1 1.0 AMAÇ: Kan Merkezi tarafından hazırlanan donör sorgulama

DONÖRDEN KAN ALMA TALİMATI
KODU:TH.TL.01
YAYINLANMA TARİHİ:10.11.2015
REVİZYON TARİHİ:
REVİZYON NO:00
SAYFA SAYISI:02
1.0 AMAÇ: Kan Merkezi tarafından hazırlanan donör sorgulama formu doldurulduktan sonra donörün fizik muayene ve laboratuar olarak (hemogram) kan
bağışlamaya uygunluk kriterlerini ve kan alma işlemi ile donörün kan bankasından ayrılışına kadar yapılacak işlemleri sağlamak.
2.0 KAPSAM :

Transfüzyon Merkezi çalışanları
3.0 UYGULAMA:

Donör kan merkezine başvurduktan sonra kendisine seri numarası verilir.

Donörden hemogram bakılmak üzere kan alınır. Bu sırada kuru tüpe Seroloji bakılmak üzere kan alınabilir (Seroloji için örnek, donasyon işleminden sonra
torbanın kan alma tüpünde iğneye yakın kısımda kalan tüp parçasından da alınabilir.) Her iki tüp de seri numarası ile numaralandırılır.
-
Kan alınabilmesi için hemoglobin: ≥ 12.5 g/dl
-
Hematokrit: %38’den büyük olmalıdır.
-
3
3
Tam kan sayımı yapılmışsa Beyaz Küre Sayısı normal sınırlarda olmalı (4.000 – 10.000 /mm Trombosit Sayısı>150.000/mm olmalıdır.
3
Özellikle aferezis makineleri ile trombosit verecek donörlerde trombosit sayısının tercihen 200.000 mm ’den çok olması istenir.
Fizik Muayene
-
Yaş 18-65 olmalıdır.
-
Ağırlık 50 kg’dan çok olmalıdır.
-
Nabız 60-100 dak arasında olmalıdır. Bu limitlerin dışı için doktorun değerlendirmesi önemlidir.
-
Kan basıncı sistolik 180 mmHg’dan, diyastolik 100 mmHg’dan çok olmalıdır. Bu limitlerin dışı için doktorun değerlendirmesi önemlidir.

Donör Sorgulaması, hemogramı ve fizik muayenesi tamamlandıktan sonra kan bağışı için uygun olan donörler kan alma odasına sevkedilirler.

Kan alma koltuğuna yatırılır.

Donörün kimliği yatak başında tekrar kontrol edilmelidir.

Her iki kol kontrol edilip uygun görülen kol seçilir. Kan alınacak ven seçilirken her iki kola ayrı ayrı turnike bağlanmalı, venler iyice görülmelidir. Kan
mutlaka geniş bir venden alınmalıdır. (sıklıkla antekübital bölge kullanılır.) Kan aldığımız bölgede cilt lezyonu bulunmamalıdır.

Kan torbaları standartlara uygun hacimde olmalı ve yeterli Antikoagülan içermelidir. Torbada yırtık, delik olup olmadığına bakılmalıdır.

Torba ile iğne arasında bulunan tüp bölümlere ayrılacak şekilde numaralandırılmış olmalıdır. Bu numaraların torbadaki numara ile aynı olması gerekir.

İğne yeterince kalın olmalıdır ve kan alınırken pıhtılaşmaya izin vermemelidir. (sıklıkla 16 gauge)

Donöre bağlanan torbanın (ikili, üçlü, SAG-Mannitollü torbalarda tüm torbaların) üzerine donöre ait seri numarasının doğru olarak yazıldığı kontrol
edilmelidir.

Torbalar steril olmalıdır. Bir kişiye herhangi bir nedenden dolayı ikinci kez uygulama yapılacak ise yeni set açılmalıdır.

Kan alınacak cilt bölgesinin temizliği 7 cm çapında yapılmalıdır.

Bölgenin steril hale getirilmesinde kullanılacak materyaller içinde iyot bulunduğundan iyot alerjisi olup olmadığı sorulmalıdır.

Cilt temizliği yapılırken uygulama merkezden dışa doğru daireler çizerek yapılmalı ve önerilen bekleme sürelerine uyulmalıdır.

Damara cilt temizliğinden hemen sonra girilmeyecek ise bölge steril gazlı bezle kapatılmalıdır.

Kan alma işlemi sırasında steril eldiven giyilmelidir.
Kan Alınacak Bölgenin Temizliği:

Kan alınacak bölge önce alkollü pamuk/swap ile daha sonra povidon iyotlu steril gazlı bez ile silinir ve kuruması için iki dakika beklenir.

Kan Alma İşlemi:

Cilt steril hale getirildikten sonra damar yeniden palpe edilmez. Ancak steril eldivenle palpe edilebilir.

Sterilizasyon işlemlerinde kurutma amacıyla bölgeye üflenmez.

