docİlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri
download 
Şikayet Transkript
İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİ DERSLERİNDE NE TÜR ÖĞRETİM ARAÇ VE GEREÇLERİ KULLANMAKTADIRLAR? Feride Karaca Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, BÖTE Bölümü, [email protected] ÖZET Bu çalışmada ilköğretim okulu öğretmenlerinin derslerinde ne tür öğretim araç gereçleri kullandıkları ve bu öğretim araç gereçlerini seçerken nelere dikkat ettikleri araştırılmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden “tanımlayıcı durum çalışması” yöntemi kullanılarak hazırlanan çalışmada iki farklı ilköğretim okulunda çalışan, 10 ilköğretim okulu öğretmeni çalışmaya dâhil edilmiş ve bu öğretmenler ile gözlem ve görüşmeler yapılmıştır. Araştırma sonuçları incelendiğinde, farklı branşlardaki öğretmenlerin derslerinde branşlarına yönelik özel öğretim araç gereçleri kullandıkları görülmüştür. Öğretmenlerin derslerinde temel olarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kitapları ve yazı tahtası gibi geleneksel öğretim araç gereçlerini kullandıkları ve bunlara ek olarak bilgisayar, projeksiyon aleti, televizyon, tepegöz, video çalar, video kasetler, eğitim içerikli CD’ler, resimler, laboratuvar araç gereçleri, haritalar ve hatta kuklalar gibi bir çok araç gereci kullandıkları görülmüştür. Ayrıca, öğretmenlerin derslerde kullanacakları öğretim araç gereçlerini seçerken dersin içeriği, öğretim yöntemi; öğrencilerin yaş grubu, hazır bulunuşluk düzeyi, öğrenme kapasitesi;ilgi ve ihtiyaçları gibi faktörleri göz önünde bulundurdukları anlaşılmıştır. Tüm bunlara karşın, çalışmaya katılan öğretmenlerin okullarında bulunan öğretim araç gereçlerinin kullanımı konusunda çeşitli problemler yaşadıkları, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından basılan kitapları ve öğretim araç gereçlerini yetersiz buldukları anlaşılmıştır. Bu problemleri gidermek amacı ile ders kitapları tekrar gözden geçirilerek gerekli iyileştirilmeler yapılmalı ve tüm okullar müfredata uygun, güncel öğretim araç gereçleri ile donatılmalıdır. Anahtar Kelimeler: Öğretim araç gereçleri, İlköğretim okulları, Öğretmen görüşleri. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 WHAT KINDS OF INSTRUCTIONAL TOOLS AND MATERİALS DO ELEMENTARY SCHOOL TEACHERS USE IN THEIR LESSONS? Feride Karaca Middle East Tech. Uni, Faculty of Edu., Comp. Educ. and Inst.Tech. Dep., [email protected] ABSTRACT A qualitative study was conducted to have ideas about the kinds of instructional tools and materials that elementary school teachers use in their lessons and about the factors that they consider while selecting these tools and materials to be used in their lessons. This study utilized a descriptive case study method, in which some observations and interviews were conducted with 10 elementary school teachers from two different elementary schools. Examing the results, teachers mainly use some traditional tools and materials, including Ministry of National Education Books and blackboard. In addition, they use many different tools and materials, including computers, projectors, televisions, video players, video casettes, educational CD’s, pictures, laboratory materials, maps and dolls etc.... While selecting the instructional tools and materials to be used in their lessons, teachers considered some different factors, including instructional method, content of the lesson, students’ age, their readiness level and learning capacity, and their needs and interests. On the other hand, teachers face some problems about the use of instructional tools and mtarials in their schools. The participant teachers complained about the deficiencies of the Ministry of National Education books and of the other instructional tools and materials in their schools. For this reason, these books should be revised and some updatated instructional technologies should be provided for all the schools. Keywords: Instructional Technologies, Elementary schools, Teacher perceptions. İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 133 GİRİŞ Günümüzde meydana gelen sosyal ve teknolojik gelişmelere paralel olarak, ilk ve orta öğretimde teknolojik araç gereçlerin kullanılması gerekliliği doğmuş ve bu doğrultuda okullar bilgisayar, projeksiyon aleti, video, televizyon ve eğitim yazılımları gibi çeşitli teknolojik araç gereçlerle donatılmıştır. Devlet Planlama teşkilatı tarafından 2010 yılında yayınlanan bir rapora göre, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2009 yılı sonu itibarıyla 27.999 bilişim teknolojileri laboratuvarı kurulmuş olup, ilköğretim okullarının %94’üne, ortaöğretim okullarının ise tamamına internet erişimi sağlanmaktadır. Okulların teknolojik araç gereçlerle donatılması ile birlikte teknolojinin etkin bir şekilde derslere nasıl entegre edileceği konusu araştırılmaya başlanmıştır. Alanyazında yapılan bir çok çalışmaya göre, bu konuda en önemli görev öğretmenlere düşmektedir (Çağıltay, Çakıroğlu, Çağıltay & Çakıroğlu, 2001; Ertmer, 2005; ). Günümüz koşullarında, öğretmenlerden öğretim teknolojilerini öğrencilerin başarı ve iletişim becerilerini arttıracak bir şekilde derslerine uyarlamaları beklenmektedir (Dias ve Atkinson, 2001). Öğretmenlerin çağın gereksinimlerine cevap verebilecek bireyler yetiştirme konusunda gösterdikleri bu çabada, öğretim araç gereçlerinin yeri ve önemi büyüktür (Yeşilyurt, 2007).