Beyaz Baston Sayı 4 - Aktif Görme Engelliler Derneği

BEYAZ B A S T O N
“Dünyaya Açılan Kapınız”
www.aktifgor.org.tr
[email protected]
[email protected]
BEYAZ B A S T O N
1
İÇİNDEKİLER
GÖRME ENGELLİLER NAVİGASYON CİHAZINA AĞUSTOS AYINDA KAVUŞACAKLAR
4
AKILLI BİLET–AKILLI DURAK PROJESİ YOLDA
6
HASTANELERDE ENGELLİLERE ÖNCELİK VERİLECEK
7
CEYHUN ATUF KANSU CADDESİNDE ENGELLİYE GEÇİT YOK
8
BAŞKENT CADDE VE SOKAKLARINDA ENGELLİ GERÇEĞİ
9
AKTİF GÖRME ENGELLİLER DERNEĞİ’NİN FİZİKİ ALT YAPI VE ENGELLİLERİN ERİŞEBİLİRLİĞİ
HUSUSUNDAKİ RAPORU
KARANFİL SOKAĞI PROJESİ
13
ÖZÜRLÜ KİŞİLERE YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNUMUNA İLİŞKİN GENELGE
16
KEŞMEKEŞİN BÖYLESİ GÖRÜLMEMİŞ
18
MAVİ GÖZLÜ SARI SAÇLI YAĞMUR TANESİ…
19
AB GEÇİŞ SÜRECİNDE ENGELLİLER
20
10 BİN GÖRME ENGELLİ HAYATA BAĞLANACAK 21
HASTA HAKLARI NELERDİR?
22
ENGELLİLERİN DİŞ TEDAVİLERİ ÜCRETSİZ YAPILACAK
24
06
18
AKILLI BİLET-AKILI DURAK
PROJESİ YOLDA
04
21
GÖRME ENGELLİLER
NAVİGASYON CİHAZINA
AĞUSTOS AYINDA
KAVUŞACAKLAR
10 BİN GÖRME ENGELLİ
HAYATA BAĞLANACAK
24
2
10
ENGELLİLERİN DİŞ
TEDAVİLERİ ÜCRETSİZ
YAPILACAK
22
KEŞMEKEŞİN BÖYLESİ
GÖRÜLMEMİŞ
HASTA HAKLARI
NELERDİR?
EDİTÖRDEN
BEYAZ B A S T O N
Künye
İmtiyaz sahibi
Beyaz Baston Dergisi Adına
“Beyaz Baston Dergisi” siz değerli okurla-
rıyla birlikte...
“Engellileri değil kafanızdaki engelleri kaldırın’’ diyerek, engelliler için yapılan, yapılamayan her projeyi her adımı takip ederek ve peşini bırakmayarak
çalışmalarını sürdüren ‘Beyaz Baston Dergisi’ sorunları, çözüm yollarını bilen bir ekiple kafasındakiengelleri kaldıran herkesle birleşiyor…
Şerafettin Hasanoğlu
Genel Yayın Yönetmeni
ve Sorumlu Haber Müdürü
Türkan Işık
Editör
Yıldırım Alkaya
Yayın Türü
Aylık, yaygın, süreli yayın
Engellilerin gözünden bakarak, Engelli arkadaşları-
İrtibat
mızla ortak çalışmalar yaparak, yapılması gerekenle-
İnkılap Sk. Arı Apt. No:15/20
ri, inandıklarımızı, bildiklerimizi sizinle paylaşmak,
bunları yaparken de haklarımızı almak, farkındalığı arttırmak, eğitimden kültüre, yasal ve hukuksal,
bütün sosyal haklarımızı irdeleyeceğiz. Türkiye’nin
Kızılay-Çankaya/Ankara
Tel: 0.312 430 10 68
0.507 245 22 31
0.532 614 11 42
E-mail
her köşesine ulaşarak, siz değerli okurlarımızın da
[email protected]
sıkıntılarını dinleyerek ve fikirlerini alarak hep bir-
[email protected]
likte engelleri kaldıracağımıza inanıyoruz. Bizlere
Basım Yeri
“[email protected]’’ adresinden ula-
Melike Matbaacılık
şabilir, her türlü öneri ve fikirlerinizi bizimle payla-
(0.312) 341 02 24
şabilirsiniz ve www.aktifgor.org.tr adresinden de
İskitler/ANKARA
Baskı Tarihi
bizleri takip edebilirsiniz.
Tavizsiz sürdüreceğimiz bu tavrımızı yazılı basınla
30 Haziran 2011
göstermek, sizlere ulaştırmak için “Beyaz Baston
Dergisi”nin 4’üncü sayısı ile çıkıyoruz karşınıza.
Gelecek sayılarımızda buluşmayı diliyoruz...
“Yazılar kaynak gösterilerek
kullanılabilir”
Yıldırım ALKAYA
BEYAZ B A S T O N
3
GÖRME ENGELLİLER NAVİGASYON CİHAZINA
AĞUSTOS AYINDA KAVUŞACAKLAR
Ulaştırma Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürlüğü ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal
Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Genel Müdürlüğü arasında protokol imzalandı. Yapılan açıklamada cihazın müracaata dayalı olarak dağıtılacağı bilgisi verildi. Ancak Aktif Görme Engelliler Derneği Cihazın müracaatla değil,
‘Özürlü Kimlik Kartı Veri Tabanı’na dayalı olarak dağıtılmasını önerdi ve öneri kabul edildi. Böylece Navigasyon
Cihazı Ağustos ayı içerisinde ‘Özürlü Kimlik Kartı Veri Tabanı’na dayalı olarak dağıtılacak...
Ulaştırma Bakanlığı Haberleşme
Genel Müdürü Atilla Çelik ile yaptığmız röportaj:
Atilla Çelik: Navigasyon cihazında
ilk etapta belli kriterler gözetilecek
yani Ankara ve İstanbulu pilot bölge seçtiğimiz için Ankara’da 2000,
İstanbul’da 3000 tane cihaz dağıtacağımız için ilk aşamada % 70 ile %95
yada hiç görmeyen Vatandaşlarımıza
dağıtım yapacağız yani görme özrü
kriteri kullanacağız.
Beyaz Baston Dergisi: Navigasyon
cihazının fikri nerden edinildi, fikir
kaynağı nedir, kimdir?
Atilla Çelik: Öncelikle Türkiye
için bu fikri uyandıran, çıkaran ana
Mimarı Sayın Binali Yıldırım’dır
Kanun da çıkması için çok çabalamıştır en büyük pay ondadır bence,
ancak tek başına değil tabiî ki, Gazi
Üniversitesinden Sayın Prof. Çetin
Elmas bu fikri ortaya atan ve çalışan
kişilerden birisidir.
Beyaz Baston Dergisi: Ankara’daki
görme özürlü bir vatandaş başka bir
şehre gittiğinde bu cihazı kullanabilecek mi?
Beyaz Baston Dergisi: Kamuoyunda
Görme Engelli vatandaşlara dağıtılacağı açıklanan Navigasyon cihazı
Engellilerin hayatına nasıl bir katkıda bulunacak?
Atilla Çelik: Bu cihaz, Görme özürlü Vatandaşlarımızın hayatını kolaylaştıracağını umuyoruz. Bu cihaz
hem Navigasyon moduna geçen,
hem de cep telefonu moduna geçebilen, ikisini de aynı anda yapabilecek
bir sistem yani bir düğmeye bastığınızda Navigasyon moduna geçiyor,
Navigasyonla işiniz bittiği zaman
cep telefonu olarak da kullanabilecekleri bir cihaz.
Beyaz Baston Dergisi: Bu cihazın
testi, saha çalışması yapıldı mı?
Görme Engelli biri tarafından mı
yapıldı?
Atilla Çelik: Biz bu denemeyi tamamen Görme Engelli olan bir
Vatandaşımıza vererek saha çalışmasını, testini yaptık, bu cihaz
sayesinde istediği adrese gittiğini
gördük.
4
RÖPORTAJ
Beyaz Baston Dergisi: Türkiye’nin
her yerinde kullanabilecek mi?
Atilla Çelik: Tabiî ki Türkiye’nin
her yerinde kullanılabilecek fakat
cihaz ilk etapta pilot bölgeler tarafından kullanılacak, bu bölgeler
Ankara ve İstanbul dur, daha kapsamlı çalışmamızı yaptıktan sonra
yani tüm iller için yazılımlarımızı
tamamladığımızda, tüm Türkiye de
kullanılabilecek, uyduya bağlı olarak ücretsiz çalışacak.
Beyaz Baston Dergisi: Navigasyon
cihazının dağıtımında belli bir kriter gözetilecek mi, gözetilecekse bu
kriterler nedir?
Atilla Çelik: Ankara’daki vatandaşımız ilk etapta pilot bölge olarak belirlenen diğer şehre yani
İstanbul’a gittiğinde kullanabilecek
fakat Eskişehir’e gittiğinde kullanamayacak çünkü donanım itibariyle
ilk etapta pilot bölgelerin haritalarını yüklüyoruz, diğer bölgelerin
haritalarını yüklediğimizde o bölgelerde de kullanıma girecek, bu
ihale ve şartnamemizin içerisinde
Türkiye’deki diğer illerinde haritalarının cadde cadde, sokak sokak yüklenmesi var bu yüklemeler de tamamlandıktan sonra tüm Türkiye’de
kullanılabilecek.
Beyaz Baston Dergisi: Cihazların
kullanımından kaynaklı sorunların
yaşanabilmesi karşısında teknik danışmanlık yapacak bir brim oluşturulması düşünülüyor mu?
Atilla Çelik: Bu cihazı üreten firma
3 yıl garanti veriyor ve teknik danışmanlığını da bir arada yürütecek.
Cihaz verilmeden önce, bu cihazı
kullanacak vatandaşlarımıza iki
günlük bir eğitim vereceğiz, yani
firma şartnamemiz gereği bu eğitimi verecek.
Beyaz Baston Dergisi: Bu cihazın
dağıtım zamanı belli mi? Bu cihazların dağıtımı nasıl yapılacak?
Atilla Çelik: Biz ihaleyi yaptık,
eğer bir aksilik söz konusu olmazsa, sözleşme gereği Haziran ayının sonuna doğru Görme Özürlü
Vatandaşlarımız bu cihazla buluşacaklar. Sosyal Hizmetler Çocuk
Esirgeme kurumunu Özürlüler bölümü daire başkanlığı arcılığı ile dağıtımını sağlayacağız.
Beyaz Baston Dergisi: Bu dağıtım
bir başvuru sonucunda mı olacak?
Atilla Çelik: Dağıtım aşamasında
basınla bunu paylaşacağız, bizde
kaydı olan ve bizim belirlediğimiz
kriterlere uygun ve Ankara’da ikamet eden Vatandaşlarımıza dağıtımı yapacağız. Bu Kriter sözcüğümüz yanlış anlaşılmasın, biz bütün
Görme Özürlü Vatandaşlarımızın
hepsine bu Cihazı dağıtacağız fakat
bu şimdilik bir pilot projedir o yüzden belli sayıda dağıtılıp daha sonra
genele ulaşmayı hedefliyoruz.
sensör takarak hem otobüs şöförü
Beyaz Baston Dergisi: Cihazın özellikleri nelerdir? İnsanlar bu özelliklerden nasıl yararlanacaklar?
otobüsün geldiğini anlayacak, yani
Atilla Çelik: Daha önce bahsettiğim
şünüyoruz, kullanım için de alt yapı
görme engelli bir vatandaşı bilecek
hem de görme engelli bir vatandaş
günlük yaşantıyı kolaylaştıracak her
türlü teknolojiyi kullandırmayı dü-
gibi Navigasyon ve Telefon özelliği
hazır, cihaz buna müsait.
dışında, internet ve Bluetooth özel-
Beyaz Baston Dergisi: İsteyen her-
liği var, Bluetooth özelliği sayesinde
kes, yani sizin saydığınız kriterler
iki Görme Engelli arkadaşımız bir-
içinde olmayan vatandaşlarımız da
birlerini Bluetooth sayesinde bula-
bu cihazı alabilecekler mi?
bilecekler, üstelik bu Cihaz Braille
Atilla Çelik: Bu cihazı isteyen
alfabesiyle yapılmış bir Cihazdır,
herkes alamayacak çünkü patenti
Cihazın üzerinde Braille alfabesi
Bakanlığımıza aittir ve biz belirle-
vardır, tabiî ki aynı zamanda konu-
diğimiz kişilere dağıtacağız ilk etap
şan bir Cihazdır, hem de sesli olarak
da fakat piyasada Navigasyon cihaz-
kumanda etme özelliği vardır. Bu
ları var onlardan alabilirler fakat bi-
sistem hem yaya moduna göre ayar-
zimki gibi değil tabiî ki bu cihazlar.
lanmış olacak hem de araç moduna
daha fazla içerik yüklediğimizde,
Atilla Çelik: Son olarak bu cihazların
olumsuz yönleri olmayacak mı, tabiî
ki olacaktır fakat bu durumun üstesinden cihazımızı geliştirerek, zamanla
daha iyi bir dizayn yaparak olumsuz-
yerel yönetimlerle anlaştığımızda
lukları kaldıracağımıza inanıyorum.
