim edilmesini) anlamına gelip, daha önceki DEQ klozunun yerini
alıp, DEQ’in aksine, multimodal (çoklu vasıta için) kullanılabilir. Malların belirlenen
yere taşıma maliyetlerini / terminal bağlantılı zarar risklerini satıcı üstlenir.
DAP (Delivered At Place - Belirtilen Noktada Teslim)
DAP: malların, taşıma vasıtasınca boşaltılmak üzere belirtilen belirli bir noktada
alıcıya sağlanması (teslim edilmesi) anlamına gelir. DAP daha önceki DAF,DES, ve
DDU’nun yerini almıştır. Malların belirlenen yere taşıma maliyetlerini / terminal
bağlantılı zarar risklerini satıcı üstlenir.
ÖDEME ŞEKİLLERİ
1) Peşin Ödeme (Cash Payment / Advance Payment / Prepayment / Cash Before
Delivery)
İthalatçının mal bedelini ihracatçıya fiili ihraçtan önce ödediği ödeme şeklidir. Bu
ödeme şeklinde ihracatçı herhangi bir risk üstlenmemekte, ithalatçı ise malların
gönderilmemesi yada malların sipariş evsafına uygun olmaması gibi nedenlerden
dolayı zarara uğrama riski taşımaktadır.
Peşin ihracat bedelleri, bankalar aracılığıyla havale şeklinde, ithalatçı, ihracatçı veya
bunlar adına hareket ettiğini beyan eden üçüncü kişilerce çek ve efektif olarak, döviz
satan kişinin yurt dışında yerleşik olduğunun tevsiki veya kredi kartının yurt dışından
verilmiş olduğunun tespiti halinde kredi kartıyla tahsil edilebilir.
2) Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)
İhraç edilen malın bedelinin malın ithalatçı tarafından teslim alınmasından sonra
ödendiği ödeme şeklidir. İhracatçı malını sevk ettikten sonra, sevkiyata ilişkin vesaiki
33
doğrudan veya bedelsiz teslim edilmek kaydıyla bir banka aracılığı ile ithalatçıya
gönderir. İhracatçının en çok risk üstlendiği ödeme şeklidir. Mal bedelinin ödenmesi
malların teslim alınmasından sonra gerçekleştiğinden, mal bedelinin ödenmemesi
riski mevcuttur.
3) Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents / Documentary
Collections)
İhracatçının ithalatçı ile yaptığı satış sözleşmesine uygun olarak malları sevk
etmesinden sonra bunları temsil eden sevk vesaiklerinin ödeme veya poliçe kabulü
veya bono düzenlenmesi karşılığında banka aracılığı ile ithalatçıya teslimine imkan
veren bir ödeme şeklidir. Banka ihraç bedelini tahsil ettikten sonra vesaikleri
ithalatçıya teslim eder.
4) Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)
Mal bedelinin belirli bir vadede ödenmesini taahhüt eden ve bu ödemeyi bir poliçenin
araç olduğu ödeme şeklidir.
 Kabul Kredili Akreditif: Uluslararası kurallara ve mevzuata göre açılan
akreditiflerde sevk belgelerinin, bu belgelerle birlikte sunulan poliçenin
ithalatçının bankası veya muhabir bankaca kabulünü takiben serbest bırakılarak
bedellerinin poliçe vadesinde ödenmesine imkan veren bir ödeme şeklidir.
 Kabul Kredili Vesaik Mukabili: Bankanın sevk belgelerini bu belgelerle ekli
poliçenin ithalatçı tarafından kabulünü takiben ithalatçıya teslim etmesinden
sonra poliçe vadesinde mal bedelinin ihracatçıya ödendiği bir ödeme şeklidir.
 Kabul Kredili Mal Mukabili: İhraç edilen malın bedelinin malın ithalatçı
tarafından teslim alınmasından ve poliçeyi kabul etmesinden sonra poliçe
vadesinde ödemenin gerçekleştiği bir ödeme şeklidir.
5) Akreditifli Ödeme (Letter of Credit)
İthalatçının talep ve talimatı üzerine veya bizzat kendi adına işlem yapan bir
bankanın akreditif şartlarına uyulması kaydıyla ve akreditifte şarta bağlanan vesaikin
ibrazı karşılığında,
34
İhracatçıya veya onun emrine ödeme yapacağı veya ihracatçının çekeceği
poliçeleri kabul edeceği ve ödeyeceği, veya
 Böyle bir ödemeyi yapması veya çekilen poliçeleri kabul etmesi için diğer bir
bankayı yetkili kıldığı, veya
 Diğer bir bankayı iştira işlemi yapmaya yetkili kıldığı bir düzenlemedir.
Kısaca, ithalatçının verdiği talimat doğrultusunda, ithalatçının çalıştığı bankanın
belirli bir meblağa kadar ve belirli bir vade için istenilen koşulların yerine getirilmesi
ve ihracatçı tarafından ihraç edilen malların ihracına ilişkin belgelerin ibrazı
karşılığında ihracatçıya ödeme yapılacağını taahhüt eden ödeme şeklidir.
Akreditifler, Milletlerarası Ticaret Odası’nın akreditifli ödemelerde yeknesaklığı
temin etmek üzere yayınladığı ''Vesikalı Krediler için Yeknesak Teamüller ve
Uygulamalar-UCP 500” broşüründe yer alan kurallar çerçevesinde açılmaktadır.

