çocuklarda uyku bozuklukları

Çocuklarda Uyku ve İlgili Sorunlar
Doç. Dr. Osman Sabuncuoğlu
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Çocukluk ve Uyku elele gider…

Anne­baba ve hekimler arasında uykuyla ilgili konular sık sık dile gelir. Hesiodos’a göre Gece Tanrısından (Nyks) olan Uyku Tanrısı (Hypnos) ve Ölüm Tanrısı (Thanatos) kardeştir
“…
Orada oturur kara Gece' nin çocukları,
Uyku'yla Ölüm, o korkunç tanrılar.
Güneş onlara hiç çevirmez ışınlarını
ne göklere çıkarken, ne inerken,
biri dolaşır sırtında toprağın ve denizin
tatlı bir huzur götürerek insanlara,
ötekinin demirdendir yüreği, tunçtandır canı
…”
Beşikten erişkinliğe pek çok konu….







Ani Bebek Ölümü Sendromu
Birlikte uyuma
Gece uyanmaları
Yatak ıslatma
Kabuslar
Uyurgezerlik ve Uykuda konuşma
Geç yatma­sabah kalkamama
Uyku Fizyolojisi
Uyanıklık
REM
Aradönem
NREM
“Foundations of Psychiatric Sleep Medicine”, Ed:John W. Winkelman, David T. Plante, 2010
“Foundations of Psychiatric Sleep Medicine”, Ed:John W. Winkelman, David T. Plante, 2010
Gece Boyunca Uyku Aşamaları
NREM, uykunun ilk yarısında daha sıktır.
REM, uykunun sonraki yarısında daha sıktır.
Çocuklarda Uykunun Yapısı Erişkinlere Göre Farklıdır
•
Daha fazla REM
Erken başlayan REM
• Daha sık REM • Toplam uyku süresi daha fazla
• Toplam Saat
Yaşa Göre REM & NREM
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1-3
M
3-5
M
6-23
M
2-3
Y
3-5
Y
5 - 9 10-13 14-18 19-30
Y
Y
Y
Y
Normal Sütçocuğu Uyku Özellikleri




Yenidoğanlar günde 18 saat uyur, bu uykunun %50’si REM uykusudur. Yenidoğanlar doğrudan REM’e geçer.
3 aylık olduğunda gece uykusu şekillenir.
Gündüz uykusu:


12 aya kadar günde 2 kez.
3 yaşa gelindiğinde 2. gündüz uykusu bırakılır.
ABÖS

12 aylıktan küçük bir bebeğin uykuda ölümü



Nedeni bilinmiyor ama pek çok teori var




CO2 artışına yetersiz solunum yanıtı
Yetersiz kan basıncı kontrolü
Solunum yolu tıkanıklığının giderilememesi Bilinen bağıntılar





%90 kadarı 6 aylıktan küçük
Genellikle kış aylarında
Yüzüstü uyuma
Evde sigara içilmesi
Anne sütü almama
Yalnız yatma riski artırır
Çocuk İstismarı sanılabilir: Roy Meadow vakası!
Okul Çağı Sorunları

Yatış zamanı savaşları!




TV izleme, İnternet
Ritüeller
Anne­baba ile daha fazla zaman geçirmek isteme
Parasomniler
Parasomniler




Aile yüklülüğü önemli
Genellikle Derin NREM Uykusunda (Evre 3/4)
Çocukluk çağında sık, yaşla birlikte azalır  Erişkinlikte devam etmesi psikopatoloji göstergesi değildir
Ateş, uykusuzluk, , stres, bazı ilaçlar tetikleyici olabilir Parasomniler Sıklıkla Birbirine Eşlik Eder
Uyurgezerlik
Uykuda konuşma
Uyku Terörü
Diş Gıcırdatma
Kabus






Oldukça sık
 K/E oranı aynı
3­6 yaş arası sık (%5­
10)
REM
Çocuk gerçek olduğunu sanır.
Kaygı ile ilişkili.
TDV: Destekleyici, REM’i baskılayan ilaçlar.
Uyku Terörü







Okul öncesi dönemde %5.
4­12 yaş arası başlar.
Kendiliğinden düzelir. Artmış enüresis oranı.
Yakın akrabalada uyurgezerlik sık.
NREM Evre 3­4; Gecenin ilk 1/3’ünde.
Anne­babayı korkutan tablo!