Otobüs duraklarına ve otobüslere bir
Röportaj: Beyaz Baston
göre ayarlanmış olacak yani istediğiniz yere göre zaman ve metre hesabı olarak da bilgilendirecek ayrıca
BEYAZ B A S T O N
5
AKILLI BİLET–AKILLI DURAK
PROJESİ YOLDA
Devrim niteliğinde hükümler içeren
5378 sayılı yasa, engellilere ulaşım,
eğitim, sağlık ve iş hayatı gibi alanlarda önemli haklar getiriyor. 2005
yılında Meclis’te kabul edildikten
sonra yükümlülüklerini yerine getirmeleri için kamu kurumları ve
belediyelere 7 yıl süre tanınmıştı.
Bu sebeple illere genelge gönderen
İçişleri Bakanlığı, 2012 Temmuz’a
kadar eksiklerini tamamlamaları konusunda belediyeleri son kez
uyardı. Kanuna göre, belediye araçlarının tümü engelliler için uygun
olacak, kamudaki 25 bin engelli
kadrosu doldurulacak ve eksik hizmet veren kamu kurumları tazminat
ödeyecektir.
5378 sayılı yasayla belediyelere yükümlülükleri için tanınan 7 yıllık
süre 7 Temmuz 2012’de dolacak.
İçişleri Bakanlığı, konuyla ilgili
olarak belediye ve valiliklere eksiklerini tamamlamaları gerektiğini
6
RÖPORTAJ
hatırlatan bir genelge gönderdi.
Engelli vatandaşların toplu taşıma
araçlarına erişiminde ve kullanımda yaşadığı problemlere dikkat çekilen genelgede; otobüs, tramvay
ve metro gibi araçların acilen bu
vatandaşların da kolaylıkla yararlanabileceği hale getirilmesi istendi.
Belediyelerin engellilere uygun olmayan toplu taşıma aracı almalarına
yasak getirilirken, mevcut araçların
da engellilere için uygun hale dönüştürülmesi gerekiyor.
Beyaz Baston Dergisi olarak bu
kapsamda Otobüs İşletme Dairesi
Başkanı Sayın Yaşar Ekici ile bir röportaj gerçekleştirdik.
Ekici yaptığı açıklamada yasa kapsamında mevcut sorunları tek tek
tespit ettiklerini ve çözünme kavuşturduklarını dile getirirken beş yüz
kapalı durak, engellilere uygun otobüs, tramvay ve metro gibi araçların
temini gibi birçok projeyi hayata
geçirmeye başlayacaklarını belirtti.
Bu projelerin başında devrim niteliğinde olan “Akıllı Bilet-Akıllı
Durak Projesi” geliyor. Bu proje içerisinde birçok teknolojik imkanı barındırıyor. Proje hayata geçtiğinde
otobüs bekleme çilesi, zaman kaybı,
Otobüsü kaçırma, engellilerin fark
edilmemesi gibi birçok sorun ortadan kalkmış olacak.
Ekici “Vatandaşa verilecek Akıllı
Kart ile vatandaş 10 metre mesafede
kartını okutabilecek, otobüsün nerde olduğu kaç dakikaya durağa geleceğini bilecek ve otobüs şoförleri
de durakta bekleyen bir engeli varsa
onu fark edip uyarabilecektir. Tüm
bu uyarılar dijital sinyaller sayesinde gerçekleşecek. Akıllı Kart sadece
ulaşım araçlarında değil belediyeye
ait hizmetlerinde, kamu kurum ve
kuruluşlarında, alışverişte ve birçok
alanda kullanılabilecektir” dedi.
HASTANELERDE ENGELLİLERE
ÖNCELİK VERİLECEK
Sağlık Bakanlığı’nın genelgesi ile
engellilere sağlık hizmetlerinin
sunumunda birçok kolaylık sağla
nacak, ayrıca hastanelerde özürlü vatandaşlara refakatçi personel
verilecek.
Sağlık Bakanlığı’nın genelgesi ile engellilere sağlık hizmetlerinin sunumunda birçok kolaylık sağla nacak,
ayrıca hastanelerde özürlü vatandaşlara refakatçi personel verilecek.
Bandırma İlçe Sağlık Grup Başkanı
Dr. Zafer Yılmaz, söz konusu genelge doğrultusunda Bandırma’daki
hastanelerde gerekli çalışmaların
başlatıldığını açıkladı. Bakanlığın
‘Özürlü Kişilere Yönelik Sağlık
Hizmetlerinin Sunumu’na ilişkin
genelgesiyle, sağlık kuruluşlarına
imkânlar ölçüsünde özürlü asansörü
konulacak, muayenelerde ise genel
hizmeti aksatmayacak şekilde engellilere öncelik tanınacak. Genelgeyle
sağlık hizmetlerinin verildiği iç ve
dış mekanlar, özürlülerin kullandıkları araç-gereçlerle rahat hareket etmelerini sağlayacak şekilde çevresel
ve mimari açıdan da düzenlenecek.
Sağlık kuruluşlarında özürlüler için,
işlemlerinde yardımcı olacak refakatçi personel sağlanacak.Özürlü
hastaların araçları için yer ayrılacak.
Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Orhan
Fevzi Gümrükçüoğlu’nun imzasıyla
yayınlanan genelgede,
yapılacak. Sağlık kuruluşunun oto-
tüm kurumlarda özürlülerle ilgili
çeşitli düzenlemeler ve mevzuatlara
karşın uygulamada çeşitli aksaklıkların yaşandığı bildirildi. Genelgede,
sağlık hizmetlerini talep eden özürlülerin bu ihtiyaçlarının durumlarına uygun ortamlarda, hızlı, verimli
ve mağdur edilmeden karşılanması
gerektiğine işaret edildi. Öte yandan
Bandırma İlçe Sağlık Grup Başkanı
Dr. Zafer yılmaz, önerge doğrultusunda Bandırma’da ki hastanelerde gerekli çalışmaların başladığını
açıkladı.
parkında özürlü personel ve özürlü
Ömer TURAN
ve kimsesiz hastaların başvurdukları sağlık kuruluşundan başka bir
sağlık kuruluşuna transferi gerektiğinde, bulunduğu sağlık kuruluşunun imkânları ölçüsünde transferi
BEYAZ B A S T O N
7
CEYHUN ATUF KANSU CADDESİNDE
ENGELLİYE GEÇİT YOK
Ankara’nın Çankaya ilçesine bağlı olan ve Ankara’da tekstilin kalbi
olarak bilinen Balgat birçok sorunu içerisinde barındırmaktadır.
Bunların başında altyapı ve üstyapı
sorunları gelmektedir. Balgat’tın
genelinde caddeler dar ve kullanışsız, trafik felç ve araç park yerleri
bulunmamaktadır. Bu nedenle de
araç sahipleri araçlarını Caddelere,
trafiğin aktığı yoların kenarlarına
ve kaldırımlara biçimsiz olarak park
etmektedir. Bu sorunların sıkça yaşandığı caddelerin başında gelen
Ceyhun Atuf Kansu Caddesi görenleri hayrete düşürüyor. Caddede kaldırımlar ve yollar araçlar tarafından
tamamen işgal edilmiş olup yıkık
dökük ve dar yolarda ise bırakın
engelli insanı normal bir insan bile
geçerken akla karayı seçiyor.
8
HABER
Cadde üzerinde yer alan esnaf ve
yayalarla gerçekleştirdiğimiz röportajımızda her kesin aynı sorunlardan muzdarip olduğuna şahit olduk.
Esnaf park edecek yer yok aracımızı
nereye park edelim diyor, yayalar ise
yürüyecek yer bulamadıklarından
yakınıyorlar.
sorunları çözmek için hiç bir adım
Birçok ülkenin başkentinde engel-
çarpıyor kendine ve araca zarar veri-
liler için uygun cadde, kaldırımlar,
yollar ve geçişlerini kolaylaştıracak
yenilikler yapılmaya devam ederken, Ankara’nın hemen hemen her
yerinde engellilerin hiç düşünülmediğini hatta hareket alanlarının
kısıtlandığını görüyoruz.
Büyükşehir Belediyesi sorumluluğunda yer alan Ceyhun Atuf Kansu
Caddesindeki bu sorunlar yıllardır
devam ediyor. Yetkililer ise mevcut
atmamaktadır. Hayatları zorluklarla geçen engelliler cadde yürümeye
kalkıştıklarında ortopedik engelliyse cadde ve yol kenarlarına park
etmiş araçların arasında sıkışıp kalıyor, görme engelliyse yönünü belirleyemediğinden ya duran araçlara
yor ya da farkında olmadan ana yola
iniyor hem hayatını tehlikeye atıyor
hem de kazalara davetiye çıkarıyor.
Engelliler ve semt sakinleri,
Büyükşehir Belediyesinin bir an
önce asli sorumluluğunu yerine getirerek Ceyhun Atuf Kansu
Caddesindeki park, kaldırım ve diğer sorunları engellilerin fikrini de
alarak bir an önce çözüme kavuşturulmasını istiyorlar.
BAŞKENT CADDE VE SOKAKLARINDA
ENGELLİ GERÇEĞİ
Sakarya
Sakarya
Selanik
Selanik
Sıhhiye
Sıhhiye
Sıhhiye
Sıhhiye
Atatürk Bulvarı
Dünya genelinde başkentler cadde
ve sokaklarının bakımlı olması ve
engellilerin ihtiyaçlarına uygunluğu
bakımından engellilerin en rahat hareket alanı bulduğu yerlerdir. Ancak
Ankara için aynı şeyleri söylemek
neredeyse imkansız.
ve engelli birinin geçişini zorlaştıran
ve gece hiç bir tedbir alınmadan orda
bırakılan çalışma alanları içerisinde
her tehlikeyi barındırıyor. Daha sonra ise rast gele dikilmiş aydınlatma
direkleri, rampasız yolar, gereksiz
yükseltiler dikkatimizi çekiyor.
Beyaz Baston dergisi olarak başkent
cadde ve sokaklarında engellilerin
karşılaştığı sorunları yakından görmek için yanımıza görme engelli
birini de alarak başkent sokaklarına
seyahate çıkıyoruz. İlk durağımız
Çankaya Belediyesine bağlı olan
Sakarya caddesi oluyor. Bu caddede üzerinde gözümüze ilk çarpan
Çankaya Belediyesi tarafından yaptırılan ahşap oyma heykeller oluyor.
Cadde üzerine kurulmuş çalışma
alanlarıyla birçok noktayı işgal eden
Bir sonraki durağımız Selanik
Caddesi
oluyor.
Çankaya
Belediyesine bağlı olan bu caddede
de engelli birinin çarpması kaçınılmaz olan aydınlatma direkleri
özelikle iş bankası köşesinde yer
alan aydınlatma direği ve biraz ilerisinde yer alan ve boyları yaklaşık
30 santime ulaşan yere dikey olarak
monte edilmiş demir uzantıları dikkatimizi çekiyor. Caddenin sonunda
Atatürk Bulvarının kesiştiği noktada yer alan üst geçitte ise engelliler
için yürüyen merdiven ve asansör
bulunmuyor. Büyükşehir Belediyesi
yıllardır devam eden bu sorunları
bir an önce çözmeli engelliler için
gerekli düzenlemeleri yapmalıdır.
Son durağımız olan Sıhhiye ile seyahatimize devam ediyoruz. Ankara
Büyükşehir Belediyesi sınırında yer
alan sıhhiye, metro (yeraltı treni ) girişi ile dikkatimizi çekiyor. Burada
yer alan metro girişlerinin hiç birinde Engelliler için yürüyen merdiven ve asansör bulunmuyor. Öyle
ki metroya girmek isteyen ortopedik
engelli ya birinin yardımını bekliyor
ya sırtta-kucakta taşınıyor ya da en
yakın 1 km mesafede olan Kızılay
metrosuna gitmek zorunda kalıyor.