Çelik (2007)’ye göre, eğitim ve öğretimde araç gereç kullanımı, etkili öğretim ortamları hazırlayarak eğitim programlarının başarıya ulaşmasında önemli roller üstlenmektedir. Korkmaz, Usta ve Güzeller (2009)’e göre, okullarda teknoloji destekli eğitimin istenilen seviyeye ulaşabilmesi için, etkin ve amaca hizmet edebilecek nitelikte öğretim teknolojileri kullanılmalıdır. Derslerde kullanılacak öğretim araç gereçlerin seçimi, öğretimin kalitesini arttırmak açısından çok önemlidir(Taşkaya ve Bal, 2010). Bu konuya açıklık getiren Çelik (2007), öğretmenlerin derslerde kullanacakları araç gereçleri seçerken öğretim hedefleri; öğretim yöntemi; öğrenci özellikleri; öğretmen özellikleri; öğretim ortamının özellikleri; araç gereç özellikleri gibi birçok etkenin göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamıştır. Derslerde kullanılacak öğretim araç gereçlerinin seçiminde öncelikle öğrenci özellikleri dikkatle incelenip, öğrencilerin bilgi, yetenek, ilgi ve güdelenmişlik düzeylerine uygun araç gereçlerin kullanılması gerekmektedir (Demirel, 2004). Demirel ve Yağcı (2007), öğretmenler tarafından pratik, öğrenciler için uygun ve dersin konusuna uygun araç gereçlerin seçilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Fidan (2008), öğretmenlerin farklı branşlara yönelik özel öğretim araç gereçlerine ihtiyaç duyduklarını açıklamıştır. Örneğin, Arkın (2003) tarafından yapılan bir çalışmada İngilizce öğretmenlerinin bilgisayar ve interneti, dersleriyle ilgili resim, video ya da değişik yazılı kaynakları araştırmak ve bilgi toplamak amacıyla kullandıkları görülmüştür. Ayrıca, öğretmenlerin çeşitli eğitsel içerikli CD’leri kullanarak İngilizce gramer ve kelime alıştırmaları yaptıkları ve öğrencilere İngilizce oyunlar oynattıkları gözlenmiştir. Diğer Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 134 F.Karaca taraftan, Taşkaya ve Bal (2010) tarafından yapılan çalışmanın sonuçları incelendiğinde, sosyal bilgiler derslerinde öğretmenlerin en çok harita ve yer küre modelini kullandıkları görülmüştür. Buna karşın, öğretmenlerin derslerinde görsel ve teknoloji ile bağlantılı araç gereçleri çok fazla kullanmadıkları görülmüştür. Öğretim teknolojilerinin eğitimde kullanılmaya başlanması ile birlikte, öğrenme ve öğretme üzerine etkilerinin araştırılması da merak konusu olmuştur. Örneğin, Fidan (2008) tarafından ilköğretim öğretmenleri ile yapılan bir çalışmada, katılımcı öğretmenlerin çoğunluğu derslerde öğretim araç gereçleri kullanımının dersi daha eğlenceli hâle getirdiğini, öğrencilerin derse olan motivasyonlarının arttığını ve kalıcı öğrenmenin sağlandığını belirtmişlerdir. Ayrıca, Çağıltay ve diğerleri (2001) tarafından yapılan bir çalışmanın sonuçlarına bakıldığında öğretmenlerin genelde bilgisayar kullanımı konusunda olumlu düşüncelere sahip oldukları görülmüştür. Bununla birlikte öğretimde bilgisayar kullanımının eğitimin kalitesini arttıracağına ve kendilerine ek bir iş yükü getirmeyeceğine inanan öğretmenler, teknolojinin öğrencilerin başarı, ilgi ve motivasyonlarını da arttıracağını belirtmişlerdir. Aynı şekilde, Karaca (2011) tarafından yapılan çalışmanın sonuçları incelendiğinde, derslerde teknoloji kullanımının öğrencilerin derse olan ilgi ve alakasını, öğrenmenin kalıcılığını ve öğrencilerin başarısını arttırdığını düşünen öğretmenlerin, teknoloji konusunda daha fazla bilgi sahibi olmak istedikleri görülmüştür. Kazu ve Yeşilyurt (2008)’e göre etkili öğretim ortamları oluşturmak için derslerde çeşitli öğretim araç gereçleri kullanılması gerekmektedir. Demirel (2004), derslerde görsel ve işitsel araç gereçlerin kullanımının dersin işleyişini kolaylaştırdığını, ders sunumları daha etkili hale getirdiğini ve öğretmenlere zengin bir öğretim ortamı sağlandığını belirtmiştir. Bu düşünceyi destekleyen Çelik (2007), eğitim ortamlarında öğretim araç geçlerinin kullanımı ile “öğrenciye çok zengin, renkli, görsel ve işitsel mesajlar içeren bir öğretim ortamı sunulabileceğini” (s.29) ifade etmiştir. Adıgüzel (2010) tarafından yapılan bir çalışmada, ilköğretim okullarında en çok ders kitapları, kılavuz kitaplar, yardımcı ders kitapları, tebeşirli yazı tahtaları, resimler, haritalar ve grafikler gibi araç gereçlerin mevcut olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Buna paralel olarak öğretmenlerin derslerinde en çok ders kitapları, yardımcı kitaplar ve tebeşirli yazı tahtaları gibi okullarda en çok mevcut olan araç gereçleri kullandıkları görülmüştür. Diğer taraftan, öğretmenlerin bilgisayar, DVD, VCD ve ders yazılımlarını derslerinde neredeyse hiç kullanmadıkları ortaya çıkmıştır (Adıgüzel, 2010). Bu durum alanyazında yapılan birçok çalışma ile desteklenmiş ve öğretmenlerin yeni teknolojileri derslerinde çok fazla kullanmadıkları görülmüştür (Taşkaya ve Bal, 2010). Buna sebep olarak literatürde birçok engelleyici faktörden bahsedilmektedir. Örneğin, Çağıltay, ve diğerleri (2001, s.24) tarafından yapılan çalışmada öğretmenlerin bilgisayar kullanımını etkileyen en önemli faktörlerin “(1) kullanabilecekleri yeterli bilgisayar olmaması, (2) öğretmenlerin bilgisayar kullanımı konusunda yeterince Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 135 deneyimlerinin olmaması ve (3) öğretim programının bilgisayarla bütünleşecek yapıda olmaması”, şeklinde sıralandığı görülmüştür. Karaca (basımda) tarafından yakın zamanda yapılan bir çalışmaya göre, ilköğretim okulu öğretmenlerinin derslerinde teknolojiyi kullanmamalarına sebep olarak öğretmenlerin yeni teknolojilerin kullanımı konusunda gerekli bilgi ve becerilere sahip olmayışı ve okullarda bulunan öğretim araç gereçlerinin yetersiz olması gösterilmiştir. Ayrıca, çalışma sonuçlarına göre öğretmenlere sağlanan hizmet içi eğitim ve teknik destek gibi olanakların yetersiz olduğu ortaya çıkarken, öğretmenlerin teknoloji destekli öğretim materyallerini hazırlamak için yeterli zamana sahip olmadıkları anlaşılmıştır. Tüm bu engellerin üstesinden gelmek ve öğretmenlerin teknolojiyi derslerinde etkin bir şekilde kullanmasını sağlamak amacı ile için çeşitli politikalar geliştirilerek, okullardaki öğretim araç gereçlerinin sayısı arttırılmış ve öğretmenlere teknoloji