Kitabın içeriğini görmek için tıklayınız..

Transkript

1
1. GİRİŞ
İnovasyon ülkemizde geniş kitlelerce yeni konuşulmaya ve
tartışılmaya başlansa da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin pek
çoğunun gündemlerini uzun yıllardır meşgul ediyor. Ülkemizde bu
kavram 1990’lı yılların ortalarında Avrupa’yla hemen hemen aynı
zamanda konuşulmaya başlandı. Fakat, inovasyonu asıl yapacak
olan kesim, firmalar, bu kavramla yeni yeni ilgilenmeye
başladılar.1 Peki ne olduda bugün bu kavramı bu kadar konuşur
hale geldik? Bu sorunun yanıtı, azalan ulusal rekabet gücümüz,
işsizlik problemi ve bazı sektörlerde yaşanan krizlerdir.
2. İNOVASYONUN TANIMI
İnovasyon sözcüğü Latinceden türemiştir ve “toplumsal,
kültürel ve idari ortamda yeni yöntemlerin kullanılmaya
başlanması” anlamını taşımaktadır. Türkçe’de bu kavram
“yenilik”
“yenileme”
gibi
kelimelerle
karşılanmaya
çalışılmaktadır. Fakat inovasyon, anlamı tek bir kelimeyle
ifade edilemeyecek kadar geniş bir kavramdır. Bu nedenle
inovasyon, teknik bir sözcük olarak kabul edilmeli ve
“teknoloji” sözcüğünde olduğu gibi dilimize oturtulmalıdır2.
İnovasyon, günümüzün hızla değişen rekabet ortamında ayakta
kalabilmek için şirketlerin ürünlerini, hizmetlerini ve üretim
yöntemlerini sürekli olarak değiştirmeleri ve yenilemeleri
işlemlerine denir.3
1
Elçi, Şirin “İnovasyon Artık Gündemlerde” , http://ref.advancity.net/
Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?MkId=52 , 12.03.2007 (erişim tarihi).
2
Elçi, Şirin “İnovasyon: Nedir, Ne Değildir?”
,http://www.focusinnovation.net/what.htm , 12.03.2007 (erişim tarihi).
3
Elçi, Şirin “İnovasyonun Tanımı” , http://www.focusinnovation.net/what.html ,
05.03.2007 (erişim tarihi).
2
OECD ve Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan Oslo
Klavuzu’nda inovasyon, yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş
ürün (mal ya da hizmet), veya sürecin; yeni bir pazarlama
yönteminin;
ya
da
iş
uygulamalarında,
işyeri
organizasyonununda
veya
dış
ilişkilerde
yeni
bir
organizasyonel
yönetimin
uygulanması
olarak
tanımlanmaktadır.4
İnovasyon, yeni fikirlerin ticari bir yarara dönüştürülmesi
sürecidir. Yani yaratıcılığın, ticari ustalıkla birleştirilmesidir.
Genelde inovasyon denince akla ürün ve hizmetler gelmekte;
ancak süreçlerde, dağıtımda, markada, müşteri deneyiminde, iş
modelinde de inovasyon yapılabilir.5
Dünyaca ünlü yönetim bilimci Peter Drucker ise inovasyonun
tanımını, “verimlilikte yeni bir boyut yaratan değişim”
şeklinde yapmaktadır.6
Yine dünya çapında faaliyet gösteren Procter and Gamble (
P&G ) firması da inovasyonu şöyle tanımlamıştır: “Herkesten,
her yerden fikirler edinin ve bu fikirleri, tüketicinin alacağı bir
şekle dönüştürün, daha sonra da bunu satışa sunun”7
4
TÜBİTAK, 2005; “Oslo Klavuzu, Yenilik Verilerinin Toplanması ve
Yorumlanması İçin İlkeler”
http://www.tubitak.gov.tr/home.do?sid=471&pid=468 , 05.03.2007 (erişim
tarihi).
5
Algortima Business Consulting LLC, “İnovasyon Nedir?” ,
http://www.algortimaconsulting.com/index.php
?option=com_content&task=view&id=24&Itemid=1 , 21.03.2007 (erişim tarihi).
6
Yücel, S.Tolga “Girişimcilik ve İnovasyon” , Bursa Ticaret ve Sanayi Odası
Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, Bursa, s.36.
7
Y.Tavlı, Betül “Ram Charan: Ayakkabı Dükkanında Çalışmak Gerçek Bir
Eğitimdi,”
http://www.insankaynaklari.com/ikdotnet/IcerikDetay.aspx?KayitNo=7126 ,
3
Yaratıcılık, iletişim ve liderlik eğitiminde uluslararası ün
kazanmış bir yenilikçi olan Michael J.Galeb ise “Düşünmenin
Tam Zamanı” adlı kitabında inovasyonu şöyle tanımlıyor:
“İnovasyon; farklılaşmak için fark yaratmak, fark yaratmak
için farklı bakmaktır.”8
“İnovasyon; farklılaşmak için fark yaratmak,
fark yaratmak için farklı bakmaktır.”
İnovasyon, farklı, değişik, yeni fikirler geliştirmek ve bunları
uygulamaktır. Bu fikirler, daha önce çözülmemiş sorunları
çözmek veya daha önce karşılanmayan ihtiyaçlara cevap
vermek amacıyla geliştirilebilir. Ya da halihazırda olan ürün ve
hizmeti daha çok insan için işe yarayacak hale getirmeyi
hedefleyebilir9.
Prof. Dr. İbrahim Kavrakoğlu “Yönetimde Devrimin Rehberi
İnovasyon” adlı kitabında inovasyonun tanımını şöyle yapıyor :
İnovasyon olmayan bir şeyi yaratmaktır. Bu bir icat olabilir, ya da
bilinen bir şeyi farklı bir alanda kullanarak yenilik yaratmak
olabilir. Zaten inovasyon örneklerini incelediğimizde yüzde
99’unun bilinenleri yeni bir alanda kullanmak, yüzde 1’inin ise
tamamen yeni bir icatla ilgili olduğunu görürüz.
“İnovasyon” sözcüğü üzerine birkaç şey söylemek gerekirse, kolay
anlaşılması için “yenilik” olarak ifade edilebilir, ama özünde
yaratıcılık yatıyor. Kısacası, yaratıcılık yaparak herhangi bir
8
Gelb, J.Michael “Düşünmein Tam Zamanı” (Aktaran:
http://gelecekde.blogcu.com/378833/ , 22.03.2007 (erişim tarihi)).
9
Elçi, Şirin “İnovasyon Nedir?” ,
http://www.teknolojitasarim.info/tt_club/club_inovasyon_nedir.htm , 19.03.2007
(erişim tarihi).
4
konuda yenilik meydana getirmek diye de tarif edebiliriz. (Bazen
“yenilikçilik” deniyor)
Bilgi kadar önemli bir diğer husus yaratıcılık ve inovasyon.
Hizmete ya da faydalı bir ürüne dönüşmeyen bilginin fazla bir
değeri yok. Ama yararlı bir ürüne dönüşen bilgi, sahibine çok
yüksek getiri sağlayabiliyor. Mesela “float” cam üretim
teknolojisini yaratan (Lord) Pilkington’un lisans gelirleri yılda 2.5
milyar sterlin. Bu yüzyılda firmalar, bireyler ve ülkeler yaratıcılık
ve inovasyon alanında daha da yoğun bir şekilde yarışacaklar.10
İnovasyon Bütünsel Bir Faaliyettir11
İnovasyon, bir firmanın diğer faaliyetlerinden soyutlanmış bir
faaliyet değildir. Aksine, inovasyon firmadaki tüm faaliyetleri
kapsar ve firmada bütünsel bir yaklaşım gerektirir.
Tablo 1: İnovasyonun bütünsel bir faaliyet olarak
algılanmamasının doğuracağı problemler:
İnovasyonun yalnızca
güçlü bir Ar-Ge yeteneği
gerektirdiği
düşünüldüğünde
Sonuçta teknoloji, kullanıcı
gereksinimlerine yanıt vermede
yetersiz kalabilir ve kullanıcılar
tarafından kabul görmeyebilir.
İnovasyon, Ar-Ge
laboratuvarında çalışan
beyaz önlüklü
uzmanların işi olarak
görüldüğünde
Farklı bakış açılarına sahip
kişilerin bilgi ve deneyimleriyle
katkıda bulunması engellenebilir
ve ticari başarı için gereken
yaklaşımdan uzaklaşılabilir.
10
Kavrakoğlu, İbrahim “Yönetimde Devrimin Rehberi İNOVASYON” , 1.Baskı,
Alteo, 2006, İstanbul.
11
Elçi, Şirin “İnovasyon Bütünsel Bir Faaliyettir” ,
http://www.focusinnovation.net/what3.html , 05.03.2007 (erişim tarihi).
5
İnovasyon, sadece
müşteri taleplerine yanıt
vermek olarak
algılandığında
Gelecekteki gereksinimleri
tahmin ederek rekabet avantajı
yakalama olanağının
kaybedilmesine ve teknolojik
ilerlemelerden
yararlanılmamasına yol açabilir.
İnovasyonun, yalnızca
teknolojik
ilerlemelerden ibaret
olduğunu
Pazarın talep etmediği ürünlerin
üretilmesine veya kullanıcıların
gereksinimlerine yanıt vermeyen
süreçlerin tasarlanmasına neden
olabilir.
İnovasyon, sadece
büyük firmaların
yürütebileceği bir
faaliyet olarak
görüldüğünde
Küçük ve orta büyüklükteki
firmaların rekabet güçleri kalmaz.
İnovasyon, yalnızca çok
büyük ve önemli
değişiklik ve yenilikler
olarak algılandığında
Küçük değişik ve yeniliklerin
sahip olduğu büyük potansiyel
ihmal edilmiş olur.
İnovasyonun şirket
içinde bu iş için
görevlendirilmiş belli
başlı kişilerin işi olduğu
Geri kalan çalışanların
yaratıcılıklarından
yararlanılmamış; dolayısıyla
inovasyonun yeni boyutlarla daha
etkili hale gelmesi engellenmiş
olur.
İnovasyonun sadece
şirket içinde ortaya
çıktığı düşünüldüğünde
Dışarıdan gelecek iyi fikirlere
kapı kapanmış olur.
İnovasyonun sadece
şirket dışında yürütülen
Şirket içi öğrenme gerçekleşemez
ya da teknolojik yeteneklerin
6
bir faaliyet olduğu
gelişmesi engellenmiş olur.
İnovasyonun Büyüklüğü Yaratacağı Etkinin
Büyük Olacağı Anlamına Gelmez12
Mevcut ürünlerde, hizmetlerde ve süreçlerde tamamlanmayı
bekleyen küçük parçalar, büyük inovasyonları doğurur.
Sony'ye milyarlarca dolar kazandıran küçültülmüş kulaklıklı
kasetçalar (Walkman) gibi. İnovasyon için fırsatları ararken
bir firmanın "Şu anda mümkün olanı daha çok değer elde eder
hale nasıl getirebiliriz?", "Ne tür bir adım atarsak ekonomik
sonuçlarımız olumlu yönde değişir?", "Tüm kaynaklarımızın
kapasitesini ne tür bir değişiklik artırır?" sorularına yanıt araması
gerekir.
Kutu 1:
Başarılı bir inovasyon, farklı düşünmek ve
farklı yapmakla gerçekleşir.
2.1. İNOVASYONUN TOPLUMSAL,
EKONOMİK VE POLİTİK BOYUTU13
12
Elçi, Şirin “İnovasyonun Tanımı” , http://www.focusinnovation.net/what.html
, 05.03.2007 (erişim tarihi).
13
Elçi, Şirin “İnovasyonun Toplumsal, Ekonomik ve Politik Boyutu” ,
http://www.focusinnovation.net/social.html , 05.03.2007 (erişim tarihi).
7
2.1.1. Toplumsal Boyutu
Bir ülkenin ekonomik büyümesi ve rekabet gücü kazanmasındaki
en önemli etken teknolojidir ve teknolojinin bu rolünün önemi gün
geçtikçe artmaktadır. Teknolojik inovasyon ise teknolojinin
toplumsal refahı artırmak ve yaşam kalitesini yükseltmek için
kullanılmasını sağlayan mekanizmadır ve ekonomik büyümenin
sürdürülebilir olması için şarttır.
Gelişmiş ülkelere baktığımızda başarılarının sırrının aynı olduğunu
görürüz: Bu ülkelerin başarıları, uluslararası boyutta rekabet
edebilme güçleri, halklarının zenginliği ve refahı; firmalarının yeni
ürün ve süreç geliştirmek ve üretkenliği artırmak amacıyla sürekli
olarak teknolojik inovasyon yapma yeteneklerine bağlıdır.
İnovasyon sayesinde toplum, aynı kaynaktan çok daha büyük
getiriler elde eder; çünkü inovasyon, toplumun kaynaklarının ürün
ve hizmete dönüştürülmesinde ve bu ürün ve hizmetlerin pazarlanıp
satılmasında bir araç görevi görür. Bu nedenle, inovasyon sadece
bir ekonomik sistem olarak değil, teknolojiyi insanların yararına
kullandıran, istihdam yaratan, çevre korumasına katkıda bulunan
toplumsal bir sistemdir.
2.1.2. Ekonomik Boyutu
İnovasyonu ekonomi bilimine Joseph Schumpeter taşıdı.
Schumpeter'e göre, üretilen bilgi, yani icatlar, kullanılabilir veya
pazarlanabilir ürün ve süreçlere kendiliğinden dönüşmez.
Schumpeter, teknolojik olan ve olmayan bilginin sadece "yeni
kombinasyonlarının" yeni ekonomik ve toplumsal katma değer
yaratabileceğini ileri sürdü. Fayda, "gerçek" inovasyon için ön
şarttır. Karşılıklı kombinasyon ve etkileşim, üretilen bilgiyi
ekonomik amacı olan kullanılabilir inovasyona dönüştürür.
8
İnovasyon, teknolojik olan ve olmayan bilginin biraraya
getirilmesinden doğduğuna göre, firmaların bu bilgiye ulaşması ve
kullanması büyük önem taşımaktadır.
OECD'ye göre, refahın ve istihdamın artması "inovasyon yapma ve
adapte etme kapasitesine" bağlıdır. Yeterli düzeyde inovasyon
faaliyetinin yürütüldüğü bir ekonomide yeni firmalar kurulur;
varolan firmalar varlıklarını sürüdürüp artan bir rekabet gücü
kazanır.
2.1.3. Politik Boyutu
İnovasyon, bir ülkede sürdürülebilir büyümeninin, toplumsal
refahın ve istihdamın sağlanması için tek çözümdür. Bunun için
ülkede inovasyon için gereken ortamın oluşturulması gerekir.
İnovasyon politikası, bilim ve teknoloji politikası ile sanayi
politikasının bir karışımı olarak ortaya çıkmıştır.
Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere, pek çok ülkede önemi
anlaşıldıkça, inovasyon, devlet politikalarının odağı haline
geldi. Bu politikalar doğrultusunda, inovasyon için gereken
koşulların sağlanması devletlerin en önemli görevlerinden biri
halini aldı. Bugün artık inovasyonun öneminin farkına varan
ülkeler, firmalarının inovasyon faaliyetlerini başarıyla
yürütmelerini sağlamak için gereken yasal ve idari
düzenlemelerin yanısıra inovasyona kaynak ayırmalarını teşvik
etmek ve sürekli bir faaliyet haline getirmelerini sağlamak için
çok çeşitli mekanizmaları devreye sokuyorlar. Ulusal inovasyon
sistemlerine etkin ve kalıcı bir işlerlik kazandırıyorlar.
2.2. İNOVASYON TÜRLERİ
9
2.2.1. Ürün İnovasyonu14
Bir işletme tarafından pazara sunulan, elle tutulup gözle görülen
nesneler ürün olarak adlandırılır. Bir işletmenin farklı, yeni, değişik
bir ürün geliştirmesi ve bunu pazara sunması “ürün inovasyonu”
yapması anlamına gelir. Ancak işletmelerin ürün inovasyonu
yapmak için illa ki yeni bir ürün üretmeleri gerekmez. Zaten var
olan ürünlerini daha iyi, daha kaliteli, daha üstün özelliklerde
yapmak için değiştirir ve farklılaştırırlarsa da ürün inovasyonu
yapmış olurlar.
¾ İlk mikroişlemciler ve dijital kameralar, otomobillerde ABS
fren sistemleri, GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi)
Dolaşım Sistemleri, giyim eşyalarında nefes alabilir kumaşların
kullanımı, sürekli yenilenen cep telefonları “ürün
inovasyonu”dur.15
Ürün inovasyonunda önemli olan unsur, müşterinin yeni özellikleri
talep ediyor olmasıdır.
2.2.2. Süreç İnovasyonu16
14
Elçi, Şirin; Tomruk, Lale; Baktır, Elif “Eski Köye Yeni Adet Getirin!”,
Teknoloji Yönetim Derneği Yayını, 2006, 20.03.2007 (erişim tarihi).
15
tarihi).
16
tarihi).
10
Yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir üretim veya teslimat
yönteminin gerçekleştirilmesidir. Bu yenilik, teknikler, teçhizat
ve/veya yazılımlarda önemli değişiklikleri içermektedir.
Süreç inovasyonları; birim üretim veya teslimat maliyetlerini
azaltmak, kaliteyi artırmak veya yeni ya da önemli derecede
iyileştirilmiş ürünler üretmek veya teslim etmek üzere
öngörülebilir.
Süreç inovasyonları, hizmet yaratılması ve tedariğine ilişkin yeni
veya önemli derecede iyileştirilmiş yöntemleri içermektedir.
¾ Ulaştırma hizmetlerinde GPS (küresel konumlandırma sistemi)
izleme cihazlarının kullanımı, bir seyahat acentesinde yeni bir
rezervasyon sisteminin uygulanması, bir danışmanlık
firmasında projelerin yönetimi için yeni tekniklerin
geliştirilmesi.
Süreç inovasyonları, satınlama, muhasebe, hesaplama ve bakım
gibi yardımcı destek faaliyetlerindeki yeni veya önemli derecede
iyileştirilmiş yazılım, teçhizat ve teknikleri de kapsamaktadır.
2.2.3. Pazarlama İnovasyonu17
Ürün ve hizmetler pazara sunulmak amacıyla geliştirilir ve üretilir.
Ürün ve hizmetlerin daha çok satılması için daha fazla sayıda
müşteri çekebiliyor olması gerekir. Daha fazla müşteri çekebilmek
için, ürün ve hizmetlerde farklı, değişik ve yeni tasarımların,
17
Elçi, Şirin; Tomruk, Lale; Baktır, Elif “Eski Köye Yeni Adet Getirin!” ,
Teknoloji Yönetim Derneği Yayını, 2006, 20.03.2007 (erişim tarihi).
11
ambalajların ve pazarlama yöntemlerinin geliştirilip kullanılması
“pazarlama inovasyonu” olarak adlandırılır.18
Pazarlama inovasyonu, firmanın satışlarını artırmak amacıyla,
müşteri ihtiyaçlarına daha başarılı şekilde cevap vermeyi, yeni
pazarlar açmayı veya bir firmanın ürününü pazarda yeni bir
şekilde konumlandırmayı hedeflemektedir.
¾ İnternet üzerinden yemek siparişi alıp bu siparişlerin
müşterilere ulaştırılması pazarlama inovasyonuna örnek olarak
verilebilir.
Bu hizmeti veren işletme, Türkiye’nin çeşitli illerinde yaşayan
kişilerin o ildeki restoranlardan getirtecekleri yemekleri internet
