Armut Y​e​t​i​ştiriciliği

ARMUT YETİŞTİRİCİLİĞİ
ARMUDUN KÜLTÜR TARİHİ
Armut kültürünün yapıldığı ve en eski olduğu memleketler arasında: Anadolu, İtalya,
Fransa, Belçika gibi memleketler görülmektedir. Kültür armudu bütün dünya üzerinde elma
kültürünün yayıldığı hemen her yerde yetiştirilmektedir. Armut, elmalara göre sıcağa ve
kurağa daha dayanıklıdır. Yayılma alanı kuzey yarımkürede 55. enlem derecesine ulaşabildiği
halde elmanın iyi yetişemediği Akdeniz'in sıcak iklimli bölgelerinde de önemini
korumaktadır.
Türkiye'deki toplam meyve üretiminin yaklaşık olarak beşte birini yumuşak çekirdekli
meyveler yani elma, armut ve ayva teşkil etmektedir. Bunun da % 18'i armuttur. Dünya armut
üretiminde ülkemiz, ABD, Japonya, İspanya, Fransa ve Almanya'dan sonra 6. sırayı
almaktadır.
Memleketimizde armut yetiştiriciliği hemen bütün bölgelerimize yayılmıştır. Ancak
kapama bahçeleşme Samsun, Ankara, Bursa ve Antalya illerinde yaygınlaşmıştır. Isparta
genelinde yerli armut çeşitleri ile dağınık üretim vardır. Kapama armut bahçeleri yeni
oluşmaktadır. 2007 yılı verilerine göre; ilimizde 2.175 da alanda, 3.864 ton üretim
gerçekleşmiştir. Toplam ağaç sayısı meyveli meyvesiz 104.155 adettir.
Armut üretim miktarları(TÜİK)
Yıllar
Ağaç sayısı
(Years )
(Number of trees)(Bin-thousand)
Meyve veren(Bearing) Meyve vermeyen (Non bearing)
2002
10 510
1 830
2003
10 450
1 790
10 420
1 760
2004
2005
10 400
1 740
9 956
1 705
2006
Üretim (ton)
Production(tons)
340 000
370 000
320 000
360 000
317 750
Latince adı Pirus communis olan armut ağacı Gülgiller dendir. İlkbaharda erken açan beyaz
renkli çiçekleri yabani güle benzer. Aslında armut kendine özgü biçimiyle ince kabuklu,
yumuşak çekirdekli, eti bol sulu ve lezzetli bir meyvedir.
Taze olarak yenildiği gibi reçeli, marmeladı, pekmezi, tatlıları ve meyve suyu
yapılarak tüketilen armuttan likör ve rakı da yapılır. Armut ağacının kolay işlenen ve iyi cila
tutan kırmızı renkli odunu ince marangozluk işlerinde kullanılır.
100 gr armutta; 61 kalori, 15.3 gr karbonhidrat, 0 kolestrol, 0.4 gr yağ, 1.4 gr lif, 11
mgr fosfor, 8 mgr kalsiyum, 0.3 mgr demir, 2 mgr sodyum, 140 mgr potasyum, 7 mgr
magnezyum, 20 IU A vitamini, B1, B2, B3, B6, C ve E vitaminleri ile 2.3 mgr folik asit
bulunur. Düzenli olarak yendiğinde kanı temizlemesinin yanı sıra yüksek tansiyona da iyi
gelir. İçindeki potasyum miktarının oldukça yüksek olması nedeniyle kalp ve böbrek
hastalarının diyet reçetelerine eklenir. İçerdiği fosfor ve B vitaminiyle zihinsel yorgunluğu
giderir, sinirleri teskin eder. Armut hazmı kolaylaştırır fakat kendisinin hazmı kolay değildir.
Midesi sorunlu olanlar elma gibi ısırarak yemek yerine suyunu içmeyi tercih etmelidir
Sınıflandırma: Dünyada 5000'den fazla ve Türkiye’de ise 650 den fazla çeşit
yetiştirilmektedir. Bu zenginlik içinde armut çeşitleri meyve özellikleri ve değerlendirme
durumlarına göre 15 grup altında toplanmışlardır.