Ankara Büyükşehir Belediyesi çözümü çok kolay olan bu sorunları bir
an önce çözüme kavuşturmalıdır.
BEYAZ B A S T O N
9
AKTİF GÖRME ENGELLİLER
DERNEĞİ’NİN FİZİKİ ALT YAPI VE
ENGELLİLERİN ERİŞEBİLİRLİĞİ
HUSUSUNDAKİ RAPORU
Fiziksel çevrenin engellilerce ulaşılabilir ve yaşanabilir kılınması için;
imar planları ile kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda,
Türk Standartları Enstitüsünün ilgili
standartlarına uyulması zorunludur.
Tüm insanlar gibi, engelli insanların
da ulaşım hizmetlerinden eşit fırsatlarda yararlanması işine, okuluna,
alışverişe, spor alanlarına, parklara,
engelli olmayan insanların kullandığı yollarla ve taşıtlarla gidebilmesi
gerekmektedir.
Herkes, tüm yaşamsal alanlara ulaşmak hakkına sahiptir. Bu, çağdaş
toplum olmanın önemli bir gereğidir
ve yerel yönetimlere bu konuda çok
büyük sorumluluklar düşmektedir.
Yerel yönetimler, yaptıkları sosyal
ve teknik alt yapı yatırımlarıyla kent
mekânının şekillenmesinde önemli
role sahiptir. Kentsel ulaşım hizmetlerinin, kentteki her türlü açık alan
ve yapının engelliler için ulaşılabilirliğinin yerel yönetimlerce sağlanıyor olması, engellilerin sosyal
10
HABER
yaşama katılmasında fırsat eşitliğini
sağlayan en önemli unsurdur.
Engellilerin fiziksel çevreye ulaşılabilirliklerinin
sağlanmasının
yanında, çevre faktörlerinin özre
neden olması da bir diğer konuyu
oluşturmaktadır. Bu nedenle, engellilere yönelik olarak yapılması
gereken düzenlemelerin, mevzuat
ve standartlara uygun olması konusunda karşılaşılan aksaklıklar; yerel
yönetimlerin bu konudaki yetki ve
sorumlulukları; mevcut mevzuat ve
standartlar konusunda yerel yönetimlerin bilgi, teknik ve mali açıdan
yeterliliği; bu konudaki denetim sistemi hususlarında Özürlüler İdaresi
Başkanlığı ve ilgili Sivil Toplum
Kuruluşları ile sürekli işbirliğinde
olmalarında yarar görülmektedir.
Özel, fiziksel ve mimari düzenlemeler gerektiren, hareket engeli son
derece geniş kapsamlıdır. Bu sorun
sürekli engellilerin yanında; hamile,
çocuk, yaşlı, hastalık ve kaza nedeniyle engelli şartlarında yaşayan
geçici engellileri de kapsar.
Bu rehber, tamamen fiziksel altyapı
ve engellinin erişebilirliği konusunda sorunları birebir yaşayan, yerel
yönetimlerin eksiklerini ortaya koyan ve tespit eden engelli sivil toplum örgütlerini bir arada toplayan!
Engelsiz yaşam ve fırsat eşitliği
platformu ‘nca ilgili komisyon tarafından hazırlanmıştır.
Ayrıntılar TSE’nin ilgili standartlarında ve belediyelerin hazırlamış olduğu imar yönetmeliklerinde mevcuttur. Rehberde tasarımcı, plancı
veya uygulayıcı olarak; fiziksel çevreye ulaşım alt yapısı, konutlar ve
ulaşım hizmetine ilişkin önerilerde
bulunulmaktadır.
Uygulamada da gün geçtikçe daha
fazla sayıda örneğe rastlanmaktadır.
Ancak, yine de uygulamaların beklenilen hızla gerçekleştiğini ve fiziksel çevrenin tam erişilebilir niteliğe
kavuştuğunu söylemek mümkün değildir. Bunda, uygulayıcıların ilgili
sivil toplum örgütleriyle işbirliği ve
koordinasyon eksikliklerinin yanı
sıra, standartlardan haberdar olmamasının etkisi büyüktür.
Bunlar arasında; TS 12576 Şehir
İçi Yollar- Engelli ve Yaşlılar İçin
Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda
Yapısal Önlemler ve İşaretlemenin
Tasarım Kuralları, fiziksel çevrenin
erişilebilir olması yönünde kapsamlı
önerilere sahiptir. Kaldırımın başladığı yerlerde ve her imar adasında
tretuvarların en az 2 yerinde tekerlekli sandalyelerin inip çıkabileceği
rampaların olması, bina girişlerinin
en az birinin düz giriş veya tekerlekli sandalye ile inilip çıkılabilecek eğimde ve genişlikte olması,
Kaldırımların üzerinde bulunan
mantarlar, çöp kutuları, trafik panoları, çiçeklikler, sarkan ağaç dallarının engellilerin geçişine uygun hale
getirilmesi ve araçların kaldırıma
terk etmelerinin önlenmesi. Görme
engelliler için meydan, kaldırım,
park, bahçe ve bina girişlerinde
merdiven iniş ve çıkışları belirtilecek şekilde baston takibi yapabileceğimiz kanallar konulması (5-10
cm. genişliğinde 2 cm. derinliğinde
takip kanalı şeklinde).
Kaldırım yüksekliklerinin
standartlarında
olmasına
gösterilmelidir.
TSE
özen
Ayrıca, Başbakanlık Özürlüler
İdaresinin vermiş olduğu Özürlü
Kartlarında çipli kart uygulamasına
geçilmesi ve bu kartların toplu taşıma araçları, özürlü asansörleri ve
kamu hizmeti veren tüm kurum ve
kuruluşlarda turnike geçişlerine uygun hale getirilmesi.
RAYLI TAŞIMA
SİSTEMLERİ;
Tren, Metro, Ankaray, Tramvay v.b
raylı sistemler, şehir içi ve şehirler
arası ulaşımı sağlayan araçlardır.
Bu araçların engellilerimiz için daha
erişilebilir olması için;
Engelli ve geçici engelliler için
asansörlerin çalışır vaziyette ve tekerlekli sandalyelerin sığabileceği
standartlarda olması gerekir.
Engellilerimizin özel ve kamuya ait
tüm ulaşım araçlarından ücretsiz
olarak faydalanması sağlanmalıdır.
(Bu uygulama ülkemizde İstanbul,
İzmir, Diyarbakır, Bursa, Eskişehir,
Mersin v.b. illerimizde mevcuttur.)
Görme engelliler için kat seslendirmelerinin yapılması ayrıca Braille
yazı ve rakamların bulunması, yürüyen merdivenlerin hizmete sokulması ve çalışır vaziyette olması, zemin
girişlerinden itibaren görme engelliler için istasyona kadar takip kanallarının olması, turnikelerin tespiti
konusunda sesli düzenek konulması,
vagon bağlantıları arasındaki boşluklar arasına bariyerlerin konulması, görme engellilerinin kapıyı tespit
edebilmeleri için vagon kapılarının
sesli uyarı vermesi sağlanmalı, merdiven iniş ve çıkışlarında korkulukların konulması önerilir.
LASTİKLİ TAŞIMA
SİSTEMLERİ
Şehir içi ve şehirler arası toplu taşımacılık yapan; kamuya ait otobüs,
dolmuş, okul ve işyeri servisleri ile
özel halk otobüsleridir.
ile durak arasında bir sensör sistemi ile gelen otobüsün güzergâhının
okutulularak durakta bekleyen engellilere sesli bildiriminin sağlanması ayrıca otobüslerin durağa tam
olarak yanaşması ve güvenli iniş binişlerin sağlanması, araç merdiveni
ile kaldırım arasındaki kot farkının
ortadan kaldırılması gerekmektedir.
TS 9111 ENGELLİ
İNSANLARIN İKAMET
EDECEĞİ BİNALARIN
DÜZENLENMESİ
KURALLARI
Asansörlü binalarda bir asansörün
tekerlekli sandalyeyi içine alacak
standartta olması, ayrıca görme
özürlüler için asansördeki katlara ait iç ve dış butonlarının Braille
yazı ve rakamlarla ve sesli olarak
düzenlenmesi
Umumi ve işyeri tuvaletlerindeki
kabinlerden en az birisinin alafranga tuvaletinin olması, korkuluk ve
tutunacak yerlerinin bulunması dışarıda ve içeride tüm merdivenlerin
iki taraflı korkuluklarının olması
fiziksel yetersizlikleri olan kişilerin
binalarda kullanabilecekleri girişlerin ve asansörlerin, WC kompartımanlarını gösteren tanıtıcı işaretler
taşıyan levhaların, binanın vaziyet
planının giriş hollerine ve kritik
noktalara konulması
Ticari işyerlerinin önlerine tezgâh
açılmasının önlenmesi ve yaya geçitlerindeki trafik ışıklarında sesli
sistemlerin şehir genelinde yaygınlaştırılması
engellilerin yaşadığı
konutların tekerlekli sandalye ile
TS 12460-12574-12575
ŞEHİRİÇİ YOLLARI
TAŞIMA SİSTEMLERİ
Toplu taşıma araçlarında engelli ve
dolaşılabilecek bir zemine sahip ol-
geçici engelliler için asansörlü araç
masıengellilerin ulaşımı, normal in-
alımı yaygınlaştırılmalı, araç içeri-
sanlarla aynı toplu taşım aracı kul-
Toplu taşıma araçları lastikli ve raylı
olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
sinde görme engelliler için sesli uya-
lanma esasına dayanmalıdır. Ancak
rı sisteminin getirilmesi ve otobüs
yalnız otobüs değil, gerektiğinde
BEYAZ B A S T O N
11
engellilere yönelik tasarlanmış daha
küçük ulaşım araçları seçilerek, düzenli ya da talebe bağlı seferler konulması düşünülebilir.
tehlikeli kavşaklar güvenlikli hale
getirilerek trafik kazaları nedeniyle
oluşabilecek engellilik durumlarını
önleyici tedbirler alınmalıdır.
için erişilebilir ve engelsiz bir yaşam
Yerel yönetimlerin denetimindeki
tüm toplu taşım araçları ile şehir içi
servis araçlarının engellilere yardımcı araç ve gereçlerle engellilerin
rahatlıkla erişebilecekleri biçimde
donatılması ..
Kent içindeki demiryoluyla karayolunun hemzemin olarak kesişmeleri,
trafik yoğunluğuna göre katlı çözümlere kavuşturulmalı veya otomasyon sistemiyle donatılmalıdır.
şöyle denilmektedir.
Yerel yönetimler, hastanelere kendi
imkânlarıyla gidemeyecek durumdaki engellilerin taşınması için özel
donanımlı araçlar tasarlamalı ve
bunları hizmete sunmalıdır.
Erişebilirlik bir bütün olarak görülmelidir, arada bir parçası koparsa
erişebilirlik sağlanamaz. Bundan
dolayı yapılacak uygulamaların sürekliliğinin sağlanmasına özen gösterilmelidir. Örneğin, bilgilendirme
sistemi, konuttan durağa, istasyona, iskeleye vb. erişim, otobüsler,
vagonlar, vapurlar vb ile kaldırımlar bu bütünün birer parçası olarak
görülmelidir.
Yayanın, yaya yolunda, geçidinde ve
kaldırımdaki tüm hareketleri trafik
güvenliği kapsamında ele alınmalıdır. Yaya ve taşıt trafiğinin kesiştiği
noktalarda, yayanın yolu hemzemin
olarak geçmesi sağlanmalıdır.
Yayalar açısından kent içinde trafik
güvenlikli alanlar oluşturulmalıdır.
Yaya alanları artırılmalı ve genişletilmelidir. Taşıt hızının yavaşlatıldığı trafik durultma alanları oluşturulmalıdır. Kavşak noktalarında
güvenli ve konforlu geçişi sağlayacak sinyalizasyon ve şerit düzenlemeleri yapılmalıdır. Işıklı yaya geçitlerinde engelli, yaşlı ve çocuk hızı
düşünülerek geçiş süresi belirlenmelidir. Düzenli kent içi kaza istatistikleri toplanmalı, bu doğrultuda
12
HABER
Görme engelliler için üretilen, konum ve trafik işaretlerine ilişkin
bilgi veren sesli kumanda cihazı ve
benzeri yardımcı araçların kullanımı yaygınlaştırılmalı, görme engellilerin bu tür sesli yâda titreşimli
uyarı aletleri sosyal güvenlik kapsamına dâhil edilmelidir.