üzerinden sipariş etmelerine olanak sağlayabilir. Bu şekilde,
örneğin Erzurum’da oturan bir kişi, evine yemek siparişi verecekse
bunu işletmenin web sitesi adresini girerek yapabilir. Böylece
kendi şehrinde bulunan ve bu siteye kayıt yaptırmış olan
restoranlardan istediği yemeği seçip evine getirilmesini
sağlayabilir. Yemeklerini bu şekilde satmakta olan restoranlar
pazarlama inovasyonu yapmış olurlar ve böylece internette yer
almayan restoranlara göre rekabet avantajı kazanırlar. Bu
restoranların yer aldığı internet sitesini işleten firma da hizmet
inovasyonu yapmış olur. Daha önce kimsenin sunmadığı bir
hizmeti sunarak (İnternet’ten yemek sipariş etme hizmeti) gelir elde
eder ve işini büyütür.
2.2.4. Organizasyonel İnovasyon
18
Teknoloji Tasarım Dergisi, “İnovasyon Türleri Nelerdir?” ,
http://www.teknolojitasarim.info/tt_club/club_inovasyon_turleri.htm ,
12
İşletmeler sadece ürün ve hizmetlerini geliştirip farklılaştırarak
inovasyon yapmazlar. Bir işletmenin rekabet avantajı yakalayıp
bunu koruyabilmesi için çalışma ve iş yapış yöntemlerini
geliştirmesi, farklılaştırması ve yenilemesi gerekir. Bu, geliştirme,
farklılaştırma ve yenileme faaliyeti “organizasyonel inovasyon”
olarak adlandırılır.
Organizasyonel inovasyon, idari maliyetlerini ve işlem
maliyetlerini düşürmek, işyeri memnuniyetini ve işçilik
üretkenliğini iyileştirmek, ticari olmayan varlıklara erişim
kazanmak veya araç-gereç maliyetlerini düşürmek suretiyle
firmaların performansını artırabilir.19
Organizasyonel inovasyonun diğer inovasyon türlerinden farkı;
firmada daha önce kullanılmamış ve yönetim tarafından alınan
stratejik kararların sonucu olan bir organizasyonel yöntem
olmasıdır.
¾ Bir firmanın Japonlar tarafından 1990’larda geliştirilen “sürekli
iyileştirme” (kaizen) yöntemini kullanmaya başlaması bir
organizasyonel inovasyondur.
Bu yönteme göre, işçiler de dahil olmak üzere bir firmadaki tüm
çalışanlar yaptıkları işle ilgili süreçleri iyileştirme konusunda söz
sahibidir ve sürekli olarak bu iyileştirme fikirlerine kafa yorarlar.
Önerilen iyileştime fikirleri yöneticiler tarafından değerlendirilir ve
uygun bulunanlar uygulamaya konulur. Bu yöntem sayesinde başta
Japon firmaları olmak üzere, dünya genelinde sektöründe lider pek
çok firma en düşük maliyet ve en yüksek kaliteyle üretim yapıp
rakiplerinin önüne geçmeyi başarmıştır. Bunun bir sonucu olarak
19
tarihi).
13
da sürekli büyüyüp istihdam yaratarak ülke ekonomilerine ve
toplumlarına büyük faydalar sağlamaktadırlar. 20
2.2.5. İnovasyon Türlerinin Birbirinden
Ayırt Edilmesi21
Ürün ve Süreç İnovasyonlarını birbirinden ayırt etmek;
• Yenilik, müşterilere sunulan hizmetin yeni veya önemli
derecede iyileştirilmiş özelliklerini kapsıyor ise bu bir ürün
inovasyonudur.
• Yenilik, hizmeti gerçekleştirmek için kullanılan yeni veya
önemli derecede iyileştirilmiş yöntemleri, teçhizatı ve/veya
becerileri kapsıyor ise bu bir süreç inovasyonudur.
Ürün ve Pazarlama İnovasyonlarını birbirinden ayırt etmek;
• İyileştirilmiş performanslı (nefes alabilir, su sızdırmaz, vb.)
yeni kumaşlar
inovasyonudur.
kullanılarak
üretilen
giysiler,
ürün
20
tarihi).
21
tarihi).
14
• Yeni bir müşteri gurubuna yönelik olarak öngörülen giysiler
için ya da ürüne daha yüksek derecede kişiye özellik
kazandırmak (dolayısıyla ürünün bir önceki versiyonuna
kıyasla daha yüksek kar marjı sağlamak) amacıyla yeni bir
şeklin ilk kez piyasaya sürülmesi bir pazarlama
inovasyonudur.
Süreç ve Pazarlama İnovasyonlarını birbirinden ayırt etmek;
• Süreç yenilikleri birim maliyetleri düşürmeyi ya da ürün
kalitesini artırmayı amaçlayan üretim ve teslimat yöntemleri
ile diğer yardımcı destek faaliyetlerini (satınalma,
muhasebe vb.) kapsar.
• Pazarlama İnovasyonu ürün konumlandırma veya itibar
kazanmada değişiklikler yoluyla satış hacmini veya pazar
payını artırmayı amaçlamaktadır.
Süreç ile Organizasyonel İnovasyonu birbirinden ayırt etmek;
• Yenilik, birim maliyetleri düşürmesi ya da ürün kalitesini
artırması öngörülen ya da önemli derecede iyileştirilmiş
üretim yöntemlerini kapsıyorsa bu bir
süreç
inovasyonudur.
• Yenilik, firmanın ticari uygulamaları, işyeri organizasyonu
ya da dış ilişkilerinde yeni organizasyonel yöntemlerin ilk
kez kullanımını kapsıyorsa bu bir organizasyonel
inovasyondur.
15
2.2.6. İnovasyon Faaliyetlerinin Amaçları
ve İnovasyon Türleri
Tablo 2 : İnovasyon Faaliyetlerinin Amaçları ve İnovasyon
Türleri22
Ürün
Süreç
Org.
Pazar.
İnovasyonu İnovasyonu İnovasyon İnovasyonu
Rekabet, Talep ve Pazarlar
Üretimden kaldırılan ürünlerin
değiştirilmesi
*
Mal ve hizmet yelpazesinin
genişletilmesi
Çevre dostu ürünlerin geliştirilmesi
Pazar payının korunması veya
arttırılması
Yeni pazarlara giriş
Ürünlerin görselliğinin veya teşhirinin
artırılması
22
*
*
*
*
*
*
*
tarihi).
16
Müşteri ihtiyaçlarına cevap verme
süresinin azaltılması
*
*
Üretim ve Teslimat
Mal ve hizmet kalitesinin
iyileştirilmesi
Üretim veya hizmet tedariğinin
esnekliğinin iyileştirilmesi
*
*
*
*
Üretim veya hizmet tedariğinin
kapasitesinin artırılması
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Birim işgücü maliyetlerinin
düşürülmesi
Malzeme ve enerji tüketiminin
düşürülmesi
Ürün tasarım maliyetlerinin
düşürülmesi
Üretim bekleme sürelerinin
düşürülmesi
Endüstri teknik standartlarına
ulaşılması
Hizmet tedariğine ilişkin faaliyet
maliyetlerinin düşürülmesi
Mal ve hizmet tedariği ve/veya
teslimat hızının veya verimliliğinin
artırılması
İşyeri Organizasyonu
Farklı ticari faaliyetler arasında
etkileşim ve iletişimin iyileştirilmesi
*
Diğer organizasyonlar ile bilgi
paylaşımı ve transferinin artırılması
*
Farklı müşteri taleplerine uyum
sağlama yeteneğinin artırılması
*
17
*
*
*
*
Müşterilerle daha güçlü ilişkiler
geliştirme
Çalışma koşullarının iyileştirilmesi
*
*
*
*
*
*
*
*
Diğer
Çevresel etkileri azaltmak veya sağlık
ve güvenliği iyileştirmek
Düzenleyici koşulları sağlamak
2.3. İNOVASYON OLARAK DEĞERLENDİRİLMEYEN
DEĞİŞİKLİKLER23
9 Yeni teçhizat ve ilaveler teknik özelliklerde önemli bir
iyileşmeyi sağlamıyorsa bu bir inovasyon değildir.
9 Yalnızca üretim faktörlerinin fiyatındaki değişikliklerden ötürü
bir ürünün fiyatında ya da bir sürecin etkenliğinde meydana
gelen bir değişiklik inovasyon değildir. Örneğin, aynı model
bilgisayarların sırf bilgisayar çiplerinin fiyatının düşmesi
nedeniyle daha düşük bir fiyata imal edilmesi ve satılması bir
yenilik ortaya çıkarmaz.
9 Özel üretim (müşterilerin siparişlerine göre tek ürünler üreten)
yapan firmaların ürettiği ürünler daha önceden üretmiş olduğu
ürünlerden önemli derecede farklı özellikler sergilemiyorsa bu
bir inovasyon değildir.
23
tarihi).
18
*
*
9 Konfeksiyon ve ayakkabı endüstrisi gibi belli endüstrilerde, mal
ve hizmetlerin türünde, ilgili ürünlerin görünüşündeki
değişiklikler inovasyon değildir.
2.4. İNOVASYON YÖNETİMİ, İNOVASYONDA BAŞARI ve
İNOVASYONDA İŞ BİRLİĞİ
2.4.1. İnovasyon Yönetimi24
Her ne kadar inovasyonda başarı için evrensel bir formül
bulunmasa da, başarıya giden yolda minimum şartları sağlamak
gerekmektedir. Bunun için inovasyonun ne olduğunu ve nasıl
yönetilmesi gerektiğini çok iyi anlamak gerekir. İnovasyon, tek
aşamalı bir faaliyet değil; aksine, tüm organizasyonu, fırsatları
yakalayacak ve pazar payını artıracak şekilde iç ve dış faktörlerle
etkileyen sürekli faaliyettir. Bu nedenle inovasyonu teşvik eden ve
yöneten bir sistem kuran firmalar ürün ve hizmetlerini daha üstün
özelliklerde geliştirme, üretme ve pazarlama şansına sahiptir.
İnovasyonun anahtar kelimeleri "değişiklik" ve "yenilik" olduğuna
göre, bu noktada en önemli sorun değişimi yönetebilmektir.
İnovasyonu başarıyla yöneten firmalar liderlik ve risk alma
özelliğine sahiptir. Firmada çalışan herkese en yüksek düzeyde
sorumluluk verilir: Tüm düzeylerdeki çalışanlar büyük
sorumluluklarla yeni roller üstlenir; birbirleriyle sınırlı ilişkileri
olan gruplar yerine işbirliği için biraraya gelmiş ekipler oluşur;
daha verimli ve daha etkin bir ortam yaratılır.25
24
Elçi, Şirin “İnovasyonda Başarının Sırrı”, (2004-2007),
http://www.focusinnovation.net/success.html , 05.03.2007 (erişim tarihi).
25
Elçi, Şirin “İnovasyon Nasıl Yönetilir?” ,
http://www.focusinnovation.net/management.html , 05.03.2007 (erişim tarihi).
19
2.4.2. İnovasyonda Başarı26
İnovasyonda başarı sağlamak için, inovasyonun ne olduğu ve nasıl
yönetilmesi gerektiği iyi bilinmelidir. İnovasyon, bir firmadaki
farklı faaliyetleri kapsayan ve sürekliliği olan bir süreçtir.
İnovasyonda başarılı olabilmek için tüm süreçleri, inovasyonu odak
alarak yönetmek gerekmektedir.
İnovasyondaki başarı iki faktöre bağlıdır;
1. Teknik kaynaklar (insan, ekipman, bilgi, para, vb.)
2. Şirketin bunları yönetme becerisi.
Bu iki faktörü başarıyla biraraya getirmek için hem stratejik hem de
organizasyonel becerilere sahip olunmalı veya bu beceriler
edinilmeli, geliştirilmelidir. Firmanın uzun vadeli bir bakış açısı,
pazar eğilimlerini belirleme ve tahmin etme yeteneği, teknolojik ve
ekonomik bilgileri toplama, işleme ve özümseme yeteneği varsa o
firma stratejik becerilere sahip demektir.
Organizasyonel becerilere sahip olup olunmadığı; riskleri belirleme
ve yönetme yeteneği, operasyonel birimler arasındaki işbirliklerinin
düzeyi, araştırma kurumları, üniversiteler, danışmanlık firmaları,
müşteriler ve tedarikçiler ile oluşturulan işbirlikleri ve insan
kaynaklarına yapılan yatırımların düzeyi ve kalitesi sorgulanarak
anlaşılabilir.
2.4.3. İnovasyonda İşbirliği27
Firmalar arası işbirliği;
26
Elçi, Şirin “İnovasyonda Başarının Sırrı” ,
http://www.focusinnovation.net/success.html , 05.03.2007 (erişim tarihi).
27
Elçi, Şirin “Neden İnovasyonda İşbirliği?” , (2004-2007) ,
http://www.focusinnovation.net/whycooperate.html , 05.03.2007 (erişim tarihi).
20
•
•
•
•
Teknolojik gelişmelerin veya pazara girmenin maliyetini
düşürmek,
Teknolojik gelişmelerin veya pazara girmenin riskini
azaltmak,
Büyük miktarlarda üretim yapabilmek
Yeni ürünlerin geliştirilmesi ve ticarileştirilmesi için
gereken zamanı azaltmak için gereklidir.
Compact Disc'lerin (CD) geliştirilmesinde, üretiminde ve
ticarileştirilmesinde yaptıkları işbirliği ile Philips ve Sony,
inovasyonda işbirliğine güzel bir örnek oluşturur. Philips, 1978'de
CD'nin prototipini geliştirdi ama ticarileştirmenin kendisi için
kolay olmadığını kanısına vardı. Bir yıl sonra CD'lerin geliştirmesi,
üretilmesi ve ticarileştirilmesi için gerekli yenetek ve kapasiteye
sahip olduğunu düşündüğü Sony ile stratejik bir ortaklık oluşturdu.
İki ortak, yeni ürünü kısa sürede uluslararası standartlara sahip
olacak şekilde geliştirdi, üretti ve 1982'den itibaren dünya
pazarlarında satmaya başladı. Philips ve Sony, birbirlerini
tamamlayıcı özelliklerini biraraya getirdiklerinden bu işbirliği çok
başarılı oldu.28
Nasıl İşbirliği ?29
9 Alt Yükleniciye Verme: Maliyet ve risklerin azaltılması,
geliştirme veya üretim sürelerinin kısaltılması amacıyla kısa
süreli olarak yapılan işbirlikleridir. Uygun altyükleniciyi
28
Elçi, Şirin “Nasıl Bir İşbirliği?” ,
29
Elçi, Şirin “Neden İnovasyonda İşbirliği?” ,
21
9
9
9
9
bulmak, yaptığı işin kalitesini ve performansını belirlemek
zaman alabilir ve maliyetli olabilir.
Teknoloji Lisansı Alma: Lisans alma, bir firmaya, başka bir
fimanın fikri mülkiyet haklarından yararlanma olanağı sağlar.
İlk bakışta, lisans almak, geliştirme maliyetlerini düşürmesi,
teknolojik riskleri ve pazar risklerini en aza indirmesi ve
ürünün hızla üretimine ve pazara girmesine olanak sağlaması
yönleriyle avantajlı gibi görünse de, lisansı veren tarafından
öne sürülen kısıtlayıcı anlaşma maddeleri, fiyatlandırma, üretim
hacmi ve ürün kalitesi gibi operasyonel konularda kontrolün
lisans verenin elinde olması gibi önemli dezavantajları
beraberinde getirir. Lisansın alınacağı firmanın aranıp
bulunması, müzakerelerin yürütülmesi ve anlaşmanın
sağlanmasıyla alınan teknolojinin adaptasyonu da süre ve
maliyetler üzerinde olumsuz etkisi olan faktörlerdir.
Konsorsiyum oluşturma: Özellikle Ar-Ge evresinde, birkaç
organizasyonun biraraya gelerek belli bir proje üzerinde ortak
çalışmasını gerektirir. Amaç, Ar-Ge maliyetlerinin ve riskinin
paylaşılması, kısıtlı bulunan uzmanlıkların ve ekipmanların
proje için kullanımının sağlanması, rekabet öncesi
araştırmaların yürütülmesi ve standartların oluşturulmasıdır.
Bilginin paylaşımı sonucu firmaya özel bilgilere konsorsiyum
ortaklarınca da sahip olunması bu tür işbirliklerinde bir
dezavantaj olarak görülebilir.
Stratejik İşbirlikleri: Bu tür işbirlikleri, iki veya daha fazla
sayıda firmanın yeni bir teknoloji veya ürün geliştirmek için
resmi veya resmi olmayan bir şekilde biraraya gelmesiyle
oluşur. Konsorsiyum tarzı işbirliği daha çok temel araştırmalara
odaklanırken, stratejik işbirlikleri daha ileri aşamalarda, pazara
yakın geliştirme çalışmaları yürütülürken oluşturulur.
İnovasyon Ağları: İnovasyon ağları, firmalar, üniversiteler,
kamu kuruluşları, müşteriler ve diğer aktörler tarafından
oluşturulur ve bunlar arasındaki bağlantılar ve etkileşimlerle
hayat bulur. Bu nedenle, bir firmanın bu tür ağlarda yer alması,
stratejik olarak büyük bir önem taşır ve bulunduğu ağdaki
22
gücünü ve etkisini yansıtır. İnovasyon ağları, içinde yer alan
kuruluş sayısına, bu kuruluşlar arasındaki etkileşim
yoğunluğuna ve etkileşimin tipine bağlı olarak farklılıklar
gösterir. Bu ağlarda yer alan firmalar, inovasyon konusunda
farklı işbirlikleri oluşturma olanağına da sahip olurlar. Ağlar
sayesinde, ağın üyeleriyle doğrudan veya dolaylı ilişkiler
geliştiren, farklı iletişim kanallarına sahip olan firmalar çok
geniş bir kaynaklar yelpazesini elinde bulundurur. Ağlar,
inovasyon için pek çok yeni fırsatın ortaya çıkmasına da yol
açar.
3. İNOVATİF DÜŞÜNCE ve BAKIŞ
AÇISI İŞLETMELERE NE SAĞLAR ?
3.1. NEDEN İNOVASYON ?
Neden inovasyon? Çünkü, günümüzün hiper-rekabetçi iş ortamında
kalıcı olmak ve sürdürülebilir karlı büyümeyi sağlayabilmek
inovasyondan geçmektedir. Eskiden rekabet avantajı sağlamak için
yeterli olan kalite / maliyet avantajları bugün sadece geçici
rahatlamalar sağlayabiliyor. Ürünlerin ve hizmetlerin giderek
birbirlerine benzediği, hızla metalaştığı günümüz pazarlarında,
önemli olan farklılık yaratmaktır. Ancak hiçbir ürün veya hizmet
kalıcı değildir. Dolayısıyla, daha da önemli olan, sürekli inovasyon
yapabilme ve farklılığı her seferinde kendini aşarak yaratabilme,
yani inovasyon yeteneğine kavuşabilmektir. 30
İnovasyon neden gereklidir? Başarılı bir inovasyon sürecinin, yeni
ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi, yeni piyasalara ivme-hareketlilik
kazandırması ve girişimler için büyüme imkanları yaratmasıyla
değer kattığı görülür. Diğer yandan inovasyon ile ne tip
30
Algoritma Business consulting LLC, “Neden İnovasyon?” ,
http://www.algoritmaconsulting.com/index.php?option=com_content&task=vie
w&id=25&Itemid=1 , 21.03.2007 (erişim tarihi).
23
kazanımların elde edildiği araştırıldığında, inovasyon uygulamaları