Yağ Armutları, Yarım Yağ Armutları, Bergamotlar, Yarı Bergamotlar, Yeşil Uzun
Armutlar, Sürahi Armutları, İri Armutlar, Paslı Armutlar, Misket Armutları, Erimez Armutlar,
Tarçın armutları, Uzun Hoşaf Armutları, Yuvarlak Hoşaf Armuttan, Uzun Şıra Armutları ve
Yuvarlak Şıra Armutları şeklinde gruplandırılmışlardır. Bu 15 grup içerisinde toplanan armut
çeşitlerinden ilk 11 gruba girenler sofralık, son 4 gruba girenler ise sanayi armutlarıdır.
ARMUDUN MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Habitusu: Armut ağacı daha çok dikine büyür. Tohumdan yetişen armut bitkileri kazık
köklüdür. İyi topraklarda ve sulanan yerlerde yan ve saçak kök oluşumu iyidir.
Dallar: Armutlarda dallar odun ve meyve dalları olarak ayrılır. Meyve dalcıklarından topuz
kargı ve dalcıklar elmalardakine benzerse de burada daha genç dalcıkların erken meyveye
yattıkları da unutulmamalıdır. Bundan başka armutlarda keselere elmalardan daha çok
rastlanır ve bu dal şekli bir kısım çeşitlerde çok yaygındır. Armutlarda dalcıklar elmalardan
farklı olarak çoğunlukla tüysüzdür.
Gözler: Armutlarda yaprak sürgün ve çiçek olmak üzere üç tip göz vardır. Yaprak gözleri bir
yıl önceki yaprakların koltuklarında teşekkül eden ince gözlerdir. Açıldıklarında tek tek
yapraklar meydana gelir.
Sürgün gözleri daha çok dalcıkların uçlarında tepe tomurcuğu halinde olur.
Uyanmaları ile kısa ve uzun sürgünler meydana gelir. Böylece dalcıkların büyümeleri ve tacın
dallanması temin edilir.
Meyve gözleri dalcıkların uçlarında ve az sayıda olarak bazı çeşitlerde yaprak
koltuklarında meydana gelir. Uçları sivri kenarları keskin ve tüysüzdür.
Çiçek gözleri armutlarda da karışıktır. Yani bunlarda da bir göz içerisinde hem çiçek ve hem
de yaprak yerleri vardır. Böylece çiçekler açıldıkları zaman ağaçta yapraklanma da olur.
Meyve: Yalancı bir meyve yapısı oluşur. Genelde 50-400g arasında değişir. Meyve eti krem
veya beyaz renkte olup, bazı çeşitler yumuşak, sulu ve aromalıdır. Büyük çoğunluğunda
tereyağı kıvamında olup meyve kabukları paslıdır. Çekirdek evi etrafındaki yoğun taş
hücrelerin oluşumu; çeşide, toprak yapısına, anaç (alıç) ve sulamayla ilgilidir.
Döllenme Biyolojisi: Armut çeşitleri genellikle kendine verimli olarak bilinirse de, kaliteli ve
yüksek verimlilik sağlamak için karşılıklı tozlaşma gereklidir
ARMUDUN EKOLOJİK İSTEKLERİ
İKLİM İSTEKLERİ
Armut bir ılıman iklim bitkisidir. Armutlar genel olarak 7,2°C nin altında 1000 –
1500 saat soğuklamaya ihtiyaç gösterirler. Armut ağaçları dinlenme döneminde kısa süreli
olarak -30 0C ye kadar dayanırken, uzun süren soğuklarda, özelliklede taban suyu ve nem
oranı yüksek topraklarda bir yıllık sürgün uçları donmaktadır. Armut çiçekleri -2,2 oC ye,
çağla dönemi ise -1,1 oC de zarar görürler. Armut yetiştiriciliğinde ilkbahar geç donları çok
önemlidir. Özellikle geçit bölgelerinde uyanmadan sonra oluşan şiddetli donlar dallara kadar
zarar vermektedir. Kaliteli armut meyveleri genellikle yazları sıcak ve kurak geçen yerlerde
oluşur.
