tc adalet bakanlığı eğitim dairesi başkanlığı yargı mevzuatı bülteni

Transkript

T.C.
ADALET BAKANLIĞI
EĞİTİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI
YARGI MEVZUATI BÜLTENİ
Bültenin Kapsadığı Tarihler
14 - 24 Mayıs 2010
Yayımlandığı Tarih
25 Mayıs 2010
Sayı
448
İÇİNDEKİLER
-
-
-
-
-
Danıştay Üyeliğine Seçme Kararı
(R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581)
Yurtdışında Sürekli Görevlendirilecek Personel Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581)
Sit Alanlarında Kalan Taşınmazların Hazine Taşınmazları ile Değiştirilmesi
Hakkında Yönetmelik (R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588)
Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Araçlarda Kullanılan Takoğraf
Cihazları Hakkında Yönetmelik
(R.G. 21 Mayıs 2010 – 27587)
2010 Yılında Meydana Gelen ve 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu
Kapsamı Dışında Kalan Don Afetleri Nedeniyle Zarar Gören Çiftçilere Telafi
Edici Destek Ödemesi Yapılması ve Bu Çiftçilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
ile Tarım Kredi Kooperatiflerine Olan Tarımsal Kredi Borçlarının
Ertelenmesine İlişkin 2010/418 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588)
2010 Yılında Meydana Gelen Sel Afetleri Nedeniyle Zarar Gören Gerçek ve
Tüzel Kişi Üreticilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi
Kooperatiflerine olan Tarımsal Kredi Borçlarının Ertelenmesine İlişkin
2010/418 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 22 Mayıs
2010 – 27588)
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulundan 2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar
Kanununun 21 inci Maddesine Göre 2 Yıllık Yükselme Sürelerini Aldıkları
Aylıkta Nisan 2010 Dönemi Sonuna Kadar Bitiren Adli Yargı Hâkim,
Cumhuriyet Başsavcı ve Savcıları ile İdari Yargı Hâkimlerinin Adlarını
Belirtir Listeler
(R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581)
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulundan Birinci Dereceye Yükselmiş Olup
30/4/2010 Tarihi İtibariyle Birinci Sınıfa Ayrılma İncelemesine Tâbi
Tutulacak Olan Adlî Yargı Hâkim ve Cumhuriyet savcılarının Adlarını
Belirtir Liste
(R.G. 20 Mayıs
2010 – 27586)
Anayasa Mahkemesinin E: 2009/6, K: 2010/19 Sayılı Kararı
-
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
Anayasa Mahkemesinin E: 2009/2 (Değişik İşler), K: 2010/1 Sayılı Karar
Özeti
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
Anayasa Mahkemesinin E: 2007/77, K: 2010/50 Sayılı Karar Özeti
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
Anayasa Mahkemesinin E: 2007/398, K: 2010/33 Sayılı Karar Özeti
(R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585)
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinden 1 Adet Karar
(R.G. 15 Mayıs 2010 – 27582)
Yüksek Seçim Kurulundan 329 Sayılı Karar
(R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588)
Yüksek Seçim Kurulundan 331 Sayılı Karar
(R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588)
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Eyüp Kaya/Türkiye Davası)
Adalet Bakanlığından İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı
(R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581)
Adalet Bakanlığından Münhal Noterlik İlânları
(R.G. 21 Mayıs 2010 – 27587)
Adalet Bakanlığından İlân
(R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588)
Danıştay Üyeliğine Seçme Kararı
Cumhurbaşkanlığından:
Karar Sayısı : 2010/11
Danıştay Üyeliğine, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 155 inci ve 2575 sayılı
Danıştay Kanununun 8 ve 9 uncu maddeleri gereğince, Denizcilik Müsteşarlığı Müsteşar
Yardımcısı Mehmet SOLGUN seçilmiştir.
13/5/2010
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
[R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581]
—— • ——
Yönetmelikler
Ekli “Yurtdışında Sürekli Görevlendirilecek Personel Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in yürürlüğe konulması; 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu ve 189 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre, Bakanlar Kurulu’nca
1/3/2010 tarihinde kararlaştırılmıştır.
YURTDIŞINDA SÜREKLİ GÖREVLENDİRİLECEK PERSONEL HAKKINDA
YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 28/7/2006 tarihli ve 2006/11534 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Yurtdışında Sürekli Görevlendirilecek Personel Hakkında Yönetmeliğin 2
nci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"(2) Türk Silahlı Kuvvetleri, Dışişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Milli İstihbarat
Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Emniyet Genel
Müdürlüğü personeli hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz."
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi, 7 nci
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ile aynı Yönetmeliğe ekli (1) sayılı cetvelin Milli
Eğitim Bakanlığına ait (2) numaralı bölümü ve (2) sayılı cetvelin Milli Eğitim Bakanlığına ait
(2) numaralı bölümü yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 3 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4 – Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
[R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581]
—— • ——
Kültür ve Turizm Bakanlığından:
SİT ALANLARINDA KALAN TAŞINMAZLARIN HAZİNE TAŞINMAZLARI
İLE DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmelik; gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde
bulunan, içinde korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları bulunması nedeniyle sit
alanı ilan edilen ve kesin inşaat yasağı getirilen taşınmazların Hazine taşınmazları ile
değiştirilmesi usul ve esaslarını kapsar.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Arkeolojik sit: Antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının
bulunduğu yer veya su altında bulunan veya meydana çıkarılan korunması gerekli alanları,
b) Bakanlık: Kültür ve Turizm Bakanlığını,
c) Hazine taşınmazı: Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve
tasarrufu altında olup tapuda Hazine adına tescil edilmeleri mümkün olan taşınmazları,
ç) İstekli: Müstakil mülkiyete tâbi taşınmazlarda maliki, paylı mülkiyete tâbi
taşınmazlarda paydaşı, elbirliği halinde mülkiyete tâbi taşınmazlarda ise ortakların tamamını,
d) Taşınmaz kültür varlıkları: Tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve
güzel sanatlarla ilgili bulunan yer üstünde, yer altında veya su altındaki korunması gerekli
taşınmaz varlıkları,
e) Taşınmaz tabiat varlıkları: Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup,
ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli yer üstünde
ve yer altında veya su altında bulunan tarihi mağaralar, kaya sığınaklar, özellik gösteren ağaç
ve ağaç toplulukları ile benzeri taşınmazları,
f) I. derece arkeolojik sit alanı: Korunmaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen
korunacak sit alanlarını,
g) I. derece doğal sit alanı: İlginç özellik ve güzelliklere sahip olması ve ender
bulunması nedeniyle mutlak korunması gerekli olan ve korumaya yönelik bilimsel çalışmalar
dışında aynen korunacak sit alanlarını,
ğ) II. derece arkeolojik sit alanı: Korunması gereken, ancak kullanma şekil ve ölçüleri
koruma kurulları tarafından tayin edilen sit alanlarını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Trampaya Konu Taşınmazlara ve
Başvuruya İlişkin Usul ve Esaslar
Trampa edilebilecek taşınmazlar
MADDE 4 – (1) Sit alanlarından, I. ve II. derece arkeolojik sit alanı ile I. derece doğal
sit alanı olarak tescil edilen ve 1/1000 ölçekli onanlı koruma amaçlı imar planında kesin
inşaat yasağı getirilen korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının bulunduğu
yerlerde kalan ve Bakanlık tarafından her yıl belirlenecek trampa programlarına alınan
yerlerde bulunan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazlar Hazine taşınmazları ile
trampa edilebilir.
(2) Bakanlık izniyle gerçekleştirilen kazıların yapıldığı alanlarda bulunan parsellerde
1/1000 ölçekli onanlı koruma amaçlı imar planı şartı aranmaz.
(3) Ancak;
a) Mülkiyet uyuşmazlığı olan,
b) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması
Hakkında Kanun hükümleri gereğince Devletçe dağıtımı yapılan taşınmazlardan sit alanı
olarak belirlenen taşınmazlar ile tapu kütüklerinde halen 3573 sayılı Kanun kapsamında
kaldığına dair şerh bulunan,
c) 19/10/1989 tarihli ve 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına
Dair Kanun Hükmünde Kararname hükümleri gereğince Bakanlar Kurulu tarafından ilan
edilen özel çevre koruma bölgelerinde I. derece doğal sit alanı olarak belirlenen,
ç) Sit alanı olduğuna dair tapu kütüğüne şerh konulduktan sonra, miras ve ölüme bağlı
tasarruflar dışında sonradan edinilen,
d) Tapu kütüklerinde sit alanında kaldığına dair şerh dışında başka takyidatlar bulunan,
e) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamında bulunan taşınmazlardan kıyı
kenar çizgisinin deniz tarafında bulunan ve taşınmazın bir kısmının kıyı kenar çizgisinin deniz
tarafında kalması durumunda ise deniz tarafında kalan,
f) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu kapsamında kalan,
g) 22/11/1984 tarihli ve 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair
Tarım Reformu Kanununa göre uygulama alanı ilan edilen bölgelerde kalan,
ğ) 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri
Kanunu kapsamında kalıp Milli Savunma Bakanlığınca kamulaştırılması gereken,
h) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında kalan,
ı) 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında kalan ve
Bakanlıkça kamulaştırılması gereken,
i) 15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak
Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun kapsamında kalması nedeniyle Bayındırlık ve
İskan Bakanlığınca kamulaştırılması gereken,
j) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında kalan,
k) İmar planında yola, oto parka, yeşil sahaya rastlayan veya diğer kamu kurum ve
kuruluşlarının görevleri kapsamında sorumlu bulundukları veya bakım ve onarım ile görevli
oldukları,
taşınmazlar, Hazine taşınmazları ile trampaya konu edilemez.
Trampaya konu taşınmazların belirlenmesi
MADDE 5 – (1) Hangi sit alanlarında trampa işleminin programa alınacağı, yapılan
başvurular göz önünde tutularak Bakanlık tarafından belirlenir.
(2) Programa alınan sit alanı; büyükşehir belediyeleri sınırları içindeki ilçelerde veya
diğer illerin merkez ilçelerinde kalıyorsa Valilikçe, diğer ilçelerin sınırları içinde kalıyorsa
Kaymakamlıkça otuz gün süre ile ilan tahtasına asılarak ve gerekiyorsa belediye hoparlörüyle
en az iki gün aralıklarla üç kez duyurularak, ayrıca Valilik, Kaymakamlık ve Belediyelerin
internet sitelerinde duyurularak ilan edilir.
(3) Sit alanı, köy sınırları içerisinde ise, yukarıdaki ilanlardan ayrı olarak, durum köy
muhtarlığına köy sakinlerine duyurulmak üzere bildirilir.
(4) İlk ilan tarihinden itibaren altmış gün içinde, o yılki trampa programından
yararlanmak isteyen malikler tarafından, Bakanlığa iletilmek üzere gerekli belgeler ile birlikte
Kültür ve Turizm İl Müdürlüklerine veya doğrudan Bakanlığa başvuruda bulunulur.
(5) Başvuruların Bakanlık tarafından değerlendirilmesi sonucunda; 4 üncü maddede
belirtilen koşulları taşıyan aynı ada içerisindeki bütün parsellerin maliklerinin, Bakanlık
izniyle gerçekleştirilen kazıların yapıldığı alanlarda ise parsel maliklerinin başvuruları liste
halinde yılda iki defa Maliye Bakanlığına bildirilir.
(6) Listede; taşınmazların ili, ilçesi, mahalle veya köyü, pafta, ada ve parsel numaraları
ile sit alanlarından I. ve II. derece arkeolojik sit alanı ve I. derece doğal sit alanında kalan
kısmının yüzölçümü yer alır. Listeye ek olarak inceleme raporları, taşınmaz bilgi formları ve
başvuru dilekçelerinin birer örneği eklenir.
(7) Taşınmazın trampaya konu edilmeyecek kısmı bağımsız olarak yararlanılmaya
elverişli değilse, bu kısım isteklinin başvurusu üzerine, Maliye Bakanlığınca yerinde
yapılacak tespitle belgelendirilerek trampaya konu edilebilir.
Başvurunun şekli ve inceleme
MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kalan taşınmazın maliki, taşınmaz
üzerinde paylı veya elbirliği mülkiyet varsa paydaşların veya ortakların hepsi birlikte veya
bunlar adına hareket eden vekilleri noterden tasdikli vekâletname ile birlikte, taşınmazın
Hazine taşınmazları ile değiştirilmesi için aşağıdaki belgelerle birlikte bir dilekçe ile Kültür
ve Turizm İl Müdürlüklerine veya Bakanlığa başvuruda bulunurlar.
(2) Dilekçeye eklenecek belgeler:
a) Taşınmazın çaplı tasarruf vesikası veya ölçekli krokisi ile birlikte tapu senedi örneği,
b) 9x12 cm. boyutlarından küçük olmamak üzere taşınmazı gösteren ve tanıtıcı nitelikte
ve net çekilmiş fotoğrafları,
c) Taşınmazın konumunu gösteren temin edilebilecek ölçekli haritası,
ç) Üzerinde paylı veya elbirliği mülkiyeti olan taşınmazların tapu senedinden veya çaplı
tasarruf vesikasından paydaşlık veya pay oranı ya da ortaklık durumu anlaşılmıyorsa
mirasçılık belgesi,
d) Malikin ve varsa vekilinin yazışma adresleri.
(3) Yanıltıcı belgelerle başvuranların veya trampa önerisinden vazgeçenlerin trampa
isteme hakkı kalmaz.
(4) Trampa programlarına alınmış yerlerdeki gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait
taşınmazlarla ilgili incelemeler; Bakanlık Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünce
görevlendirilecek uzmanlar veya taşınmazın bulunduğu ildeki müze müdürlüğü, yoksa uygun
görülecek diğer müze müdürlüğünün uzmanları ile bir fen memuru ve maliyeden bir
memurdan oluşacak komisyonca yapılır.
(5) Taşınmaza ilişkin inceleme raporu ve taşınmaz bilgi formu, açık, tereddüt
doğurmayacak ve bu Yönetmeliğin ekinde yer alan formda belirtilen asgari bilgileri
kapsayacak şekilde komisyonca düzenlenerek Bakanlığa iletilir.
Değer takdiri
MADDE 7 – (1) Trampaya konu taşınmazların bedelleri 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı
Devlet İhale Kanunu ile 19/6/2007 tarihli ve 26557 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre belirlenir.
(2) Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazların bedellerinin
tespitinde, sit alanı ilan edilmeden önceki fiili ve hukuki durumları dikkate alınır.
(3) Sit alanında kalan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait taşınmazların üzerinde
bina ve tesis bulunması halinde, malikinin başvurusu üzerine rayiç bedeli, 4/11/1983 tarihli ve
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11 inci maddesi hükümlerine göre belirlenerek
Bakanlık tarafından ödenir.
(4) Taşınmazın üzerinde sökülüp götürülebilecek sabit olmayan tesis ve yapılara,
ağaçlardaki meyvelere, tarladaki ürüne değer takdir edilmez. Trampa yapılsa dahi, Maliye
Bakanlığınca verilen süre içinde malik tarafından sabit olmayan tesis ve yapıların
kaldırılmasına, mevsiminde meyvelerin toplanmasına, ürünün hasadına bir defaya mahsus
olmak üzere izin verilir.
Trampaya konu edilemeyecek Hazine taşınmazları
MADDE 8 – (1) Hazine taşınmazlarından;
a) Kamu hizmetlerine tahsisli bulunan,
b) Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup tapuda Hazine adına tescil edilmeleri
mümkün olmayan,
c) 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamında bulunan,
ç) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında olup,
Bakanlıkça, bu amaçla trampası uygun görülmeyen,
d) 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu uyarınca milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve
tabiatı koruma alanları içinde kalması nedeniyle Çevre ve Orman Bakanlığına tahsisi gereken,
e) 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu
Kanununa göre uygulama alanı ilan edilen bölgelerde kalan ve Tarım Reformu Genel
Müdürlüğünce trampası uygun görülmeyen,
f) 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında kalıp
Genelkurmay Başkanlığınca trampası uygun görülmeyen,
g) 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında kalan taşınmazlar ile 17/10/1983 tarihli ve
2924 sayılı Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi Hakkında Kanun hükümleri
gereğince Çevre ve Orman Bakanlığı emrine geçen,
ğ) Hazineye ait olmayanlarla tevhit şartı olanlar ile Hazinenin hissedar olduğu
taşınmazlar hariç 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında kalması nedeniyle Kültür
ve Turizm Bakanlığına tahsisi gereken,
h) 24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara
Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi
Hakkında Kanun hükümlerine göre tapu tahsis belgesi verilen,
ı) 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle
Yapılacak Yardımlara Dair Kanun kapsamında kalması nedeniyle Bayındırlık ve İskan
Bakanlığına tahsisi gereken,
i) 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında kalan,
j) Teferruğ yoluyla edinilen ve edinme tarihinden itibaren bir yıl geçmeyen,
k) Kamulaştırma yoluyla edinilip 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 23 üncü
maddesinde yazılı süresi dolmayan,
l) Özel kanun hükümleri gereği kamu kurum ve kuruluşlarına tahsisi, devri, terki ve
kullanım hakkı verilmesi gereken,
m) Elbirliği halindeki mülkiyet durumu paylı mülkiyete dönüştürülmeyen,
n) İlgili idare tarafından bu hizmette kullanılmayacağı belirtilen taşınmazlar hariç, imar
planlarında bir kamu hizmeti için ayrılmış olan,
o) Kısmi satın alma talebi olan ancak, ifrazı Hazine lehine olmayan,
taşınmazlar trampaya konu edilemez.
İlan ve başvuru
MADDE 9 – (1) Maliye Bakanlığınca trampa kapsamında önerilmesi uygun görülen
Hazine taşınmazları, bedeli de belirtilmek suretiyle yeri ve nitelikleri altı ay süreyle
defterdarlıkların web sitelerinde ve ilan panolarında duyurulur.
(2) Maliye Bakanlığınca; sit alanında kalan taşınmazların tespit edilen değeri
istekli/isteklilerine yazıyla tebliğ edilir ve bu yazıda ayrıca; bu bedellerin kabul edildiğine
ilişkin noter tasdikli taahhütnamenin Maliye Bakanlığına verilerek, taşınmazlarının değeri
karşılığında defterdarlıkların web sitelerinde ve ilan panolarında önerilen Hazine
taşınmazlarından uygun olanlarının seçilerek ilgili defterdarlığa başvurabilecekleri ancak,
trampa taleplerinin değerlendirilebilmesi için, aynı ada içerisindeki bütün parsel maliklerinin
başvurusu ve karşılığında önerilen parsellerin tamamının kabulünün gerektiği ya da tespit
edilen bedele 10 uncu madde uyarınca taşınmazın bulunduğu yer defterdarlığına itiraz
edebilecekleri bildirilir.
(3) Bakanlık izniyle gerçekleştirilen kazıların yapıldığı alanlarda bulunan taşınmazlarda
isteklinin başvurusu ve kabulüne yönelik koşul taşınmaza yönelik uygulanır.
(4) Başvurunun değerlendirilebilmesi için trampaya konu taşınmazların tahmin edilen
bedelleri arasında yüzde yirmiden fazla fark olamaz.
(5) Defterdarlıkların web sitelerinden ve ilan panolarından önerilen taşınmazlara
belirtilen süre içerisinde talep olmaması halinde, bu taşınmazlar yerine başka taşınmazlar
önerilebilir.
Bedele itiraz
MADDE 10 – (1) İstekliler, tebliğ edilen bedele karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz
gün içinde gerekçeleri açıkça belirtilmek ve buna ilişkin bilgi ve belgeler de eklenmek
suretiyle taşınmazın bulunduğu yer defterdarlığına dilekçeyle müracaat ederek itirazda
bulunabilirler.
(2) İtirazlar, itiraz tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde taşınmaza kıymet takdirini
yapan komisyon tarafından incelenerek karara bağlanır. Komisyon üye tam sayısı ile toplanır
ve çoğunlukla karar alır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon kararları gerekçeli yazılır.
Muhalif kalan üye karşı oy gerekçesini belirtmek zorundadır.
(3) Maliye Bakanlığı veya defterdarlıklar tarafından gerektiğinde mahallinde inceleme
yaptırılmak suretiyle itirazlar incelettirilebilir. Bu durumda komisyon, kararlarını otuz günlük
süreye tabi olmaksızın ve yapılan inceleme sonucuna göre verir.
(4) Kararların sonucu, karar tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde idare tarafından
istekliye tebliğ edilir. Tebliğ edilen yazının varsa ekleri ile bir örneği Maliye Bakanlığına
gönderilir.
(5) Komisyon kararlarına karşı istekliler tarafından idareye başka bir itirazda
bulunulamaz. Ancak, komisyon kararlarına karşı isteklikler tarafından dava açılabilir.
Trampa
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki taşınmazların trampası Maliye
Bakanlığınca 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 51 inci maddesinin (g) bendi ile Hazine
Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre pazarlık usulü ile yapılır.
Hazine taşınmazının değerinin daha yüksek olması halinde aradaki fark istekli/isteklileri
tarafından peşin ve nakden ödenir.
(2) Maliye Bakanlığınca ihale usulü ile trampa talimatı verilen taşınmazlara ilişkin
olarak, trampadan istekli/isteklilerin vazgeçmesi halinde, bu isteklilerce başka trampa
talebinde bulunulamaz. Aynı Hazine taşınmazı/taşınmazları için birden fazla istekli
olduğunda, aynı yeri isteyenler yazılı olarak çağrılırlar. Çağrıya uymayanların trampa isteme
hakkı düşer. Trampa yapmaya yetkili mahalli komisyon huzurunda çağrı üzerine gelenlerin
arasında yapılacak açık artırmada an fazla fark bedeli vermeyi önerenin önerisi kabul edilir.
Giderler
MADDE 12 – (1) Trampa işlemi nedeniyle istekli/isteklilere ait taşınmazlara ilişkin
ödenmesi gereken vergi, resim ve harç gibi her türlü giderler bunlar tarafından ödenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 13 – (1) 8/2/1990 tarihli ve 20427 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kesin
İnşaat Yasağı Getirilen Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının
Bulunduğu Sit Alanlarındaki Taşınmaz Malların Hazineye Ait Taşınmaz Mallar ile
Değiştirilmesi Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 14 – (1) Sayıştayın görüşü alınmak suretiyle hazırlanan bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Maliye Bakanı ile Kültür ve Turizm
Bakanı yürütür.
KESİN İNŞAAT YASAĞI GETİRİLEN KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ
KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ BULUNDUĞU SİT ALANLARINDAKİ
TAŞINMAZ BİLGİ FORMU
İLİ:
İLÇESİ:
MAHALLE:
KÖY:
PAFTA, ADA, PARSEL:
YÜZÖLÇÜMÜ:
HANGİ SİT ALANIN İÇİNDE KALDIĞI:
SİT TÜRÜ:
DERECESİ:
TESCİL KARAR TARİHİ:
AÇIKLAMA:
[R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588]
—— • ——
Sanayi ve Ticaret Bakanlığından:
ULUSLARARASI KARAYOLU TAŞIMACILIĞI YAPAN ARAÇLARDA
KULLANILAN TAKOGRAF CİHAZLARI
HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, karayoluyla taşımacılık yapan araçlarda
kullanılan aracın hızı ve kat edilen mesafe gibi bilgileri otomatik olarak kaydeden takograf
cihazlarının araçlara takılarak, araçların karayolunda seyri sırasında sürücülerin trafik
güvenliğine ve sürüş hassasiyetine uyma zorunluluğunun yerine getirilmesini sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, yük taşımada kullanılan ve azami ağırlığı, römork
veya yarı römork dahil 3,5 tonu geçen araçlar ile yolcu taşımada kullanılan ve sürücü dahil
dokuz kişiden fazla taşımaya elverişli araçlardan aşağıda belirtilenler hariç olmak üzere
karayoluyla uluslararası yolcu veya yük taşımak için kullanılan araçları kapsar.
a) Güzergahı 50 kilometreyi aşmayan ve tarifeli seferler ile yapılan yolcu taşımada
kullanılan araçlar.
b) İzin verilen azami hızı saatte 40 km’yi geçmeyen araçlar.
c) Yükün bu araçların hizmetlerine atfedilen görevler nedeniyle alınmış ve kontrol
altında olması durumunda; sürücü olmadan sahip olunan veya kiralanan silahlı hizmet
araçları, sivil savunma araçları, itfaiye araçları ve toplum düzenini muhafaza etmekle görevli
araçlar.
ç) Ticari olmayan taşımacılık işlemlerinde, insani yardım amacıyla, acil durumlarda
veya kurtarma operasyonlarında kullanılan araçlar.
d) Tıbbi amaçla kullanım için tayin edilmiş araçlar.
e) Merkezinden uzaklığı 100 km’lik bir yarıçap içinde olan özelleştirilmiş çekiciler.
f) Teknik gelişme sebebiyle yol testlerine tabi olan, tamir edilen veya bakım altında olan
araçlar ve henüz hizmete konulmamış yeni imal edilen araçlar.
g) Azami ağırlığı 7,5 tonu geçmeyen ve ticari olmayan yüklerin taşımasında kullanılan
araçlar veya araç kombinasyonları.
ğ) Kullanıldıkları taraf devletin mevzuatı gereğince tarihsel statüye sahip olan ve yolcu
ve yükün ticaret dışı taşındığı ticari olmayan araçlar.
h) Kanalizasyon, sel, su, gaz ve elektrik hizmetleri, otoyol bakımı ve kontrolü, çöp
toplama ve boşaltma, telefon ve telgraf hizmetleri, posta gönderilerinin taşınması, radyo ya da
televizyon yayınları ve radyo yahut televizyon istasyonu ya da alıcılarının tespiti ile ilintili
işlerde kullanılan araçlar.
ı) Sirk ve luna park ekipmanı taşıyan araçlar.
i) Çiftliklerden süt veya hayvan beslemede kullanılan süt ürünlerini toplamada ve
konteynerleri geri getirmede kullanılan araçlar.
(2) Olağandışı koşullarda gerçekleştirilen taşımacılık işlemleri için, 18/7/1997 tarihli ve
23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 98
inci maddesinde belirtilen “araç kullanma ve dinlenme sürelerine uyma mecburiyeti”
hükümlerinde tanınacak istisnalar Denetim Otoritesinin yetkisindedir.
(3) Bu maddenin birinci fıkrası gereğince takograf cihazının takılması ve kullanılması
zorunlu olmasa bile ulusal karayolu taşımacılığı işlemlerinde kullanılan araçlar için bu
Yönetmelik hükümlerine uyulması ve tanınacak muafiyetler ile ilgili uygulamalar Ulusal
Otoritenin yetkisindedir.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik;
a) 1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 11/1/1989 tarihli ve 3516
sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu ile 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik
Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanuna dayanılarak,
b) 3314/90/EEC, 3572/90/EEC, 3688/92/EEC, 2479/95/EC, 1056/97/EC, 2135/98/EC,
1360/2002/EC, 1882/2003/EC, 432/2004/EC, 561/2006/EC, 1791/2006/EC, 68/2009/EC ve
1266/2009 sayılı Konsey Tüzükleri ile değiştirilen 20/12/1985 tarih ve 3821/85/EEC sayılı
Konsey Tüzüğü ile 20/7/1999 tarihli ve 4411 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan ekli
"Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına
İlişkin Avrupa Anlaşması” AETR’ye paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) AETR: 20/7/1999 tarihli ve 4411 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan
Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına İlişkin
Avrupa Anlaşmasını,
b) Araç: Motorlu araç, traktör, römork veya yarı römork veya bu araçların
kombinasyonunu,
c) AT: Avrupa Topluluğunu,
ç) Azaltılmış günlük dinlenme süresi: Dokuz saatten fazla, onbir saatten az olan
herhangi bir dinlenme süresini,
d) Azaltılmış haftalık dinlenme süresi: En fazla arka arkaya 24 saat kısaltılabilen, 45
saatten az olan herhangi bir süreyi,
e) Azami ağırlık: Tamamıyla yüklendiğinde aracın çalışmasına izin verilen azami
ağırlığı,
f) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
g) Bir hafta: Pazartesi saat 00.00 ile Pazar saat 24.00 arasındaki süreyi,
ğ) BM-AEK: Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonunu,
h) Çekici: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan
motorlu aracı,
ı) Denetim Otoritesi: Bu Yönetmelik kapsamındaki takograf cihazlarının; araçta
kullanımı sürecinde trafikteki denetim ve kontrolünü yapmak üzere veya karayoluyla
taşımacılık yapan işletmelerin işyerlerinde takograf cihazıyla ilgili kayıtları denetlemek veya
incelemek üzere Ulusal Otorite tarafından belirlenen otoriteyi,
i) Dinlenme: Sürücünün vaktini serbestçe kullanabildiği kesintisiz zamanı,
j) Düzenli günlük dinlenme süresi: İlki kesintisiz en az üç saatten ve ikincisi de kalan
kesintisiz dokuz saat şeklinde alternatif olarak iki ayrı süreç halinde de kullanılabilen, en az
11 saat süren dinlenme süresini,
k) Düzenli haftalık dinlenme süresi: En az 45 saatlik dinlenmeden oluşan herhangi bir
süreyi,
l) Günlük dinlenme süresi: Düzenli günlük dinlenme süresi ve azaltılmış günlük
dinlenme süresinden oluşan, sürücünün vaktini serbestçe harcayabileceği günlük süreyi,
m) Günlük sürüş zamanı: Günlük dinlenme süresinin bitişini takip eden günlük
dinlenme süresinin başlangıcı arasındaki toplam sürüş zamanı veya günlük dinlenme süresi ile
haftalık dinlenme süresi arasındaki zamanı,
n) Haftalık dinlenme süresi: Düzenli haftalık dinlenme süresi ve azaltılmış haftalık
dinlenme süresini kapsayan, sürücünün vaktini serbestçe harcayabileceği, bir önceki haftanın
dinlenme süresinin bitiminden altı adet 24 saatlik sürenin bitimi sonrası başlatılabilecek
süreyi,
o) Haftalık sürüş zamanı: Bir hafta boyunca gerçekleşen toplam sürüş zamanını,
ö) İşletme: Kiralık, ödül karşılığı veya kendi hesabına olsun, karayolunda taşımacılıkla
meşgul olan herhangi bir gerçek kişi, tüzel kişi, tüzel kişiliği olmayan herhangi bir birlik veya
grup, kar amaçlı olsun olmasın, kendi tüzel kişiliği olsun olmasın veya bu tür kişiliğe sahip
otoriteye bağımlı olsun olmasın, herhangi bir taşımacılık işini yapan organı,
p) Karayolu taşımacılığı: Kamuya açık karayollarında, yolcu veya yük taşımada
kullanılan bir aracın yüklü veya yüksüz seyahatini,
r) Kart Verme Otoritesi: Bu Yönetmelik kapsamındaki takograf cihazıyla birlikte
kullanılan takograf kartlarıyla ilgili işlemleri yürütmek üzere Ulusal Otorite tarafından
belirlenen otoriteyi,
s) Komisyon: Avrupa Birliği Komisyonunu,
ş) Konsey: Avrupa Birliği Konseyini,
t) Mola: Geçen süre boyunca sürücünün aracı kullanamayacağı veya başka bir iş
yapamayacağı münhasıran dinlenmek için kullanılan herhangi bir zaman süresini,
u) Motorlu araç: Karayolunda seyreden, devamlı olarak raylar üzerinde giden araçlardan
farklı olan ve normalde yolcu veya yük taşımak için kullanılan, herhangi bir kendinden
tahrikli aracı,
ü) Normal ikametgah: Kişisel veya mesleki nedenlerle veya hiç bir mesleki neden
yokken, kişi ile yaşadığı yer arasında yakın ilişki olması nedeniyle bir takvim yılında en az
yüzseksenbeş gün yaşanan yeri,
v) Römork: Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz
aracı,
y) Servis ve montajcı: Bakanlık tarafından onaylanan, takografla ilgili kurulum,
aktivasyon, kalibrasyon, muayene ve tamir gibi işlerin gerçekleştirildiği, kendilerinin ve
çalışanlarının tüm sorumluluğunu taşıyan işyerini,
z) Sürücü: Kısa bir süre için bile olsa bir aracı süren kişi veya gerekli olduğunda görevi
icabı aracı kullanabilmesi için araçta taşınan kişiyi,
aa) Sürüş süresi: Sürekli veya kesintili şekilde olabilen ve sürücünün bir dinlenme
süresini veya molayı takiben sürüşü başlatmasından yeni bir dinlenme süresi veya molaya
kadar geçen toplam sürüş zamanını,
bb) Sürüş zamanı: Sürüş aktivitesinin kaydedildiği süreci,
cc) Taraf Ülke: AETR’ye taraf olan ülkeyi,
çç) Tarifeli seferler: Yetkili mercileri tarafından onaylanan ve taşımacı tarafından
seferlerin başlamasından önce yayımlanan seferlerin tabi olduğu kurallar, bu kurallar
tarafından istenen belgeler, taşıma koşullarını; özellikle seferlerin sıklığını, fiat listesini,
zaman çizelgesini ve yolcu taşınmasında üstlenilen yükümlülükleri belirtir şekilde, yolcuların
önceden belirlenmiş duraklarda indirilip bindirildiği, belirli aralıklarla, belirli güzergahta
yolcu taşıma hizmetlerini,
dd) Ulusal Otorite: Ulaştırma Bakanlığını,
ee) Uluslararası karayolu taşımacılığı: En az bir sınır geçilerek yapılan karayolu
taşımacılığını,
ff) Yarı römork: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve
kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorku,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte geçen diğer tanım ve tarifler bu Yönetmeliğin Ek I'inde ve Ek
IB’sinde belirtilmiştir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tip Onayı Başvuruları, Tip Onayı İşlemleri ve Tedbirler
Tip onayı başvuruları
MADDE 5 – (1) Bu bölümde kullanılan takograf cihazı ifadesi, takograf cihazı ile
aksamlarını ifade eder.