ile daha yüksek düzeyde verimliliğe, daha düşük düzeyde
maliyetlere ve artan kar ve istihdam kapasitelerine ulaşılabildiği
görülür. İnovasyonun benimsenmesi ve yaygınlaşması bir
toplumun bilgi birikimini artırmakta, böylece piyasaların gelişimini
desteklemekte, uzun vadede refah artışını ve daha yüksek yaşam
standartlarını sağlamaktadır.31
“Neden İnovasyon ?” sorusuna, inovasyon konusunda gerek
dünyada ve gerekse Türkiye’de önemli çalışmaları olan kişilerin
verdikleri cevaplar ise şöyle:
On yılı aşkın bir süredir inovasyon ve inovasyon politikaları
konusunda çalışan ve
“İnovasyon: Kalkınma ve Rekabetin
Anahtarı” isimli kitabın yazarı Şirin Elçi inovasyonun önemini
şöyle özetlemiştir:
İnovasyon, en geniş anlamıyla bilginin ekonomik ve toplumsal
faydaya dönüştürülmesi olarak tanımlanır. Bu nedenle de teknik,
ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülmesi olarak tanımlanır.
Firmalar için inovasyon, verimliliği ve karlılığı artırdığından, yeni
pazarlara girilmesini ve mevcut pazarın büyütülmesini
sağladığından çok önemli bir rekabet aracıdır. Verimli, karlı ve
rekabet gücü yüksek firmaların faaliyet gösterdiği ekonomiler
kalkınır, gelişir ve küresel ölçekte rekabet avantajı kazanır.
Dolayısıyla, ülkeler için inovasyon, istihdam artışını, sürdürülebilir
büyümeyi, toplumsal refahı ve yaşam kalitesini artırmak anlamına
gelir. İnovasyon ekonomik büyümenin, artan istihdamın ve yaşam
kalitesinin anahtarıdır.32
31
TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF), “Ulusal İnovasyon
Girişimi, İnovasyon Çerçeve Raporu”, Ekim 2006,
http://ref.advancity.net/Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?MkId=52 ,s.22,
32
Elçi, Şirin, “Herkesin İnovasyon Yapması Kaçınılmaz” , Bursa Ticaret ve
Sanayi Odası Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, Bursa, s.38.
24
Şirin Elçi’ye göre günümüzde rekabet avantajının belirleyicisi
yalnızca maliyetler değildir. Rekabet avantajı olgusunun içine;
• Pazarın ihtiyaçlarına yanıt verme hızı,
• Ürün ömürlerindeki kısalmalar,
• Ürün ve hizmet kalitesi,
• Tasarım,
• Yeni ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi,
• Müşteri isteklerine göre ürün ve hizmet üretimi,
• Yeni yönetim ve organizasyon modelleri gibi pek çok faktör de
girmektedir ve maliyetlerden çok daha önemli konumda yer
almaktadırlar.33
Maliyet avantajının yanında tüm bu etkenler de inovasyon yapmayı
gerektirir. Sektörü ve büyüklüğü ne olursa olsun tüm firmaların
inovasyon yapması kaçınılmazdır. Örneğin bir tekstil firması
yıkandığında buruşmayan bir kumaş geliştirebilir, bir restoran
bilgisayar kontrollü sipariş ve faturalama sistemine geçebilir, bir
seyahat acentesi çevrimiçi (online) rezervasyon ve bilgi servisi ile
müşterilerine hizmet vermeye başlayabilir.
¾ Bir ürünün teslim süresini kısaltmak veya bir hizmetin sunuş
kalitesini artırmak için kalite standartları uygulamaya
başlamak,
¾ Tam zamanında üretim tekniklerini kullanarak üretim sistemini
yeniden yapılandırmak,
¾ Bir ürünün ambalajını daha kolay açılır kapanır hale getirmek
birer inovasyondur.
İnovasyon yapan işletmeler, yarattıkları farklılıklardan dolayı,
alıcılar tarafından rakip konumdaki diğer firmalara tercih edilirler.
33
25
Dolayısıyla bu işletmeler daha çok müşteri çeker, daha çok
ürün satar ve daha büyük gelir elde ederler. Böylece daha hızlı
büyürler ve daha çok insana iş imkanı sağlarlar.34
Ayrıca, inovasyon büyük işletmelerde olduğu gibi KOBİ’ler
için de uygulanabilmektedir. KOBİ’ler için de ayakta
kalmanın, mevcut pazar payını korumanın, yeni pazarlara
açılmanın yolu inovasyondan geçer. İnovasyona dayalı
KOBİ’ler, bir ülkenin gelişmesinde büyük rol oynar. Amerikan
ekonomisinde her yıl yeni istihdam olanaklarının % 80’ini bu
tür işletmeler yaratmaktadır.35
Türkiye’nin inovasyon ve Mor İnek eğitimlerinde öncü bir ismi
olan ve inovasyonun Türkiye’de konuşulmasına vesile olan ilk
isimlerden birisi olan Arman Kırım inovasyonun işletmelere
getirdiği avantajları, “inovasyonun amaçları” başlığında iki
temelde şöyle özetlemektedir :
1. İnovasyon maliyetleri aşağı çeker ve üretim hızını artırır
2. İnovasyon farklılaştırır. Farklılaşma bir yöntemdir ve
farklılaşıldığı sürece para kazanılır.36
Dünya’da inovasyonun babası diye bilinen Seth Godin’in
farklılaşmayla ilgili güzel bir değerlendirmesi de şöyledir:
“İnovasyon,
öğrenilmesi
en
zor
rekabet
dersidir.
Pazarlamacılar hep lideri izlemek üzerine eğitilmişlerdir. Bu
işteki doğal içgüdü, rekabette neyin işe yaradığını hesap edip,
sonrasında da onun üstesinden gelmeye çalışmaktır (ki
34
35
Elçi, Şirin “Herkesin İnovasyon Yapması Kaçınılmaz” , Bursa Ticaret ve
36
Kırım, Arman “Sürüden Ayrılın!” , Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Bursa
Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, Bursa, s.35.
26
genellikle bu rekabet fiyat konusunda olmaktadır). Bunun
yerine siz daha farklı bir hikaye anlatmalı ve sizi dinleyenleri,
sizin hikayenizin, onların halihazırda inanmakta oldukları
hikayeden çok daha önemli olduğuna inandırmalısınız. Eğer
rakibiniz hızlıysa, siz daha ucuz olmalısınız. Onlar sağlık
Seth Godin’in “Purple Cow” (Mor İnek) adlı kitabından alıntı
hikayesi satıyorsa, siz konfor hikayesi satmalısınız.”37
Seth Godin, “Purple Cow” ( Mor İnek ) adlı kitabında
bahsettiği inovasyon hikayesi, ”Neden İnovasyon ?” sorusuna
güzel bir cevap vermektedir.38
Kutu 2:
Dünyadaki En İyi Fırıncı
Lionel Poilane'nin babası Fransız bir fırıncıydı ve Lionel genç bir adamken aile fırını ona miras
kaldı. Öylece oturup, ateşi izlemektense o, çarpıcı ve farklı olmak için çabaladı.Geniş çaplı bir
araştırma yaptı ve 8.000'den fazla Fransız fırıncıyla kullandıkları teknik üzerine konuştu.
Organik tatlandırıcı kullanmakta Fransa'da öncü oldu. Baget pişirmeyi reddetti, çünkü bunların
çok tatsız, Fransızlar'a çok yabancı olduğunu (bunların çoğu Viyana'dan getiriliyordu)
düşünüyordu. Dünyada ekmek pişirmeyle ilgili bütün kitapları topladı ve çalıştı. Keşfettiği ekşi
hamurun içinde tatlandırıcı, su, maya ve deniz tuzu vardı ve odun ateşinde pişiriliyordu. Poilane
tecrübeli fırıncıları istemedi (bana onların öğrenmeme sorunları olduğunu söyledi) ve bunun
yerine onun yanında yıllarca çalışmaya istekli genç adamları işe aldı. İlk bakışta, Fransa'nın
kurulmuş düzeni ürünleri reddetti, çünkü farklı ve cüretkar olduklarını düşünüyorlardı. Ama
ekmeklerin üstün kalitesi ve Poilane'in başarma azmi sonunda onları zafere götürdü. Fikir
müthiş bir hızla yayıldı ve şimdi Paris'teki bütün ünlü restoranlar Poilane ekmeğiyle servis
yapıyor. Dünyanın dört bir yanından insanlar Poilone'nin 'daki küçük dükkanına büyük boy bir
ekşi hamur ekmeği ya da çoğunlukla daha fazlasını almaya geliyor. Kurduğu şirket dünyanın
dört bir tarafına elde yapılmaya başlayıp küresel pazara yayılan bu ürünü ihraç ediyor. Sadece
geçen yıl, Lionel 10 milyon$'dan daha fazla ekmek satışı yaptı.
37
“Başarılar Tesadüf mü?” ,
http://www.pazarlamaturkiye.com/index.php?option=com_joomlaboard&func=v
iew&id=125&catid=60 , 08.03.2007 (erişim tarihi).
38
“Seth Godin ve Örnekleri 2” , http://www.morfikirler.com/yazi/seth-godin-veornekleri-2 , 07.03.2007 (erişim tarihi).
27
3.2. NASIL İNOVASYON ?
İnovasyonun neden önemli olduğundan bahsettik. Şimdi de
inovasyon yapmaya karar veren bir firmanın nasıl bir rota (
inovasyon süreçleri ) izlemesi gerektiğinden söz edeceğiz.
3.2.1. İNOVASYON SÜREÇLERİ39
İnovasyon, sürekliliği olan ve her aşamasında geri beslemelerin
olduğu bir süreçtir. “İnovasyon Döngüsü” olarak adlandırılan bu
süreç, aşağıdaki adımlardan oluşur:
Tablo 3 : İnovasyon Döngüsü
Firsatların
Yakalanması
Öğrenme
Stratejik
Seçimin
Yapılması
Gerekli
Bilginin
Edinilmesi
İNOVASYON
Ticarileştirme
39
Çözümün
Geliştirilmesi
Elçi, Şirin , “İnovasyon: Kalkınmanın ve Rakebetin Anahtarı” , Nova Yay.,
2006, Ankara.
28
•
9
9
9
9
9
9
Fırsatların Yakalanması : Bir işletmenin potansiyel
inovasyon fikirleri için sürekli olarak fırsatları belirlemesi ve
değerlendirmesi gerekir. Bu fırsatlar;
İşletmedeki çalışanların inovasyon fikirleri,
Müşterilerin değişen gereksinimleri,
Rakiplerin çalışmaları,
Yeni geliştirilen teknoloji veya tedarikçiler,
Yurtiçinde veya dışında herhangi bir kuruluş veya kişi
tarafından yapılan bir araştırma-geliştirme (Ar-Ge)
çalışmasının sonuçları,
Yeni bir düzenlemeye, kanuna ya da standarda uyma
zorunluluğu inovasyon fırsatlarını doğurabilir.
Rekabet gücünü kaybetmek istemeyen bir işletmenin bu tür
sinyalleri zaman kaybetmeden yakalayabiliyor olması gerekir.
•
Stratejik Seçimin Yapılması : İnovasyon faaliyetine başlamak
amacıyla kaynak ayırmadan önce yakalanan fırsatlar arasından
stratejik açıdan en önemli olanın seçilmesi gerekir. Bu seçimde
göz önünde bulundurulacak etkenlerin başında müşterilerin
gereksinimleri ve istekleri gelir. İnovasyon için ayrılmış geniş
kaynakları olan büyük şirketler bile tüm fırsatları
değerlendiremezler. Asıl başarı, en büyük rekabet avantajını
sunan fırsatı seçip inovasyona dönüştürebilmektir.
•
Gerekli Bilginin Edinilmesi : İşletmeye rekabet gücü
kazandırmada en yüksek potansiyele sahip inovasyon fikrini
hayata geçirmeye başlamadan önce ihtiyaç duyulan kaynakların
29
ayrılması gerekir. Bu amaçla, öncelikle ürün, hizmet veya
sürecin geliştirilebilmesi için gerekli bilgiler biraraya
getirilmelidir. Yazılı olan bilginin yanında yazılı olmayan
bilgiye erişmek de büyük önem taşır. Yazılı olmayan bilgiye
ulaşma yolları arasında;
9
9
İnovasyon faaliyetinin yürütüleceği konuda yetkin, yerli
veya yabancı bir uzmanı işe alınması veya danışman olarak
çalıştırılması,
Yurtiçindeki veya dışındaki üniversite veya Ar-Ge
kurumlarından hizmet alınması sayılabilir.
Hangi yol seçilirse seçilsin, edinilen bilgilerin işletme tarafından
özümsenmesi ve mümkün olduğunca yazılı hale getirilmesi
işletmenin yetkinliğinin ve rekabet avantajının sürdürülmesi
açısından önemlidir.
•
Çözümün Geliştirilmesi ve Ticarileştirme : İnovasyon için
gerekli bilgi ve bilgi kaynakları bir araya getirilip inovasyon
projesi tanımlandıktan sonra sıra uygulamaya gelir. Bu aşamada
ürün, hizmet veya süreç son halini alana kadar çalışmalar
sürdürülür. Pazardan sürekli olarak alınan bilgilerle desteklenen
geliştirme çalışmaları, ürünün, hizmetin pazarlanması veya
sürecin ticari kullanımı ile devam eder.
•
Öğrenme : Bu aşama,
9
9
Diğer tüm aşamalardaki başarı ve başarısızlıkların
değerlendirilmesine,
Gerekli bilgilerin üretilmesine ve bunların inovasyon
sürecini daha iyi yöntemde kullanılmasına olanak sağlar.
Öğrenmenin etkisi, diğer tüm aşamalara yansıdığından,
inovasyonun sürekliliği, dolayısıyla işletmenin rekabet gücünün
sürekliliği açısından büyük önem taşır.
30
3.3. KİMLER İNOVASYON YAPABİLİR ?
İnovatif uygulamanın gerektirdiği unsurları ve alışkanlıkları
taşıyan herkes, her kurum, şirket ya da firma inovasyon
yapabilir.
İnovasyon, büyük şirketlerde de küçük şirketlerde de başarıyla
gerçekleştirilebilir. İnovasyon mutlaka büyük paralar da
gerektirmez.40
İnovasyon bir işletmede belirli bir fonksiyonu yerine getiren bir
organizasyon birimi olmanın ötesinde kültürel bir gelişim ve
değişimdir. Bu nedenle, inovasyon yapmaya karar veren
herhangi bir kişi ( bir yönetici veya çalışan vb. ) farklı bir
kültür ve anlayışa sahip olmalıdır. Bu farklı kültür ve anlayış;
geniş bir vizyona sahip, değişime ve gelişmeye açık yöneticiler ve
çalışanlarla oluşturulabilir.41
Çalışanların yaratıcı düşünme ortamına kavuşacağı, yeni
fikirler üzerinde işbirliği yapacağı, fikirleri ve inovasyonu
gerçekleştirme gayretiyle şirkete katkıda bulunacağı bir
inovasyon kültürü yaratmada en kritik unsur şirketin en
tepesinin kararlılığı ve taahhüdü. Bunun ilan edilmesinin
ötesinde davranışlarda da gözlenebilmesi gerekiyor. İnovatif
şirketler inovatif liderlerle gelişebilir.42
40
Algoritma Business Consulting LLC, “İnovasyon Nedir?” ,
http://www.algoritmaconsulting.com/index.php?option=com_content&task=vie
w&id=24&Itemid=1 , 21.03.2007 (erişim tarihi).
41
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO), “İnovasyon Kültürü Ne Demek?” ,
BTSO Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, Bursa, s.26.
42
Özgenç, Ali “Şirketiniz İnovasyon Kültürünün Neresinde ?” , Capital Dergisi ,
Aralık 2006, http://www.capital.com.tr/haber.aspx?HBR_KOD=3924 ,
31
“Kimler İnovasyon Yapabilir ?” başlığı altında;
1. İnovatif şirkette varolması gereken unsurlar ( farklı
görmek, risk almak, başarısızlığı hoşgörmek, sorgulamak
vs. )
2. İnovatif uygulamanın gerektirdiği alışkanlıklar ( yazılı
strateji, iş planı vs. ) yer alacaktır.
3.3.1. İnovatif Bir Şirkette Var Olması Gereken Unsurlar
Şirketinizde “inovatif iklim” yaratabilmek için, gerek
şirketinizin ve sizin, gerekse çalışanlarınızın taşıması gereken
“inovatif unsurlar” vardır.
İnovatif bir şirkette var olması gereken unsurlar;43
9 Farklı
Görmek
:
İnovasyon
farklılaştırmaktır.
Farklılaştırmak için “farklı görme”yi öğrenmelisiniz.
“Farklı
görmek”
dünyaya,
işinize,
şirketinizin
yetkinliklerine ve rekabet avantajlarına bakışınızı
sorgulamayı öğrenmektir. Farklı görmek, rakiplerinizin
yakalayamadığı firsatları yakalamanızı ve tehditleri
lehinize çevirmenizi sağlar.
Örneğin, büyük bir firma ayakkabı satmak için bir elamanını,
Afrika’ya gönderir. Satış danışmanı şirketi telefonla arar ve
“burada kimse ayakkabı giymiyor, ben geri dönüyorum” der.
Bir başka firmada aynı yere bir satış danışmanı gönderir. Satış
danışmanı şirketi arar ve “burada kimsenin ayakkabısı yok,
beş bin çift ayakkabı daha gönderin” der. Fark açık,
başarıların arkasında insan kaynaklarının yaratıcı, analitik ve
pozitif bakış açıları yatar.
43
Elçi, Şirin “Nasıl Bir Kültür ve Anlayış?” , http://
www.focusinnovation.net/success2.html , 06.03.2007 (erişim tarihi).
32
9 Risk Almak : Tanımı gereği inovasyon, yeniliklere açık
olmayı, farklılıkları tercih etmeyi ve doğal olarak risk
almayı gerektirir. Başarılar kadar, belirsizliğin getirdiği
başarısızlıklar da inovasyon sürecinin bir parçasıdır. Bu
nedenle, firmanızın risk almaya hazır olması ve
başarısızlığı, öğrenmek ve gelişmek için bir fırsat olarak
görmesi gerekir. Ancak bunu yaparken de gereksiz riskleri
almamaya da özen göstermelisiniz. İnovasyondaki
belirsizlikleri yeterli düzeyde bilgi toplayarak ve araştırma
yaparak azaltmanız mümkün olacaktır.
9 Yaratıcılık : İnovasyon fikirle başlar; bunun için firmanızda
mümkün olduğunca çok fikir üretilmesini sağlamanız
gerekir. Yaratıcılık doğal bir yetenek olsa da, fikir üretim
becerisiyle desteklenmesi ve farklı kavramlar arasında
bağlantı kurulmasını sağlamak için eğitim ve çalışmayla
güçlendirilmesi gerekir. Yaratıcılık ve fikir üretme
firmanızdaki tüm çalışanların görevi olmalıdır.
9 Müşterinin Değerini Bilmek : Tüm inovasyonların asıl hedefi
müşteri için değer yaratmak olmalıdır. Müşteri odaklılık,
yani müşterilerle sürekli etkileşim halinde olmak ve onların
gereksinimlerini anlamak, inovasyon fikirlerinin doğması
