TUR FS TUR JAN 2016

TÜRKIYE
TEMEL VERILER
SURIYE KRIZI
MÜDAHALESI
Dünya Gıda
Programı
OCAK
2016
TÜRKIYE
Suriye Krizi Müdahalesi Temel Veriler OCAK 2016
4 yıl kadar önce Suriye’de başlayan kriz nedeniyle ülkeden kaçanların yarısına yakını, yani
2.2 milyon kişi Türkiye’de yaşıyor. Türkiye, bölgede Suriyelilere kucak açıp en çok sığınmacı
barındıran ülke. Bu nüfusun % 88’i, şehir merkezlerine veya kırsal alanlara giderek iş
bulmaya ve kalıcı bir düzen kurmaya çalışıyorlar. Yaklaşık 270 bin kişi ise Afet ve Acil Durum
Başkanlığı (AFAD) tarafından kurulan ve Kızılay’ın da faaliyet gösterdiği 25 barınma
merkezinde yaşıyor. Türkiye, Haziran 2011’den beri geçici koruma anlayışı altında Suriyeli
sığınmacılara sağlık ve eğitim hizmetleri sağlıyor. 2016 yılının sonunda, Türkiye’deki Suriyeli
nüfusunun 2.75 milyona ulaşması bekleniyor.
WFP’NIN FAALIYETLERI
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Temmuz 2012’de, WFP’den, kamplarda yaşayan Suriyelilere
gıda yardımı yapmasını resmen talep etti. WFP, Hükümetle koordinasyon içinde bir fizibilite
çalışması gerçekleştirdi ve bu çalışma sonunda kamp nüfusunun gıda güvenliği ihtiyacını
karşılamaya yönelik olarak Elektronik Gıda Kartı Programı (e-gıda kartı) uygulamaya kondu.
WFP’nin Ankara’da açtığı ofisinin yanı sıra Gaziantep’te de izleme faaliyetlerini yönetebileceği
bir binası, ayrıca Hatay’da ve Şanlıurfa’da sahada çalışan ekipleri bulunuyor.
E-Gıda Kartı Programı, Türk Kızılayı (TRC/Kızılay) ile işbirliği ve AFAD ile yakın
koordinasyonla, Ekim 2012’de başlatıldı. E-gıda kartları her ay otomatik olarak yükleniyor ve
yararlanıcılar kartlarındaki miktarı ay boyunca istedikleri zaman kamp içindeki ve yakındaki
şehir merkezlerindeki anlaşmalı süpermarketlerde harcayabiliyorlar. Program, çeşitli ve
besleyici gıda ürünlerine ulaşmada büyük bir kolaylık sağlıyor. Doğrudan yerel ekonomiye
katkıda bulunurken yararlanıcıların hayatlarının normale dönmesine ve saygınlıklarını geri
kazanmalarına yardımcı oluyor.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, WFP’nin tüm sivillerin yaşadığı kamplara destek olması
talebinde bulunduysa da; Şubat 2014’te eldeki kaynakların toplam kamp nüfusu için yeterli
olmaması üzerine WFP ve Kızılay, AFAD’ın katılımıyla birlikte, Ceylanpınar’da maaliyet
paylaşımlı bir model başlattı. Bu model altında, WFP, WFP/Kızılay e-Gıda Kartı’na her ay kişi
başı 60 TL ve AFAD ayrı bir AFAD kartına gıda ve gıda dışı ürünler için toplam 25 TL yükleme
yaptı, böylece her ay kişi başı 85 TL olarak ödeme gerçekleştirildi. Sonraki aylarda alt yapı
ve programın ön gereklilikleri sağlandığı için proje yeni kamplara yayıldı ve Haziran 2014’te
program Türkiye’deki 21 sivil kampta yaklaşık olarak 220,000 yararlanıcıya ulaştı, böylece
talep edilen %100’lük nüfusa ulaşılmış oldu.
Şubat 2015’te, kaynak yetersizliği ve bölgenin genelinde sağlanan gıda yardımının yüzde 70
oranında uygulanması nedeniyle WFP faaliyet alanını daraltarak, 11 kampta toplam 154,000
yararlanıcıya ulaşabildi. Ayrıca 2015 programı planlamasına göre WFP kişi başı artık aylık 50
TL yardım sağlıyor. AFAD ise farkı kapamak üzere yardım miktarını 35 TL’ye yükseltti.