Engellilerin
kullandığı
motorlu taşıtlara uygun park yeri düzenlemeleri
kent
genelinde
yaygınlaştırılmalıdır.
alanı haline getirilmesi konusunda
belediyelere önemli sorumluluklar
verilmiştir. Söz konusu maddelerde
GEÇİCİ MADDE 2.- Kamu kurum
ve kuruluşlarına ait mevcut resmî
yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım,
yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar,
spor alanları ve benzeri sosyal ve
kültürel alt yapı alanları ile gerçek
ve tüzel kişiler tarafından yapılmış
ve umuma açık hizmet veren her
türlü yapılar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl
içinde özürlülerin erişebilirliğine
uygun duruma getirilir.
GEÇİCİ MADDE 3.- Büyükşehir
belediyeleri ve belediyeler, şehir
içinde kendilerince sunulan ya da
Araçların kaldırıma çıkmasını önlemek üzere yapılan mantar türü taşıt
engelleyicileri, görme ve ortopedik
engelliler açısından ciddi tehlikeler
yaratmaktadır. Bu tür cadde mobilyaları kaldırılmalıdır.
denetimlerinde olan toplu taşıma
Sinyalizasyon
yedi yıl içinde özürlüler için erişile-
standartlarının
ve
hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken
tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu
toplu taşıma araçları, bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
engellilere yönelik uyarı işaretle-
bilir duruma getirilir.
rinin tüm belediyelerce kullanımı
Bu maddelerden de anlaşılacağı
sağlanmalıdır.
üzere, yollarıyla, kaldırımlarıyla,
Aydınlatmanın artırılması ile engel-
toplu ulaşım araçlarıyla, binalarıy-
lilerin mekânları daha güvenli kul-
la, parkları, spor ve oyun alanlarıyla
lanımı sağlanabilecektir.
kentlerimizin belediyeler tarafından
Sonuç olarak; yukarıda belirttiğimiz hususlar biz engeller için hayati önem taşımakta ve acilen ele
alınarak çözümlenmesi gerekmektedir. Kaldı ki; Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5378 sayılı
Özürlüler Kanununun 50. maddesin-
7 yıl içerisinde özürlü vatandaşlarımızın durumuna uygun standartlara kavuşturulması gerekmektedir.
Görüldüğü gibi zaman kalmamıştır,
durum acildir. 5378 sayılı Özürlüler
Kanununun ilgili maddeleri gereğince kentlerimizin özürlüler için erişilebilir ve engelsiz bir yaşam alanı
den sonra gelen geçici 2. ve 3. mad-
haline getirilmesi için tanınan süre
delerinde; kentlerimizin özürlüler
2012’ nin 6’cı ayında dolacaktır.
KARANFİL SOKAĞI PROJESİ
Türkiye Sakatlar Derneği Ankara esksi şube başkanı Cafer Tayar Erdek ve Aktif
Görme Derneği Genel Başkanı Şerafettin hasanoğlu’nun katkılarıyla Çankaya
Belediyesi tarafında hayata geçirilen bu proje ile birçok engellinin hayatı kolaylaşmış
ve engelliler daha rahat bir hareket alanına kavuşmuşlardır...
Projenin içeriği ve detayları gruplar
halinde aşağıda sıralanmıştır:
Oturma Grupları
Farklı kullanıcı grupları tarafından
gün içerisinde yoğun yaya sirkülasyonun olduğu alanda pek çok noktada toplanma ve dinlenme amaçlı
oturma elemanları bulunmaktadır.
Mekânın kullanıcı ile bütünleşmesinde önemli bir rolü olan oturma
grupları, amacına göre kısa sureli
dinlenme ve ya daha uzun sureli
vakit geçirmeye olanak sağlayacak
şekilde tasarlanmalıdır. Ancak alan
içerisinde yer alan oturma grupları
birbiri ile bir bütünlük göstermediği
gibi amacına uygunluk da sağlamamaktadır. Bunun yanı sıra pek çoğu
da bakımsız ve yıpranmış durumdadır. Bir bütünlük içinde yenilenmeleri gerekmektedir. Oturma gruplarının engellilere engel olmayacak
şekilde ve tekerlekli sandalyelerin
rampa -geçiş yerlerine ve görme engelliler için düşünülen takip çizgisine engel olmayacak şekilde dizayn
edilerek yerleştirmesi gerekmektedir. İşyerlerinin önlerine giriş ve çıkışlarına engel gruplarını sınırlayıcı
bahçe malzemeleri ve oturma gruplarının konularak geçiş engelliğinin
yaratılması önlenmelidir.
Çöp Kutuları
Günün her saati yoğun olarak kullanılan alandaki çöp kutuları sayıca
oldukça yetersizdir. Alan içerisinde
yapılan gözlemlerde de bu konudaki
eksikliğin geçici çözümlerle yer çöp
torbaları bağlanması yöntemi ile
çözülmeye çalışıldığı görülmüştür.
Alan içerisinde sınırlı sayıda bulunan cöp kutuları da diğer kentsel
donatı elemanları ile bütünlük göstermemektedir. Daha büyük ölçekte
ise mevcut işletmelerin atıkları da
alanda büyük bir sorun yaratmaktadır. Yeterli ve planlı toplama alanlarının olmaması özellikle aksam saatlerinde belirli alanlarda Başkentin
merkezine yakışmayacak büyük
çöp yığınlarına sebep olmaktadır.
Çöplerden akan sular ise kent ve
çevre sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Yukarıda bahsedildiği
gibi çöp toplama alanları olmadığından dolayı bu çöp öbekleri engelli
vatandaşlarımız için bir engel teşkil
etmektedir. Çöp toplama alanlarının
ivedilikle çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Çöp kutularının,
oturma gruplarının yakınına konularak yayalara engel teşkil etmeyecek şekilde engelli rampalarına ve
takip çizgisine engel olmayacak şekilde konulması gerekmektedir.
Telefon Kulübeleri
İçinde yasadığımız teknoloji çağında pek çok kişi cep telefonları ile iletişimini sağlamaktadır. Bu sebeple
daha sınırlı sayıda olsa da alan içerisinde yer telefon kulübeleri mevcuttur. Ancak kulübeler çoğunlukla reklam ve afişlerin yapıştırıldığı
bir pano gibi kullanılmanın ötesine
geçememektedir. Kulübelerin sayı
ve yer seçimi açısından yeniden ele
alınmaları zorunlu görünmektedir.
BEYAZ B A S T O N
13
İşaret ve Yön Tabelaları
Elektrik panoları
Sokakların isimlerinin yazdığı ya
da yayaları yönlendirecek tabelalar alandaki karmaşanın içerisinde
kaybolmuş durumdadır. Bunların
yani sıra is yerlerine ait tabelalar
da alan içerisinde büyük bir görsel
kirliliğe sebep olmaktadır İşaret ve
yön tabelaları sokağın giriş ve çıkışlarına ve görülebilecek alanlara konulması,görme engelliler için
brille yazı tekniği ile görme engellinin ulaşabileceği bir yerde dizayn
edilmesi gene engelli rampalarına
ve görme engelliler için oluşturulacak olan takip çizgisine engel olmayacak şekilde düzenlemenmesi.
Yayaların geçiş alanları üzerinde
dağınık bir şekilde yer alan ve de
üzerilerine yapıştırılan afiş, poster
vb. unsurların yarattığı görsel kirlilik sebebiyle elektrik panoları sorun
olarak ortaya çıkmaktadır.
Ağaç Izgaraları
Her bitkinin canlılığını sürdürebilmesi için bir yasam alanına ihtiyacı
vardır. Ağaçların ihtiyaç duyduğu su
ve besini alabilmesi için özellikle yoğun sert zeminle çevrili mekânlarda
bitki gövde çevresinde alana ihtiyaç
vardır. Bu alanları tanımlamak için
farklı malzeme ve çözümler mevcuttur. Ancak çalışma alanı içerisindeki bitkilerin çevresinde bu
amaca uygun herhangi bir çalışma
yapılmadığından çöp vb. atıklar ile
doldurulabilmektedir. Canlı ağaç
çukurlarının etrafına 5 ila 10 cm
yüksekliğinde uygun görülen malzeme ile çevrilmesi görme engelliler
için önem teşkil etmektedir.
Yağmur Izgaraları
Bölge içerisinde yüzey drenajını
sağlamak amacıyla oluklar ve ızgaralar yer almaktadır. Yağmur
olukları sokakları boydan boya geçmektedir ancak yaya dolaşımındaki
sürekliliğini aksatmaktadır. Yüzey
sularının yeraltına alınması için yer
alan ızgaralar düzensiz konumlanmıştır ve yine yaya dolaşımına engel olabilecek unsurlar olarak ortaya
çıkmaktadır.
14
HABER
Heykeller
Heykeller, Ankara kentinin önemli kültürel ve tarihsel değerlerini
oluŞturmaktadırlar. Yüksel caddesi
üzerinde “İnsan Hakları Heykeli”,
“Ayakkabı Boyacısı”, “Oturan Kadın
Heykeli” ve “Memur Heykeli” olmak üzere caddeyle özdeşleşen ve
caddeye kimlik kazandıran dört adet
heykel bulunmaktadır. Yüksel caddesinin Konur sokakla kesişiminde
yer alan “İnsan Hakları Heykeli”
çevresiyle birlikte bir çekim noktası, çeşitli eylem ve etkinliklerin
yapıldığı bir meydan niteliğindedir.
Bulunduğu bölge için imgesel değeri yüksek ve bir toplanma noktası da
oluşturan İnsan Hakları Heykelinin
özgün bir düzenlemeye ihtiyacı
bulunmaktadır. Bunların yanında,
heykeller yıllardır oldukça yıpranmış ve tahrip olmuştur. Bakımları
gerekli görünmektedir.
Reklam Panoları
Yaya bölgesinin yoğun olarak kullanımından kaynaklı reklam panoları,
çeşitli etkinliklerin duyuruları için
poster ve afişler yapıştırılarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda duvarlar,
elektrik panoları ve çöp kutuları da
benzer amaçla kullanılmaktadır. Bu
durum görsel kirlilik yaratmaktadır
Sınır Elemanları
Binaların kendi mülkiyet sınırlarını
belirlemek ve komşu parselden ayırmak amaçlı, ya da zemin kotta yer
alan işletmelerin kendi bahçe sınırını belirleyip, bu alanda faaliyet gösterebilmek amacıyla çeşitli sınır elemanları kullandığı görülmektedir.
Bu elemanların önemli bir bölümü
sigara yasağından sonra oluşan çoğunlukla hukuka aykırı, kapalı çıkma niteliği taşımaktadır. Ayrıca, bu
alanlarda kullanılan malzemenin
birbiri ile uyumlu olmayışı da sokakların estetik bütünlüğünü bozmaktadır. Hukuka aykırı olarak
yapılan çıkmalar engelli vatandaşlar
için risk taşıdığında dolayı Belediye
İmar Müdürlüğü’nce kabul edilmiş
standartlarda tekrardan eski sınırlarına getirilmesi gerekmektedir.
Büfeler
Yaya bölgesinin sokak başları ve
köşelerinde farklı kullanımlarda
toplam 11 adet büfe bulunmaktadır. Büfeler boyutları ve konumları
itibariyle yaya sirkülasyonunun sürekliliğini aksatmaktadır. Büfelerin
Şekilsel özellikleri estetik bütünlük
açısından sorun oluşturmaktadır.
Ayrıca, bölgede zeminin kullanılabilirliği ile ilgili sorunlar yaşanmaktadır. Özellikle Yüksel Caddesi
ile Konur Sokak kesişiminde yer
alan büfe konumu itibari ile yaya yoğunluğunun en yoğun olduğu alanda
daha fazla mekansal daralmaya sebep olmaktadır.
Bitkisel Peyzaj Öğeleri
Yaya bölgesinin bitkisel dokusunun
çoğunluğunu yapraklı, gelişimini
tamamlamış boylu ağaçlar oluşturmaktadır. Sokaklar boyunca sürekliliği ve yönlendiriciliği olan bir
bitkisel doku veya yaya bölgesine
uygun bir ağaçlandırma bulunmamaktadır. Yapılan gözlemlerde en
yoğun bitkisel dokunun Yüksel caddesinde olduğu, Konur ve Karanfil
sokakta ise bu dokunun seyrek bir
yapı gösterdiği tespit edilmiştir.