(2) Bir takograf cihazı tipinin veya bir kayıt sayfasının veya takograf kartı örneğinin,
AT tip onayı başvurusu, uygun özellikler belirtilerek, imalatçı veya temsilcisi tarafından
Bakanlığa yapılır. Herhangi bir takograf cihazı tipi veya herhangi bir kayıt sayfası veya
takograf kartı örneği ile ilgili olarak birden fazla taraf ülkenin yetkili kuruluşuna başvuru
yapılmaz.
Tip onayı işlemleri
MADDE 6 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğin Ek I’inde veya Ek IB’sinde belirtilen
gereklere uygun olan herhangi bir takograf cihazı tipi veya herhangi bir kayıt sayfası veya
takograf kartları örneği için AT tip onayı verir.
(2) Sistemin güvenliği bu Yönetmeliğin Ek IB’sinde yer alan teknik gereklere uygun
olmalıdır. Takograf cihazına; takograf cihazının kendisi, sürücü kartı ve elektrikli vites kutusu
bağlantısını da içeren bütün sistemin AT tip onayı, sürüş saati ile ilgili bilgilerin müdahalesine
veya değiştirilmesine izin vermediği belirlenmedikçe verilmez. Bunu sağlamak için gerekli
testler, güncel olarak cihaza müdahale tekniklerini bilen uzmanlar tarafından gerçekleştirilir.
(3) Onaylanmış bir örnekte yapılacak herhangi bir değişiklik ya da ilave için, ilk AT tip
onayını veren taraf ülkenin yetkili kuruluşundan ilave AT tip onayı alınır.
(4) Bakanlık, bu madde uyarınca onayladığı her takograf cihazı tipi veya kayıt sayfası
veya takograf kartı örneği için bu Yönetmeliğin Ek II’sinde yer alan örneğe uygun bir AT tip
onay işareti verir.
Tedbirler
MADDE 7 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin alınan tedbirler ile ilgili
hususlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Tip onayı için başvurulan Bakanlık, onayladığı ya da onaylamayı reddettiği her
takograf cihazı tipi veya kayıt sayfası veya takograf kartı örneği için, bir ay içerisinde taraf
ülkelerin yetkili kuruluşlarına onay belgesinin bir nüshasını ve beraberinde ilgili teknik
dokümanların nüshalarını gönderir. Onay reddedilmişse, reddedilme gerekçeleri de bildirilir.
b) Bakanlık, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtildiği şekilde AT tip onayı verilen
ve AT tip onay işareti taşıyan belirli takograf cihazlarının veya kayıt sayfalarının ya da
takograf kartlarının onaylamış olduğu prototipe uygun olmadığının tespit edilmesi halinde,
ürün örneklerinin onaylanmış olan prototipe uygun olması için gereken tüm tedbirleri alır.
Alınan tedbirler, gerekirse AT tip onayının geri çekilmesini de içerir.
c) Bakanlık, onaylanmış takograf cihazının veya kayıt sayfasının veya takograf
kartlarının, bu Yönetmeliğin veya eklerinin gereklerine uymaması veya kullanım amacına
uygun olmayan genel kusurlar göstermesi halinde verdiği onayı geri çeker.
ç) Diğer bir taraf ülkenin yetkili kuruluşu tarafından bu maddenin birinci fıkrasının (b)
bendinde ve (c) bendinde belirtilen durumların biri hakkında Bakanlığa bildirim yapılması
halinde, Bakanlık, bildirimi yapan taraf ülke ile yapılan değerlendirme sonrası, bu maddenin
birinci fıkrasının (e) bendinde belirtilen hususlar çerçevesinde (b) bendinde ve (c) bendinde
belirtilen gerekli tedbirleri alır.
d) Bakanlık, bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen durumlardan birinin
oluştuğunu tespit etmesi halinde, bir sonraki bildirime kadar takograf cihazının veya kayıt
sayfalarının veya takograf kartlarının piyasaya arzını ve hizmete sokulmasını yasaklar. Bu
maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen durumlar için de, imalatçının, AT ilk
doğrulamasından muaf tutulmuş olan takograf cihazını veya kayıt sayfalarını veya takograf
kartlarını, uyarılara rağmen, onaylanan tipe veya bu Yönetmeliğin gereklerine uygun hale
getirmemesi halinde aynı işlemler uygulanır. Bakanlık, yukarıda belirtilen her durumda AT
tip onayının geri çekilmesini veya bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendine, (c) bendine ve
(ç) bendine göre alınan diğer tedbirleri, gerekçeleri ile birlikte bir ay içinde taraf ülkelerin
yetkili kuruluşlarına bildirir.
e) Bakanlık, kendisine bildirilen bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde veya (c)
bendinde belirtilen durumlardan herhangi birinin olup olmadığı hakkında tereddüde düşmesi
halinde, ilgili taraf ülkeyle anlaşmazlığı çözmeye çalışır ve bu konuda Ulusal Otorite aracılığı
ile BM-AEK Sekretaryasını bilgilendirir.
f) Örnek bir kayıt sayfası için yapılan AT tip onayı başvurusunda, söz konusu kayıt
sayfasının kullanılmasının tasarlandığı takograf cihazının tip veya tipleri başvuru formunda
belirtilir. Ayrıca başvuruyu yapan, söz konusu kayıt sayfasının testi için uygun tip ve tiplerde
ekipmanı sağlar. Bakanlık, tip onay belgesinde örnek kayıt sayfasının hangi takograf cihazı
tip ya da tiplerinde kullanılacağını belirtir.
g) Aracın tescili ile ilgili kurum, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin dördüncü fıkrasında
belirtilen AT tip onay işaretini ve 8 inci maddede belirtilen montaj etiketini taşıyan cihazın
takılı olması nedeni ile takograf cihazının takılı olduğu aracın tescilini reddedemez veya
hizmete girmesini veya kullanımını yasaklayamaz.
ğ) Bu Yönetmelik uyarınca, takograf cihazı tipi veya kayıt sayfası veya takograf kartı
örneğinin onayının reddedilmesi veya geri çekilmesi ile ilgili bütün kararlara, kararların
dayandığı gerekçeler ayrıntılı olarak belirtilir. Karar, ilgili tarafa sahip olunan yasal haklar ve
bu haklarla ilgili süre kısıtlamalarını da içerecek şekilde bildirilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Montaj ve Muayene
Montaj ve muayene
MADDE 8 – (1) Takograf cihazlarının montaj ve muayenesine ilişkin hususlar aşağıda
belirtilmiştir.
a) Takograf cihazları, Bakanlık veya diğer taraf ülkelerin yetkili kuruluşları tarafından
onaylanmış servis ve montajcı tarafından monte veya tamir edilir. Servis ve montajcı
kartlarının idari geçerlilik süresi bir yılı aşamaz. Servis ve montajcıya verilen bir kartın
süresinin uzatılması, hasar görmesi, bozulması, kaybolması veya çalınması halinde, Kart
Verme Otoritesi, duruma ilişkin ayrıntılı talebin alınmasından itibaren beş iş günü içerisinde
yerine bir kart verir. Eskisiyle değiştirilen yeni kart aynı “servis” bilgi numarasını taşımalı,
ancak endeks bir rakam artırılarak verilir. Kart Verme Otoritesi, kaybolan, çalınan veya hasar
gören kartların kaydını tutar. Taraf ülkeler servis ve montajcılara dağıttığı kartların tahrif ve
taklit edilmelerini önlemek için gerekli tedbirleri alır.
b) Servis ve montajcı, iliştirdiği damgaların üzerine özel bir işaret yerleştirir ayrıca Ek
IB’ye uygun olan takograf cihazına, orijinallik doğrulaması ile ilgili kontrollerin yapılması
amacıyla elektronik güvenlik bilgilerini girer. Bakanlık, kullanılan işaretlerin, elektronik
güvenlik bilgilerinin ve servis ve montajcılara verilen kartların kaydını tutar.
c) Bakanlık, servis ve montajcıların listesi ile bunlara verilen kartların listelerini,
işaretlerin kopyalarını, kullanılan elektronik güvenlik bilgilerini Ulusal Otorite aracılığı ile
BM-AEK Sekretaryasına iletir.
ç) Takograf cihazının montajının bu Yönetmeliğin gereklerine uygun olduğunun
belgelenmesi için Ek I’de ve Ek IB’de belirtilen bir montaj etiketi iliştirilir.
d) Her bir damga, bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre veya bu Yönetmeliğin
Ek I’inin Bölüm 5 Kısım 4’üne veya Ek IB’sinin Bölüm 6’sına göre Bakanlık veya diğer taraf
ülkelerin yetkili kuruluşları tarafından onaylanmış servis ve montajcılar tarafından sökülür.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Cihazın Kullanımı ve Yükümlülükler, Sürücü Kartları ve Cihazın Bozulması
Cihazın kullanımı ve yükümlülükler
MADDE 9 – (1) Sürücünün bu Yönetmeliğin Ek IB’sine uygun takograf cihazı takılı
bir aracı sürmesi durumunda, işveren ve sürücüler, hem takograf cihazının, hem de sürücü
kartının düzgün çalışmasını ve uygun kullanımını sağlar.
(2) İşveren, kayıt sayfalarının kişiye özgü olduğunu, kullanım süresinin uzunluğunu,
hasarlı sayfaların değiştirilmesi zorunluluğunu veya sayfaların yetkili denetim elemanlarınca
alınabileceğini dikkate alarak, bu Yönetmeliğin Ek I’ine uygun takograf cihazı takılı araçların
sürücülerine, yeterli sayıda kayıt sayfası verir. İşveren, sadece araca monte edilmiş cihazda
kullanım için uygun, onaylanmış modelin sayfalarını sürücülere verir. Araca bu Yönetmeliğin
Ek IB’sine uygun takograf cihazı takıldığında, işveren ve sürücü denetimlerde istenmesi
halinde, kullanım süresini dikkate alarak, bu Yönetmeliğin Ek IB’sinde belirtilenlerin doğru
olarak yazdırılmasını sağlar.
(3) İşletme, kayıt sayfalarını ve bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına
uygun olarak yapılanların çıktılarını, kronolojik sırada ve okunaklı bir şekilde, kullanımından
itibaren en az bir yıl süre ile muhafaza eder ve istenmesi durumunda ilgili sürücüye
kopyalarını verir. İşletme aynı zamanda, ilgili sürücünün istemesi durumunda, sürücü
kartlarından indirilen bilgilerin kopyalarını ve bu kopyaların yazılı çıktılarını verir. Yetkili
denetim elemanları tarafından istenmesi halinde kayıt sayfaları, çıktılar ve indirilen bilgiler
gösterilir veya verilir.
(4) Bu Yönetmeliğin Ek IB’sinde tanımlanan sürücü kartı, sürücünün istemesi halinde,
vatandaşı olduğu taraf ülkenin Kart Verme Otoritesi tarafından verilir. Bu Yönetmelik
şartlarına tabi olan ve ikametgahı taraf ülke toprakları içinde olan her sürücüden sürücü kartı
sahibi olması istenir. Bu maddede yer alan “ikametgah” ile ilgili hususlar aşağıda
açıklanmıştır.
a) İşle ilgili ikametgahı, kişisel ikametgahından farklı olan ve bu nedenle iki veya daha
fazla taraf ülkede bulunan farklı yerlerde yaşayan kişilerin, düzenli olarak geri döndüğü
kişisel bağlantılı yer, normal ikametgahı olarak kabul edilir. Bu son şart, sabit dönemli görevi
gerçekleştirmek için bir taraf ülkede yaşayan kişiler için aranmaz.
b) Sürücüler, kimlik kartı veya diğer geçerli bir belge ile normal ikametgahını
ispatlamalıdır.
c) Kart Verme Otoritesi, bu fıkranın (b) bendine göre yapılan normal ikametgahın
bildiriminin geçerliliğinden şüpheye düşerse veya kontrol amacıyla ilave bilgi veya kanıt
ister.
ç) Kart Verme Otoritesi, ilave bilgi veya kanıt sağlanıncaya kadar başvuranın hali
hazırda geçerli bir sürücü kartı olup olmadığını kontrol eder.
(5) Sürücü kartlarına ilişkin hususlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Kart Verme Otoritesi, bu Yönetmeliğin Ek IB’sinin hükümlerine göre sürücü kartını
kişiye özgü yapar. Sürücü kartının geçerlilik süresi beş yıldır.
b) Sürücü, sadece bir adet geçerli karta sahip olur ve sadece kendi kartını kullanmaya
yetkilidir. Sürücü hasar görmüş veya süresi geçmiş sürücü kartını kullanamaz.
c) Eski kartı değiştirmek için yeni bir sürücü kartı verildiğinde, yeni kart aynı sürücü
kart numarasını taşır, fakat endeks numarası bir arttırılır. Kart Verme Otoritesi; verilen,
çalınan, kaybolan veya hasar gören sürücü kartlarının kayıtlarını, en az bunların idari
geçerlilik süresine denk bir süre için muhafaza eder.
ç) Sürücü kartı hasar görür, bozulur, kaybolur veya çalınırsa, Kart Verme Otoritesi; bu
konuda ayrıntılı talebin alınmasından itibaren beş işgününde yerine yeni bir kart verir.
d) Son kullanım tarihi yaklaşan bir kartın yenilenmesi için bu Yönetmeliğin 10 uncu
maddesinin birinci fıkrasında yer alan süre limitleri içinde talepte bulunulması halinde, Kart
Verme Otoritesi; geçerlilik süresinin bitiminden önce yeni bir kart verir.
e) Sürücü kartları, Bu Yönetmeliğe tabi olan başvuru sahiplerine verilir.
f) Sürücü kartı kişiye özgü olmalıdır. Kart Verme Otoritesi tarafından, karta müdahele
edildiği, sürücünün sahibi olmadığı bir kartı kullandığı, kartın yanlış beyan ile veya sahte
belgeye dayanarak elde edildiği tespit edilmedikçe; herhangi bir sebepten dolayı geçerlilik
süresi içinde kart geri çekilemez veya askıya alınamaz. Diğer bir taraf ülkenin verdiği kartın
askıya alınması veya geri çekilmesi gibi önlemlerin alınması halinde, Kart Verme Otoritesi,
kartı veren taraf ülkenin yetkililerine kartı iade eder ve iade gerekçelerini belirtir.
g) Taraf ülkelerce verilen sürücü kartları karşılıklı olarak tanınır. Bir taraf ülkeden
geçerli bir sürücü kartı almış sürücü, diğer bir taraf ülkede ikamet etmeye başladığında,
kartının eşdeğer bir sürücü kartı ile değiştirilmesini ister. Değiştirilecek kartın hala geçerli
olup olmadığını doğrulamak, değiştirmeyi yapacak Kart Verme Otoritesi sorumluluğundadır.
Değiştirmeyi yapacak Kart Verme Otoritesi, eski kartı, kartı veren taraf ülke yetkililerine iade
eder ve iade gerekçelerini belirtir.
ğ) Sürücü kartının değiştirilmesi veya yenilenmesi halinde, değiştirme, yenileme ile
takip eden değiştirme ve yenilemeler aynı yetkili otorite tarafından tescil edilir.
h) Kart Verme Otoritesi, sürücü kartlarına tahrif edilme ihtimalini önlemek için gerekli
bütün önlemleri alır.
(6) Kart Verme Otoritesi, Bu Yönetmelik ve 27/6/2001 tarihli ve 24445 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Motorlu Taşıtlarda Hız Sınırlayıcılarının Onayı İle İlgili Teknik
Düzenlemeye İlişkin Tebliğe uygunluğunu belirlemek için gerekli ve bu Yönetmeliğin Ek
IB’sine uygun olan takograf cihazları ile kaydedilmiş ve depolanmış bilgilerin, kayıt
tarihinden itibaren en az üçyüzaltmışbeş gün içinde doğruluğunu ve gizliliğini bozmaksızın
erişilebilir olmasını sağlar. Ayrıca, takograf cihazının tekrar satılmasının veya kullanımdan
çıkartılmasının bu fıkranın uygulanmasında engel teşkil etmemesi için gerekli tedbirleri alır.
Sürücü kartları
MADDE 10 – (1) Sürücüler, kirli veya hasarlı kayıt sayfaları veya sürücü kartı
kullanamaz. Bu amaçla sayfalar veya sürücü kartları yeterince korunur. Sürücü, kartını
yenilemek isterse, kartın geçerlilik süresinin bitiminden en az on beş gün önce Kart Verme
Otoritesine başvurur. Kaydedilmiş bilgi bulunan bir sayfa veya sürücü kartı hasar görürse
sürücü bunları değiştirmek için kullandığı yedek sayfaya, hasarlı sayfayı veya sürücü kartını
ekler. Sürücü, kartı hasar görürse, bozulursa, kaybolursa veya çalınırsa, Kart Verme
Otoritesine değiştirilmesi için yedi takvim günü içinde başvurur.
(2) Sürücü, kartının zarar görmesi, bozulması veya yanında bulunmaması halinde
aşağıda belirtilen hususları uygular.
a) Seyahatine başlamadan önce, araca ait bilgilerin çıktısını alır ve çıktıya aşağıdaki
bilgileri işler.
1) İmzasını da içerecek şekilde ismini, sürücü kartı veya ehliyet numarasını belirten
sürücünün tanımlanmasını sağlayacak bilgiler.
2) Bu maddenin altıncı fıkrasının (b) bendinin (2), (3) ve (4) numaralı alt bentlerinde
belirtilen periyotlar.
b) Seyahatin sonunda, takograf cihazının kaydettiği zaman periyodu ile ilgili bilginin
çıktısını alır. Seyahatin başındaki çıktının alındığı zamandan itibaren geçen ve takograf
tarafından kaydedilmeyen “diğer çalışma” süresini, dinlenme süresini kaydeder. Bu
dökümanın üstüne; sürücünün tanımlanmasını sağlayacak isim, sürücü kartı veya ehliyet
numarasını da içeren bilgileri kaydeder ve imzalar.
(3) Sürücüler, sürüş yaptıkları her gün, sürüşe başladıkları andan itibaren kayıt sayfası
veya sürücü kartı kullanır. Başka bir talimat olmadığı sürece, kayıt sayfası veya sürücü kartı,
günlük çalışma süresi sonuna kadar çıkartılmaz. Kayıt sayfası veya sürücü kartı, tasarlanan
süreden daha uzun bir süre için kullanılmaz.
(4) Sürücü, araçtan uzakta olması nedeniyle araca takılı cihazı kullanamıyorsa, bu
maddenin altıncı fıkrasının (b) bendinin (2), (3) ve (4) numaralı alt bentlerinde belirtilen
zaman aralıkları aşağıdaki şekilde belirlenir.
a) Araca bu Yönetmeliğin Ek I’ine uygun takograf cihazı takılı ise, zaman periyotları,
kayıt sayfasına elle, otomatik kayıt yolu ile veya başka vasıtalarla okunaklı ve sayfayı
kirletmeden girilir.
b) Araca bu Yönetmeliğin Ek IB’sine uygun takograf cihazı takılı ise; zaman
periyotları, sürücü kartına takograf cihazındaki elle giriş ünitesi kullanılarak girilir.
(5) Bu Yönetmeliğin Ek IB’sine uygun takograf cihazı takılı olan aracı birden fazla
sürücü kullanıyorsa, her sürücü kendi kartını takograftaki doğru bölüme takar. Bu
Yönetmeliğin Ek I’ine uygun takograf cihazı takılı olan aracı birden fazla sürücü kullanıyorsa,
Bu Yönetmeliğin Ek I’inin Bölüm 2, madde 1’den madde 3’üne kadar belirtilen bilgilerin
fiilen aracı kullanan sürücüye ait olması için, kayıt sayfaları gerektiği şekilde değiştirilir.
(6) Sürücüler, aşağıda belirtilen hususları yerine getirir.
a) Sayfa üzerindeki kayıtlı saatin, aracın tescil edildiği ülkenin resmi saatine uygun
olmasını sağlar.
b) Aşağıda belirtilen zaman periyotlarının ayrı ve belirgin olarak kaydedilmesini
sağlamaya yönelik olarak anahtar mekanizmalarını çalıştırır.
1) Sürüş süresi:
sembolü ile gösterilir.
2) Diğer çalışmalar: Sürüş dışındaki bütün aktiviteler anlamındadır. Ayrıca aynı işveren
veya taşıma sektörü içindeki veya dışındaki diğer bir işveren için yapılan herhangi bir
çalışmayı ifade eder ve
3) Sürüşe hazır bulunma: Mola süresinin ve dinlenme süresinin haricinde kalan ve
sürücünün sürüşe başlamak veya geri kalan sürüşü tamamlamak veya diğer çalışmaları
yapmak üzere her türlü çağrıya cevap verecek konumda olduğu ancak çalışma yerinde
bulunmak zorunda olmadığı zaman aralığıdır. Bu periyot; sürücünün, aracın feribot ya da
trenle taşınması sırasında yanında bulunduğu süreyi, sınırda bekleme süresini, trafik
yasaklarından kaynaklanan süreleri ve birden fazla sürücünün olması halinde, diğer
sürücünün, fiilen aracı süren sürücü yanında oturma süresini veya araç hareket halinde iken
yatakta dinlenme süresini içerir ve
4) Molalar ve günlük dinlenme süreleri:
(7) Her bir sürücü, kendi kayıt sayfasına aşağıdaki bilgileri girer.
a) Sayfa kullanılmaya başlandığında; soyadı ve adı,
b) Sayfanın kullanıma başlandığı ve kullanımın bittiği tarih ve yer,
c) Hem sayfaya kaydedilen ilk seyahatin başlangıcında, hem de aracın değişmesi
durumunda sayfanın kullanımı esnasında, görevlendirildiği her aracın tescil numarası,
ç) Kilometre sayacı okumaları;
1) Sayfada kayıtlı olan ilk seyahatin başlangıcında,
2) Sayfada kayıtlı olan son seyahatin sonunda,
3) Çalışma günü boyunca aracın değişmesi durumunda; önceden görevlendirildiği
araçtaki okuma değeri ve yeni görevlendirildiği araçtaki okuma değeri.
d) Aracın değişme zamanı.
(8) Sürücü, günlük çalışma süresinin başında ve sonunda çalıştığı ülkelerin işaretlerini
bu Yönetmeliğin Ek IB’sine uygun olan takograf cihazına girer. Bu maddenin yedinci
fıkrasında belirtilen bilgi girişleri sürücü tarafından aktif hale getirilir. Bu girişler, el ile veya
takograf cihazının uydu izleme sistemine bağlı olması halinde ise otomatik olabilir.
(9) Bu Yönetmeliğin Ek I’inde tarif edilen takograf cihazı, yetkili denetim elemanının,
gerektiğinde cihazı açması halinde, kontrol anından önceki dokuz saatlik kaydı, sayfada kalıcı
hasar, bozulma ve kirlenme olmaksızın okuyabileceği şekilde tasarımlanır. Ayrıca takograf
cihazının tasarımı, mahfazasını açmaksızın kayıt yapıldığını doğrulayacak şekilde yapılır.
(10) Denetim elemanı istediğinde, aşağıdakiler sağlanır:
a) Bu Yönetmeliğin Ek I’ine uygun olan bir takograf cihazı takılı bir aracın sürücüsü
tarafından;
1) O güne ait kayıt sayfası, önceki 28 gün içinde sürücünün kullandığı kayıt sayfaları,
2) Varsa sürücü kartı,
3) Bu Yönetmelikte talep edilen, o güne ait ve önceki 28 günlük elle kaydedilmiş her
türlü kayıt ve çıktı,
b) Bu Yönetmeliğin Ek IB’sine uygun olan bir takograf cihazı takılı bir aracın sürücüsü
tarafından;
1) Sahip olduğu sürücü kartı,
2) Bu Yönetmelikte talep edilen, o güne ait ve önceki 28 günlük elle kaydedilmiş her
türlü kayıt ve çıktı,
3) Belirtilen periyot içinde, bu Yönetmeliğin Ek I’ine uygun olan takograf cihazı takılı
bir araç kullanılmışsa buna ait kayıt sayfaları,
c) Yetkili denetim elemanı, kayıt sayfasının bu Yönetmeliğe uygunluğunu; takograf
cihazı veya sürücü kartı tarafından kaydedilmiş görüntülü veya yazılı bilgileri çözümleyerek,
bunlar sağlanamazsa bu Yönetmeliğin 11inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde ve (c)
bendinde belirtilen ve bir hükme riayet edilmesini gerekçelendirecek diğer destekleyici
dokümanları inceleyerek kontrol eder.
(11) Kayıt sayfasında kayıtlı bilgileri, bu Yönetmeliğin Ek IB’sinde tarif edilen takograf
cihazında veya sürücü kartında depolu bilgileri veya takograf cihazından alınan yazılı çıktıları
tahrif etmek, gizlemek veya yok etmek yasaktır. Aynı yasak, veri veya yazdırılmış bilginin
tahrif edilmesine, gizlenmesine veya yok edilmesine yol açabilecek şekilde takograf cihazı,
kayıt sayfası veya sürücü kartı üzerindeki herhangi bir müdahale için de geçerlidir. Bu amaçla
kullanılabilecek hiç bir cihaz araçta bulunamaz.
Cihazın bozulması
MADDE 11 – (1) Takograf cihazının veya sürücü kartının bozulması, hatalı çalışması
durumunda yapılacak işlemlerle ilgili hususlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Cihazın bozulması veya hatalı çalışması durumunda; işveren, en kısa sürede servis ve
montajcıya tamir ettirir. Cihazın bozulduğunun veya hatalı çalıştığının tespit edildiği günden
itibaren bir haftalık süre içinde araç işyerine geri dönemiyorsa, tamir yolda yaptırılır. Arıza
veya hatalı çalışma bu şekilde giderilmediğinde, Denetim Otoritesi bu Yönetmeliğin 13 üncü
maddesi gereğince aracın kullanımını yasaklar.
b) Takograf cihazı kullanılamaz durumda ise veya hatalı çalışıyorsa; sürücüler, takograf
cihazı ile doğru olarak kaydedilmeyen veya yazılmayan çeşitli süre bilgilerini, imzasını da
içerecek şekilde sürücünün tanımlanmasını sağlayacak sürücü kart numarası, ismi veya
ehliyet numarası gibi bilgilerin bulunduğu kayıt sayfasında veya sayfalarında ya da kayıt
sayfası veya sürücü kartına eklenecek geçici bir sayfada belirtir. Sürücü kartı hasar görür,
bozulur, kaybolur veya çalınırsa; sürücü, seyahatinin sonunda, takograf cihazı ile kaydedilmiş
süreyle ilgili bilgileri yazdırır ve bu doküman üzerinde kendini tanıtıcı, sürücü kart
numarasını veya ismini veya sürücü belgesi numarasını içerecek bilgileri belirtir ve imzalar.
c) Sürücü, sürücü kartı hasar görür veya bozulursa, bu kartı normal ikametgahının
bulunduğu Kart Verme Otoritesine geri verir; sürücü kartının çalınması durumunda, çalındığı
ülkenin yetkili kuruluşuna resmi beyanda bulunur; sürücü kartının kaybolması halinde, kartın
verildiği taraf ülkenin yetkili kuruluşuna ve kartın verildiği taraf ülkenin yetkili kuruluşu ile
normal ikametgahının bulunduğu taraf ülkenin yetkili kuruluşu farklı ise normal
ikametgahının bulunduğu taraf ülkenin yetkili kuruluşuna resmi beyan ile rapor eder. Sürücü,
en fazla 15 takvim günü veya aracın başlangıç noktasına dönmesi için daha uzun bir süre
gerekirse, kartın tekrar hazırlanması veya kullanılmasının mümkün olmadığını ispatlaması
kaydıyla, sürücü kartı olmadan sürüşüne devam eder. Sürücünün ikamet ettiği taraf ülkenin
yetkilileri, kartı verenlerden farklı ise, sürücü kartının yenilenmesini veya değiştirilmesini
isteyen yetkili kuruluş önceki kartı veren kuruluşa, yenileme veya değiştirme için tam
gerekçeleri bildirir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Uygulama ile ilgili bildirimler
MADDE 12 – (1) Türkiye ile diğer taraf ülkeler arasındaki karşılıklı yardımlaşma
çerçevesinde, aşağıda belirtilen durumlarla ilgili bilgiler düzenli olarak ilgili yetkili otoritelere
gönderilir.
a) Türkiye’de ikamet etmeyen sürücüler tarafından bu Yönetmelik hükümlerine yapılan
ihlaller ve bu tür ihlaller için uygulanan cezalar,
b) Türkiye’de ikamet eden sürücülerin diğer taraf ülkelerde yaptıkları ihlaller için
uygulanan cezalar.
Aykırı davranışlarda uygulanacak hükümler
MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı davranışta bulunanlara 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ve 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu
hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 14 – (1) Bu Yönetmeliğin Ek III’ü 1/10/2011 tarihinde; Ek IV’ü 1/11/2012
tarihinde; Ek IB’si, 16/6/2010 tarihinden sonra yeni tescil edilen araçlar için, 16/6/2010
tarihinde; diğer hükümleri ise yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı, Ulaştırma
Bakanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ve İçişleri Bakanı yürütür.
Ek I
İMALAT, TEST, MONTAJ VE MUAYENE GEREKLİLİKLERİ
BÖLÜM 1. TANIMLAR
Bu Ekte aşağıdaki tarifler ve tanımlar geçerlidir:
1.1. Takograf cihazı
Karayolu araçlarının hareketinin ve sürücülerinin belli çalışma sürelerinin detaylarını
otomatik veya yarı otomatik olarak göstermek ve kaydetmek için bu tür araçlara monte
edilmesi tasarlanan kayıt cihazı.
1.2. Kayıt sayfası
Takograf cihazı içine yerleştirilecek olan ve kaydedilen veriyi kabul etmek ve saklamak için
tasarımlanmış olan ve takograf cihazının işaretleme aksamının kaydedilecek bilgilerin sürekli
bir kaydını üzerinde bulunduracağı bir sayfa.
1.3. Takograf cihazı sabiti
Katedilen bir kilometrelik mesafeyi göstermek ve kaydetmek için gerekli giriş sinyali değerini
veren sayısal karakter; bu sabit, kilometrede devir cinsinden (k=……devir/km) veya
kilometrede darbe cinsinden (k=……darbe/km) ifade edilmelidir.
1.4. Karakteristik katsayısı
Normal test koşullarında, kilometre olarak ölçülmüş bir mesafede seyrederken (Bu Ek’te
Bölüm 6 Kısım 6.4) aracın takograf cihazına bağlandığı parçası (vites kutusu çıkış mili veya
dingili) tarafından yayılan çıkış sinyali değerini veren sayısal karakteristik. Karakteristik
katsayısı, kilometrede devir cinsinden (w= ……devir/km) veya kilometrede darbe cinsinden
(w=……darbe/km) ifade edilir.
1.5. Tekerlek lastiklerinin etkin çevresi
Aracı hareket ettiren birden çok tekerlek (tahrikli tekerlekler) ile bir tam devir sırasında
katedilen mesafelerin ortalamasıdır. Bu mesafenin ölçülmesi, normal test koşullarında
yapılmalı (Bu Ek’te Bölüm 6 Kısım 6.4) ve l =…. mm olarak ifade edilmelidir.
