Libya

LİBYA
ÜLKE BÜLTENİ
2008
L‹BYA ÜLKE BÜLTEN‹
2008
Resmi ad›
Yönetim fiekli
Devlet Baflkan›
Baflbakan
Yüzölçümü
Nüfusu
Okuma yazma oran›
‹klim
Konuflulan Diller
Bafll›ca fiehirler
Para Birimi
Zaman Dilimi
:Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi
:Cumhuriyet
:Muammer Kaddafi (1969'dan beri)
:Shokri Ghanem (2003'te seçildi)
:1.759.540 km2
:5.85 milyon
:%80
:S›cak ve kurak, ›l›k k›fllar
:Arapça, ‹talyanca, ‹ngilizce
:Trablusgarp, Bingazi, Misurata, Al Mirqab, Al Bitnan, Sebha
:Libya Dinar›
:Türkiye ile aras›nda saat fark› bulunmamaktad›r fakat yaz saati
1969 y›l›nda iktidara geldi¤inden bu yana ülkeyi Muammer Kaddafi yönetmektedir. Yönetime geldi¤i
y›llarda benimsemifl oldu¤u kurallar do¤rultusunda hükümet yabanc› yat›r›mlara ek olarak a¤›r sanayi,
tar›msal alanlar, bankalar, sigorta flirketleri ve hizmet firmalar›n› özellefltirmifltir.
1999 y›l›ndan beri ise, özel sektörün geliflimi için ithalat ve ihracata iliflkin bir tak›m kanunlar yürürlü¤e
konulmufltur.
Devlet Baflkan› Kaddafi'nin o¤lu Ekonomi ve Finans Bakan› Sayf Al ‹slam Kaddafi, 2002 y›l›nda,
özellefltirme ve serbestlefltirme ile pazar ekonomisine do¤ru bir geçifl amaçlad›klar›n› aç›klam›flt›r.
2003'ün Haziran ay›nda ise Devlet Baflkan› Kaddafi Genel Halk Kongresinde ayn› aç›klamay›
tekrarlam›flt›r.
2003 y›l›nda ABD ve Libya aras›nda yaflanan politik geliflmelerin ard›ndan 2004 Nisan ay›nda ABD
ambargoyu kald›rarak ikili ticaret anlaflmalar›na ve finansal ifllemlere yeniden bafllanmas›na izin
vermifltir. A¤ustos 2003'te ise Birleflmifl Milletler yapt›r›mlar›n› tamamen sonland›rm›flt›r. fiubat 2004'te
ABD seyahat yasa¤›n› kald›r›p amerikal› ifl adamlar›n›n Libya pazar›na yeniden girmelerini sa¤lam›flt›r.
2004'ün Mart ay›nda ise Tony Blair Kaddafi'nin iktidar›ndan bu yana Libya'y› ziyaret eden ilk ‹ngiliz
baflbakan olmufltur. Bütün bu geliflmeler ABD ve AB'nin ticaret k›s›tlamalar›n›n 2004 Eylül'ünde ABD
1986'dan beri Libya'ya uygulad›¤› tek tarafl› ticaret yapt›r›mlar›n› ayn› dönemde Avrupa Birli¤i ihracat
s›n›rlamalar›n› kald›rm›flt›r. 2004 Kas›m'›nda ABD, Libya'da faaliyet gösteren iflletmelerde Amerikan
‹thalat-‹hracat Bankas› kredi yasaklar›n› kald›rm›flt›r.
2004 y›l› Libya için yapt›r›mlar›n kald›r›lmas› ve iliflkilerin normalleflmesi ile sonuçlanm›flt›r. Libya'n›n
politik onar›m›n›n tamamland›¤› gösteren di¤er önemli bir geliflme ise ABD'nin bu ülkeyi 2006 May›s
ay›nda teröre destek veren ülkeler listesinden kald›rmas› ve diplomatik iliflkilere yeniden bafllayaca¤›n›
aç›klamas›d›r.
Tüm bunlar Libya'n›n küresel ekonomiye yeniden giriflini güvence alt›na almak ve çok ihtiyaç duyulan
dolays›z yabanc› yat›r›mlar›n sa¤lanmas›na yönelik at›lan ad›mlard›r.
Ekonomiye Genel Bak›fl
Makroekonomik Performans
2003a
GSY‹H (milyar $)
24.5
GSY‹H (büyüme, %)
7.1
Enflasyon (TÜFE, ort.%)
-1.3
‹hracat (milyar $)
14,664.0
‹thalat (milyar $)
7,200.0
Döviz Kuru (ort., EGP:$)
1.293
Döviz Rezervleri (alt›n hariç milyar $) 19,584.0
D›fl Borçlar (milyar $)
4.2b
Kaynak : Economic Intelligence Unit(EIU) Aral›k 2006,
a Gerçekleflen b EIU Tahminleri
2004a
31.8
5.4
-2.2b
17,425.0
8,768.0
1.305
25,688.8
4.1b
2005a
42.8
5.6
2.0b
28,849.0
11,174.0
1.308
39,507.8
4.3b
2006b
2007b
51.0
55.9
5.8
5.4
2.7
3.3
33,654.7
36,370.9
12,277.8
15,347.3
1.314a
1.260
59,289.2a 69,316.4
4.5
4.8
Libya ekonomisinde, hidrokarbonlar (petrol) ile devlet sektörü a¤›rl›kl› bir yere sahiptir. 2006
y›l›nda ihracat girdilerinin % 98'ini , kamu gelirlerinin %93'ünü ve nominal GSY‹H'n›n tahmini
olarak % 79'unu hidrokarbonlar sektörü oluflturmaktad›r.
Yapt›r›mlar›n kald›r›lmas›n›n ard›ndan petrol sektörünün GSY‹H içindeki yeri % 39'a yükselmifltir.
Bu yükseliflle beraber 2000 y›l›nda imalat ve tar›m sektörlerinin GSY‹H içindeki paylar› % 5 ve %
8.1'den, 2006'da tahmini olarak % 1.2 ve % 2.2'ye düflmüfltür. Ticaret, hizmetler ve tafl›ma alanlar›
gibi di¤er anahtar alanlar›n GSY‹H'daki paylar› ise petrol sektöründeki geniflleme ile beraber
daralm›flt›r.
Büyüyen hidokarbonlar sektörü ekonomide çeflitlilik yaratma üzerindeki bask›y› azaltm›fl ve
uluslararas› ilgiyi bu sektör yat›r›mlar› için uyarm›flt›r fakat hükümet yabanc› yat›r›mc›lar› a¤›r
sanayi ve turizm sektörlerine çekmek istemektedir.