ULUSLARARASI TEDARİK
Tedarik ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlerin sistematik bir çalışma neticesinde
karşılanması eylemlerinin bütünüdür. İyi bir tedarik organizasyonu işletmenin alırken
kazanmasına, doğru malı doğru fiyattan almasına, böylelikle daha hızlı büyümesine
katkıda bulunur. Ana hatları itibariyle her türlü işletmede hayati rol oynayan tedarik
faaliyetinin, fiyat-kalite-sevkiyat döngüsüyle süreklilik arz etmesi esastır.
35
Satın alma günümüzde önemi yeni anlaşılmakta olan ve rekabet yapısını
şekillendiren fonksiyonlar arasındadır. Satın alma departmanın genel misyonu şirket
dışından ham madde, malzeme, ürün ve hizmetlerin ihtiyaç doğrultusunda satın
alınmasıdır. Bir şirketin satın alma yönetimi ve tedarik zinciri ürün ve hizmet
üretimini desteklemek için gerekli sözleşmeleri müzakere ederek şirketin stratejik
hedeflerine ulaşmasında önemli bir oyuncudur.
Günümüzde çeşitli faktörler satın almanın önemini artırmaktadır; kâr yapmanın
önemi, malzeme maliyetlerinin etkisi, otomatik üretimin artan muazzam önemi, tam
zamanında üretim popülaritesi ve küresel rekabetin artması gibi faktörler satın
almayı şirket süreçleri içindeki ön plana çıkarmaktadır. Her ne kadar satın almanın
sorumlulukları bazen doğru kalitede, doğru miktarda, doğru zamanda, doğru fiyata ve
doğru yerden madde alımı olarak tanımlansa da tarihte ve günümüzde birçok
36
firmanın satın alma ve tedarik süreçlerini iyi yönetememesi sonucunda problemler
yaşadığı da bir gerçektir.
Şirketin ürettiği ürünün ham maddesinin tedarikinden, ürünün yapılış aşamasına ve
sonunda da müşteriye ulaşmasına değin süren karışık ve zor süreçte düzenli ve
sürdürülebilir bir satın alma süreci bu var olan karışık sistemi şirket için bir avantaja
çevirebilir. Günümüzde şirketler artık sadece pazarlama ve satış departmanlarına
yatırım yaparak rekabette öne geçemeyeceklerinin bilincinde oldukları için satın
almaya ve satın alma yöneticilerine daha fazla önem veriyorlar, şirketler satın alırken
kâr etmeyi hedeflemektedirler.
Var
olan
küresel
rekabetin
artması,
rakiplerin
stratejileri,
pazardaki belirsizlikler fiyatlardaki değişimler ve işletme içi dinamiklerde ise üretim,
kalite, lojistik, ar-ge ve tepe yönetimi ile etkileşimlerde ve operasyonlar hızlanırken
maliyetlerin ve harcamaların iyi yönetilmesi zorunluluğu bulunmaktadır, bu artan
beklentilerin temelinde ve yaşanmakta olan bu değişimlerin sonucunda satın alma
fonksiyonunun şirket içinde üstlendiği sorumluluklar göz önüne alındığında, satın
37
alma ve tedarik zinciri yapılanmasını şirketlerde önemli bir fonksiyon haline getirmiş,
geleneksel satın alma bakışını değiştirmiş satın almanın stratejik katkısını ortaya
çıkarmıştır.(3)
Tedarik Faaliyetinin Başlıca Kriterleri
1. İhtiyacın Tanımlanması – Öncelikle ihtiyaçlar ve bunlara ihtiyaç duyulan termin
tanımlanmalı ve böylelikle satın alma biriminin doğru malı, doğru fiyattan doğru
zamanda tedarik etmesi için çalışma şartları oluşturulmalı.
2. Doğru tedarik kanallarının tesbit edilmesi – Gerek teknolojik imkanlar (internet
vs) gerekse daha önce yapılmış olan satın almalara ait kayıtlı veri tabanı kullanılarak
ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlere ait potansiyel tedarikçiler tesbit edilmelidir.
Potansiyel tedarikçiler tesbit edilirken özellikle mal taleplerine cevap verecek
pazarlarda mevcut tedarik kanallarının araştırılması ve firma politikasına uygun
çalışılabilecek tedarikçilerin seçilmesi önelidir. Fiyat Araştırma Formu (RFP-Request
For Proposal) düzenlenerek satın alma öncesi tesbit edilen tedarikçiler kanalıyla
piyasa araştırması yapılmalıdır. Düzenlenecek olan form tedarikçinin sorması
muhtemel tüm soruları içinde barındırmalı ve anlaşılabilir olmalıdır.
3.Taleplerin formatlanması ve Dağıtılması – Tedarik aşaması öncesi Satın alma
Talep Formu (RFQ – Request For Quotation) düzenlenerek varsa RFP lere en iyi
38
fiyat teklifini veren firmalar öncelikli olmak kaydıyla en az 3 firmaya bu formlar
gönderilerek nihai teklifler, ödeme şartları ve temrin zamanı ile birlikte toplanmalıdır.
RFQ formunun RFP formundan tek farkı tedarikçilerin sizin satınalmaya çıktığınızı
bilmeleridir. O nedenle formun başlığı dışında bir farkı yoktur.
4. Potansiyel tedarikçilerle görüşmeler – Özellikle ilk defa çalışılacak firmalar ile
yapılacak görüşmeler, taleplerin ciddiye alınması ve zamanında geri dönüşüm
sağlanması açısından önem arz eder.
5.Teklif verme – Uluslararası tedarik işlerinin olmazsa olmazı teklif düzenlemektir.
Teklif düzenlerken de aynı şekilde müşterinizin ihtiyaç duyacağı tüm bilgileri içeren
bir form kullanmalısınız. Böylelikle şirket içinde yapacağınız dosyalamalarınızda da
projenin evrelerini takip etmeniz kolay olacaktır.
39
6. Satın alma Kontratının düzenlenmesi – Tedarikçiler kanalıyla doldurulan ve
satın alma yetkilisine dönen RFQ lar değerlendirilmeli ve şartları en uygun olan teklif
tesbit edilmelidir. Satın alma kararı verilen teklif için tedarikçi firmaya teklif ettikleri
şartları içeren bir satın alma kontratı düzenlenmelidir. Bu kontrat ile şirketin zarara
uğrama riski de minimize edilmiş olacaktır.
7.Sevkiyat – Bu aşamada teslim alınan malın doğruluğu ve teslim şartları kontrol
edilmeli ve mal kabulu yapılmalıdır.
8. Sonuçların Değerlendirilmesi – Projenin tamamlanmasını takiben gerçekleşen
aşamalar kayıt altına alınmalı ve böylelikle ileri tarihlerde yapılacak olası satın
almalar için veri tabanına kaydedilmelidir.
Uluslararası tedarik, Ulusal sınırlar dışından gelen mal ve hizmet taleplerini, ulusal
sınırlar içinde ve/veya dışında yerleşik tedarik kaynaklarından alım ve sevkiyatını
içeren ticari bir sanattır. Bu alanda faaliyet gösteren firmaların gelirleri ülkenin cari
dengesine olumlu katkıda bulunması açısından da önemli bir değer teşkil oluşturur.
Döviz girdilerindeki artışın ülkenin gelişmesine olan olumlu etkisi dikkate
alındığında, uluslar arası tedarik konusunda faaliyette bulunan şirketlerin yaygınlığı
ülkenin gelişmişlik konusundaki durumunu gösteren faktörlerden biridir.
40
Dış ticaretin uzmanlık gerektiren bir ticari faaliyet olduğu dikkate alındığında uluslar
arası tedarik, dalında uzmanlaşmış bir ekibin uyumlu faaliyetini gerektiren takım
çalışmasıdır.Bu konuda faaliyette bulunmayı hedefleyen bir firmada olması gereken