ve gerçekleştirilmesi için en etkili yoldur.
9 Sorgulamak : İnovasyon fikirlerinin çoğu merakla doğar.
Firmanızda
sorgulama
alışkanlığının
gelişmesini
sağlamalısınız. “Neden?” , “Nasıl?” ve “Neden Olmasın?”
soruları sık sık sorulsun ki verilen yanıtlarla farklılaştırın,
değiştirin. “Neyi daha iyi yapabiliriz?” ve “Nasıl daha iyi
yapabiliriz?”
sorularının
tüm
çalışanların
aklını
kurcalamasını sağlayın.
9 Başarısızlığı Hoş Görmek : İnovasyon, değiştirir ve
farklılaştırırken risk almayı da beraberinde getirdiği için
33
bazı durumlarda başarısızlık kaçınılmaz olabilir. İnovasyon
sürecinde de hata yapmamak mümkün değildir. Kurumsal
kültürünüz hataları cezalandırıyorsa, kısa süre içinde
herkes inovasyon fikirlerini ortaya atıp, inovasyon sürecine
dahil olarak risk almanın yersiz olduğunu, patronun
dediğini yapmanınsa en güvenli yol olduğunu düşünmeye
başlayacaktır.
9 İletişim : Firmanızda açık bir iletişim, bilgi, deneyim ve fikir
paylaşım ortamı oluşturmalısınız. Firmanızın tüm
kademelerindeki yönetici ve çalışanların birbirleriyle açık
bir iletişim halinde olması gerekir. İnovasyon sürecinde
yaşanan başarısızlıkların çoğu özellikle farklı birimler
arasında yetersiz iletişim sonucu ortaya çıkar. Bu nedenle,
anlaşmazlıkların
çözümü,
iletişimin
açıklığını
ve
sürekliliğini
sağlayan
mekanizmalar
geliştirip
uygulamalısınız.
9 İşbirliği : İnovasyon fikri tek bir kişiden çıksa da
değerlendirmek ve gerçekleştirmek için pekçok kişiye
ihtiyacınız var. İnovasyon, ekip çalışması gerektirir.
Etkileşimi kısıtlayıcı yaklaşımlar ve sadece kişisel çabaları
ödüllendiren teşvik sistemleri işbirliğini, dolayısıyla
inovasyonu baltalar.
İnovasyon kültürünün oturması
alacak bir süreç. Şirketler bir
oluşturma, bir yandan da
başlamalıdırlar. Çünkü ancak
adımlar ve davranış modelleri
hızlandırabilir.44
44
şirketlerde belli bir zaman
yandan inovasyon kültürü
inovasyon çalışmalarına
şirket liderlerinin atacağı
bu süreci önemli ölçüde
Özgenç, Ali “Şirketiniz İnovasyon Kültürünün Neresinde ?” , Capital Dergisi ,
Aralık 2006, http://www.capital.com.tr/haber.aspx?HBR_KOD=3924 ,
34
3.3.2. İnovasyon İçin Alışkanlıklar45
9 Yazılı Strateji
İnovasyon yapmak isteyen bir firmanın yazılı stratejisi olmalı.
Strateji, müşterilerin gereksinimlerini rakiplerden daha iyi
karşılayabilmek için belirlenen taktiklerden oluşan bir
klavuzdur. Bu klavuz, şirketin sahibi ve üst düzey yöneticileri
tarafından, diğer yönetici ve çalışanların da görüşleri alınarak
hazırlanmalıdır. Daha sonra şirket içinde özümsenen
stratejinin tüm çalışanlarca uygulanması, uygulamanın da üst
yönetimin denetiminde olması gerekmektedir.
Bir firmada inovasyon faaliyetlerinin başarısı, inovasyon
stratejisinin firmanın kurumsal stratejisi ile bütünleşmiş
olmasına bağlıdır.
İnovasyon stratejisi,
•
İnovasyonda yatırım önceliklerinin belirlenmesini sağlar,
•
Şirketin kısıtlı kaynaklarının ne tür inovasyon faaliyetleri
için nasıl kanalize edileceğini belirler.
“İnovasyon stratejisi”ni geliştirebilmek için;
• Şirkette çalışanların ihtiyaç ve beklentilerini anlamak,
• İş yapılan pazarı tanımak,
• Muhatapların kimler olduğunu ve beklentilerinin neler
olduğunu bilmek,
• Pazarın, muhatapların ve çalışanların ihtiyaçlarını bir vizyon
etrafında birleştirmek,
45
Elçi, Şirin “İnovasyonda Başarı İçin Edinmeniz Gereken Alışkanlıklar” ,
http://www.focusinnovation.net/tipsforsuccess.html , 06.03.2007 (erişim tarihi).
35
• Oluşturulan vizyonun, herkes tarafından paylaşılan bir
vizyon olmasını sağlamak,
• Şirketin hedeflerini, misyonunu ve stratejik planını
hazırlamak gerekmektedir.
İnovasyon stratejisini geliştirebilmek için yukarıda bahsedilen
adımların atılmasından sonra vizyon, misyon ve hedeflerde
ifade edilen ihtiyaçlar doğrultusunda inovasyon fırsatlarını
yorumlayarak “inovasyon stratejisi” oluşturulmalıdır.
İnovasyon stratejisi neleri kapsamalıdır ?
•
İnovasyon stratejisini hazırlarken daima pazarın ve
müşterilerin
talep
ve
ihtiyaçları
göz
önünde
bulundurulmalıdır.
•
İnovasyon stratejisi “farklılaşmayı” sağlayacak hamleleri
tamamlamalıdır. Bu hamleleleri yapabilmek için gereken
eylemler de stratejide açıkça anlatılmalıdır.
•
Şirketin
tüm
birimleri
inovasyon
stratejisinin
uygulanmasından sorumludur. Bu nedenle, stratejinin ilgili
birimler arasında sinerji yaratmayı hedefleyerek
tasarlanması büyük önem taşımaktadır.
9 İş Planı
İş planı, ister kurulu bir firmanız olsun, ister firmanızı kurma
aşamasında olun, o an bulunduğunuz noktayı, ulaşmak istediğiniz
hedefi ve bu hedefe giden yolun haritasını çıkarmanızı sağlar. İşin
ne olduğunu, çalışma ortamını, kısa ve uzun vadedeki hedefleri ve
bu hedeflere ulaşmak için gereken araç ve yöntemleri tanımlar.
İş planı,
36
•
•
•
•
•
İşinizin her aşamasında neyi doğru neyi yanlış yaptığınızı
gösteren bir kontrol mekanizmasıdır.
İşinizdeki başarı ve büyüme olasılıklarını değerlendirmenizi
sağlar.
İşinizi sorunsuz yönetmenizi ve başarı için gerekli
hazırlıkları yapmanızı sağlar.
İşiniz için bir iletişim aracıdır. Amacınızı, rekabet
şartlarınızı, yönetiminizi ve insan kaynaklarınızı tanımlar.
Finansal tekliflerinizin temelini oluşturur.
İş Planı Hangi Başlıklardan Oluşur?
Tipik bir iş planını oluşturan başlıklar aşağıda sıralanmıştır.
Yönetici Özeti
Şirketin Tanımı
Hukuki Yapısı
İşin Tanımı ve Geçmişi
Şirketin Mevcut Durumu
Geleceğe Dönük Planlar
Ana Yönetim Yapısı
Vizyon ve Misyon
Şirketin Misyonu
Şirketin Vizyonu
Kurumsal Değerler ve Yaklaşım
Strateji Özeti
Ürün ve Hizmetlerin Tanımı
Ürün ve Hizmetlerin Özeti
Ürün ve Hizmetlerin Avantajları
Ürün ve Hizmetlerin Özellikleri
Ürün Geliştirme Faaliyetleri
Sektör Analizi
Sektörün Genel Durumu
Sektörün Önde Gelenleri
Sektörün Eğilimleri ve Büyüme Potansiyeli
37
Hedef Pazar
Pazar Yapısı ve Göstergeleri
Pazar Eğilimleri ve Büyüme Potansiyeli
Pazar Büyüklükleri
Pazarlama Planı
Pazarlama Stratejileri
Pazarlama Taktikleri
Pazarda Konumlandırma
Halkla İlişkiler
Satış Planı
Satış Stratejileri
Satış Süreçleri
Satış Ekibi
Dağıtım Kanalları
Rekabet Analizi
Rekabetin Durumu
Pazar Payı Analizleri
Rakipler
Rekabet Avantajları
Pazara Girişteki Engeller
İşletim Planı
İşletmenin Yeri
İşletmenin Sahibi
Ekipman
Satın Alma Politikaları
Üretim Politikaları
Kalite Kontrol Ölçütleri
İdari Prosedürler
Personel ve Eğitim
Yönetim Kontrol Sistemleri
Organizasyon Yapısı
Yönetim Ekibi
Üst Yönetim
Yönetim Kurulu
Danışma Kurulu
38
Profesyonel Hizmet Sağlayıcılar
Finansal Plan
Finansal Özet
(varsa)Yatırım Talebine İlişkin Bilgiler
Fon Kaynakları ve Kullanımı
Finansal Projeksiyonlar
Finansal Varsayımlar
Geçmişe Ait Finansal Veriler
Finansal Oranlar
Ekler
Ürün Numuneleri/Resimleri
Yöneticilerin Özgeçmişleri
Hukuki Belgeler
Diğer Önemli Bilgiler
İş planı hakkında detaylı bilgilere ( iş planı nasıl
hazırlanmalıdır?, iş planını kim yazmalıdır?, iş planı hazırlarken
nelere dikkat edilmelidir? vb. ) www.focusinnovation.net
adresinden ulaşabilirsiniz.
9 Bilgiyi Yönetmek
Bilgi, insanın yetenek, beceri, yetkinlik, fikir, yorum, algı ve
motivasyonları ile birleşmiş enformasyonun kullanımı ile oluşur.
Günümüzde bilgi, insan, para, güç ve rekabet avantajı anlamına
gelmektedir. Bir şirket için artık sermayeden, işgücünden ve diğer
tüm maddi varlıklardan daha değerlidir. Ancak buna rağmen en çok
ihmal edilen varlık da bilgidir. Bir şirket, rekabet avantajına sahip
olabilmek için bilgi varlığının ne olduğunu saptamalı ve bu varlığı
en yüksek getiriyi elde etmek için nasıl yönetmesi gerektiğini
bilmelidir. Önemli olan sahip olunan bilginin niteliğidir. Bir
şirketin bilgi varlığı (knowledge assests), kâr elde etmek, değer
yaratmak, rekabet avantajını ve sürdürülebilir büyümeyi yakalamak
39
için sahip olduğu veya sahip olması gereken pazar, ürün, teknoloji
ve organizasyona ait bilgilerin tamamıdır.
Bilgi yönetimi ise mevcut ve gerekli bilgi varlığının ve bilgi
varlığına ait süreçlerin belirlenmesinin ve analizininin yanında hem
bu varlıkların hem de süreçlerin organizasyonel hedeflere ulaşmak
için geliştirilmesi için gereken planlamaları ve kontrolleri yapmak
olarak tanımlanır. Bilgi yönetimi, bir firmada bilginin
yaratılmasını, kodlanmasını (yazılı hale getirilmesini),
paylaşılmasını ve inovasyon için kullanımını kapsar.
Firmada bilgi yönetiminin bileşenleri;
•
•
•
•
•
•
•
•
Yeni bilginin oluşturulması,
Değerli bilgiye dış kaynaklardan erişilmesi,
Karar verme sürecinde erişilebilir bilginin kullanılması,
Bilginin ürünlere, hizmetlere ve süreçlere gömülmesi/dahil
edilmesi,
Bilginin dokümanlarda, veritabanlarında ve yazılımda
sunulması,
Çeşitli araçlar ve teşvikler yoluyla bilginin çoğaltılmasının
sağlanması,
Mevcut bilginin organizasyonun diğer kısımlarına da
aktarılması,
Bilgi varlığının değerinin ve bilgi yönetiminin etkisinin
ölçülmesi
Bilgi yönetimi sayesinde bir firma sahip olduğu bilgiye işlerlik
kazandırır; ürün, hizmet ve süreçlerine değer katarak farklılaştırır.
Bilgi yönetimi, firmadaki toplam kalite yönetimi, organizasyonel
öğrenme gibi diğer kurumsal faaliyetleri tamamlayıp geliştirerek
rekabetçi konumun sürdürülebilirliğini sağlar.
Bir firmada bilgi yönetiminin uygulanabilmesi için;
40
•
•
•
•
Tüm çalışanların "bilgi"den aynı şeyi anlamalarının
sağlanması,
Firmaya ait değerli bilgilerin neler olduğunun belirlenmesi,
Belirlenen bilgilerin farklı uygulamalarda kullanılması ve
paylaşılması,
Yeni bilginin üretilmesinin ve paylaşılmasının teşvik
edilmesi gerekir.
Bilgi yönetiminde bilişim teknolojilerinin önemi, insan faktörü
kadar olmasa da büyüktür. Şirketlerde bilgi yönetim araçları
olarak intranet, veritabanları, grup yazılımları gibi araçlar
kullanılır. Böylelikle fikir paylaşımı, iletişim, bilgiye erişim ve
tartışma ortamı yaratılmış olur. Bilgi yönetiminde her ne kadar
teknolojinin rolü büyükse de insan faktörünün önemi göz ardı
edilmemelidir.
Bilgi Yönetiminin Amacı
Bilgi yönetimi, bir firmada yeni işbirliği yolları geliştirmek
amacıyla çalışanların davranışlarını ve iş yapma biçimlerini
değiştirmeyi amaçlar. Burada hedef, işin ihtiyaçlarına cevap
verecek şekilde fikirlerin, enformasyonun ve bilginin paylaşımıdır.
Bilgi yönetimi sayesinde çalışanlar "sahip olduğum bilgi bana
güç kazandırır" yanılgısından kurtulup, "paylaştığımız bilgi
şirketimize güç kazandırır" felsefesini benimser. Dolayısıyla,
bilgi yönetimi şirket içinde inovasyonu destekler yönde kültürel bir
değişim sağlar.
4. GİRİŞİMCİLİK ve İNOVASYON
Girişimcilik : Toplumun gereksinim duyduğu ürünleri üreterek,
hizmetleri sunarak ya da ticaret yaparak maddi-manevi kazanç
sağlamayı hedefleyen ve bu amaçla kendi işini kurmak için
41
harekete geçen ve iş fikrini gerçekleştirmek için; araştırma,
planlama, örgütlenme ve koordinasyon çalışmaları yapan sonuçta
gerekli bilgi ve beceri, işyeri, eleman, makine-ekiğman vb. İşletme
girdileri ile finansman kaynaklarını bir araya getirerek muhtelif
riskleri üstlenerek kendi işini kuran kişidir.
İnovasyon : Ekonomik ve toplumsal fayda yaratmak için,
ürünlerde, hizmetlerde ve iş yapış yöntemlerinde yapılan
değişiklik, farklılık ve yeniliklerdir46.
4.1. Türkiye’de Girişimcilik
Türkiye’de girişimcilik konusunda çok derin bir kaynak israfı var.
Mesela 70 km.lik Adana-Mersin karayolunda 70 taneyi aşkın
akaryakıt istasyonu bulunmaktadır. Ortalama kalitedeki bir
akaryakıt istasyonunun 1-2 milyon doların altında yapılamadığını
düşündüğümüzde en azından 100 milyon dolarlık bir yatırım
maalesef boşa gitmiş olmaktadır. Halbuki bu konuda bir planlama
yapılmış ve gereksiz yatırımlar kontrol altına alınmış olsaydı,
ülkemiz için gerekli ve yararlı yatırımlara eğilim gelişmiş olurdu ve
kaynaklar israf edilmezdi.47
Kısacası Türkiye’de bir girişimcinin yaptığı bir faaliyetin aynısını
başka biri yapıyor ve biz buna “girişimcilik” diyoruz. Sonuçta her
yapılan girişimcilik faaliyeti, bir öncekinin kopyası olduğu için
Türkiyeli girişimcilerden “yenilik” örnekleri çıkmıyor. Ve
dolayısıyla toplumun gereksinimlerini giderme amaçlı olan
inovasyon faaliyeti, bu çerçevede sözkonusu olamıyor.
46
Elçi, Şirin “İnovasyon: Kalkınmanın ve Rekabetin Anahtarı” , Nova Yay.,
2006, Ankara.
47
Gündüz, Ferudun “İnovasyon ve Girişimcilik” , İlk Haber Gazetesi,
http://www.ilkhaber.net/haber_detay.asp?haber_id=11343 , 14.03.2007 (erişim
tarihi).
42
Bu konuda Türkiye’de İnovatif İş Planları hazırlanmalı ve taklit
girişimlere caydırıcı unsurlar getirilmelidir. İnovatif iklimi
benimseyen ve bu konuda çalışmaları olan girişimcilere destek
verilmeli ve “yenilik, yaratıcılık” girişimciler arasında rekabet
haline gelmelidir.
5. AR-GE İLE İNOVASYON İLİŞKİSİ
Ar-Ge, yeni bilgiler elde etmek ya da mevcut bilgilerle yeni
malzeme, ürün, yeni sistem ve hizmet oluşturmak amacıyla
yapılan, bilginin sistematik olarak toplanmasını, analizini ve
yorumunu gerektiren bir çalışmadır. İnovasyon ise; OECD
literatürüne göre süreç olarak “bir fikri pazarlanabilir bir
ürün ya da hizmete, yeni ya da geliştirilmiş bir imalat ya da
dağıtım yöntemine, ya da yeni bir toplumsal hizmet yöntemine
dönüştürmeyi” ifade eder. İnovasyonda dikkati çeken nokta,
gerek süreç gerekse sonuç açısından “pazarlanabilirlik”
üzerindeki vurgulamadır. Yaratılan yenilikte koşul her ne
olursa olsun, yenililiğin pazarlanabilir olmasıdır.
Bilim ve teknoloji inovasyonun önemli bir ayağını teşkil
etmektedir. Ancak Ar-Ge yapanların girişimcilik niteliği yoksa
değer yaratılamaz; Ar-Ge sonuçları inovasyona dönüştürülemez.48
Prof. Dr. İbrahim Kavrakoğlu “Yönetimde Devrimin Rehberi
İnovasyon” adlı kitabında Ar-Ge ile inovasyonun ilişkisine
değiniyor :
Prof. Dr. İbrahim Kavrakoğlu’na göre inovasyon aslında iki farklı
şekilde gerçekleşiyor : Dikey derinleşme ile ve yatay genişleme
ile. Dikey derinleşmenin teknik ismi AR-GE (araştırma-geliştirme).
Belli bir teknolojide yeni bilgiler üreterek, bu sayede yararlı üretim
yöntemleri ya da ürünler geliştirmek bu tür bir yaklaşımla
48
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası ( BTSO ), “İnovasyon Ar-Ge Değildir!”, BTSO
43
mümkün. Ar-Örnek:
Ge şüphesiz
belli
Elektrikli süpürge , Murray Spengler tarafından icat edilmiş olsa
yatırımları
da ticarileştirilmesini ve satışını W. H. Hoover adlı bir deri
gerektirir;
imalatçısı gerçekleştirdi. Bunun için de Spengler adı değil, Hoover
sabır ve sebatadı dünya çapında bilindi ve yayıldı.
ister ve risk almayı zorunlu kılar. Öte yandan inovasyon yeni bilgi
üretmeden de yapılabilir.
“Yatay genişlik” gerektiren bu yaklaşımla farklı alanlarda
üretilmiş bilgiler yeni bir tasarıma dönüştürülür. Mesela “oto
lastiğindeki kaçağı bulma yöntemini uçak gövdesindeki çatlağı
tespit etmekte” kullanmak; ya da “üzeri kıllarla kaplı tohumdan
esinlenerek cırt adlı fermuarı icat etmek” yatay bilgiden
yararlanmaktır. Prof. Dr. İbrahim Kavrakoğlu bu yöntemi Bilgi
Kaldıraçlama olarak tanımlıyor. Bilgi Kaldıraçlama Ar-Ge’nin
yerini almasa da, değer yaratmakta Ar-Ge’den daha güçlü olabilir.
Parasal harcama yerine bilgi genişliği ve yaratıcı düşünce