ile alakalı çeşitli hizmet içi eğitim olanakları sağlanmış olmasına karşın (Ertmer, 2005), öğretmenlerin derslerde öğretim araç gereçlerini kullanım seviyeleri halen oldukça düşüktür. Bu durum, öğretmenlerin öğretim araç gereçlerinin kullanımına ilişkin branşlarına özgü hizmet içi eğitim almamaları ve yine branşlarına özgü öğretim araç gereçleri içeren eğitim ortamlarında derslerini işleyememelerinden kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenle, farklı branşlardaki öğretmenlerin derslerinde ne tür öğretim araç gereçleri kullandıkları araştırılmalı ve buna dayalı olarak her bir branş öğretmeninin ihtiyaç duyduğu hizmet içi eğitim ve derslik olanakları sağlanmalıdır. Amaç Bu çalışmanın temel amacı farklı branşlardaki ilköğretim öğretmenlerinin derslerinde ne tür öğretim araç gereçlerini kullandıklarını tespit etmek ve öğretmenlerin derslerinde kullanacakları öğretim araç gereçlerini seçerken ne tür faktörleri göz önünde bulundurduklarını belirlemektir. Ayrıca, derslerde öğretim araç gereçleri kullanımının etkileri ile ilgili ilköğretim öğretmenlerinin görüşlerini almak ve öğretmenlerin okullarda bulunan araç gereçlerin kullanımı konusunda ne tür problemlerle karşılaştıklarını belirlemek bu çalışmanın amaçlarındandır. Yukarıda ifade edilen amaçlar doğrultusunda çalışma soruları aşağıda belirtildiği gibidir: 1. Farklı branşlardaki ilköğretim öğretmenleri derslerinde ne tür öğretim araç gereçleri kullanmaktadırlar? 2. İlköğretim öğretmenleri derslerinde kullanacakları öğretim araç gereçlerini seçerken ne tür faktörleri göz önünde bulundurmaktadırlar? 3. İlköğretim öğretmenleri derslerde öğretim araç gereçleri kullanımının ne tür etkileri olduğunu düşünmektedirler? 4. İlköğretim öğretmenleri okullarda bulunan öğretim araç gereçlerinin kullanımı konusunda ne tür problemler yaşamaktadırlar? Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 136 F.Karaca YÖNTEM Bu çalışmada farklı branşlardaki ilköğretim öğretmenlerinin derslerinde ne tür öğretim araç gereçleri kullandıklarını ve bu öğretim araç gereçlerini seçerken nelere dikkat ettiklerini tespit etmek için nitel araştırma yöntemlerinden “tanımlayıcı durum çalışması” yöntemi kullanılmıştır. Berg (1989)’e göre, durum çalışmaları güncel bir olayın nasıl vuku bulduğunu anlayabilmek amacıyla, belirli bir kişi, sosyal ortam, olay ya da grup hakkında sistematik bir şekilde bilgi toplanması sürecini içermektedir. Bu çalışmada da güncel bir olay olan derslerde öğretim araç gereçleri kullanımı hakkında, ilköğretim öğretmenlerinden görüşme ve gözlem yöntemleri kullanılarak bilgi toplanması amaçlanmaktadır. Çalışma Grubu Bu araştırmanın örneklemini Ankara’daki 2 farklı ilköğretim okulundan 10ilköğretim öğretmenini oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan 5 öğretmen Ankara’da yüksek sosyal statüye sahip bir semt okulundan seçilirken, diğer 5 öğretmen düşük sosyal statüye sahip bir semt okulundan seçilmiş ve böylelikle her iki kesimin de bu konudaki görüşleri yansıtılmaya çalışılmıştır. Farklı branştaki öğretmenler teknolojiyi farklı şekilde kullabileceklerinden dolayı, maksimum çeşitlilik yöntemi kullanılarak, her iki okuldan da 1 İngilizce öğretmeni, 1 fen ve teknoloji öğretmeni, 1 Türkçe öğretmeni, 1 matematik öğretmeni ve 1 bilişim teknolojileri öğretmeni çalışmaya dâhil edilmiş ve böylelikle örnekleme dahil her bir branşın kendine özgü özelliklerinin ayrıntılı bir şekilde tanımlanması sağlanmaya çalışılmıştır (Yıldırım & Şimşek, 2000).Katılımcı öğretmenlerden3 kişi bay, 7 kişi bayandır. Veri Toplama Yöntemleri Durum çalışması yönteminde görüşme, gözlem, döküman incelemesi, arşiv kayıtları ve anket uygulaması gibi birçok farklı nitel ve nicel veri toplama yöntemi bir arada kullanılabilmektedir. Bu çalışmada ise katılımcı öğretmenlerden araştırma konusu hakkında derinlemesine bilgi toplamak amacı ile nitel veri toplama yöntemlerinden gözlem ve görüşme teknikleri bir arada kullanılarak zengin ve birbirini teyit edebilecek veri çeşitliliğine ulaşılmaya çalışılmıştır (Yıldırım & Şimşek, 2000). Kullanılan gözlem ve görüşme formları, araştırmacı tarafından alan yazından faydalanılarak geliştirilmiş ve uzman görüşü alındıktan sonra düzeltmeler yapılmıştır. Bu çalışmada ilk olarak sosyal bilimlerde en fazla kullanılan veri toplama yöntemi olan görüşme yöntemi kullanılmış ve böylelikle bireylerin iç dünyasına girilerek, deneyimleri, tutumları, düşünceleri, niyetleri ve yorumları konusunda bilgi sahibi olunmaya çalışılmıştır (Paton, 1987). Katılımcı öğretmenlerle 30’ar dakikalık görüşmeler yapılmış ve bu görüşmeler kayıt cihazı yardımıyla kaydedilmiştir. Daha sonra her bir öğretmenin bir ders saati gözlemlenerek görüşmelerle elde edilen veriler teyit edilmeye ve desteklenmeye çalışılmıştır. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 137 Verilerin Çözümlenmesi Nitel verilerin çözümlenmesi işleminde, Yıldırım ve Şimşek (2000) tarafından önerilen aşamalardan geçilmiştir. İlk olarak, araştırmacı gözlem notlarını ve kayıt cihazı yardımıyla kaydedilen görüşmeleri bilgisayara aktarmıştır. Sonra, elde edilen veriler kodlanıp, ana temalara göre gruplandırılıp, yorumlanmıştır. Görüşme ve gözlem yöntemleri ile toplanan veriler, orijinal formuna mümkün olduğu kadar sadık kalınarak ve gerektiğinde araştırmaya katılan bireylerin söylediklerinden doğrudan alıntılar yapılarak okuyucuya sunulmuştur. BULGULAR Çalışma bulguları araştırma sorularına bağlı olarak 4 ana tema altında gruplanmıştır: (1) Öğretmenlerin derslerinde kullandıkları öğretim araç ve gereçleri, (2) Öğretmenlerin derslerde kullanacakları öğretim araç gereçlerini seçerken göz önünde bulundurdukları faktörler, (3) Derslerde öğretim araç gereçleri kullanımının etkileri konusunda öğretmen görüşleri, (4) Öğretmenlerin okullarda bulunan