TOPRAK İSTEKLERİ
Armut toprak bakımından fazla seçici değildir. Bununla beraber toprak ne kadar derin
geçirgen sıcak ve besin maddelerince zengin olursa ağaçların gelişmeleri de o kadar iyi ve
verimleri o nispette yüksek olur. Buna göre bol verimli ağaçlar ve yüksek kaliteli meyveler
elde edebilmek için en iyi topraklar derin, sıcak, iyi drene edilmiş tınlı topraklardır. Armut
yetiştiriciliğinde 60–70 cm toprak derinliği yeterlidir. Daha derin topraklarda ise daha kaliteli
ve verimli olur. Kireçli, kuvvetli alkali topraklar armut için uygun değildir.
ARMUT ANAÇLARI
Armutlarda, yetiştirilecek toprak şartları ve elde edilecek ağaçların büyüklüğüne göre
başlıca iki türlü anaç kullanılır. En çok kullanılan anaç armut çöğürleridir. Bunlar büyük
ağaçlar yapar ve derin toprak ister. Bodur ağaç elde etmek için armutlar, ayva anacı veya
armut klon anaçları üzerine aşılanır. Bu takdirde daha az derinlikteki topraklara da dikilebilir.
Ancak ayva anacı kış soğuklarına armut çöğürü kadar dayanmaz. Ayva anacı fazla kireçli
toprakları sevmez. Daha çok sulamaya ihtiyaç gösterir. Bazı armut çeşitleri ayva anacı ile
uyuşmazlar. Bunu önlemek için ayva ile uyuşan Beurre Hardy gibi çeşitler ara anacı olarak
kullanılmalıdır.
Tohum (çöğür) anaçları: Armutlar heterozigot yapıda olduklarından kendi tohumlarından
çoğaltılamazlar. Armut yetiştiriciliğinde kullanılan önemli armut çöğür anaçları şunlardır.
- Ahlat(Pyrus elaeagnifolia ) : ülkemizde orta Anadolu da yaygın olarak kullanılır. Kuraklığa
diğerlerine oranla dayanıklıdır. Armut çeşitleri ile genellikle uyuşur.
- Pyrus communis L.; çok değişik iklim şartlarına adapta olur, kök çürüklüğüne
dayanıklıdırlar. Orta kuvvette veya kuvvetli ağaçlar oluştururlar.
- Pyrus calleryana: sıcağa ve soğuğa, armut ateş yanıklığına dayanıklıdır. Genellikle Asia
armutlarında anaç olarak kullanımı yaygındır. Sağlıklı ve güçlü ağaçlar oluşturur. Uyuşmada
sıkıntı yaratmaz.
- Alıç (Crataegus azorolus): Bodur bitkiler elde etmek için kullanılır. Ancak armutlarla iyi
uyuşmadığından, ayva, ara anaç olarak kullanılır. Olumsuz toprak şartlarında kullanımı
uygundur.
- Pyrus amygdaliforis: Ege bölgesinde yaygın olarak tabiatta yetişir. Yabani bir armuttur.
Yerinde aşılanabildiği gibi tohumları çöğür olarak kullanılabilmektedir.
- Pyrus serotina: uyuşma proplemi genelde yoktur. Armut kök afidine dayanıklıdır. Orta
kuvvette ağaçlar yapar.
Klon Anaçları: Armut yetiştiriciliğinde bodurlaştırıcı klon anaçları kullanımı hızla
artmaktadır. Klonal anaçlar kendi aralarında tekrar gruplandırılmaktadır.
— Ayva klonları: Ayva klonları tepe daldırması veya çelikle çoğaltılabilirler. Erken verime
yatmayı teşvik eder. Ancak bu anaç kireçli ve drenajı kötü topraklar için uygun değildir.