BÖLÜM 2. TAKOGRAF CİHAZININ GENEL KARAKTERİSTİKLERİ VE
FONKSİYONLARI
Cihaz aşağıdakileri kaydedebilmelidir:
1. Aracın kat ettiği mesafeyi;
2. Aracın hızını;
3. Sürüş zamanını;
4. Diğer çalışma veya hazır bulunma sürelerini;
5. Çalışma aralarını ve günlük dinlenme sürelerini;
6. Kayıt sayfası bulunan mahfazanın açılmasını;
7. Mesafe ve hız sensörlerinden elektriksel olarak aktarılan sinyaller ile çalışan cihaz olan
elektronik takograf cihazlarında, takograf cihazının güç kaynağındaki (aydınlatma hariç) ve
mesafe ve hız sensörünün güç kaynağındaki 100 milisaniyeyi aşan herhangi bir kesintiyi ve
mesafe ve hız sensörüne giden sinyaldeki herhangi bir kesintiyi.
İki sürücü tarafından kullanılan araçlarda, cihaz, eş zamanlı fakat ayrı ayrı olacak şekilde iki
ayrı sayfaya yukarıda 3. 4. ve 5. maddelerde belirtilen sürelerin ayrıntılarını
kaydedebilmelidir.
BÖLÜM 3. TAKOGRAF CİHAZI İMALAT GEREKLİLİKLERİ
3.1. Genel hususlar
1. Takograf cihazı aşağıdakileri kapsamalıdır:
1.1. Görsel cihazlar aşağıdakileri göstermelidir:
1.1.1. Kat edilen mesafe (mesafe kaydedici),
1.1.2. Hız (hız ölçer),
1.1.3. Zaman (saat)
1.2. Kaydetme cihazları aşağıdakilerden oluşmalıdır:
1.2.1. Kat edilen mesafe kaydedicisi,
1.2.2. Hız kaydedicisi,
1.2.3. Bu Ek’te Bölüm 3 Kısım 3.3 (4)’de belirtilen gereklilikleri karşılayan bir veya
daha fazla zaman kaydedicisi.
1.3. Münferit olarak kayıt sayfasında gösterilen işaretleme durumları:
1.3.1. Sayfaların bulunduğu mahfazanın her açılışı,
1.3.2. Bu Ek’te Bölüm 2 madde 7’de tarif edildiği şekilde, elektronik takograf
cihazı için, güç kaynağını (aydınlatma hariç) tekrar devreye almadan önce, takograf
cihazının güç kaynağında, 100 milisaniyeyi aşan herhangi bir güç kesintisi,
1.3.3. Bu Ek’te Bölüm 2 madde 7’de tarif edildiği şekilde, elektronik takograf
cihazı için, mesafe ve hız sensörlerinin güç kaynağındaki 100 milisaniyeyi aşan
herhangi bir kesinti ve mesafe ve hız sensörüne giden sinyaldeki herhangi bir kesinti.
2. Takograf cihazına yukarıda listelenenlere ilave bir cihaz eklenirse, zorunlu cihazların
düzgün çalışmasını veya bunların okumasını bozmamalıdır.
Cihaz, onay için bu tür ilaveler ile birlikte bütün olarak sunulmalıdır.
3. Malzemeler
3.1. Takograf cihazını oluşturan bütün parçalar, yeterli kararlılıkta ve mekanik olarak
dayanımlı ve elektriksel ve manyetik karakteristikleri kararlı malzemelerden
yapılmalıdır.
3.2. Cihazı oluşturan bir parçada veya bu cihazın imalatında kullanılan malzemelerin
yapısındaki herhangi bir değişiklik, imalatta uygulanmadan önce, cihazı Bakanlığa onay
için sunmalıdır.
4. Katedilen mesafenin ölçülmesi
Katedilen mesafe aşağıdaki yöntemlerden birisiyle ölçülebilir ve kaydedilebilir:
4.1. İleri ve geri hareketi kapsayacak şekilde, veya
4.2. Sadece ileri hareketi kapsayacak şekilde.
Geri hareketlerin bütün kayıtları, diğer kayıtların okunaklığını ve doğruluğunu hiç bir şekilde
etkilememelidir.
5. Hızın ölçülmesi
5.1. Hız ölçme aralığı tip onay belgesinde belirtildiği şekilde olmalıdır.
5.2. Ölçme cihazının doğal frekansı ve sönümlenmesi, hızı gösteren ve kaydeden
cihazlar, kabul edilebilir toleranslar dahilinde 2 m/s²’ye kadar olan ivme değişimlerini,
ölçme aralığı içerisinde, takip edebilecek şekilde olmalıdır.
6. Zamanın ölçülmesi (saat)
6.1. Saatin sıfırlanma mekanizmasının kumandası, kayıt sayfasının bulunduğu
mahfazanın içine yerleştirilmelidir; mahfazanın her açılışı, kayıt sayfasına otomatik
olarak kaydedilmelidir.
6.2. Kayıt sayfasının ileri hareket mekanizması, saat ile kumanda ediliyorsa, saatin tam
olarak kurulmasından sonra doğru çalışma süresi, cihazın azamî sayfa yüküne karşılık
gelen kayıt aralığından en az % 10 fazla olmalıdır.
7. Aydınlatma ve koruma
7.1. Takograf cihazının görsel cihazları, gözleri kamaştırmayacak kadar yeterli
aydınlatmayı sağlamalıdır.
7.2. Normal kullanım koşullarında, cihazın bütün iç parçaları, neme ve toza karşı
korunmalıdır. Ayrıca, damgalanabilir mahfazalar ile müdahalere karşı dayanıklı
yapılmalıdır.
3.2. Görsel cihazlar
1. Katedilen mesafe göstergesi (mesafe kaydedici)
1.1. Katedilen mesafeyi gösteren cihazın, en küçük derecelendirme değeri 0,1 kilometre
olmalıdır. Hektometreleri gösteren rakamlar, tam kilometreleri gösteren rakamlardan
açıkça ayırt edilebilmelidir.
1.2. Mesafe kaydedici üzerindeki rakamlar, açıkça okunabilir ve en az 4 mm’lik görünür
yüksekliğe sahip olmalıdır.
1.3. Mesafe kaydedici, en az 99999,9 kilometreye kadar okuyabilmelidir.
2. Hız göstergeleri (Hız ölçer)
2.1. Ölçme aralığında, hız skalası, 1 kilometre/saat, 2 kilometre/saat, 5 kilometre/saat
veya 10 kilometre/saat’lik düzgün artan aralıklarla işaretlenmiş olmalıdır. Hızın artan
aralık değeri (birbirini takip eden iki işaret arasındaki boşluk), skalada görünen azami
hızın % 10’unu aşmamalıdır.
2.2. Ölçülmesi istenilenlerin dışındaki aralıklar rakamlarla işaretlenmeyebilir.
2.3. 10 kilometre/saat‘lik hız farkını temsil eden skaladaki her boşluğun uzunluğu 10
milimetreden az olmamalıdır.
2.4. Bir ibreli göstergede, ibre ile gösterge yüzeyi arasındaki mesafe üç milimetreyi
aşmamalıdır.
3. Zaman göstergesi (saat)
Zaman göstergesi, göstergenin dışından görülebilir olmalı ve net, belirgin ve şüpheye yer
vermeyecek bir okuma sağlamalıdır.
3.3. Kaydetme cihazları
1. Genel hususlar
1.1. Kayıt sayfasının biçimi nasıl olursa olsun (şerit veya disk), bütün cihazlarda, saatin
gösterdiği zaman ile sayfadaki zaman işaretinin karşılıklı gelmesini sağlayacak şekilde,
kayıt sayfasının doğru olarak takılmasını sağlayan bir işaret bulunmalıdır.
1.2. Kayıt sayfasını hareket ettiren mekanizma, sayfa oynamadan hareket etmeli ve
sayfanın kolayca takılıp çıkartılmasını sağlamalıdır.
1.3. Disk şeklindeki kayıt sayfalarında, cihazın ileri hareketi, saat mekanizması ile
kontrol edilmelidir. Bu durumda, sayfanın dönme hareketi, hız kayıt bölgesinin kenarını
çevreleyen çizginin iç sınırında ölçülen sayfa hızı asgari yedi milimetre/saat olacak
şekilde, sürekli ve tek düze olmalıdır.
Şerit şeklindeki cihazlarda, sayfanın ileri hareket cihazı, saat mekanizması ile kontrol
ediliyorsa, doğrusal ileri hareket hızı en az 10 milimetre/saat olmalıdır.
1.4. Katedilen mesafenin, araç hızının ve kayıt sayfası veya sayfalarının bulunduğu
mahfazanın her açılışının kaydı otomatik olarak yapılmalıdır.
2. Katedilen mesafenin kaydedilmesi
2.1. Katedilen mesafenin her kilometresi, kayıt üzerinde, karşılık gelen koordinatta en az
bir milimetre değişim ile temsil edilmelidir.
2.2. Ölçme aralığının üst sınırına ulaşan hızlarda bile, mesafelerin kaydedilmesi okunaklı
olmalıdır.
3. Hızın kaydedilmesi
3.1. Kayıt sayfasının biçimi nasıl olursa olsun, hız kaydeden çizici ucu normal olarak düz
bir doğru üzerinde ve kayıt sayfasının hareket yönüne göre dik açılarda hareket etmelidir.
Bununla birlikte, aşağıdaki koşullar sağlanırsa iğnenin hareketi eğrisel olabilir:
3.1.1. Çizici ucun bıraktığı iz, hız kaydı için ayrılmış alanın (disk biçimindeki
sayfalarda) ortalama çevresine veya (şerit biçimindeki sayfalarda) eksenine dik
olmalıdır,
3.1.2. Kayıt sayfasının biçimi nasıl olursa olsun, çizici ucun bıraktığı izin eğrilik
yarıçapının hız kaydı için ayrılmış alanın genişliğine oranı 2,4/1‘den daha az
olmamalıdır,
3.1.3. Zaman skalası üzerindeki işaretlemeler, kayıt alanını, çizici ucun bıraktığı izin
yarıçapı ile aynı yarıçaptaki bir eğri üzerinde kesmelidir. Zaman skalası üzerindeki
işaretlemeler arasındaki boşluk, bir saati geçmeyen süreleri temsil etmelidir.
3.2. Her 10 kilometre/saat’lik bir hız değişimi, kayıt üzerinde bu hız değişimine karşılık
gelen koordinatta en az 1,5 milimetrelik değişim ile belirtilmelidir.
4. Zamanın kaydedilmesi
4.1. Takograf cihazı, sürüş süresini otomatik olarak sürekli kaydedecek ve gerekirse bir
anahtar cihazı kullanılarak, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (b)
bendinin 2 inci, 3 üncü ve 4 üncü alt bendinde belirtilen diğer sürelerin ayrı ayrı
kaydedilmesini mümkün kılacak şekilde imal edilmelidir.
4.2. Değişik zaman aralıklarını, izlerin karakteristiklerinden, izafi konumlarından ve
gerekirse bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen sembollerle birbirinden
açıkça ayırmak mümkün olmalıdır.
Değişik zaman aralıkları, ilgili izlerin kalınlıkları arasındaki farklar ile veya, kaydın
okunabilirliği ve kolay yorumlanabilmesi bakımından en azından eşdeğer etkinliğe sahip
başka bir sistem ile, kayıt üzerinde, birbirinden farklılaştırılmalıdır.
4.3. Birden fazla sürücüden oluşan mürettebata sahip araçlarda, madde 4.1’de belirtilen
kayıtlar, her sayfanın bir sürücüye ait olduğu iki ayrı sayfaya yapılmalıdır. Bu durumda,
ayrı sayfaların ileri hareketi, tek bir mekanizma ile veya ayrı eş zamanlı mekanizmalar ile
sağlanmalıdır.
3.4. Cihazın Muhafazası
1. Kayıt sayfası veya sayfaları ve saatin sıfırlanmasını sağlayan mekanizma kumandasının
bulunduğu mahfazanın kilidi olmalıdır.
2. Kayıt sayfası veya sayfaları ve saatin sıfırlanmasını sağlayan mekanizma kumandasının
bulunduğu mahfazanın her açılışı, sayfa veya sayfalara otomatik olarak kaydedilmelidir.
3.5. İşaretlemeler
1. Aşağıdaki işaretlemeler, takograf cihazının kadranı üzerinde görünmelidir:
1.1. Mesafe kaydedici tarafından gösterilen rakamın yanında, “km” kısaltması ile
gösterilen mesafe ölçme birimi,
1.2. Hız skalasının yanında “km/h” işaretlemesi,
1.3. “Vmin …km/h, Vmax … km/h” biçiminde hız ölçerin ölçme aralığı. Bu işaretleme,
cihazın açıklama etiketinde yer alıyorsa gerekli değildir.
2. Açıklayıcı etiket, cihaz üzerine yerleştirilmeli ve cihaz monte edildiğinde görülebilir olması
gereken aşağıdaki işaretlemeleri göstermelidir:
2.1. Cihazın imalatçısının adı ve adresi,
2.2. İmalatçı numarası ve imal yılı,
2.3. Cihaz tipi için onay işareti,
2.4. “k= … devir/km” veya “k=…darbe/km” biçiminde cihaz sabiti,
2.5. İsteğe bağlı olarak, yukarıdaki paragraf 1’de belirtildiği biçimdeki hız ölçme aralığı,
2.6. Cihazın eğim açısına hassasiyeti, cihaz tarafından verilen okumaları müsaade edilen
toleransların ötesinde etkileyebiliyorsa, müsaade edilen açılar aşağıdaki şekilde ifade
edilmelidir:
Burada cihazın kalibre edildiği α açısı, takograf cihazının ön yüzünün (sağ tarafı
yukarıya tutturulmuş) yatay konumundan ölçülen açıdır. β ve γ ise sırasıyla, α kalibre
açısına göre yukarıya ve aşağıya müsaade edilen azami sapmaları temsil eder.
3.6. Azami toleranslar (görsel ve kaydedici cihazlar)
1. Montajdan önce test tezgahında:
1.1. Katedilen mesafe: 1 km ve üstü mesafe için gerçek mesafeden %1 fazla veya az;
1.2. Hız: Gerçek hızdan 3 km/h fazla veya az;
1.3. Zaman: Saatin çalışma süresinin 7 günden az olmadığı durumlarda 7 gün için en çok
10 dakika; günde ±2 dakika.
2. Montajda:
2.3. Zaman: Günde ±2 dakika veya yedi günde ±10 dakika.
3. Kullanımda:
3.3. Zaman: Günde ±2 dakika veya her yedi günde ±10 dakika.
4. Yukarıdaki 1., 2. ve 3. paragraflarda belirtilen azami toleranslar, cihazın yakınında
ölçülmek kaydıyla sıcaklık değeri, 0°C ile 40°C arasındaki sıcaklıklarda geçerlidir.
5. Yukarıdaki 2. ve 3. paragraflarda belirtilen azami toleransların ölçülmesi, Bu Ek’te Bölüm
6’da yer alan koşullar altında gerçekleştirilmelidir.
BÖLÜM 4. KAYIT SAYFALARI
4.1. Genel hususlar
1. Kayıt sayfaları cihazın normal çalışmasına engel olmayacak şekilde olmalı ve içerdikleri
kayıtlar silinmez, kolayca okunabilir ve anlaşılabilir olmalıdır.
Normal nem ve sıcaklık koşulları altında, kayıt sayfaları, boyutlarını ve üzerindeki kayıtları
korumalıdır.
Ayrıca, sayfaya zarar vermeksizin ve kayıtların okunabilirliğini etkilemeden, bu Yönetmeliğin
10 uncu maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen bilgileri, sayfaların üzerine yazmak
mümkün olmalıdır.
Normal saklama koşullarında, kayıtlar, en az bir yıl için açıkça okunabilirliğini korumalıdır.
2. Biçimi nasıl olursa olsun, sayfaların asgari kayıt kapasitesi 24 saat olmalıdır.
Görevlinin müdahalesine gerek kalmaksızın kesintisiz kayıt kapasitesini artırmak amacıyla,
birden fazla disk birbirine bağlanmışsa, bu diskler arasındaki bağlantılar, bir diskten diğerine
aktarım sırasında kayıtlarda kesinti veya çakışma olmayacak şekilde olmalıdır.
4.2. Kayıt alanları ve bunların derecelendirilmesi
1. Kayıt sayfalarında aşağıdaki kayıt alanları bulunmalıdır:
1.1. Sadece hızla ilgili veri için ayrılmış alan,
1.2. Sadece katedilen mesafe ile ilgili veri için ayrılmış alan,
1.3. Sürüş zamanı, diğer çalışma süreleri ve çalışmaya verilecek araların varlığı ve
sürücülerin dinlenme süreleri ile ilgili veri için bir veya daha fazla alan.
2. Hızın kaydedildiği alan, 20 kilometre/saat veya daha düşük bölümlerde
derecelendirilmelidir. Skaladaki her işarete karşılık gelen hız, bu işarete karşılık gelen
rakamla gösterilmelidir. “km/h” sembolü, bu alan içinde en az bir kez gösterilmelidir.
Skaladaki son işaret ölçme aralığının üst sınırı ile çakışmalıdır.
3. Katedilen mesafenin kaydedildiği alan, katedilen kilometre miktarı kolayca okunabilecek
şekilde düzenlenmelidir.
4. Yukarıdaki 1. paragrafta belirtilen süreleri kaydetmek için ayrılmış alan veya alanlar, çeşitli
zaman aralıklarını birbirinden açıkça ayırabilecek şekilde işaretlenmelidir.
4.3. Kayıt sayfalarına yazdırılacak bilgiler
Her sayfada yazılı halde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
1. İmalatçının adı, adresi veya ticari markası,
2. Sayfa örneği için onay işareti,
3. Sayfanın kullanılabileceği cihaz tipi veya tipleri için onay işareti,
4. Hız ölçme aralığının kilometre/saat olarak yazılmış üst sınırı.
Küçük ilave gereklilikler olarak; her sayfa, her beş dakikalık aralıkların zorlanmadan tayin
edilebildiği zamanın on beş dakikalık aralıklarla doğrudan okunabileceği şekilde
derecelendirilmiş bir zaman skalasını basılı halde taşımalıdır.
4.4. El yazısı ile bilgi girmek için bırakılan boş alan
Sayfaların üzerinde, sürücünün asgari aşağıdaki detayları yazabileceği şekilde boş bir alan
bulunmalıdır:
1. Sürücünün soyadı ve adı,
2. Sayfanın kullanılmaya başlandığı tarih ve yer, kullanımın bittiği tarih ve yer,
3. Bu sayfanın kullanımı sırasında sürücünün görevlendirildiği araç ve araçların tescil
numaraları,
4. Bu sayfanın kullanımı sırasında sürücünün görevlendirildiği araç ve araçların kilometre
sayacı okumaları,
5. Her hangi bir araç değişiminin yapıldığı zaman.
BÖLÜM 5. TAKOGRAF CİHAZININ MONTAJI
1. Takograf cihazı, sürücünün, hız ölçer, mesafe kaydedici ve saati sürücü koltuğundan açıkça
görebileceği şekilde ve aynı zamanda, sürüşle ilgili parçalar dahil bu cihazların bütün
parçaları, beklenmedik kazalara karşı korunduğu şekilde, araca yerleştirilmelidir.
2. Takograf cihazı sabitini, adaptör olarak bilinen uygun bir cihazla, aracın karakteristik
katsayısına uyarlamak mümkün olmalıdır.
Arka dingil oranları iki veya daha fazla olan araçlara bir anahtar cihazı takılmalıdır. Bu
vesileyle, bu değişik oranların cihazın araca uyarlandığı oran ile aynı çizgiye otomatik olarak
getirilebilmesi sağlanır
3. Cihazın montaj kontrolü yapıldıktan sonra, cihazın yanında araç üzerine veya cihazın
üzerine, açıkça görülebilecek şekilde bir montaj etiketi yerleştirilmelidir. Servis ve montajcı
tarafından, cihazın yeniden ayarlanması için gerekli olan değişiklikler nedeniyle yapılan her
muayeneden sonra, öncekinin yerine yeni bir etiket yerleştirilmelidir.
Etikette, en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
3.1. Servis ve montajcının adı, adresi veya ticari adı,
3.2. ‘w= ……devir/km’ veya ‘w=……darbe/km’ biçiminde aracın karakteristik katsayısı,
3.3. ‘l=…mm’ biçiminde tekerlek lastiklerinin etkin çevresi,
3.4. Aracın karakteristik katsayısının belirlendiği ve tekerlek lastiklerinin etkin çevresinin
ölçüldüğü tarihler,
4. Damgalama
Aşağıdaki parçalar damgalanmalıdır:
a. Üzerindeki işaretler hasarlanmadan sökülemeyecek şekilde takılmamışsa, montaj etiketi,
b. Takograf cihazı ucu ile araç arasındaki bağlantının iki ucu,
c. Adaptörün kendisi ve devreye irtibatlandırıldığı noktası,
d. Dingil oranı iki veya daha fazla olan araçlarda anahtar mekanizması;
e. Adaptör ve anahtar mekanizmasını cihazın diğer kısımları ile birleştiren bağlantılar;
f. Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.1 (7.2)’ye göre gerekli mahfazalar.
g. Takograf cihazı sabitini, aracın karakteristik katsayısına uyarlayan araçlara erişimi
sağlayan kapaklar;
Belirli durumlarda, cihaz tipinin onayında ilave damgalar gerekebilir ve onay belgesinde bu
damgaların konumu belirtilmelidir.
Takograf cihazının güvenilir ve doğru şekilde çalışmasını sürdürmesi şartıyla ve bir hız
sınırlayıcı veya yol güvenliğini etkileyen başka herhangi bir cihaz takıldıktan sonra servis ve
montajcı tarafından hemen veya diğer durumlarda yedi gün içinde tekrar damgalanması
kaydıyla, (b), (c) ve (e) paragraflarında bahsedilen damgaların sökülmesine aşağıdaki
durumlarda müsaade edilir:
a. Acil durumlarda,
b. Hız sınırlayıcı bir cihazı veya yol güvenliğini etkileyen herhangi bir cihazı monte etmek,
ayarlamak veya tamir etmek amacıyla.
Damgaların açıldığı her durumda, damgaların neden açıldığını belirten yazılı ifade
hazırlanmalı ve yetkili otoriteler için hazır tutulmalıdır.
5. Takograf cihazını aktarıcıya bağlayan kablolar, kıvrımlı uçları bulunan, plastik kaplı,
paslanmaya karşı korunmuş, kesintisiz çelik spiral ile korunmalıdır. Hız veya mesafe
sensöründen gelen elektronik veriyi değiştirerek veya kısa devre yaparak veya keserek,
takograf cihazının doğru çalışmasını önlemeyi amaçlayan ve takograf cihazının doğru
çalışması için gerekli olmayan herhangi bir cihazın varlığını algılayabilen diğer yollarla
(örneğin sinyal şifrelemenin elektronik izlenmesi) müdaheleye karşı eşdeğer bir koruma
sağlanmışsa bu tür bir korumaya ihtiyaç yoktur. Damgalı bağlantılardan oluşan bir bağlantının
bu Yönetmeliğin amacı doğrultusunda kesintisiz olduğu kabul edilir.
Yukarıda bahsedilen elektronik izleme, hız ve mesafe sensörünün sinyalinden bağımsız
olarak, takograf cihazının aracın her hareketini kaydedebilmesini sağlayan elektronik
kumanda ile değiştirilebilir.
Bu maddenin uygulanması amacı doğrultusunda, M1 ve N1 araçları, 70/156/AT Motorlu
Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği Ek II de tarif edilen araçlardır. Bu
Yönetmeliğe uygun takograflarla donatılan ve mesafe ve hız sensörleri ile takograf cihazı
arasında zırhlı kablo montajı için tasarımlanmamış araçlarda, mesafe ve hız sensörlerine
mümkün olduğunca yakın yere bir adaptör takılmalıdır.
Adaptörden takograf cihazına kadar zırhlı kablo takılmalıdır.
BÖLÜM 6. KONTROL VE MUAYENELER
Taraf ülkeler, kontrol ve muayene yapacak kuruluşları tayin etmelidir.
6.1. Yeni veya tamir edilmiş cihazların belgelendirilmesi
Yeni veya tamir edilmiş olmasına bakılmaksızın, her bir cihaz, Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.6
(1)’de belirtilen sınırlar dahilinde, Bu Ek Bölüm 5 (4) (f)’ye göre damgalanarak, doğru
çalıştığı, okumalarının ve kayıtlarının doğruluğu bakımından belgelendirilmelidir.
Bu amaçla taraf ülkeler, yeni veya tamir edilmiş bir cihazın, tip onaylı örneğe ve/veya
Yönetmelik ve eklerindeki gerekliliklere uygun olduğunun doğrulanmasını ve kontrolünü
kapsayan, bir başlangıç doğrulaması öngörebilir, veya bu belgelendirme yetkisini imalatçılara
veya onların yetkili temsilcilerine devredebilir.
6.2. Montaj
Cihaz ve tüm donanımı, bir araca takıldığında, Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.6 (2)’de yer alan
azami toleranslarla ilgili hükümlere uygun olmalıdır.
Muayene testleri, servis ve montajcı tarafından veya onların sorumluluğu altında
gerçekleştirilmelidir.
6.3. Periyodik muayeneler
a) Araçlara takılı cihazın periyodik muayeneleri en az iki yılda bir yapılmalıdır, bu
muayeneler, aracın yol uygunluk testleri ile birlikte gerçekleştirilebilir.
Bu muayeneler aşağıdaki kontrolleri kapsamalıdır:
1. Cihazın doğru çalıştığının kontrolü,
2. Cihazda tip onay işaretinin bulunduğunun kontrolü,
3. Montaj etiketinin takılı olduğunun kontrolü,
4. Cihazdaki ve montajın diğer parçalarındaki damgaların bozulmamış olduğunun
kontrolü,
5. Lastiklerin gerçek çevresinin kontrolü.
b) Kullanımdaki azami toleranslar ile ilgili Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.6 (3)’ün hükümlerine
uygunluğu sağlamak için yapılacak bir muayene, her taraf ülke kendi sınırları dahilinde tescil
edilmiş araçlar için daha kısa süreler veya benzeri muayeneler öngörmüş olsa bile, en az altı
yılda bir yapılmalıdır. Bu tür muayeneler montaj etiketinin değiştirilmesini de kapsamalıdır.
6.4. Hataların ölçülmesi
Montajda ve kullanımda oluşan hataların ölçümü, standart test koşulları olarak kabul edilen
aşağıdaki koşullarda yapılmalıdır:
1. Araç yüksüz, normal çalışır durumda,
2. Lastik basınçları imalatçının talimatlarına uygun,
3. Lastik aşınması yasaların müsaade ettiği sınırlarda,
4. Aracın hareketi; araç, kendi motoru ile tahrik edilerek, düzgün bir hat boyunca ve düz
bir yüzey üzerinde, 50 ± 5 km/h hızla ilerlemelidir; test, karşılaştırılabilir doğrulukta
olması halinde, uygun test tezgahında gerçekleştirilebilir.
Ek IB
İMALAT, TEST, MONTAJ VE MUAYENE GEREKLİLİKLERİ
BÖLÜM 1. TARİFLER
Bu ekte aşağıdaki tarifler geçerlidir.
1.1. Faal hale getirme
Takograf cihazının tamamen çalışır hale geçmesi ve güvenlik fonksiyonları dahil olmak
üzere, bütün fonksiyonlarını yerine getirir duruma gelmesi aşaması.
Bir takograf cihazının faal hale gelmesi, bir servis kartının kullanılması ve bu kartın PIN
kodunun girilmesini gerektirir.
1.2. Orijinallik doğrulaması
İddia edilen tanıtımı oluşturmak ve doğrulamak için tasarlanmış bir fonksiyon.
1.3. Orijinallik
Bilginin, tanıtımı doğrulanabilen bir taraftan geldiğini gösteren özellik.
1.4. Yerleşik test (BİT-“Built-in Test”)
İstendiğinde bir operatör veya harici bir cihaz tarafından başlatılan testler.
1.5. Takvim günü
Saat 00.00’dan 24.00’a kadar geçen bir gün. Bütün takvim günleri UTC (Universal Time
Coordinated) (koordine edilmiş evrensel zaman) saatine göredir.
1.6. Kalibrasyon
Veri hafızasında tutulacak araç parametrelerinin güncellenme veya doğrulanması. Araç
parametreleri, araç tanıtımı (VIN, VRN ve tescil eden taraf ülke) ve araç karakteristiklerini
(w, k, l, lastik ebadı, (uygulanabiliyorsa) hız sınırlayıcı cihaz ayarları, geçerli UTC saati,
geçerli kilometre sayacı değeri) kapsar.
Bir takograf cihazının kalibrasyonu, bir servis kartının kullanılmasını gerektirir.
1.7. Kart numarası
Takograf kartını, bir taraf ülkede, özgün bir şekilde tanıtan 16 alfasayısal karakterli sayı. Bu
kart numarası (uygulanabiliyorsa) ardışık bir endeksi, bir yenileme endeksini ve bir süre
uzatımı endeksini içerir.
Dolayısıyla, bir kart, kartı veren taraf ülkenin kod numarası ve kart numarası ile özgün bir
şekilde tanıtılır.
1.8. Kart ardışık endeksi
Birden çok takograf kartı verilen bir şirkete veya kuruluşa verilen farklı kartları ayırt etmek
için kullanılan, bir kart numarasının 14. alfa sayısal karakteri. Söz konusu şirket veya kuruluş,
kart numarasının ilk 13 karakteri ile özgün bir şekilde tanıtılır.
1.9. Kart süre uzatımı endeksi
Bir takograf kartının her süre uzatımında bir artırılan, bir kart numarasının 16. alfasayısal
karakteri.
1.10. Kart yenileme endeksi
Bir takograf kartının her yenilenmesinde artırılan, bir kart numarasının 15. alfasayısal
karakteri.
1.11. Aracın karakteristik katsayısı
Standart test koşullarında, (Bu Ek Bölüm 6 Kısım 6.5) araç bir kilometrelik mesafeyi
katederken, aracın takograf cihazına bağlı (vites kutusu çıkış mili veya dingil) kısmından
yayılan çıkış sinyallerinin değerini veren sayısal karakteristik. Bu karakteristik katsayı
kilometre başına darbe olarak gösterilir (w = ....... darbe/km).
1.12. Şirket kartı
Taraf ülkelerin yetkili kuruluşları tarafından, takograf cihazı takılı araç sahiplerine veya
hamillerine verilen bir takograf kartı.
Şirket kartı, şirketi tanıtır ve şirketin araçlarında takılı bulunan takograf cihazında hafızaya
alınan verinin görünmesini, indirilmesini ve yazdırılmasını sağlar.
1.13. Takograf cihazı sabiti
Katedilen bir kilometrelik mesafede kaydetmek ve göstermek için gereken giriş sinyali
değerini veren sayısal karakteristik. Bu sabit kilometre başına darbe olarak gösterilir (k = .......
darbe/km).
1.14. Kesintisiz sürüş zamanı
Takograf cihazı içerisinde aşağıdaki şekilde hesaplanır.
Kesintisiz sürüş zamanı ve toplam ara verme zamanının bu şekilde hesaplanması, takograf
cihazı içerisinde, kesintisiz sürüş zamanı uyarısını hesaplamaya yarar. Bu hesaplama, bu
zamanların hukuki yorumunu engellemez.
Kesintisiz sürüş zamanı, belirli bir sürücünün en son 45 dakika veya daha fazla HAZIR
BULUNMA veya ARA VERME/DİNLENME veya BİLİNMEYEN süresinin (bu süre 15
dakikalık veya daha fazlalık birkaç zaman aralığına ayrılabilir) bitiminden sonraki bu
sürücünün geçerli toplam sürüş zamanları olarak hesaplanır.
BİLİNMEYEN süreler, sürücü kartının bir takograf cihazına takılmadığı ve sürücü
faaliyetlerinin manuel olarak girilmediği sürelere karşılık gelir.
Bu hesaplamalarda, ihtiyaç olursa, sürücü kartı hafızasına alınmış olan geçmiş faaliyetler de
göz önüne alınır. Sürücü kartını takmamışsa, hesaplamalar kartın takılı olmadığı geçerli süre
ve ilgili yuvaya ilişkin veri hafıza kayıtları esas alınarak yapılır.
1.15. Denetim kartı
Bir taraf ülkenin yetkili kuruluşlarınca, ulusal yetkili denetim otoritesine verilen takograf
kartı.
