Irak Erbil Raporu - Kırşehir Yatırım

TEMEL SOSYAL GÖSTERGELER
Yüzölçümü
441 839 km2
Yönetim Şekli
Parlamenter Demokrasi
Nüfusu
32,1 milyon (Irak İstatistik Kurumu, 2009 yılı verileri) 28,9 milyon (CIA Temmuz 2009 tahmini),
32 Milyon (IMF verilerine göre)
Resmi Dili
Arapça. Kuzey ve Kuzeydoğu bölgelerinde Kürtçe, Türkmenler'in bulunduğu yerlerde Türkçe,
diğer bölgelerde Ermenice ve Asurca konuşulmaktadır.
Din
% 97 Müslüman (% 60–65 Şii, % 32–37 Sünni), % 3 Hristiyan ve diğer.
Başkent
Bağdat
Başlıca Şehirleri Bağdat, Basra, Dhi Qar, Babil, Erbil, Nineva.
Etnik Yapısı
% 75–80 Arap, % 15–20 Kürt, % 5 Türkmen, Asurlu ve diğer.
Kaynak: CIA The World Factbook,
2009Economist Intelligence Unit Iraq Main Country Report, Kasım 2009.
Nominal GSYİH (PPP-milyon $)
Reel GSYİH’deki Artış (%)
Kişi Başı GSYİH* ($)
Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort, %)
Petrol üretimi (000 varil/gün, ort)
Bütçe Dengesi (GSYİH’nin %’si)
İhracat, fob (milyar $)
İthalat, fob (milyar $)
Cari Hesap Dengesi (Milyar $)
Cari Hesap Dengesi GSYİH’nin %’si)
Döviz Kuru (ort, 1 ID = 1 $)
Dış Borç (yıl sonu, milyar $)
IMF ve Economist Intelligence Unit (EIU)verilerine göre
a EIU tahmini b EIU öngörüsü c Gerçekleşen;
* Satın Alma Gücü Paritesi ile
01
2008a
105 871
9,5
3 481
2,6c
2 430 c
9.6
58,8
-37,2
13,7
16,1
1.193c
67,7
2009a
111 343
4,2
3 564
-2,81
2 398
-10
40,9
-35,8
1,6
-0,1
1.170
50,3
2010b
115 330
2,62
3 598
5,1
2 829
1.4
48,1
- 41,1
3,1
3,8
1.180
52,1
2011b
130 246
11,4
3 965
5
3 253
6.6
67,6
-50,5
12,8
-1,7
1.180
45,3
RELEGRETSÖG LAYSOS LEMET
2009 yılı içerisinde Irak'a ihracatımız hızlı bir artış trendine girmiştir. Bunun en önemli nedenleri: Dünya ekonomisindeki
daralmaya rağmen Irak ekonomisinin yüzde 7-8 oranında büyümeye devam etmesi, Güvenliğin gün geçtikçe daha iyiye
gitmesi sebebiyle ticaretin daha da canlaması, Habur Sınır Kapısındaki tıkanıklığın aşılmış olmasıdır. Türkiye'nin Irak'a
ihracatı 2010 yılında %17,5 artışla 6 milyar $'ı aşmıştır. 2010 yılında Irak toplam ihracatımız içinde yaklaşık %5,4 pay
almıştır.