Yüzlek topraklarda kullanılabilir. Armutların bazıları ile uyuşmazlık gösterirler. Uyuşmaz
çeşitlerde Beurre Hardy veya Old Home ara anaç olarak kullanılır. Klonal ayva anaçlarından;
Quince A; klonları dünyaca meşhurdur. Yarı bodur ağaçlar oluşturur. Sık dikim için
uygundur. Bazı armutlarla uyuşmaz. Quince B; kış soğuklarına ve funguslara hassastır.
Quince C; Çok bodur bir anaçtır. Erkencilik ve yüksek verim sağlar. Pratikte çok
kullanılmamaktadır. BA 29 ayva anaçlarından en çok kullanılanıdır. Armut çeşitlerinin
birçoğuyla uyuşma problemi oluşturmazlar. Yarı bodur gelişme gösterir, sık dikim bahçe
kurulmasına imkân sağlar. Ayva kökenli MC, Sydo gibi anaçlar batılı ülkelerde denemiş olup
sık dikime uygun bu anaçlar kullanılmaya başlanılmıştır. MC anacı orta kuvvetli gelişen,
yüzlek kök sis temine sahip üzerindeki çeşidi erken meyveye yatıran bir anaçtır.
Dikimi takip eden 2. yılda ürün alınmaya başlanılmakta olup verim yönünden başarılı
sonuçlar alınmıştır.
Klonal Armut Anaçları: Ayva anaçlarının yüzlek köklü olması, aşırı rüzgârlarda yıkılma,
düşük sıcaklıklara, ateş yanıklığına hassasiyetleri nedeniyle yeni anaçlara istekler artmıştır.
ABD yapılan araştırmalar sonucu Old Home ve Farmingdale armut çeşitlerinin melezlenmesi
sonucu (OH x F) armut klon anaç serisi üretilmeye başlanmıştır. Bunlara örnek olarak;
OH X F 333, 97, 51, 69, 217 vb. gösterilebilir.
OH X F 97: Bu seride kuvvetli anaç olarak en çok kullanılandır. Kök yayılımı iyidir. Kökün
tutunması, aşı uyuşması iyidir. Ağaçları uniform bir yapı oluşturur. Mahsuldarlık çok iyidir.
Üzerine aşılı çeşitleri erken meyveye yatırır. Düşük pH' a kloroza nemli ve kuru topraklara
karşı orta derecede mukavimdir. Ateş yanıklığına ve bazı fungal hastalıklarına karşı
toleranslıdır. nematotlara karşı hassasiyeti vardır.
OH X F 333:Bu seride en yaygın olarak kullanılan yarı bodur anaçtır. Kök yayılımı çok azdır.
Kökün tutunması aşı uyuşması, ağaçlarında uniform yapı ve mahsuldarlık çok iyidir. Üzerine
aşılı çeşitleri erken verime yatırır. Soğuk kış şartlarını, kumlu ve killi toprakları çok iyi tolere
eder. Standardın % 65- 70 i kadar taç yapmaktadır. Ateş yanıklığına ve bakteriyel kanser ve
kök hastalıklarına karşı dayanıklıdır.
ARMUT BAHÇESİ TESİSİ
Çeşitler: Avrupa ve Asya grubu olarak ikiye ayrılır.
Avrupa grubu çeşitler; June Beauty, Akça, June Gold, Wilder, Mustafabey, B.P. Morettini,
Coscia, Santa Maria, Dr. Jules Guyot, Starkrimson, Williams, Triumph de Vienne, Grand
Champion, Beurre Bosc, Beurre Hardy, Doyenne du Comice, Ankara, Passe Crassane ve
Deveci olarak sayılabilir.
Kieffer, Magness, Orient, Moonglow, Warren, Ayers, Potomac, Maxine, Tyson, Honey
Sweet, Hood, Fan Stil ve Monterry çeşitleri ise armut ateş yanıklığı hastalığına kısmen veya
dayanıklı olan çeşitler olarak bilinmektedirler.