Nüfus tar›msal faaliyetlerin gerçeklefltirildi¤i Akdeniz k›y›s›nda yo¤unlaflmaktad›r. IMF'ye göre,
iflgücünün %7'si tar›m sektöründe çal›flmaktad›r. Petrol üretimi ise ülkenin do¤usunda; Bingazi'nin
güneyindeki Sirte havzas›nda, yo¤unlaflmaktad›r.
1992-1999 y›llar› aras›nda uygulanan ekonomik yapt›r›mlara ra¤men halk›n yaflam standard›
bölge ülkelerine göre daha yüksektir. Hükümet, hidrokarbonlar sektöründe elde etti¤i gelir
sayesinde g›da, e¤itim, sa¤l›k ve yerleflim konular›nda halka bir tak›m destekler sa¤lamaktad›r.
Ülkede mali planlama önemli ölçüde petrol fiyatlar›ndaki geliflmelere ba¤l›d›r. 1996 y›l›ndan bu
yana denk bütçeler aç›klanmaktad›r. 2005 y›l› sonunda döviz reservleri 37 ayl›k ithalat› karfl›layacak
seviyeye ulaflm›fl olup rekor bütçe fazlas› verilmifltir.
Petrol fiyatlar›n›n yükselmesi ve uygulanan yapt›r›mlar›n kald›r›lmas› ile kifli bafl›na düflen gelirde
önemli bir art›fl yaflanm›flt›r. Ocak 2002'deki develüasyona ra¤men kifli bafl› gelir 3.477 dolar
seviyesinde gerçekleflmifl olup 2006'da bu rakam yaklafl›k olarak ikiye katlanarak 7.605 dolara
ulaflm›flt›r.
Libya hidrokarbonlar d›fl›ndaki sektörlerde çeflitlili¤i gerçeklefltirememe ve yabanc› ifl gücüne
ba¤›ml› olma gibi sorunlarla karfl› karfl›yad›r.
Ülkede yurtiçi fiyat de¤iflimlerini gösteren güvenli veriler olmad›¤› için enflasyon oranlar›n›n
belirlenmesi güç bir durum arz etmektedir. Ülke 1990 y›llar›n bafl›ndan beri enflasyon rakamlar›n›
aç›klamam›fl olmas›na ra¤men, yapt›r›mlar›n ortadan kalkmas› ile beraber baz› tüketim mallar›
fiyatlar›nda düflüfl yaflanm›flt›r. IMF'nin 2005 y›l›nda aç›klad›¤› üzere; 2000-2005 y›llar› Libya için
deflasyonist bir dönemdir. 2005 y›l›nda yani alt› y›ld›r ilk defa tüketim mallar› fiyatlar›nda art›fl
hükümet harcamalar›ndaki art›fla ve akaryak›t sübvansiyonlar›ndaki indirime ba¤lanabilir.
Herhangi resmi bir rakam olmamakla birlikte ülkede iflsizlik oran›n›n % 30 oldu¤u tahmin
edilmektedir ve yak›n zamanda bu oran›n düflmesi beklenmemektedir. Yine de ülkede bir milyon
civar›nda yabanc› iflçi çal›flt›r›lmaktad›r. Devlet ücretle çal›flan Libyal›lar›n % 70'ini istihdam
etmektedir.
Cari ifllemler hesab› son on y›lda petrol fiyatlar›na ba¤l› olarak önemli ölçüde dalgalanma
göstermifltir. Ülke son y›llarda cari ifllemler fazlas› vermektedir. 2004 y›l›nda 3,8 milyar dolar olan
cari ifllemeler fazlas› 2005 y›l›nda 15.9 milyar dolar olmufltur. Ticaret fazlas› cari ifllemler fazlas›ndan
daha büyüktür.
Libya uluslararas› piyasalardan önemli ölçüde borçlanan bir ülke olmam›flt›r. 2005 y›l› sonu
itibariyle toplam d›fl borç miktar› GSY‹H'n›n % 11.5 i seviyesinde 4.3 milyar dolar oldu¤u tahmin
edilmektedir. Orta ve uzun vadeli borçlar› eski Do¤u bloku ülkeleri ile Rusya'yad›r. OECD üyesi
ülkelere olan uzun vadeli borçlar›n toplam borçlara oran› % 5 olup bu borçlar resmi kredi
fleklindedir.
Ülkede 2007 y›l›n›n flubat ay›nda Ekonomik Kalk›nma Kurulu (EDB) kurulmufltur. 12 üyeli,
uluslararas› nitelikli bir dan›flma kurulu ile desteklenen Kurulun baflkan› Baflbakand›r. Görevi,
önemli ekonomik geliflme reformlar›n›n gerçekleflmesini planlamak ve sa¤lamakt›r. Kurul'un bir
di¤er görevi ise ülke ekonomisini d›flar›ya açmak ve yabanc› yat›r›mc›lar› çekmektir.
Özellefltirme: Yapt›r›mlar›n kalkmas›n›n ard›ndan rafinerilerin etkin hale getirilmesi ve eski üretim
alanlar›n›n kullan›m sürelerinin artt›r›lmas›na yönelik techizat›n ithali ve yat›r›m›na öncelik verilmifl
olup, hükümet yeni petrol ve gaz projelerini yabanc› yat›r›ma açm›flt›r. Tar›m a¤›r ve hafif sanayi,
enerji ile turizm yabanc› yat›r›ma aç›lan di¤er alanlard›r.
Ülkede at›l olarak bulunan endüstri tesislerinin önemli bir k›sm› özellefltirme kapsam›na al›nm›flt›r.
Ancak özellefltirme endüstri tesislerinin hisselerinin halka da¤›t›lmas› fleklinde gerçekleflmekte
ve yabanc› sermayenin pay› s›n›rl› tutulmaktad›r.
SEKTÖRLER
•Tar›m
Libya g›da ihtiyac›n›n % 80'ini ihraç etmektedir ve tar›m, bal›kç›l›k ve hayvanc›l›k nominal GSY‹H'n›n
% 3 den daha az›na denk gelmektedir.