SEKTÖR
2009
2010
% Değişim
09/10
Ağaç ve Orman Ürünleri
257.690.492
419.459.887
62,8
Hayancılık ve Su Ürünleri
234.857.514
289.343.897
23,2
Demir-Çelik Ürünleri
845.619.131
903.884.815
6,9
Çimento ve Toprak Ürünleri
364.063.392
377.704.829
3,7
38.865.141
55.649.846
43,2
274.668.526
297.034.982
8,1
33.934.159
47.289.502
39,4
2.806.069
3.448.895
22,9
612.487.042
670.463.246
9,5
4.439.321
12.452.617
180,5
Halı
101.536.041
109.503.571
7,8
Hububat, Bakliyat ve Yağlı Tohumlar
843.231.515
916.815.966
8,7
1.199.716
3.404.265
183,8
Kimyasal Ürünler
523.614.535
732.327.980
39,9
Hazır Giyim Ürünleri
209.415.828
208.279.765
Kurutulmuş Meyveler
20.402.281
27.958.190
37,0
Maden ve Metaller
40.580.901
84.198.437
107,5
Makine ve Aksamları
256.116.902
323.707.769
26,4
Meyve ve Sebze Ürünleri
100.389.175
112.401.262
12,0
Otomotiv ve Yan Sanayii
176.103.725
186.519.696
5,9
Tekstil ve Hammaddeleri
42.081.772
28.886.801
3.104.543
41.345.707
1.231,8
Taze Meyve ve Sebze
126.081.661
154.452.183
22,5
Zeytin ve Zeytinyağı
12.646.284
18.688.795
47,8
5.125.935.666
6.025.222.902
17,5
Değerli Madenler ve Mücevherat
Demir ve Demir Dışı Metaller
Deri ve Deri Ürünleri
Diğer Endüstriyel Ürünler
Elektrikli ve Elektronik Cihazlar
Fındık ve Mamulleri
Süs Bitkileri
Tütün
TOPLAM
Kaynak:TİM
-0,5
-31,4
02
TR71 bölgesininin ihracatı, Türkiye genelinin (%11,5) üzerinde bir performans ile, 2010 yılında %50 oranında artmış ve 347
milyon seviyesine ulaşmıştır. 2008 yılında 139 olan bölgedeki ihracatçı firma sayısı, 2010 yılında 161'e yükselmiştir.
TR 71 Bölgesinin İllere Göre İhracatı ($)
İl
2008
2009
111.610.249
2010
143.293.414
09/10
Değişim (%)
Kırşehir
103.296.271
28,4
Nevşehir
17.525.879
20.687.871
53.493.037
158,6
Niğde
45.537.279
36.320.997
46.435.669
27,8
Aksaray
69.250.188
56.619.544
56.915.169
0,5
Kırıkkale
9.070.816
6.060.325
46.896.764
673,8
Toplam
244.680.433
231.298.986
347.034.053
50,04
Kaynak: TÜİK
Bölge İhracatının Kompozisyonu;
İmalat %83
-Otomotiv yan sanayi,
-İşlenmiş tarım ürünleri,
-Makine ve aksamları,
Madencilik %9
-Kalsit, pomza, mermer,
Tarım %8
-Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve ürünleri,
-Taze sebze ve meyve,
TR71 Bölgesinin Irak'a İhracatı
TR71 Bölgesindeki firmalar tarafından Irak'a gerçekleştirilen toplam ihracat geçtiğimiz yıl %811,5
oranında artmış ve 76,5 milyon $'ı aşmıştır. 2010 yılında Irak'ın bölge ihracatındaki payı yaklaşık %25 seviyesinde
03
gerçekleşmiştir.
TR71 Bölgesinden Irak'a Yapılan İhracat ($)
İl
Kırıkkale
2008
-
2009
-
2010
% Değişim
09/10
42.237.104
-
Nevşehir
501.980
351.745
17.677.202
4.925,6
Kırşehir
586.908
1.269.157
10.658.104
739,8
Niğde
1.249.083
4.275.398
3.260.308
-23,7
Aksaray
1.513.270
2.507.214
2.761.180
10,1
TR71 Toplam
3.851.241
8.403.514
76.593.898
811,5
Kaynak: TİM
04
05
MARKET İNCELEMESİ
Ürünlerin nihai kullanıcılara sunulduğu fiyat ve şartların
yerinde görülmesi, pazarın ihtiyaç duyabileceği ürünlerin
tespit edilmesi, ürünlerin kalite düzeyleri ve tedarik zinciri
hakkında bilgi almak amacıyla toptan ticaret ile ilgilenen
başlıca firmalar, perkandeciler ve AVM'ler ziyaret edilmişitir.