öğretim araç gereçlerinin kullanımı konusunda yaşadıkları problemler. Öğretmenlerin derslerinde kullandıkları öğretim araç ver gereçleri Araştırma sonuçlarına bakıldığında, katılımcı öğretmenlerin derslerinde temel olarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kitapları ve tebeşirli yazı tahtalarını kullandıkları görülmüştür. Bunlara ek olarak, öğretmenlerin bilgisayar, projeksiyon aleti, televizyon, tepegöz, video çalar, video kasetler, eğitim içerikli CD’ler, resimler, laboratuvar araç gereçleri, haritalar ve hatta kuklalar gibi bir çok öğretim araç gereçlerini kullandıkları görülmüştür. Ayrıca, farklı branşlardaki öğretmenlerin, kendi branşlarına özgü öğretim araç gereçleri kullandıkları görülmüştür. Örneğin, İngilizce öğretmenleri İngilizce dersinin çoklu zeka kuramının uygulanmasına müsait bir ders olduğunu ve bu nedenle derslerinde Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ders kitaplarına ek olarak, sesli kartlar, dinleme kaseleri, CD’ler, reaksiyon kasetleri, televizyon, tepegöz, bilgisayar, projeksiyon aleti gibi çeşitli görsel ve işitsel araç gereçleri kullanmaya çalıştıklarını belirtmişlerdir. İngilizce öğretmenlerinden birisi İngilizce dersinin çevredeki her türlü materyali kullanmaya müsait bir ders olduğunu şu cümlelerle belirtmiştir: “Derslerimde her şeyi öğretim materyali olarak kullanabiliyorum, yani kurt, kuş, börtü böcek, oyuncak, CD, kaset çalar, kaset, bilgisayar, chartlar, tepegöz, İngilizce alt yazılı resimler, camdan dışarı gördüğünüz canlı cansız her şey bizim…” Çalışmaya katılan matematik öğretmenlerinin ise derslerinde genelde Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kitaplar, çeşitli alıştırma kitapları, yaprak testler ve tebeşirli yazı tahtası gibi öğretim araç gereçlerini kullandıkları Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 138 F.Karaca görülmüştür. Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin ise derslerinde bilgisayar, projeksiyon aleti, eğitsel içerikli CD ve yazılımlar gibi bir çok teknolojik araç gereçlerin yanı sıra Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kitaplardan da faydalandıkları görülmüştür. Bilişim teknolojileri öğretmenlerinden birisi küçük yaş grubundaki öğrencilerle yaptığı bir uygulamayı şu şekilde anlatmıştır: “Bir dersimde klavyeyi anlatırken, öğrencilerden kendi klavyelerini yapmalarını istedim. Öğrenciler tombala taşları ve düğmeler gibi değişik materyaller kullanarak çok yaratıcı klavyeler yapmışlardı. Bu tür aktivitelerle, öğrencilerin hayal güçlerini kullanarak, onlara bir şeyler öğretmeye çalışıyorum, hem böylelikle dersi öğrenciler için daha ilgi çekici hale getiriyorum.” Katılımcı Türkçe öğretmenlerinin ise Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kitaplara ek olarak farklı yazarlar ve şairlerden roman, öykü ve şiir kitapları getirerek dersleri öğrenciler için daha eğlenceli ve ilgi çekici hâle getirdikleri anlaşılmıştır. Ayrıca, fen ve teknoloji öğretmenlerinin Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kitaplara ek olarak derslerinde tebeşirli yazı tahtası, tepegöz, projeksiyon aleti, çeşitli laboratuvar araç gereçleri ve çalışma kağıtları kullandıkları anlaşılmıştır. Öğretmenlerden birisi kullandığı öğretim araç gereçleri ile ilgili olarak şunları söylemiştir: “Derslerimde tepegöz, projeksiyon aleti ve laboratuvar araçgereçlerini kullanıyorum. Derslerde kullanacağım öğretim materyalleri genelde konuya göre değişiyor. Mesela, 2. sınıflarda karışımları anlattığım bir derste deney yapmam gerekiyor, bu nedenle çocuklardan karışımlarla alakalı çeşitli materyaller getirmelerini istiyorum, sınıfa çeşitli laboratuvar araç gereçleri getirip,bu araç gereçleri kullanarak karışımlar nedir, ne işe yarıyor, deney yaparak öğreniyor öğrenciler.” Diğer bir fen ve teknoloji öğretmeni ise derslerinde bilgisayar ve projeksiyon aleti gibi yeni teknolojileri kullanmayı tercih ettiğini, bu teknolojilerin derse hazırlık sürecini kolaylaştırdığını ve dersi daha ilgi çekici hale getirdiğini şu şekilde belirtmiştir: “Daha önce tepegöz kullanıyordum derslerimde, ama artık günümüzde demode oldu biraz. Asetatlar falan hazırlıyorduk önceden, şimdi artık projeksiyon aletini kullanıyorum, hazırlığı daha kolay, hem öğrencilerin daha fazla ilgisini çekiyor. Ben bazen kendim hazırlıyorum kullanacağım materyalleri, ama genelde hazır materyaller kullanıyorum, internette bazı siteler var ücretsiz materyal sağlayan, onlardan faydalanıyorum. Güzel interaktif slaytlar var internette, bu slaytlardan yararlanarak task soruları hazırlayabiliyorum, yani cevaplar da var orda, çok fazla uğraşmıyorum slayt hazırlamak için. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 139 Derslerinde internetten indirdiği çeşitli hazır materyalleri kullanan diğer bir öğretmen bu materyallerin öğrencilerin dikkatini çekme konusunda gayet başarılı olduğunu ve öğrencilere faydalı bilgi ve beceriler kazandırdıklarını belirtmiştir. Buna karşın, çoğu öğretmen bu tür öğretim materyalleri geliştirmek için yeterli bilgi ve beceriye sahip olmadıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca, ders kitabındaki konuları ancak yetiştirebildiklerini belirten öğretmenler, bu materyalleri geliştirmek ve uygulamak için yeterli zamana da sahip olmadıklarını söylemişlerdir. Buradan da anlaşıldığı üzere, öğretmenlerin çoğunluğunun yeni öğretim materyalleri geliştirmek yerine, derslerinde çeşitli hazır öğretim materyalleri kullanmayı tercih ettikleri görülmüştür. Katılımcı öğretmenlerden bazıları ellerinde bulunun öğretim materyallerini diğer öğretmen arkadaşları ile paylaştıklarını belirtirken, öğretim materyali alışverişinin genelde aynı zümrede olan öğretmenler arasında olduğu görülmüştür. Öğretmenlerden birisi zümre öğretmenleri arasındaki materyal alışverişinin öneminden