Asya grubu çeşitler; Shinko, Shinseiki, 20 th Century, Chojuro, Magietsu, Kasui, Atago,
Korean Giant, Hosui, Niitaka, Olympic, Yoinashi ve Ya Lii bu grubun çeşitlerinden bazıları
olarak verilebilir.
Armut bahçeleri, ya aşılı fidanlarla veya kurak koşullarda çöğür yetiştirip üzerine aşı
yapılarak kurulmaktadır. Bahçe yeri seçilirken mahallin toprak yapısı, taban suyu durumu,
sulama imkânları, iklim verileri, yöney gibi kıstaslar incelenmelidir. Armutlar genellikle
yazları sıcak ve kurak yerleri severler. Bu nedenle güney ve güney- batı, güney-doğu gibi
yönler tercih edilmelidir.
Toprak eskiden beri tarım yapılan yerler dışında orman arazisi ya da daha önce meyve
alanı gibi yerler ise mutlaka 2–3 yıl tarla ziraatına yer verilerek toprağın dinlendirilmesi
gerekir. Bu kurulacak armut bahçemizin sağlığı ve geleceği için çok önemlidir. Armut ılıman
iklim meyvesi olmasına rağmen kış soğuklarına elma kadar dayanıklı değildir. Elmaya göre
daha erken çiçeklendiğinden ilkbahar geç donlarından zarar görmesi muhtemeldir. Bu
özellikler bilinerek çeşit seçiminde dikkatli davranılmalıdır. Vejetasyon döneminde sürekli
yağışlar ve yüksek nemle birlikte yüksek sıcaklıklar görülen yerler de bakteriyel ve mantari
enfeksiyonların yayılmasına imkân tanıdığından böyle yerlerde bahçe tesis edilmemelidir.
Toprakta taban suyu yüksekliği olup olmadığı ve sulama imkânları değerlendirilmelidir.
Kurulacak armut bahçelerinden sürekli ve standart meyve alınması istenildiğinden bahçe
kurulurken tozlayıcı çeşitlerle kombinasyon yapılarak tesis yapılmalıdır. Dölleyici çeşidin ana
çeşide 15–20 metreden uzak olmamasına dikkat edilmelidir.
Bahçe kurulurken bir yaşlı iyi dallanmış fidanlardan yararlanmak en iyisidir. Çünkü
dallı fidanlar erken meyveye yatarlar. Armut bahçelerinde ağaçlar arasında bırakılacak aralık
ve mesafeler ekolojik şartlara ve kullanılacak anaca göre değişir. Nemli bölgelerde ayva anaç
olarak kullanıldığı zaman 2 – 3 m, orta boydaki ağaçlar için 3–5 m ve armut çöğürü
üzerindekiler içinde 6 – 8 m aralık ve mesafe yeterlidir. Kıraçlarda ahlât anacı üzerinde bu
mesafeler daha geniş tutulur. Klonal armut anaçları ve BA–29 ayva klonal anacında 1.5 x 3m.
aralık ve mesafeler yeterli iken sıra üzeri mesafelerde 30-40 cm. kadar daraltan bahçeler
kurulmuştur.
YILLIK BAKIM İŞLERİ
Toprak İşleme:Armut bahçelerinde toprak işleme; sulama sonrası oluşan kaymak tabakasının
kırılması, yabancı ot kontrolü ve kullanılan gübrelerin karıştırılması maksadıyla yılda 2 veya
3 defa uygun alet ekipmanla yapılır. Klonal anaçlı ve modern sulama sistemi ile kurulan
bahçelerde, köklerin yüzlek olması nedeniyle alışılagelen toprak işleme sakıncalı olmaktadır.
Kullanılan sulama ekipmanları işlemeyi engellemektedir. Bu durumda sıra üzeri herbisitlerle
ilaçlamak suretiyle ot kontrolü sağlanırken; sıra arası biçilmek suretiyle ot kontrolü
yapılmaktadır.