Çevresel imkans›zl›klar Libya'n›n tar›msal potansiyelini s›n›rlamaktad›r. Yaklafl›k %90'› çöl olan
Libya topraklar›n›n sadece % 1.7'si tar›ma elveriflli alanlard›r. Ülkede sadece tar›ma elveriflli iki
alandan bahsetmek mümkündür. Bunlardan birincisinde, kuzey do¤uda k›y›ya paralel, a¤açl›
yüksek Jabel Akhdar platosunda üzüm ve zeytin yetifltirilmektedir. ‹kisincisinde ise; kuzey bat›daki
k›y› bölgesinde; hurma, zeytin, portakal ve badem yetifltilmektedir. Bu iki alan ülkenin tar›msal
üretiminin %80'iniden fazlas›n› karfl›lamaktad›r. ‹ç bölgelerde ise, otlatma yap›lmakta, arpa ile
bu¤day üretilmektedir. Bu¤day ve arpan›n yeterli flekilde üretilmesi amac›yla, çifçileri teflvik etmek
için fiyat kontolü yap›lmaktad›r fakat FAO verilerine göre 2005 y›l›nda sadece 213.465 ton hububat
yani iç talebin % 15-20 si üretilebilmifltir.
Tar›mda sulama kayna¤› olarak ortaya ç›kan Great Man-mad River (GMR) projesi flehirlere içme
suyu sa¤lamada kullan›ld›¤› için tar›ma istenilen katk›y› sa¤layamam›flt›r.
Hayvanc›l›k: Libya'da hayvan çiflikleri tar›m›n bafll›ca dayana¤›d›r. Hayvan yetifltilmesi sübvanse
edilen yeme ba¤l›d›r.
Hayvansal g›da üretiminde ise 1992'den beri önemli bir art›fl yaflanmam›flt›r. Sadece kuzu ve
koyun eti üretiminde bir iyileflme sa¤lanm›flt›r.
Bal›kç›l›k: Büyük potansiyeli olmas›na ra¤men Libya bal›kçl›l›k kaynaklar›n› kullanamamaktad›r.
1.685 km uzunlu¤undaki k›y› boyunca yeterince tesis ve liman bulunmamaktad›r.
•‹malat
1970'lerde devletin önceli¤i olan imalat sanayisindeki geliflimi 1980'lerde petrol gelirlerinde düflüfl
ve hükümetin destekledi¤i projelere aktar›lan fonlardaki azalma nedeniyle duraklam›flt›r. Devlet
deste¤i daha çok ucuz enerji ve gaz stokundan yararlanacak a¤›r sanayi projelerine verilmifltir.
Sirte'deki gübre fabrikas› ve Zuwara'daki alimünyum eritme kompleksi gibi pek çok büyük proje
kaynak yetersizli¤inden tamamlanamam›flt›r. Çal›flmakta olan di¤er sanayi tesislerinde ise bak›m
yetersili¤i ve yedek parça eksikli¤i yaflanmaktad›r.
Libya BM ambargosunun kalkmas›n›n ard›ndan LFIB (Libya Foreign Investment Board) dört
çimento fabrikas›, bir dizi elektrik fabrikas› ve Missurata'daki ülkenin ana demir ve çelik fabrikas›n›
yenilemek için yabanc›lar› ortak yat›r›mlara davet etmektedir.
Prefabrik binalar, madeni ya¤, petrol yan ürünlerinin ifllenmesi gibi baz› tesislere avrupal› firmalardan
yat›r›m için ilgi gösterilmifltir.
Libya yönetiminin 1980'lerden itibaren önemli sanayi projeleri gerçeklefltirmesine ve çeflitli
fabrikalar açmas›na ra¤men, bunlar›n iflletmesinde karfl›lafl›lan sorunlar nedeniyle ülkede
iflletilmeyen onlarca endüstri tesisi oldu¤u bilinmektedir. Sözkonusu tesisler ucuz enerjiye ra¤men,
hammadde ve yedek parça konusunda ithlata ba¤›ml› olmalar›, kalifiye ve ifl gücü yetkin yönetim
eksikli¤inin de etkisiyle uzun zaman önce at›l hale gelmifltir.
•Turizm
Libya uzun süren izolasyon dönemi ve ülke imaj›n›n yetersiz olmas› nedeniyle az turist çeken bir
ülke olmufltur. 1995'te 56.000 olan turist say›s› yapt›r›mlar›n kald›r›lmas›n›n ard›ndan yaklafl›k
146.000'e yükselmifltir. Ancak bu büyüme ifl seyahatleri ve çöl turizmindeki art›fl› simgelemektedir.
Ancak, sektörün ekonomi içindeki pay› yükseltmek için tatil turizminin gelifltirilmesi gerekir. Bu
tür büyümenin önündeki engel ise iyi otel ve restoranlar, sahil siteleri gibi yeterli turizm alt yap›s›n›n
olmamas›d›r.
Yüksek planlama konseyi (Higher Planing Council) 2006 y›l›nda bafl›nda yay›mlanan Ulusal
Ekonomi Strateji raporunda turizm enerji sektörü d›fl›nda en çok geliflme gösterecek ekonomoik
sektör olarak tan›mlanmaktad›r. Raporda turizmdeki geliflmelerin beklentileri karfl›lamaktan uzak
kald›¤› da belirtilmektedir. Turizmde en büyük engellerden biri halen vize temininde karfl›lafl›lan
s›k›nt›d›r. Ülkede alkol kullan›m yasa¤› bulunmaktad›r.
Akdeniz sahillerinin yan› s›ra turistler için ilgi çekici alanlar arkeolojik yerler ve çöl turizmidir.
Sabratna ve Lepnis Magna adl› Roma, Cyrene ve Apollonia adl› yunan flehirleri Kuzey Afrika'da
en iyi korunan alanlard›r.
•‹nflaat
‹nflaat sektöründe çok büyük ve yüksek maliyetli GMR (Great-man Made River) projesi
yürütülmektedir. 1984 y›l›nda bafllat›lan bu büyük proje dört aflamada ülkenin güneydo¤usundaki
yeralt› su kaynaklar›n› kuzeydeki flehirlere ve tar›m alanlar›na aktaracak boru hatlar›n›n inflaat›n›
öngörmektedir. Bugüne kadar 20 milyar dolar yat›r›m yap›lmas›na ra¤men teknik va mali sorunlar
projenin planlanan zamandan ve kapasiteden geride kalmas›na yol açm›flt›r.
Hidrokarbonlar sektöründeki yeni projeler de inflaat sektörüne h›z vermektedir.
•Enerji
Tarihsel olarak, ülkenin a¤›rl›kl› petrol üretimi do¤u bölegesinden Sirte Havzas›ndan sa¤lanmaktad›r
fakat güney bat›daki Murzuq Havzas› ve Tripoli'nin bat›s›ndaki Bouri alanlar›n›n gittikçe artan
önemi nedeniyle bu co¤rafi a¤›rl›k de¤iflmektedir. Murzuq havzas›nda 10 milyar varil henüz
keflfedilmemifl ham petrol reservi oldu¤u tahmin edilmektedir. Bu rakam, bilinen kaynaklarla
beraber 16.5 milyar varile ulaflmaktad›r.