şu şekilde bahsetmiştir: “ Evde farklı kitap ve kaynaklardan değişik örnek ve problemler buluyorum. Daha sonra derslerde kullanmak üzere çalışma kağıtları hazırlıyorum. O çalışma kağıtlarını diğer öğretmen arkadaşlarımla paylaşırım mutlaka, çünkü herkesin birbirinde öğreneceği şeyler var, hem böylelikle dersi daha zengin ve faydalı hale getiriyoruz öğrenciler için. Zaten bir okulda zümre arkadaşlığı ne kadar iyiyse, çocuklar bu durumdan daha iyi faydalanıyor, başarı seviyeleri artıyor, okulun başarısını bile etkiliyor bu durum.” Öğretmenlerin derslerde kullanacakları öğretim araç gereçlerini seçerken göz önünde bulundurdukları faktörler Derslerinde kullanacakları öğretim araç gereçlerini seçerken nelere dikkat ettikleri sorulan öğretmenler, dersin içeriği, öğretim yöntemi, öğrencilerin yaş grubu, hazır bulunuşluk düzeyi, öğrenme kapasitesi ve yine öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları gibi faktörleri göz önünde bulundurarak, derslerinde günlük yaşama uygun araç gereçler kullanmaya çalıştıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerden birisi derslerinde kullanacağı öğretim materyallerini seçerken nelere dikkat ettiğini şu şekilde açıklamıştır: “Derslerimde öğrencileri aktif hâle getirecek, anlamalarını kolaylaştıracak ve onların ilgilerini çekecek materyaller kullanmaya çalışıyorum. Mesela, powerpoint slaytları hazırlıyorum, hazırladığım bu slaytlar hem ders işleme sürecinde bana yol gösterici oluyor, hem de öğrencilerin derse olan ilgi ve alakalarını arttırıyor.” Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 140 F.Karaca Diğer bir öğretmen öğretim araç gereçleri seçiminde sınıf seviyesini göz önünde bulundurduğunu, küçük gruplarda kuklalar ve oyuncaklar kullanarak değişik drama aktiviteleri ile dersi daha ilgi çekici hâle getirdiğini şu cümlelerle belirtmiştir: “Materyal seçiminde en çok sınıf seviyesini ve yaş grubunu göz önünde bulunduruyorum, onların ilgi ve alakalarını çekecek, derse katılımlarını arttıracak materyaller kullanmaya çalışıyorum. Mesela 3 ve 4. sınıflarla el kuklaları ve oyuncaklar kullanarak drama aktiviteleri yapıyorum, böylelikle dersi daha eğlenceli hale getiriyorum öğrenciler için.” Derslerde öğretim araç gereçleri kullanımının etkileri konusunda öğretmen görüşleri Çalışmaya katılan öğretmenler derslerde öğretim araç gereçlerinin kullanımının görselliği arttırdığını, öğrencileri daha aktif hâle getirdiğini ve onların derse katılımını arttırdığını belirtmişlerdir. Ayrıca, derslerde araç gereç kullanımının öğrencilerin derse olan motivasyonunu, ilgi ve alakalarını arttırdığını belirten öğretmenler, böylelikle öğrencilerin öğrenmelerinin kolaylaştığını ve kalıcı hâle geldiğini söylemişlerdir. Öğretmenlerden birisi konu ile ilgili şu ifadelerde bulunmuştur: “Derslerimde bilgisayar, projeksiyon aleti ve tepegöz kullanıyorum. Okuduğum güncel şeyleri bilgisayarda göstermeye çalışıyorum öğrencilere, dikkatlerini çekebilecek örneklerin olması lazım, o tür örneklerle derse başlayınca çocuklar çok daha dikkatli dinliyorlar dersi. Mesela genetik çok zevkli bir konu ama çocuk bilmiyor ki genetiği, o ilginçliği nasıl anlatabilirsin diye düşününce, annenin göz rengi, babanın göz rengi diye güncel hayatla bağdaştırıp, internetten çeşitli örnekler gösteriyorum. Mesela, İrlanda’da yapılmış parmak deneyleri ya da şu Babuna örneğini söylerim, yani bu tür yaşanmış olayları anlatınca öğrenciler unutmuyor bu konuları. Bu tür şeyler hem konunun akılda kalmasını kolaylaştırıyor hem de öğrencilerin derse olan ilgi ve alakalarını arttırıyor.” Ayrıca, katılımcı öğretmenlerden birisi öğrencilerin derse dikkatlerini en fazla 20 dakika verebildiklerini ve öğrencilerin düz anlatım şeklinde, sadece öğretmen tarafından verilen bir dersi çok sıkıcı bulduklarını belirtmiştir. Bu nedenle, öğrencilerin dikkatini çekebilmek amacı ile bilgisayar, projeksiyon aleti ya da tepegözü kullanarak çeşitli görsel resimler ve animasyonlarla dersi daha renkli hâle getirdiğini belirtmiştir. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 141 Diğer bir öğretmen, derslerde teknoloji kullanımının öğretmen açısından da faydalı olduğunu, ders işleme sürecinde kendilerine yol gösterici olduğunu şu şekilde belirtmiştir: “Derslerimde öğrencilerin derse katılımını arttıracak, onların derse olan ilgi ve alakalarını arttıracak öğretim araç gereçleri kullanmaya çalışıyorum. Mesela, derslerimde powerpoint slaytları kullanıyorum, bu slaytlar bana yol gösterici oluyor, hangi konuyu anlatacağım, neyi, nasıl, hangi sırada anlatacağım konusunda bana yardımcı oluyor.” Öğretmenlerin okullarda bulunan öğretim araç gereçlerinin kullanımı konusunda yaşadıkları problemler Okullarda bulunan öğretim araç gereçlerinin kullanımı konusunda ne tür problemler yaşadıkları sorulan öğretmenlerin çoğunluğu Millî Eğitim Bakanlığı tarafından basılan kitapların yetersiz olduğunu, o nedenle derse gelmeden önce farklı kaynaklardan araştırma yapmaları gerektiğini belirtmişlerdir. Ders kitaplarının yetersizliğinden yakınan bir öğretmen şu bilgileri vermiştir: “Ders kitapları konuyu anlatmakta yetersiz kalıyor, bu nedenle derse gelmeden önce konuyla ilgili değişik resimler ve hikâyeler araştırıyorum, bulduğum resimleri chart hâline getirip fon kâğıtlarıyla sunabiliyorum çocuklara. Yine materyal olarak derslerimde çeşitli video kasetler, CD’ler ve şarkılar kullanıyorum.” Benzer şekilde, bir ingilizce öğretmeni de Millî Eğitim Bakanlığı tarafından basılan kitaplarla ilgili yaşadığı problemleri şu şekilde anlatmıştır: “Bildiğiniz gibi İngilizce dersi çoklu zekâ kurumanın uygulanmasına uygun bir ders ama okulumuzda bulunan materyaller ve kitaplar çoklu zekâ sistemine çok fazla uygun değil, o nedenle derse gelmeden önce değişik kaynaklar araştırıyorum, materyal olarak ne