gerektiren bu yöntemle hemen her alanda yenilik yaratılabilir.49
İnovasyon icatların sonuçlarından yararlanabilir ancak asıl
önemli olan ekonomik getirisi olan, henüz yapılmamış,
bilinmeyen birşeyleri yapmaktır50.
İnovasyonu buluştan ayıran en iyi örneklerden birisi aşağıdaki
kutuda verilen “Elektrikli süpürge” örneğidir:51
Kutu 3 :
49
50
Elçi, Şirin “İnovasyon: Kalkınmanın ve Rekabetin Anahtarı”, Nova Yay.,
2006, Ankara.
51
Elçi, Şirin “İnovasyonun Tanımı” , http://www.focusinnovation.net/what.html
44
Ar-Ge yeni bilgiler, malzemeler, ürünler ya da hizmetler üretir ve
bilginin sistematik olarak toplanmasını sağlar. İnovasyon ise elde
edilen bu bilgileri uygulamaya geçirir ve pazarlamasını yapar. Yani
inovasyon, temel olarak bilginin ekonomik ve toplumsal faydaya
dönüştürülmesi sürecidir.
Ar-Ge ve inovasyon, yönetim yapıları itibariyle de farklılık
gösterirler.
5.1. Ar-Ge ve İnovasyon Yönetimi52
5.1.1. Ar-Ge Yönetimi:
•
•
•
•
•
Bilimsel ve teknolojik yetkinlik gerektirir.
Bilimsel ve teknolojik süreçlerin yönetimini tanımlar.
Ar-Ge
biriminin
tüm
yönetim
fonksiyonlarını
(organizasyon, planlama, kontrol, insan kaynakları
yönetimi, liderlik, vb.) içine alır.
Ar-Ge genellikle sistematik ve iyi tanımlanmış yöntemler
kullanılarak yönetilir.
Oldukça iyi bir şekilde planlanabilen, kontrol edilebilen ve
koordine edilebilen, tekrarlanan süreçleri ifade eder.
5.1.2. İnovasyon Yönetimi:
•
•
Tüm inovasyon türlerini (teknolojik, organizasyonel,
sunumsal) içine alır.
Bilimsel, teknolojik ve idari süreçlerin tamamı kapsamı
içindedir.
52
Elçi, Şirin “Ar-Ge, Teknoloji ve İnovasyon Yönetimi” ,
http://www.focusinnovation.net/rnd.html , 06.03.2007 (erişim tarihi).
45
•
•
•
•
Organizasyonun tamamında işleyen süreçleri kontrol etmesi
gerekir.
Herbiri birbirinden farklı ve tekrarlanmayan süreçlerin
yönetimi esastır.
Firma içinde ve pazarda inovasyona karşı oluşabilecek
dirençlerle başa çıkmaya odaklanır.
Davranış sorunlarının çözümünü de gerektirir.
Bununla birlikte Ar-Ge ve inovasyon birbirlerinden bağımsız
düşünülemezler. İnovasyon konusu olan hemen hemen her ürün,
üretim yöntemi ya da hizmetin, bilim ve teknolojik yapısı
yükselmiş durumdadır. Bu durum, inovasyon sürecini giderek
teknoloji ile daha fazla ilişkili hale getirmektedir.
İnovasyon sürecinde Ar-Ge önemli bir yer tutar. Ancak firmaların
hepsi Ar-Ge’ye yatırım yapacak güçte değildir. Özellikle küçük
firmalar, varolan ihtiyaçları için en uygun teknolojiyi bulup adapte
ederek inovasyon sürecine dahil ederler. Hiçbir şekilde, şirket
içinde teknoloji geliştirme yeteneği olmayan firmaların, gereksinim
duydukları teknolojilerin tedarikçilerinin kimler olduğunu
bilmeleri, bu tedarikçilerle bir ağ oluşturmaları ve bu teknolojileri
etkin şekilde kullanmayı ve gereksinimlerine uyarlamayı bilmeleri
gerekir53.
6. REKABET AÇISINDAN İNOVASYON
Özellikle 1980’li yıllarda ABD sahip olduğu üstün rekabet gücü
karşısında Japonya’yı bir tehdit olarak görmüş, bu duruma karşı ise
maliyetlerin düşürülmesi, operasyonel etkinliğin artırılması ve
kalite yönetimi gibi alanlarda çeşitli politikalar geliştirmiştir.
ABD’de olduğu gibi diğer gelişmiş ekonomilerde de kitle
üretiminden esnek üretime bir geçişin yaşandığı gözlenmiş; yalın
üretim, altı sigma, toplam kalite yönetimi, tedarik zinciri
53
Elçi, Şirin “Teknoloji Transferi”
http://www.focusinnovation.net/techtransfer.html , 05.03.2007 (erişim tarihi).
46
iyileştirme gibi yeni yönetim kavramları uygulamaya alınmış,
böylece bir verimlilik sıçraması gerçekleştirilmiştir.
Ancak bugünün dünyasında maliyet ve kalitenin asgari düzeyde
gereksinimler olduğu kabul edilmekte, sürdürülebilir rekabet gücü
için yeterli olmadığı genel olarak bilinmektedir. Günümüzde
rekabet avantajını sürdürebilmek artık etkinlik ve maliyetin
işletmelere taşıdığı getirilerin daha da üzerinde yeni pazarlar
yaratabilmekte, müşterilere daha fazla katma değer sağlamakta ve
yine küresel ölçekte daha fazla inovasyon yapabilmekte
yatmaktadır.54
Gereksinim duyulan ve güncel diyebileceğimiz inovasyon felsefesi
artık “ürün ve süreçlerimi; müşteriye sunduğum hizmeti nasıl daha
iyi hale getirebilirim ?” sorusunun dışında, geliştirilen ürün, süreç
veya hizmetin müşteriye kattığı değere odaklanır.55
Günümüz koşullarında yaşanan hızlı değişim sürecinde
kuruluşların ayakta kalabilmesi, sürekli gelişme anlayışıyla birlikte
ürün, hizmet veya süreçlerini iyileştirmesi, geliştirmesi,
gerektiğinde yenilerini sunmasına, değişimin önüne geçebilecek
şekilde fark yaratmasına bağlıdır. Dolayısıyla yaratıcılık ve
yenilikçilik, gözlemlenebilir, ölçümlenebilir ve geliştirilebilir bir
yetkinlik olarak kuruluşların sürdürülebilir rekabet gücünü
artırmada çok önemli bir araçtır.
Bugün ve gelecekte kuruluş performans göstergelerine etki edecek,
rekabet avantajı kazandıracak nitelikte farklılıklar yaratabilme
54
TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF), “Ulusal inovasyon
http://ref.advancity.net/Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?MkId=52 , s.21,
13.03.2007(erişim tarihi).
55
TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF), “Ulusal inovasyon
http://ref.advancity.net/Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?MkId=52 ,s.23,
47
gücünü sağlayan yaratıcı düşünme zemininin gelişmesi, tüm
sektörler için vazgeçilmez bir durumdadır.56
İnovasyon, ülkeler için kalkınmanın ve rekabet gücü
kazanmasının, toplumlar içinse yaşam kalitesini yükseltmenin
en önemli aracı. Üretkenliği, istihdamı artırmanın ve daha çok
katma değer yaratmanın, dolayısıyla sürdürülebilir ekonomik
büyümenin ve toplumsal refahın yolu inovasyondan geçiyor.
Türkiye’nin bir parçası olmak için önemli adımlar attığı Avrupa
Birliği’nin (AB) 2010 yılında dünyanın en rekabetçi ve dinamik
bilgi ekonomisi olma hedefinin (Lizbon hedefi) odağını ve yapısal
reform stratejilerinin merkezini ‘inovasyon’ oluşturuyor. AB,
inovasyonu ‘Avrupa için acilen ele alınması gereken ortak bir
mesele’ olarak tanımlıyor57.
OECD’nin de altını çizdiği gibi “Bir ülkede refahın ve
istihdamın artması, o ülkenin ‘inovasyon yapma ve adapte
etme kapasitesine’ bağlıdır”. Dolayısıyla, ülkemizde, işsizlik,
gelir dağılımındaki eşitsizlik başta olmak üzere temel toplumsal ve
ekonomik sorunlarımız, inovasyonu ekonomik ve sosyal
kalkınmamızın motoru haline getirememizden kaynaklanıyor.
Dünya Bankası’nın da vurguladığı gibi “Türkiye’de işsizlik oranın
yüksek eğitim almış genç nüfusta daha yüksek olması endişe
vericidir... Bu durum, ekonominin üretkenliğini ve inovasyona
dayalılığını ciddi şekilde etkilemektedir. Ayrıca, nüfusun büyük
bölümü üzerinde tatminsizlik yaratmakta ve eğitime olan ilgiyi
azaltmaktadır. Bilgi ekonomisi için gereken beceri ve yetkinlikler,
56
http://www.eczacibasi.com.tr/channels/1.asp?id=1&prev_place=&cps=0&cpp=0
57
Elçi, Şirin “İnovasyon Konusunda Kültürel Değişime Dünya Bankası
Desteği”, 2005, http://www.focusinnovation.net/basinbulteni01.doc , 14.03.2007
(erişim tarihi).
48
teknolojik değişimin hızı göz önünde bulundurulduğunda, mevcut
talebi karşılamakta yetersizdir.”58
Tablo 4 : 2005 Yılı İnovasyon İndeksleri
Özeti
58
World Bank, 2004; Turkey Knowledge Economy Assessment Study ( Aktaran:
http://www.projeekin.org/Ekin.aspx ,14.03.2007 (erişim tarihi) ).
49
Kaynak : European Commission, European Innovation Scorebord
2005, page 10 ( Aktaran: TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet
Forumu (REF),
http://ref.advancity.net/Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?Mk
Id=52, 13.03.2007 (erişim tarihi). )
7. DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE İNOVASYON KAVRAMINA
YAKLAŞIM
7.1. DÜNYADA İNOVASYON KAVRAMINA YAKLAŞIM
Şüphe yokki günümüz ortamını en iyi ifade eden sözcük “rekabet”.
20. yüzyılın son çeyreğinde zaten artmakta olan rekabet,
küreselleşme süreci ilerledikçe daha da keskinleşti. Yeni bir dünya
savaşı yaşanmasın diye yola çıkılarak kurulan Avrupa Birliği,
ilerleyen zaman içinde önce ABD rekabetine, sonra Japon,
50
günümüzde ise Çin (hatta belki çok yakında Hint) rekabetine karşı
bir güç oluşturmayı hedefliyor.
Bilgi ve yaratıcılığın ekonomiye etkisi bakımından en çarpıcı örnek
ABD. Yaratılan ekonomik değeri “piyasa değeri-defter değeri”
olarak ifade edersek, Amerikan şirketlerinin yaratmış olduğu değer
25 trilyon dolar. Bu değerin büyük ölçüde inovasyondan
kaynaklandığını söyleyebiliriz. Nitekim araştırma-geliştirmeye
yatırılan paranın milli gelire oranı yüzde 3 ile en yüksek seviyede,
kişi başına alınan patent sayısı da keza ilk sırada. Neticede,
dünyanın en kıymetli 1000 firmasının yarısı Amerikan.
Dünya rekabetinde bilgi ve yaratıcılığın rolünü ve etkisini gören
Avrupa Birliği, 2000 yılında imzaladığı “Lizbon Deklarasyonu” ile
2010 yılında “Bilgi Toplumu” olarak birinci sıraya yerleşmeyi
hedefledi. Bu amaçla bilginin yayılması ve derinleştirilmesi,
inovasyona dayalı ekonomik değer yaratılması, bilişimde öncü
konuma geçilmesi ve e-devletin gerçekleştirilmesi öngörüldü.
Aradan geçen altı yılı aşkın süre içinde yeterli ilerlemenin
sağlandığı söylenemez, ama konu AB nezdinde önceliğini
koruyor.59
7.1.1.
ABD’DE
İNOVASYONA
ŞİRKETLERİN DESTEKLENMESİ60
DAYALI
KÜÇÜK
İnovasyona dayalı küçük şirketler Amerikan ekonomisinde çok
önemli bir yere sahip. ABD Küçük Şirketler İdaresi’nin (Small
Business Administration) verilerine göre Amerika’da her yıl yeni
istihdam olanaklarının yaklaşık yüzde 80’ini bu şirketler yaratıyor.
Yüksek teknoloji alanında çalışan uzmanların yüzde 39’u da bu
şirketler tarafından istihdam ediliyor. Ayrıca bu tür şirketler büyük
59
60
2006, Ankara.
51
şirketlere oranla, çalışan başına 14 kez daha fazla patent üretiyor.
Bu nedenle de yeni şirketlerin kurulması konusunda önemli
teşvikler sunuluyor.
İnovasyona dayalı yeni şirketlerin kurulmasında en etkili
teşviklerden biri 1982’de Kongre’nin kararıyla başlatılan Küçük
Şirket İnovasyon Araştırma Programı (Small Business
Innovation Research (SBIR) Program). Programın amacı,
yüksek teknolojiye dayalı şirketlerin kurulma ve gelişmesi
aşamalarında fon desteği sağlamak, küçük şirketleri yüksek
teknolojiye dayalı inovasyona yönlendirmek ve bu şekilde
geliştirilen ürün ve teknolojilerin ticarileştirilmesini sağlamak
olarak tanımlanıyor. Bir diğer önemli hedef de, küçük firmaların
korunmalarını ve büyük firmalarla aynı düzeyde rekabet etmelerini
sağlamak.
Bu amaçla her yıl yedi federal bakanlık ve NASA’nın da içlerinde
bulunduğu üç ajans, Ar-Ge fonlarının yüzde 2.5’ini SBIR’dan
yararlanacak firmalar tarafından kullanılmak üzere ayırıyorlar. Bu
da yılda ortalama 2 milyar ABD Doları’na karşılık geliyor. Böylece
her yıl inovasyona dayalı küçük şirketlerin projelerinin
desteklenmesi için gerekli fon garanti altına alınmış oluyor. Bu
kurumlar, aynı zamanda inovasyon konularını da belirleyip proje
başvurularını kabul ediyorlar.
SBIR programına başvurabilmek için şirketin kurulmuş olması şartı
aranmıyor. Şirketler ve araştırmacılar aynı anda birden fazla
kuruma proje başvurusunda bulunabiliyorlar. Başvuru yapılan
kurum, aynı zamanda yol göstericilik desteği de sağlıyor.
Teknik ve ticari açıdan incelenip desteklenmeye değer bulunan
projeler, hibe şeklinde sağlanan fonlardan üç aşamada
yararlanıyor. İlk aşamada, bir fikrin veya teknolojinin teknik
özelliklerinin belirlenebilmesi veya fizibilitesinin yapılabilmesi için
yaklaşık altı ay süresince 100.000 ABD Doları destek sağlanıyor.
İlk aşama, proje sahibi için önemli bir öğrenme deneyimi olarak
52
görülüyor. Bu aşamayı geçen proje sahipleri, iki yıl boyunca Ar-Ge
çalışmalarının yapılması ve ticari potansiyelin araştırılması için
750.000 Dolar’a kadar sağlanan destekten yararlanıyorlar. Her iki
aşamada da sağlanan finansman hibe şeklinde; geri ödenmesi
gerekmiyor. Proje kapsamındaki fikri haklar da tamamen proje
sahibine ait. Üçüncü aşamada ise ilk iki aşamada desteklenen
inovasyonlar pazara sürülüyor. Bu aşamada herhangi bir fon
desteği sağlanmıyor; firmanın gerekli finansmanı özel sektörden
veya SBIR programına dahil olmayan fon sağlayıcı devlet
kurumlarından bulması isteniyor. Girişim sermayesi şirketleri de bu
aşamada devreye girip SBIR programının ilk iki aşamasındaki
destekten yararlanan firmalara yatırım yapıyorlar. Hatta ABD’deki
girişim sermayedarlarının çoğu yatırım yaparken SBIR’den destek
alan firmaları tercih ediyorlar. Bu da girişimciler için SBIR
programını daha cazip hale getiriyor.
Program, yüksek risk içeren erken aşama desteği sağlamasıyla
ülkenin inovasyon sisteminde önemli bir boşluğu dolduruyor.
Üniversitelerdeki araştırmacıların şirketlerini kurmalarını sağlayan
teşvik mekanizmalarının da başında geliyor. SBIR, aynı zamanda,
küçük şirketlerin inovasyona dayalı ürünlerinin kamu kurumları
tarafından satınalınmasına da olanak sağlıyor.
Program sayesinde, bugüne kadar binlerce yüksek teknolojiye
dayalı şirketin kurulması ve projelerini gerçekleştirmesi sağlandı.
Bu şirketler tarafından önemli sayıda yüksek nitelikli istihdam
yaratıldı; üniversite ile özel sektör arasında güçlü bağlar kuruldu.
Programın diğer önemli bir etkisi de bölgesel kalkınmaya sağladığı
yararlarda görüldü. SBIR, başarısından dolayı, Hollanda’dan
Tayvan’a kadar çeşitli ülkeler tarafından da model alındı61.
7.1.2. DÜNYADA BAŞARILI İNOVASYON ÖRNEKLERİ
61
2006, Ankara, s.143-145.
53
¾ Yeraltı ve yerüstü kaynakları bakımından fakir olan Finlandiya
1990’ların başında yaşadığı ekonomik kriz ve yüzde 20’lere
yaklaşan işsizlik sorununa çözüm olarak bir ulusal eğitim ve
araştırma programı başlattı. Bu sayede üniversiteler ve şirketler
arasında kurulan bağ ise ülkeyi beklemedeği kadar büyük bir
güce kavuşturdu62.
¾ 134 yıl önce araç lastiği ve kauçuk bot üretmek için kurulan
Nokia, devlet tarafından desteklenen inovasyon çalışmalarının
meyvesini alan ilk şirket. 20 yıl önce radikal bir kararla sektör
değiştiren Nokia bugün Finlandiya’da ve birçok ülkede en çok
patente sahip olan bilişim firması. Devletten aldığı destekle
mobil iletişimde çığır açan inovasyonlarıyla Nokia ülke
ekonomisindeki düzelmeye ön ayak oldu. Finlandiya hükümeti
ise bu gelişmeye daha önceden hazırlandığı için vergi
avantajlarını, hukuksal gereksinimleri ve rekabet şartlarını
inovasyonun önünü açacak şekilde düzenledi.63
¾ 1960’lı yıllarda Türkiye ile aynı ekonomik seviyede olan
Güney Kore bugün adı geçen ülkeler arasındadır. Japonya ve
Amerika başta olmak üzere kalkınmış ülkeleri takip eden
Güney Kore öğrenme sürecini varolan teknolojileri lisans
alarak ve tersine mühendislikle taklit ederek tamamladı. Özel
sektörü yarı iletken sanayide destekleyen Güney Kore,
1980’lerde bir çok şirketin inovasyon politikalarına hız verdi.
Daha sonra ise mevcut ürünler üzerinde yaptığı değişikliklerle
bugün dünya teknoloji devleri arasında sayılan Samsung’un
doğuşuna vesile oldu. 1969’da Sanyo’nun montajını yapan
Samsung 1992 yılında 64 megabit bellek çiplerini üreten ilk
şirket oldu. 2000’lere gelindiğinde ise Samsung’un faaliyetleri