ideal yapılanma;
1. Pazarlama Bölümü,
2. Bilgi işlem Bölümü,
3. Satınalma Bölümü
4. Finansman Bölümü,
5. Kontrat Bölümü ve
6. Lojistik Bölümünün uyumlu çalışmasını sağlayacak şekilde olmalıdır.
Hatanın ağır bedellere yol açma riski nedeniyle bu tarz firmaların kurumsal bir
yapılanmaya gitmesi ve her türlü ticari faaliyeti oluşturan aşamaların kayıtlar altına
alınması ve bölümler arası akışın belgelerle yapılması esastır. Böylelikle otokontrol
sistemi de devreye girecek ve olası riskler minimize edilmiş olacaktır.
Konuyu daha detaylı anlatabilmek açısından bahis konusu bölümlerin görev ve
sorumluluklarını incelememiz faydalı olacaktır.
PAZARLAMA BÖLÜMÜ
Basit bir tanımlamayla pazarlama doğru mal veya hizmetin (PRODUCT), doğru
fiyatla (PRICE), doğru tanıtımla (PROMOTION), doğru yerde (PLACE) satışıdır.
Pazarlama karmasını oluşturan bu 4 faktöre kısaca 4P diyoruz.
41
Normal şartlarda pazarlama, müşterilerin gereksinimlerini ve beklentilerini anlama ve
bu çerçevede hizmetlerin nasıl tasarlanıp sunulabileceğini planlama işlemidir.
Pazarlamanın tanımına başlarken önce bir ürün ortaya konulmalı, sonra bu ürünü
piyasa şartlarına göre fiyatlandırmalı, daha sonra tüketiciye ulaştırmalı ve son olarak
piyasada ürünün tutunması sağlanmalı. Her ne kadar gelişen dünya şartları
neticesinde ilave faktörler de eklendiyse de pazarlamanın 4P si tüketiciye yönelik
ürünler için hala geçerliliğini koruyabilmektedir. Konu uluslar arası pazarlama olunca
Pazarlama Kriterleri de farklı bir boyut almaktadır. Bizim için dikkate alınması
gereken Philip Kotler tarafından geliştirilen Pazarlamanın 7P si olmaktadır..
Biz burada 7P yi uluslar arası tedarik açısından ne anlama geldiğini izah etmeye
çalışacağız;
42
1-Product – Ürün; Öncelikle müşterilerce talep edilen ürün ve eş değer
özelliklere sahip ürünler.
2- Price – Fiyat; Tedarik edilebilecek en doğru fiyat
3- Place – Dağıtım; Nihai müşteriye malın ulaştırılmasını sağlayacak
ekonomik ve güvenilir lojistik imkanı
4- Promotion – Tutundurma; Satış kontratının gerekliliğinin eksiksiz, kontrat
süresi içinde gerçekleştirme yüzdesi
5- People – İnsan; Takımı oluşturan bireyler ve bu ekibin müşterilerle olan
pozitif ilişki kabiliyetleri
6- Physical Evidance – Fiziksel olanaklar; İşletmenin, firmanın üretim yeri,
tedarik kanalları, depolama ve lojistik imkanları, gibi somut yerleri ifade
etmektedir.
7- Process – Süreç; Hizmetin sunulmuş olduğu süreçler de aslında müşterilerin
satın alım tercihlerinde etkin rol oynamaktadır. Bu açıdan tedarik süreci de
önemli bir kriter olarak karşımıza çıkmaktadır.
Pazarlama departmanının öncelikli görevi hizmet verebileceği potansiyel müşterileri
bulmak, şirketin imkan ve kabiliyetlerini satmaktır. Zira potansiyel müşterinize
öncelikle şirketinizin imkan ve kabiliyetlerini kabul ettirmek zorundasınız. Böylelikle
hizmet verilecek şirketlerden gelen taleplerin araştırılmasını koordine etmek ve Pazar
şartlarını dikkate alarak satışını gerçekleştirmek pazarlama ekibinin görevidir.
Ulusal ve uluslararası firmalardan gelen talepler öncelikle Pazarlama bölümü
tarafından değerlendirmeye alınır ve;