Hükümet 2015 y›l›nda ham petrol ç›kt›s›n› günlük 3 milyon varile ç›karmay› hedeflemektedir.
Petrol ve gaz sektörüne 2010 y›l›na kadar 2.3 milyar› rafineri yat›r›mlar›na ayr›lcak flekilde 30
milyar dolarl›k yabanc› sermaye çekilmesi hedeflenmektedir. Ancak uluslararas› Enerji Ajans›na
göre bu seviyelere 2015 y›l›nda ulafl›lmas› olas› görülmemektedir.
Geçmifl dönemde uzat›lan BM yapt›r›mlar› Petrol sektörünü de etkilemifltir. 1990 BM yapt›r›mlar›
ask›ya al›nca sektöre Avrupal› firmalar›n girifli h›zlanm›flt›r.
Yat›r›m Ortam›
Yabanc› do¤rudan sermaye yat›r›mlar› geçmiflten beri hidrokarbon sektöründe yo¤unlaflm›flt›r.
Geçmiflte izlenen ekonomi politikalar ve yapt›r›mlar neticesinde di¤er sektörler yat›r›mc›lar için
cazip olmam›flt›r. Yapt›r›mlar kalkt›¤›ndan beri net yat›r›m miktar› pozitif de¤ere sahiptir. Kademeli
ekonomik serbestiye geçifl büyük ölçekli alt yap› yat›r›mlar›na ba¤l› olarak yat›r›mlarda h›zl› art›fllar
ve petrol endüstrisi d›fl›ndaki sektörlere yat›r›m olas› gözükmektedir.
Ticari engeller:
Libya Genel Halk Komitesi taraf›ndan ç›kar›lan ve 14.11.2006 tarihinde yürürlü¤e giren 443 say›l›
Kararda;
1.Genel müteahhitlik alan›nda yap› ve inflaat faaliyetleri,
2.Elektrik,
3.Petrolcülük hizmetleri (kuyu, kaz› ve arama ifllerinde kullan›lacak malzeme imalat›, bak›m,
techizat, tafl›ma ve lojistik hizmetleri)
4.Telekominikasyon ve ulaflt›rma alan›,
5.Deniz ve hayvansal ürünler, tar›m ve sanayi
alanlar›nda yat›r›m yapacak olan yabanc› gerçek (itibari) flah›slar›n; bu faaliyetlerini yürürlükteki
kanun gere¤i Libya'da ticari alanda faaliyet gösteren ulusal veya anonim flirketlerle ortak anonim
flirketler kurarak uzmanl›k alanlar›nda yürütebilece¤i belirtilmektedir.
Libyal› firmalarla ortak kurulacak bu anonim flirketlerde Libyal› firmalar›n sermaye oran› %35'den
az olmayacakt›r.
Daha önce Türk firmalar› Libyal› firmalarla ortakl›k kurarak bu alanlarda faaliyet göstermekte
iken, bu Karara göre Libya'da faaliyet gösteren ulusal veya anonim flirketlerle ortak anonim
flirketler kurarak bu alanlarda faaliyet gösterebileceklerdir.
Libya'da ifl yapan firmalar›n asgari % 50 oran›nda Libyal› iflçi çal›flt›rma zorunlulu¤u bulunmaktad›r.
Libya'da ofisi bulunan firmalar›n Müdür yard›mc›s›n›n Libyal› olmas› ile ilgili 223 say›l› bir Karar
bulunmaktad›r.
Ekonomi Bakanl›¤›'n›n ‹thalat ve ‹hracat›n düzenlenmesine iliflkin 2006 y›l ve 16 say›l› Karar›'n›n
7. maddesinde ‹thalat ile ilgili olarak
“Afla¤›da belirlenen flartlar ve s›n›rlamalar uyar›nca, Üretim ve Tüketim mallar›, ‹laçlar, Çeflitli Tafl›t
Araçlar›, ‹fl Makineleri ve Malzemeler ithal edilir.
1.Yeni ve kaliteli mallardan olmal›d›r.
2.Sa¤l›k, Veteriner ve Do¤a Koruma flartnamelerine uygun olmal›d›r.
3.Bölgesel ve Uluslararas› Standartlara veya Libya Standartlar› veya Ulusal Standartlar ve Özellikler
Belirleme Merkezi taraf›ndan onayl› teknik temel flartlara uygun olmal›d›r.
4.‹thalat› herhangi bir nedenle yasaklanm›fl veya durdurulmufl veya ithalat› belirli kurulufllarca
s›n›rland›r›lm›fl olmamal›d›r.
5.Libya'da yetkili kurulufllarca onayl› teknik flartlara ve standartlara ayk›r› olmamak flart›yla afla¤›da
belirlenen flartlar ürün özelli¤ine uygun olarak ürünün üzerine yaz›lmal› veya ürün ile birlikte
verilmelidir.
a-G›da, ‹laç, Çocuk Mamas› ve gerekli görülen tüm mallar›n üretim ve tüketim tarihleri
b-Ülke ve Üretici Firma ad›
c-Ticari Marka
d-Ürün çeflidi ve içeri¤i
e-(Ürün Tabiat›na göre) A¤›rl›k-Adet-Hacim
f-Kullan›m K›lavuzu ve Güvenlik ve Sa¤l›k Tedbirleri
g-‹laçlar ve Uzun Ömürlü Mallar›n Kullan›m K›lavuzu Arapça olmal›d›r.
6.Yukar›da belirlenen flartlar ve s›n›rlamalara ilaveten, Veteriner ve ‹nsani ‹laçlar, Çocuk Mamas›,
T›bbi Gereksinimler ve Malzemelerde afla¤›da belirlenen özellikler bulunmal›d›r:
a-Yetkili kurulufllarca tescil olmufl ve Libya'da kullan›m izni verilmifl olmal›d›r.
b-Libya'n›n yetkili kurulufllar›nca tescilli firmalar taraf›ndan üretilmifl olmal›d›r.
c-Mal üzerinde ithalatç› firman›n ad› ve tescil numaras› belirtilmifl olmal›d›r.
d-Ulusal Hastaneler ve Sa¤l›k Ocaklar› ve Kliniklerde kullan›lmak üzere ithal edilen ilaçlar›n üzerinde
“ Sat›fl için tahsis edilmemifltir” ibaresi bulunmal›d›r.
e-Yedek tamir parças› ithalatç›lar› yetkilerini ihlal etmeksizin, ithal edilen mal ile birlikte mal›n mali
de¤erinin en az % 2'si de¤erinde yedek tamir parças› bulundurmal›d›r”
hükümleri yer almaktad›r.