62
2006, Ankara, s. 31-33.
63
2006, Ankara, s 32-33.
54
58 ülkeye yayıldı. Yıllık ihracatı 150 milyar dolara ulaşan
şirketin sadece Güney Kore’deki çalışan sayısı ise 129.000’i
buldu64.
¾ Çin’in kayıt dışı ekonomiye karşı geliştirdiği çözüm bugün hala
birçoklarını şaşırtmaya yetiyor. Çin özellikle mal ve hizmet
sağlayıcılarının satış fişi, fatura kesmelerini teşvik etmek için
2002’de pilot bir uygulama başlattı. Pekin’deki restoranlar
müşterilerine kazı-kazan kartları şeklinde fiş vermeye başladı.
Uygulamayla birlikte yerli restoranların vergi verme
oranlarında büyük artışlar oldu65.
¾ 1937 yılında Amerikalı Sylvan Goldman, bugün marketlerde
kullandığımız sepetli arabaları geliştirdi ve bir anda rakibi
olmayan bir pazarın sahibi oldu66.
¾ 1946 yılında radyo tamir şirketi olarak kurulan Sony, 1979
yılında en önemli inovasyonlarından birini gerçekleştirdi ve
Walkman’i geliştirdi67.
¾ “Kot pantolon fiyatına uçun” sloganıyla yola çıkan Easyjet,
stratejisini bilet fiyatlarını ucuz tutma ve seyahat acentalarını
devre dışı bırakma üzerine kurarak, filosundaki iki olan uçak
sayısını kısa sürede yüze çıkardı. Şirket bilet fiyatlarını ucuz
tutmak için uçuşlarda yemek ya da içecek servisi yapmıyor,
isteyenler de bu hizmeti parayla satın alıyor. Easyjet bu şekilde
aynı anda hem tasarruf ederken hem de ek gelir kazanıyor.
64
2006, Ankara, s.xix, 33-35.
65
2006, Ankara, s.37-38.
66
2006, Ankara, s.5.
67
2006, Ankara, s.4-5.
55
¾ Robert Plath 1989 yılında tekerlekli bavulu geliştirdi. Plath’ın
bavulları icadından bir yıl sonra kendisine 50 milyon dolar
kazandırdı68.
¾ Hepimizin günlük hayatımızda sıklıkla kullandığı “post-it”in
üreticisi 3M firması, “Scotch Brite” mutfak bezini üretti.
Müşteri ihtiyaç ve isteklerinin doğru saptanmasıyla ortaya
çıkan ve yüksek tekstil teknolojisiyle üretilen ürünün en önemli
özellikleri, rakiplerine oranla yüzde 50 daha emici olması,
kolay sıkılması, çabuk kuruması, çamaşır suyuna ve 95 derece
sıcaklıkta yıkanmaya karşı dayanıklı olmasıdır.69
¾ Şirin Elçi’nin Türkiye ile en çok benzerlik gördüğü ülke
Tayvan. Tayvan Türkiye gibi KOBİ odaklı büyüme stratejisi
güden Tayvan 1990’ların ikinci yarısında Ar-Ge, işgücü eğitimi
ve üretimin otomasyonlaşmasına büyük vergi teşvikleri getirdi.
Bu süreçte iyice kuvvetlenen KOBİ’ler 1998’deki Asya
krizinden sağlam çıkabilmeyi başardı. Tayvan bugün hala
ulusal kalkınma programı kapsamında inovasyon odaklı
politikaların sürdürülmesine, yabancı şirketlerin inovasyon
faaliyetlerini Tayvan’a çekmeye, KOBİ’ler için yerel inovasyon
merkezlerinin ve inkübatörlerinin kurulmasına ağırlık veriyor.70
7.2. TÜRKİYE’DE İNOVASYON KAVRAMINA YAKLAŞIM
7.2.1. 2002-2004 YILLARI SANAYİ VE HİZMET
SEKTÖRLERİNDE TEKNOLOJİK YENİLİKLER
68
2006, Ankara, s.5.
69
2006, Ankara, s.4.
70
Elçi, Şirin “Güney Kore ve Tayvan Türkiye’ye Örnek” , (Aktaran:
http://www.kobifinans.com.tr/bilgi_merkezi/021901/10147/5 , 07.03.2007
(erişim tarihi)).
56
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından gerçekleştirilen "2002-2004
Yılları Sanayi ve Hizmet Sektörlerinde Teknolojik Yenilikler
Araştırması" sonucuna göre;
Sanayi sektöründe (Madencilik, taşocakçılığı, imalat sanayii,
elektrik, gaz ve su) 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin %
34,58'inin teknolojik yenilik yaptığı tespit edilmiştir.
Hizmet sektöründe (Toptan ticaret, mali aracı kuruluşların
faaliyetleri, bilgisayar ile ilgili faaliyetler, araştırma ve geliştirme
hizmetleri, mimarlık, mühendislik ve ilgili teknik danışmanlık
faaliyetleri, teknik test ve analiz faaliyetleri) 10 ve daha fazla
çalışanı olan girişimlerin teknolojik yenilik yapma oranı % 25,90'
dır.
Tablo 5: 2002-2004 yılları sanayi ve hizmet sektörlerinde
teknolojik yenilikler (%)
Teknolojik yenilik çeşitleri
Avrupa Topluluğunda
Ekonomik
Faaliyetlerin İstatistiki
Sınıflamasına göre
(EFİS 1.1)
Toplam
Teknolojik
yenilik
yapan
Teknolojik
yenilik
yapmayan
Sadece
ürün (mal
ve
hizmet)
yeniliği
yapan
Sadece
üretim
süreci
(proses)
yeniliği
yapan
Ürün ve
üretim
süreci
yeniliği
yapan
Sanayi
100,00
34,58
65,42
30,89
30,27
38,84
Hizmet
100,00
25,90
74,10
33,82
24,48
41,70
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “2002-2004 Yılları
Sanayi ve Hizmet Sektörlerinde Teknolojik Yenilikler” ,
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=218 , 13.03.2007
(erişim tarihi)
57
Grafik 1 : Sanayi sektöründe teknolojik yenilik yapılan türler (
%)
100
Sanayi
Hizmet
80
60
40
30,89
33,82
38,84 41,70
30,27
24,48
20
0
Sadece ürün
yeniliği
Sadece üretim
süreci yeniliği
Ürün ve üretim
süreci yeniliği
(erişim tarihi)
Sanayi sektöründe teknolojik yenilik yapan girişimlerin %
30,89'unun sadece ürün yeniliği, %30,27'sinin sadece üretim süreci
yeniliği ve % 38,84'ünün ise hem ürün (mal ve hizmet) ve hem de
üretim süreci yeniliği yaptığı tespit edilmiştir. Bu oranlar hizmet
sektöründe sırasıyla
% 33,82, %24,48 ve % 41,70 olarak
gerçekleşmiştir.
58
Grafik 2 : Sanayi ve hizmet sektörlerinde büyüklük grubuna
göre teknolojik yenilik yapma oranı (%)
100
Sanayi
Hizmet
80
56,27
60
40
31,20
34,58
25,90
55,05
46,24
30,96
24,55
20
0
Toplam
10-49
50-249
Çalış an sayıs ı
(erişim tarihi)
Çalışma sonuçları, teknolojik yenilik faaliyetinde bulunma
oranının girişimin büyüklüğü ile birlikte arttığını
59
250+
göstermektedir. Çalışan sayısı 10 ile 49 kişi olan sanayi ve hizmet
sektörlerindeki girişimlerde teknolojik yenilik faaliyetinde bulunma
oranı sırasıyla % 31,20 ve % 24,55 iken 250 ve daha üzeri kişi
çalışanı olan girişimlerde bu oran sanayi için % 56,27 hizmet
sektörü için % 55,05'e çıkmaktadır.71
7.2.2. AVRUPA İNOVASYON LİGİ’NDE TÜRKİYE
(EUROPEAN INNOVATİON SCOREBORD –
(TRENDCHART 2006 RAPORU )) 72
2006
Ülkeler ve bölgeler arasındaki yarışın inovasyonla şekillendiği
günümüzde Avrupa Birliği’de en rekabetçi ekonomi olma hedefini
güden Lizbon stratejisinin odağına inovasyonu yerleştirmiştir. Bu
amaçla yürütülen çalışmalardan biri de Avrupa ülkelerinin
inovasyon politikalarını kıyaslamak ve eğilimleri incelemek
amacıyla 2000 yılında başlatılan “European Trend Chart on
Innovation” ( TrendChart ) kapsamında Türkiye’ye de yer verildi.
Türkiye’nin 2006 yılı TrendChart raporu, ülkemizde inovasyonun
yönetişimine ve inovasyon politikalarının gelişimine ışık tutuyor.
Raporda öne çıkan konular arasında, Türkiye’nin inovasyon
yönetişimi açısından güçlü ve zayıf yanlarının, tehdit ve
fırsatlarının değerlendirilmesi geliyor. 2004 yılından itibaren
devletin bilim, teknoloji ve araştırma konularına daha fazla
önem veriyor ve kaynak ayırıyor olması Türkiye’nin güçlü
yanlarından biri olarak kendini göstermektedir. Ancak,
mevcut yaklaşımın Türkiye’nin inovasyon performansını
artırmak açısından yeterli olmayacağının altı çiziliyor. Bu
nedenle inovasyonun tüm devlet politikalarıyla entegre edilmesi
gerektiği vurgulanıyor.
71
TÜİK, “2002-2004 Yılları Sanayi ve Hizmet Sektöründe Teknolojik
Yenilikler” , http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=218 , 13.03.2007
(erişim tarihi).
72
Elçi, Şirin “İnovasyon Artık Gündemlerde” , http://ref.advancity.net/
Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?MkId=52 , 12.03.2007 (erişim tarihi).
60
TrendChart 2006 raporunda, Türkiye’nin inovasyon performansının
iyileştirilmesi için atılması önerilen adımlar;
9 Özel sektörün inovasyon faaliyetlerinin artırılması
9 İnovasyona dayalı yeni işletmelerin kurulmasının özendirilmesi
9 Şirketlerin üniversite ve araştırma kurumları ile işbirliklerinin
artırılması
9 Ve yine şirketlerin kendi aralarında yaptıkları işbirliklerinin
artırılması olarak sıralanıyor.
Son yıllarda Ar-Ge ve inovasyon için ayrılan devlet desteklerindeki
artış ve AB Çerçeve Programlarına katılım gibi ulusal düzeyde
atılan adımlar; inovasyonun milli eğitim müfredatına entegre
edilmesini sağlayan, Teknoloji Yönetim Derneği liderliğinde
gerçekleştirilen “Eski Köye Yeni Adet Getirin!” projesi ve Ulusal
İnovasyon Girişimi gibi sivil toplum düzeyinde yürütülen
çalışmalar dikkat çekici gelişmeler olarak kendini gösteriyor.
TrendChart 2006 raporunda, AB Ülkeleri ve aday ülkelerin
2005 yılı İnovasyon İndeksi özet sonuçları aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.
61
Grafik 3 : AB Ülkeleri ve AB’ye aday ülkelerin 2005 yılı
İnovasyon İndeksi Özet Sonuçları
62
Kültürümüz İnovasyonu Desteklemiyor73
Ülkemizde ise inovasyon, küçük bir kesim tarafından konuşulan bir
konu. Rekabetçi, sürdürülebilir ekonomik büyüme ivmesi
yakalamış, sosyal refah düzeyi ve yaşam kalitesi yüksek bir ülke
olamamazın nedeni de inovasyonla beslenen bir toplum ve
ekonomi haline gelememiş olmamızdan kaynaklanıyor. Bunun
altında yatan sorunların başında kültürümüzün inovasyonu
desteklememesi geliyor. “Eski köye yeni adet getirme!”, “Başımıza
icat çıkarma!” gibi deyimlerimiz de bunu destekler nitelikte.
AB yolundaki Türkiye, sosyal ve ekonomik açıdan ilerlemek ve
Birliğin güçlü bir üyesi olmak istiyorsa, inovasyon konusunda
toplumun tüm kesimlerinde farkındalık yaratmalı ve inovasyonu
destekleyen bir kültür geliştirmeli. Bu da öncelikle eğitimcilerde,
çocuklarda, gençlerde ve ardından toplumun tüm kesimlerinde
kültürel bir değişim başlatmayı gerektiriyor.
7.2.3. TÜRKİYE’DE BAŞARILI İNOVASYON ÖRNEKLERİ
¾ Eczacıbaşı Askaynak, 400 dolarlık bir mini kaynak makinası
çıkardı ve iyi bir alt-pazar inovasyonu gerçekleştirdi. Böylece
hem yeni bir kitleye istihdam sağlanırken hem de asıl iş olan
elektrot satışlarında büyük patlama gerçekleştirerek, yüzde 30
büyüme sağladı.74
¾ Eczacıbaşı Yapı Grubu’nun VitrA “kokusuz klozeti”, basit bir
fikirden yola çıkarak gerçekleştirilen bir inovasyon. Rezervuar
içine monte edilen koku emme ve filtrasyon ünitesi, otomoatik
yıkama ünitesi, elektronikkontrol ünitesi ve klozet üzerinde
73
“Kültürümüz İnovasyonu Desteklemiyor”,
http://www.projeekin.org/Ekin.aspx?SC=WE#culture , 17.03.2007 (erişim
tarihi).
74
Bursa Ticaret ve Sansyi Odası ( BTSO ), “Farklılık Yaratan Kazanır” , BTSO
63
duvara monte edilen elektronik algılama ünitesinden oluşan
klozet, üründe inovasyona güzel bir örnek75.
¾ Türkiye’nin önde gelen firmalarından Vestel’in hem uydu hem
de DVD olarak kullanılan ürünü “2 Box” teknolojik ürün
inovasyonuna güzel bir örnek. Vestel’de gerçekleştirilmiş diğer
bir inovasyon örneği ise televizyonlarına eklediği DMP
teknolojisi. Bu teknolojiyle, televizyonda çeşitli hafıza
kartlarına yüklenen resim, film ve müzik gibi medya dosyaları
herhangi bir ara bağlantıya gerek duymadan oynatılabiliyor.76
¾ İstikbal firmasının piyasaya yeni sürdüğü “Viscolex” yatakları
ile sağlık ve konfor kavramına yeni bir boyut getiriyor.
Viscolex yatak ve yastıklar, ısıya duyarlı yapısı sayesinde
vücuda uyum sağlayarak hassas bölgelerde kan dolaşımı
basıncını engelliyor, vücudun duruşunu tam destekliyor ve
rahatlatıyor. Viscolex yatak ve yastıkları Visco sünger
sayesinde kademeli olarak yumuşayarak, yavaşça yayılıp
vücudun şekline kolayca uyum sağlıyor. Ortam sıcaklığını
algılayarak buna karşılık veren Viscolex sayesinde, vücudun
baştan ayak parmaklarına kadar her bölgesini doğru biçimde
destekliyor. Bu sayede kan dolaşımı sorunlarına, sırt, boyun,
eklem ve baş ağrılarına, siyatiğe ve stres sebebiyle vücutta
oluşan gerginliklere yeni bir yaklaşım sunuluyor. İstikbal'in bu
yeni ürünü hem Türkiye'de hem de yurtdışındaki mağazalarinda
ilgi görüyor. İstikbal tasarımcıları tüketicilerin beklentileri
doğrultusunda bu inovatif ürünü tasarladılar.77
¾ Eroğlu Şirketler Grubu’nun markası Collin’s Jeans’in 2005
yılında piyasaya sürdüğü, iki tarafı da giyilebilen ürün “Double
75
2006, Ankara, s.6.
76
2006, Ankara, s.5.
64
Vision” da bir ürün inovasyonu örneği. Firmanın, kısa sürede
ürün için hedeflediği satışların üzerine çıkması, tüm sektörlerde
olduğu gibi tekstil ve hazırgiyim sektöründe de rekabet
gücünün inovasyonla mümkün olabileceğinin bir göstergesi78.
¾ Migros sanal market: Kangurum. Migros, Koç Holding ve
KoçSistem ortaklığı ile 2000 yılında kurulan Kangurum
Türkiye’de internetten alışveriş denince ilk akla gelen
isimlerden biri. Bilişim teknolojilerini kullanarak hizmet
sektöründe bir inovasyon sunan firma, oluşturduğu sanal
market ile müşterilerinin ilgi alanlarına göre belirlediği 15
kategoride, 100'den fazla malverenin 100 binden fazla çeşit
ürününü kullanıcılarının beğenisine sunuyor.
¾ Yemeksepeti.com Türkiye’nin ilk online yemek siparişi sitesi.
2000 yılı içerisinde faaliyete geçti. Yemeksepeti.com, öncelikle
Türkiye'deki, daha sonra ise Orta Doğu ve Avrupa'nın
gelişmekte olan ülkelerindeki tüm internet kullanıcılarına ve
ilgili tüm restoranlara, internetten yemek siparişi verebilme ve
alabilme
olanağı
sağlamayı
hedefliyor.
İnternet
teknolojilerindeki bütün yenilikleri takip eden ve alanına giren
uygulamaların hemen hepsinde Türkiye'de öncü olan
Yemeksepeti.com, restoranlardan eve sipariş konusunda son
derece yenilikçi bir çözüm getirmesi açısından Türkiye'de bir
ilki gerçekleştirdi. Hizmette inovasyona güzel bir örnek olan
yemeksepeti.com’da siparişler tamamiyle interaktif bir ortamda
gerçekleşiyor. 79
78
2006, Ankara, s.5-6.
79
“Örneklerle İnovasyon” , http://www.projeekin.org/Ekin.aspx?SC=IE ,
65
8. İNOVASYONUN FİNANSMANI
İnovasyonun ve girişimciliğin yeni ve ileri teknoloji alanlarında
önemi kabul edilmiştir. Nanoteknoloji, biyoteknoloji, uzay ve
havacılık, ileri malzemeler ve bugün için öngörülemeyen yeni
alanlarda yürütülen/yürütülecek projelerin ve bunların ürüne
dönüştürülmesi sürecinin finansmanının sağlanmasına ağırlık
verilmekle birlikte, inovasyona tüm sektörlerin, disiplinlerin ve
kurumların gereksinim duyduğunu vurgulamak gerekir.
Finansman açısından bakıldığında, inovasyon aşağıdaki şekilde
sınıflandırılabilir :
Bilimsel-Teknolojik İnovasyon : Daha çok bilimsel araştırmalar
ile ulaşılabilen teknoloji platformu gibi evrensel inovasyon içeren
çalışmalar. Genel olarak bilimsel makale ve patent ile
sonuçlanması beklenen çalışmalar. Bu çalışmalar genel olarak,
TÜBİTAK, DPT VE AB Çerçeve Programlarına uygun olabilir.
Endüstriyel İnovasyon : Daha çok tasarım, ürün geliştirme, süreç
geliştirme tipi işletme içi faaliyetler. Bu çalışmaların sonunda,
faydalı model, patent ve ilgili olabilecek diğer fikri mülkiyet
haklarını koruyucu belge(ler) alınması beklenebilir. Bu çalışmalar
genel olarak TÜBİTAK, TEYDEB (TÜBİTAK-Teknoloji ve
Yenilik Destek Programları Başkanlığı), TTGV (Türkiye Teknoloji
Geliştirme Vakfı) desteklerine uygun olabilir.
Teknolojik Girişimcilik : Daha çok yeni kurulacak teknoloji
ağırlıklı işler için gerekli sermayenin bulunması konusudur. Burada
mikro sermaye, iş melekleri ve çekirdek sermaye gerekmektedir.
Teknolojik Yeni İş Geliştirme : Kurulu ve çalışır durumdaki
teknoloji ağırlıklı bir şirketin yeni bir projeyi gerçekleştirerek
66
büyümesi için gerekli sermaye için daha çok Girişim Sermayesi
gerekmektedir.
Genel olarak firmalarımızda, teknoloji yönetim kültürünün