KAMP DIŞINDA YAŞAYAN İHTİYAÇ İÇİNDEKİ
SURİYELİLERE YARDIM
2015’in ilk yarısı boyunca Kızılay, kamp dışı gıda yardımı programının uygulamaya konması
için merkezi ve yerel makamlarla görüşerek konuyla ilgili ilerleme kaydetti. Hatay, Gaziantep,
Kilis, Şanlıurfa ve devamında Kahramanmaraş’taki Valiliklerin, AFAD il temsilciliklerinin ve
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün de destekleriyle, WFP ve Kızılay, Sosyal Dayanışma ve
Yardımlaşma Vakfı ile yakın işbirliği içinde çalışarak ihtiyaç içindeki Suriyelilerin bulunması,
belirlenmesi ve programa uygunlukları için ev ziyaretleri gerçekleştiriyor. WFP, Gaziantep ve
Hatay’da, Temmuz ayında başlangıç olarak 450 aileyi/2500 kişiyi kapsayan bir pilot program
başlattı. Aileleri belirleme ve kayıt alma süreci devam ediyor, Aralık ayı ortası itibariyle
49,032 kişi, yani 10,005 aile gıda yardımı almaya başladı.
1
TÜRKIYE
Suriye Krizi Müdahalesi Temel Veriler OCAK 2016
2016’da kaynaklara bağlı olmak üzere, çoğunluğu kamp dışında olmak üzere 735,000
Suriyeliye gıda yardımı ulaştırmayı planlıyor.
E-GIDA KARTI PROGRAMI HAKKINDA
WFP ilk kez bir acil durum müdahalesinin başlangıcında E-Gıda Kartı Programı uygulamaya
koydu. Program daha sonra bölgenin genelinde uygulanmaya başlandı. Program, yararlanıcı
memnuniyeti, sınırlı kaynakların verimli kullanımı ve Türkiye ekonomisine yatırım
anlamlarında büyük ölçüde başarılı oldu. Yararlanıcılar kendi seçtikleri besleyici ve çeşitli
gıdaları satın alabilme esnekliğine sahip oldukları için memnunlar. Ekonomik olarak, sıcak
yemek verilmesiyle karşılaştırıldığında program, gıda yardımında yüzde 70’ten fazla tasarruf
yapılmasına izin vererek yatırımda yüksek ölçüde geri dönüş sağlıyor. Son olarak program
direkt olarak yerel halkı etkiliyor çünkü yararlanıcılar yerel esnafın sahip olduğu, yönettiği ve
tedarikçilerinin de yerel firmalar olduğu süpermarketlerden alışveriş yapıyorlar.
Programın başlangıcından (Ekim 2012) Aralık 2015’e kadar WFP, yararlanıcılara, e-kart gıda
programı yoluyla 147.3 milyon dolar ödeme yaptı.
E-gıda kartına yapılan ödemelerin yanı sıra WFP uzun süredir düzenli olarak, Suriye ve
Irak’ta, bölgedeki acil durum faaliyetlerinde ve dünya genelindeki faaliyetlerinde kullanmak
üzere, Türkiye’den büyük miktarda gıda ürünü satın alıyor. 2011-2015 yılları arasında WFP,
dünya genelindeki ve bölgedeki faaliyetlerinde kullanmak üzere yaklaşık 1.8 milyon ton gıda
ürünü satın aldı, 1.1 milyar dolar değerindeki bu satın almanın yaklaşık 680 milyon dolarlık
kısmı Türkiye’de üretilmiş gıda ürünlerinden oluşuyor. 2014 yılında Türkiye ilk kez, dünya
üzerinde WFP’ye gıda satan bir numaralı ülke oldu. 2015’te Türkiye bu konumunu koruyarak
269 milyon değerinde 460,000 tonluk gıda satın alımıyla korudu, bu WFP’nin global gıda
ürünü satın almasının yüzde 25’ini oluşturuyor. Satın alınan bu gıda ürünlerinin yüzde 90’ı,
Irak’taki acil durum müdahalesinin yanı sıra Suriye’de ve bölgedeki, özellikle Suriyeli
sığınmacıların barındığı komşu ülkelerde devam eden acil durum gıda yardımında
kullanılıyor.
ZORLUKLAR
WFP’nin karşılaştığı en büyük zorluk, mevcut faaliyetleri için gerekli kaynakları sağlamak,
aynı zamanda hükümetin kamp dışında yaşayan ihtiyaç içindeki nüfus için başlattığı
çalışmaları desteklemek. Suriye’deki şiddetin artmasına paralel olarak nüfusun büyük bir
şekilde akışıyla kamp ve şehir nüfusları sürekli bir şekilde artıyor. WFP, kamp taahhütlerini
karşılamak ve kamp dışında yaşayan ihtiyaç içindeki Suriyelilere ulaşmak için cömert
bağışçılarından gelecek desteklerin devam etmesine ihtiyaç duyuyor.
WFP/Christina Hobbs
2