Serbest Bölgeler: Serbest Bölgelerde yat›r›mc›lara tan›nan öncelikler ve istisnalar flu flekilde
s›ralanabilir:
1.Yat›r›lan sermaye ve elde edilen kar serbest olarak yat›r›mc›n›n ülkesine transfer edilebilir,
2.Sermaye ve ürünlerin serbset bölge ve ülke aras›ndaki hareketi herhangi bir k›s›tlama
düzenlemeye tabi de¤ildir,
3.5 y›l süreyle gelir vergisi istisnas› vard›r (3 y›l süre ile de uzat›labilir),
4.Faaliyetlerden elde edilen kar tekrar yat›r›ma dönüfltürüldü¤ünde de yukar›daki istisnadan
yararlan›labilir,
5.Yat›r›mc›lar istisna dönemindeki zararlar›n› izleyen y›llara devredebilir,
6.Serbest Bölge'de kurulan projelerin ulusallaflt›r›lmas›na, devral›nmas›na veya benzer etkileri
do¤urabilecek giriflimlere karfl› yasal garantiler vard›r,
7.Projelerdeki hisseler tamamen veya k›smen bir baflka yat›r›mc›ya devredilebilir,
8.Müflterilerin taleplerine uygun proje dönemleri söz konusudur,
9.Serbest Bölge'deki projelerin kurulmas›nda kolayl›k sa¤lan›r,
10.Serbest Bölge'deki projeler için gereken makine ve ekipman gümrük vergisi ve benzer etki
yaratan tüm vergilerden istisnad›r,
11.Serbest Bölge'den Serbest Bölgeye ihraç/ithal edilen mallar antrepo aç›s›ndan zaman
s›n›rlamas›na tabi de¤ildir, Mallar›n Serbest Bölge ile Libya d›fl› aras›ndaki hareketi gümrük
vergisine tabi de¤ildir,
12.Serbest Bölge'deki projeler ticari kay›t ifllemlerine ve ithalatç›/ihracatç› kay›t formalitelerine tabi
de¤ildir,
13.Yat›r›mc›lar›n projelerin kurulmas› veya çal›flmas› için ihtiyaç duyduklar›, belirli teknik özelliklere
sahip yabanc› iflgücünü getirmek ve çal›flt›rmak hakk›na sahiptir.
Misurata Serbest Bölgesi, 1999 y›l›nda Genel Halk Komitesi'nin Karar›yla kurulan Serbest Bölgeler
Genel Otoritesi'nce yönetilecektir fakat hala faaliyete geçmemifltir. Bu Bölgede yat›r›mc›lara
sa¤lanacak olan imkanlar;
1.Yatr›mc›lar›n isteklerine uygun olarak, farkl› büyüklüklerde araziler,
2.Uygun fiyatlara modern ofisler ve kapal› depolar,
3.Düflük fiyatl› enerji (petrol, gaz, elektrik),
4.Uygun fiyata, kullan›labilir ve at›k su kolayl›klar› ve di¤er hizmetler,
5.Yat›r›mc› ihtiyaçlar›na uygun, modern, esnek finans ve bankac›l›k hizmetleri,
6.Modern telekominikasyon hizmetleri,
7.Farkl› uluslararas› limanlara deniz yoluyla ulafl›m hizmeti,
8.Çöldeki Afrika ülkelerine ve komflu Arap ülkelerine kara yolu ile ulafl›m hizmeti,
9.Serbest Bölge'deki projelerde çal›flan iflçilere ve yat›r›mc›lara sa¤l›k sigortas› hizmeti
D›fl Ticaret
Libya'n›n D›fl Ticareti (milyon dolar)
‹hracat
‹thalat
2002
2003
11,473 14,077
8,149
7,920
2004
2005
19,157 29,303
9,645 12,291
2006
36,377
13,628
Libya'n›n ticareti baflta ‹talya ve Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleriyledir. 10 y›l süren ekonomik
yapt›r›mlar sonucunda 2002 y›l›nda piyasa ekonomisine girifl süreci bafllam›flt›r bu da küresel
ekonomiyle aflamal› olarak bütünleflmesi anlam›n› tafl›maktad›r.
2006 Y›l› ‹tibariyle Libya'n›n Bafll›ca Ticaret Ortaklar›
‹hracat 2006
‹talya
Almanya
‹spanya
ABD
(%)
37.4
14.8
7.8
6.2
‹thalat 2006
‹talya
Almanya
Çin
Tunus
(%)
14.2
5.9
5.7
4.7
TÜRK‹YE-L‹BYA T‹CAR‹ VE EKONOM‹K ‹L‹fiK‹LER‹
Ticari ‹liflkiler
Son dönemde Libya'ya uygulanan ambargolar›n kald›r›lmas› ile uluslararas› kurulufllar ve bat›
ülkeleri ile siyasi ekonomik sorunlar›n› h›zla çözmek yolunda giriflimler bafllatm›flt›r. Bu çerçevede
uluslararas› sisteme entegrasyonu süreci çerçevesinde yeni bir dönem bafllam›flt›r.
Libya ile olan ihracat›m›z 2001 y›l›ndan bugüne sürekli art›fl göstermektedir. 2004 y›l›nda 337,2
milyon dolar olan ihracat›m›z, 2005 y›l›nda % 13,9 oran›nda bir art›fl göstererek 384,1 milyon
dolara ulaflm›flt›r. 2006 y›l›nda ise bu rakam 2005 y›l›na göre % 27,2 oran›nda artarak 488,7
milyon dolara ç›km›flt›r.
2004 y›l›nda Libya'dan 1.514,1 milyon dolar olan ithalat›m›z, 2005 y›l›nda %31,3 oran›nda artarak
1.989,2 milyon dolar olmufltur. 2006 y›l›nda ise ithalat›m›z 2005'e göre % 15,4 oran›nda artarak
2.296,2 milyon dolara ulaflm›flt›r.
Türkiye-Libya D›fl Ticareti (Bin Dolar)
Y›llar
‹hracat
‹thalat
Denge
Hacim
1995
238.315
385.220
-146.905
623.535
1996
243.636
476.304
-232.668
719.940
1997
186.714
533.098
-346.384
719.812
1998
95.195
342.863
-247.668
438.058
1999
139.621
502.060
-362.439
641.681
2000
95.547
786.160
-690.613
881.707
2001
67.473
847.848
-780.375
915.321
2002
165.112
754.042
-588.930
919.154
2003
254.740
1.072.548
-817.808
1.327.288
2004
337.204
1.514.125
-1.176.921
1.851.329
2005
384.167
1.989.269
-1.605.102
2.373.436
2006
489.261
2.297.351
-1.808.090
2.786.612
2007
643.802
399.720
244.082
1.043.522
Kaynak: Tu›k
2006 y›l›nda Libya'ya 489 milyon dolar olarak gerçekleflen ihracat›m›z ile 2007 y›l›nda %31
oran›nda art›fllar 643 milyon dolara yükselmifltir. Yine 2007 y›l›nda bir önceki y›la göre Libya'ya
ithalat›m›z %82 oran›nda azalarak 399 milyon dolar olarak gerçekleflmifltir.