1. Ürüne ait özellikler,
2. Termin Programı,
3. Lojistik maliyetleri göz önüne alınarak değerlendirilir.
43
Her talebin bir proje olarak değerlendirildiği uluslararası tedarik işleminde Pazarlama
bölümünce koordine edilmesi gereken işlemler sırasıyla;
1. Bilgi işlem bölümünce fiyat talep (RFQ) formuna işlenerek tedarik kanallarına
dağıtımının yapılması,
2. RFQ formunda belirtilen süre sonunda gelen tekliflerin değerlendirmeye
alınması.
3. En cazip tekliflerin (Bu aşamada malın fiyatı kadar, tedarik süresi ve
doğruluğu temel değerlendirme unsurlarıdır) belirlenmesi,
4. Değerlendirme sonucu seçilen ürünlerin ilgili Pazarlama uzmanı tarafından
fiyat teklif formuna (QFR) işlenerek ilgili müşteriye teklifin sunulması.
44
5. Olumlu karşılanan teklif için ilgili firmadan kontratın (PO) gelmesine mukabil
satın alma sürecinin başlatılması ve siparişlerin teklife esas ilgili firmalara
firmanın (PO) formu ile geçilmesi.
6. Sipariş geçilen firmalar için düzenlenen PO ların finansman bölümüne
aktarılması ve sipariş için belirtilen ödeme şartlarına göre planlamanın
yapılması.
7. Sevkiyat aşamasına gelen ürünler için lojistik biriminin organize ettiği araçlara
yüklemelerin lojistik bölümü temsilcileri nezaretinde yapılması ve malların
ihraç edilmek üzere ilgili gümrüğe sevk edilmesi.
8. Kontrat konusu malların ihracatı veya transit ticaretinin gerçekleştirilmesi.
BİLGİ İŞLEM BÖLÜMÜ
Uluslararası tedarik şirketinin faaliyetlerinde, her türlü işlemin kayıt altına alınması,
gelen taleplerin formatlanması, veri tabanının oluşturulması, teklif ve taleplerin takibi
açısından hayati önem taşımaktadır. Bilgi işlem bölümünden yoksun şirketlerin başarı
şansı ayakkabısız maraton koşan atletin başarı şansından farksızdır. Bu nedenle her
türlü raporlamanın yapılabileceği bu bölüm şirketin hafıza kaynağı olması sebebiyle
işletmelerce hassasiyetle dikkate alınarak oluşturulmalıdır.
Bilgi İşlem bölümünde çalışacak ekibin iyi derecede İngilizce ve geçerli programları
kullanabilmesi gerekmektedir. Bu amaçla oluşturulacak kadronun seçiciliği
işletmenin geleceği açısından önem arz etmektedir. Bilgi işlem bölümünün görevleri;
Pazarlama Bölümünden gelen talepleri formatlamak ve kayıt altına almak,
Evrakların referans verilmek suretiyle takibini sağlamak
Tedarikçilerden gelen teklifleri kayıt altına almak ve tasniflemek
Müşteri tekliflerini (OFR-Offer For Request) formatlamak ve kayıt altına
almak,
• Gelen kontratları (PO-Purchase Order) kayıt altına almak,
• Satınalma sözleşmelerini (PO) formatlamak ve kayıt altına almak,
• Veri tabanını güncel tutmak
•
•
•
•
45
SATINALMA BÖLÜMÜ
İşletmenin can alıcı ekiplerinden biri de satın alma gurubudur. Başlıca görevleri;
-Bilgi işlem departmanından gelen talepleri araştırmak,
-En kısa sürede, en doğru teklifleri sağlamak,
-Değerlendirilerek, seçilen teklifleri nihai müşteriye ulaştırmak üzere ilgili
pazarlamacıya ulaştırmak,
-Siparişe dönüşmüş teklifler için nihai satın alımları gerçekleştirmek üzere kontrat
departmanı ile koordineli çalışmak ve
-Doğru malı doğru fiyatla doğru temrinle satın almak.
Alınan kontratları siparişe dönüştürürken Satın alma Etiklerine uymak firmanın