Ortalama 10 dk sürer ve sonra çocuk sakinleşir, uykuya döner.
Ertesi gün anımsama olmaz.
Uyku Terörü




Çocukta gelişimsel veya aşırı kaygılarla ilişkili olabilir.
Benzodiazepinler?
TCA >>> İmipramin Epilepsi belirtisi olabilir, ayırıcı tanıda önemlidir.
Kabus
Uyku Terörü
Yaş
3 ­ 6 yaş
4 ­ 8 yaş
Uyku Evresi
REM
NREM (3/4)
Gece zamanlama
Erken
Geç
Uyanındırılınca
Üzgün, korkmuş
Yönelim bozuk
Anne­babaya tepki
Sakinleştirilebilir
Anne­babanın farkında değil
Tekrar uyuma
Zor
Kolay, hemen
Anımsama
Canlı
Yok
Uykuda Diş Gıcırdatma





Çocuklukta sık, yaşla birlikte oran azalır.
Uykunun herhangi bir evresinde görülebilir.
Dişleri, temporomandibuler eklemi olumsuz etkileyebilir.
20­30 saniyelik periodlar. Malokluzyon (kapanma bozukluğu) bir rol oynamaz.
Uykuda Konuşma (Samrıma)




Okul çağında başlar
NREM ve REM uykusunda görülür
Çocuk kendisini etkileyen günlük olayların izlerini uykuda söze dökebilir
Tedavi gerekmez Uyurgezerlik






Yalnızca kalkıp yürümenin ötesinde davranışlar…
 Basit
 Karmaşık
4­8 yaş arasında başlar, ergenlikte kendiliğinden ortadan kaybolabilir
Çocuklarda % 10 (Erişkinlerde % 2.5)
Aile yüklülüğü var
NREM Evre 3­4; Gecenin ilk 1/3’ünde.
Hastanın güvenliğini sağlamak en önemli konu.
Noktürnal Enüresis





NREM Evre 3­4
Derin uykuda artmış mesane basıncı Erkek çocuklar için aile yüklülüğü
5 yaşta %15 >>> her yıl %10 azalma >>> ergenlerde %3­5
Tdv: Davranışçı yöntemler, Imipramin, Desmopresin, Yatak alarmı
Ritmik Hareket Bozukluğu
“Jactatio Capitis Nocturna”







Uyku başında ve süresince baş­boyun bölgesinde istemsiz, yineleyici, büyük hareketler.
NREM
K/E eşit. Çocuklukta başlar, yaşla sıklık azalır.
Psikiyatrik bozukluk ve Mental Retardasyonla ilişkisi sıktır.
Yaralanma riski.
Hasta farkında olmayabilir.
Tdv: BDZ, Imipramin
Uykuda Periyodik Hareket Bozukluğu







Uykuda istemsiz ekstremite hareketi
NREM Evre 1­2
Çocuklarda düşünülenden sık.
Huzursuz bacak sendromu olanda komobidite sık, ama UPHB olanda HBS yoktur.
Tanıda Polisomnografi yararlı.
İkincil nedenler
 Anemi, Gebelik, Üremi, Nefropati
Tdv: Antikonvülzan, BDZ
Uykuda Periyodik Hareket Bozukluğu Ergenlerde Uyku



Uykuyu yeterince alamayan çocuklar kaza riski taşır.
Ek ders, etkinlik vb uyku düzenini etkiler.
Geç yatma >>> Sabah kalkamama
Uykuda Boşalma




Geceleri penil sertleşme bütün yaşam boyunca yaşanır
 İntrauterin dönemde bile
Oigarche >>> 13­17 yaş arası
Cinsel düşler boşalmaya yol açar
 Sıklığı değişken
Kültürel ve dinsel nedenlerle ergende karmaşık duygulara yol açabilir.
Gecikmiş Uyku Fazı Tipi Uyku Bozukluğu




Geç uykuya dalma
Geç uyanma
Gün içi uykuya eğilim
Ergenlerde %7
Kronoterapi
Melatonin
Narkolepsi


Ergenlikte başlar
Üçlü belirti
• Uyku Çalışmaları Bulguları
–Normal total uyku zamanı
–Uyku başlangıcında hemen REM
–Azalmış REM latensi
• Çok yüksek HLA taşıyıcılığı
Güniçi Uyku Atakları
Katapleksi
Hypnagognic (uykuya girişte)
Varsanılar
Kleine­Levin Sendromu






Aşırı uyku (hipersomni).
Uyandığında aşırı yeme.
Cinsellikte artış.
Eşlik eden nörobilişsel belirtiler.
Erkek ergenlerde görülür.
Kesin tedavisi yok. Stimulanlar denenebilir.
Narkolepsi Somnogramı
Obstrüktif Uyku Apnesi

Havayolu tıkanıklığına bağlı periodik apneler






Büyük tonsiller
Şişmanlık
Horlama (Ama horlayanların hepsinde OUA yok)
Gün içi uyku hali
Dikkat eksikliği vb.
Uzun dönemde fiziksel sorunlar (Pulmoner HT vb)
Bütün uyku bozukluğu olgularında nöbet olasılığını anımsamak gerekir




Yinelenen, basmakalıp ve uygun olmayan her durum nöbet belirtisi olabilir. En sık uyku terörü ile karışırlar.
Bunlar ilk 2 saatte ve saat 4­6 arasında daha sıktır.
Çocuklarda epileptik risk erişkinlere göre daha fazla.
İlginiz için teşekkürler…
[email protected]