Anlaflma ve Protokoller
Anlaflman›n Ad›
‹mza Tarihi
Yürürlü¤e Girifl Tarihi
‹ktisadi ‹flbirli¤i ve Ticaret Anlaflmas›
05.01.1975
26.09.1975
Bilimsel ve Teknik ‹flbirli¤i Anlaflmas›
05.01.1975
13.05.1975
Ticaret Anlaflmas›
06.10.1996
28.08.1997
‹kili Hava Ulaflt›rmas› Anlaflmas›
11.08.1975
14.08.1979
‹flgücü Anlaflmas›
05.01.1975
13.05.1975
Denizcilik Ve Deniz Nakliyat› Alanlar›nda ‹flbirli¤i Anlaflmas›
30.05.1975
16.11.1975
Sosyal Güvenlik Anlaflmas›
20.03.1976
Deniz Nakliyat› Ortak fiirketi Kurulmas› Hakk›nda Anlaflma
17.05.1977
25.07.1979
Ticari ve Mali ‹flbirli¤i Anlaflmas›
02.05.1978
13.05.1978
Ortak Mühendislik ve Müflavirlik Hizmetleri fiirketine ‹liflkin Anlaflma
30.12.1978
30.01.1979
Ortak ‹nflaat ve ‹flletme fiirketine ‹liflkin Anlaflma
30.12.1978
30.01.1979
Ortak Tar›m ve Hayvanc›l›k fiirketi'ne ‹liflkin Anlaflma
30.12.1978
30.01.1979
‹ktisadi, S›nai ve Zirai ‹flbirli¤i Protokolü
27.06.1981
25.09.1981
Ticari ‹flbirli¤i Protokolü
27.06.1981
25.09.1981
13 Eylül 1984 Tarihli Sosyal Güvenlik sözleflmesinin uygulanmas›na Dair Anlaflma 09.08.1985
22.09.1985
19. Dönem KEK Toplant›s› Protokolü
06.08.2004
07.05.2005
20. Dönem KEK Toplant›s› Protokolü
31.01.2007
-
‹kili Ticarette Bafll›ca 10 Madde (Bin dolar) ‹hracat
Madde Ad›
2005
2006
Bu¤day unu/ Mahlut Unu
61.088
43.404
Elektrik Transformatörleri, Statik Konvertisörler, Endüktörler
4.218
41.052
Demir/Çelikten ‹nflaat ve Aksam›
14.693
35.979
Di¤er Bitkisel Sabit Ya¤lar (Kimyasal Olarak De¤ifltirilmemifl)
23.307
27.988
K›ymetli Metaller ve Kaplamalar›ndan Müchevherci Eflyas›
32.472
26.195
Elektrik Kontrol, Da¤›t›m Tablolar›, Mücehhez Tablolar
1.650
16.707
Plastikten Tüpler, Borular, Hortumlar; Conta, Dirsek, Rakor vb.
5.135
13.624
Erkek/ Erkek Çocuk için Tak›m, Tak›m Elbise, Ceket vs
15.370
12.288
Toprak, Tafl, Metal Cevheri vb Ay›klama Eleme vb için Makineler
3.215
11.703
Buzdolaplar›, Dondurucular, So¤utucular, Is› Pompalar›
10.641
11.480
Kaynak:DTM
Libya'ya ihraç edilen baçl›ca ürünler bu¤day unu/mahlut unu, k›ymetli metaller ve kaplamalar›ndan
müchevherci eflyas›, di¤er bitkisel s›v› ve kat› ya¤lar (kimyasal olarak de¤ifltirilmemifl), kad›n/k›z
çocuk için tak›m, tak›m elbise, ceket vs, izole edilmifl tel, kablo, erkek/erkek çocuk için tak›m, tak›m
elbise, ceket, vs, demir/çelikten inflaat ve aksam›, Kad›n/k›z çocuk için gömlek, bluz, vs'dir.
2005 y›l›nda Ekonomi ve Ticaret Bakanl›¤› Libya'y› serbest bölege bir ticaret merkezi haline
getirmek için ithalattan ald›¤› (sigara d›fl›nda) gümrük vergilerini kald›rm›flt›r. Fakat hala ülkede
yerli üretimi korumak amac›yla 82 üründe, ithal edilen ürünlerden % 25 ile 50 aras›nda “tüketim
vergisi” al›nmaktad›r. Gümrük vergileri s›f›rlanm›flt›r fakat gümrüklerde %4 oran›nda “service
charge” al›nmaktad›r.
‹thalat (Bin dolar)
Madde Ad›
2005
2006
Ham Petrol (Petrol Ya¤lar› ve Bitümenli Mineral Elde Edilen Ya¤lar)
1.794.732
2.055.921
Petrol Gazlar› ve Di¤er Gazl› Hidrokarbonlar
143.284
153.086
Etilen Polimerleri (‹lk fiekillerde)
19.354
30.995
Azotlu Mineral/Kimyasal Gübreler
451
25.372
Asiklik Alkoller vb Halojen, Sülfo, Nitro/Nitrozalanm›fl Türevl
0
15.836
Demir Cevherleri ve Konsantreleri
0
6.395
Saf Amonyak/Amonya¤›n Sulu Çözeltileri
0
2.667
Canl› Bal›klar
2.968
1.979
Koyun ve Kuzular›n Ham Derileri
1.891
1.204
Alt›n ( Ham, Yar› ‹fllenmifl, Pudra Halinde)
489
919
Libya'dan ithal etti¤imiz ürünler petrol ya¤lar› ve bitümenli minerallerden elde edilen ya¤lar, petrol
gazlar› ve di¤er hidrokarbonlar, etilen polimerleri (ilk flekillerde) asiklik hidrokarbonlar, demirçelik, s›cak madde yass› mamulleri, canl› bal›klar, sodyum hidroksit ve koyun ve kuzular›n ham
derileri'dir. 2005 y›l›nda Libya ile ithalat›m›zda petrol ya¤lar› ve bitümenli minerallerden elde
edilen ya¤lar ithalat›n›n pay› % 90,2'dir.