IFP Grup tarafından organize edilen 7. Erbil Uluslararası Ticaret Fuarı Irak'ta düzenlenen ve birçok sektörün yer aldığı en büyük
genel ticaret fuarıdır. Bu yıl fuara 25 farklı ülkeden 850'den fazla firma katılım sağlamıştır. Fuarda temsil edilen sektörler
arasında elektronik, inşaat, tekstil, bankacılık, mücevher,kozmetik vb. yer almaktadır.
Sadece 2010 yılında 14 Milyar Amerikan Doları yatırım çeken Kuzey Irak'ın en önemli ticaret merkezleri arasında Erbil ön
plana çıkmaktadır. Profesyonel katılımcıların büyük ilgisini çeken fuarı geçen yıl 75.000'den fazla kişi ziyaret etmiştir.
06
PROGRAM
22 Ekim 2011 Cumartesi
18:30Nevşehir/Kapadokya Havaalanında buluşma
19:50-21:10Nevşehir - İstanbul uçuşu
22:40-01:05İstanbul - Erbil uçuşu (+1 gün)
23 Ekim 2011 Pazar
01:05-02:00Pasaport kontrol, otele transfer ve check-in
08:00-11:00Kahvaltı
11:00-12:00Erbil Ticaret müşavirliği ziyareti
12:00-19:00Stand kurulumu ve diğer hazırlıklarının yapılması
19:00-22:00Bilgilendirme toplantısı (Abu Sahab Restaurant)
22:00Serbest zaman
24 Ekim 2011 Pazartesi
08:00-11:00Kahvaltı ve fuar alanına ulaşım
11:00-19:00Fuar ziyareti ve ikili görüşmeler
19:00Serbest zaman
25 Ekim 2011 Salı
08:00-11:00Kahvaltı ve fuar alanına ulaşım
11:00-15:00Fuar ziyareti ve ikili görüşmeler
15:00-21:00Market incelemesi ve AVM gezisi
21:00Serbest zaman
FUAR ZİYARETİ VE İKİLİ GÖRÜŞMELER
Irak ve komşu ülkelerin ticaretinde önemli bir merkez olan
Erbil'de düzenlenen fuar, bölgenin bu özelliği nedeniyle
dünyanın dört bir yanından katılımcı ve ziyaretçilere ev
sahipliği yapmıştır. Bölgede iş yapmak isteyen bir çok
profesyonel işadamı için uygun tanışma ortamı sunan fuar, iş
gezisine katılan firmalarımız tarafından dikkatli bir şekilde
incelenmiş ve tüm fırsatlar değerlendirilmeye çalışılmıştır.
ERBİL TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ ZİYARETİ ve BİLGİLENDİRME
TOPLANTISI
Irak – Türkiye ilişkileri, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi ve ticaret
imkanları hakkında ön bilgi almak, Ajansımız, düzenlenen
organizasyon ve amacımız hakkında bilgi vermek, ikili iş
görüşmeleri için potansiyel ithalatçı bulmak amacıyla, 23
Ekim 2011 Pazar günü Erbil Ticaret Ateşesi Sn. Sayer ERBİL
Ajansımız uzmanları Abdullah Özbaş ve Gökhan Gömcü
tarafından ziyaret edilmiştir. 26 Ekim 2011 tarihinde ise Erbil
Ticaret Ataşemiz ve programa katılan firma temsilcilerimiz ile
bilgilendirme toplantısı yapılmıştır. Söz konusu toplantıda,
katılımcı firmalarımızın Irak pazarı hakkında çeşitli soruları
cevaplandırılmıştır.