Bina önlerinde parsel sınırları içerisinde yer sınır elemanları ile çevrilmiş yeşil alanlar da bulunmaktadır.
Ancak tüm çalışma alanı içerisinde
belirli bir düzen, nitelik ve kaliteye
sahip bitkisel dokudan söz etmek
mümkün değildir. Alanda yer alan
ağaç ve çalı türleri; Robinia pseudoaccacia (Yalancı Akasya), Alianthus
altissima (Kokar Ağaç), Acer negundo (Adi Akçaağaç), Quercus
robur (Meşe), Koelroteria paniculata (Güvey Kandili), Platanus orientalis (Çınar), Pinus nigra (Kara
Çam), Cedrus atlantica (Altantik
Sediri), Thuja orientalis (Doğu
Mazisi), Morus nigra pendula (Ters
dut), Eleagnus angustifolia (İğde),
Pyrecantha coccinea (Ateşdikeni),
Tilia cordata (Ihlamur), Viburnum
opulus (Kartopu), Aesculus hippocastanum (At Kestanesi), Fraxinus
execlsior (Dış Budak), Sophora japonica (Japon Soforası), Prunus ceracifera (Süs Kirazı).
Sekil 10‟da görüldüğü gibi Yüksel
Caddesi boyunca yoğun bir bitkisel
dokudan söz etmek mümkün iken
Karanfil ve Konur Sokaklarında parçalı, sürekliliği olmayan ve seyrek
bir yapı görülmektedir. Yine aynı
pafta üzerinden değerlendirdiğimizde mekandaki doluluk ve boşluk
durumunu da analiz etmek mümkün
olmaktadır. Gelecekte verilecek tasarım kararlarında mevcut bitkisel
duruma ilişkin olanak ve sınırlamalar önemli bir veri olacaktır.
Aydınlatma Elemanları
Bir mekanda aydınlatma elemanlarından beklenen özellikler; öncelikle
mekanda güvenlik ile yaşam-mekan
kalitesine ilişkin görünürlüğü sağlaması, daha sonra estetik ve kimlik
öğesi olarak mekana katkı yapılmasıdır. Ancak alan içerisindeki
aydınlatma elemanları hem sayıca
yetersiz olması hem bir bütünlük
gösterememesi hem de oldukça yıpranmış durumda olmaları sebebi ile
kendilerinden beklenen nitelikleri
gösterememektedir. Özellikle bu
alanlarda bulunan aydınlatma elemanlarının düzensiz oluşu görme
engelliler için çok büyük riskler
oluşturmakta özellikle cadde ortasında bulunan aydınlatma direkleri tekerlekli sandalye kullanıcıları
içinde tehlike arzetmektedir. Bu
aydınlatma elemanlarının özellikle
yürüme alanlarının ve takip çizgilerini engellemeyecek şekilde konulması gerekmektedir.
Döşeme
Çalışma alanı her ne kadar yaya
öncelikli bir bölge olsa da, döşeme kaplamaları rahat bir yürüyüşe
olanak sağlamamaktadır. Pek çok
yerde kot farklılıklarından kaynaklı
çıkan basamaklar ve bu basamakların farklı rıht yüksekliklerine sahip olması ulaĢımın sürekliliğini
olumsuz şekilde etkilemekte, ayrıca
burkulmalar vs. gibi kazalara da sebebiyet vermektedir. Bunun yanında, yeryer düzensiz ve nedensiz bir
şekilde farklılaşan döşeme tipleri de
alanda karmaşaya sebep olmaktadır.
Drenajın sağlanması için düşünülen
yağmur olukları ise yaya ulaşımının
aksamasına sebep olmaktadır.
Konur ve Karanfil Sokakları 10.00
– 20.00 arası sadece yayaların kullanımına bunun harici saatlerde ise
servis araçları ya da daha yüklü
cop kamyonu vs. gibi araç trafiğine
açılmaktadır. Bu durum da döşemelerin pek çok yerde kırılmasına ve
çökmesine sebep olmuştur. Döşeme
kaplamasının, tüm bu sorunları ortadan kaldıracak bir nitelik ve malzeme seçimi ile yapılandırılması
gerekmektedir. Mevcut zeminin yıkanabilir olmaması bölgenin temizliği açısından da sorun yaratmaktadır.Yer döşemeleri yapılırken,çabuk
deforme olmayan, uzun yıllar kullanım özelliği taşıyan malzemelerden
seçilmesi önemlidir.Döşeme yapılırken bedensel engellilere yönelik
olarak yapılacak olan rampaların
modern hayata katkıları bulunmakla
birlikte,istenilen şekilde ve bilimsel
standartlara uygun yapılmadıklarında hem işe yaramadıkları hem de
tehlike yarattıkları görülmektedir.
Şehirsel çevrede de modern olmayan görüntüler ortaya çıkmaktadır.
Bir rampanın eğimi %6 ‘yı geçmemelidir. Tekerlekli sandalyenin ,
çocuk arabasının, yürütecin, bavul
yada hamal arabasının geçebilmesi
için en az 90 cm olması gerekmektedir. 25 cmden fazla olan kaldırımlarda rampa eğimi %6 olmalıdır.6-7
metrelik bir rampa kolundan sonra
150 cm uzunlukta düz bir sahanlık
gerekmektedir. Engelli rampalarının
iki yanında korkuluk olması zaruridir. Ayrıca araç tekerlerinin dışarıya
düşmesini engellemek için 6-7 cmlik
düşey kenarlar yapılmalıdır. Her 6
metrelik rampadan sonra mutlaka
bir sahanlık yapılmalıdır. Görme
engelliler için döşeme üzerinde bir
takip çizgisi konulmalıdır.
Takip Çizgisi
Beyaz bastonla rahatlıkla bulunması
ve bina giriş çıkışlarının (merdiven
iniş ve çıkışları) belirtilecek şekilde
bir döşemenin uygun olarak tanzim edilmesine Takip çizgisi denir.
(Bina girişlerine kadar olması gerken takip çicgileri bu projede hayata
geçirilmemiştir) 5 cm genişliğinde
1,5-2 cm derinliğinde veya hut döşemenin üzerine 2 cm yüksekliğinde
diğer yayalarıda rahatsız etmeyecek
şekilde bir kabartma çizgi şeklinde
olarak düşünülebilir.Merdiven iniş
ve çıkışlarında takip çizgisinin olması zaruridir.
Kaldırım üzerinde bulunan mantarlar, çöp kutuları ve trafik panoları,
çiçeklikler ve sarkan ağaç dallarının
özellikle engelli rampalarında ve
takip çizgilerinin ivedilikle kaldırılarak engelli erişiminin sağlanması
gerekmektedir.
BEYAZ B A S T O N
15
ÖZÜRLÜ KİŞİLERE YÖNELİK
SAĞLIK HİZMETLERİNİN
SUNUMUNA İLİŞKİN
GENELGE
Konu : Özürlü Kişilere Yönelik
Sağlık Hizmetlerinin Sunumuna
İlişkin Genelge/ 47308
GENELGE 2010/79
İlgi : 05.06.2008 tarih ve 2008/43
sayılı Genelge.
Bilindiği üzere, 12 Eylül 2010 tarihinde “Halk Oylaması”na sunularak kabul edilen 5982 sayılı
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının
Bazı Maddelerinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun” hükümleriyle Anayasamızın 10 uncu maddesine eklenen fıkralarda yer alan;
“Kadınlar ve erkekler eşit haklara
sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama
geçmesini sağlamakla yükümlüdür.
Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.” hükmü ve “Çocuklar, yaşlılar,
özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin
dul ve yetimleri ile malûl ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.” hükmü ile
16
HABER
özürlüler lehine pozitif ayrımcık içeren ayrıcalıklar tanınmasının eşitlik
ilkesine aykırı olmayacağı anayasal
güvence altına alınmıştır.
Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu
Bu itibarla, özürlü bireylerin ve özel
ihtiyaç grubunda yer alan kişilerin
sağlık hizmeti taleplerinin, beklentilerinin tam ve sürekli karşılanması,
sağlık hizmeti talep eden özürlü kişilerin bu ihtiyaçlarının durumlarına uygun ortamlarda, hızlı, verimli
ve mağdur edilmeden karşılanarak,
sağlık bakım kalitesinin yükseltilebilmesine yönelik olarak aşağıdaki
hususların açıklanmasına ihtiyaç
duyulmuştur.
Ek-4’te yer alan Özür Durumuna
1) Özürlülere yönelik sağlık hizmeti
sunumunda Bakanlığımızın 2010/73
sayılı “Poliklinik Hizmetlerinde
Öncelik Sırasına İlişkin Genelgesi”
hükümlerine uygun olarak hareket
edilecektir.
2) Özürlü sağlık kurulu raporları,
Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve
Raporları
Hakkında
Yönetmelik
ekinde yer alan Ek-3 sayılı formda
gösterilen formata uygun olarak ve
Göre Tüm Vücut Fonksiyon Kaybı
Oranları Cetveli doğrultusunda yetkili hastanelerce eksiksiz ve doğru
olarak düzenlenecektir.
3) Özürlülere yönelik sağlık hizmetlerinin verildiği sağlık kuruluşlarının iç ve dış mekanlarının mimari
ve çevresel düzenlemelerine ilişkin
olarak;
a)
Düzenlemelerin
Standartlarına
uygun
yapılması,
TSE
olarak
b) Ortak alanlarda ve asansörlerde
her özür grubundaki kişilerin algılayabileceği şekilde yazılı, sesli ve
görsel yönlendirmelerin yapılması,
c) Asansör, tuvalet, lavabo, müracaat bankosu v.b. gibi ortak alanların
her özür grubuna hitap edecek şekilde düzenlenmesi, tekerlekli sandalye transferini kolaylaştıracak ve
tekerlekli sandalye manevrasına imkan verecek şekilde gerekli görülen
alanların tutunma barlarıyla desteklenmesi suretiyle düzenlemelerin
yapılması,
d) Görme özürlüler için ortak alanlarda takip izi oluşturulması,
e) Sağlık kuruluşlarında, özürlülerin ve yakınlarının kendilerine
tanınan öncelikleri belirten tabelaların kolayca görebilecekleri yerlere
asılması, söz konusu bilgilere görme
özürlülerin ulaşmalarını teminen
braille alfabesinin de kullanılması,
Sağlanacaktır.
4) Sağlık kuruluşlarında özürlülerin
kullandıkları araçların rahat hareket
edebilmesini sağlayacak iç ve dış
mimari düzenlemeler yapılacaktır.
5) Sağlık kuruluşlarında özürlü ve
yaşlı hastalara hizmet alımlarını kolaylaştıracak, işlemlerinde yardımcı
olacak refakatçi personel (hostes
hizmeti) temin edilecektir.
6) İşitme özürlü hastalarla iletişimi
sağlamak üzere işaret dili bilen personel istihdam edilecektir.
7) Özürlü vatandaşlarımızın sağlık
kuruluşlarına kayıt ve kabul işlemleri yapılırken özel durumuna uygun
şekilde gerekiyorsa oturması sağlanarak işlemleri yapılacaktır.
8) Özürlü ve kimsesiz hastaların
başvurdukları sağlık kuruluşundan
başka bir sağlık kuruluşuna nakli
gerektiğinde, imkanlar ölçüsünde
transferi sağlanacaktır.
verecek sayıda özürlü nakil aracı temin edilerek hizmete sunulacaktır.
11) Özürlülere sunulan sağlık hizmetleri konusunda ilgili personel
hizmet içi eğitim programlarına
alınacak ve eğitimlerinin sürekliliği
sağlanacaktır.
Özürlü bireylere sağlık hizmeti sunan tüm kuruluşlarımızda belirtilen hususlar çerçevesinde her türlü
tedbirin alınması ve özürlü vatandaşlarımızın mağduriyetine mahal
verilmemesi hususlarında gereken
hassasiyet gösterilecektir.
İlgi
Genelge
9) Sağlık kuruluşunun otoparkında
özürlü personel ve özürlü hastaların
araçları için yer ayrılacak ve ayrılan yer standartlara uygun olarak
işaretlenecektir.
kaldırılmıştır.
10) Evde bakım hizmetleri kapsamında her ilde ihtiyaca cevap
Bakan
Bilgilerinizi
ve
yürürlükten
gereğini
rica
ederim.