Gübreleme:Sağlıklı ağaçlar elde etmek, kaliteli ve bol verim elde edebilmek için gübreleme
yapılmalıdır. Kullanılacak gübreler çiftlik gübresi ve suni gübrelerdir. Gübrelemede, hangi
gübre, ne kadar, ne zaman, nasıl verilmeli soruları cevaplanmalıdır. Bunun için mutlak suretle
toprak ve yaprak analizleri sonucuna göre hareket edilmelidir. Genellikle; 2–3 yılda bir iyi
yanmış büyük baş hayvan çiftlik gübresi 2–3 ton /da. hesabıyla sonbaharda veya erken
ilkbaharda toprağa karıştırmak suretiyle verilmelidir. Klasik (salma) sulamalı bahçelerde,
erken ilkbaharda Fosforlu ve Potasyumlu gübreler verilebilir. Azotlu gübrelerde erken
ilkbahardan başlayıp ağustos sonuna kadar uygulama yapılmalıdır. Kullanılacak azot salma
sulamada 3–4’e bölünerek kullanılmalı, damla sulama sisteminde ise 2 suda bir azot
uygulaması yapılmalıdır. Azot elementi hareketli (mobil) bir element olmasından dolayı fazla
verildiğinde ihtiyaç olanı alınır fazlası ya buharlaşır ya toprakta yıkanır. Ayrıca ağaca
gereğinden fazla azot yüklenirse ateş yanıklığı (Ervinia amilovora) hastalığını teşvik eder.
Armutlarda 4–3–4 oranında NPK uygulanır. Genel olarak her yaş için 40 g saf azot dan
hesaplama yapılır. Bunun yanı sıra demir başta olmak üzere magnezyum, çinko, bor, mangan
ile birlikte ihtiyaca göre diğer mikro elementlerde kullanılmalıdır.
Budama: Budama işlemi kesinlikle armutlarda dikim sıklığına göre belirlenmelidir. Klasik
anaçlarla normal dikim aralığında; Modifiye- Lider ve Değişik Doruk Dallı sistem terbiye
şekli armutlar için uygundur. Durum elmadakinin aynısıdır. Armutlarda çok görülen ateş
yanıklığı hastalığından dolayı, meydana gelecek dallardaki ölme ihtimali hesaplanarak 4- 6
ana çatı dalının gelişmesi sağlanır. Budama elmalarda olduğu gibi çok hafif olmalıdır.
Mahsule yatan ağaçlara hafif bir budama tatbik edilmesi ve yaygın bir gelişmenin temini için
dal ve dalcık çıkarması yapılmalıdır. Sık dikim de İnce İğ, V sistem Y sistem
kullanılabilmektedir. V ve Y sistemde tel ve direk sistemi yardımıyla yapılır. İnce iğ
sisteminde de tel kullanılması uygun olacaktır. Mahsul verme durumu bakımından armut
çeşitleri iki gruba ayrılırlar
1.Kısa meyve dalcıklı çeşitler, bu çeşitlerden Beurre Hardy, B.Bosc, vb… dal gelişimi
daima yeni kesim yerlerinde olur.
2.Kuvvetli meyve dalcığı ve sürgün meydana getiren grupta Williams, vb… çeşitleri
vardır. Birinci gruba giren çeşitlere bol miktarda çiçek gözü teşekkül etmeleri için orta
derecede bir budama, ikinci gruba giren çeşitlere ise çok hafif bir budama yapmak
gerekmektedir. Gerek kışın gerekse büyüme mevsiminde ağaçlar kontrol edilerek ateş
yanıklığı hastalığı uyku devresinde iken yakalanmalıdır. Bunun için ağacın tepe gelişmelerine
bakmak yeterli olur. Bunlara bulaşmış sürgünlerde yapraklar kış mevsimi boyunca kaldıkları
için kolayca tanınırlar. Hastalık görülür görülmez hastalıklı kısmın hemen kesilip atılması
ileride çok dal çıkarılmasını önlediği gibi hastalığı da frenler.
Seyreltme: Verimin çok olduğu yıllar da yapılır. Meyve seyreltmesi, meyve iriliğini ve
meyve rengini artırır, dal kırılmasını azaltır, sonraki yılda meyvelenmeye katkı sağlar.