kullanabilirim, onları düşünüyorum, planlıyorum.” Tüm bunlara ek olarak, görüşme yapılan İngilizce öğretmenlerinden birisi İngilizce ders kitaplarına ait dinleme kasetlerinin gönderilmediğini, bu nedenle İngilizce derslerinde “dinleme” etkinliğini yapamadıklarını belirtmişlerdir. Bu öğretmen dinleme kasetlerinin gönderilmediği gibi, okulda dinleme cihazlarının da olmadığını, tamamen kitaba bağlı kalarak ders anlatmak zorunda kaldıklarını belirtmiştir. Ayrıca, okullarında bulunan video kasetlerin güncel olmadığını ve içeriğinin yeni öğretim programlarına uygun olmadığını belirten öğretmenler, derslerinde Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 142 F.Karaca artık bu tarz geleneksel teknolojileri kullanmakta zorluk çektiklerini açıklamışlardır. Bunun yerine, daha güncel ve ilgi çekici olan eğitim içerikli çeşitli CD’ler ve internetten indirdikleri çeşitli video, resim, animasyon gibi materyalleri kullandıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenler yeni teknolojilerin kullanımı konusunda hevesli oldukları halde, Bilişim Teknolojileri Laboratuvarlarının kullanımı konusunda çeşitli problemler yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenlerden birisi zamanın etkin ve ekonomik kullanımı açısından dersi sınıfta işlemeyi tercih ettiğini şu şekilde belirtmiştir: “Dersi sınıfta işlemenin zaman açısından çok daha ekonomik olduğunu düşünüyorum, müfredat da baya yoğun zaten, işleyeceğim konuları ancak yetiştirebiliyorum. Hem bilişim teknolojileri laboratuarları genelde dolu oluyor, boş bulsan, öğrencileri getir-götür çok fazla zaman kaybediyoruz. Ayrıca, öğrencilerimiz biraz hareketli, mekân değişikliği çok hoşlarına gidiyor ama sınıf dışında onları kontrol etmek çok daha zor oluyor.” Bazı öğretmenlerin ise bilgisayar ve projeksiyon aleti kullanımını çok iyi bilmedikleri ve bu nedenle derslerinde bu teknolojileri kullanmaktan çekindikleri görülmüştür. Öğretmenlerden birisi bilgisayarları kullanırken yaşadığı problemleri şu şekilde açıklamıştır: “Bilgisayar ve projeksiyon aleti kullanımı konusunda çok fazla yeterli görmüyorum kendimi. Zaman zaman bilgisayarlarda problem oluyor, program açılmıyor, kendimiz bilgisayar kullanımını çok iyi bilmediğimiz için çözemiyoruz problemi. Bu konuda yardım alabileceğimiz çok fazla kişi de yok, bilgisayar kullanımını iyi bilen arkadaşlara her zaman ulaşamıyoruz. Bilişim teknolojileri sınıfında ihtiyaç duyduğumuzda ulaşabileceğimiz bir bilişim teknolojileri öğretmeni olsa çok daha iyi olur bizim için.” TARTIŞMA VE SONUÇ Araştırma sonuçları incelendiğinde, öğretmenlerin derslerinde temel olarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan kitapları ve tebeşirli yazı tahtası gibi geleneksel öğretim araç gereçlerini kullandıkları görülmüştür. Tüm sınıflarda bu araç gereçler mevcut bulunduğu ve öğretmenler bu araç gereçleri kullanmaya aşina oldukları için bu sonuç kaçınılmazdır. Nitekim Adıgüzel (2010)de öğretmenlerin, derslerinde genelde temel ders araç gereçleri olan ders kitapları, kılavuz kitaplar ve tebeşirli yazı tahtaları gibi geleneksel araç gereçleri kullandıklarını belirtmiştir. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 143 Buna ek olarak öğretmenlerin derslerinde bilgisayar, projeksiyon aleti, televizyon, tepegöz, video çalar, video kasetler, eğitim içerikli CD’ler, resimler, laboratuvar araç gereçleri, haritalar ve hatta kuklalar gibi bir çok öğretim araç gereçlerini kullandıkları görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin derslerinde kullandıkları araç gereçlerin öğretmenin branşına ve o günkü işlenen konuya göre değiştiği de görülmüştür. Nitekim çalışmaya katılan İngilizce öğretmenleri derslerinin çevredeki her türlü materyali kullanmaya müsait bir ders olduğunu belirtirken, fen bilgisi öğretmenlerinin derslerinde bilgisayar, projeksiyon aleti, tepegöz, tebeşirli yazı tahtası, çalışma yaprakları ve çeşitli laboratuvar araç gereçlerini kullandıkları görülmüştür. Çalışmaya katılan Türkçe öğretmenlerinin derslerinde farklı yazar ve şairlerden roman, öykü ve şiir kitapları, matematik öğretmenlerinin ise derslerinde genelde çeşitli alıştırma kitapları, yaprak testler ve tebeşirli yazı tahtasını kullandıkları görülmüştür. Teknolojiyi derslerinde en çok kullanan bilişim teknolojileri öğretmenlerinin derslerinde bilgisayar, projeksiyon aleti, eğitsel içerikli CD ve yazılımlar gibi teknolojik araç gereçleri kullandıkları görülmüştür. Tüm bu sonuçlar, Fidan (2008) tarafından da belirtilen öğretmenlerin farklı branşlara yönelik özel eğitim araç gereçlerine ihtiyaç duydukları düşüncesini desteklemektedir. Bu ihtiyacı gidermek amacı ile okullarda her branşa özel derslikler oluşturulup, bu derslikler branş öğretmenlerinin ihtiyaç duyduğu öğretim araç gereçleri ile donatılmalıdır. Derslerini kendilerine özel dersliklerde işleyen öğretmenler, ihtiyaç duydukları anda bu öğretim araç gereçlerini rahatlıkla kullanabilme imkânına sahip olacaktırlar. Çalışma sonuçlarına bakıldığında, öğretmenlerin yarısından fazlasının yeni öğretim materyalleri geliştirmek yerine, genelde hazır materyalleri kullanmayı tercih ettikleri görülmüştür. Bu durumu destekleyen Çelik (2007), öğretmenlerin öncelikle öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayacak hazır materyalleri kullanmasını, eğer bu sağlanamıyorsa mevcut materyaller üzerinde değişiklikler yapılıp bu şekilde kullanılmasını tavsiye etmiştir. Bu iki seçenek de işe yaramıyorsa, yazar son seçenek olarak öğretmenlerin kendi materyallerini geliştirmelerini önermiştir. Ancak, alan yazın incelendiğinde teknolojik yeterliliklerinin çok da yüksek olmadığı gözlenen öğretmenlerin, teknolojik araç gereçleri genelde derse hazırlık sürecinde, ders planı hazırlama ve araştırma yapma gibi amaçlarla kullandıkları görülmüştür (Karaca, 2011). Benzer şekilde, bu çalışmaya katılan öğretmenlerinde yeni öğretim materyalleri geliştirmek için yeterli bilgi ve beceriye sahip olmadıklarını görülmüştür. Öğretmenlerin öğretim teknolojilerinin kullanımı konusunda bilgi ve beceri eksikliği alanyazında yer alan birçok çalışmada önemle üzerinde durulan bir problemdir. (Çağıltay ve diğerleri, 2001; Hewve Brush, 2007; Pelgrum, 2001). Örneğin, Pelgrum (2001), öğretmenlerin teknoloji kullanımı hakkında yeterli bilgi ve beceriye sahip olmamaları durumunda derslerinde teknolojiyi kullanamayacaklarını belirtmiştir. Bu nedenle, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından öğretmenlere yeni öğretim araç gereçlerinin kullanımı konusunda ihtiyaç duyulan hizmet içi eğitim imkânları sunulmalıdır. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 144 F.Karaca Öğretmenlere “derslerde kullanacakları öğretim araç gereçlerini seçerken ne tür faktörleri göz önünde bulundurdukları” sorulduğunda, dersin içeriği; öğretim yöntemi ve öğrencilerin yaş grubu; hazır bulunuşluk düzeyi ve öğrenme kapasitesi, ilgi ve ihtiyaçları gibi faktörleri göz önünde bulundurduklarını belirtmişlerdir. Bu sonuçları destekleyen Çelik (2007), öğretmenlerin derslerde kullanacakları materyalleri seçerken öğretim hedefleri, öğretim yöntemi, öğrenci özellikleri, öğretmen özellikleri, öğretim ortamının özellikleri, araç gereç özellikleri gibi birçok faktörün göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtirken, öğretim etkinliğinin başarısının çoğunlukla öğrenci özelliklerine bağlı olduğunu söylemiştir. Bu çalışmada da öğretmenlerin yeni öğretim materyali geliştirirken genelde öğrenci özelliklerini göz önünde bulundurdukları gözlenmiştir. Derslerde teknoloji kullanımının en çok öğrencileri etkilediği düşünüldüğünde (Li , 2007), öğretmenlerin derslerinde kullanmak üzere, öğrencilerin yaş grubuna, hazır bulunuşluk düzeyine ve öğrenme kapasitesine uygun, onların ihtiyaçlarını karşılayacak ve derse olan ilgi ve alakalarını arttıracak öğretim araç gereçlerini seçmeleri çok normal karşılanmaktadır. Bazı öğretmenler ise geliştirdikleri öğretim materyallerini, ellerinde bulunan mevcut hazır materyalleri ve öğretim araç gereçlerini diğer öğretmen arkadaşları ile paylaştıklarını belirtmişlerdir. Bu şekilde meslektaşlarıyla öğretim materyali alışverişinde bulunan öğretmenlerin teknolojiye karşı daha olumlu bir tavır takındıklarını belirten Karaca (2011), meslektaş desteğinin öğretmenlerin teknoloji kullanımını etkileyen önemli faktörlerden birisi olduğunu vurgulamaktadır. Çalışma sonuçlarına bakıldığında öğretmenlerin öğretim araç gereçleri kullanımının etkileri konusunda olumlu düşüncelere sahip oldukları anlaşılmıştır. Bu durum alanyazında yapılan birçok çalışma ile desteklenmiş ve öğretmenlerin derslerde öğretim araç gereçleri kullanımı konusunda olumlu düşüncelere sahip oldukları görülmüştür (Çağıltay ve diğerleri,2001; Fidan, 2008; Karaca, 2011). Bu çalışmaya göre katılımcı öğretmenler, derslerde öğretim araç gereçlerinin kullanımının öğretmene yol gösterici olduğunu, görselliği arttırdığını, öğrencileri derste daha aktif hâle getirdiğini ve onların derse katılımını arttırdığını belirtmişlerdir. Ayrıca, öğretmenler derslerde öğretim araç gereçleri kullanımı ile öğrencilerin derse olan ilgi ve alakalarının artığını, öğrenmelerinin kolaylaştığını ve kalıcı hâle geldiğini söylemişlerdir. Son olarak, öğretmenler, okulda bulunan öğretim araç gereçleri ile ilgili yaşadıkları problemlerden bahsetmişlerdir. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından basılan kitapların yetersiz olduğunu belirten öğretmenler, bu kitaplara bağlı kalmak zorunda olduklarını, dışarıdan her hangi bir kaynak kitap önermelerinin yasak olduğunu belirtmişlerdir. Bu problemi gidermek amacı ile Millî Eğitim Bakanlığı tarafından mevcut ders kitapları tekrar gözden geçirilerek, gerekli iyileştirilmeler yapılmalı ve öğretmenlerin ihtiyaçlarını karşılayacak hâle getirilmelidir. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 145 Ayrıca, okullarında bulunan video kasetlerin güncel olmadığını ve içeriğinin yeni öğretim programlarına uygun olmadığını belirten öğretmenler, derslerinde bu tarz geleneksel materyaller yerine, yeni teknolojiler kullanılarak hazırlanan eğitim içerikli CD’ler, PowerPoint slaytları, video ve animasyon gibi materyalleri kullanmayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir.Gülbahar (2007)’a göre, derslerde güncel teknolojilerin kullanımı teknolojinin yayılımı açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından tüm okullara müfredata uygun, güncel ve yeni teknolojiler kullanılarak hazırlanmış öğretim materyalleri gönderilmelidir. Öğretmenler yeni teknolojilerin kullanımı konusunda hevesli oldukları halde, okullarında bulunan teknolojik araç gereçlerin kullanımı konusunda çeşitli problemler yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Okullarda bulunan teknolojik araç gereçlerin genelde Bilişim Teknolojileri Sınıfında bulunduğunu belirten öğretmenler, bu sınıfların genelde dolu olduğunu söylemişlerdir. Bu nedenle, tüm okullarda Bilişim Teknolojisi sınıfı kullanımı ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalı, haftalık ve aylık çizelgeler hazırlanarak, tüm öğretmenlerin bu sınıflardan faydalanması sağlanmalıdır. Ayrıca, çalışma sonuçları incelendiğinde öğretmenlerin okullarda bulunan bilgisayar, projeksiyon aleti gibi araçların kullanımı ile ilgili problemler yaşadıkları zaman teknik açıdan yardım alabilecekleri kimse olmadığı görülmüştür. Rogers (1999)’a göre, bu çalışmada da olduğu gibi, öğretmenlerin ihtiyaç duydukları teknik desteğin sağlanmaması, onların teknolojiye adapte olma süreçlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle, tüm okullarda, teknik açıdan donanımlı