YATIRIM
Libya'da Ekonomi ve Ticaret Bakanl›¤›'na tescilini yapt›rm›fl ço¤unlu¤u müteahhitlik firmas› olmak
üzere 60'dan fazla Türk firmas›n›n ofisi bulunmaktad›r.
2007 y›l› itibariyle Libya'da ifl üstlenen firmalar›m›z;
• Gürifl ‹nflaat ve Mühendislik A.fi.
El Fatah Üniversitesi Müh. Fakülteleri Yenileme ve Tamamlama ‹fli
• Metifl ‹nflaat ve Ticaret A.fi.
Waddan-Souknah-Sabha Yolu Bak›m› ve Tamamlama ‹flleri
• TML ‹nflaat, Sanayi, Ticaret ve Sanayi A.fi.
Tobruk Almassira Otelinin Tamir ve Yenilenmesi
• TML ‹nflaat, Sanayi, Ticaret ve Sanayi A.fi
Ulaflt›rma, ‹letiflim Nakliyat Genel Sekreterli¤i Deniz Nakliyat› ve Limanlar ‹daresi
• Artes ‹nflaat, Taahüt ve Ticaret Lmt. fiti
Trablus E¤lence Merkezi Duvar›'n›n Yap›m ‹flleri
• ÜSTAY-ÇUKUROVA-CAC Ortak Giriflimi
Maradah-Al Agilah Yol Projesi
• NESSCO-YÜKSEL Ortak Giriflimi
Sahil Yolu Bak›m› Sirt-Ejdebiye K›sm›
• NESSCO-YÜKSEL Ortak Giriflimi
Sahil Yolu Bak›m› Derne-‹msaad K›sm›
• BT-ARSEL Ortak Giriflimi
Al Marj 1336 Konut Projesi
• STFA
Sukel Ahed 2000 Konut Projesi
• STFA-EREN Ortak Giriflimi
Bingazi Liman Tamirat›
• Gürifl ‹nflaat ve Mühendislik A.fi.
Al Fatah Üniversitesi Ö¤renci Yurtlar› Yap›m Projesi
• SUMMA L‹BYA JSC
Al Tadamon Twin Powers Projesi
Libya'da ifl yapan firmalar›m›z›n 2005 y›l›nda ald›klar› ifllerin toplam› 350 milyon dolar iken, 2006
y›l›nda bu rakam 1.025 milyon dolara ulaflm›flt›r. 2007 y›l›n›n ilk alt› ay›nda ise bu tutar 846 milyon
dolar olarak gerçekleflmifltir.
TÜRK‹YE'N‹N PAZARA G‹R‹fi ‹MKÂNLARI
Libya'n›n siyasi nedenlerle uzun y›llar uluslararas› iliflkilerden soyutlanm›fl olmas› ve 1996 y›l›ndan
itibaren ülkemize karfl› uygulad›¤› tek tarafl› örtük ambargo nedeniyle ticari iliflkilerimiz istenilen
boyutlarda geliflememifltir. Ayr›ca Libya'da petrol d›fl›ndaki di¤er sektörlere iliflkin yat›r›mlar›n
düflük seviyelerde olmas› ve müteahhitlik hizmetlerinin öne ç›kmas› ve ödemelerde yaflanan
problemler de ihracatç›m›z›n pazara giriflini etkilemifltir.
Libya ekonomisinde yeniden yap›lanma dönemine girifliyle beraber ülkemiz aç›s›ndan Libya
pazar›n›n ticari potansiyeli önem kazanmaya bafllam›flt›r.
Ayr›ca iki ülke aras›nda 2006 2,78 milyar dolarl›k bir ticaret hacmi mevcuttur. ‹hracat›m›z 2006
y›l›nda, bir önceki y›la göre % 28 oran›nda art›fl göstermifltir. Libya'n›n döviz rezervi 59 milyar
dolard›r.
Libya g›da ihtiyac›n›n büyük bir k›sm›n› ithalatla karfl›lamas› nedeniyle, g›da sektörü ve g›da iflleme
teknolojileri alan›nda faaliyet gösteren firmalar için ifl imkanlar› mevcuttur.
Libya turizm alan›nda her türlü alt yap› yat›r›m›na aç›kt›r.
Libya'n›n imalat sanayinin küçüklü¤ü tüm mamul ürünlerin ithal edilmesini zorunlu k›lmaktad›r.
Ülkenin, ithal kalemleri, g›da ve tar›msal ürünler, makineler, her türlü ev eflyas› (elektrikli ev aletleri,
mobilya), tekstil ve konfeksiyon, inflaat malzemeleridir.
Nüfus art›fl h›z› düflünüldü¤ünde alt yap› yat›r›mlar› önem kazanmaktad›r. Elektrik ak›m›, haberleflme,
tafl›ma, okullar, hastaneler bu gruptad›r.
TÜRK‹YE'N‹N KARfiILAfiTI⁄I SORUNLAR
Vize: Libya'ya davet edilmesi mümkün de¤ildir. Bu da ticari faaliyetlerini ve ürünlerini tan›tmak
isteyen Türk firmalar›n›n Libya'ya gitmelerini engellemektedir.
Çal›flma ‹zni: Meslek grubu s›n›rlamas› nedeniyle Çal›flma Vizesi'nin (blok vize) ç›kart›lmas›
aflamas›nda, Çal›flma Bakanl›¤› (Tekvin) onay› ve sonras›ndaki ifllemler uzun zaman almaktad›r
bu durumda iflçi sevkinde gecikmelere neden olmaktad›r.
Firmalar›n uzun dönemli projeleri nedeniyle blok vize kullan›m süresinin üç aydan bir seneye
ç›kmas›nda fayda görülmektedir.
Libya'da yeni kararnameler bir yabanc› elemana karfl›l›k bir Libyal› eleman› flart koflmaktad›r.
Önümüzdeki dönemlerde yeni kararnamelerle bu say›n›n bire iki, hatta bire ona yükselece¤i
yönünde bilgiler gelmektedir.
Libya'da istenilen say›da tecrübeli eleman bulma s›k›nt›s› vard›r. Di¤er taraftan ihtiyaç duyulan
meslek durumlar›ndan yabanc› eleman getirilmesine izin verilmemektedir. Do¤an aç›k nedeniyle
ve yetkili kurumlar›n (Tekvin) ›srarl› bask›lar ve zorlamalar›n projenin ilerlemesine olumsuz etkisi
vard›r. Türk firmalar› Libyal› eleman istihdam›na s›cak bakmaktad›r fakat Libya'da istenilen vas›fta
ve proje çal›flma flartlar›na ( haftada alt› gün on saat) uyabilecek istekli eleman bulunamamaktad›r.