Prof.Dr. Recep AKDAĞ
BEYAZ B A S T O N
17
KEŞMEKEŞİN BÖYLESİ
GÖRÜLMEMİŞ
Merhaba sevgili
okurlarım ben Aktif
Görme Derneği Genel
Başkanı Şerafettin
hasanoğlu
Normal insanlar kadar görme engellilerinin de derslerine çalışmasında, dünyanın her yerinden çevre
edinmesinde, çeşitli programlar
aracılığıyla sohbet etmelerine ve
gündelik hayatın akışını takip etmeleri gibi her türlü ihtiyacın olmasa olmazı olan ve dünyaya açılan
penceremiz bilgisayar teknolojisinden bahsediyorum…
gittiğimizde konuyla ilgili muhatap
Değerli okurlarım ve kader arkadaşlarım… 12 Eylül referandumunda
kabul edilen Anayasanın 10’uncu
Maddesinde bütün engelliler pozitif olarak ayrı tutulurlar anlamına
gelecek ibareler yer almıştır. Ancak
Devlet Kurumlarına tam anlatılmamış olacak ki ‘10 Bin Görme Engelli
Hayata Bağlanacak’ adlı proje hakkında bilgi edinmek ve Söz Konusu
Proje Hakkında Engelli kamuoyunu
bilgilendirmek için Akay Caddesi no
6 da bulunan Sosyal yardımlaşma ve
dayanışma vakfı genel Müdürlüğüne
numarayı tarif ettiler. Fakat bu ad-
bulmak için bize Karanfil sokak 67
reste de konuyla ilgili çıkmadı ve
bizi tekrar Akay 6 numaraya gönderdiler burada nihayet üst düzey bir
muhatap bulduk diye sevinirken o
memurda halk tabiriyle fos çıktı yani
kripto odasındaki gizli bilgi gibi söz
konusu projenin süresi, amacı, bilgisayarın özellikleri ve bir görme
engellinin kullanabileceği klavye
düzenine uygunluğu gibi çok basit
sorularımızın cevabını alıp Görme
engelli vatandaşlarımızı ve bazı taşra teşkilatlarınızı bilgilendirmemize
müsaade etmediler.
Şahsen
gidip
öğrenemediğimiz
bahsi geçen soruları Aktif Görme
Engelliler Derneği tarafından resmi yazıyla bilgi edindirme yasasına
rağmen bizi yine iki kurum arasında dolaştırdılar ve en sonunda
Dilekçemizi Akay Caddesi 6 numaranın gelen evrak bölümüne zorla
kabul ettirebildik.
Ardından da anlaşıldığı gibi Sosyal
Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı…
yani dar gelirli ve sosyal yardıma ihtiyacı olan vatandaşların müracaat
ettiği bu kurumda vatandaş ne yapıyor acaba diyor bir başka yazımda
buluşmayı ümit ediyorum
18
YORUM
MAVİ GÖZLÜ SARI
SAÇLI YAĞMUR
TANESİ…
Merhaba sevgili
okurlarım ben Türkan
Işık, 1960 yılında
Ankara’nın Bala İlçesinde
maviş gözlerimle
Dünyaya merhaba
dedim, Ailemin altı
çocuğundan en büyüğü
bendim, hayatın bütün
yükümlülüğünü ve
sorumluluğunu sanki
sırtımda hissediyordum
çünkü ailemin ilk
çocuğuydum ve göz
önündeydim.
uzattığım ellerim tutunacak bir dal
ziya kızının yanına git dedi. Babam
arıyordu. Emin adımlarla umuda
adımlarını atıkça heyecanlanıyor-
doğru, hayat bana için kan ağlarken
dum. Yanıma geldiğinde o kızım
gülmeyi tebessüm etmeyi öğret-
diye bağırışı halen kulaklarımda
ti. Ne garip bir hayattı bu yarabbi.
.unutamıyorum .içim nasıl yanmış-
Şimdi babam bana bakınca yüzümü
tı. Sanki benim gözlerim değil de
güleç görmesini istiyorum ‘çok acı-
babamın gözleri görmeyecekti.göz
dı ama güçlüyüm baba demek isti-
yaşlarım donmuştu artık ağlaya-
yorum.’ Seni bekledim babam sen
mıyordum .babam ne oldu kızıma
benim umudumsun babam demeyi
diye sorup dururken,
istiyorum evimizi bir telaş sarmıştı
çıkartamıyordum.’annemde durumu
annem babaannem hem korku, hem
anlatınca fer yad’ı isyan etti babam.
de nasıl söyleyeceğiz diye korkarlar-
Evimiz babamın bana sarılıp ağla-
ken. Evin erkeğinin gelmiş olması
yışından inliyordu sarıldı bana sım-
ayrı bir mutluluktu. Özlem bitmişti
sıkı, bedenim donmuştu. Kendini
sonunda. Adımlarımı yavaş yavaş
yerden yere atıyordu. . sorular soru-
atarken annemin beni alıp odaya
yordu ama bunlar kayıp ettiklerimi
götürmesi gücüme gitmişti. ‘ ben ne
geri getirmezdi ki Biran ağlamaktan
istiyorum bu kadın ne yapıyordu.’
Elimdeki her şeyi tükettiğim o anda
kapıdaki o ses beni hayata döndürdü.
işte babam, ne kadar güçlü olduğunu
hissettirdi bana durakladım birden.
Dedim kendi lkendime , kapılara
vura vura ağladım. Feryadımı duyan babam kapıyı açıp yanıma gelmişti. Muhtemelen kollarını açmış
ben sesimi
soluğunun kesildiğini fark ettim.
Genç delikanlı babam sanki anında eriyip gitmişti .hiç konuşamadı.
Oturduğu yerde kala kaldı bir gün
boyunca,
yanına
gidemiyordum
.Yüzünü göremiyordum ki.ne his-
Ne yapacağımı bilemedim. Elim
kucağına atlamamı bekliyordu.
ayağım kesildi .yürüyemedim.biran-
Babam bana bakıyor bense ka-
bilsem. En azından bir şeyler yapar-
da mı çıkmalıydım karşısına yoksa?
ranlıktaki o beyaz ışığıma, biraz
dım. Su içmiyordu öyle bir sessizlik
Aniden baba bak bana ne oldu de-
durduk kaldık öyle. Sonra babam
vardı ki evimizde kimse konuşamı-
melimiydim. yada kendimi fark et-
kızım dedi. Baba dedim aplamaya
yordu. İçimden bağırmak geliyordu
meliydi. Belirsiz kaldım biliyordum
başladım. Zaten annemler dudak-
! baba oturmamamı geldin ‘ demek
o kadar güçlüydüm ki.artık aylar
larını ısırarak ağlıyorlardı.’ne tuhaf
istiyordum ama sustum kaldım öyle-
sonra
ilk defa gülebiliyordum.bir
ALLAHIM durduramıyorum göz
ce. Yapacaklarım sadece onu bekle-
hırsla kapının olduğu tarafa yönel-
yaşlarımı, kalbim kıpır kıpır he-
mekti her zamanki gibi kaderimiydi
dim bedenim buz gibiydi.öne doğru
yecandan. Annem ağlayan sesiyle
acaba beklemek…
settiğini anlasam ne düşündüğünü
BEYAZ B A S T O N
19
AB GEÇİŞ SÜRECİNDE
ENGELLİLER
Merhaba sevgili
okurlarım ben
Yıldırım Alkaya
Bilindiği gibi ülkemiz Avrupa birliğine geçiş sürecinde bulunmaktadır.
Bu vesileyle AB uyum yasaları çerçevesinde bir dizi yasa kabul ederek
yürürlüğe konuldu. Yine son anayasa değişikliklerinde de benzer uygulamalara yer verildi.
Konuyu engelliler bakımından
değerlendirdiğimizde, AB standartlarında yaşayan engellilerle
Türkiye’deki engelliler arasında tam
anlamıyla bir uyumsuzluğun var olduğunu görmekteyiz.
Ülkemiz demokratik bir yapı ile
yönetiliyor olmasına karşın, engelli
haklarının âdemi merkeziyetçi bir
yapı varmış gibi uygulanıyor olması oldukça manidardır. Öyle ki
metropol kentlerde bile yerel yönetimler engellilere yönelik farklı uygulamalar içerisindedirler. Değişik
devlet kurum ve kuruluşlarının da
engellilerle ilgili uygulamalarında standart’ın gözetilmediği
net
olarak görülmektedir. Son yıllarda
engellilerle ilgili yapılan kimi uygulamalar ile düzenlemelerinde konuya vakıf olmayan ilgisiz ve bilgisiz
ehil olmayan kişiler tarafından rast
gele hazırlandığı anlaşılmaktadır.
Engellilere verilen bir hakkın daha
sonra uygulamada görülen aksaklık
ve eksiklikler nedeniyle uygulamadan kaldırıldığı da sıkça yaşanan bir
durumdur. Oysa engellilere yönelik
20
HABER
her hangi bir yasa ya da yönetmelik
hazırlanırken, engelli sivil toplum
örgütleri ile uzman kişilerin görüşlerinin mutlak surette alınması gerekmektedir. Öyle anlaşılmaktadır
ki ülkemizde yaşayan engellilerin
AB’de yaşayan engellilerin gelişmişlik düzeyine ulaşması bu koşullarda
pek mümkün değildir. Her konuda
olduğu gibi engelliler konusunda da
önemli olan yasa değişikliği değil
kafa değişikliğidir. Engellilere yönelik verilen hakların bir lütuf olmadığının özellikle devleti yönetenler
tarafından iyi anlaşılması lazımdır.
Ayrıca engelliliğin yazgı olmadığı
sosyal ve toplumsal bir gerçeklik olduğu da kabul edilmelidir.
10 BİN GÖRME ENGELLİ HAYATA
BAĞLANACAK
Lise ve üniversite çağındaki görme
engelliler ile mezun olduğu halde
iş bulamamış 10 bin görme engelliye ekran okuyan özel yazılıma sahip bilgisayarlar verilecek. Görme
engelliler için konuşan bilgisayar
yazılımı ve donanımı sağlayan
‘Hayata Bağlanıyorum Projesi’ ile
ilk etapta 10 bin görme engelliye
internet bağlantısı ve ekran okuyan özel yazılıma sahip bilgisayar
hediye edilecek. Toplam 5 milyon TL’lik projenin bütçesi Sosyal
Yardımlaşma ve Dayanışma Genel
Müdürlüğü tarafından karşılanacak.
Proje, Başbakanlık Özürlüler İdaresi
Başkanlığı tarafından yürütülecek.
Projeden yararlanmak isteyenler
için, yüzde 70 görme özürlü olma
şartı aranıyor. Ayrıca, başvuranların en az ilköğretim mezunu ya da
8. sınıfta okuyor olması gerekiyor.
Projeden faydalanacaklarda 50 yaşını da geçmemiş olma şartı aranıyor.
Bu şartları taşıyan görme engelliler,
illerindeki Sosyal Yardımlaşma ve
Dayanışma vakfı’na başvurmaları
halinde projeden faydalanabilecek.
Projenin ikinci etapta, işitme ve ortopedik engelliler için de bu özür
durumuna göre revize edilerek uygulanması öngörülüyor. Edinilen
bilgiye göre Türkiye genelinde tüm il
ve ilçelerde uygulanacak proje kapsamında İzmir’de 14 kişiye bilgisayarları teslim edildi. (Haber Vaktim
Gazetesi 08.06.2011) Daha sonra da
Denizli’de görme engellilerinin eğitim, iş ve sosyal yaşamını kolaylaştırmak amacıyla 53 görme engelli
vatandaşa notebook bilgisayar hediye edildi. 80. yıl Öğretmenevi’nde
gerçekleştirilen törene Vali Yavuz
Erkmen, Vali Yardımcısı Abdullah
Acar, Belediye Başkan vekili Ali
Değirmenci, Milli Eğitim Müdürü
Mahmut Oğuz, İl Müftüsü Alaaddin
Gürpınar, ilçe kaymakamları ve
çok sayıda davetli katıldı. Sosyal
Yardımlaşma ve Dayanışma Genel
Müdürlüğü ve Denizli Vakfı tarafından ‘Hayata Bağlanıyorum Projesi’
kapsamında gerçekleştirilen törende, en az yüzde 70 görme engeli
bulunan, ilköğretim, ortaöğretim ve
yükseköğretim öğrencileri ile doğum tarihi 1955 ve üstü olan 53 görme engelli vatandaşa notebook bilgisayar ve aksesuarları hediye edildi.