Denetim kartı denetim otoritesini ve muhtemelen denetim yetkilisini tanıtır ve veri
hafızasında veya sürücü kartlarında hafızaya alınmış veriyi okumak, yazdırmak ve/veya
indirmek için bu veriye erişmek amacıyla kullanılır.
1.16. Toplam ara verme zamanı
Takograf cihazı içerisinde aşağıdaki şekilde hesaplanır
zamanların hukuki yorumunu engellemez.
Sürüş zamanından toplam ara verme zamanı, belirli bir sürücünün en son 45 dakika veya daha
fazla HAZIR BULUNMA veya ARA VERME/DİNLENME veya BİLİNMEYEN süresinin
(bu süre 15 dakikalık veya daha fazlalık birkaç zaman aralığına ayrılabilir) bitiminden sonraki
bu sürücünün 15 dakika veya daha fazla HAZIR BULUNMA veya ARA
VERME/DİNLENME veya BİLİNMEYEN sürelerinin geçerli toplamı olarak hesaplanır.
göz önüne alınır. İki takograf cihazı arasındaki zamanın çakışması nedeniyle oluşan eksi
zamanın BİLİNMEYEN süreleri (BİLİNMEYEN sürenin başlangıcı > BİLİNMEYEN
sürenin bitimi) bu hesaplamada dikkate alınmaz.
Sürücü kartını takmamışsa, hesaplamalar kartın takılı olmadığı geçerli süre ve ilgili yuvaya
ilişkin veri hafıza kayıtları esas alınarak yapılır.
1.17. Veri belleği
Takograf cihazı içerisine kurulmuş, elektronik veriyi kaydetme cihazı.
1.18. Sayısal imza
Bir veri bloğunun alıcısına, bu bloğun özgünlüğünü ve bütünlüğünü kanıtlamaya yarayan ve
bu veri bloğuna ilave edilen veya bu bloğa şifreli olarak aktarılan veri.
1.19. İndirme
Aracın veri belleğine veya bir takograf kartının hafızasına alınmış verinin sayısal imzasıyla
birlikte bir kısmının veya tamamının kopyalanması.
İndirme, hafızaya alınan herhangi bir veriyi değiştiremez veya silemez.
1.20. Sürücü kartı
Bir taraf ülkenin kuruluşları tarafından belirli bir sürücüye verilen takograf kartı.
Sürücü kartı sürücüyü tanıtır ve sürücü faaliyeti verisinin hafızaya alınmasına yarar.
1.21. Tekerlek lastiklerinin etkin çevresi
Aracı hareket ettiren tekerleklerin her birinin (tahrikli tekerlekler) bir tam dönüş boyunca
katettiği mesafelerin ortalaması. Bu mesafelerin ölçülmesi, standart test koşullarında
yapılmalı (Bu Ek Bölüm 6 Kısım 6.5) ve l =…. mm şeklinde ifade edilmelidir. Araç
imalatçıları, bu mesafelerin ölçülmesi yerine, araç yüksüz ve normal çalışma durumundayken
dingiller üzerindeki ağırlığın dağılımını dikkate alan teorik hesaplamaları kullanabilir. Bu tür
teorik hesaplama yöntemleri, Motorlu araçların ve römorklarının belirli sınıflarının kütleleri
ve boyutları ile ilgili olan ve 70/156/AT sayılı Yönetmeliği değiştiren 97/27/AT sayılı
Yönetmeliğin R.G.de yayımlanmış son segviyesine uygun olmalı ve yetkili bir taraf ülke
kuruluşu tarafından onaylanmalıdır.
1.22. Olay
Takograf cihazı tarafından tespit edilen ve bir sahtecilik teşebbüsünden kaynaklanabilecek
anormal çalışma.
1.23. Hata
Takograf cihazı tarafından tespit edilen ve bir cihazın yanlış çalışması veya bozulmasından
kaynaklanan anormal çalışma.
1.24. Montaj
Takograf cihazının bir araca takılması işlemi.
1.25. Hareket sensörü
Araç hızını ve/veya katedilen mesafeyi gösteren sinyali sağlayan ve takograf cihazının bir
parçası olan cihaz.
1.26. Geçerli olmayan kart
Hatalı olarak tespit edilen veya başlangıç orijinallik doğrulaması başarısız olan veya
geçerliliğinin başladığı tarih henüz gelmemiş olan veya geçerliliğinin bittiği tarih geçmiş olan
kart.
1.27. Kapsam dışı
Bu Yönetmeliğin 2 nci maddesine göre takograf cihazının kullanılmasına gerek olmadığı
durum.
1.28. Aşırı hız
Aracın izin verilen hızının aşılması. Aracın ölçülen hızının, taraf ülkeler içerisinde motorlu
araçların belirli sınıfları için hız sınırlayıcı cihazların takılması ve kullanılmasına ilişkin,
27/6/2001 tarih, 24445 sayılı Resmi gazetede yayımlanan “Motorlu Taşıtlarda Hız
Sınırlayıcılarının Onayı İle İlgili Teknik Düzenlemeye İlişkin Tebliğ” de belirtilen, hız
sınırlayıcı cihazların ayarlandığı sınırı aştığı 60 saniyeden daha fazla olan herhangi bir süre
olarak tarif edilir.
1.29. Periyodik muayene
Takograf cihazının düzgün bir şekilde çalıştığını ve ayarlarının araç parametrelerine karşılık
geldiğini kontrol etmek amacıyla gerçekleştirilen bir dizi işlem.
1.30. Yazıcı
Takograf cihazının, hafızadaki verinin çıktılarını gönderen bir parçası.
1.31. Takograf cihazı
Monte edildiği araçların hareketlerinin ve sürücülerinin belirli çalışma sürelerinin detaylarını,
otomatik veya yarı otomatik olarak göstermek, kaydetmek ve hafızaya almak için karayolu
araçlarına monte edilmesi planlanan cihaz bütünü.
1.32. Süre uzatımı
Mevcut takograf kartının geçerliliğinin bittiği tarih geldiğinde veya hatalı çalıştığında ve kartı
veren kuruluşa iade edildiğinde yeni bir takograf kartı verilmesi. Süre uzatımı, her zaman aynı
anda iki geçerli kartın kesinlikle mevcut olamayacağı anlamına gelir.
1.33. Tamir
Bir hareket sensörünün veya araç ünitesinin, güç kaynağı ile bağlantısının kesilmesi veya
diğer takograf cihazı aksamından ayrılması veya açılmasını gerektirecek her hangi bir tamir.
1.34. Yenileme
Mevcut bir takograf kartının kaybedildiği, çalındığı veya hatalı çalıştığı beyan edildiğinde ve
kartı veren kuruluşa iade edilmediğinde bu kartın yerine geçecek bir takograf kartının
verilmesi. Yenileme, her zaman aynı anda iki geçerli kartın mevcut olma riskini taşır.
1.35. Güvenlik belgelendirmesi
İnceleme altındaki takograf cihazının (veya aksamının) veya takograf kartının, İlave 10
Jenerik Güvenlik Hedeflerinde tarif edilen güvenlik gerekliliklerini karşıladığının, Ortak bilgi
teknolojisi güvenlik değerlendirme kriterlerine ilişkin 7/4/1995 tarih ve 95/144/EC sayılı
Konsey Yönetmeliği’ne uygun olarak, bir ITSEC belgelendirme kuruluşu tarafından
belgelendirilmesi işlemi.
1.36. Öz test
Hataları tespit etmek amacıyla takograf cihazı tarafından çevrimli ve otomatik olarak yapılan
testler .
1.37. Takograf kartı
Takograf cihazı ile birlikte kullanılmak üzere tasarlanan akıllı kart. takograf kartları, kart
hamilinin tanıtımının (veya tanıtım grubunun) takograf cihazı tarafından tanınmasını ve veri
aktarımı ve hafızaya alınmasını sağlar. Bir takograf kartı aşağıdaki tiplerden birisi olabilir:
1. Sürücü kartı,
2. Denetim kartı,
3. Servis kartı,
4. Şirket kartı.
1.38. Tip onayı
İnceleme altındaki takograf cihazının (veya aksamının) veya takograf kartının bu
Yönetmelikte tarif edilen gereklilikleri karşıladığının bir taraf ülke tarafından
belgelendirilmesi işlemi.
1.39. Lastik ebatı
Lastiklerin boyutlarının (tahrikli dış tekerlekler) 25/4/2000 tarihli ve 24030 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan “Motorlu Araçlar ve Römorkların Lastikleri ve Bu Lastiklerin
Takılması ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliğinin (92/23/AT)” son seviyesine uygun olarak
gösterilmesi.
1.40. Araç tanıtımı
Aracı tanıtan numaralar: Tescili yapan taraf ülkeyi gösteren araç tescil numarası (VRN) ve
araç tanıtım numarası (VIN). Bu numaralar, 24/2/2001 tarihli ve 24328 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan, “Motorlu Araçların ve Römorklarının Zorunlu Tanıtım Levhaları ve
Etiketleri, Takılma Yerleri ve Yöntemleri İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliğinin (76/114/AT)”
son seviyesine uygun olmalıdır.
1.41. Araç ünitesi (VU)
Hareket sensörü ve hareket sensörüne bağlanan kablolar haricindeki takograf cihazı. Araç
ünitesi, bu Yönetmeliğin güvenlik gerekliliklerini karşıladığı sürece, tek bir ünite veya aracın
içinde dağıtılmış birden çok üniteler olabilir.
1.42. Takograf cihazındaki hesaplamalarda kullanılan, “hafta”
Pazartesi saat 00:00’dan (UTC) Pazar saat 24:00’e (UTC) kadar olan süre.
1.43. Servis kartı
Bir taraf ülke tarafından onaylanan, bir takograf cihazı imalatçısına, bir araç imalatçısına veya
servis ve montajcıya bu taraf ülkenin yetkili kuruluşları tarafından verilen bir takograf kartı.
Servis kartı kart hamilini tanıtır ve takograf cihazının testini, kalibrasyonunu ve/veya
indirilmesini sağlar.
1.44. Adaptör
1. Sürekli olarak aracın hızını ve/veya katedilen mesafeyi belirten bir sinyal veren,
2. Sadece ilk kez 1/5/2006 tarihi ile 31/12/2013 tarihi arasında hizmete sokulan (70/156/AT
sayılı Yöntmeliğin Ek II’de tanımlanan şekilde) M1 ve N1 türü araçlara monte edilen ve
bunlarda kullanılan,
3. Mekanik açıdan mevcut başka hiçbir tür hareket sensörüne takılması mümkün olmayan
ancak bunun dışında bu Ek ve İlavelerine uygun olan yerlere takılan,
4. Araç ünitesi ile hız/mesafe tahriklerinin entegre sensörler ya da alternatif bağlantılar ile
üretildiği yer arasına takılan,
takograf cihazının bir parçası.
Bir araç ünitesinden bakıldığında, adaptörün görevi, bu Ek’in ve İlavelerinin hükümlerine
uygun bir hareket sensörünün araç ünitesine bağlı olduğundaki görevi ile aynıdır.
Bu tür bir adaptörün yukarıda tarif edilen araçlarda kullanımı, bu Ek’te öngörülen tüm
gerekliliklere uygun bir araç ünitesinin montajı ve doğru kullanımına olanak sağlayacaktır.
Bu araçlarda, takograf cihazı, kablolar, adaptör ve araç ünitesinden oluşur.
BÖLÜM 2. TAKOGRAF CİHAZININ GENEL KARAKTERİSTİKLERİ VE
FONKSİYONLARI
000: Bu Ek’in hükümlerini yerine getiren takograf cihazının monte edildiği herhangi bir
aracın, bir hız göstergesi ve kilometre sayacı olmalıdır. Bu fonksiyonlar takograf cihazı
içerisinde olabilir.
2.1. Genel karakteristikler
Takograf cihazının amacı sürücü faaliyetleri ile ilgili veriyi kaydetmek, hafızaya almak,
görüntülemek, yazdırmak ve çıktı olarak göndermektir.
001: Takograf cihazı, kablolar, hareket sensörü ve araç ünitesinden oluşur.
002: Araç ünitesi, işlemci ünitesi, veri belleği, gerçek zaman saati, iki akıllı kart arayüz cihazı
(sürücü ve yardımcı sürücü), yazıcı, ekran, görsel ikaz, kalibrasyon/indirme bağlantı elemanı
ve kullanıcı girdilerinin girilmesi için donanımdan oluşur.
Takograf cihazı ilave bağlantı elemanlarıyla diğer cihazlara bağlanabilir.
003: Herhangi bir fonksiyon, cihaz veya cihazlar, onaylanmış veya onaylanmamış, takograf
cihazına dahil edildiğinde veya bağlandığında, takograf cihazının uygun ve güvenli
çalışmasına ve bu Yönetmeliğin hükümlerine aykırı olmamalı veya aykırılık teşkil
edememelidir.
Takograf cihazı kullanıcıları kendilerini cihaza takograf kartları aracılığıyla tanıtır.
004: Takograf cihazı, kullanıcıların tiplerine ve/veya tanıtımlarına uygun verilere ve
fonksiyonlara göre erişim hakları sunar.
Takograf cihazı, veriyi veri belleğinde ve takograf kartlarında kaydeder ve hafızaya alır.
Bu, kişisel verinin işlenmesi ve bu tür verinin serbest dolaşımı bakımından kişilerin
korunması hakkındaki 24/10/1995 tarih ve 95/46/EC sayılı Konsey Yönetmeliğine uygun bir
şekilde yapılır.
2.2. Fonksiyonlar
005: Takograf cihazı aşağıdaki fonksiyonları sağlamalıdır:
1. Kartların takılmaları ve çıkarılmalarının izlenmesi,
2. Hızın ve mesafenin ölçülmesi,
3. Zamanın ölçülmesi,
4. Sürücü faaliyetlerinin izlenmesi,
5. Sürüş durumunun izlenmesi,
6. Sürücülerin manuel olarak girdikleri;
6.1. Günlük çalışma sürelerinin başladığı ve/veya bittiği yerlerin girilmesi,
6.2. Sürücü faaliyetlerinin manuel olarak girilmesi,
6.3. Özel koşulların girilmesi,
7. Şirket kilitlerinin yönetilmesi,
8. Kontrol faaliyetlerinin izlenmesi,
9. Olayların ve/veya hataların tespit edilmesi,
10. Yerleşik ve öz testler,
11. Veri belleğinden yapılan okuma,
12. Veri belleğine kaydetme ve hafızaya alma,
13. Takograf kartlarından okuma,
14. Takograf kartlarına kaydetme ve hafızaya alma,
15. Görüntüleme,
16. Yazdırma,
17. İkaz etme,
18. Harici ortama veri indirme,
19. İlave harici cihazlara veriyi çıktı olarak gönderme,
20. Kalibrasyon,
21. Zaman ayarlaması.
2.3. Çalıştırma modları
006: Takograf cihazı dört çalıştırma moduna sahip olmalıdır:
1. Çalışma modu
2. Kontrol modu
3. Kalibrasyon modu
4. Şirket modu.
007: Takograf cihazı, kart arayüz cihazına takılan geçerli takograf kartlarına uygun aşağıdaki
çalıştırma modlarına geçmelidir:
Sürücü yuvası
Yardımcı sürücü yuvası
Çalıştırma modu
Kart yok
Sürücü kartı
Kart yok
Sürücü kartı
Denetim
kartı
Servis kartı
Çalışma
Çalışma
Çalışma
Çalışma
Denetim
kartı
Kontrol
Kontrol
Kontrol
Kontrol
Kalibrasyon
Şirket kartı
Şirket
Servis kartı
Şirket kartı
Kalibrasyon
Kalibrasyon
Şirket
Şirket
Kontrol (*)
Çalışma
Çalışma
Kalibrasyon
Çalışma
Kalibrasyon(*) Çalışma
Şirket
Çalışma
Çalışma
Şirket (*)
008: (*) Bu durumlarda, takograf cihazı, sadece sürücü yuvasına takılan takograf kartını
kullanmalıdır.
009: Takograf cihazı, geçerliliği bitmiş olması muhtemel bir kartta tutulan veriyi
görüntülemek, yazdırmak veya indirmek haricinde geçersiz kartların takılmasını
yoksaymalıdır.
010: Bu Ek Bölüm 2 Kısım 2.2’de listelenen bütün fonksiyonlar, aşağıdaki istisnalarla
herhangi bir çalıştırma modunda çalışmalıdır:
1. Kalibrasyon fonksiyonu sadece kalibrasyon modunda erişilebilirdir.
2. Zaman ayarlama fonksiyonu kalibrasyon modu haricinde kısıtlanır.
3. Sürücü manuel giriş fonksiyonları sadece çalışma veya kalibrasyon modlarında
erişilebilirdir.
4. Şirket kilitleri yönetim fonksiyonu sadece şirket modunda erişilebilirdir.
5. Kontrol faaliyetlerini izleme fonksiyonu sadece kontrol modunda çalışır.
6. İndirme fonksiyonu çalışma modunda erişilebilir değildir (gereklilik 150’deki
belirtilenler hariç).
011: Takograf cihazı, aşağıdaki istisnalarla, herhangi bir veriyi görüntüye, yazıcıya veya
harici arayüzlere çıktı olarak gönderebilir:
1. Çalışma modunda, takılan takograf kartına karşılık gelmeyen herhangi bir kişisel tanıtım
(soyadı ve adı (adları)) boş bırakılmalı ve takılan takograf kartına karşılık gelmeyen
herhangi bir kart numarası kısmen boş bırakılmalıdır (soldan sağa – her bir tek karakter –
boş bırakılmalıdır).
2. Şirket modunda, sürücü ile ilgili veri (gereklilikler 081, 084 ve 087), sadece, (şirket kart
numarasının ilk 13 basamağında belirtildiği şekliyle) başka bir şirket tarafından
kilitlenmemiş süreler için çıktı olarak gönderilebilir.
3. Takograf cihazına hiç bir kart takılmamışsa, sürücü ile ilgili veri, sadece geçerli ve
önceki 8 takvim günü için çıktı olarak gönderilebilir.
2.4. Güvenlik
Sistem güvenliği, yetkisiz olarak veriye erişilmesi ve verinin değiştirilmesini önleyecek ve bu
tür teşebbüsleri tespit edecek bir şekilde veri belleğini korumayı, hareket sensörü ile araç
ünitesi arasında alış veriş edilen verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü korumayı, takograf
cihazı ile takograf kartları arasında alış veriş edilen verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü
korumayı ve indirilen verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü doğrulamayı hedefler.
012: Sistem güvenliğini sağlamak amacıyla, takograf cihazı, hareket sensörü ve araç ünitesi
jenerik güvenlik hedeflerinde (İlave 10) belirtilen güvenlik gerekliliklerini karşılamalıdır.
BÖLÜM 3. TAKOGRAF CİHAZININ YAPISI VE FONKSİYONEL
GEREKLİLİKLERİ
3.1. Kartların takılmasının ve çıkarılmasının izlenmesi
013: Takograf cihazı, kart takılması ve çıkarılmasını tespit etmek amacıyla kart arayüz
cihazlarını izlemelidir.
014: Kartın takılmasıyla, takograf cihazı, takılan kartın geçerli bir takograf kartı olup
olmadığını tespit etmeli ve böyle bir durumda kart tipini belirlemelidir.
015: Takograf cihazı, takograf kartlarının kart arayüz cihazlarına uygun bir şekilde
takıldıklarında yerlerinde kilitlenecekleri şekilde tasarımlanmalıdır.
016: Takograf kartları, sadece araç durdurulduğunda ve ilgili veri kartlarda hafızaya alınmış
olduğunda serbest bırakılabilir. Kartın serbest bırakılması kullanıcının olumlu hareketini
gerektirmelidir.
3.2. Hız ve mesafe ölçülmesi
017: Bu fonksiyon, araç tarafından katedilen toplam mesafeye karşılık gelen kilometre sayacı
değerini kesintisiz bir şekilde ölçmeli ve sunabilmelidir.
018: Bu fonksiyon, aracın hızını kesintisiz bir şekilde ölçmeli ve sunabilmelidir.
019: Hız ölçme fonksiyonu, aracın hareket halinde olduğunu veya durduğunu gösteren bilgiyi
de sunmalıdır. Fonksiyon, hareket sensöründen, en az beş saniye süreyle 1 darbe/saniye’den
daha fazla bir değer tespit eder etmez aracın hareket halinde olduğu kabul edilmelidir, aksi
halde aracın durduğu kabul edilmelidir.
Bu Yönetmeliğin hükümlerini yerine getiren bir takograf cihazı monte edilmiş herhangi bir
araca monte edilen hız görüntüleyen cihazlar (hızölçer) ve katedilen mesafeyi gösteren
cihazlar (kilometre sayacı), bu Ek’te (Bölüm 3 Kısım 3.2.1 ve Bölüm 3 Kısım 3.2.2)
belirtilen azami toleranslar ile ilgili gereklilikleri karşılamalıdır.
3.2.1. Katedilen mesafenin ölçülmesi
020: Katedilen mesafe aşağıdakilerden biriyle ölçülmelidir:
1. Hem ileri hem de geri hareketleri toplayacak şekilde veya
2. Sadece ileri hareketi dahil edecek şekilde.
021: Takograf cihazı mesafeyi 0 km’den 9999999.9 km’ye kadar ölçmelidir.
022: Ölçülen mesafe, aşağıdaki toleranslar dahilinde olmalıdır (en az 1000 m’lik mesafeler).
1. Montajdan önce ± % 1.
2. Montaj ve periyodik muayene sırasında ± % 2.
3. Kullanım sırasında ± % 4.
023: Ölçülen mesafe, 0.1 km’den daha iyi veya buna eşit bir hassasiyete sahip olmalıdır.
3.2.2. Hız ölçülmesi
024: Takograf cihazı hızı 0 km/h’den 220 km/h’ye kadar ölçmelidir.
025: Takograf cihazı, kullanım sırasında görüntülenen hız için azami ± 6 km/h’lik bir
toleransı sağlamak amacıyla ve aşağıdaki toleransları da dikkate alarak, 20 km/h ile 180 km/h
arasındaki hızlar için ve 4000 darbe/km ile 25000 darbe/km arasındaki araç karakteristik
katsayıları için hızı (sabit hızda) ± 1 km/h’lik bir toleransla ölçmelidir:
1. Girdi değişiklikleri (lastik değişiklikleri, ...) için ± 2 km/h’lik bir tolerans,
2. Montaj ve periyodik muayeneler sırasında yapılan ölçmelerde ± 1 km/h’lik bir tolerans.
Not: Veriyi hafızaya alma için hassasiyet, takograf cihazı tarafından hafızaya alınan hıza ilave
± 0.5 km/h’lik bir tolerans getirir.
025a: Hız, normal toleranslar dahilinde, hızın 2 m/s2’ye kadar olan bir oranda değiştiğindeki
bir hız değişimi bitiminden itibaren 2 saniye içerisinde doğru bir şekilde ölçülmelidir.
026: Hızın ölçülmesi 1 km/h’ye eşit veya bundan daha iyi bir hassasiyete sahip olmalıdır.
3.3. Zaman ölçülmesi
027: Zamanın ölçülmesi fonksiyonu, UTC tarih ve saatini sürekli olacak şekilde ölçmeli ve
sayısal olarak sunmalıdır.
028: UTC tarih ve saati, takograf cihazının tamamında (kayıtlar, çıktılar, veri alış verişi,
görüntü, ... ) tarih vermek için kullanılmalıdır.
029: Yerel saati görüntülemek amacıyla, görüntülenen saat farklarını, yarım saatlik adımlarla
değiştirmek mümkün olmalıdır.
030: Zaman sapması, tip onayı koşullarında, günde ± 2 saniye olmalıdır.
031: Ölçülen zamanın 1 saniyeye eşit veya daha iyi bir hassasiyeti olmalıdır.
032: Zamanın ölçülmesi, tip onayı koşullarında, 12 aydan az bir harici güç kaynağı
kesintisinden etkilenmemelidir.
3.4. Sürücü faaliyetlerinin izlenmesi
033: Bu fonksiyon, bir sürücü ve bir yardımcı sürücünün faaliyetlerini sürekli ve ayrı bir
şekilde izlemelidir.
034: Sürücü faaliyeti, SÜRÜŞ, ÇALIŞMA, HAZIR BULUNMA ve ARA
VERME/DİNLENME olmalıdır.
035: Sürücü ve/veya yardımcı sürücü için manuel olarak ÇALIŞMA, HAZIR BULUNMA
veya ARA VERME/DİNLENME’yi seçmek mümkün olmalıdır.
036: Araç hareket halindeyken, sürücü için SÜRÜŞ otomatik olarak seçilmeli ve yardımcı
sürücü için HAZIR BULUNMA otomatik olarak seçilmelidir.
037: Araç durduğunda, sürücü için ÇALIŞMA otomatik olarak seçilmelidir.
038: Aracın durmasından dolayı otomatik olarak ÇALIŞMA’ya geçmesinden sonraki 120
saniye içerisinde faaliyette oluşan ilk değişiklik, aracın durduğu anda olmuş gibi kabul
edilmelidir (dolayısıyla muhtemelen ÇALIŞMA’ya geçiş iptal edilir).
039: Bu fonksiyon, faaliyetteki değişiklikleri, kayıt fonksiyonlarına, bir dakikalık bir
hassasiyetle çıktı olarak göndermelidir.
040: Bir takvim dakikası için, herhangi bir SÜRÜŞ faaliyeti bu dakika içerisinde oluşmuşsa,
bu dakikanın tamamı SÜRÜŞ olarak kabul edilmelidir.
041: Bir takvim dakikası için, bu dakikanın hemen öncesindeki ve hemen sonrasındaki dakika
içerisinde herhangi bir SÜRÜŞ faaliyeti oluşmuşsa, bu dakikanın tamamı SÜRÜŞ olarak
kabul edilmelidir.
042: Önceki gerekliliklere göre SÜRÜŞ olarak kabul edilmeyen bir takvim dakikası, tüm
dakika, bu dakika içerisinde oluşan en uzun kesintisiz faaliyet ile (ya da eşit uzunlukta
olanların en sonuncusu ile) aynı faaliyet tipinde olarak kabul edilmelidir.
043: Bu fonksiyon, sürücünün kesintisiz sürüş zamanını ve toplam ara verme zamanını da
sürekli olarak izlemelidir.
3.5. Sürüş durumunun izlenmesi
044: Bu fonksiyon, sürüş durumunu sürekli ve otomatik olarak izlemelidir.
045: Cihaza iki geçerli kart takıldığında MÜRETTABAT sürüş durumu seçilmelidir, diğer
herhangi bir durumda TEK sürüş durumu seçilmelidir.
3.6. Sürücülerin manuel olarak girdiği veriler
3.6.1. Günlük çalışma sürelerinin başladığı ve/veya bittiği yerlerin girilmesi
046: Bu fonksiyon, bir sürücü ve/veya bir yardımcı sürücü için günlük çalışma sürelerinin
başladığı ve/veya bittiği yerlerin girilmesine izin vermelidir.
047: Yerler, ülke, uygulanabiliyorsa, ilave olarak bölge olarak tarif edilir.
048: Bir sürücü (veya servis) kartının çıkarıldığı zamanda, takograf cihazı (yardımcı)
sürücüden “günlük çalışma süresinin bittiği yer”in girilmesi için talepte bulunmalıdır.
049: Takograf cihazı, bu talebin gözardı edilebilmesine izin vermelidir.
050: kart yokken veya kartın takıldığı veya çıkarıldığından başka zamanlarda, günlük çalışma
sürelerinin başladığı ve/veya bittiği yerlerin girilmesi mümkün olmalıdır.
3.6.2. Sürücü faaliyetlerinin manuel olarak girilmesi
050a: Sürücü (veya servis) kartı takıldığında ve sadece o anda, takograf cihazı:
1. Kart hamiline, kartını son çıkardığı tarih ve saati hatırlatmalı ve
2. Kart hamilinden, hali hazırdaki takmanın geçerli günlük çalışma süresinin bir devamını
temsil edip etmediğini belirtmesini talep etmelidir.
Takograf cihazı, soruya cevap vermeden gözardı etmesi için veya olumlu cevap vermesi için
veya olumsuz cevap vermesi için kart hamiline izin vermelidir:
1. Kart hamili soruyu gözardı ederse, takograf cihazı, kart hamilinden, “günlük çalışma
süresinin başladığı yer” için talepte bulunmalıdır. Takograf cihazı bu talebin gözardı
edilmesine izin vermelidir. Bir konum girildiyse, bu, veri belleğine ve takograf kartına
kaydedilmeli ve kartın takılma zamanı ile ilişkilendirilmelidir.
2. Olumsuz veya olumlu bir cevap verilirse, takograf cihazı, kart hamilinin, sadece kartın
son çıkarılması ile hali hazırdaki takılması anına kadar olan süreye tam olarak dahil olan ve
sadece ÇALIŞMA, HAZIR BULUNMA veya ARA VERME/DİNLENME arasından
seçilen faaliyetleri, başlangıç ve bitim tarih ve saatleri ile birlikte, bu faaliyetlerin karşılıklı
olarak çakışmasına izin vermeden, manuel olarak girmesini beklemelidir. Bu aşağıdaki
yöntemlerle yapılmalıdır.
2.1. Kart hamili soruya olumlu cevap verirse, takograf cihazı, kart hamilinin, kartın
son çıkarılması ile hali hazırdaki takılması anına kadar olan süre için, faaliyetleri
manuel olarak, kronolojik sırayla girmesini beklemelidir. Bu işlem manuel olarak
girilen bir faaliyetin bitim zamanı kartın takılması zamanı ile eşit olduğunda
bitmelidir.
2.2. Kart hamili soruya olumsuz cevap verirse, takograf cihazı:
2.2.1. Kart hamilinin, faaliyetleri, kartın çıkarılması zamanından ilgili günlük
çalışma süresinin (veya günlük çalışma süresi bir kayıt sayfası üzerinde devam
ediyorsa aynı aracın ilgili faaliyetlerinin) bitimi zamanına kadar, kronolojik
sırasıyla, manuel olarak girmesini beklemelidir. Takograf cihazı, dolayısıyla,
kart hamilinin her bir faaliyeti manuel olarak girmesine izin vermeden önce, kart
hamilinin, son kayıtlı faaliyetin bitim zamanının bir önceki çalışma süresinin
bitim zamanını gösterip göstermediğini belirtmesini beklemelidir (aşağıdaki nota
bakınız).
Not: Kart hamili, bitim zamanı kartın takılması zamanına eşit olan bir faaliyeti,
önceki süre bittiğinde beyan edememişse ve manuel olarak girmişse, takograf
cihazı:
2.2.1.1. Kartın çıkarılmasından sonraki ilk DİNLENME süresinin
başlamasıyla (veya BİLİNMEYEN olarak kalmasıyla) veya hiç bir
DİNLENME süresi girilmemişse (hiç bir süre BİLİNMEYEN olarak
kalmıyorsa) kartın çıkarılması zamanında günlük çalışma süresinin bittiğini
kabul etmelidir.
2.2.1.2. Başlama zamanının (aşağıya bakınız) kartın takılması zamanına eşit
olduğunu kabul etmelidir.
2.2.1.3. Aşağıdaki basamaklarla devam etmelidir:
2.2.2. Daha sonra, ilgili çalışma süresinin bitim zamanı kartın çıkarılması
zamanından farklıysa, veya bu zamanda hiç bir günlük çalışma süresinin bittiği
yer girilmemişse, kart hamilinin, “günlük çalışma süresinin bittiği yerin
doğrulanmasını veya girmesini” beklemelidir (takograf cihazı bu talebin gözardı
edilebilmesine izin vermelidir). Bir konum girilmişse, bu, sadece kartın
çıkarılmasında (girilmişse) girilenden farklıysa, sadece takograf kartına
kaydedilmeli ve çalışma süresinin bittiği zamanla ilişkilendirilmelidir.
2.2.3. Daha sonra, kart hamilinin, geçerli günlük çalışma süresinin (veya bu süre
boyunca, kart hamilinin önceden bir kayıt sayfası kullandığı durumda hali
hazırdaki araç ile ilgili faaliyetlerin) “bir başlama zamanını girme”sini beklemeli
ve kart hamilinden, “ günlük çalışma süresinin başladığı yeri” beklemelidir
(takograf cihazı bu talebin gözardı edilebilmesine izin vermelidir). Bir konum
girilmişse, takograf kartına kaydedilmeli ve bu başlama zamanı ile
ilişkilendirilmelidir. Bu başlama zamanı kartın takılması zamanına eşitse, konum
aynı zamanda veri belleğine kaydedilmelidir.