Özellikle o yıl kaliteli meyve oranını artırır. Küçük meyveli çeşitlerde 3–5 meyve bırakılır
iken iri çeşitlerde 1–2 meyve bırakılır. Meyveli huzmeler arsında 10–12 cm mesafeler
uygundur. Seyreltme elle ve kimyasal metotlarla yapılabilmektedir. Ancak kimyasal
metotlarla tam zamanlama ve doz ayarlamasında sıkıntı oluşacağından elle yapılması
önerilmektedir. Seyreltilmesi gereken meyvelere genellikle çiçek tablaları oluşumuyla
belirlenmesine rağmen, Haziran dökümü ile birlikte yapılaması uygundur. Temmuz ayı ilk
haftasında da bitirilir ise gelecek yıla da fayda sağlar. Yazın ileriki dönemlerinde devam eden
seyreltme işlemi yalnızca dönemin meyveleri için faydalıdır.
Derim: Armutlarda hasat zamanını belirlemede kullanılan kıstaslar vardır. Bunlardan ilki ren:
armut çeşit özelliğinin gerektirdiği rengi alması gerekmektedir. Tam çiçeklenme ile hasat
arasındaki süre: önceden yapılmış çalışmalar la belirlenmiş süreler çeşitlere göre takip edilir o
süre hasat için bir kıstas olarak değerlendirilir. Meyve et rengi sertliği: çeşitlere göre
değişmekle beraber kışlık çeşitlerde ortalama 5–7 kg/cm2 dir. Meyvenin daldan kopma
mukavemeti, genel görünüm beraber değerlendirilerek hasat zamanı belirlenir. Armutlarda
kademeli hasat tavsiye edilen bir sistemdir. Erkenciler hariç armutlarda, Ektra sınıf:55–60
mm, 1 sınıf: 50-55mm ve II sınıf: 45-50mm boylama yapılır.
Hastalık ve Zararlılar: Armut ateş yanıklığı, külleme, karaleke, memeli pas gibi hastalıklar
ile psyilla, kabuklu bit, kırmızı örümcek, armut kaplanı, yaprak bitleri ve elma iç kurdu en
önemli zararlılarıdır. Armut yetiştiriciliğinin iki önemli problemi vardır. Yeni bahçe tesis
edecek üreticilerin tüm problemi bir hastalık ve bir zararlı olan pisilladır.
—Armut Yaprak Pisillası(Psylla pyrcola-cacopsyll): Bu zararlı yalnız armutlarda zarar verir.
Kışı ergin olarak, gövde kabuğunda, ağacın çatlak ve yarık bölgelerinde ve dökülmüş
yapraklarında geçiri. Sıcaklığın 15 0C nin üzerine çıktığı ve güneşli günler başlayınca
kışlaklardan çıkar ve çiftleştikten sonra yumurta koymaya başlarlar. Yumurtalardan 11-30 gün
sonra ninfler çıkmaya başlar. Hemen tomurcuk, yaprakları sokarak emerek beslenmeye
başlarlar. İlk nesil ninfler 20–25 gün de ergin olurlar. Yılda 2-3 döl verirler. Pisillanın ergin
ve ninfleri yaprak özsuyunu emerek beslenirler.
Salgıladıkları tatlı salgı ile fumajine neden olurlar.
Kültürel önlemler: Ara ziraatı yapılmamalı, mümkünse dayanıklı çeşitlerle bahçe kurulmalı,
bakım işlemleri özenle yapılmalı, yaşlı yapraklarda beslenmesi zor olduğundan yaz boyunca
su yürüyen filizlerin budanması gerekmektedir. Aşırı bulaşık olan ağaçlarda önce sabunlu su
ile temizlendikten sonra mücadele edilir.
Kimyasal mücadele: İlaçlara çabuk direnç kazanırlar. Yumurtaların tümünü açılıp ninflerin
görülmeye başladığı zaman ilaçlı mücadele başlamalıdır. Genellikle amitraz 200g/l, azinphos
methyl 230g/l, phosalone 350g etki maddeli ilaçlar kullanılır.