Törende konuşma yapan Vali Yavuz
Erkmen, “En az yüzde 70 görme engeli vatandaşımıza yönelik bir proje
hazırladık. Bu projenin düşünülüp
hayata geçirilmesinde emeği geçen
herkese teşekkür ederim” dedi.
Belediye
Başkan
vekili
Ali
Değirmenci ise, Sivil toplum örgütleri ola çok yararlı olacağına
inanıyorum. Örneğin, engelli vatandaşımız alışverişe gittiğinde bile bu
bilgisayarla ürünlerin rak muhtaç
ailelere eğitim ve diğer sosyal yardım alanlarında destek sağlıyoruz.
Engelli vatandaşlarımızın hayata
bağlanması açısından bu projenin
fiyatını öğrenebilecekler” dedi.
Konuşmaların ardından protokol
üyeleri tarafından engelli vatandaşlara bilgisayarları verildi. Denizli
Gazetesi 13.07.2011
BEYAZ B A S T O N
21
HASTA
HAKLARI NELERDİR?
Hasta hakları; hekim, hasta ve sağlık kuruluşu arasındaki karşılıklı
ilişkiler nelerdir?
Hasta hakları; hekim, hasta ve sağlık kuruluşu arasındaki karşılıklı
ilişkiler nelerdir?
Hasta Hakları kavramı, son otuz yıl
içerisinde dikkat çekici bir gelişme
göstermiştir. Özellikle son yıllarda
bu gelişme hızlı bir ivme kazanmıştır. Hasta Hakları kavram olarak
dile getirilmediği halde bu konuları
irdeleyen ve düzenleyen Tıp Etiği
Kuralları ve yasal düzenlemeler
bulunmakla birlikte zaman içinde
değişen ihtiyaç ve gereksinimleri karşılamakta yetersiz kalmıştır.
Dolayısı ile bu kavrama ve yeni
düzenlemelere olan ihtiyaç giderek belirginleşmiştir. Hasta Hakları
kavramı, hastaların insan haklarına
uygun koşullarda sağlık hizmetine
ulaşabilmesini ve bu hakların sağlık
alanında en temel anlamıyla hayata
geçirilmesini kapsar.
22
HABER
Hasta Hakları ile ilgili ilk çalışmaların 1970’li yıllarda Amerika Birleşik
Devletleri’nde ortaya çıktığı kabul
edilmektedir. Bu süreçte Amerikan
Hastane Birliği 1973 yılında “Hasta
Hakları Beyannamesi”ni yayınlamıştır. Ulusal bir beyanname olmasına karşın bu konuda bilinen ilk
belgedir. Hasta Hakları’nda yapılan
ilk uluslararası girişim ise, 1981 yılında Dünya Tıp Birliği tarafından
Lizbon Bildirgesinin kabul edilmesi
ile gerçekleştirilmiştir. Bu kavram
Dünya Sağlık Örgütü’nün dikkatini çekerek konuya ilgi göstermesine sebep olmuştur. 1994 yılında
Dünya Sağlık Örgütü “Avrupa’da
Hasta Haklarının Geliştirilmesi,
Amsterdam Bildirgesi” kabul edilmiştir. 1995 yılında ise Dünya
Sağlık Örgütü , 1981’de kabul edilen
Lizbon Bildirgesinin kapsamını genişleterek zenginleştirmiştir. Bu bildirgeler bazı ülkelerin yasal düzenlemelerini gözden geçirerek, Hasta
Haklarına uygun şekilde yeniden
düzenlemelerine de sebep olmuştur.
Bu gelişmelerin ülkemizde de yankıları olmuş, konunun ülke çapında gündeme gelmesini sağlamıştır.
Yaşanan bu sürecin bir sonucu olarak; Türkiye’deki uluslararası kriterleri içeren ilk yasal metin olan Hasta
Hakları Yönetmeliği, 1 Ağustos
1998 yılında yürürlüğe girmiştir.
Hasta Hakları; hekim, hasta ve sağlık kuruluşu arasındaki karşılıklı
ilişkileri düzenleyen bir ilkeler bütünü olarak düşünülmelidir. Bu ilkelerin genel olarak kapsamları ve alt
başlıkları şu şekilde sıralanabilir:
HASTA HAKLARI
Bilgi edinme hakkı:
Hastanın tıbbi sürecinde;
◘ Her türlü tıbbi gerçekler,
◘ Kendisine uygulanacak girişimler
ve maddi karşılıkları ile
◘ Bu girişimlerin risk ve yararları ve
uygulanabilecek alternatif tedaviler
hakkında bilgi edinme hakkı vardır.
◘ Hizmet veren sağlık personeli
hakkında her türlü kimlik ve mesleki
bilgiyi alma ve Tedavinin herhangi bir aşamasında ikinci bir görüşü
alma hakkı vardır.
Tıbbi bakım ve tedavi hakkı:
Her hastanın;
◘ Irk, dil, din ayrımı gözetmeksizin
eşit olarak, saygın bir şekilde sağlık
hizmetlerinden yararlanma,
◘ Sağlık kuruluşunu, hekimini ve
diğer sağlık personelini seçebilme
ve değiştirebilme,
◘ Kendisiyle ilgili tıbbi kararlara ve
tedavi planına katılma veya tedavi
planını reddetme ve
◘ Tıbbi bakıma her an ulaşabilme
hakkı vardır.
Aydınlatılmış onay hakkı:
Hastanın;
◘ Her türlü girişim için bilgilendirilerek onayının alınmasını isteme
hakkı vardır.
Mahremiyet ve özel hayata saygı,
tıbbi kayıtların saklanması hakkı:
Hastanın;
◘ Tüm bilgilerinin gizlilik esaslarına uyarak saklanmasını isteme,
◘ Tıbbi kayıtlarının tam ve doğru
olarak korunmasını isteme,
HASTA
SORUMLULUKLARI
◘ Sağlık durumunuz ile ilgili tam
ve doğru bilgiyi sağlık personeli ile
paylaşmak.
◘ Tedavi planınız ve/veya bu planın
başarı ile tamamlanması için tedaviniz ile ilgili endişe ve sorularınızı
sağlık personeli ile paylaşmak.
◘ Tıbbi bakımınızdan birinci derecede sorumlu kişilerin tedavi planınız ile ilgili tavsiyelerine uymak.
◘ Tedavi planınızı uygulamadığınız veya reddettiğiniz durumlarda
yaşayabilecekleriniz konusunda bilgilendirildikten sonra, bu karara ait
sorumluluğu taşımak.
doktorunuzu veya hemşirenizi daha
etkili bir ağrı yönetimini belirlemek
için bilgilendirmek.
Son yıllarda katedilen gelişmelere karşın, her geçen gün Hasta
Haklarının farklı boyutları sebebiyle yeni ihtiyaçlar ortaya çıkmakta,
bu da yeni düzenlemeleri gerekli
kılmaktadır. Örneğin 1996 yılında Dünya Tıp Birliği “Hastaneye
Yatırılan
Çocukların
Hakları
Konusunda DTP Bildirgesini” yayınlamıştır. Yine Dünya Tıp Birliği
insan denekler üzerinde tıbbi araştırmalar konusunu içeren “Helsinki
Bildirgesi”ni 2002 yılında revize
◘ Hastanede kalış süreniz boyunca hastane kural ve prosedürlerine
uymak.
etmiştir. Bu çalışmalar, herkesin
◘ Verilen her hizmetin maddi bir
karşılığı olabileceğini bilmek ve
bunu karşılamak.
insanın potansiyel bir hasta olduğu
◘ Diğer hastaların, çalışanların ve
hastane içinde ilişki içinde olduğunuz her bireyin haklarına saygılı
olmak.
◘ Yeni gelişen veya kontrol edemediğiniz bir ağrı ile karşılaştığınızda,
insanca sağlık hizmeti alınmasını
sağlama amacı gütmektedir. Her
düşünülürse, hasta haklarını bilmek,
bunlara sahip çıkmak ve sahip çıkılmasına yardımcı olmanın ne kadar
önemli bir konu olduğu daha iyi
algılanacaktır.
Amerikan Hastanesi Hasta Hakları
Ofisi
◘ Bu kayıtlara, kendisi veya yetkili
kıldığı kişi tarafından istediğinde
ulaşabilme hakkı vardır.
Başvuruda bulunma hakkı:
Hastanın;
◘ Kolayca ulaşabileceği,
◘ Kendisini dinleyen,
◘ Sorunlarını rahatça ifade edebileceği bir başvuru mekanizmasını
hastanede bulma hakkı vardır.
Bunlara karşılık hastanın da yerine
getirmesi gereken sorumlulukları
mevcuttur.
BEYAZ B A S T O N
23
ENGELLİLERİN DİŞ TEDAVİLERİ
ÜCRETSİZ YAPILACAK
Engelli bireylerin birçoğu ne yazık
ki diş tedavilerini özürlülük durumunu belgelendirmek suretiyle, tüm
sağlık kurum ve kuruluşlarına veya
serbest diş hekimliklerine doğrudan
gidip yaptırabileceğinin farkında
değiller.
Engelli bireylerin diş tedavileri Sosyal Güvenlik Kurumunun
07.09.2009 Tarih ve 110 Sayılı
Genelgesi ile yeniden belirlenmiştir. Bu genelge, Türk Diş Hekimleri
Birliğinin Sosyal Güvenlik Kurumu
aleyhine Danıştay’da açmış olduğu dava sonucunda yayımlanmıştır. Aslında daha önceki Sağlık
Uygulama Tebliğinde (SUT) de
yer almaktaydı fakat yürürlükten
kaldırılmıştı.
Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında olan özür derecesi %40 ve
üzerinde engelli kişiler, diş tedavileri için özürlülük durumunu belgelendirmek suretiyle, tüm sağlık kurum
ve kuruluşlarına veya serbest diş
hekimliklerine doğrudan başvurabilirler. Burada özellikle şunu belirtmekte fayda vardır; SSK ve Bağ-Kur
24
HABER
kapsamında olan özür derecesi %40
ve üzerinde engelli kişilerle, Emekli
Sandığı’n’ndan emekli olmuş engellilerle engelli çocuğu olan emekli
sandığı emeklileri, özür derecesi
%40 ve üzerinde bir heyet raporu
ile birlikte istedikleri sağlık kurum
ve kuruluşlarına veya serbest diş
hekimlerine doğrudan başvurup diş
tedavilerini yaptırabilmektedirler.
Ancak şu an itibari ile 657 tabi aktif
olarak çalışan engelli memurlar ve
çalışan memurların engelli çocukları bu uygulamadan henüz yararlanamamaktadırlar. Bu kişiler 15
Ocak 2010 tarihinden itibaren GSS
sigortası kapsamına alınacakları
için engelli olan devlet memurları da
bu haktan yararlanabileceklerdir. Bu
konu ile ilgili tebliğ 18 Aralık 2009
Cuma günü resmi gazetede yararlanarak yürürlüğe girmiştir.
İlgili genelgeye göre özür derecesi
%40 ve üzerinde engelli bireylerden
başta zihinsel engelliler olmak üzere
iletişim kurulamayan veya algılama
güçlüğü yaşanan özürlü kişilerin
diş tedavileri lokal anestezi altında
gerçekleştirilemiyorsa ve genel anestezi altında müdahale gerekliliği söz
konusu ise tedavinin, anesteziyoloji
ve reanimasyon uzman hekiminin
sorumluluğunda genel anestezi altında cerrahi müdahale uygulanabilen, asgari tıbbi malzeme ve ilaçların
bulunduğu genel anestezi ile müdahale birimi olan sağlık kurumlarında yapıldığının belgelendirilmesi
gerekmektedir. “Özürlülük Ölçütü,
Sınıflandırılması ve Özürlülere
Verilecek Sağlık Kurulu Raporları
Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak düzenlenmiş raporun onaylı bir örneği düzenlenecek
faturaya eklenecektir. Engellilerin
bu hizmetten yararlanabilmesi için
hiçbir yerden sevk alması gerekmemektedir, doğrudan istediği kuruma başvurabilmektedir; ayrıca bu
hizmetin verileceği özel kurum kuruluşların ve serbest diş hekiminin
Sosyal Güvenlik Kurumu ile bu konuda herhangi bir sözleşmesinin bulunması zorunluluğu yoktur, yani bu
konuda SGK ile sözleşme imzalanması gerekmemektedir ve konu ilgili
genelgede açıkça belirtilmiştir.