2.2.4. Daha sonra, başlama zamanı kartın takılması zamanından farklıysa, kart
hamilinin, faaliyetleri başlama zamanından kartın takılması zamanına kadar,
kronolojik sırasıyla manuel olarak girmesini beklemelidir. Bu işlem manuel
olarak girilen bir faaliyetin bitim zamanı kartın takılması zamanı ile eşit
olduğunda sona ermelidir.
2.3. Takograf cihazı, daha sonra, özel bir komut seçilmesiyle geçerli kılınana kadar,
manuel olarak girilen herhangi bir faaliyeti değiştirmesi için kart hamiline izin
vermelidir ve daha sonra bu tür değişiklikleri yasaklamalıdır.
2.4. İlk soruya verilen ve hiç bir faaliyet girişi ile takip edilmeyen cevaplar, takograf
cihazı tarafından, kart hamili soruyu gözardı etmiş şeklinde yorumlanmalıdır.
Bütün işlem sırasında, takograf cihazı, aşağıdaki zaman bitimlerinden daha geç olmayan
girişler için beklemelidir:
3. Bir dakika boyunca cihazın insan makine arayüzü ile bir etkileşim olmamışsa (30 saniye
sonra görsel, ve muhtemelen işitsel, bir ikaz ile), veya
4. Kart çıkarılmışsa ve başka bir sürücü (veya servis) kartı takılmışsa, veya
5. Araç harekete başlar başlamaz.
Bu durumda, takograf cihazı, hali hazırda yapılan girişleri geçerli kılmalıdır.
3.6.3. Özel koşulların girilmesi
050b: Takograf cihazı, sürücünün, aşağıdaki özel koşulları, gerçek zamanda, girmesine izin
vermelidir.:
1. “KAPSAM DIŞI” (başlangıcı, bitimi)
2. “FERİBOT/TREN TAŞIMASI”.
Bir “KAPSAM DIŞI” koşulu açılmışsa, bir “FERİBOT/TREN TAŞIMASI”
gerçekleşmeyebilir.
Açılan bir “KAPSAM DIŞI” koşulu, bir sürücü kartı takıldığında veya çıkarıldığında,
takograf cihazı tarafından otomatik olarak kapatılmalıdır.
3.7. Şirket kilitlerinin yönetilmesi
051: Bu fonksiyon, şirket modunda veri erişimini kısıtlamak amacıyla bir şirket tarafından
yerleştirilen kilitlerin yönetilmesine izin vermelidir.
052: Şirket kilitleri, bir başlama tarih/saatini (kilitlenme) ve şirket kart numarasında gösterilen
(kilitlenme) şirketin tanıtımı ile beraber sona erme tarih/saatini (kilidin kaldırılması)
içermelidir.
053: Kilitler, sadece gerçek zamanda “kilitlenir” veya “kilit kaldırılır”.
054: Kilidin kaldırılması, sadece “kilitleyen” şirket için (şirket kart numarasının ilk 13
basamağında belirtildiği şekliyle) mümkün olmalıdır.
055: Başka bir şirket kilitlerse mevcut kilidin kaldırılması otomatik olmalıdır.
055a: Bir şirket kilitlerse ve önceki kilit aynı şirketin ise, önceki kilit “kaldırılmamış” ve zaten
“kilitli” olarak kabul edilmelidir.
3.8. Kontrol faaliyetlerinin izlenmesi
056: Bu fonksiyon, kontrol modundayken uygulanan GÖRÜNTÜLEME, YAZDIRMA, VU
ve kart ile İNDİRME faaliyetlerini izlemelidir.
057: Bu fonksiyon, kontrol modundayken, AŞIRI HIZ KONTROL faaliyetlerini de
izlemelidir. Bir aşırı hız kontrolü, kontrol modundayken, “aşırı hız” çıktısı yazıcıya veya
görüntüye gönderildiğinde veya “olaylar ve hatalar” verisi VU veri belleğinden indirildiğinde
olmuş olarak kabul edilir.
3.9. Olayların ve/veya hataların tespit edilmesi
058: Bu fonksiyon, aşağıdaki olayları ve/veya hataları tespit etmelidir:
3.9.1. ‘Geçersiz bir kartın takılması’ olayı
059: Bu olay, herhangi bir geçersiz kart takıldığında ve/veya süresi geçen bir geçerli kart
takıldığında tetiklenmelidir.
3.9.2. ‘Kart çelişkisi’ olayı
060: Bu olay, aşağıdaki çizelgede X ile gösterilen herhangi geçerli kartların bileşimi
oluştuğunda tetiklenmelidir.
Kart çelişkisi
Kart yok
Sürücü kartı
Denetim
kartı
Servis kartı
Şirket kartı
Kart
yok
Sürücü
kartı
Sürücü yuvası
Denetim
kartı
Servis
kartı
Şirket
kartı
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
3.9.3. ‘Zaman çakışması’ olayı
061: Bu olay, bir sürücü kartının son çıkarılması tarih/saati, karttan okunduğu şekliyle, kartın
takıldığı takograf cihazının geçerli tarih/saatinden daha geç olduğunda tetiklenmelidir.
3.9.4. ‘Uygun bir kart olmadan sürüş’ olayı
062: Bu olay, sürücü faaliyeti SÜRÜŞ’e değiştiğinde veya sürücü faaliyeti SÜRÜŞ iken
çalıştırma modunda bir değişiklik olduğunda, aşağıdaki çizelgede X ile gösterilen herhangi
takograf kartları bileşimi için tetiklenmelidir.
Sürücü yuvası
Uygun bir kart
Kart yok
Sürücü
Denetim
Servis
Şirket
olmadan sürüş
(geçersiz kart)
kartı
kartı
kartı
kartı
Kart yok
(geçersiz
X
X
X
kart)
Sürücü kartı
X
X
X
X
Denetim
X
X
X
X
X
kartı
Servis kartı X
X
X
X
Şirket kartı X
X
X
X
X
3.9.5. ‘Sürüş sırasında kartın takılması’ olayı
063: Bu olay, sürücü faaliyeti SÜRÜŞ iken herhangi bir yuvaya bir takograf kartı takıldığında
tetiklenmelidir.
3.9.6. ‘Son kart oturumu düzgün kapatılmadı’ olayı
064: Bu olay, takograf cihazına bir kartın takılması, Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.1’de belirtilen
hükümlere rağmen, önceki kart oturumunun düzgün kapatılmadığını (bütün ilgili veri kartta
hafızaya alınmadan kart çıkarıldığında) tespit ettiğinde tetiklenmelidir. Bu olay, sadece sürücü
ve servis kartları ile tetiklenmelidir.
3.9.7. ‘Aşırı hız’ olayı
065: Bu olay, her bir aşırı hız için tetiklenmelidir.
3.9.8. ‘Güç kaynağının kesilmesi’ olayı
066: Bu olay, hareket sensörünün ve/veya araç ünitesinin güç kaynağının 200 milisaniyeden
daha fazla süren herhangi bir kesintiye uğradığında, kalibrasyon modunda değilken,
tetiklenmelidir. Kesinti eşiği imalatçı tarafından tarif edilmelidir. Aracın motorunu
çalıştırırken oluşan güç kaynağı düşmesi bu olayı tetiklememelidir.
3.9.9. ‘Hareket verisi hatası’ olayı
067: Bu olay, hareket sensörü ile araç ünitesi arasındaki normal veri akışındaki kesinti
durumunda veya hareket sensörü ile araç ünitesi arasındaki veri alış verişi sırasında veri
bütünlüğü ve orijinallik doğrulaması hatası durumunda tetiklenmelidir.
3.9.10. ‘Güvenlik ihlali teşebbüsü’ olayı
068: Bu olay, hareket sensörü ve/veya araç ünitesinin güvenliğini, bu aksamın jenerik
güvenlik hedeflerinde belirtildiği şekliyle, etkileyen herhangi başka bir olay için, kalibrasyon
modunda değilken, tetiklenmelidir.
3.9.11. ‘Kart hatası’
069: Bu hata, çalışma sırasında bir takograf kartı bozulması olursa tetiklenmelidir.
3.9.12. ‘Takograf cihazı’ hatası
070: Bu hata, aşağıdaki bozulmalardan herhangi biriyle, kalibrasyon modunda değilken,
tetiklenmelidir.
1. VU dahili hatası,
2. Yazıcı hatası,
3. Görüntü hatası,
4. İndirme hatası,
5. Sensör hatası.
3.10. Yerleşik ve öz testler
071: Takograf cihazı, aşağıdaki çizelgeye uygun bir şekilde, öz testler ve yerleşik testler
aracılığıyla hataları kendiliğinden tespit etmelidir:
Teste tabi tutulacak alt-montaj
Yazılım
Öz test
Veri belleği
Erişim
Kart arayüz cihazları
Klavye
Erişim
Yazıcı
(İmalatçı
verir)
Yerleşik test
Bütünlük
Erişim,
Veri
bütünlüğü
Erişim
Manuel kontrol
karar
Yazıcı
Görüntü
Görsel kontrol
İndirme (sadece veri indirme sırasında
Düzgün çalışma
yapılır)
Sensör
Düzgün çalışma
Düzgün çalışma
3.11. Veri belleğinden yapılan okuma
072: Takograf cihazı,veri belleğinde hafızaya alınan herhangi bir veriyi okuyabilmelidir.
3.12. Veri belleğine kaydetme ve hafızaya alma
Bu Maddenin amaçları doğrultusunda,
1. “365 gün”, bir araçta ortalama sürücülerin faaliyetlerinin 365 takvim günü olarak tarif
edilir. Bir araçta gün başına ortalama faaliyet, en az altı sürücü veya yardımcı sürücü, altı
kart takma çıkarma çevrimi ve 256 faaliyet değişikliği olarak tarif edilir. Dolayısıyla “365
gün”, 2190 (yardımcı) sürücüyü, 2190 kart takma çıkarma çevrimini ve 93440 faaliyet
değişikliğini içerir.
2. Zamanlar, başka bir şekilde belirtilmediği sürece, bir dakikalık bir hassasiyette
kaydedilir.
3. Kilometre sayacı değerleri bir kilometrelik bir hassasiyette kaydedilir.
4. Hızlar 1 km/h’lik bir hassasiyette kaydedilir.
073: Veri belleğinde hafızaya alınan veri, tip onayı koşullarında, 12 aydan az bir harici güç
kaynağı kesintisinden etkilenmemelidir
074: Takograf cihazı, aşağıdakileri, veri belleğinde tahmini veya kesin olarak kaydedebilmeli
ve hafızaya alabilmelidir:
3.12.1. Cihaz tanıtım verisi
3.12.1.1. Araç ünitesi tanıtım verisi
075: Takograf cihazı, veri belleğinde, aşağıdaki araç ünitesi tanıtım verisini hafızaya
alabilmelidir:
1. İmalatçının adı,
2. İmalatçının adresi,
3. Parça numarası,
4. Seri numarası,
5. Yazılım sürüm numarası,
6. Yazılım sürüm kurulum tarihi
7. Cihazın imal yılı,
8. Onay numarası.
076: Yazılım yükseltmesi durumunda değiştirilebilen yazılım ile ilgili veri ve onay numarası
hariç, araç ünitesi tanıtım verisi sadece bir defa kaydedilir ve hafızaya alınır.
3.12.1.2. Hareket sensörü tanıtım verisi
077: Hareket sensörü, belleğinde, aşağıdaki tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir:
1. İmalatçının adı,
2. Parça numarası,
3. Seri numarası,
4. Onay numarası,
5. İliştirilmiş güvenlik aksam tanıtıcısı (dahili çip/işlemci parça numarası),
6. Çalışma sistemi tanıtıcısı (örn: yazılım sürüm numarası).
078: Hareket sensörü tanıtım verisi hareket sensörü imalatçısı tarafından hareket sensöründe
sadece bir defa kaydedilir ve hafızaya alınır.
079: Araç ünitesi, veri belleğinde, aşağıdaki hali hazırda eşlenmiş hareket sensörü tanıtım
verisini kaydedebilmeli ve hafızaya alabilmelidir:
1. Seri numarası,
2. Onay numarası,
3. İlk eşleme tarihi.
3.12.2. Güvenlik elemanları
080: Takograf cihazı, aşağıdaki güvenlik elemanlarını hafızaya alabilmelidir:
1. Avrupa genel şifresi,
2. Taraf ülke belgesi,
3. Cihaz belgesi,
4. Cihaz özel şifresi.
Takograf cihazı güvenlik elemanları, cihaza, araç ünitesi imalatçısı tarafından yerleştirilir.
3.12.3. Sürücü kartının takılması ve çıkarılması verisi
081: Bir sürücü veya servis kartının cihaza her bir takma ve çıkarma çevrimi için, takograf
cihazı, veri belleğinde aşağıdakileri kaydetmeli ve hafızaya almalıdır:
1. Kartta hafızaya alındığı şekliyle, kart hamilinin soyadı ve adı (adları),
2. Kartta hafızaya alındığı şekliyle, kartın numarası, kartı veren taraf ülke ve geçerliliğinin
bittiği tarih,
3. Kartın takıldığı tarih ve saat,
4. Kart takıldığında araç kilometre sayacı değeri,
5. Kartın takıldığı yuva,
6. Çıkarma tarih ve saati,
7. Kart çıkarıldığında araç kilometre sayacı değeri,
8. Karta hafızaya alındığı şekliyle, sürücünün kullandığı önceki araçlar hakkında aşağıdaki
bilgi:
8.1. VRN ve tescil eden taraf ülke,
8.2. Kartın çıkarıldığı tarih ve saat,
9. Kartın takıldığında, kart hamilinin, faaliyetleri manuel olarak girip girmediğini gösteren
bir işaret.
082: Veri belleği, bu veriyi en az 365 gün tutabilmelidir.
083: Hafıza kapasitesi dolduysa, yeni veri en eski veri ile yer değiştirmelidir.
3.12.4. Sürücü faaliyeti verisi
084: Takograf cihazı, veri belleğinde, sürücü ve/veya yardımcı sürücünün faaliyetinde bir
değişikliğin oluştuğu her zaman ve/veya sürüş durumunda bir değişiklik oluştuğu her zaman
ve/veya bir sürücü veya servis kartının takıldığı veya çıkarıldığı her zaman aşağıdakileri
kaydetmeli veya hafızaya almalıdır:
1. Sürüş durumu (MÜRETTEBAT, TEK),
2. Yuva (SÜRÜCÜ, YARDIMCI SÜRÜCÜ),
3. İlgili yuvadaki kart durumu (TAKILMIŞ, TAKILMAMIŞ) (Nota bakınız),
4. Faaliyet (SÜRÜŞ, HAZIR BULUNMA, ÇALIŞMA, ARA VERME/DİNLENME),
5. Değişikliğin tarih ve saati.
Not: TAKILMIŞ, yuvaya geçerli bir sürücü veya servis kartı takıldığı anlamına gelir.
TAKILMAMIŞ, tersi anlama gelir. Yani, yuvaya geçerli sürücü veya servis kartı
takılmamış (örn: bir şirket kartı takılmış veya hiç kart takılmamış).
Not: Bir sürücü tarafından manuel olarak girilmiş olan faaliyet verisi, veri belleğinde
kaydedilmez.
085: Veri belleği, sürücü faaliyet verisini en az 365 gün tutabilmelidir.
3.12.5. Günlük çalışma sürelerinin başladığı ve/veya bittiği yerler
087: Takograf cihazı, veri belleğinde, bir (yardımcı) sürücü, günlük çalışma süresinin
başladığı ve/veya bittiği yeri girdiği her zaman aşağıdakileri kaydetmeli ve hafızaya almalıdır:
1. Uygulanabiliyorsa, (yardımcı) sürücü kart numarası ve kartı veren taraf ülke,
2. Girişin tarih ve saati (veya giriş manuel giriş yöntemi sırasında yapılıyorsa giriş ile ilgili
tarih/saat),
3. Girişin tipi (başlama veya bitim, girişin koşulu),
4. Girilen ülke ve bölge,
5. Araç kilometre sayacı değeri.
088: Veri belleği, günlük çalışma süreleri başlangıç ve bitim verisini (bir sürücünün günde iki
kayıt girdiğini farz ederek) en az 365 gün tutabilmelidir.
3.12.6. Kilometre sayacı verisi
090: Takograf cihazı, araç kilometre sayacı değerini ve buna karşılık gelen tarihi veri
belleğine her takvim günü gece yarısı kaydetmelidir.
091: Veri belleği, gece yarısı kilometre sayacı değerlerini en az 365 takvim günü
tutabilmelidir.
3.12.7. Detaylı hız verisi
093: Takograf cihazı, veri belleğinde, aracın anlık hızını ve buna karşılık gelen tarih ve saati,
en azından aracın hareket halinde olduğu son 24 saat için her bir saniyede kaydetmeli ve
hafızaya almalıdır.
3.12.8. Olaylar verisi
Bu maddenin amaçları doğrultusunda zaman, bir saniyelik bir hassasiyette kaydedilmelidir.
094: Takograf cihazı, veri belleğinde, tespit edilen her bir olay için aşağıdaki veriyi aşağıdaki
hafızaya alma kurallarına uygun bir şekilde kaydetmeli ve hafızaya almalıdır.
Olay
Kart çelişkisi
Uygun bir kart
olmadan sürüş
Sürüş sırasında
kartın takılması
Son kart oturumu
düzgün
Hafızaya alma kuralları
Her bir olay için kaydedilecek veri
En yakın 10 olay. - Olayın başladığı tarih ve saat.
- Olayın bittiği tarih ve saat.
- Çelişkiyi oluşturan iki kartın, kart tipi,
numarası ve kartı veren taraf ülke.
- Oluştuğu son 10 günün - Olayın başladığı tarih ve saat.
her biri için en uzun olay. - Olayın bittiği tarih ve saat.
- Son 365 gün boyunca - Olayın başladığı ve/veya bittiğinde takılan
oluşan en uzun beş olay. herhangi bir kartın, kart tipi, numarası ve
kartı veren taraf ülke.
- Aynı gün oluşan benzer olayların sayısı.
- Oluştuğu son 10 günün - Olayın tarih ve saati.
her biri için en son olay. - Kart tipi, numarası ve kartı veren taraf ülke.
- En yakın 10 olay.
- Olayın tarih ve saati.
- Kart tipi, numarası ve kartı veren taraf
kapatılmadı
ülke.
- Karttan okunduğu şekliyle, son oturum
verisi:
- Kartın takıldığı tarih ve saat,
- VRN ve tescil eden taraf ülke.
1
Aşırı hız ( )
- Oluştuğu son 10 günün - Olayın başladığı tarih ve saat.
her biri için en önemli - Olayın bittiği tarih ve saat.
olay (yani, en yüksek - Olay sırasında ölçülen azami hız,
ortalama
hıza
sahip - Olay sırasında ölçülen aritmetik ortalama
olanı).
hız.
- Son 365 gün boyunca - Sürücünün kart tipi, numarası ve kartı
en önemli beş olay.
veren taraf ülke (uygulanabiliyorsa).
- Son kalibrasyondan bu - Aynı gün oluşan benzer olayların sayısı.
yana oluşan ilk olay
Güç kaynağının
- Oluştuğu son 10 - Olayın başladığı tarih ve saat.
kesilmesi (2)
günün her biri için en - Olayın bittiği tarih ve saat.
uzun olay.
- Olayın başladığı ve/veya bittiğinde
- Son 365 gün boyunca takılan herhangi bir kartın, kart tipi,
oluşan en uzun beş olay. numarası ve kartı veren taraf ülke.
Hareket verisi
Oluştuğu son 10 - Olayın başladığı tarih ve saat.
hatası
günün her biri için en - Olayın bittiği tarih ve saat.
uzun olay.
Son 365 gün takılan herhangi bir kartın, kart tipi,
boyunca oluşan en uzun numarası ve kartı veren taraf ülke.
beş olay.
Güvenlik ihlali
Olay tipi başına - Olayın başladığı tarih ve saat.
teşebbüsü
en yakın 10 olay
- Olayın bittiği tarih ve saat.
takılan herhangi bir kartın, kart tipi,
- Olayın tipi.
095: (1) Takograf cihazı, veri belleğinde, aynı zamanda aşağıdakileri de kaydetmeli ve
hafızaya almalıdır:
- Son AŞIRI HIZ KONTROLÜ tarih ve saati,
- Bu AŞIRI HIZ KONTROLÜ’nden sonraki ilk aşırı hız tarih ve saati,
- Son AŞIRI HIZ KONTROLÜ’nden bu yana oluşan aşırı hız olaylarının sayısı.
(2) Bu veriler, sadece güç kaynağının yeniden bağlandığı zaman kaydedilebilir,
zamanlar dakikasına kadar bir hassasiyette bilinebilir.
3.12.9. Hata verileri
Bu Maddenin amaçları doğrultusunda zaman, bir saniyelik bir hassasiyette kaydedilmelidir.
096: Takograf cihazı, tespit edilen her bir hata için aşağıdaki verileri aşağıdaki hafızaya alma
kurallarına uygun olarak veri belleğine kaydetmeye ve hafızaya almaya çalışmalıdır.
Hata
Kart hatası
Hafızaya alma kuralları
Her bir hata için kaydedilecek veri
- En yakın 10 sürücü kartı hatası.
- Hatanın başladığı tarih ve saat.
- Hatanın bittiği tarih ve saat.
- Kart tipi, numarası ve kartı veren taraf
ülke.
Takograf
cihazı
hataları
- Her bir hata tipi başına en yakın
10 hata
- Son kalibrasyondan bu yana ilk
hata
- Hatanın başladığı tarih ve saat.
- Hatanın bittiği tarih ve saat.
- Hata tipi,
- Hatanın başladığı ve/veya bittiğinde
3.12.10. Kalibrasyon verisi
097: Takograf cihazı, veri belleğinde, aşağıdakiler ile ilgili veriyi kaydetmeli ve hafızaya
almalıdır:
1. Faal hale getirme anında bilinen kalibrasyon parametreleri,
2. Faal hale getirilmesinden sonraki hemen ilk kalibrasyon,
3. Halihazırdaki araçtaki ilk kalibrasyon (VIN ile tanıtıldığı şekliyle),
4. En yakın beş kalibrasyon (bir takvim günü içerisinde birkaç kalibrasyon yapıldıysa, o
günün sonuncusu hafızaya alınmalıdır).
098: Bu kalibrasyonların her biri için aşağıdaki veri kaydedilmelidir:
1. Kalibrasyonun amacı (faal hale getirme, ilk montaj, montaj, periyodik muayene),
2. Servis adı ve adresi,
3. Servis kart numarası, kartı veren taraf ülke ve kartın geçerliliğinin bittiği tarih,
4. Araç tanıtımı,
5. Güncellenen veya doğrulanan parametreler: w, k, l, lastik ebadı, hız sınırlayıcı cihaz
ayarı, kilometre sayacı (eski ve yeni değerler), tarih ve saat (eski ve yeni değerler).
099: Hareket sensörü, belleğinde, aşağıdaki hareket sensörü montaj verisini kaydedebilmeli
ve hafızaya alabilmelidir:
1. Bir VU ile ilk eşleme (tarih, saat, VU onay numarası, VU seri numarası),
2. Bir VU ile son eşleme (tarih, saat, VU onay numarası, VU seri numarası),
3.12.11. Zaman ayarlama verisi
100: Takograf cihazı, veri belleğinde, düzenli bir kalibrasyonun çerçevesinin dışında
kalibrasyon modundayken yapılan aşağıdaki ayarlamalar ile ilgili veriyi kaydetmeli ve
hafızaya almalıdır:
1. En yakın zaman ayarlaması,
2. Son kalibrasyondan bu yana, en büyük beş zaman ayarlaması.
101: Bu zaman ayarlamalarının her biri için aşağıdaki veri kaydedilmelidir:
1. Tarih ve saat, eski değer,
2. Tarih ve saat, yeni değer,
3. Servis adı ve adresi,
4. Servis kart numarası, kartı veren taraf ülke ve kartın geçerliliğinin bittiği tarih,
3.12.12. Kontrol faaliyeti verisi
102: Takograf cihazı, veri belleğinde, en yakın 20 kontrol faaliyeti ile ilgili aşağıdaki veriyi
kaydetmeli ve hafızaya almalıdır:
1. Kontrolün tarih ve saati,
2. Kontrol kart numarası, kartı veren taraf ülke.
3. Kontrol tipi (görüntüleme ve/veya yazdırma ve/veya VU ile indirme ve/veya kart ile
indirme)
103: İndirme durumunda, indirilen en eski ve en yakın günlerin tarihleri de kaydedilmelidir.
3.12.13. Şirket kilitleri verisi
104: Takograf cihazı, veri belleğinde, en yakın 20 şirket kilidi ile ilgili aşağıdaki veriyi
kaydetmeli ve hafızaya almalıdır:
1. Kilitleme tarih ve saati,
2. Kilit çözme tarih ve saati,
3. Şirket kartı numarası, kartı veren taraf ülke.
4. Şirket adı ve adresi.
3.12.14. İndirme faaliyeti verisi
105: Takograf cihazı, veri belleğinde, şirket veya kalibrasyon modundayken veri belleğinin,
harici ortama son indirilmesi ile ilgili aşağıdaki veriyi kaydetmeli ve hafızaya almalıdır:
1. İndirmenin tarih ve saati,
2. Şirket veya servis kartı numarası, kartı veren taraf ülke.
3. Şirket veya servis adı.
3.12.15. Özel koşullar verisi
105a: Takograf cihazı, veri belleğinde, özel koşullar ile ilgili aşağıdaki veriyi kaydetmelidir:
1. Girişin tarih ve saati,
2. Özel koşulun tipi..
105b: Veri belleği, özel koşullar verisini (ortalama olarak günde bir koşulun açıldığını ve
kapandığını farz ederek) en az 365 gün tutabilmelidir. Hafıza kapasitesi dolduysa, yeni veri en
eski veri ile yer değiştirmelidir.
3.13. Takograf kartlarından okuma
106: Takograf cihazı, uygulanabiliyorsa, takograf kartlarından, gerekli veriyi aşağıdaki
amaçlar doğrultusunda okuyabilmelidir:
1. Kart tipi, kart hamili, önceki kullanılan araç, son kart çıkarılmasının tarih ve saati ve o
zaman için seçilen faaliyeti belirlemek,
2. Son kart oturumunun düzgün kapatıldığını kontrol etmek,
3. Önceki ve geçerli haftalar için, sürücünün kesintisiz sürüş zamanı, toplam ara verme
zamanı ve toplam sürüş zamanlarını hesaplamak,
4. Bir sürücü kartında kaydedilmiş veri ile ilgili istenen çıktıları yazdırmak,
5. Bir sürücü kartını harici ortama indirmek.
107: Okuma hatası durumunda, takograf cihazı, azaminin üç katı, aynı okuma komutunu
tekrar denemeli ve sonra hala başarısızsa, kartın hatalı veya geçersiz olduğunu bildirmelidir.
3.14. Takograf kartlarına kaydetme ve hafızaya alma
108: Takograf cihazı, kart takılmasından hemen sonra, sürücü veya servis kartındaki “kart
oturumu verisi”ni ayarlamalıdır.
109: Takograf cihazı, geçerli sürücü, servis ve/veya kontrol kartlarında hafızaya alınmış
veriyi, kartın takıldığı süre ile ilgili ve kart hamili ile ilgili bütün gerekli veri ile beraber,
güncellemelidir. Bu kartlarda hafızaya alınan veri Bu Ek’in Bölüm 4’ünde belirtilmiştir.
109a: Takograf cihazı, geçerli sürücü ve/veya servis kartlarında hafızaya alınmış veriyi (Bu
Ek’in Bölüm 4, Kısım 4.5.2.5 ve Kısım 4.5.2.6’da belirtildiği şekliyle), kart hamili tarafından
manuel olarak girilen faaliyet ve konum verisi ile beraber, güncellemelidir.
110: Takograf kartları veri güncellemesi, ihtiyaç duyulduğunda ve kartın gerçek hafıza
kapasitesi dikkate alınarak, en yakın veri en eski veri ile yer değiştirecek şekilde yapılmalıdır.
111: Yazma hatası durumunda, takograf cihazı, azaminin üç katı, aynı yazma komutunu tekrar
denemeli ve sonra hala başarısızsa, kartın hatalı veya geçersiz olduğunu bildirmelidir.
112: Bir sürücü kartını serbest bırakmadan önce ve kartta bütün ilgili verinin hafızaya
alınmasından sonra, takograf cihazı, kart oturum verisini sıfırlamalıdır.
3.15. Ekran
113: Ekran en az 20 karakter içermelidir.
114: Asgari karakter ebadı 5 mm yüksekliğinde 3.5 mm genişliğinde olmalıdır.
114a: Ekran, ISO 8859 Bölüm 1 ve Bölüm 7’de tarif edilen, İlave 1 Bölüm 4 Karakter
Setlerinde belirtildiği şekliyle, Latin 1 ve Yunan karakter setlerini desteklemelidir. Ekran
basitleştirilmiş karakterler kullanabilir (örn: aksan işaretli karakterler aksan işaretsiz
görüntülenebilir veya küçük harfler büyük harfler olarak gösterilebilir).
115: Ekrana yeterli ve kamaştırmayan aydınlatma sağlanmalıdır.
116: Gösterimler takograf cihazının dışında görünebilir olmalıdır.
117: Takograf cihazı aşağıdakileri görüntüleyebilmelidir:
1. Varsayılan veri,
2. İkazlar ile ilgili veri,
3. Menü erişimi ile ilgili veri,
4. Bir kullanıcı tarafından istenen diğer veri.
İlave bilgi, yukarıda istenen bilgiden açıkça ayırt edilebilir olması kaydıyla, takograf cihazı
tarafından görüntülenebilir.
118: Takograf cihazının görüntüsü İlave 3’te listelenen semboller veya sembol
kombinasyonları kullanmalıdır. İlave semboller veya sembol kombinasyonları da, daha önce
bahsedilen semboller veya sembol kombinasyonlarından açıkça ayırt edilebilirse, ekran
tarafından sunulabilir.
119: Araç hareket halindeyken, ekran her zaman AÇIK olmalıdır.
120: Araç hareket halinde değilken, ekranı KAPALI hale getirecek manuel veya otomatik bir
özellik içerebilir.
Görüntü biçimi İlave 5’te belirtilir.
3.15.1. Varsayılan görüntü
121: Başka bilgiyi görüntülemeye ihtiyaç olmadığında, takograf cihazı, varsayılan olarak,
aşağıdakileri görüntülemelidir:
1. Yerel saat (UTC saati + sürücü tarafından ayarlanan saat farkının sonucu elde edilen),
2. Çalıştırma modu,
3. Sürücünün o anki faaliyeti ve yardımcı sürücünün o anki faaliyeti,
4. Sürücü ile ilgili bilgi:
4.1. Sürücünün o anki faaliyeti SÜRÜŞ ise, o anki kesintisiz sürüş zamanı ve o anki
toplam ara verme zamanı,
4.2. Sürücünün o anki faaliyeti SÜRÜŞ değil ise, faaliyetinin o anki (seçilmesinden
itibaren o ana kadar geçen süre) süresi ve o anki toplam ara verme zamanı,
5. Yardımcı sürücü ile ilgili bilgi:
5.1. Yardımcı sürücünün faaliyetinin o anki (seçilmesinden itibaren o ana kadar geçen
süre) süresi.
122: Her bir sürücü ile ilgili veri görüntüsü net, belirgin ve şüpheye yer vermeyecek şekilde
olmalıdır. Sürücü ve yardımcı sürücü ile ilgili bilginin aynı anda görüntülenemediği durumda,
takograf cihazı, varsayılan olarak, sürücü ile ilgili bilgiyi görüntülemeli ve yardımcı sürücü ile
ilgili bilginin görüntülenmesi amacıyla kullanıcıya izin vermelidir.
123: Görüntünün genişliği, varsayılan olarak, çalıştırma modunu görüntülemeye izin
vermiyorsa, takograf cihazı, değiştiğinde yeni çalıştırma modunu kısa olarak
görüntülemelidir.
124: Takograf cihazı, kart takıldığında, kart hamili adını kısa olarak görüntülemelidir.
124a: “KAPSAM DIŞI” koşulu açıldığında, varsayılan görüntü, koşulun açıldığını ilgili
sembolü kullanarak göstermelidir (Aynı zamanda sürücünün o anki faaliyetinin
gösterilememesi kabul edilebilir).
3.15.2. İkaz görüntüsü
125: Takograf cihazı, ihtiyaç duyulduğunda, sayısal olarak kodlanmış ilave bir bilgi ile
tamamlanacak olan İlave 3’teki sembolleri öncelikle kullanarak ikaz bilgisini göstermelidir.