Bankac›l›k: Libya ve Türkiye bankalar› aras›nda uzlaflma sa¤lanamad›¤›ndan, Libyal› Bankalar›
Türk Bankalar›n›n kontr garantilerini kabul etmemektedirler. Dolay›s› ile ihaleye ç›kar›lan projeler
için gerekli Banka Teminatlar› direkt olarak Türk Bankalar›ndan getirilememektedir.
Libya Bankalar›nca kabul edilen ikinci bir banka üzerinden temin edilen garanti mektuplar› için
ekstra masraf ve komisyon ödemek durumunda kal›nmaktad›r. Bu durum Türk müteahhitlerinin
rekabet gücünü olumsuz yönde etkilemektedir.
Güvenlik: fiehir d›fl›ndaki bölgelerde sürdürülen projelerde Libya Güvenlik kuvvetlerinin takibi ve
deste¤ine ra¤men h›rs›zl›k ve gasp olaylar› durdurulamamaktad›r.
Gümrükler: Gümrük mevzuat›nda olagelen de¤ifliklikler, gerek yeni projelerin teklif aflamas›nda
gerekse hâlihaz›rda sürdürülen projelerin iflleyiflinde öngörülmeyen finansal sapmalara neden
olmaktad›r.
Kanun ve Mevzuatlar: S›kl›kla de¤iflen kanun ve mevzuatlar gerek proje teklif aflamas›nda gerekse
devam eden projelerin iflleyiflinde akdedilen flartlardan firmalar aleyhine önemli sapmalar
meydana gelmekte ve bu sapmalar için firmalar herhangi bir talepte bulunamamaktad›r.
Di¤er konular:
•Libya Hazine Bakanl›¤›nda bekleyen alacaklar: Uzun zamand›r Hazine'de bekleyen müteahhit
alacaklar›n›n ödeme usul ve flartlar› somut flekle girmemifltir. Hazine, baz› Türk ve di¤er yabanc›
müteahhitlere münferit anlaflmalarla ve özel flartlarla ödeme yapm›flt›r. Ancak, bu belirli bir kurala
ba¤lanamam›fl ve genellefltirilememifltir.
•Sigorta primleri: Libya'da çal›flan Türk elemanlar›n hastal›k prim tutarlar› Libya SSK'na (SSF)
yat›r›lmaktad›r. Bu nedenle elemanlar›n Türkiye'de yaflayan aile bireyleri sa¤l›k hizmetlerinden
Türkiye'de faydalanamamaktad›r. Bu durumun Türkiye SSK taraf›ndan uygulamalar› yeniden
düzenleyerek düzeltilmesi gerekmektedir.
•Türk elemanlar›n Türkiye'de SSK'na ödenen sigorta primleri: Türk-Libya sosyal güvenlik anlaflmas›
gere¤i Türkiye'de emeklili¤e say›lmak üzere SSK primleri yat›r›lmakta ve bu primler 100 $ ile 200
$ olmaktad›r. Dolay›s›yla Türk iflgücünün di¤er yabanc› elemanlara göre maliyeti artmakta ve
istihdam› ise azalmaktad›r. Di¤er taraftan di¤er yabanc› müteahhitler bu kurala ba¤l› olmad›¤›ndan
Türkiye'den daha az maliyete eleman istihdam edebilmektedirler.
•‹kamet (çal›flma izni) uygulamalar›: Ölüm, Hastal›k, Ailevi vs nedenlerden dolay› yabanc› eleman›n
acil olarak Türkiye'ye / ülkesine gitmesi gerekti¤inde önceden ikamet süresi bitmifl olsa bile
geçici izin vizesi al›nabiliyor ve izin dönüflünde ikamet alma ifllemlerinin tamamlanmas›na imkân
tan›n›yordu. Ancak 6-7 ay önce durdurulan bu uygulama sonucunda acil gitmesi gereken personel
için ç›k›fl ifllemi yap›lmak durumunda kal›nmaktad›r. Bu da blok vizelerin bofluna kullan›lmas›na
sebep olmaktad›r. Bu nedenle eskiden uygulanan esnekli¤in yeniden uygulamaya al›nmas› faydal›
olacakt›r.
•Önceleri Libyal› eleman statüsünde çal›flt›r›lan M›s›rl›, Sudan ve benzeri yabanc› statülü (Arap
ülkeleri vatandafllar›)elemanlar›n oturumlu (çal›flma vizeli) olarak çal›flt›r›lmas› ile ilgili uygulamalar›n
yeniden gözden geçirilmesi faydal› olacakt›r.
•Libya Devlet ‹hale ve Sözleflmeleri fiyat art›fllar›n› kapsamamaktad›r. Gerek Uluslararas› pazarda
gerekse Libya pazar›ndaki fiyat art›fllar› sözleflme fiyatlar›na yans›t›lamamaktad›r. Bu nedenle
teklif verirken bahsedilen olas›l›klar› karfl›lamak için fiyatlara ekstra risk faktörü ilave edilmektedir.
•Libya içi demir ve çimento fabrika sat›fl fiyat›, yabanc› firmalara yerli firmalara oranla yüksek
fiyattan uygulanmakta dolay›s›yla ekstra maliyet oluflmaktad›r.
•Yabanc› flirketler, istisnalar d›fl›nda, ancak yerel anonim flirketlerle bir anonim flirket kurmak
suretiyle faaliyette bulunabilmektedirler. Söz konusu flirketin içindeki Libyal› pay›n›n en az %35
olmas› ve sermayesinin 5 milyon Libya Dinar›'ndan az olmamas› flart› bulunmaktad›r. Libya'da
bu gruplamaya girebilecek fazla flirket olmamas› nedeniyle bugüne kadar gerçekleflmifl bir
teflebbüs olmam›flt›r.
FAYDALI OLAB‹LECEK ADRESLER
Libya Investment
http://www.libyaninvestment.com
Central Bank of Libya
http://www.cbl.gov.ly
Libya Yellow Pages
http://yellowpages.ly
Genel Elektrik ‹daresi
http://www.gecol.ly
National Oil Corporation
http://www.noclibya.com
Ulusal G›da Al›m fiirketi
http://www.nascolibya.com
Market Access Database
http://mkaccdb.eu.int
Arap Trade Financing Program
http://www.atfp.org.ae
ITC International Trade Center
http://www.intracen.org
Foreign and Commonwealth Office
http://britaininlibya.org
Muslim Trade Network
http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/lytoc.html
Organisation of Petroleum Exporting Countries
http://www.opec.org
Libyan Jamahiriya Broadcasting Corporation
http://en.ljbc.net/home.php