Ateş Yanıklığı(Erwinia amylovora): hastalığın etmeni aynı adı taşıyan bakteridir. Armutlarda
diğer yumuşak çekirdekli meyvelere oranla daha fazla gelişilir. Armut ağaçlarının bu
bakteriye hassas olmasının sebebi çiçekleri elma ve ayvaya oranla daha çok olması ve
çiçeklenme periyodunun uzun sürmesidir. Dal ve gövdelerde bulaşan kısımlarda, dokular içeri
doğru çöker ve kahverengimsi bir hal alır.hastalıklı yerlerde kabuk kaldırıldığında dokunun da
kahverengileştiği ve bu görünümün dokuların içlerine gittiği görülür. Asya türü armutlar
genellikle hassastır. Bakterini gelişmesi için minimum sıcaklık 3-8 0C maksimum sıcaklık 3537 0C dir optimum sıcaklık 25-30 0C dir. Bakteri kışı dal ve gövdede zarar görmüş yerlerin
kenarlarındaki kabuk dokusu içerisinde geçirir. İlkbaharda yağmur, rüzgâr ve böcekler ile
gelişmekte olan sürgünlere, çiçeklere ve genç yapraklara taşınır. İlk enfeksiyondan sonra
doklar içerisinde çoğalan bakteri akıntılarından ikinci enfeksiyonlar oluşur. Tekrar taşıyıcılar
ile hızla yayılır iken yaprak biti ve pisilla zararı olan bahçelerde daha şiddetli enfeksiyonlar
yapabilir.
Kültürel Önlemler:
1-Hastalıklı bitkilerden fidan, çelik,aşı gözü,aşı kalemi anaç vb. materyaller
alınmamalıdır.
2-Hastalıkla bulaşık bölgelerde özel ve resmi fidanlıklar daima kontrol altında tutulmalı,
hastalık tespiti yapıldığında fidanlar derhal imha edilmelidir.
3-Hastalıklı ağaçların enfekteli dalları ve sürgünleri durgun dönemde hastalıklı kısmın en az
20 cm. altında sağlam kısmından kesilmelidir.
4-Budamada kullanılan bıçak, testere, makas dezenfekte edilerek kullanılmalıdır. Büyük
dallar kesildiğinde budama yerlerine % 10 luk çamaşır suyu(sodyum hipoklorid) sürülmeli ve
aşı macunu ile kapatılmalıdır. Budamada kullanılan bıçak, testere, makas vb. % 10 luk
çamaşır suyu çözeltisine daldırılarak dezenfekte edilmelidir.
5-Ağaçların uyanık dönemlerinde meydana gelen enfeksiyonlarda enfekteli dallar kesilip
yakılmalıdır.
6-Bahçede dengeli gübreleme yapılmalı, yeşil aksamın gelişmesini sağlayan gübrelemelerden
kaçınılmalı, bahçe toprağının pH ı 5,5-6,5 seviyelerinde tutulmalıdır.
7-Yağmurlama sulamadan kaçınılmalı, damlama sulama tercih edilmelidir.
8-Hastalıklı bahçelerde arı kovanı varsa kaldırılmalıdır.
9-Bu hastalığın yayılmasında etkili olan Armut Pisillası(Pyslla pyricola) ve Lygus lineolaris
ile mücadele yapılmalıdır.
10-Hastalığa karşı dayanıklı çeşit ve anaçlar seçilmelidir.
Kimyasal mücadele: Ağaçlar durgun dönemde budama yapıldıktan sonra 1.nci ilaçlama
olarak ,% 2 lik bordo bulamacı uygulanmalıdır.
Etkili Madde Adı ve Oranı
Bakır sülfat %98 (göztaşı)+sönmemiş kireç
Bakır oksiklorür
Maneb %37,5+%20 Fosetyl Al.
Formülasyonu Dozu(Preparat)
100 litre suya
Bulamaç
2 kg+1 kg
WP
400 gr
WP
400 gr