İkazın, sürücünün tercih ettiği dilde herhangi bir yazılı tarifi de eklenebilir.
3.15.3. Menü erişimi
126: Takograf cihazı gerekli komutları uygun bir menü yapısı aracılığıyla sunmalıdır.
3.15.4. Diğer görüntüler
127: İstendiğinde aşağıdakileri seçerek görüntülemek mümkün olmalıdır:
1. UTC tarih ve saati,
2. Çalıştırma modu (varsayılan olarak sunulmamışsa),
3. Sürücünün kesintisiz sürüş süresi ve toplam ara verme süresi,
4. Yardımcı sürücünün kesintisiz sürüş süresi ve toplam ara verme süresi,
5. Sürücünün, önceki ve içinde bulunduğu hafta için toplam sürüş süresi,
6. Yardımcı sürücünün, önceki ve içinde bulunduğu hafta için toplam sürüş süresi,
7. Çıktılar ile aynı biçimde, altı çıktının herhangi birisinin içeriği.
128: Çıktı içerik görüntüsü satır satır sıralı olmalıdır. Görüntü genişliği 24 karakterden daha
azsa, uygun bir vasıtayla (birkaç satır, kaydırma, ... ) bütün bilgi kullanıcıya sunulmalıdır. Elle
yazılacak bilgi için ayrılmış çıktı satırları görüntüden çıkarılabilir.
3.16. Yazdırma
129: Takograf cihazı, veri belleğinden ve/veya takograf kartlarından aşağıdaki altı çıktıya
uygun bir şekilde bilginin çıktısını alabilmelidir:
1. Kart günlük çıktısından sürücü faaliyetleri,
2. Araç ünitesi günlük çıktısından sürücü faaliyetleri,
3. Kart çıktısından olaylar ve hatalar,
4. Araç ünitesi çıktısından olaylar ve hatalar,
5. Teknik veri çıktısı,
6. Aşırı hız çıktısı.
Bu çıktıların detaylı biçimi ve içeriği İlave 4’te belirtilmiştir.
İlave veri, çıktıların bitiminde sunulabilir.
Daha önce bahsi geçen altı çıktıdan açıkça ayırt edilebiliyorsa, takograf cihazı tarafından ilave
çıktılar sunulabilir.
130: “Kart günlük çıktısından sürücü faaliyetleri” ve “kart çıktısından olaylar ve hatalar”
sadece bir sürücü kartı veya bir servis kartı takograf cihazına takılıysa ulaşılabilir olmalıdır.
Takograf cihazı, yazdırmaya başlamadan önce ilgili kartta hafızaya alınan veriyi
güncellemelidir.
131: “Kart günlük çıktısından sürücü faaliyetleri” veya “kart çıktısından olaylar ve hatalar”
bilgilerini oluşturabilmek amacıyla takograf cihazı:
1. Kartlardan sadece birisi takılıysa, sürücü kartını veya servis kartını otomatik olarak
seçmelidir veya
2. Kaynak kartı seçmek veya takograf cihazında iki kart takılıysa sürücü yuvasındaki kartı
seçmek için bir komut sunmalıdır.
132: Yazıcı satır başına 24 karakter çıkarabilmelidir.
133: Asgari karakter ebadı 2.1 mm yüksekliğinde ve 1.5 mm genişliğinde olmalıdır.
133a: Yazıcı, ISO 8859 Bölüm 1 ve Bölüm 7’de tarif edilen, İlave 1 Bölüm 4 Karakter
Setlerinde belirtildiği şekliyle, Latin 1 ve Yunan karakter setlerini desteklemelidir.
134: Yazıcılar, okunduğunda herhangi bir belirsizlikten sakınabilecek bir kesinlik derecesinde
bu yazlı çıktıları oluşturabilecek şekilde tasarımlanmalıdır.
135: Çıktılar, normal nem (% 10 ila % 90) ve sıcaklık koşulları altında boyutlarını ve
kayıtlarını korumalıdır.
136: Takograf cihazında kullanılacak kağıt, kullanılabileceği takograf cihazı tipinin
(tiplerinin) ilgili tip onayı işareti ve gösterimini taşımalıdır. Çıktılar, ışık yoğunluğu, nem ve
sıcaklık bakımından normal depolama koşullarında, en az bir yıl boyunca açıkça okunabilir ve
tanınabilir olmalıdır.
137: Bu dokümanlara, sürücünün imzası gibi, elle yazılan notlar da eklenebilmelidir.
138: Takograf cihazı, yazdırma sırasında oluşan “kağıt bitti” olaylarının yol açtığı
problemleri, kağıt yeniden yüklendiğinde, çıktının başından itibaren yazdırmaya yeniden
başlayarak veya yazdırmaya devam ederek ve daha önce yazdırılan kısma şüpheye yer
vermeyecek bir atıf yaparak çözebilmelidir.
3.17. İkazlar
139: Takograf cihazı, bir olay ve/veya hata tespit ettiğinde, sürücüyü ikaz etmelidir.
140: Bir güç kaynağı kesintisi ikazı, güç kaynağı yeniden bağlanana kadar geciktirilebilir.
141: Takograf cihazı, 4 saat 30 dakikalık sürüş süresini aştığında ve bundan 15 dakika önce
sürücüyü ikaz etmelidir.
142: İkazlar görsel olmalıdır. Görsel ikazlara ilave olarak işitsel ikazlar da sunulabilir.
143: Görsel ikazlar, kullanıcı tarafından açıkça fark edilir olmalı, sürücünün görüş alanı
içerisine konumlandırılmalı ve hem gündüz hem gece açıkça okunabilir olmalıdır.
144: Görsel ikazlar, takograf cihazının içerisinde ve/veya takograf cihazından ayrı olarak
yerleştirilebilir.
145: İkinci durumda bir “T” sembolü taşımalı ve kehribar veya turuncu renkte olmalıdır.
146: İkazlar, kullanıcı tarafından takograf cihazının herhangi bir düğmesine basılarak teyit
edilmedikçe, en az 30 saniyelik bir süreye sahip olmalıdır. Bu ilk teyit bir sonraki maddede
belirtilen ikaz nedeni görüntüsünü silmemelidir.
147: İkaz nedeni takograf cihazında görüntülenmeli ve kullanıcı tarafından takograf cihazının
belirli bir düğmesi kullanılarak teyit edilene kadar görünür kalmalıdır.
148: Sürücüyü daha önce tarif edilenler ile ilgili olarak tereddüde düşürmedikleri sürece ilave
ikazlar sunulabilir.
3.18. Harici ortama veri indirme
149: Takograf cihazı, istendiğinde, veri belleğinden veya bir sürücü kartından harici hafıza
ortamına kalibrasyon/indirme bağlantı elemanı aracılığıyla veri indirilebilmelidir. Takograf
cihazı indirmeye başlamadan önce ilgili kartta hafızaya alınan veriyi güncellemelidir.
150: Takograf cihazı, ilaveten ve ihtiyari bir özellik olarak, başka bir bağlantı elemanı
üzeriden, bu kanal aracılığıyla özgünlüğü doğrulanmış bir şirkete, herhangi bir çalıştırma
modunda, veri indirebilir. Böyle bir durumda, bu indirmeye şirket modu veri erişimi hakları
uygulanmalıdır.
151: İndirme hafızaya alınan herhangi bir veriyi değiştirmemeli ve silmemelidir.
Kalibrasyon/indirme bağlantı elemanı elektrikli arayüzü İlave 6’da belirtilmiştir.
İndirme protokolleri İlave 7’de belirtilmiştir.
3.19. İlaveharici cihazlara veriyi çıktı olarak gönderme
152: Takograf cihazı hız ve/veya kilometre sayacı görüntü fonksiyonlarını içermiyorsa,
takograf cihazı, aracın hızının (hız ölçer) ve/veya araç tarafından katedilen toplam mesafenin
(kilometre sayacı) görüntülenmesine izin vermek amacıyla çıktı sinyali (sinyalleri)
sunmalıdır.
153: Araç ünitesi, araca monte edilmiş olan diğer elektronik ünitelerde işlenmelerine izin
vermek amacıyla, ihtiyari CAN (Controller Area Network) veri yolu bağlantısından bağımsız
olan uygun tahsis edilmiş bir seri hat kullanarak, aşağıdaki veriyi çıktı olarak
gönderebilmelidir (ISO 11898 Karayolu araçları – Sayısal bilginin değişimi – Yüksek hızda
iletişim için Kontrolör Alanı Ağı (CAN)):
1. O andaki UTC tarih ve saati,
2. Aracın hızı,
3. Araç tarafından katedilen toplam mesafe (kilometre sayacı),
4. Hali hazırda seçilen sürücü ve yardımcı sürücü faaliyeti,
5. Sürücü yuvasına ve yardımcı sürücü yuvasına hali hazırda takılı herhangi bir takograf
kartı olup olmadığı bilgisi ve (uygulanabiliyorsa) karşılık gelen kart tanıtımları hakkında bilgi
(kart numarası ve kartı veren taraf ülke).
Bu asgari listeye ilave olarak başka veri de çıktı olarak gönderilebilir.
Aracın ateşleme anahtarı AÇIK konumundaysa, bu veri kalıcı olarak yayınlanmalıdır. Aracın
ateşleme anahtarı KAPALI konumundaysa, en azından sürücü veya yardımcı sürücü faaliyeti
değişikliği ve/veya bir takograf kartı takılması veya çıkarılması, uygun bir veri çıktısı
oluşturmalıdır. Aracın ateşleme anahtarı KAPALI konumundayken veri çıktısı alınamadığı
durumda, aracın ateşleme anahtarının tekrar AÇIK konuma getirilmesiyle, veri de ulaşılabilir
hale gelmelidir.
3.20. Kalibrasyon
154: Kalibrasyon fonksiyonu aşağıdakilere izin vermelidir:
1. Hareket sensörünü VU ile otomatik olarak eşlemek,
2. Takograf cihazı sabitini (k) aracın karakteristik katsayısına (w) sayısal olarak uyarlamak
(iki veya daha çok dingil oranı olan araçlara, bu değişik oranların cihazın araca uyarlandığı
oran ile aynı doğrultuya otomatik olarak getirileceği bir anahtar cihaz monte edilmelidir),
1. O anki zamanı (kısıtlama olmadan) ayarlamak,
2. O anki kilometre sayacı değerini ayarlamak,
3. Veri belleğinde hafızaya alınan hareket sensörü tanıtım verisini güncellemek,
4. Araç cihazı tarafından bilinen diğer parametreleri güncellenmek ve doğrulanmak: araç
tanıtımı, w, l, lastik ebadı ve uygulanabiliyorsa hız sınırlayıcı cihaz ayarı.
155: Hareket sensörünü VU’yla eşlemek, en azından, aşağıdakileri içerir:
1. Hareket sensörü tarafından tutulan hareket sensörü montaj verisini (ihtiyaç
duyulduğunda) güncellemek,
2. Gerekli hareket sensörü tanıtım verisini hareket sensöründe VU veri belleğine
kopyalamak.
156: Kalibrasyon fonksiyonu, kalibrasyon/indirme bağlantı elemanı üzerinden İlave 8’de tarif
edilen kalibrasyon protokolüne uygun bir şekilde gerekli veriyi girdi olarak alabilmelidir.
Kalibrasyon fonksiyonu, diğer bağlantı elemanları üzerinden de gerekli veriyi girdi olarak
alabilir.
3.21. Zaman ayarlaması
157: Zaman ayarlaması fonksiyonu, o anki zamanı, yedi günden az olmayan sürelerde bir
dakikalık miktarlar halinde ayarlamaya izin vermelidir.
158: Zaman ayarlaması fonksiyonu, o anki zamanı, kalibrasyon modundayken kısıtsız olarak
ayarlamaya izin vermelidir.
3.22. Performans karakteristikleri
159: Araç ünitesi – 20oC ila 70oC sıcaklık aralığında ve hareket sensörü – 40oC ila 135oC
sıcaklık aralığında tam olarak çalışabilir olmalıdır. Veri belleği içeriği – 40 oC sıcaklıklara
kadar korunmalıdır.
160: Takograf cihazı % 10 ila % 90 nem aralığında tam olarak çalışabilir olmalıdır.
161: Takograf cihazı aşırı-gerilime, güç kaynağı kutuplarının tersine çevrilmesine ve kısa
devreye karşı korunmalıdır.
162: Takograf cihazı, elektromanyetik uyumluluk ile ilgili olarak, 72/245/EC sayılı Konsey
Yönetmeliğini teknik ilerlemelere uyarlayan 31/10/1995 tarih ve 95/54/EEC sayılı Komisyon
Yönetmeliği ile uyumlu olmalı ve elektrostatik tahliye ve geçici iletimlere karşı korunmalıdır.
3.23. Malzemeler
163: Takograf cihazını oluşturan parçaların tamamı, yeterli kararlılık ve mekanik dayanımda
ve kararlı elektriksel ve manyetik özelliklere sahip malzemelerden yapılmalıdır.
164: Normal kullanım koşulları için, cihazın bütün dahili parçaları nem ve toza karşı
korunmalıdır.
165: Araç ünitesi, IEC 529 standardındaki IP 40 koruma derecesini ve hareket sensörü IEC
529 standardındaki IP 64 koruma derecesini karşılamalıdır.
166: Takograf cihazı, ergonomik tasarım ile ilgili uygulanabilir teknik özellikleri
karşılamalıdır.
167: Takograf cihazı, kazadan dolayı tahribata karşı korunmalıdır.
168: Takograf cihazı araç kilometre sayacı değerini ve hızı görüntülüyorsa, görüntüsünde
aşağıdaki detaylar görülmelidir:
1. Mesafeyi gösteren rakamın yanında, “km” kısaltması ile gösterilen mesafe ölçme birimi,
2. Hızı gösteren rakamın yanında, “km/h” birimi.
Takograf cihazı, hızı saatte mil biriminde görüntülemeye de geçebilmelidir. Bu durumda hız
ölçme birimi “mph” kısaltması ile gösterilmelidir.
169: Takograf cihazının her bir ayrık aksamına bir açıklayıcı etiket iliştirilmeli ve bu etiket
aşağıdaki detayları göstermelidir:
1. Cihaz imalatçısının adı ve adresi,
2. İmalatçının parça numarası ve cihazın imalat yılı,
3. Cihaz seri numarası,
4. Cihaz tipinin onay işareti.
170: Fiziksel yer, yukarıdaki detayların tamamını göstermek için yeterli değilse, açıklayıcı
etiket en azından imalatçının adını veya logosunu ve cihazın parça numarasını göstermelidir.
BÖLÜM 4. TAKOGRAF KARTLARININ YAPILARI VE FONKSİYONEL
GEREKLİLİKLERİ
4.1. Görünür veri
Ön sayfa aşağıdakileri içerecektir:
171: Kartı veren taraf ülkenin resmi dili veya resmi dillerinde büyük karakterlerde, kartın
tipine uygun bir şekilde “Sürücü kartı” veya “Denetim kartı” veya “Servis kartı” veya Şirket
kartı” kelimeleri.
172: Kartın zeminini oluşturmak amacıyla basılı olarak BM-AEK Sekreteryası’nın resmi
dillerinde aynı kelimeler: (bknz 178in altındaki örnekler)
173: Kartı veren taraf ülkenin adı (ihtiyari):
174: Kartı veren taraf ülkenin ayırt edici işareti. taraf ülkelerin ayırt edici işareti, 1968
karayolu tarafiği ile ilgili Viyana anlaşması veya 1949 karayolu trafiği ile ilgili Cenevre
Anlaşmasına uygun olarak çizilmiştir. AETR taraf ülkelerinin ayırt edici işareti aşağıdaki gibi
olacaktır.
D
F
I
NL
S
B
H
CZ
E
SRB
UK
A
L
CH
N
FIN
DK
RO
Almanya
Fransa
İtalya
Hollanda
İsveç
Belçika
Macaristan
Çek Cumhuriyeti
İspanya
Sırbistan
Birleşik Krallık
Avusturya
Luksemburg
İsviçre
Norveç
Finlandiya
Danimarka
Romanya
IR
HR
SLO
SK
BY
EST
MD
BIH
LV
FL
BG
KZ
LT
TR
TM
AZ
MK
AND
İrlanda
Hırvatistan
Slovenya
Slovakya
Beyaz Rusya
Estonya
Moldovya
Bosna Hersek
Letonya
Lihtenştayn
Bulgarisyan
Kazakistan
Litvanya
Türkiye
Türkmenistan
Azerbaycan
Makedonya
Andora
AL
AM
MNE
RSM
Arnavutluk
Ermenistan
Karadağ
San Marino
PL
P
RUS
GR
Polonya
Portekiz
Rusya Federasyonu
Yunanistan
UZ
UA
CY
M
Özbekistan
Ukrayna
Kıbrıs
Malta
175: Verilen karta özel bilgi, aşağıdaki şekilde numaralandırılmıştır:
1
2
3
4(a)
(b)
(c)
(d)
5(a)
5(b)
6
7
8
Sürücü Kartı
Sürücünün soyadı
Denetim kartı
Şirket veya servis kartı
Denetim kuruluşu adı
Şirket veya servis adı
Kontrolörün soyadı
Kart hamilinin soyadı
Sürücünün adı (adları)
(uygulanabiliyorsa)
(uygulanabiliyorsa)
Kontrolörün adı (adları)
Kart hamilinin adı (adları)
Sürücünün doğum tarihi
(uygulanabiliyorsa)
(uygulanabiliyorsa)
Kartın geçerliliğinin başladığı tarih
Kartın geçerliliğinin bittiği tarih (varsa)
Kartı veren kuruluşun adı (sayfa 2’ye de basılabilir)
İdari amaçlar doğrultusunda, başlık 5’tekinden farklı bir numara (ihtiyari)
Sürücü belgesi numarası
(sürücü kartının verildiği
tarihte)
Kart numarası
Kontrolörün fotoğrafı
Sürücünün fotoğrafı
(ihtiyari)
Sürücünün imzası
Hamilin imzası (ihtiyari)
Hamilin normal ikamet yeri, Denetim kuruluşunun posta Şirket veya servis posta
veya posta adresi (ihtiyari)
Adresi
adresi
176: Tarihler gg/aa/yyyy” veya “gg.aa.yyyy” biçimi kullanılarak yazılmalıdır (gün, ay, yıl):
Arka sayfa aşağıdakileri içerecektir:
177: Kartın ön yüzünde görünen numaralı öğelerin birer açıklaması.
178: Hamilin özel yazılı kabulü ile, kartın idaresi ile ilgili olmayan bilgi de eklenebilir. Böyle
bir eklenti, örneğin bir takograf kartı olarak kullanılmasını hiç bir şekilde değiştiremez.
ÖRNEK TAKOGRAF KARTLARI
ÖN
ARKA
179: Takograf kartları, aşağıdaki belirleyici zemin renklerinde basılmalıdır:
1. Sürücü kartı: beyaz,
2. Denetim kartı: mavi,
3. Servis kartı: kırmızı,
4. Şirket kartı: sarı.
180: Takograf kartları, taklit etmeye ve tahrif etmeye karşı kartın gövdesini korumak
amacıyla en azından aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
1. Hassas burma (guilloche) desen ve çözgün iplik (rainbow) baskıya sahip bir zemin
güvenlik tasarımı.
2. Fotoğraf bölgesinde, zemin güvenlik tasarımı ile fotoğraf üst üste gelmelidir.
3. En az bir tane iki renkli mikro-baskı hattı.
181: Taraf ülkeler, BM-AEK Sekretaryasına danıştıktan sonra, bu ekin diğer hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, ulusal sembolleri ve güvenlik özellikleri gibi renkler ve işaretlemeler
ekleyebilir.
4.2. Güvenlik
Sistem güvenliği, takograf cihazına kartlar üzerinde belirli yazma işlemleri için izin vererek,
kartlarda hafızaya alınan verinin herhangi bir müdahale edilme ihtimalini geçersiz sayarak,
müdaheleyi önleyerek ve bu tür herhangi bir teşebbüsü tespit ederek, kartlar ile takograf
cihazı arasında alış veriş edilen verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü, kartlardan indirilen
verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü korumayı hedefler.
182: Sistem güvenliğini sağlamak amacıyla, takograf kartları, takograf kartları jenerik
güvenlik hedeflerinde (İlave 10) tarif edilen güvenlik özelliklerini karşılamalıdır.
183: Takograf kartları, kişisel bilgisayarlar gibi başka cihazlar tarafından okunabilir olmalıdır.
4.3. Standartlar
184: Takograf kartları aşağıdaki standartlarla uyumlu olmalıdır:
1. ISO/IEC 7810 Tanıtım kartları – Fiziksel karakteristikler.
2. ISO/IEC 7816 Tanıtım kartları – Kontaklı entegreler:
2.1. Bölüm 1: Fiziksel karakteristikler,
2.2. Bölüm 2: Kontakların ebadı ve yerleşimi,
2.3. Bölüm 3: Elektronik sinyaller ve aktarım protokolleri,
2.4. Bölüm 4: Değişim için endüstriler arası komutlar,
2.5. Bölüm 8: Güvenlik ile ilgili endüstriler arası komutlar.
3. ISO/IEC 10373 Tanıtım kartları –Test yöntemleri.
4.4. Çevresel ve elektriksel özellikler
185: Takograf kartları, taraf ülkelerin sınırları dahilinde normal olarak karşılaşılan bütün
iklim koşullarında, en azından – 25oC ila + 70oC sıcaklık aralığında, arada sırada oluşan +
85oC’ye kadarki tepe noktaları dahil, doğru olarak çalışma niteliğine sahip olmalıdır. Burada
“arada sırada oluşan” ibaresi, her seferinde 4 saatten uzun ve kartın kullanım süresi boyunca
toplam 100 defadan fazla olmayan anlamındadır.
186: Takograf kartları, % 10 ila % 90 nem aralığında doğru olarak çalışma niteliğine sahip
olmalıdır.
187: Takograf kartları, çevresel ve elektriksel özellikler dahilinde kullanıldığında, beş yıllık
bir süreyle doğru olarak çalışma niteliğine sahip olmalıdır.
188: Çalışma sırasında, takograf kartları, elektromanyetik uyumluluk ile ilgili olarak,
31/10/1995 tarih ve 95/54/EC sayılı Komisyon Yönetmeliğine uygun olmalı ve elektrostatik
boşalmalara karşı korunmalıdır.
4.5. Verinin hafızaya alınması
Bu Maddenin amaçları doğrultusunda;
1. Başka türlü belirtilmedikçe, zamanlar bir dakikalık bir hassasiyette kaydedilir,
2. Kilometre sayacı değerleri, bir kilometrelik bir hassasiyette kaydedilir,
3. Hızlar, 1 km/h’lik bir hassasiyette kaydedilir.
Takograf kartları fonksiyonları, komutları ve mantıksal yapılarının yerine getireceği veri
hafızaya alma özellikleri İlave 2’de belirtilmiştir.
189: Bu Madde, değişik uygulama verisi dosyaları için asgari hafızaya alma kapasitelerini
belirler. Takograf kartları, takograf cihazına, bu veri dosyalarının gerçek hafızaya alma
kapasitesini gösterebilmelidir.
Kartta taşınan diğer uygulamalar ile ilgili olan ve takograf kartlarında hafızaya alınabilen
herhangi bir ilave veri, kişisel verinin işlenmesi ve bu tür verinin serbest dolaşımı bakımından
kişilerin korunması hakkındaki 24/10/1995 tarih ve 95/46/EC sayılı Yönetmeliğine uygun bir
şekilde hafızaya alınmalıdır.
4.5.1. Kart tanıtım ve güvenlik verisi
4.5.1.1. Uygulama tanıtımı
190: Takograf kartları, aşağıdaki uygulama tanıtımı verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Takograf uygulaması tanıtımı,
2. Takograf kartı tipi tanıtımı.
4.5.1.2. Mikroçip tanıtımı
191: Takograf kartları, aşağıdaki entegre (IC) tanıtımı verisini hafızaya alabilmelidir:
1. IC seri numarası,
2. IC imalat referansları.
4.5.1.3. IC kartı tanıtımı
192: Takograf kartları, aşağıdaki akıllı kart tanıtımı verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Kart seri numarası (imalat referansları dahil),
2. Kart tip onay numarası,
3. Kart kişiselleştirici tanıtımı (ID),
4. Katıştırıcı ID,
5. IC tanıtıcısı.
4.5.1.4. Güvenlik elemanları
193: Takograf kartları, aşağıdaki güvenlik elemanı verilerini hafızaya alabilmelidir:
1. Avrupa genel şifresi,
2. Taraf ülke belgesi,
3. Kart belgesi,
4. Kart özel şifresi.
4.5.2. Sürücü kartı
4.5.2.1. Kart tanıtımı
194: Sürücü kartı, aşağıdaki kart tanıtımı verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Kart numarası,
2. Kartı veren taraf ülke, kartı veren kuruluş adı, kartın verildiği tarih,
3. Kartın geçerliliğinin başladığı ve bittiği tarih.
4.5.2.2. Kart hamili tanıtımı
195: Sürücü kartı, aşağıdaki kart hamili tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Hamilin soyadı,
2. Hamilin adı (adları),
3. Doğum tarihi,
4. Tercih edilen dil.
4.5.2.3. Sürücü belgesi bilgisi
196: Sürücü kartı, aşağıdaki sürücü belgesi verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Sürücü belgesini veren taraf ülke, sürücü belgesini veren kuruluş adı,
2. Sürücü belgesi numarası (kartın verildiği tarihte).
4.5.2.4. Kullanılan araç verileri
197: Sürücü kartı, kartın kullanıldığı her bir takvim günü için ve aynı gün içerisinde belirli bir
aracın kullanıldığı her bir zaman aralığı için (bir kullanım süresi, araçta, kart açısından
değerlendirildiğinde, kartın bütün ardışık takma/çıkarma çevrimlerini içerir), aşağıdaki veriyi
hafızaya alabilmelidir:
1. Aracın ilk kullanıldığı tarih ve saat (yani, aracın ilk kullanım süresi için ilk kart takılması
veya kullanım süresi hala devam ediyorsa 00:00),
2. O andaki araç kilometre sayacı değeri,
3. Aracın son kullanıldığı tarih ve saat (yani, aracın ilk kullanım süresi için son kart
çıkarılması, veya kullanım süresi hala devam ediyorsa 23:59),
4. O andaki araç kilometre sayacı değeri,
5. VRN ve tescil eden taraf ülke.
198: Sürücü kartı, bu türden en az 84 kaydı hafızaya alabilmelidir.
4.5.2.5. Sürücü faaliyet verileri
199: Sürücü kartı, kartın kullanıldığı veya sürücünün faaliyetleri manuel olarak girdiği her bir
takvim günü için, aşağıdaki veriyi hafızaya alabilmelidir:
1. Tarih,
2. Günlük mevcudiyet sayacı (bu takvim günlerinin her biri için bir sayı arttırılır),
3. O gün içerisinde sürücü tarafından katedilen toplam mesafe,
4. 00:00’da bir sürücü durumu,
5. Sürücünün faaliyeti ve/veya sürüş durumunu değiştirdiği ve/veya kartı taktığı veya
çıkardığı her zaman:
5.1. Sürüş durumu (MÜRETTEBAT, TEK),
5.2. Yuva (SÜRÜCÜ, YARDIMCI SÜRÜCÜ),
5.3. Kart durumu (TAKILI, TAKILI DEĞİL),
5.4. Faaliyet (SÜRÜŞ, HAZIR BULUNMA, ÇALIŞMA, ARA VERME/DİNLENME),
5.5. Değişiklik zamanı.
200: Sürücü kart belleği, en az 28 günlük sürücü faaliyet verilerini tutabilmelidir (Bir
sürücünün ortalama faaliyeti, günde 93 faaliyet değişikliği olarak tarif edilir).
201: Gereklilik 197 ve 199’da listelenen veri, faaliyetlerin, zaman çakışması olsa dahi,
gerçekleşme sırasına göre geri çağrılmasına izin verecek şekilde hafızaya alınmalıdır.
4.5.2.6. Günlük çalışma sürelerinin başladığı ve/veya bittiği yerler
202: Sürücü kartı, sürücü tarafından girilen ve günlük çalışma sürelerinin başladığı ve/veya
bittiği yerler ile ilgili olan aşağıdaki veriyi hafızaya alabilmelidir:
1. Girişin yapıldığı tarih ve saat (ve/veya giriş, manuel giriş yöntemi sırasında yapılmışsa,
giriş ile ilgili tarih/saat),
2. Girişin tipi (başlangıç veya bitim, giriş koşulu),
3. Girişi yapılan ülke veya bölge,
4. Araç kilometre sayacı değeri,
203: Sürücü kartı belleği, bu türden en az 42 kayıt çiftini hafızasında tutabilmelidir.
4.5.2.7. Olay verileri
204: Sürücü kartı, kart takılıyken, takograf cihazı tarafından tespit edilen aşağıdaki olaylar ile
ilgili verileri hafızaya alabilmelidir:
1. Zaman çakışması (bu olaya kart neden olmuş ise),
2. Sürüş sırasındayken kart takılması (bu olaya kart neden olmuş ise),
3. Son kart oturumunun düzgün kapatılmaması (bu olaya kart neden olmuş ise),
4. Enerji kesilmesi,
5. Hareket veri hatası,
6. Güvenlik ihlali teşebbüsleri.
205: Sürücü kartları bu olaylar için aşağıdaki verileri hafızaya alabilmelidir.
1. Olay kodu,
2. Olayın başladığı (o esnada olay hala devam ediyorsa, kartın takıldığı) tarih ve saat,
3. Olayın bittiği (o esnada olay hala devam ediyorsa, kartın çıkarıldığı) tarih ve saat,
4. Olayın oluştuğu aracı tescil eden taraf ülke ve VRN.
Not: “Zaman çakışması” olayı için;
1. Olayın başladığı tarih ve saat, önceki araçtan kart çıkarılması tarih ve saatine karşılık
gelmelidir.
2. Olayın bittiği tarih ve saat, geçerli araca kart takılması tarih ve saatine karşılık
gelmelidir.
3. Araç verisi, olaya neden geçerli araca karşılık gelmelidir.
Not: “Son kart oturumunun düzgün kapatılmaması” olayı için;
1. Olayın başladığı tarih ve saat, düzgün kapatılmayan oturum için kart takılması tarih ve
saatine karşılık gelmelidir.
2. Olayın bittiği tarih ve saat, içerisinde olayın tespit edildiği oturumun (geçerli oturumun)
kart takılması tarih ve saatine karşılık gelmelidir.
3. Araç verisi, düzgün kapatılmayan oturumun oluştuğu araca karşılık gelmelidir.
206: Sürücü kartı, her bir tip olaydan en son gerçekleşen altı olayın (örneğin 36 olay)
verilerini hafızaya alabilmelidir.
4.5.2.8. Hata verileri
Bu Maddenin amaçları doğrultusunda zaman, bir saniyelik bir hassasiyette kaydedilmelidir.
207: Sürücü kartı, kart takılıyken, takograf cihazı tarafından tespit edilen aşağıdaki hatalar ile
ilgili verileri hafızaya alabilmelidir:
1. Kart hatası (olaya kart neden olmuşsa),
2. Takograf cihazı hatası.
208: Sürücü kartı bu hatalar için aşağıdaki verileri hafızaya alabilmelidir.
1. Hata kodu,
2. Hatanın başladığı (veya o esnada hata hala devam ediyorsa, kartın takıldığı) tarih ve saat,
3. Hatanın bittiği (veya o esnada hata hala devam ediyorsa, kartın çıkarıldığı) tarih ve saat,
4. Hatanın oluştuğu aracı tescil eden taraf ülke ve VRN
209: Sürücü kartı, her bir tip hatadan en son gerçekleşen on iki hata (örneğin 24 hata) için
verisini hafızaya alabilmelidir.
4.5.2.9. Kontrol faaliyet verileri
210: Sürücü kartı kontrol faaliyetleri ile ilgili aşağıdaki verileri hafızaya alabilmelidir:
2. Denetim kartı numarası ve kartı veren taraf ülke,
3. Kontrolün tipi (görüntüleme ve/veya yazdırma ve/veya VU ile indirme ve/veya kart ile
indirme (nota bakınız)),
4. İndirme durumunda, indirilen süre,
5. Kontrolün oluştuğu aracı tescil eden taraf ülke ve VRN
Not: Güvenlik gereklilikleri, kart ile indirmenin sadece takograf cihazı aracılığıyla
yapıldığında kaydedilebileceğini gösterir.