07
26 Ekim 2011 Çarşamba
08:00-11:00Kahvaltı ve fuar alanına ulaşım
11:00-15:00Fuar ziyareti ve ikili görüşmeler
15:00-16:00Türkiye Irak İşadamları Derneği ziyareti
16:00-19:00Fuar ziyareti ve sektörel inceleme gezileri
19:00-23:00Erbil Ticaret Müşaviri ile toplantı (Piyano Restaurant)
27 Ekim 2011 Perşembe(Paralel faaliyet-tam gün Duhok ziyareti)
08:00-11:00Kahvaltı ve Check-Out
11:00-12:30Erbil Ticaret Odası ziyareti
12:30:14:00Serbest zaman
14:00-19:00Kültürel ve sosyal gezi
19:00-23:00Değerlendirme toplantısı (Dawa 2 Restaurant)
23:00-24:00Otel'den Havaalanına hareket
28 Ekim 2011 Cuma
00:00-01:30Serbest zaman ve havaalanına transfer
02:45-05:10Erbil - İstanbul uçuşu
07:25-08:40İstanbul - Nevşehir uçuşu
ERBİL TİCARET ODASI ZİYARETİ
Kalkınma Ajansımızın Yönetim Kurulu Üyeleri Sayın Cemalettin AKDOĞAN ve Müfit GÖÇEN başkanlığında, katılımcı
firmalar ile birlikte 27 Ekim 2011 tarihinde Erbil Ticaret ve Sanayi Odası ziyaret edilmiştir. Heyetimizi kabul eden Erbil TSO
Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sayın Aziz SORAN ile birlikte ticaret imkanları değerlendirilmiş, fırsatlar ve bölgeye
yapılabilecek yatırımlar hakkında bilgi alınmıştır. Ayrıca TR71 bölgesinde yer alan Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir ve
Niğde illerinin tanıtımı yapılmış ve Erbil Ticaret ve Sanayi Odası bölgemize davet edilmiştir.
TÜRKİYE – IRAK İŞADAMLARI DERNEĞİ ZİYARETİ
Irak'taki ticaret olanakları hakkında bilgi almak ve tecrübelerini paylaşmak amacıyla Erbil'de faaliyet gösteren Türkiye –Irak
İşadamları Derneği ticaret heyetimiz tarafından ziyaret edilmiştir. Görüşmede, Irak'ta iş kurmak isteyen girişimcilere
sağlanan devlet destekleri ve yatırım ortamı hakkında değrerli bilgiler alınmıştır. Irak'lı firmaların güvenilirlikleri ve mali
durumları hakkında Dernek tarafından araştırma yapılabileceği belirtilmiştir.
DUHOK ZİYARETİ
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Duhok Sanayi Genel Müdürlüğü, Sanayi Kalkınma Müdür Hikmat Nashat Norri ve Duhok Valiliği
Tarım Danışmanı Mohammed Sh. Hussan ile görüşülmüştür.Burada ki ziyaretimizde bölgede bir reçel fabrikasına bir de su
şişeleme tesisine ihtiyaçları olduğunu belirten yetkililer ayrıca bir alışveriş merkezi ile iki adet toplu konut yapımı için Türk
şirketlerini bölgelerine davet ettiler.
AJANSIMIZCA SAĞLANAN DESTEK VE HİZMETLER
Erbil pazarı hakkında bilgilendirme hizmetleri,
Bölgenin, illerin ve katılımcı firmaların tanıtımına yönelik İngilizce/Türkçe broşür hazırlanması ve dağıtılması,
Ticaret Müşavirliği, Ticaret ve Sanayi Odası ile İşadamları Derneği ziyareti organizasyonu
Ulaşım, konaklama ve şehir içi transferler,
İş gezisine katılan firmalarımızın KOSGEB desteklerinden istifade edebilmeleri için gerekli işlemler
Sanayi siteleri, toptancı ve perakendeci firmalar, alışveriş merkezlerinin ziyareti,
Ticaret Müşavirliği, Ticaret ve Sanayi Odası, İşadamları Derneklerinin katkısıyla, ikili iş görüşmeleri için potansiyel
ithalatçı firma bulunması,
İkili iş görüşmelerinde Ajans personelince tercümanlık desteği sağlanması,
Katılımcıların programa bağlı kalabilmeleri için sürekli SMS mesajları gönderimi,
08
Kalkınma Ajansımızı temsilen;
Kırıkkale Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Cemalettin AKDOĞAN, Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası
Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Müfit GÖÇEN heyete başkanlık etmiştir.
Bölge illerinden 7 firma stantlarında ürünlerini ve hizmetlerini tanıtmış, 9 firma ise ikili iş görüşmeleri yapmak üzere iş gezisi
programına katılmıştır. Toplam 16 firmadan 21 temsilci programa iştirak etmiştir.