Yukarıda belirtildiği üzere zihinsel
engelliler başta olmak üzere iletişim
kurulamayan veya algılama güçlüğü
yaşanan engelli kişilerin diş tedavilerinin lokal anestezi altında yapılma ihtimali yoksa ve genel anestezi
yapılması gerekliliği söz konusu ise,
anesteziyoloji ve reanimasyon uzman hekiminin sorumluluğunda genel anestezi altında cerrahi müdahale
uygulayabilen, asgari tıbbi malzeme
ve ilaçların bulunduğu genel anestezi ile müdahale birimi olan sağlık
kurumlarında yapılması gerekmektedir. Çünkü zihinsel engellilerin
genelde büyük bir çoğunluğunun
diş tedavilerinin lokal anestezi altında gerçekleştirilmesi pek mümkün
değildir, burada zihinsel engellileri
diş koltuğuna oturtmak ve hemen
tedaviye başlamak pek olası değildir. Zihinsel engelli ya da iletişim
kurulamayan ve algılama güçlüğü
yaşayan bu engellilerin diş tedavilerine başlamadan önce mutlaka bir
oryantasyon programına tabi tutulmaları gerekmektedir ve diş tedavisi
yapılacak ortamın ve diş hekiminin
engelli bireye sevdirilmesi, güven
duyması ve ortama alıştırılması gerekmektedir ve bu ön çalışma tedavinin başarısını artıracaktır.
ünitelerinde bu ekipman ve uzman
kadrosu bulunabilmektedir ve bu
merkezlerde de başta zihinsel engelliler olmak üzere iletişim kurulamayan ve algılama güçlüğü yaşayan
engelli bireylerin diş tedavileri de
rahatlıkla yapılabilmektedirler.
Bu hizmetten yararlanacak engellilerin 2006 yılından sonra alınmış ve
özür derecesi % 40 ve üzerinde olduğunu belirten bir heyet raporunu
gidecekleri sağlık kuruluşuna veya
serbest diş hekimine vermeleri yeterli olacaktır. Heyet raporunda son
6 ay veya 1 yıl içinde alınmış olması
şartı yoktur ve 2006 yılından sonra
alınmış olması yeterlidir ve elinde
bu raporun aslı olan bir engelli birey diş tedavisini hiçbir ücret ödemeden yararlanabilir. Ancak şu an
itibari ile bu hizmetten sadece SSK
ve Bağ-Kur kapsamında olan engelli
bireylerle yine bu kapsamda olan
bireylerin engelli çocukları yararlanabilmektedirler. Ayrıca 18 yaşının
altındaki bu engellilerin ortodonti
masraflarını da bu kapsamda devlet
ödemektedir.
15 Ocak 2010 tarihinden itibaren
devler memurları da GSS kapsamına alınacağı için engelli memurlarla,
memurların engelli çocukları da bu
hizmetten yararlanabileceklerdir.
2010 yılı ocak ayında yeni bir Sağlık
Uygulama Tebliği yayımlanacaktır
ve tebliğde engelli bireylerin diş tedavisi hakkının aynen korunacağını
umuyoruz, çünkü mahkeme kararı
ile bu hizmet tekrardan engellilerin
lehine olacak şekilde düzenlenmiştir. Bütün engellilerin bu haktan yararlanmasını umuyoruz.
Hasan Tahsin YAZICI
Psikol
Özellikle zihinsel engellilerle otistik
çocukların diş tedavilerini serbest
diş hekimlerinde yapabilmek pek
mümkün olmamaktadır; hatta birçok devlet hastanesinin diş ünitesinde bile bu tedavileri yapılamamakta
ve genelde üniversitelerin diş hekimliği fakültesine yönlendirilmektedirler. Çünkü ancak bu merkezlerde
genel anestezi uygulaması yapılabilmekte ve diğer uzman kadrosu bulunmaktadır. Son zamanlarda bazı
tam teşekküllü özel hastanelerin diş
BEYAZ B A S T O N
25
Soldan sağa: 1. Bel, çapa veya sabanın topraktan kaldırdığı iri parça.
Done, muta, data. 2. Tutsak. Aruz
ölçülerinden biri. 3. Uzun tüylü
İngiliz köpeği.Bir ilimiz. 4. Kadınsı
davranışları olan erkek.İlave.5. Kısa
ökçeli, bağsız ayakkabı. 6. Bir nota.
Cennet. 7. Paltoya benzer bir tür üstlük.Avuç içi. 8. Sinir hastalıkları ile
ilgili hekimlik kolu. Bir organımız.
9. Bucak. Bir anda oluveren, apansız. 10. Endonezya’nın plaka işareti. Piston. 11. Elemeli yarışmalarda
sonucu belirten yarışma. Bazı hastalıklar sırasında görülen anlama,
duyma ve hareketin büsbütün veya
az çok kaybolmasıyla beliren derin
dalgınlık durumu. 12. Yumurtanın
bir bölümü.Yalan söyleyen hasta.13.
Katman. 14. Yemek yemesi gereken
kimse. Yavru, çocuk. 15. Bir çeşit
zamlık cila.Şaşma anlatan ünlem.
İrlanda Cumhuriyet Ordusunun
kısaltması. 16. Sürdürme, devam
ettirme. Sahip, iye, malik. 17. Uza
devim. 18. Bir tür yaban mersini.
Kabıyla birlikte tartılan bir nesnenin
kabının ağırlığı. 19. Bazı vakıf kuruluşlarında fakirlerin doyurulması
için ayrılan tahsisat.20. Küçük ve
değersiz bitki. Bir tür yağmur kuşu,
su tavuğu. Yukarıdan aşağıya: 1.
Eski dilde gevşeklik, tembellik. Ün,
şan, şöhret. Alın yazısı, yazgı, kader.
2. Acınma, yerinme.Bağırsakları
tutan karın iç zarı. Lenf düğümleri iltihabı. 3. Bir kimseye, yaptığı
bir hareketin veya söylediği sözün
üzüntü, alınganlık, kırgınlık gibi
duygular uyandırdığım öfkelenmeden belirtme. Doğaüstü yollardan
gizli, bilinmeyen şeyleri, geleceği
bilme iddiasında bulunan kimse.
Formaldehit ile bir fenolün yoğunlaşması sonucu elde edilen yapay
reçine. 4. Yalnızlık korkusu. Gaye,
maksat, erek. Bir şeyi anlamak veya
öğrenmek için duyulan istek. 5.
Arap harflerinin en çok kullanılan
yazı biçimi. Karşılık beklemeden
26
yapılan yardım. Tavlada bir sayı.
Fas’ın plaka işareti. 6. Sodyumun
simgesi.Kuran surelerini oluşturan
cümlelerden her biri.Bir renk.Kır
yaşamı içinde aşk konusunu işleyen
kısa şiir. 7. Karşılığı sonra ödenmek
üzere.Yankı, akis. Fazla bön, avanak. 8. Tembih sözü. Eski dilde otlar.
Sapaklık, aykırılık.Eriş, evliye, veli.
9. Maydanozgillerden, hekimlikte
gaz söktürücü olarak yararlanılan
çok yıllık otsu bir bitki.Kulak yıkama aleti.Aksama, aksaklık. 10.
Yaban incirinin döllenmesinde etkili olan sinek.Yurtluk. İsyan eden,
başkaldıran. Notada durak işareti.
Burç Yorumları
KOÇ: Hiçbir şeye istekle sarılamadığınız için kendinizi boşlukta hissetmeniz gayet normal! Etrafınızdaki
insanlardan ve koşullardan bağımsız olarak hareket etmeyi başarırsanız, oldukça rahat edebilirsiniz.
Beklentilerinize ulaşmak için sabrınızı kaybetmeyin.
BOĞA: Kişisel konularda öne çıkmak ve dikkat çekmek için uygun bir gün. Duygusal yoğunluğunuzu sevgilinize ifade etmek konusunda çok başarılısınız. Düşündüğünüz şeyleri uygulamak için vakit kaybetmeyin.
Projelerin detayları için arkadaşlarınızdan yardım alabilirsiniz.
İKİZLER: Gün içinde size çok farklı gelen ve alışılmışın dışında bir kişiyle tanışabilir ve onunla yaşayacağınız olaylar sayesinde aşk anlayışınızda yeni ufuklar açabilirsiniz. Ofiste yaşayacağınız sürpriz bir olay
karşısında, size haksızlık yapıldığı duygusu yaşayabilirsiniz.
YENGEÇ: Sürpriz gelişmeler aşk yaşantınızda kayıplar yaratsa da sonunda kazançlı çıkan siz olacaksınız.
Planlarınızla ilgili arkadaşlarınızın yardımlarını isteyin. Yapmak istediğiniz görüşmeler istediğiniz gibi gelişecek. Zaman zaman endişeler duysanız bile aklınızla hareket etmeyi başaracaksınız.
ASLAN: Onunla başbaşa kalmak için hayaller kuruyorsunuz. O da bunu çok istiyor, ama şartları gereği hep
kalabalık yerlerde buluşmak zorunda kalıyorsunuz. İşinizle ilgili düşüncelerinizi uygulayabileceğiniz fırsatlar karşınıza çıkacak. İsteklerinizi bir kez daha gözden geçirin.
BASAK Aşk hayatınızla ilgili küçük bir gelişme keyfinizi yerine getirecek. Harekete geçmeniz gerektiğini
düşünüyorsunuz ancak bunun için gereken gücü kendinizde bulamayabilirsiniz. İş çevresindeki huzursuzluklar tatlıya başlanacak. Moraliniz düzelmeye başlıyor.
TERAZİ: Üzerinizdeki gerginliği çevrenizdeki insanlara yansıtmayın. İnsanları eleştirirken sert olmanız
çevrenizden tepki almanıza neden olabilir. İş yerinde uyumlu davranmanız size şans getirecek. Parayla ilgili
konularda bir şeye imza atmadan önce bu konuyu başka bir ortamda tekrar düşünün.
AKREP: Büyük bir aşkın hayali içindesiniz, fakat kimseleri de beğenmiyorsunuz. Çok hayal kırıklığı yaşarsınız. İş yerinizde terfi edememe ya da kendinizi gösterememe kaygı ve endişeleriniz yeniden gündeme
gelebilir. Birlikte çalıştığınız arkadaşlarınızdan sinirlerinizi yıpratan biri var.
YAY: Sevgilinizle iletişim zorluğu yaşayacağınız bir gün. Kelimelerinizi dikkatli seçerek yanlış anlaşılmaların önüne geçmeniz mümkün. Düşüncelerinizi partnerinize karşı ifade ederken konuşmaktan ziyade
duygularınızla bunları belli etmeye çalışın.
OĞLAK: Ruhsal açıdan son derece olumlu bir gündesiniz ve bu durum bedeninize de güzel yansıyacak.
Ona olan tutkunuz, özgürlüğünüzü kısıtlamaya başladı, sevginizin esiri olmayın. İnsanlardan uzaklaşma ve
düşüncelerinizi paylaşmama eğiliminden uzak durun.
KOVA: Son günlerde artan gerginliğiniz yüzünden oldukça hareketli bir gün sizi bekliyor. Bu durumdan
ilişkinizin olumsuz etki almaması için daha anlayışlı bir tavır sergilemenizde fayda var. Hesapta olmayan bir
engel yüzünden, tatil programında değişiklik yapmak zorunda kalabilirsiniz.
BALIK: İçiniz yaşama sevinciyle dolup taşıyor. Seviyorsunuz, onun da sevdiğini biliyorsunuz. İşlerin istediğiniz gibi geliştiğini görmek sizi daha da mutlu ediyor. Bu durum size yeni girişimlerde bulunabilecek gücü
verecek. Moraliniz ve kendinize olan güveniniz artıyor.
BEYAZ B A S T O N
27
BEYAZ BASTON DERGİSİ
ABONE FORMU
1 YILLIK ABONELİK BEDELİ
50 TL
iRTiBAT
İnkılap Sk. Arı Apt. No:15/20
Kızılay-Çankaya/ANKARA
Tel: 0.312 430 10 68
0.507 245 22 31
0.532 614 11 42
[email protected]
[email protected]
HESAP NO:
PTT Yenişehir Şubesi 8722945 nolu hesap
ADI
:
SOYADI :
ADRES :
İL-İLÇE :
TEL NO :
E-MAİL :
AKTİF GÖRME ENGELLİLER DERNEĞİ
28