güvenilirliği açısından önemlidir.
Uluslararası Tedarik Faaliyetinde bulunan şirketin etikleri;
1. Kontrata bağlanan satışa ait ürünlerin teklif kaynağından tedarik edilmesi
esastır. Aksi bir eylem tedarikçinin güven kaybına sebep olur.
46
2. Tedarikçinin verdiği fiyatın normal değerlerin çok üstünde olması durumunda
tedarikçinin fiyatlarını düzeltmesi husussunda uyarılması.
3. Her türlü siparişin yazılı olarak geçilmesi.
4. Değerlendirme neticesinde teklife dönüşen çalışmalar hakkında ilgili tedarik
kanalına bilgi verilmesi.
FİNANSMAN BÖLÜMÜ
İşletmenin parasal kaynaklarının en iyi şekilde idare edilmesi, sözleşmelerde
belirtilen ödemelerin yapılması, alacakların takibi ve tahsili kısacası şirketin para
yönetimi ana görevidir.
KONTRAT BÖLÜMÜ
Satın alma kontratlarının şirketin haklarını koruyacak şekilde hazırlamak, kontrat
şartlarına uyulmaması durumunda gerekli hukuki müdahalelerde bulunmak,
müşterilerden gelen kontratları incelemek, bir başka deyişli şirketin haklarını
koruyacak hukuki bölümüdür. Gerek talep formlarının gerekse satınalma
sözleşmelerinin hazırlanması, bir başka deyişle sorumlulukların en doğru dille kağıda
alınması kontrat departmanının görevidir.
LOJİSTİK BÖLÜMÜ
Satın alımı gerçekleştirilen ürünlerin kontrol edilmesi, sevkiyat evraklarının
hazırlanması ve sevkiyatın en doğru kanal ile yapılması ve malların tesliminin
sağlanması ana görevidir. Lojistik departmanı ihracat tekniği açısından donanımlı bir
ekipten oluşmalıdır. Sipariş edilen malın doğru şekilde hazırlanıp hazırlanmadığı,
ambalaj ve ambalaj üstünde yer alması gereken bilgilerin kontrolü, istenilen
evrakların düzenlenmesi, En uygun sevkiyat aracının seçilmesi, Gümrükleme
işlemlerinin tamamlanması ve malın sevki lojistik bölümünün sorumluluğundadır.
47
Bu nedenle Pazarlama bölümünce hazırlanacak olan dosyanın hassasiyeti lojistik
bölümünün sorunsuz çalışmasını sağlayacak en önemli faktördür.
STRATEJİK KARAR
Yirminci yüzyılın başlarında askeri bir bilim dalı olarak öne çıkan strateji, bugün
artık hemen hemen her alanda kullanılan bir olgu haline gelmiştir. Strateji, amaçlara
ulaşmak için belirlenmiş, sonuç odaklı, dinamik kararlar topluluğudur.
Stratejinin elemanları;
- Hedef,
- Kuvvet (Kaynak, para, insan, bilgi vb)
- Zaman
- Mekan (Stratejinin uygulanacağı yer, alan)
48
Başarılı bir stratejinin oluşturulması ve karara bağlanması açısından bahis konusu
elemanların iyi irdelenmesi ve birbirleriyle olan ilişkilerinin iyi değerlendirilmesi
şarttır.
Yeni pazarlara açılma konusunda stratejik bir karar öncesi yapılmasında fayda
gördüğümüz analiz methodu şüphesiz ki SWOT analizidir. SWOT İngilizce
kelimelerin baş harflerinden oluşmuştur. Ağırlıklı olarak ekonomik ve askeri
alanlarda kullanılır.
•
•
•
•
Strength – Kuvvetli
Weak – Zayıf
Opportunity – Fırsat
Threat – Tehdit, Tehlike
Kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Bu analiz bizlere karar vereceğimiz konu
hakkındaki kuvvetli ve zayıf yanlarımızı, fırsat ve tehditleri masaya yatırmamızı
sağlar. Böylelikle en uygun stratejik kararın verilmesine yardımcı olur. Güçlü ve