Kan akımı canlı olmalıdır. Ortalama kan alma süresi 8-10 dakika kadardır. Bu süreler aşıldığında elde edilen tam kandan trombosit, faktör, taze donmuş
plazma, kriyopresipitat elde edilemeyebilir.
1

Torbanın üzerine kaç dakikada alındığı yazılmalıdır.

Kan alınırken donör koluna turnike bağlanır. Torba donör seviyesinin altında olmalıdır. Kan alma süresince donör 10-12 saniyede bir avucunu açıp
kapatarak akışa yardımcı olur.

Kan torbası kan alımı sırasında ortalama 45 saniyede bir çalkalanmalı antikoagülanla kan karışmalıdır. Bu işlemi kolaylaştıran özel cihazlar kullanılmalıdır.

Alınacak kan miktarı 450 + 45 ml’dir. İçinde 63 ml antikoagülan içerir.

Donörden iğne çıkarıldıktan sonra iğneye en yakın uç kapatılır. Sıyırma penseti ile birkaç kez kan torbaya yollanır. Böylece tüp içindeki kanın
antikoagülanla karışması sağlanır.

Flebotomi bölgesine steril gazlı bez ile baskı uygulanır ve donöre kolunu yukarı kaldırması, dirseğini bükmeden iğne giriş noktası üzerindeki baskıyı 5 dk
sürdürmesi söylenir ve gösterilir.

Torba içerisine kesinlikle hava gitmeyecek şekilde klemp ya da kıvrım açılarak hortum içindeki kalan kanın torbaya akması sağlanır. Bunu yaparken
hortumdaki kanın tamamının torbaya girmesine izin verilmez. İçinde bir miktar kan bırakılır ve klemp konur ya da hortum kıvrılır.

Torba iyice çalkalandıktan sonra klemp ya da kıvrım açılır ve torbanın sıkıştırılması ile bir miktar kan, 2/3’ünü dolduracak şekilde hortuma gönderilir.gevşek
olarak atılmış düğüm sıkılaştırılarak sistem kapalı hale getirilir. Hortumdan iğneli kısım ayrılır. Torba defektler açısından tekrar kontrol edilir. Torbadaki,
tüplerdeki ve donör kayıtlarındaki bilgiler karşılaştırılarak tekrar kontrol edilir.

5 dk sonunda giriş bölgesinde kanama varsa basınç uygulamaya devam edilir, kanama durmuşsa iğne giriş yerinin üzeri bantlanır.

Kan alma seti Tıbbi Atık İmha Talimatı’na göre imha edilmelidir.

İğneye en yakın bölümdeki tüp açılarak buradaki kan seroloji için kullanılır. Takip eden bölümler tranfüzyon öncesi testler ve kan grubu tayinleri, Rh
tayinleri için gereğinde torba içine girmeye gerek bırakmadan kullanmak içindir.

Taze tam kan uygun koşullarda (+2-+6°C) saklanmalıdır.

Alınan kanda cross-match testi yapılır. Tüm sonuçlar çıkınca ihtiyaca göre torba kan ilgili birime Transfüzyon İzlem Formu ‘nun ilgili kısımları doldurularak
birlikte gönderilir.

Kan alım işlemi bittikten sonra 15 dk boyunca donörün Transfüzyon merkezinde dinlenmesi sağlanır.

Transfüzyon merkezi personeli kan vermenin neden olabileceği yan etkiler ve kardiyopulmoner canlandırma (ilkyardım) konusunda bilgili olmalıdır.
Donasyon sonrası herhangi bir donör reaksiyonu gelişirse ilk müdahalede bulunulur ve gerekirse sorumlu hekime haber verilir.

Donör kan bankasından ayrılmadan kendisine işlem ve sonrası hakkında bilgiler verilir.
Donasyon Sonu Donör Bilgilendirilir

Kan alma bölgesinde bir süre hafif basınç uygulaması, bir şeyler yemesi, 4 saat süresince bol sıvı alması, aç karnına alkol almaması, yarım saat kadar sigara
içmemesi, kan alma noktasından kanama olursa kolunu yukarı kaldırması ve kanama yerine basınç uygulaması, bulantı baygınlık hissi gelirse yere uzanması
ya da başını iki dizinin arasına alarak oturması, kendini iyi hissetmediği her türlü durumda kan bankasına geri dönmesi, ağır bir işte çalışmıyor ise yarım saat
sonra normal aktivitelerini yapabileceği, 72 saat içinde kan volümünün normal seviyeye geleceği donöre söylenmelidir.

Kan alma veya sonrasında gelişen problemler kan bankası kayıtlarına geçirilmelidir.

Donöre kan bağışlamasının çok yararlı bir iş olduğu söylenerek tekrar kan bağışlaması için cesaretlendirilmelidir.

Donöre 8 hafta sonra tekrar tam kan bağışlayabileceği hatırlatılmalı eğer gönüllü donör olmayı sürdürecek ise kan bankası kayıtlarında belirtilmelidir.
2