bir teknik personel ya da bilgisayar öğretmeni istihdam edilmelidir. Farklı branşlardaki öğretmenlerin derslerinde kullandıkları öğretim araç gereçlerinin araştırıldığı bu çalışma, gelişen bilişim teknolojilerinin öğretmenler tarafından etkili bir şekilde kullanılmasına ve çağın gereksinimlere uygun eğitim ortamlarının hazırlanmasına ışık tutacaktır. Ayrıca, öğretmenlerin öğretim araç gereçlerini seçerken göz önünde bulundurdukları faktörleri de inceleyen bu çalışma, öğretim araç gereçlerinin öğretmen ve öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun, yerinde, zamanında ve etkin kullanımı açısından, öğretim programları hazırlayan kurum ve kuruluşlara faydalı bilgiler sunacaktır. Tüm bunlara ilaveten, bu çalışma öğretmenlerin okullarında bulunan öğretim araç gereçlerini kullanırken karşılaştıkları problemleri ortaya koyarak, problemlerin giderilmesi yönünde ne tür iyileştirmeler yapılması gerektiği konusunda da tavsiye niteliğinde olacaktır. Çalışma sonuçları incelenerek, bahsi geçen tüm alanlarda gerekli iyileştirmeler yapılmalıdır. Ayrıca, yapılan bu nitel çalışmaya ek olarak, daha geniş öğretmen grupları ile nicel çalışmalar düzenlenerek, araştırma sonuçlarının genellenebilirliği araştırılmalıdır. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 146 F.Karaca KAYNAKÇA Adıgüzel, A. (2010). İlköğretim okullarında öğretim teknolojilerinin durumu ve sınıf öğretmenlerinin bu teknolojileri kullanma düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 1-17. Arkın, E. I. (2005). Teachers’ attitudes towards computer technology use in vocabulary instruction. Unpublished master’s thesis. Department of Teaching English as a Foreign Language, Bilkent University, Ankara. Berg B L. (2001) Qualitative Research Methods for the Social Sciences. Boston: Pearson/Allyn & Bacon. Briggs, C. L. (1986) Learning How to Ask: A Sociolinguistic Appraisal of the Role of the Interview in Social Science Research. Cambridge: Cambridge University Press. , Çağıltay, K., Çakıroğlu, J., Çağıltay, N., Çakıroğlu,E. (2001) Öğretimde bilgisayar kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 19-28. Çelik, L. (2007). Öğretim Materyallerinin Hazırlanması ve Seçimi. Özcan Demirel-Eralp Altun. (Ed.) Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Demirel, Ö. (2004). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. "Öğretme Sanatı". Ankara: Pegem A Yayıncılık. Demirel, Ö. & Yağcı, E. (2007). Eğitim, öğretim teknolojisi ve iletişim. Özcan Demirel-Eralp Altun. (Ed.) Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Dias, B. L., Atkinson,S. (2001), Technology integration: Best Practices-Where Do teachers stand?. International Electronic journal For Leadership in Learning, 5(10) Ertmer, P. A. (1999). Addressing first and second order barriers to change: Strategies for technology integration. Educational Technology Research and Development, 47(4), 47-61. Fidan, N. K. (2008). İlköğretimde araç gereç kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Kurumsal Eğitimbilim,1 (1). 48-61. Hew, K. F., & Brush, T. (2007). Integrating technology into K-12 teaching and learning: Current knowledge gaps and recommendations for future research. Educational Technology Research and Development, 55(3), 223–252. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 İlköğretim Öğretmenleri Derslerinde Ne Tür Öğretim Araç ve Gereçleri Kullanmaktadırlar? 147 Karaca, F. (2011). Factors Associated with Technology Integration to Elementary School Settings: A Path Model. Doctoral Dissertation. Middle East Technical University, Ankara, Turkey. Karaca, F. (basımda). Teacher and student perceptions about technology use in an elementary school in Ankara. Journal of Social Studies Education Research. Kazu, H. ve Yeşilyurt, E. (2008). Öğretmenlerin öğretim araç-gereçlerini kullanım amaçları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 18 (2), 175-188. Korkmaz, Ö., Usta, E., Güzeller, C. (2009). Öğretmen adaylarının doğru eğitim yazılımı seçmeye yönelik değerlendirme yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 135-142. Li, Q. (2007). Student and teacher views about technology: A tale of two cities?. Journal of Research on Technology in Education, 39 (4), 377-397. Patton, M. Q. (1987). How to Use Qualitative Methods in Evaluation. Newbury Park, CA: Sage Publications. Pelgrum, W. J. (2001). Obstacles to the integration of ICT in education: Results from a worldwide educational assessment. Computers & Education, 37(2), 163178. Reigeluth, C.M., & Joseph, R. (2002). Beyond technology integration: The case for technology transformation. Educational Technology, 42 (4), 9-13. Rogers, P. L. (1999). Barriers to adopting emerging technologies in education. (ERIC Document Reproduction Service No. ED429556): Virginia Commonwealth University, Richmond; Rehabilitation and Training Center on Supported Employment, Minnesota State Colleges and Universities System, St. Paul. Taşkaya, S. M. & Bal, T. Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler ders araç gereçlerini kullanma durumları. Akademik Bakış Dergisi, 22, 1-16. Türkiye Devlet Planlama Teşkilatı (2010). Bilgi Toplumu İstatistikleri 2010. http://www.bilgitoplumu.gov.tr/Documents/1/BT_Strateji/Haberler/090500_Bilg iToplumuIstatistikleri.pdf(20 Temmuz 2011) Tomei, L. A.(2002) Technology Facade, The: Overcoming Barriers to Effective Instructional Technology in Schools. Allyn & Bacon Publishers, Inc. New York. Yeşilyurt, E. (2007). Öğretim araç-gereçleri kullanımına etki eden faktörler. EJournal of New World Sciences Academy, 2(4), 300-312. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011 148 F.Karaca Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000).Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 131-148, 2011