211: Sürücü kartı, bu türde sadece bir kayıt tutabilmelidir.
4.5.2.10. Kart oturum verisi
212: Sürücü kartı, geçerli oturumunu açan araç ile ilgili veriyi hafızaya alabilmelidir:
1. Bir saniyelik bir hassasiyette, oturumun açıldığı (yani kartın takıldığı) tarih ve saat,
2. VRN ve tescil eden taraf ülke.
4.5.2.11. Özel koşullar verisi
212a: Sürücü kartı, (hangi yuvada olursa olsun) kart takılıyken girilen özel koşullar ile ilgili
aşağıdaki veriyi hafızaya alabilmelidir.
1. Girişin tarih ve saati,
2. Özel koşulun tipi.
212b: Sürücü kartı bu türde 56 kaydı tutabilmelidir.
4.5.3. Servis kartı
4.5.3.1. Güvenlik elemanları
213: Servis kartı bir kişisel tanıtım numarasını hafızaya alabilmelidir (PIN kodu).
214: Servis kartı, hareket sensörlerini araç ünitelerine eşlerken ihtiyaç duyulan kriptografik
şifreleri hafızaya alabilmelidir.
215: Servis kartı, aşağıdaki kart tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir.:
1. Kart numarası,
3. Kartın geçerliliğinin başladığı ve bittiği tarih.
216: Servis kartı, aşağıdaki kart hamili tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Servis adı,
2. Servis adresi,
3. Hamilin soyadı,
4.5.3.4. Kullanılan araçlar verisi
217: Servis kartı, kullanılan araçlar verisi kayıtlarını, bir sürücü kartı ile aynı şekilde hafızaya
alabilmelidir.
218: Servis kartı, bu türden en az 4 kaydı hafızaya alabilmelidir.
4.5.3.5. Sürücü faaliyeti verisi
219: Servis kartı, sürücü faaliyeti verisini, bir sürücü kartı ile aynı şekilde hafızaya
alabilmelidir.
220: Servis kartı, sürücü faaliyeti verisini, en az bir ortalama sürücü faaliyeti günü için
hafızaya alabilmelidir.
4.5.3.6. Günlük çalışma sürelerinin başlangıcı ve/veya bitimine ilişkin veri
221: Servis kartı, günlük çalışma sürelerinin başlangıcı ve/veya bitimine ilişkin veri
kayıtlarını bir sürücü kartı ile aynı şekilde hafızaya alabilmelidir.
222: Servis kartı, bu türden en az 3 kayıt çiftini hafızasında tutabilmelidir.
4.5.3.7. Olaylar ve hatalar verisi
223: Servis kartı, olaylar ve hatalar veri kayıtlarını bir sürücü kartı ile aynı şekilde hafızaya
alabilmelidir.
224: Servis kartı, her bir tipteki en yakın üç olay (örneğin 18 olay) ve her bir tipteki en yakın
altı hata (örneğin 12 hata) için veriyi hafızaya alabilmelidir.
4.5.3.8. Kontrol faaliyeti verisi
225: Servis kartı, bir kontrol faaliyeti verisi kaydını bir sürücü kartı ile aynı şekilde hafızaya
alabilmelidir.
4.5.3.9. Kalibrasyon ve zaman ayarlaması verisi
226: Servis kartı, bir takograf cihazında kart takılıyken gerçekleştirilen kalibrasyonlar ve/veya
zaman ayarlamalarının kayıtlarını tutabilmelidir.
227: Her bir kalibrasyon kaydı aşağıdaki veriyi tutabilmelidir:
1. Kalibrasyonun amacı (aktivasyon/faal hale getirme, ilk montaj, montaj, periyodik
muayene),
3. Güncellenen veya doğrulanan parametreler (w, k, l, lastik ebadı, hız sınırlayıcı cihaz
ayarı, kilometre sayacı (yeni ve eski değerler), tarih ve saat (yeni ve eski değerler)),
4. Takograf cihazı tanıtımı (VU parça numarası, VU seri numarası, hareket sensörü seri
numarası).
228: Servis kartı, bu türden en az 88 kaydı hafızaya alabilmelidir.
229: Servis kartı, kart ile gerçekleştirilen kalibrasyonların toplam sayısını gösteren bir sayaç
tutmalıdır.
230: Servis kartı, son indirilmesinden bu yana gerçekleştirilen kalibrasyonların sayısını
gösteren bir sayaç tutmalıdır.
4.5.3.10. Özel koşullar verisi
230a: Servis kartı, özel koşullar ile ilgili veriyi, bir sürücü kartı ile aynı şekilde hafızaya
alabilmelidir. Servis kartı, bu türden iki kaydı hafızaya alabilmelidir.
4.5.4. Denetim kartı
231: Denetim kartı, aşağıdaki kart tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Kart numarası,
3. Kartın geçerliliğinin başladığı ve bittiği tarih (varsa).
232: Denetim kartı, aşağıdaki kart hamili tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Denetim kuruluşu adı,
2. Denetim kuruluşu adresi,
3. Hamilin soyadı,
4.5.4.3. Kontrol faaliyeti verileri
233: Denetim kartı, aşağıdaki kontrol faaliyeti verisini hafızaya alabilmelidir:
2. Kontrolün tipi (görüntüleme ve/veya yazdırma ve/veya VU ile indirme ve/veya kart ile
indirme),
3. İndirilen süre (varsa),
4. Kontrol edilen aracı tescil eden taraf ülke kuruluşu ve VRN,
5. Kontrol edilen sürücü kartını veren taraf ülke ve kart numarası.
234: Denetim kartı, bu türde en az 230 kaydı tutabilmelidir.
4.5.5. Şirket kartı
235: Şirket kartı, aşağıdaki kart tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Kart numarası,
3. Kartın geçerliliğinin başladığı ve bittiği tarih (varsa).
236: Şirket kartı, aşağıdaki kart hamili tanıtım verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Şirket adı,
2. Şirket adresi.
4.5.5.3. Şirket faaliyeti verisi
237: Şirket kartı, aşağıdaki şirket faaliyeti verisini hafızaya alabilmelidir:
1. Faaliyetin tarih ve saati,
2. Faaliyetin tipi (VU kilidi yerleştirme ve/veya VU kilidi kaldırma ve/veya VU ile indirme
ve/veya kart ile indirme),
3. İndirilen süre (varsa),
4. Aracı tescil eden taraf ülke kuruluşu ve VRN,
5. Kart numarası ve kartı veren taraf ülke (kart indirme durumunda).
238: Şirket kartı, bu türde en az 230 kaydı tutabilmelidir.
BÖLÜM 5. TAKOGRAF CİHAZININ MONTAJI
5.1. Montaj
239: Yeni takograf cihazı, uygun ve geçerli varsayılan değerlerine ayarlanmış Bu Ek Bölüm 3
Kısım 3.20’de listelenen bütün kalibrasyon parametreleri ile beraber, servis ve montajcılara
veya araç imalatçılarına faal hale getirilmemiş bir şekilde teslim edilmelidir. Belli bir değer
uygun olmaması durumunda, metin parametreler “?” dizisine, sayısal parametreler ise “0”a
ayarlanmalıdır.
240: Faal hale getirilmeden önce, takograf cihazı, kalibrasyon modunda olmasa bile,
kalibrasyon fonksiyonuna erişim vermelidir.
241: Faal hale getirilmeden önce, takograf cihazı, Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.12.3 ila Kısım
3.12.9’da ve Bölüm 3’ün Kısım 3.12.12 ila Kısım 3.12.14’te tarif edilen veriyi kaydetmemeli
ve hafızaya almamalıdır.
242: Montaj sırasında, araç imalatçıları bütün bilinen parametreleri önceden ayarlamalıdır.
243: Araç imalatçıları veya servis ve montajcılar, monte edilen takograf cihazını, araç
montajın yapıldığı yeri terk etmeden faal hale getirmelidir.
244: Takograf cihazının faal hale getirilmesi, kart arayüz cihazlarından herhangi birisine bir
servis kartının ilk takılmasıyla otomatik olarak çalışmaya başlatılmalıdır.
245: Hareket sensörü ile araç ünitesi arasında istenen belirli eşleme işlemleri, varsa, faal hale
getirmeden önce veya bu sırada gerçekleşmelidir.
246: Takograf cihazı, faal hale getirildikten sonra, fonksiyonlarını ve veri erişim haklarını tam
olarak uygulamalıdır.
247: Takograf cihazının kaydetme ve hafızaya alma fonksiyonları faal hale getirildikten sonra
tam olarak çalışır olmalıdır.
248: Montajı bir kalibrasyon takip etmelidir. İlk kalibrasyon VRN’nin girilmesini içermeli ve
bu montajdan veya VRN tahsisinden sonraki iki hafta içerisinde, hangisi sonraysa,
gerçekleşmelidir.
248a: Takograf cihazı, sürücünün, kendi koltuğundan, gerekli fonksiyonlara erişebilmesine
izin verecek bir şekilde araca konumlandırılmalıdır.
5.2. Montaj etiketi
249: Takograf cihazı montaj sırasında kontrol edildikten sonra, takograf cihazının üzerine,
içine veya yanına, açıkça görülebilen ve kolayca erişilebilen bir montaj etiketi iliştirilmelidir.
Servis ve montajcılar tarafından gerçekleştirilen her bir muayeneden sonra bir öncekinin
yerine yeni bir etiket iliştirilmelidir.
250: Etiket, en azından aşağıdaki detayları içermelidir:
1. Servis ve montajcı adı, adresi veya ticari adı,
2. Aracın karakteristik katsayısı, “w = ... darbe/km” biçiminde,
3. Takograf cihazı sabiti, “k = ... darbe/km” biçiminde,
4. Tekerlek lastiklerinin etkin çevresi, “l = ... mm” biçiminde,
5. Lastik ebadı,
6. Aracın karakteristik katsayısının belirlendiği ve tekerlek lastiğinin etkin çevresinin
ölçüldüğü tarih,
7. Araç tanıtım numarası.
8. Varsa adaptörün monte edildiği araç bölümü,
9. Aracın hareket sensörünün monte edildiği bölümü, vites kutusuna bağlı değilse ya da bir
adaptör kullanılmıyorsa,
10. Adaptör ile aracın, tahrik gelmesini sağlayan kısmı arasındaki renkli kablonun tarifi,
11. Adaptörün iliştirilmiş hareket sensörünün seri numarası.
250a: Adaptörlerin teçhiz edildiği araçlara ya da hareket sensörünün vites kutusuna bağlı
olmadığı araçlara, montaj etiketleri montaj sırasında takılacaktır. Diğer tüm araçlar için,
yeni bilgileri gösteren montaj etiketleri montaj sonrası muayene sırasında takılacaktır.
5.3. Damgalama
251: Aşağıdaki parça damgalanmaldır:
1. Bağlantısı koparıldığında, tespit edilemeyen değişikliklerin yapılmasına veya tespit
edilemeyen veri kaybına neden olabilecek herhangi bir bağlantı,
2. İşaretlemeler tahrip edilmeden sökülemeyeceği bir şekilde iliştirilmediği sürece, montaj
etiketi.
252: Yukarıda bahsedilen damgalar aşağıdaki durumlarda sökülebilir:
1. Acil durumda,
2. Takograf cihazının güvenilir ve doğru bir şekilde fonksiyonuna devam etmesi ve (Bu Ek
Bölüm 6’ya göre) servis ve montajcı tarafından, hız sınırlayıcı cihaz veya karayolu
güvenliğine katkı sağlayacak herhangi bir başka cihaz takılmasından hemen sonra veya
diğer durumlarda yedi gün içinde yeniden damgalanması koşuluyla, bir hız sınırlayıcı
cihazı veya karayolu güvenliğine katkı sağlayacak herhangi bir başka cihazı monte etme,
ayarlama veya tamir etme durumunda.
253: Bu damgaların kırıldığı her bir durumda, böyle bir fiilin gerekçelerini veren yazılı bir
beyan hazırlanmalı ve yetkili kuruluş için hazır bulundurulmalıdır.
BÖLÜM 6. KONTROLLER; MUAYENELER VE TAMİRLER
Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde bahsedilen, damgaların
kaldırılabileceği durumlar hakkındaki gereklilikler bu Ek’in Bölüm 5 Kısım 5.3’ünde tarif
edilir.
6.1. Servis ve montajcının onaylanması
Taraf ülkeler, aşağıdaki işlemleri uygulayacak kuruluşları onaylamalı, düzenli olarak kontrol
etmeli ve belgelemelidir:
1. Montajlar,
2. Kontroller,
3. Muayeneler,
4. Tamirler.
Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendi çerçevesinde, servis kartları,
sadece bu Ek’e uyumlu bir şekilde takograf cihazının faal hale getirilmesi ve/veya
kalibrasyonu için servis ve montajcılara, aşağıdakiler tam olarak belirlenmemişse,
verilecektir:
1. Bir şirket kartı için uygun olmayan kişiler ve
2. Diğer mesleki faaliyetleri, İlave 10’da tarif edilen sistemin genel güvenliği için
muhtemel bir tehlike teşkil etmeyen kişiler.
6.2. Yeni veya tamir edilmiş cihazların kontrolü
254: Yeni veya tamir edilmiş, her bir cihaz, Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.2.1 ve Kısım 3.2.2’de
belirtilen sınırlar dahilinde, uygun çalışma ve okuma ve kayıtlarının kesinliği bakımından, Bu
Ek Bölüm 5 Kısım 5.3’e göre damgalama ve kalibrasyon aracılığıyla, kontrol edilmelidir.
6.3. Montaj muayenesi
255: Bir araca monte edildiğinde, montaj tamamı (takograf cihazı dahil) Bu Ek Bölüm 3
Kısım 3.2.1 ve Kısım 3.2.2’de belirtilen azami toleranslarla ilgili hükümlerle uyumlu
olmalıdır.
256: Araçlara monte edilen cihazın periyodik muayeneleri, cihazın herhangi bir tamirinden
sonra veya aracın karakteristik katsayısında veya lastiklerin etkin çevresindeki herhangi bir
değişiklikten sonra cihazın UTC saatinin 20 dakikadan fazla yanlış olmasından sonra veya
VRN değiştiğinde ve en azından son muayeneden sonraki iki yılda (24 ay) en az bir kez
gerçekleşmelidir.
257: Bu muayeneler aşağıdaki kontrolleri içermelidir:
1. Takograf kartında veri hafızaya alma fonksiyonu da dahil, takograf cihazının düzgün
çalışıp çalışmadığı,
2. Bu Ek Bölüm 3 Kısım 3.2.1 ve Kısım 3.2.2’nin montajdaki azami toleranslarla ilgili
hükümlerinin yerine getirilip getirilmediği,
3. Takograf cihazının tip onayı işaretini taşıyıp taşımadığı,
4. Montaj etiketinin iliştirilip iliştirilmediği,
5. Cihazdaki ve montajın diğer parçalarındaki damgaların yerinde olup olmadığı,
6. Lastik ebadı ve tekerlek lastiklerinin etkin çevresi,
258: Bu muayeneler kalibrasyonu içermelidir.
6.5. Hataların ölçülmesi
259: Montajdaki ve kullanım sırasındaki hataların ölçülmesi, standart test koşullarını
oluşturduğu kabul edilmesi gereken aşağıdaki koşullar altında gerçekleştirilmelidir:
1. Araç yüksüz, normal çalışır durumda,
2. Lastik basınçları, imalatçının talimatlarına uygun,
3. Lastik aşınması, ulusal mevzuat tarafından izin verilen sınırlar dahilinde,
4. Araç hareketi:
4.1. Araç kendi motor gücü ile düz zemin üzerinde doğrusal bir hatta ve 50 ± 5
km/h’lık bir hızda ilerlemelidir. Ölçme mesafesi en az 1000 m olmalıdır.
5. Karşılaştırılabilir doğrulukta olması kaydıyla, uygun bir test tezgahı gibi alternatif
yöntemler de kullanılabilir.
6.6. Tamirler
260: Servisler, uygun taşımacılık şirketine geri vermek amacıyla takograf cihazından veriyi
indirebilmelidir.
261: Servis ve montajcılar, takograf cihazının bozulmasının, servis tarafından tamir
edilmesinden sonra bile, daha önce kaydedilmiş olan verinin indirilmesini önlediği durumda
veri indirilememesi ile ilgili taşımacılık şirketlerine bir belge vermelidir. Servisler, verilen her
bir belgenin bir kopyasını en azından bir yıl boyunca muhafaza etmelidir.
BÖLÜM 7. KARTIN VERİLMESİ
Taraf ülkeler tarafından belirlenen kartın verilmesi işlemleri aşağıdakiler ile uyumlu
olmalıdır:
262: Bir başvuru sahibine bir takograf kartının ilk verildiğinde oluşturulan kart numarası
(uygulanabiliyorsa) “0”’a ayarlanmış ardışık bir endekse, bir yenileme endeksine ve bir süre
uzatımı endeksine sahip olmalıdır.
263: Tek bir denetim otoritesine veya tek bir servise veya tek bir taşımacılık şirketine verilen
kişiye özgü olmayan takograf kartlarının kart numaraları, aynı ilk 13 basamağa ve farklı
ardışık endekse sahip olmalıdır.
264: Mevcut bir takograf kartının yenilenmesi amacıyla verilen bir takograf kartı, yenileme
endeksinin “1” arttırılmasının (sırasıyla 0, ..., 9, A, ..., Z) zorunlu olması hariç, yenilenen ile
aynı kart numarasına sahip olmalıdır.
265: Mevcut bir takograf kartının yenilenmesi amacıyla verilen bir takograf kartı, yenilenen
ile aynı geçerlilik süresi bitim tarihine sahip olmalıdır.
266: Mevcut bir takograf kartının süresinin uzatılması amacıyla verilen bir takograf kartı,
yenileme endeksinin “0” değerine sıfırlanmasının ve süre uzatımı endeksinin “1”
arttırılmasının (sırasıyla 0,..., 9, A,..., Z) zorunlu olması hariç, süresi uzatılan ile aynı kart
numarasına sahip olmalıdır.
267: Mevcut bir takograf kartının idari verinin değiştirilmesi amacıyla değiştirilmesi, aynı
taraf ülke içerisindeyse, süre uzatımı ile veya başka bir taraf ülke içerisindeyse, ilk verme ile
aynı kuralları takip etmelidir.
268: Kişiye özgü olmayan servis veya kontrol kartları için “kart hamili soyadı”, servis veya
denetim otoritesi adı ile doldurulmalıdır.
BÖLÜM 8. TAKOGRAF CİHAZININ VE TAKOGRAF KARTLARININ TİP ONAYI
8.1. Genel hususlar
Bu Bölümün amaçları doğrultusunda, “takograf cihazı” kelimeleri, “takograf cihazı veya
takograf cihazının aksamı” anlamına gelir. Hareket sensörünü VU’ya bağlayan kablo
(kablolar) için tip onayı istenmez. Takograf cihazı tarafından kullanılacak kağıt, takograf
cihazının bir aksamı olarak kabul edilmelidir.
269: Takograf cihazı, herhangi entegre ilave cihazlarla beraber bütün olarak onay için
verilmelidir.
270: Takograf cihazının ve takograf kartlarının tip onayı, güvenlik ile ilgili testleri,
fonksiyonellik testlerini ve birlikte çalıştırılabilirlik testlerini kapsamalıdır. Her bir test için
olumlu sonuçlar uygun bir belge ile belirtilir.
271: Taraf ülkenin tip onayı kuruluşları, tip onayı talebine konu olan takograf cihazı veya
takograf kartları için aşağıdaki belgeleri bulundurmuyorlarsa, bu Yönetmeliğin 6 ıncı
maddesine göre bir tip onayı belgesi vermemelidirler:
1. Bir güvenlik belgesi,
2. Bir fonksiyonellik belgesi ve
3. Bir birlikte çalıştırılabilirlik belgesi.
272: Cihazın yazılımı veya donanımında veya imalatında kullanılan malzemelerin yapısındaki
bir değişiklik, kullanılmadan önce, Bakanlığa bildirilmelidir. Bakanlık ya imalatçının tip
onayı kapsamının genişletilmesini teyit etmelidir ya da ilgili fonksiyonellik, güvenlik ve/veya
birlikte çalıştırılabilirlik belgelerinin bir güncellemesini veya teyidini isteyebilir.
273: Takograf cihazı yazılımını bulunduğu yerde yükseltme yöntemleri, takograf cihazına
Bakanlık tarafından onaylanmalıdır. Yazılım yükseltmesi, takograf cihazında hafızaya alınan
herhangi bir sürücü faaliyeti verisini değiştirmemeli veya silmemelidir. Yazılım, sadece cihaz
imalatçısının sorumluluğu altında yükseltilebilir.
8.2. Güvenlik belgesi
274: Güvenlik belgesi, bu Ek’in İlave 10’undaki hükümlere uygun bir şekilde verilir.
274a: Güvenlik belgesi yetkilileri, güvenlik ekipmanlarının eskimesi gerekçesiyle yeni
ekipmanlara belge vermeyi reddettiği istisnai durumda; tip onayı; sadece, bu Yönetmelikle
uyumlu alternatif çözüm olmadığı bu özel ve istisnai durumda verilmeye devam eder.
274b: Bu durumda taraf ülke, gecikmeksizin, tip onayının verildiği 12 takvim ayı içinde
güvenlik düzeyinin orijinal seviyesine yükseltilmesini sağlamak için prosedür başlatması
gereken BM-AEK Sekretaryasını bilgilendirmek zorundadır.
8.3. Fonksiyonellik belgesi
275: Tip onayı için her aday, taraf ülkenin tip onayı kuruluşuna, kuruluşun gerekli gördüğü
bütün malzeme ve dokümanı vermelidir.
275a: İmalatçılar, tip onaylı ürünlerin ilgili örneklerini ve fonksiyonellik testlerini
gerçekleştirmek için atanan laboratuvarların istediği ilgili dökümanları isteğin yapıldığı bir ay
içinde sağlamalıdır. Bu taleplerin sonucunda oluşan tüm masraflar, talebi yapan taraf
tarafından karşılanır. Laboratuvarlar tüm ticari hassas bilgileri gizli tutmalıdır.
276: Bir fonksiyonellik belgesi, sadece en azından İlave 9’da belirtilen bütün fonksiyonellik
testlerini başarılı olarak geçildiğinde verilmelidir.
277: Bakanlık, fonksiyonellik belgesini verir. Bu belge, faydalanacak olanın adına ve modelin
bir tanıtımına ilave olarak gerçekleştirilen testlerin ve elde edilen sonuçların detaylı bir
listesini göstermelidir.
8.4. Birlikte çalıştırılabilirlik belgesi
278: Birlikte çalıştırılabilirlik testleri, BM-AEK Sekretaryasının yetkisi ve sorumluluğu
altında tek bir laboratuvar tarafından yapılır.
279: Laboratuvar, imalatçılar tarafından arz edilen birlikte çalıştırılabilirlik taleplerini
gelişlerine göre kronolojik sırayla kaydetmelidir.
280: Talepler, sadece laboratuvar aşağıdakileri tamamen aldığında resmi olarak
kaydedilecektir:
1. Bu tür bir birlikte çalıştırılabilirlik testleri için gerekli malzeme ve dokümanlar setinin
tamamını,
2. Uygun güvenlik belgesini,
3. Uygun fonksiyonellik belgesini,
Talep kaydının tarihi, imalatçıya bildirilmelidir.
281: Bir güvenlik belgesi ve fonksiyonellik belgesi verilmemiş olan takograf cihazı veya
takograf kartı için, gereklilik 274a’da açıklanan istisnai durumlar hariç, laboratuvar tarafından
birlikte çalıştırılabilir testi yapılmamalıdır.
282: Birlikte çalıştırılabilirlik testlerini talep eden herhangi bir imalatçı, testlerin yapılması
için verdiği malzeme ve dokümanlar setinin tamamını, birlikte çalıştırılabilirlik testlerinden
sorumlu laboratuvara bırakmayı taahhüt etmelidir.
283: Birlikte çalıştırılabilirlik testleri, bu Ek’in İlave 9 Bölüm 5’indeki hükümlere uygun bir
şekilde, aşağıdaki özelliklerdeki takograf cihazı veya takograf kartlarının ayrı ayrı bütün
tipleri ile, yapılmalıdır:
1. Tip onayı hala geçerli olan veya
2. Tip onayı bekletilen ve geçerli bir birlikte çalıştırılabilirlik belgesi olan.
284: Birlikte çalıştırılabilirlik belgesi, laboratuvar tarafından imalatçıya, sadece bütün istenen
birlikte çalıştırılabilirlik testlerinin başarılı olarak geçildiğinde verilmelidir.
285: Birlikte çalıştırılabilirlik testleri, gereklilik 283’te istendiği şekilde bir veya daha fazla
takograf cihazı veya takograf kartı (kartları) ile başarılı değilse, talep eden imalatçı gerekli
değişiklikleri yapana ve birlikte çalıştırılabilirlik testlerinde başarılı olana kadar birlikte
çalıştırılabilirlik belgesi verilmemelidir. Laboratuvar, birlikte çalıştırılabilirlik hatası ile ilgili
imalatçıların yardımıyla sorunun nedenini belirlemeli ve talep eden imalatçıya teknik bir
çözüm bulması için yardım etmelidir. İmalatçının mamulünde değişiklik yaptığı durumda,
güvenlik belgesi ve fonksiyonellik belgesinin hala geçerli olduğunun ilgili kuruluşlardan
doğrulanması imalatçının sorumluluğundadır.
286: Birlikte çalıştırılabilirlik belgesi altı ay geçerlidir. İmalatçı uygun bir tip onayı belgesi
edinmemişse, bu sürenin bitiminde iptal edilir. Bu durum, fonksiyonellik belgesini veren taraf
ülke Bakanlığa imalatçı tarafından iletilmelidir.
287: Bir birlikte çalıştırılabilirlik hatasının kaynağında olabilen herhangi bir konu kazanç
sağlamak veya hakim bir duruma sevk etmek amacıyla kullanılmamalıdır.
8.5. Tip onayı belgesi
288: Taraf ülkenin tip onay kuruluşu, istenen üç belgeyi alır almaz tip onay belgesini
vermelidir.
289: Tip onayı belgesinin bir kopyası, imalatçıya teslim edileceği zaman, birlikte
çalıştırılabilirlik testlerinden sorumlu laboratuvara Bakanlık tarafından verilmelidir.
290: Birlikte çalıştırılabilirlik testlerini yapan laboratuvar, içeriğinde aşağıdaki özelliklerdeki
takograf cihazı ve takograf kartlarının örneklerinin bir listesini güncelleyeceği kamuya açık
bir web sitesine sahip olmalıdır.
1. Bir birlikte çalıştırılabilirlik testleri talebi kaydedilmiş olan,
2. (Geçici de olsa) bir birlikte çalıştırılabilirlik belgesi alan,
3. Bir tip onayı belgesi alan.
8.6. İstisnai yöntem: İlk birlikte çalıştırılabilirlik belgeleri
291: İlk takograf cihazı ve takograf kartları (sürücü, servis, denetim ve şirket kartları) çifti
birlikte çalıştırılabilir olarak belgelendirildikten sonraki dört ay boyunca kaydedilen talepler
ile ilgili olarak verilen herhangi bir birlikte çalıştırılabilirlik belgesi, ilk belgelendirilen de
dahil olmak üzere, geçici olarak kabul edilmelidir.
292: Bu sürenin bitiminde, ilgili bütün mamuller birlikte çalıştırılabilirse, bütün uygun birlikte
çalıştırılabilirlik belgeleri kesinleştirilmelidir.
293: Bu süre sırasında, birlikte çalıştırılabilirlik hataları bulunursa, birlikte çalıştırılabilirlik
testlerinden sorumlu laboratuvar, ilgili imalatçıların yardımıyla sorunların nedenini
belirlemeli ve bu imalatçıları gerekli değişiklikleri yapmaya davet etmelidir.
294: Bu süre bitiminde, birlikte çalıştırılabilirlik sorunları hala devam ediyorsa, birlikte
çalıştırılabilirlik testlerinden sorumlu laboratuvar, ilgili imalatçılar ve uygun fonksiyonellik
belgelerini veren tip onayı kuruluşları ile işbirliği halinde, birlikte çalıştırılabilirlik hatalarının
nedenlerini bulmalı ve her bir ilgili imalatçı tarafından yapılması gereken değişiklikleri
belirlemelidir. Teknik çözümleri aramak azami iki ay sürmeli ve bu süre bitiminde, ortak bir
çözüm bulunamazsa, BM-AEK Sekretaryası, birlikte çalıştırılabilirlik testlerinden sorumlu
laboratuvara danıştıktan sonra, hangi cihazın (cihazların) ve kartların kesin bir birlikte
çalıştırılabilirlik belgesi alacağına karar vermeli ve bunun nedenlerini belirtmelidir.
295: İlk geçici birlikte çalıştırılabilirlik belgesi verildikten sonraki dört aylık süre bitimi ile
gereklilik 294’te belirtilen BM-AEK Sekretaryası kararı tarihi arasında, laboratuvar tarafından
kaydedilen herhangi bir birlikte çalıştırılabilirlik testleri talebi, ilk birlikte çalıştırılabilirlik
sorunları çözülene kadar ertelenmelidir. Bu talepler, daha sonra, kayıtlarının kronolojik
sırasıyla işleme tabî tutulur.
İLAVE 1
VERİ SÖZLÜĞÜ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
Bu ilave, takograf cihazı ve takograf kartlarında kullanılması için veri biçimleri, veri
elemanları ve veri yapılarını belirler.
1.1. Veri tiplerinin tarifi için yaklaşım
Bu İlave, veri tiplerini tarif etmek amacıyla Soyut Sözdizim İfadesi Bir (ASN.1 - Abstract
Syntax Notation One) kullanır. Bu, basit ve yapılandırılmış verinin, uygulama ve çevre
bağımlı olan herhangi belirli aktarım sözdizimi (kodlama kuralları) belirtmeden tarif
edilmesini mümkün kılar.
ASN.1 tip adlandırma düzenleri, ISO/IEC 8824-1’e göre yapılır. Bu aşağıdakileri belirtir:
1. Mümkünse, veri tipinin anlamı seçilen adlar aracılığıyla belirtilir,
2. Veri tipi diğer veri tiplerinin bir birleşimiyse, veri tipi adı, hala büyük bir harfle başlayan
alfabetik karakterlerin tek bir dizisidir, burada büyük harfler uygun anlamı vermek
amacıyla kullanılırlar,
3. Genelde, veri tipleri adları, oluşturuldukları veri tiplerinin adlarıyla, verinin hafızaya
alındığı cihazla ve veri ile ilgili fonksiyonla ilgilidir.
Bir ASN.1 tipi daha önce, başka bir standardın bir parçası olarak tarif edilmişse ve takograf
cihazında kullanım için ilgiliyse, bu ASN.1 tipi bu ilavede tarif edilecektir.
Çeşitli tipteki kodlama kurallarını mümkün kılmak amacıyla, bu İlavedeki bazı ASN.1 tipleri
değer aralığı tanıtıcıları ile kısıtlandırılmıştır. Değer aralığı tanıtıcıları İlave 1 Bölüm 3’te tarif
edilmiştir.
1.2. Kaynakçalar
Bu İlavede aşağıdaki kaynakçalar kullanılır:
ISO 639
EN 726-3
Dil adlarının gösterimi için kod. İlk Basım: 1988.
Tanıtım kartları sistemleri – Telekomünikasyon entegre (entegreler)
kartları ve terminaller – Bölüm 3: Uygulama bağımlı kart gereklilikleri.
Aralık 1994.
ISO 3779
Karayolu araçları – Araç tanıtım numarası (VIN) – İçerik ve yapı. Basım
3: 1983.
ISO/IEC 7816- Bilgi teknolojisi – Tanıtım kartları - Temaslı entegre (entegreler) kartları
5
– Bölüm 5: Uygulama tanıtıcıları için numaralama sistemi ve kayıt
yöntemi. İlk basım: 1994 + Değişiklik 1: 1996
ISO/IEC 8824- Bilgi teknolojisi – Soyut Sözdizim İfadesi 1 (ASN.1 - Abstract Syntax
1
Notation 1): Temel ifade özellikleri. Basım 2: 1998.
ISO/IEC 8825- Bilgi teknolojisi – ASN.1 kodlama kuralları: Paketlenmiş Kodlama
2
Kuralları (PER- Packaged Encoding Rules). Basım 2: 1998.
ISO/IEC 8859- Bilgi teknolojisi – 8 bit tek-bayt kodlanmış grafik karakter kümeleri –
1
Bölüm 1: Latin alfabesi No: 1. İlk Basım: 1988.