olmadığı, inovasyonu destekleyen mevcut mekanizmaların bir
farkındalık yaratmada ciddi katkıları olduğu ( eski adıyla TİDEB
10 yılda 1594 firmayı 660 Milyon ABD doları ile desteklemiştir )
ancak
mevcut
araçların
kapsamlarının
genişletilerek
zenginleştirilmelerinin gerekliliği görülmektedir.
TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu tarafından
oluşturulan Ulusal İnovasyon Girişimi çerçevesinde hazırlanan
İnovasyon Çerçeve Raporu’nu oluşturan çalışma grubu tarafından
hedef, “inovasyonun finansmanında ve desteklenmesinde arz ve
talebin işlerliği ve uyumunu sağlamak” olarak belirlenmiş ve bu
ana hedef kapsamında mevcut sorunlar iki ayrı başlıkta
incelenmiştir. Buna göre ;
• Arz kurumlarının sayı ve çeşitlilik olarak az olduğu;
• Yeterli ve nitelikli talep olmadığı
vurgulanmıştır. Her iki ana başlık içinde var olan düzenin
iyileştirilmesi, arz ve talebin buluşturulması ile ölçme
değerlendirme ve geri besleme sistemlerine gerek duyulmaktadır.
Araştırması tamamlanmış bir fikrin uygulamaya geçirilmesi
aşamasını çok basamaklı bir süreç olarak düşünmek gerekir. Farklı
aşamalarda farklı tip desteklere gereksinim duyulacaktır.
İnovasyonu destekleyen özel finans kuruluşlarının başında risk
sermaye kuruluşları gelmektedir. Risk sermayesi aslında
düşünüldüğü gibi rahatlıkla organize edilen bir yapı değildir. Bu
nedenledir ki her ülke risk sermayesi konusunda oldukça dikkatli
olmakta ve bu durum risk sermayelerinin gelişmesini oldukça uzun
vadeye yaymaktadır. Ancak risk sermayesine gelmeden inovatif
67
fikrin
pilot
çapta
denenmesi
ve
sanayi
ölçeğinde
uygulanabilirliğinin ispatı da finansman gerektirir. Bir projenin
araştırma aşamasının tamamlanmasının ardından ölçek büyütülerek
sanayiye aktarılması sırasında ise yatırımcı desteklerine gereksinim
vardır. Bunun için üretilen projelerin öncelikle eksiksiz
fizibilitesinin yapılması, iş planlarının hazırlanması ve projenin
yatırımcılara tanıtımı için “iyi bir ortam”ın yaratılması gerekir.
Mevcut Düzenin İyileştirilmesi ve Yeni Mekanizmalar
Geliştirilmesi : Ülkemizde bugün “tekno-girişimciler” için var
olan finansman seçenekleri,
•
•
•
•
KOSGEB ( Teknoloji Geliştirme ve İnovasyon Destekleri )
TÜBİTAK-TEYDEB Destekleri
TTGV Kredileri
Diğer kamu fonları (DPT, TÜBİTAK Araştırma Projeleri,
DTM kaynakları vb.)
ile sınırlıdır. Kamu araştırma fonları hariç tüm bu desteklerden
yararlanılabilmesi için tekno-girişimcilerin şirketleşmiş olmaları
gerekmektedir. Kamu araştırma fonları ise ürüne dönüşme sürecini
desteklemedikleri gibi fikri mülkiyet hakları açısından girişimciyi
koruyacak bir düzenleme yapmaktan uzaktır. Buna ek olarak
sağlanan pekçok destek için teminat istenmekte ve kurulan Kredi
Garanti Fonu’nun daha yaygın çalışması için tedbirler alınmalıdır.
Mevcut
kamu
finansman
araçlarının
değerlendirilerek
iyileştirilmesi ve arz yapısının uygulamaya yönelik ve kapsamı
genişletilerek çeşitli talep cinslerine yönlendirilmesi, arz yapısının
ürün ve hizmete dönük inovasyonu ayrıcalıklı olarak desteklemesi,
Ar-Ge ve diğer etkinliklerle sınırlı kalmaması gerekir.80
80
TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF), “Ulusal İnovasyon
Girişimi, İnovasyon Çerçeve Raporu”,
http://ref.advancity.net/Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?MkId=52 , s.
57,58,59,60, 13.03.2007 (erişim tarihi).
68
8.1. AVRUPA BİRLİĞİ İNOVASYON DESTEKLERİ
8.1.1. AVRUPA KOMİSYONU REKABET EDEBİLİRLİK VE
YENİLİKÇİLİK PROGRAMI (COMPETITIVENESS &
INNOVATION FRAMEWORK PROGRAMME - CIP)
Lizbon Avrupa Konseyi’nde Avrupa’yı dünyanın en dinamik ve
rekabet gücü en yüksek bilgi ekonomisi haline getirme hedefi
ortaya konulmuştur. 2001 yılında gerçekleştirilen Gothenburg
Avrupa Konseyi’nde, hedeflenen ekonomik büyümeye, sosyal
kalkınmaya ve çevrenin korunmasına ulaşılması amacıyla
“Topluluğun Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi” tanımlanmıştır.
2001 Yılında gerçekleştirilen Feira Avrupa Konseyinde ise Küçük
ve Orta Ölçekli işletmelerin Avrupa Ekonomisi’nin bel kemiği
olduğu vurgulanmıştır. Topluluk, rekabet edebilirliğini ve yenilik
kapasitesini güçlendirmek, bilgi toplumuna katkıda bulunmak ve
dengeli ekonomik büyümeye dayalı sürdürülebilir kalkınmayı
sağlamak için “Rekabet ve Yenilik Programı’nın” kurulması gereği
üzerinde durmuştur. 23 Mart 2005 tarihli Brüksel Zirvesi’nde,
Topluluğun yeni Rekabet ve Yenilikçilik Programının, büyüme
potansiyeli olan yenilikçi KOBİ’leri finanse edecek yeni
mekanizmalar kurarak, teşebbüslerin yenilikçiliği için teknik
iletişim ağını yönlendirerek ve güçlendirerek ve Yenilik için
bölgesel merkezlerin ve Avrupa düzeyindeki iletişim ağlarının
gelişimini destekleyerek, Avrupa Birliği’nin (AB) tamamında
halihazırda varolan Yenilik kapasitesinin arttırılmasını ve katkıda
bulunulmasını sağlanması hedefi ortaya konmuştur.
Adım Adım Rekabet Edebilirlik ve Yenilikçilik Programı
AB Komisyonu 6 Nisan 2005 tarihinde birliğin yeni programı olan
“Rekabet ve Yenilikçilik Programı’nın” oluşumuna ilişkin
bildirgesini yayımlamış ve Parlamentonun onayına sunmuştur.
69
Avrupa Parlamentosu 1 Haziran 2006 tarihinde topluluğun ilk
“Rekabet ve Yenilik Programı’na (RYP) – Competitiveness and
Innovation framework Programme (CIP)” ilişkin Komisyon’un
önerisini onaylamıştır. Toplam bütçesi 3,6 Milyar € olan program
kapsamında, işletmelerin ve sanayinin Yenilik kapasitesini
geliştirecek etkinlikler desteklenecektir. 2007 – 2013 yılları
arasında uygulanacak program kapsamında yaklaşık 350.000 kadar
KOBİ’ye, yenilik ve büyümeye yönelik yaptıkları tüm yatırımlar
için toplamda 3,6 milyar € destek verilmesi öngörülmektedir.
Programın bütçe dağılımı aşağıdaki gibidir:
Grafik 4 : Rekabet ve Yenilikçilik Programı Bütçe Dağılımı (
Milyar Euro )
70
RYP’nin (Rekabet ve Yenilik Programı) Birincil ve İkincil
hedefleri
RYP’nin birincil hedefleri aşağıdaki gibidir:
¾ İşletmelerin ve özellikle KOBİ’lerin rekabet kapasitesini
geliştirmek;
¾ Eko-Yenilik (eko-innovation)
inovasyonun desteklenmesi;
de
dahil
olmak
üzere
Yukarıdaki hedeflere ulaşılabilmesi için ikincil hedefler
belirlenmiştir. RYP’nin ikincil hedefleri aşağıdaki gibidir:
¾ Rekabet kapasitesi yüksek, yenilikçi ve kapsamlı bir Bilgi
Toplumu’nun gelişimine hız verilmesi;
¾ Ulaşım da dahil olmak üzere tüm sektörlerdeki enerji
etkinliğinin ve yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının
kullanımının teşvik edilmesi.
RYP, söz konusu hedeflere kendi dahilindeki üç Özel Program
aracılığıyla ulaşmayı hedeflemektedir.
1. Girişimcilik ve Yenilik Özel Programı – (GİYEP) The
Entrepreneurship and Innovation Programme
2. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Politikaları Destek Programı
3. Avrupa Akıllı Enerji ve Teknoloji Programı – (AETEP)
71
Her bir özel program için Komisyon tarafından çalışma programı
hazırlanacak ve yayımlanacaktır. Çalışma Programları gelişmelere
göre yeniden düzenlenebilir nitelikte olacaktır. Her bir öncelikli
alan için yıllık bazda raporlar (Yarı dönem raporu 21 Aralık
2009’da, raporun tamamı ise 31 Aralık 2011’de yayımlanacaktır)
yayımlanacak ve programların etkinliği değerlendirilecektir.
Programa ilişkin her tür sorunuzu [email protected] adresine
yönlendirebilirsiniz.
Programla ilgili geniş bilgi için :
http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/cip/index_e
n.htm
8.1.2. IRC (YENİLİK AKTARIM) MERKEZİ NEDİR?
1995 yılında Avrupa Komisyonu IRC ağını kurdu. 2004 yılının
Nisan ayında 72 tane Yenilik Aktarım Merkezi Avrupa Birliği
dahil olmak üzere Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Kıbrıs, Estonya,
Macaristan, İzlanda, İsrail, Letonya, Litvanya, Norveç, Polonya,
Romanya, Slovakya, Slovenya ve İsviçre sisteme dahil edildi. 2004
yılının Nisan ayında Türkiye uluslararası ağa dahil oldu. Bu
merkezler yenilik teknolojisini Avrupa firmaları ve araştırma
bölümleri arasında sinerji yaratıp teknoloji aktarımı yapmayı
amaçlamaktadır. IRC ağı Avrupa'da küçük ve orta ölçekli
firmalara teknoloji ortaklıklarını tanıtmada ve teknoloji transferinde
Avrupa'nın en önde gelen ağı durumundadır. IRC'ler yeniliklerin
desteklenmesi ve konusunda üniversitelerin teknoloji merkezleri,
Ticaret Birlikleri, Bölgesel geliştirme büroları ve Milli Teknoloji
Merkezleriyle temas halinde çalışırlar. Pek çok IRC bu kurumlar
arasında bir konsorsiyum olarak çalışırlar. Her bir merkez sorumlu
olduğu bölgelerdeki ekolojik ve ekonomik profilleri çok iyi bilen
uzman kadrolardan oluşur.
IRC-Ege Konsorsiyumu : IRC-Ege konsorsiyumu, 1 Nisan 2004
tarihinde birbirini tamamlar nitelikte ortaklar ile çalışmaya
72
başlamıştır. IRC-Ege, Ege Üniversitesi Bilim Teknoloji Araştırma
Merkezi (EBILTEM) Koordinasyonunda, Ege Bölgesi Sanayi
Odası (EBSO), İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi (IAOSB) ve
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi
Başkanlığı’nın (KOSGEB) oluşturdugu bir konsorsiyum tarafından
yönetilmektedir.
EBILTEM bu ortaklığın akademik ve araştırıcı yönünü temsil
etmektedir; teknik bilgi birikimi ile danışmanlık vererek ulusal
teknoloji transferi konusunda bir üniversite- sanayi işbirliği
platformu oluşturmaktadir.
IAOSB, KOBI’lerin IRC etkinliklerinin ve hizmetlerinin daha hızla
tanınmalarını ve benimsenmelerini sağlamaktadır. KOSGEB
finansal ve yönetsel ihtiyaçlarını karşılamaktadır.
EBSO gerekli tanıtım bilgilerinin yayılmasına ve IRC tarafından
geniş bir firma portföyü oluşturulmasına öncülük etmektedir.
Bölgesel Üniversiteler EBSO, Muğla, Denizli, Manisa ve İzmir’de
(Ege, Dokuz Eylül ve Yüksek Teknoloji) bulunan altı bölgesel
üniversite ile üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirmek ve
yönlendirmek için bir protokol imzalamıştır. Bu protokolun yanı
sıra, EBSO’nun güçlü bölgesel ilişkileri ve etkinliği, özellikle
değişik illerde IRC bölgesel ofislerin kuruluşunda yararlı olacaktır.
Ortakların hepsinin kendi özel firma veritabanları bulunmaktadır.
IRC-Ege veritabanın temelini, ortakların önceden kendi
bünyelerinde hazırlanmış olan bu veritabanları oluşturmaktadır.
Buna ek olarak,
• EBSO’nun belli illerde temsilcilikleri ve bölgede etkili bir
organize yapısı,
• KOSGEB’in değişik illerde ofisleri ile
• Bölge üniversitelerinin oluşturdukları ağ,
73
IRC-Ege'nin hizmetlerinin bölgemizde etkin bir şekilde dağıtılması
için planlanan beş bölge ofisinin kurulmasında önemli rol
üstlenecektir. Konsorsiyumu oluşturan kuruluşlar, üniversite-sanayi
ilişkilerinin teşvik edilmesi ve belirlenen hedeflere ulaşılması için
son yedi yıldır beraber çalışılmaktadır. Ege Üniversitesi’nin
liderliğinde, kurumsal bir yaklaşımla, sanayi kuruluşları ve
araştırma enstitüleri arasındaki işbirliği faaliyetlerinin artırılmasına
yönelik çalışmalar yapılmaktadır. EBILTEM son yedi yıldır her yıl
düzenlediği proje sergileri ve pazarları ile, sanayide uygulanabilir
projeler için geliştirdiği veri tabanı ile üniversite-sanayi işbirliği ve
ulusal teknoloji transferi için bir platform yaratarak, aktif bir rol
üstlenmiştir. Mayıs 2002’de TÜBİTAK desteği ile düzenlediği
Agro-Endüstri Proje Pazarında, sunulan 96 projeden 16 tanesi
işbirliği anlaşması ile sona ermiştir. IRC-Ege bu nedenlerle mevcut
olan EBILTEM altyapısını deneyimini ve bilgi birikimini
kullanarak, kendisini geliştirecektir ve faaliyetlerini sürdürecektir.
Yenilik Aktarım Merkezi-IRC Anatolia Hakkında Bilgi :
Avrupa Birliği Altıncı Çerçeve Programı bünyesinde ODTÜTeknokent, KOSGEB ve Ankara Sanayi Odası konsorsiyumu
tarafından hazırlanan proje teklifi (IRC-Anatolia) Komisyon
tarafından uygun görülmüş ve konsorsiyum, yaklaşık 700.000 Euro
tutarında bir hibeye hak kazanmıştır. 1 Nisan 2004 tarihinden
itibaren resmi olarak faaliyete geçen IRC-Anatolia 4 yıl
boyunca Adana, Ankara, Çorum, Eskişehir, Gaziantep,
Kayseri, Konya ve Samsun illerini kapsayacak bölgede başta
KOBİ’ler olmak üzere sanayiye ve üniversitelere hizmet verecektir.
IRC Ağı’nın her üyesi gibi IRC-Anatolia da, Avrupa içerisindeki
işbirliği imkanlarına ulaşmak isteyen firmalarla bölgesel iletişim
kurar. Görev bölgesindeki endüstrinin ihtiyaçları doğrultusunda
araştırma sonuçları ve teknolojilerin ithalatı ve/veya ihracatını
sağlamak için çalışır. IRC-Anatolia’nın en önemli amacı, görev
bölgesinde yer alan KOBİ’lerin uygun teknoloji ortakları ya da
74
tedarikçileri bulmasına yardımcı olarak karşılıklı avantaj
sağlayacak iş anlaşmaları geliştirmelerini sağlamaktır.
IRC-Anatolia projesi ODTÜ-Teknokent koordinatörlüğünde ASO
(Ankara Sanayi Odası), KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli
Sanayi Geliştirilmesi ve Destekleme İdaresi Başkanlığı)
tarafından
oluşturulan
bir
konsorsiyum
tarafından
81
yürütülmektedir.
9. SONUÇ
Önümüzdeki dönemde ülkelerin geleneksel ekonomilerini
inovasyon ekonomisine dönüştürmedeki başarıları, sürdürülebilir
ekonomik büyüme performanslarını belirleyecektir.
Bu iktisadi yapıya ulaşabilmek için ;
9 Nitelikli işgücü,
9 Nitelikli işgücü için iş olanakları,
9 Bu iş olanaklarını yaratan ve yaratarak büyüyen ,
9 Değişen koşullara hızla cevap verebilen firmalara ihtiyaç
vardır.82
10. İNOVASYON SÖZLÜĞÜ83
81
TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF), Ulusal İnovasyon
Girişimi, İnovasyon Çerçeve Raporu-Ek Bilgiler syf. 7,8,9, 13.03.2007 (erişim
tarihi).
82
Erdil, Erkan “İnovasyon, Firmalar Arası İlişkiler ve Kümelenme”
, Şubat 2006, http://www.egeliihracatcilar.com/Images/Menu1Page//INOVASYON_Izmir_Sunus_00001663.ppt , 09.03.2007 (erişim tarihi).
Elçi, Şirin “İnovasyon Sözlüğü” ,
http://www.focusinnovation.net/dictionary.html , 09.03.2007 (erişim tarihi).
83
75
Bu sözlük, Avrupa Komisyonu'nun "Innovation and
Technology Transfer" yayınıyla oluşturmaya çalıştığı sözlük
başta olmak üzere çeşitli kaynaklardan yararlanılarak
hazırlanmıştır. Bazı terim ve sözcüklerin sık sık karşımıza
çıkan İngilizce karşılıkları parantez içinde verilmiştir.
•
•
•
•
•
•
Araştırma Tabanı ( Research Base ) : Bir ülkenin veya
bölgenin sanayisinin yeni bilgiye eriştiği üniversitelerini ve
araştırma kurumlarını -akademik bilim ve teknoloji
kaynaklarını- tanımlar. Bir ülkenin veya bölgenin sanayisinin
yeni bilgiye eriştiği üniversitelerini ve araştırma kurumlarını akademik bilim ve teknoloji kaynaklarını- tanımlar.
Araştırma – Geliştirme ( Ar-Ge ) : Bilgi stoğunu ve
uygulamalarını artırmak amacıyla sistematik olarak yürütülen
yaratıcı çalışmaları ifade eder. Temel araştırma, uygulamalı
araştırma ve deneysel geliştirme çalışmaları Ar-Ge kapsamında
ele alınan faaliyetlerdir.
Bilgi Tabanı ( Knowledge Base ) : Belli bir sanayi
sektöründeki ilerlemelerin dayandığı bilgilerin toplamını ifade
eder. Sadece yazılı (kodlanmış) bilgiyi değil, aynı zamanda
yazılı olmayan (kodlanmamış) bilgiyi ve tesis ve ekipmandaki
bilgiyi (üretim, kullanım, bakım,...bilgileri) de kapsar.
Bilgi Varlığı ( Knowledge Assests ) : Bir şirketin kâr elde
etmek, değer yaratmak, rekabet avantajını ve sürdürülebilir
büyümeyi yakalamak için sahip olduğu veya sahip olması