zayıf yönler daha ziyade karar verecek firma ile ilgilidir. Fırsatlar ve tehditler ise
stratejik kararın uygulanacağı alan ile yani dış etkenler ile ilgilidir. Fırsatlar ve
tehditler arasında çok önemli bir fark vardır. Tehditler kararın uygulanacağı alan ile
ilgilidir ve kaçınılmaz şekilde sizi bulur. Fırsatlar ise aynı alanla ilgili olmakla
beraber onu değerlendirmek sizin becerinize bağlıdır. Zira değerlendirilebildiği
sürece fırsatlar anlam ve kazanç sağlar.
SWOT analizi yapmak için öncelikle yukarıda belirtilen her başlık için durumunuzu
belirleyin.
1.
2.
3.
4.
Kuvvetli yanlarımız nelerdir?
Zayıf yanlarımız nelerdir?
Fırsatlar nelerdir?
Tehditler nelerdir?
Doğru bir şekilde oluşturacağınız cevapları değerlendiriken yapmanız gereken;
49
- Güçlü yanlarınızı ve Fırsatlar konusundaki düşüncelerinizi dikkate alarak
şirketinizin Eylem Planını oluşturmak,
- Fırsatları ve Zayıf yönlerinizi dikkate alarak şirketinizin Değişim Planını
oluşturmak,
- Güçlü yanlarınızı ve Tehditler konusundaki düşüncelerinizi dikkate alarak
şirketinizin İdame Planını oluşturmak,
- Tehditleri ve Zayıf yönlerinizi dikkate alarak şirketinizin Savunma Planını
oluşturmak olacaktır.
Böylelikle oluşturulacak olan planlar stratejik karara esas olacak kriterlerin tesbit
edilmesini sağlayacaktır. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken verilecek stratejik
kararın aşağıdaki soruları da cevaplandıracak şekilde olmasıdır;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Şirketimizin hedeflerine ulaşmasını sağlar mı?
Şirket politikamıza uyumlu mudur?
Zayıf yanlarımız ciddi bir engel oluşturmakta mıdır?
Çevresel tehditlere karşı göğüs gerebiliyor muyuz?
Başarısızlığın ve kısmi başarının sonuçları nelerdir?
Rakiplere göre ne tür avantaj sağlıyor?
Uygulanabilirliği mevcut mudur?
Hedeflere ulaşılması durumunda verilebilecek ödüller nelerdir?
KAYNAKÇA VE ALINTILAR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Frederick Taylor” Seri üretim, verimlilik artışı, çok üretim ve U.A Ticaret)
Pınar YEŞİLTAY - ULUSLARARASI TİCARETİN GELİŞİMİ
Mustafa Özer, Satın Almanın Önemi ‘’Satın Alırken Kar Etmek’’
Türk İstatistik Kurumu
IGEME Eğitim Notları
Stratejik Karar Verme, Dr. Nejat Tarakçı,
http://www.estanbul.com/ataturkun-ticaret-ile-ilgili-sozleri-410553.html#.Vw3cj_mLTIU
Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Year:8 Number 15, Summer 2015
Yapı ve Kredi bankası, http://www.yapikredi.com.tr/kobi/nakit-yonetimi-ve-dis-ticaretin-finansmani/ithalat-islemleri.aspx
50

A.Gürol Bilgi (MBA)

Transkript

Benzer belgeler

A firmasına B limitinden Akreditif Açtırma Başvuru Formu

Ek-1 - Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)

program

Satınalma Belgeleri - Ana Sayfa, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık

Türkiye ile İkili Ticaret

iyzico ile Siberalem.com`dan İşbirliği

1 ARJANTİN EKONOMİK GÖRÜNÜM 2013 A

Akreditif

Gümrük Terimleri Sözlüğü

Dosyayı İndir - Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

ithalat_diğer

Dosyayı İndir - Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

dünya ticaretindeki gelişmelerin ülkemiz menşe mevzuatına etkisi