Bölgemizden fuara katılmak isteyen firmalar için toplam 90 m2 stant alanı rezerve edilmesi konusunda Milli Katılım
Organizatörü ile anlaşma sağlanmış, bu şekilde firmalarımızın stant alanı kirası ve nakliye giderleri azaltılmıştır.
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Firma Adı
Astaş Mağaza Ekipmanları İml. San. Tic. Ltd. Şti.
Biçenler Süt Ltd. Şti.
Girgin Otomotiv San. Tic. Ltd. Şti.
Mysilo Tahıl Depolama Sistemleri Ltd. Şti.
Ülkü Ortaklığı-Yılmaz Hakan ÜLKÜ
Ankara Yem San. Ltd. Şti.
Tunçlar Kuruyemiş A.Ş.
Balsan Kimya Otel Ekipmanları Nak. Gıda İml. San. ve
Tic. Ltd. Şti.
Melissa Kozmetik ve Temizlik Mamulleri San. Tic.
Ltd. Şti.
Hünkar Şark Köşesi
Kağadokya Sönmez
Plenty Kozmetik San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bostan Bakliyat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Malp Saraciye Üretim San. ve Tic. Ltd. Şti.
15 Mertaş A.Ş
16
Arifoğulları Akaryakıt İnş. Gıda Tur. Tarım Alet. Alım
Satım İhr. İth. Ltd. Şti.
* Fuar alanında görüşme yapılmıştır.
İl
Stand
Adresi
(Hall 2)
Raf Sistemleri
Süt Ürünleri
Araçüstü Ekipman
Tahıl Depolama
Kuruyemiş
Yem Üretimi
Kuruyemiş
Aksaray
Aksaray
Aksaray
Aksaray
Aksaray
Kırıkkale
Kırıkkale
3L6
*
*
*
*
*
3J13
Otel Ekipmanları
Kırşehir
3L8
Kırşehir
3I14
Nevşehir
Nevşehir
Nevşehir
Niğde
Niğde
*
3N14
3L14
*
3M13
Niğde
*
Niğde
*
Sektör
Kozmetik ve
Temizleme Ürünleri
Şark Köşesi
Mobilya
Kozmetik
Bakliyat
Çanta imalatı
Kalsit, İnşaat ve
Kimyasal
Tarım makinaları,
bakliyat ve İnşaat
DEVLET DESTEKLERİ
Yurtdışı Milli Katılım Organizasyonu kapsamında düzenlenen fuarlara stand ile iştirak eden firmaların stand, nakliye ve
ulaşım giderlerinin %50'si Ekonomi Bakanlığı,
İkili iş görüşmeleri için düzenlenen iş gezisi programlarına katılan firmaların ulaşım ve konaklama masraflarının %60'ı
KOSGEB tarafından karşılanmaktadır.
Katılımcı firmalarımızın söz konusu devlet yardımlarından istifade edebilmesi için Ajansımız teknik destek sağlamaktadır.
09
KATILIMCI FİRMA GÖRÜŞLERİ
Katılımcıların büyük kısmı;
Kuzey Irak Bölgesinin “Türkiye'de algılandığından daha güvenli “ olduğunu,
Hedef ülke, şehir ve fuar seçiminin son derece isabetli olduğu,
Fuar ziyaretçilerinin büyük bir kısmının genel ticaret ile ilgilenen profesyonellerden oluştuğu,
İş gezisi programının, ikili görüşmelerin ve toplantıların faydalı sonuçlandığı,
Bayilik veya doğrudan ihracata dönüşecek şekilde verimli bağlantılar kurulduğu,
Bağlantıları neticelendirmek üzere Erbil veya diğer illere mutlaka tekrar gelineceğini,
Aslında Kuzey Irak ta rakiplerimizin Türk Firmaları olduğu bunun Türkiye'de iyi firmaların Kuzey Irak'ta da iyi işler
yapabileceğini,
Benzeri organizasyonların Kalkınma Ajansımız tarafından düzenlenmesi gerektiği,
BAĞLANTILARDAN BAZI ÖRNEKLER;
Fuar sonucunda Mobelline Mutfak Dolapları üreticisi en çok ilgi çeken firma olmuş ve firma amacına ulaşarak kendisinden
bayilik isteyen 10 un üzerindeki Iraklı firmalardan birisi ile başarılı bir distribütörlük anlaşmasına ulaştı, Plenty oto
temizlik ürünleri firması sahibi Mustafa Özenmiş başarılı bir bayilik anlaşması yaptı, Araçüstü ekipman konusunda
ihracatimkanı ortaya çıktı Irak Scania, ve 3 Kamyon satıcı firma Caselli firmasınının Aksaray tesisini ziyaret ederek kalite
kontrolü ve sonrasında iş yapma kararı aldı, Mikronize kalsit konusunda ihracat, Tahıl depolama sistemleri kurulumu
konusunda Mysilo bir sipariş aldı, Mysilo bölgede 6 yıldır 12 adet silo kurmuş olup aynı zamanda bu müşterilerini ziyaret
etti. Astaş raf sistemleri konusunda ihracat anlaşması yaptı.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Gelirlerinin çok büyük bir kısmını petrolden sağlayan Erbil'de ticaret nakit ile gerçekleştirilmektedir.