gereken, pazar, ürün, teknoloji ve organizasyona ait bilgilerin
tamamıdır.
Çekirdek Sermaye ( Seed Capital ) : Yeni kurulan şirketlere
(start-up) kuruluşlarının en erken evresinde, genellikle fizibilite
ve pazar araştırması çalışmalarını finanse etmek amacıyla
sağlanan kaynaktır.
En İyi Uygulama ( Best Practice ) : Belli bir alanda kabul
gören lider konumundaki kuruluşların başarılarını ve
yöntemlerini ifade eder.
76
•
•
•
•
•
•
•
Fikri Mülkiyet ( Intellactual Property – IP ) : Bir firmanın
veya kişinin orjinal icatlarını ve bilgisini tanımlar.
Fikri Mülkiyet Hakları ( Intellectual Property Rights – IPR
) : Ulusal veya uluslarüstü yetkili bir kurum tarafından,
çoğunlukla patent, ticari marka ve endüstriyel tasarım için
verilen fikri mülkiyetin özel kullanımı amacıyla tanımlanmış
hakları ifade eder.
Girişimcilik Eğitimi : Özellikle üniversite öğrencilerini ve
araştırmacıları, kendi şirketlerini kurarak yeni bilgiyi
ticarileştirmeleri amacıyla eğiten kurslardır.
İnkübatör ( Kuluçkalık ) : Yeni firmalara iş destek
hizmetlerinin tek elden sağlandığı, genellikle üniversitelerde
veya kamu araştırma kuruluşlarında kurulmuş mekanlardır.
Sağlanan destek paketinde düşük kira ile ofis temininin yanında
altyapı imkanları ile ofis desteklerinin sağlanması yer alır.
İnovasyon Aktarım Merkezleri ( Innovation Relay Centres (
IRC ) ) : Avrupa genelinde kurulan, uluslararası teknoloji
transferine destek sağlama konusunda uzmanlaşmış teknoloji
aracı kuruluşlarıdır.
İnovasyon Harcamaları : Ülkemizde de Türkiye İstatistik
Kurumu ( TÜİK ) tarafından inovasyon yapan firmalara
uygulanmakta olan Avrupa Birliği'nin Topluluk İnovasyon
Araştırması'nda da (Community Innovation Survey)
tanımlandığı şekilde, bir firmanın inovasyon harcamaları şu
kalemlerden oluşur: Firma içinde yapılan Ar-Ge; dışarıya
yaptırılan Ar-Ge; ürün ve süreç inovasyonuyla bağlantılı
makina ve ekipman; patent, lisans, endüstriyel tasarım ve
eğitim alımı; inovasyonun pazarlanması ile ilgili harcamalar.
İnovasyon Merkezi : Genellikle inkübatör ile eş anlamlı olarak
kullanılır;
ancak,
yüksek
teknoloji
şirketlerininin
kuruluşlarından başlayarak inübötörlere göre çok daha uzun
süre çatısı altında barındırır. Bir inovasyon merkezi, üniversite
ve araştırma kurumlarından ayrılarak kurulmuş küçük şirketlere
de ev sahipliği yapar. (Kaynak: UK Science Park Association)
77
•
•
•
•
•
•
•
İnovasyon Sistemi : İnovasyon faaliyetini destekleyen yerel,
bölgesel veya ulusal ortamı ifade eder. Sistemde, firmaların
yanısıra araştırmacılar, inovasyon finansmanı sağlayıcılar, iş
destek hizmetleri ve programları, ve tüm bu bileşenlerin
etkileştiği ağlar yer alır.
İnovasyon : Yeni bilginin ekonomik ve sosyal faydaya
dönüştürülmesidir.
İnovasyonun Finansmanı : Yeni kurulan yüksek teknoloji
firmalara (start-up) büyümelerinin ilk evrelerinde sağlanan tüm
finansman kaynaklarını ifade eder. Finansman, çekirdek
sermaye fonlarından, gayri resmi yatırımcılardan (girişimcinin
arkadaşları, ailesi ve iş melekleri), bankalardan ve risk
sermayesi fonlarından sağlanır.
İnovasyonun Yönetişimi : Paydaşların (sanayi, tüketici, kamu
yetkilileri, araştırmacılar) inovasyon politikasının tasarımı,
uygulanması ve değerlendirilmesi sürecine dahil edilmesiyle
ilgili çalışma ve faaliyetleri ifade eder.
İş Melekleri ( Business Angels ) : Yüksek risk ve yüksek
büyüme potansiyeli içeren firmalara kuruluşlarının çok erken
bir döneminde yatırım yapan özel bir yatırımcı tipidir. İş
meleklerinin kendileri de genellikle başarılı girişimcilerdir ve
yatırım yaptıkları firmalarda iş konusunda sürekli danışmanlık
yaparak ve yol göstererek değer yaratırlar.
Kıyaslama ( Benchmarking ) : Performansın, gelişme amaçlı
hedeflerin konmasıyla en iyi uygulamalarla karşılaştırılarak
ölçülmesidir. ( Kıyaslama, firmalar tarafından örneğin kendi
sektörlerindeki iş süreçlerine uygulanarak yapılır; veya ulusal
ya da bölgesel politika yapıcılar tarafından, örneğin yeni
teknolojiye dayalı firmaların kurulması için sağlanan
desteklerin karşılaştırılması ile gerçekleştirilir.)
Küme ( Cluster ) : Yoğun bir etkileşim ile inovasyon
faaliyetlerinin teşvik edilmesi amacıyla tasarlanan, belli bir
bölge ve sektörde faaliyet gösteren büyük şirketler, küçük ve
orta büyüklükteki işletmeler, üniversiteler ve/veya kamu
araştırma kurumlarının bir araya gelmesiyle oluşmuş gruplardır.
78
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Lineer
İnovasyon
Modeli
:
Belli
teknolojilerin
üniversitelerden ve araştırma kurumlarından sanayiye
transferini içeren fazlasıyla basitleştirilmiş (ve genellikle tercih
edilmeyen) inovasyon yaklaşımıdır. Bu modelin yerini artık
"sistemik inovasyon modeli" almıştır.
Maddi olmayan / gayri maddi / elle tutulamayan varlıklar
(Intangible Assests ) : Bir firmanın, çalışanları, çalışanlarının
becerileri, bilgileri ve yaratıcılıklarından oluşan gerçek
değerleridir. Bilgiye dayalı ekonomide temel zenginlik ve değer
kaynaklarıdır.
Ömürboyu Eğitim ( Lifelong Learning ) : Firmalarda
gerçekleştirilen eğitimler de dahil olmak üzere sürekli eğitimi
ifade eder. Yeni teknolojilerin özümsenmesini hızlandıran
önemli bir araçtır.
Örtük / Yazılı Olmayan Bilgi ( Tacit Knowledge ) : Henüz
yazılı hale getirilmemiş, araştırmacıların ve şirket
sahiplerinin/yöneticilerinin ve çalışanlarının sahip olduğu
bilgiyi tanımlar.
Risk Sermayesi ( Venture Capital ) : Yüksek riskli, yüksek
getirisi olan yatırımları tanımlar. Risk sermayesi fonları, yeni
teknolojiye dayalı firmaların hızla büyümesi için gerekli bir
araçtır.
Start-up : Yeni kurulmuş şirketleri tanımlar.
Spin-off / Spin-out : Bir üniversitenin veya kurumsal araştırma
ekibinin bilgi ve becerilerini ticarileştirmek amacıyla kurulmuş
yeni bir şirkettir.
Sistematik İnovasyon Modeli : İnovasyonun, pekçok kişi,
kurum ve ortamda karmaşık ve sürekli bir etkileşim sonucu
gerçekleştiği gerçeğini temel alan yeni inovasyon yaklaşımını
ifade eder. Ar-Ge artık inovasyonun "kaynağı" olarak
görülmemekte, ancak inovasyon için gerekli pekçok öğeden biri
olarak algılanmaktadır.
Teknoloji Değerlendirmesi ( Technology Audit ) : Bir
firmanın teknoloji varlığını ve gereksinimini değerlendirmek
amacıyla kullanılan bir yöntemdir.
79
•
•
•
•
•
•
Teknoloji Tabanlı Firma ( Technology-Based Firm ) :
Sadece yüksek teknoloji sektörlerinde faaliyet gösteren
firmaları değil, aynı zamanda geleneksel imalat sanayi
sektörlerinde ve hizmet sektöründe teknolojiyi kullanan
firmaları tanımlar.
Teknoloji Transferi : Kuruluşlar arasında teknolojinin ve
bilginin lisans alımı, pazarlama anlaşmaları, ortak geliştirme
anlaşmaları, eğitim veya personel değişimi yoluyla transferini
ifade eder.
Teknoloji Vadisi ( Technology Valley ) : Belli bir alandaki
sanayi ve araştırma faaliyetinin oluşturduğu kritik kütlenin
inovasyon temelli kendi kendine sürüdürülebilir bir ekonomik
gelişmeye dönüştüğü, ulusal veya bölgesel bir politika ile
desteklenen geniş ölçekli bir kümeyi (cluster) ifade eder.
Silikon vadisi, teknoloji vadisine klasik bir örnektir.
Teknopark / Bilim Parkı / Teknopol / Araştırma Parkı (
Technopark / Science Park / Technopole / Research Park ) :
Ana amacı, hizmet sağladığı şirketlerde ve bilgi-tabanlı
kuruluşlarda inovasyon kültürünü yaymak ve rekabet güçlerini
artırarak bulundukları bölgenin refah düzeyini yükseltmek olan,
konusunda uzman profesyoneller tarafından yönetilen
yapılardır. Bir teknopark, bu amaca ulaşabilmek için
üniversiteler, Ar-Ge kurumları, şirketler ve pazar arasındakı
bilgi ve teknoloji akışını harekete geçirip yönetir; inkübatörler
ve "spin-off"lara destekler sağlamak yoluyla inovasyona dayalı
şirketlerin kurulmasını ve büyümesini teşvik eder; ve yüksek
kaliteli çalışma alanı ve imkanlarıyla katma değeri yüksek
hizmetler sunar. (Kaynak: International Association of Science
Parks)
Ticarileştirme ( Commercialization / Exploitation ) :
Araştırma projelerinin sonuçlarının, araştırmacıların kendileri
veya diğer bir geliştirici grubu (girişimci, firma, vb) tarafından
pazarlanabilir ürün veya hizmetlere dönüştürüldüğü süreçtir.
Yeni Teknolojiye Dayalı Firmalar ( New Technology-Based
Firms – NTBF ) : Elektronik, yazılım ve biyoteknoloji gibi
80
•
alanlarda faaliyet gösteren, kısa süre önce büyük firmalardan
veya büyük araştırma merkezlerinden ayrılarak kurulmuş küçük
firmalardır.
Yenilikçi Firma : Ülkemizde de Türkiye İstatistik Kurumu
(TÜİK) tarafından inovasyon yapan firmalara uygulanmakta
olan Avrupa Birliği'nin Topluluk İnovasyon Araştırması'nda da
(Community Innovation Survey) tanımlandığı şekilde,
faaliyetinin son üç yılında, yeni veya gelişkin ürün, süreç veya
hizmetler geliştirmiş ve pazara sürmüş firmaları ifade eder
KAYNAKÇA
Algoritma Business Consulting LLC, “İnovasyon Nedir?,”
http://www.algoritmaconsulting.com/index.php?option=com_conte
nt&task=view&id=24&Itemid=1, 21.03.2007.
Algoritma Business Consulting LLC, “Neden İnovasyon?,”
http://www.algoritmaconsulting.com/index.php?option=com_conte
nt&task=view&id=25&Itemid=1, 21.03.2007.
81
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO), 2007; “İnovasyon Kültürü
Ne Demek?,” Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, s.26.
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO), 2007; “İnovasyon Ar-Ge
Değildir!,” Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, s.26.
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO), 2007; “Farklılık Yaratan
Kazanır,” Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, s.26.
Eczacıbaşı,
http://www.eczacibasi.com.tr/channels/1.asp?id=1&prev_place=&c
ps=0&cpp=0, 22.03.2007.
Elçi, Şirin, 2006; İnovasyon: Kalkınmanın Rekabeti ve
Anahtarı, Nova Yay., 2006, Ankara, s.4-6, 31-38, 143-145.
Elçi, Şirin, “Herkesin İnovasyon Yapması Kaçınılmaz,” Bursa
Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227,
Ocak 2007, s.38.
Elçi,
Şirin,
“İnovasyonun
http://www.focusinnovation.net/what.html, 05.03.2007.
Tanımı,”
Elçi,
Şirin,
“İnovasyon
Bütünsel
Bir
Faaliyettir,”
http://www.focusinnovation.net/what3.html, 05.03.2007.
Elçi, Şirin, “İnovasyonun Toplumsal Ekonomik ve Politik Boyutu,”
http://www.focusinnovation.net/social.html, 05.03.2007.
Elçi, Şirin, 2004-2007; “İnovasyonda Başarının Sırrı,”
http://www.focusinnovation.net/success.html, 05.03.2007.
Elçi,
Şirin,
“İnovasyon
Nasıl
Yönetilir?,”
http://www.focusinnovation.net/management.html, 05.03.2007.
82
Elçi, Şirin, 2004-2007; “Neden İnovasyonda İşbirliği?,”
http://www.focusinnovation.net/whycooperate.html, 05.03.2007.
Elçi,
Şirin,
“Nasıl
Bir
İşbirliği?,”
http://www.focusinnovation.net/whycooperate.html, 05.03.2007.
Elçi,
Şirin,
“Teknoloji
Transferi,”
http://www.focusinnovation.net/techtransfer.html, 05.03.2007.
Elçi, Şirin, “Nasıl Bir Kültür ve Anlayış?,”
www.focusinnovation.net/success2.html, 06.03.2007.
http://
Elçi, Şirin, “İnovasyonda Başarı İçin Edinmeniz Gereken
Alışkanlıklar,” http://www.focusinnovation.net/tipsforsuccess.html,
06.03.2007.
Elçi, Şirin, “Ar-Ge, Teknoloji ve İnovasyon
http://www.focusinnovation.net/rnd.html, 06.03.2007.
Yönetimi,”
Elçi, Şirin, “Güney Kore ve Tayvan Türkiye’ye Örnek,” (Aktaran:
http://www.kobifinans.com.tr/bilgi_merkezi/021901/10147/5,
07.03.2007.)
Elçi,
Şirin,
“İnovasyon
Sözlüğü,”
http://www.focusinnovation.net/dictionary.html, 09.03.2007.
Elçi, Şirin, “İnovasyon Artık Gündemlerde,” (TÜSİAD-Sabancı
Üniversitesi
Rekabet
Forumu),
http://ref.advancity.net/Moduller/Makaleler/MakaleForm.aspx?MkI
d=52, 12.03.2007.
Elçi,
Şirin,
“İnovasyon
Nedir,
Ne
Değildir?,”
http://www.focusinnovation.net/what.html, 12.03.2007.
83
Elçi, Şirin, 2005; “İnovasyon Konusunda Kültürel Değişime Dünya
Bankası
Desteği,”
http://www.focusinnovation.net/basinbulteni01.doc, 14.03.2007.
Elçi, Şirin, “İnovasyon Nedir?,”
http://www.teknolojitasarim.info/tt_club/club_inovasyon_nedir.ht
m, 19.03.2007.
Elçi, Şirin, Lale Tomruk ve Elif Baktır, 2006; “Eski Köye Yeni
Adet Getirin!,” Teknoloji Yönetim Derneği, http://www.tyd.org.tr/;
http://www.projeekin.org/, 20.03.2007.
Erdil, Erkan, 2006; “İnovasyon Firmalar Arası İlişkiler ve
Kümelenme,”
http://www.egeliihracatcilar.com/Images/Menu1Page//INOVASYON_Izmir_Sunus_00001663.ppt , 09.03.2007.
European Commission, European Innovation Scorebord 2005, page
10, (Aktaran: TÜSİADSabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF),
d=52, 13.03.2007.)
Gelb, J.Michael, 2002; “Düşünmenin Tam Zamanı,” Arion
Yayınevi, (Aktaran:
http://gelecekde.blogcu.com/378833/,
22.03.2007.)
Gündüz,
Ferudun,
“İnovasyon
ve
Girişimcilik,”
http://www.ilkhaber.net/haber_detay.asp?haber_id=11343,
14.03.2007.
Kavrakoğlu, İbrahim, 2006; Yönetimde
İNOVASYON, Alteo, 2006, İstanbul.
84
Devrimin
Rehberi
Kırım, Arman, “Sürüden Ayrılın!,” Bursa Ticaret ve Sanayi Odası
(BTSO) Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak 2007, s.35.
“Kültürümüz İnovasyonu Desteklemiyor,”
http://www.projeekin.org/Ekin.aspx?SC=WE#culture , 17.03.2007.
Özgenç, Ali, “Şirketiniz İnovasyon Kültürünün Neresinde?,”
Capital Dergisi, Aralık 2006,
http://www.capital.com.tr/haber.aspx?HBR_KOD=3924,
20.03.2007.
“Örneklerle
İnovasyon,”
http://www.projeekin.org/Ekin.aspx?SC=IE, 17.03.2007.
Pazarlama Türkiye – Bilgi Paylaşım Platformu, “Başarılar Tesadüf
mü?,”
http://www.pazarlamaturkiye.com/index.php?option=com_joomlab
oard&func=view&id=125&catid=60, 08.03.2007.
“Seth
Godin
ve
Örnekleri
http://www.morfikirler.com/yazi/seth-godin-ve-ornekleri-2,
07.03.2007.
2,”
Teknoloji Tasarım Dergisi, “İnovasyon Türleri Nelerdir?,”
http://www.teknolojitasarim.info/tt_club/club_inovasyon_turleri.ht
m, 02.03.2007.
TÜBİTAK, 2005, “Oslo Klavuzu, Yenilik Verilerinin Toplanması
ve
Yorumlanması
İçin
İlkeler,”
http://www.tubitak.gov.tr/home.do?sid=471&pid=468, 05.03.2007.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “2002-2004 Yılları Sanayi ve
Hizmet
Sektörlerinde
Teknolojik
Yenilikler,”
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=218, 13.03.2007.
85
TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF), Ekim 2006;
“Ulusal İnovasyon
Girişimi, İnovasyon Çerçeve Raporu,”
d=52, s.21-23,
13.03.2007.
Yücel, S.Tolga, 2007; “Girişimcilik ve İnovasyon,” Bursa Ticaret
ve Sanayi Odası (BTSO) Bursa Ekonomi Dergisi, Sayı 227, Ocak
2007, s.36.
Y.Tavlı, Betül, 2007; “Ram Charan: Ayakkabı Dükkanında
Çalışmak
Gerçek
Bir
Eğitimdi,”
http://www.insankaynaklari.com/ikdotnet/IcerikDetay.aspx?KayitN
o=7126, 22.03.2007.
World Bank, 2004; Turkey Knowledge Economy Assesstment
Study, (Aktaran:
http://www.projeekin.org/Ekin.aspx, 14.03.2007.)
86

Kitabın içeriğini görmek için tıklayınız..

Transkript

Benzer belgeler

SSİY PRG - Academy Anatolia

Eğitimde Teknoloji Kullanımı - BTO 305

Kıymetli Genç Girişimciler Projesi

KONYA ZİRVESİ PROGRAMI 1.8. Türkiye`nin

Tümefaktif miyelin kaybı lezyonları (TDL) - e

innoCentrum Enterprise

Slayt 1 - WordPress.com

1 İnovasyonun özellikleri ve türleri 1.3 Krizden

Biyo-taklit

Hizmet İnovasyonu ve Bir Uygulama Örneği