Erbil'de, 11 Mart 2010 tarihi itibarıyla Başkonsolosluk kurulmuş olup, Ziraat Bankası, Vakıfbank ve İş Bankası faaliyet
göstermektedir. Bir çok sektörde ticaret ve yatırım imkanı sunan bölge, özellikle inşaat (lüks konut, köprü, yol, hastane,
okul - üniversite, AVM, hükümet binaları vb.), otomotiv, gıda ve ev eşyası alanında ciddi potansiyel taşımaktadır.
Coğrafi yakınlık ve olumlu Türk Malı imajı nedeniyle firmalarımız pazara girişte nispeten avantajlı konumda olmakla
birlikte, Erbil'de kayıtlı yabancı girişimcilerin yarısının yine Türk firmalardan oluşması nedeniyle firmalarımız kendi
aralarında rekabet etmek zorunda kalmaktadır. Yüksek petrol gelirleri, petrol fiyatlarına bağlı olarak düşük nakliye
fiyatları ve vergisiz(veya çok düşük) ticaret imkanları bölgenin çok büyük miktarda ve hızla artan şekilde yatırım
çekmesine yol açmaktadır.
Erbil yabancı yatırımcılara doymuş iken Dohuk ve Süleymaniye gibi diğer iller hala cazip ticaret ve yatırım imkanları
sunmaktadır. Şirket kurmak için 20 gün süreye ihtiyaç duyulmaktadır. Erbil'de yer alan ithalatçılar genellikle ürünlerin
firmalarına kadar getirilmesini tercih etmektedir. Bu nedenle, bölgeye ihracat yapacak firmalarımızın, fiyatlarını alıcıya
teslim şeklinde belirlemeleri tavsiye edilmektedir. Örneğin, Gaziantep ilimizden Erbil'e konteynır fiyatı 700-1100 ABD
Doları arasında değişmektedir. Yoğun dönemlerde ise araç sayısının azalması ve kapıda yığılmalar nedeniyle fiyatlar 2
katına çıkabilmektedir.
Bölgesel yönetim tarafından vatandaşlarına her hafta yapılan sosyal yardımlar nedeniyle yerel işçi bulmak konusunda
sıkıntı yaşanmaktadır. Yabancı işçi çalıştırmak için ise avukat aracılığı ile izin alınması ve 3-6 aylık vize temin edilmesi
gerekmektedir. Bir avukatın en fazla 5 firma ile çalışabilmesi nedeniyle avukatlık ücretleri yüksek olabilmektedir.
Türkiye'de algılananın aksine Erbil, günlük yaşam ve ticaret hayatı açısından güvenli bir il olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kuzey Irak bölgesinin güvenli olmadığına dair işadamlarımızda bulunan ön yargının daha çok ve daha geniş katılımlı iş
gezileri düzenlenerek aşılabileceği düşünülmektedir.
10
Erbil'e İstanbul ve Ankara'dan havayolu ile direk uçuş imkanı bulunmaktadır.