ISO/IEC 8859- Bilgi teknolojisi – 8 bit tek-bayt kodlanmış grafik karakter kümeleri –
7
Bölüm 7: Latin/Yunan alfabesi. İlk Basım: 1987.
ISO/IEC
Karayolu araçları – Takograf sistemleri – Hareket sensörü arabirimi –
16844-3
WD 3 -20/05/99.
BÖLÜM 2. VERİ TİPİ TARİFLERİ
Aşağıdaki veri tiplerinin herhangi birisi için, bir “bilinmeyen” veya bir “uygulanamayan”
içerik için varsayılan değer, veri elemanlarını ‘FF’-Baytları ile doldurmayı içermelidir.
2.1. Faaliyet Değişimi Bilgisi (ActivityChangeInfo)
Bu veri tipi, iki baytlık bir kelime içerisinde, bir sürücü veya bir yardımcı sürücü için,
00.00’da bir yuva durumunu ve/veya 00.00’da bir sürücü durumunu ve/veya faaliyet
değişikliklerini ve/veya sürüş durumu değişikliklerini ve/veya kart durumu değişikliklerini
kodlamayı mümkün kılar. Bu veri tipi, gereklilik 084, gereklilik 109a, gereklilik 199 ve
gereklilik 219 ile ilgilidir.
ActivityChangeInfo : : = OCTET STRING ( S I ZE( 2 ) )
Değer tahsisi – Dizili Sekizli: ‘scpaattttttttttt’B (16 bit)
Veri Belleği kayıtları (veya yuva durumu) için:
‘s’B
Yuva:
‘0’B: SÜRÜCÜ,
‘1’B: YARDIMCI SÜRÜCÜ.
‘c’B
Sürüş durumu:
‘0’B: TEK,
‘1’B: MÜRETTEBAT.
‘p’B
Uygun yuvadaki sürücü (veya yardımcı sürücü) kartı durumu:
‘0’B: TAKILI, bir kart takılı,
‘1’B: TAKILI DEĞİL, hiç bir kart takılı değil (veya bir kart çıkarılmış).
‘aa’B
Faaliyet:
‘00’B: ARA VERME/DİNLENME,
‘01’B: HAZIR BULUNMA,
‘10’B: ÇALIŞMA,
‘11’B: SÜRÜŞ.
‘ttttttttttt’B
Değişim zamanı: aynı günde 00h00’dan itibaren dakika sayısı.
Sürücü (veya yardımcı sürücü) kartı kayıtları (ve sürüş durumu) için:
‘s’B
Yuva (aşağıdaki not hariç ‘p’ = 1 durumunda ilgili değil):
‘0’B: SÜRÜCÜ,
‘1’B: 2. YARDIMCI SÜRÜCÜ.
‘c’B
Sürüş durumu (‘p’ = 0 durumu): veya
Aşağıdaki faaliyet durumu (‘p’ = 1
durumu):
‘0’B: TEK,
‘0’B: BİLİNMEYEN,
‘1’B: MÜRETTEBAT.
‘1’B: BİLİNEN (= manuel olarak
girilmiş).
‘p’B
Kart durumu:
‘0’B: TAKILI, kart bir takograf cihazına takılı,
‘1’B: TAKILI DEĞİL, kart takılı değil (veya kart çıkarılmış).
‘aa’B
Faaliyet (aşağıdaki not hariç ‘p’ = 1 ve ‘c’ = 0 durumunda ilgili değil):
‘00’B: ARA VERME/DİNLENME,
‘01’B: HAZIR BULUNMA,
‘10’B: ÇALIŞMA,
‘11’B: SÜRÜŞ.
‘ttttttttttt’B
Değişim zamanı: aynı günde 00h00’dan itibaren dakika sayısı.
“Kart çıkarılması” durumu için not:
Kart çıkarıldığında:
- ‘s’ ilgilidir ve kartın çıkarıldığı yuvayı gösterir,
- ‘c’ 0’a ayarlanmalıdır,
- ‘p’ 1’e ayarlanmalıdır,
- ‘aa’ o anda seçili olan o anki faaliyeti kodlamalıdır.
Manuel bir girişin bir sonucu olarak, (bir kartta hafızaya alınan) kelimenin girişi yansıtmak
amacıyla sonradan ‘c’ ve ‘aa’ bitlerinin üstüne yazılabilir.
2.2. Adres (Address)
Bir adres.
Address ::= SEQUENCE {
codePage
INTEGER (0..255),
address
OCTET STRING (SIZE(35))
}
Kod Sayfası (codePage) ,ISO/IEC 8859’un, adresi kodlamak için kullanılan bir bölümünü
belirtir.
Adres (address), ISO/IEC 8859’daki Kod Sayfası’na uygun bir şekilde kodlanmış bir adrestir.
2.3. BCD Karakter Dizisi (BCDString)
BCD Karakter Dizisi İkili Kodlanmış Onlu (BCD – Binary Coded Decimal) gösterimi için
uygulanır. Bu veri tipi, bir yarı sekizli (4 bit) içerisinde bir onlu basamağı göstermek amacıyla
kullanılır. BCD Karakter Dizisi ISO/IEC 8824-1 ‘Karakter Dizisi Tipi’ni temel alır.
BCDString ::= CHARACTER STRING (WITH COMPONENTS {
identification ( WITH COMPONENTS {
fixed PRESENT }) })
}
BCD Karakter Dizisi (BCDString) “onaltılı dizi (hstring)” ifadesi kullanır. En soldaki onaltılı
basamak, ilk sekizlinin en belirgin yarı sekizlisi olmalıdır. Bir çoklu sekizli oluşturmak
amacıyla, ilk sekizlinin içinde en soldaki yarı sekizli konumundan itibaren, ihtiyaç olduğunda,
müteakip sıfırlı yarı sekizliler yerleştirilmelidir.
İzin verilen basamaklar şunlardır: 0, 1, ..., 9.
2.4. Kalibrasyon Amacı (CalibrationPurpose)
Neden bir kalibrasyon parametreleri setinin kaydedildiğini açıklayan kod. Bu veri tipi
gereklilik 097 ve gereklilik 098 ile ilgilidir.
CalibrationPurpose ::= OCTET STRING (SIZE(1)).
Değer tahsisi:
‘00’H Ayrılmış değer,
‘01’H Faal hale getirme: VU’nun faal hale getirilmesi anında bilinen kalibrasyon
parametrelerinin kaydı,
‘02’H İlk montaj: Faal hale getirilmesinden sonra VU’nun ilk kalibrasyonu,
‘03’H Montaj: Hali hazırdaki araçta VU’nun ilk kalibrasyonu,
‘04’H Periyodik muayene.
2.5. Kart Faaliyet Günlük Kaydı (CardActivityDailyRecord)
Bir kartta hafızaya alınan, belirli bir takvim günü için sürücü faaliyetleri ile ilgili bilgi. Bu
veri tipi gereklilik 199 ve gereklilik 219 ile ilgilidir.
CardActivityDailyRecord ::= SEQUENCE {
activityPreviousRecordLength
INTEGER(0..CardActivityLengthRange),
activityRecordLength
INTEGER(0..CardActivityLengthRange),
activityRecordDate
TimeReal,
activityDailyPresenceCounter
DailyPresenceCounter,
activityDayDistance
Distance,
activityChangeInfo
SET SIZE(1..1440) OF ActivityChangeInfo
}
Faaliyet Önceki Kayıt Uzunluğu (activityPreviousRecordLength),
önceki günlük
kaydının bayt olarak toplam uzunluğudur. Azami değer, bu kayıtları içeren SEKİZLİ
DİZİ’nin uzunluğu ile belirlenir (Kart Faaliyet Uzunluk Aralığı İlave 1 Bölüm 3’e bakınız).
Bu kayıt, en eski günlük kayıtsa, Faaliyet Önceki Kayıt Uzunluğu değeri 0’a ayarlanmalıdır.
Faaliyet Kayıt Uzunluğu (activityRecordLength) , bu kaydın bayt olarak toplam uzunluğudur.
Azami değer, bu kayıtları içeren SEKİZLİ DİZİ’nin uzunluğu ile belirlenir.
Faaliyet Kaydı Tarihi (activityRecordDate), kaydın tarihidir.
Faaliyet Günlük Mevcudiyet Sayacı (activityDailyPresenceCounter), o gün içerisinde kartın
mevcudiyet sayacıdır.
Faaliyet Gün Mesafesi (activityDayDistance), o gün katedilen toplam mesafedir.
Faaliyet Değişim Bilgisi (activityChangeInfo), o gün sürücü için Faaliyet Değişim Bilgisi
setidir. Azami 1440 değer içerebilir (dakika başına bir faaliyet değişimi). Bu set, her zaman,
00.00’daki sürücü durumunu kodlayan Faaliyet Değişim Bilgisini içerir.
2.6. Kart Faaliyet Uzunluk Aralığı (CardActivityLengthRange)
Bir sürücü veya bir servis kartında, sürücü faaliyet kayıtlarını hafızaya almak için hazır
bulunan, bayt sayısı.
CardActivityLengthRange ::= INTEGER(0..216-1)
Değer tahsisi: İlave 1 Bölüm 3’e bakınız.
2.7. Kart Onay Numarası (CardApprovalNumber)
Kartın tip onay numarası
CardApprovalNumber ::= IA5String(SIZE(8))
Değer tahsisi: Belirlenmemiş.
2.8. Kart Belgesi (CardCertificate)
Bir kartın genel şifresinin belgesi.
CardCertificate ::= Certificate
2.9. Kart Çipi Tanıtımı (CardChipIdentification)
Bir kartta hafızaya alınan, kartın entegresinin (IC) tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 191).
CardChipIdentification ::= SEQUENCE {
icSerialNumber
OCTET STRING (SIZE(4)),
icManufacturingReferences
}
IC Seri Numarası (icSerialNumber), EN 726-3’te tarif edildiği şekliyle IC seri numarasıdır.
IC İmalat Referansları (icManufacturingReferences), EN 726-3’te tarif edildiği şekliyle IC
imalatçı tanıtıcısı ve fabrikasyon elemanlarıdır.
2.10. Kart Ardışık Endeksi (CardConsecutiveIndex)
Bir kart ardışık endeksi (Ek IB Kısım 1.8).
CardConsecutiveIndex ::= IA5String(SIZE(1))
Değer tahsisi: (Ek IB Bölüm 7’ye bakınız).
Artış sırası: ‘0, ..., 9, A, ..., Z, a, ..., z’.
2.11. Kart Kontrol Faaliyeti VerisiKaydı (CardControlActivityDataRecord)
Bir sürücü veya servis kartında hafızaya alınan, sürücünün tabi tutulduğu en son kontrol ile
ilgili bilgi (gereklilik 210 ve gereklilik 225).
CardControlActivityDataRecord ::= SEQUENCE {
controlType
ControlType,
controlTime
TimeReal,
controlCardNumber
FullCardNumber,
controlVehicleRegistration
VehicleRegistrationIdentification,
controlDownloadPeriodBegin
TimeReal,
controlDownloadPeriodEnd
TimeReal
}
Kontrol Tipi (controlType), kontrolün tipidir.
Kontrol Zamanı (controlTime), kontrolün tarih ve saatidir.
Kontrol Kartı Numarası (controlCardNumber), kontrolü yapan kontrol elemanının Tam Kart
Numarasıdır (FullCardNumber).
Kontrol Araç Tescili (controlVehicleRegistration), içerisinde kontrolün oluştuğu aracı tescil
eden taraf ülke ve VRN’dir.
Kontrol İndirme Süresi Başlangıcı (controlDownloadPeriodBegin) ve
Kontrol İndirme Süresi Bitimi (controlDownloadPeriodEnd) , indirme durumunda, indirilen
süredir.
2.12. Kart Geçerli Kullanım (CardCurrentUse)
Kartın gerçek kullanımı hakkında bilgi (gereklilik 212).
CardCurrentUse ::= SEQUENCE {
sessionOpenTime
TimeReal,
sessionOpenVehicle VehicleRegistrationIdentification
}
Oturum Açılma Zamanı (sessionOpenTime), geçerli kullanım için kartın takıldığı zamandır.
Bu değişken kart çıkarıldığında 0’a ayarlanır.
Oturum Açılma Aracı (sessionOpenVehicle), kart takıldığında ayarlanan, hali hazırda
kullanılan aracın tanıtımıdır. Bu değişken kart çıkarıldığında 0’a ayarlanır.
2.13. Kart Sürücü Faaliyeti (CardDriverActivity)
Bir sürücü veya servis kartında hafızaya alınan, sürücünün faaliyetleri ile ilgili bilgi
(gereklilik 199 ve gereklilik 219).
CardDriverActivity ::= SEQUENCE {
activityPointerOldestDayRecord
INTEGER(0.. CardActivityLengthRange-1),
activityPointerNewestRecord
INTEGER(0.. CardActivityLengthRange1),
activityDailyRecords
OCTET STRING (SIZE(CardActivityLengthRange))
}
Faaliyet En Eski Gün Kaydı Göstericisi (activityPointerOldestDayRecord), Faaliyet Günlük
Kayıtları dizisindeki en eski tam gün kaydının hafıza yerinin başlangıcının (dizinin
başlangıcından itibaren bayt sayısı) belirtilmesidir. Azami değer, dizinin uzunluğu ile
belirlenir.
FaaliyetEn Yeni Kayıt Göstericisi (activityPointerNewestRecord), Faaliyet Günlük Kayıtları
(activityDailyRecords) dizisindeki en yeni gün kaydının hafıza yerinin başlangıcının (dizinin
başlangıcından itibaren bayt sayısı) belirtilmesidir. Azami değer, dizinin uzunluğu ile
belirlenir.
Faaliyet Günlük Kayıtları (activityDailyRecords), kartın kullanıldığı her bir takvim günü için
sürücü faaliyeti verisini (veri yapısı: Kart Faaliyet Günlük Kaydı) hafızaya almak için hazır
bulunan yerdir.
Değer tahsisi: Bu sekizli dizi çevrimsel olarak Kart Faaliyet Günlük Kaydı kayıtları ile
doldurulur. İlk kullanımda, hafızaya alma, dizinin ilk baytında başlatılır. Bütün yeni kayıtlar
bir öncekinin sonuna ilave edilir. Dizi dolunca, hafızaya alma, bir veri elemanının içerisinde
bulunan bir boşluktan bağımsız olarak dizinin ilk baytından devam eder. Dizinin içine,
eskisinin yerini alan yeni faaliyet verisini yerleştirmeden (O anki Faaliyet Günlük Kaydı’nı
genişletmeden veya yeni bir Faaliyet Günlük Kaydı yerleştirmeden) önce, Faaliyet En Eski
Gün Kaydı Göstericisi, en eski tam gün kaydının yeni konumunu yansıtmak amacıyla
güncellenmeli ve bu (yeni) en eski tam gün kaydının Faaliyet Önceki Kayıt Uzunluğu 0’a
ayarlanmalıdır.
2.14. Kart Sürücü Belgesi Bilgisi (CardDrivingLicenceInformation)
Bir sürücü kartında hafızaya alınan, kart hamili sürücü belgesi verisi ile ilgili bilgi (gereklilik
196).
CardDrivingLicenceInformation ::= SEQUENCE {
drivingLicenceIssuingAuthority
Name,
drivingLicenceIssuingNation
NationNumeric,
drivingLicenceNumber
IA5String(SIZE(16))
}
Sürücü Belgesini Veren Kuruluş
(drivingLicenceIssuingAuthority), sürücü belgesini
vermekle sorumlu kuruluştur.
Sürücü Belgesini Veren Ülke (drivingLicenceIssuingNation),sürücü belgesini vermekle
sorumlu kuruluşun ülkesidir.
Sürücü Belgesi Numarası (drivingLicenceNumber), sürücü belgesinin numarasıdır.
2.15. Kart Olay Verisi (CardEventData)
Bir sürücü veya servis kartında hafızaya alınan, kart hamiline bağlı olaylar ile ilgili bilgi
CardEventData ::= SEQUENCE SIZE(6) OF {
cardEventRecords
SET SIZE(NoOfEventsPerType) OF CardEventRecord
}
Kart Olay Verisi (CardEventData), Olay Hata Tipi değerinin artan değerleri ile sıralanmış
olan, bir Kart Olay Kayıtları dizisidir (son dizi setinde biriktirilmiş olan güvenlik ihlali
teşebbüsleri kayıtları hariç).
Kart Olay Kayıtları(cardEventRecords), belirli bir olay tipinin (veya güvenlik ihlali
teşebbüsleri olayları için kategorinin) bir olay kayıtları setidir.
2.16. Kart Olay Kaydı (CardEventRecord)
Bir sürücü veya bir servis kartında hafızaya alınan, kart hamiline bağlı bir olay ile ilgili bilgi
CardEventRecord ::= SEQUENCE {
eventType
EventFaultType,
eventBeginTime
eventEndTime
eventVehicleRegistration
}
TimeReal,
TimeReal,
Vehicle RegistrationI dentification
Olay Tipi (eventType), olayın tipidir.
Olay Başlama Zamanı (eventBeginTime), olayın başladığı tarih ve saattir.
Olay Bitme Zamanı (eventEndTime), olayın bittiği tarih ve saattir.
Olay Araç Tescili (eventVehicleRegistration), içerisinde olayın oluştuğu aracı tescil eden taraf
ülke ve VRN’dir.
2.17. Kart Hata Verisi (CardFaultData)
Bir sürücü veya servis kartında hafızaya alınan, kart hamiline bağlı hatalar ile ilgili bilgi
CardFaultData ::= SEQUENCE SIZE(2) OF {
cardFaultRecords
SET SIZE(NoOfFaultsPerType) OF CardFaultRecord
}
Kart Hata Verisi (CardFaultData), kart hataları kayıtları setinin takip ettiği takograf cihazı
hataları kayıtları setinin bir dizisidir.
Kart Hata Kayıtları (cardFaultRecords), belirli bir hata kategorisinin (takograf cihazı veya
kart) bir hata kayıtları setidir.
2.18. Kart Hata Kaydı (CardFaultRecord)
Bir sürücü veya bir servis kartında hafızaya alınan, kart hamiline bağlı bir hata ile ilgili bilgi
CardFaultRecord ::= SEQUENCE {
faultType
EventFaultType,
faultBeginTime
TimeReal,
faultEndTime
TimeReal,
faultVehicleRegistration
VehicleRegistrationIdentification
}
Hata Tipi (faultType), hatanın tipidir.
Hata Başlama Zamanı (faultBeginTime), hatanın başladığı tarih ve saattir.
Hata Bitme Zamanı (faultEndTime), hatanın bittiği tarih ve saattir.
Hata Araç Tescili (faultVehicleRegistration), içerisinde hatanın oluştuğu aracı tescil eden
taraf ülke ve VRN’dir.
2.19. Kart ICC Tanıtımı (CardIccIdentification)
Bir kartta hafızaya alınan, entegre (IC) kartının tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 192).
CardIccIdentification ::= SEQUENCE {
clockStop
cardExtendedSerialNumber
ExtendedSerialNumber,
cardApprovalNumber
CardApprovalNumber
cardPersonaliserID
embedderIcAssemblerId
icIdentifier
}
Saat Durması (clockStop), EN 726-3’te tarif edildiği şekliyle Saat Durması modudur.
Kart Kapsamı Genişletilmiş Seri Numarası (cardExtendedSerialNumber), EN 726-3’te tarif
edildiği şekliyle IC kartı seri numarası ve IC kartı imalat referansıdır.
Kart Onay Numarası (cardApprovalNumber), kartın tip onayı numarasıdır.
Kart Kişiselleştirme ID (cardPersonaliserID), EN 726-3’te tarif edildiği şekliyle kartı
kişiselleştirme ID’sidir.
Katıştırıcı IC Montajcı (teknik personel) ID (embedderIcAssemblerId), EN 726-3’te tarif
edildiği şekliyle katıştırıcı/IC montajcı (teknik personel) tanıtıcısıdır.
IC Tanıtıcısı (icIdentifier) , EN 726-3’te tarif edildiği şekliyle kartın üstündeki IC’nin ve IC
imalatçısının tanıtıcısıdır.
2.20. Kart Tanıtımı (CardIdentification)
Bir kartta hafızaya alınan, kart tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 194, gereklilik 215, gereklilik
231, gereklilik 235).
CardIdentification ::= SEQUENCE {
CardIssuingMemberState
NationNumeric,
cardNumber
CardNumber,
cardIssuingAuthorityName Name,
cardIssueDate
Time Real,
cardValidityBegin
Time Real,
cardExpiryDate
Time Real
}
Kartı Veren Taraf Ülke (CardIssuingMemberState), kartı veren taraf ülkenin kodudur.
Kart Numarası (cardNumber), kartın kart numarasıdır.
Kartı Veren Kuruluş Adı (cardIssuingAuthorityName), kartı vermiş olan kuruluşun adıdır.
Kartın Verildiği Tarih (cardIssueDate), kartın geçerli hamiline verildiği tarihtir.
Kartın Geçerlilik Süresinin Başlangıcı (cardValidityBegin), kartın geçerliliğin başladığı ilk
tarihtir.
Kartın Geçerlilik Süresinin Bitimi (cardExpiryDate), kartın geçerliliğin bittiği tarihtir.
2.21. Kart Numarası (CardNumber)
Ek IB Kısım 1.7 ile tarif edilen bir kart numarası.
CardNumber ::= CHOICE {
SEQUENCE {
driverIdentification
cardReplacementIndex
cardRenewalIndex
},
SEQUENCE {
ownerIdentification
cardConsecutiveIndex
cardReplacementIndex
cardRenewalIndex
}
}
IA5String(SIZE(14)),
CardReplacementIndex,
CardRenewalIndex
IA5String(SIZE(13)),
CardConsecutiveIndex,
CardReplacementIndex,
CardRenewalIndex
Sürücü Tanıtımı (driverIdentification), bir sürücünün bir taraf ülkede eşsiz tanıtımıdır.
Hamil Tanıtımı (ownerIdentification), bir şirketin veya bir servisin veya bir denetim
otoritesinin bir taraf ülkede eşsiz tanıtımıdır.
Kart Ardışık Endeksi (cardConsecutiveIndex), kartın ardışık endeksidir.
Kart Yenileme Endeksi (cardReplacementIndex), kartın yenileme endeksidir.
Kart Süre Uzatımı Endeksi (cardRenewalIndex), kartın süre uzatımı endeksidir.
Seçimin birinci dizisi, bir sürücü kart numarasını kodlamak için uygundur, ikinci dizisi servis,
denetim ve şirket kartı numaralarını kodlamak için uygundur.
2.22. Kart Günlük Çalışma Süresi Yeri (CardPlaceDailyWorkPeriod)
Bir sürücü veya bir servis kartında hafızaya alınan, günlük çalışma sürelerinin başladığı
ve/veya bittiği yerler ile ilgili bilgi (gereklilik 202 ve gereklilik 221).
CardPlaceDailyWorkPeriod ::= SEQUENCE {
placePointerNewestRecord
INTEGER(0 .. NoOfCardPlaceRecords-1),
placeRecords
SET SIZE(NoOfCardPlaceRecords) OF PlaceRecord
}
Yer En Yeni Kayıt Göstericisi (placePointerNewestRecord), en son güncellenen yer kaydı
endeksidir.
Değer tahsisi: Yer kaydının numaratörüne karşılık gelen, yer kayıtlarının yapı içerisinde ilk
oluştuğu zaman için “0”dan başlayan sayı.
Yer Kayıtları (placeRecords), Girilen yerler ile ilgili bilgiyi içeren kayıtların setidir.
2.23. Kart Özel Şifresi (CardPrivateKey)
Bir kartın özel şifresi.
CardPrivateKey ::= RSAKeyPrivateExponent
2.24. Kart Genel Şifresi (CardPublicKey)
Bir kartın genel şifresi.
CardPublicKey ::= PublicKey
2.25. Kart Süre Uzatımı Endeksi (CardRenewalIndex)
Bir kartın süre uzatımı endeksi (Ek IB Kısım 1.9).
CardRenewalIndex ::= IA5String(SIZE(1))
‘0’İlk kullanım.
Artış sırası: ‘0, ..., 9, A, ..., Z’.
2.26. Kart Yenileme Endeksi (CardReplacementIndex)
Bir kartın yenileme endeksi (Ek IB Kısım 1.10).
CardReplacementIndex ::= IA5String(SIZE(1))
‘0’ Orijinal kart.
Artış sırası: ‘0, ..., 9, A, ..., Z’.
2.27. Kart Yuvası Numarası (CardSlotNumber )
Bir araç ünitesinin iki yuvasını birbirinden ayırt etmek için kod.
CardSlotNumber ::= INTEGER {
driverSlot
(0),
co-driverSlot
(1)
}
Değer tahsisi: Daha fazla belirtilmez.
2.28. Kart Yuvaları Durumu (CardSlotsStatus)
Araç ünitesinin iki yuvasına takılan kartların tipini gösteren kod.
CardSlotsStatus ::= OCTET STRING (SIZE(1))
Değer tahsisi – Dizili Sekizli: ‘ccccdddd’B:
‘cccc’B
Yardımcı sürücü yuvasına takılan kart tipinin tanıtımı
‘dddd’B
Sürücü yuvasına takılan kart tipinin tanıtımı
Aşağıdaki tanıtım kodlarıyla:
‘0000’B
Hiç bir kart takılı değil.
‘0001’B
Bir sürücü kartı takılı.
‘0010’B
Bir servis kartı takılı.
‘0011’B
Bir denetim kartı takılı.
‘0100’B
Bir şirket kartı takılı.
2.29. Kart Yapısı Sürümü (CardStructureVersion)
Bir takograf kartında uygulanan yapı sürümünü gösteren kod.
CardStructureVersion ::= OCTET STRING (SIZE(2))
Değer tahsisi: ‘aabb’H:
‘aa’H
Yapı değişiklik endeksi, bu versiyon için ‘00h’
‘bb’H Yüksek bayt tarafından belirlenen yapı için tarif edilen veri elemanlarının kullanıma
ilişkin değişiklikler için endeks, bu versiyon için ‘00h’
2.30. Kart Araç Kaydı (CardVehicleRecord)
Bir sürücü veya bir servis kartında hafızaya alınan, bir takvim günü boyunca bir aracın bir
kullanım süresi ile ilgili bilgi (gereklilik 197 ve gereklilik 217).
CardVehicleRecord ::= SEQUENCE {
vehicleOdometerBegin
OdometerShort,
vehicleOdometerEnd OdometerShort,
vehicleFirstUse
TimeReal,
vehicleLastUse
TimeReal,
vehicleRegistration
vuDataBlockCounter VuDataBlockCounter
}
Araç Kilometre Sayacı Başlangıcı (vehicleOdometerBegin), aracın kullanım süresinin
başlangıcındaki araç kilometre sayacı değeridir.
Araç Kilometre Sayacı Bitimi (vehicleOdometerEnd), aracın kullanım süresinin bitimindeki
araç kilometre sayacı değeridir.
Araç İlk Kullanım (vehicleFirstUse), aracın kullanım süresinin başladığı tarih ve saattir.
Araç Son Kullanım (vehicleLastUse), aracın kullanım süresinin bittiği tarih ve saattir.
Araç Tescili (vehicleRegistration), tescil eden taraf ülke ve VRN’dir.
Vu Veri Bloğu Sayacı (vuDataBlockCounter), aracın kullanım süresinin en son elde edildiği
değerdir.
2.31. Kart Kullanılan Araçlar (CardVehiclesUsed)
Bir sürücü veya bir servis kartında hafızaya alınan, kart hamili tarafından kullanılan araçlar ile
ilgili bilgi (gereklilik 197 ve gereklilik 217).
CardVehiclesUsed := SEQUENCE {
vehiclePointerNewestRecord
INTEGER(0..NoOfCardVehicleRecords-1),
cardVehicleRecords
SET SIZE(NoOfCardVehicleRecords) OF CardVehicleRecord
}
Araç En Yeni Kayıt Göstericisi (vehiclePointerNewestRecord), en son güncellenen araç
kaydının endeksidir.
Değer tahsisi: Araç kaydının numaratörüne karşılık gelen, araç kayıtlarının yapı içerisinde ilk
oluştuğu zaman için “0”dan başlayan sayı.
Kart Araç Kayıtları (cardVehicleRecords), Kullanılan araçlar hakkındaki bilgiyi içeren
kayıtlar setidir.
2.32. Belge (Certificate)
Bir belgelendirme kuruluşu tarafından verilen bir genel şifrenin belgesi.
Certificate ::= OCTET STRING (SIZE(194))
Değer tahsisi: İlave 11 “ortak güvenlik mekanizmaları”na göre bir Belge İçeriği’nin kısmen
edinilmesi ile sayısal imza: İmza (128 bayt) || Genel Şifre hatırlatıcısı (58 bayt) ||
Belgelendirme Kuruluşu Referansı (8 bayt).
2.33. Belge İçeriği (CertificateContent)
İlave 11 “ortak güvenlik mekanizmaları”na göre bir genel şifre belgesinin (temiz) içeriği.
CertificateContent ::= SEQUENCE {
certificateProfileIdentifier
INTEGER(0..255),
certificationAuthorityReference
KeyIdentifier,
certificateHolderAuthorisation
CertificateHolderAuthorisation,
certificateEndOfValidity
TimeReal,
certificateHolderReference
KeyIdentifier,
publicKey
PublicKey
}
Belge Profil Tanıtıcısı (certificateProfileIdentifier), uygun belgenin sürümüdür.
Değer tahsisi: Bu sürüm için ‘01h’.
Belge Kuruluş Referansı (certificationAuthorityReference), belgeyi veren belgelendirme
kuruluşunu tanıtır. Ayrıca, bu belgelendirme kuruluşunun genel şifresin de referans teşkil
eder.
Belge Hamili Yetkilendirmesi (certificateHolderAuthorisation), belge hamilinin haklarını
belirler.
Belge Geçerlilik Süresi Bitimi (certificateEndOfValidity), belgenin idari olarak geçerlilik
süresinin bittiği tarihtir.
Belge Hamili Referansı (certificateHolderReference), belge hamilini tanıtır. Ayrıca onun
genel Şifresine de referans teşkil eder.
Genel Şifre (publicKey) , bu belge ile belgelenen genel şifredir.
2.34. Belge Hamili Yetkilendirmesi (CertificateHolderAuthorisation)
Bir belge hamilinin haklarının belirlenmesi.
CertificateHolderAuthorisation ::= SEQUENCE {
tachographApplicationID
OCTET STRING(SIZE(6))
equipmentType
EquipmentType
}
Takograf Uygulama ID (tachographApplicationID), takograf uygulaması için uygulama
tanıtıcısıdır.
Değer tahsisi: ‘FFh’ ‘54h’ ‘41h’ ‘43’h ‘48h’ ‘4Fh’. Bu AID, ISO/IEC 7816-5’e göre bir
sahipliği tescil edilmemiş uygulama tanıtıcısıdır.
Cihaz Tipi (equipmentType), belgenin tasarlandığı cihaz tipinin tanıtımıdır.
Değer tahsisi: Cihaz Tipi veri tipine göre. Belge bir taraf ülkeninkiyse 0.
2.35. Belge Talep ID (CertificateRequestID)
Bir belge talebinin eşsiz tanıtımıdır. Şifrenin tasarlandığı araç ünitesinin seri numarası,
oluşturma zamanında bilinmiyorsa, bir araç ünitesi genel şifresi olarak da kullanılabilir.
CertificateRequestID ::= SEQUENCE{
requestSerialNumber INTEGER(0..232-1)
requestMonthYear
BCDString(SIZE(2))
crIdentifier
manufacturerCode
ManufacturerCode
}
Talep Seri Numarası (requestSerialNumber), imalatçı ve aşağıdaki ay için eşsiz olan, belge
talebi için bir seri numarasıdır.
Talep Ay Yıl (requestMonthYear), belge talebinin ay ve yılının tanıtımıdır.
Değer tahsisi: Ay (iki basamak) ve yıl (son iki basamak) için BCD kodlaması.
Belge Talep Tanıtımı (crIdentifier), kapsamı genişletilmiş bir seri numarası için bir belge
talebini ayırt etmek için bir tanıtıcıdır.
Değer tahsisi: ‘FFh’.
İmalatçı Kodu (manufacturerCode), belgeyi talep eden imalatçının sayısal kodudur.
2.36. Belgelendirme Kuruluşu KID (CertificationAuthorityKID)
Bir belgelendirme kuruluşunun (bir taraf ülkenin veya Avrupa Belgelendirme Kuruluşunun)
genel şifresinin tanıtıcısı.
CertificationAuthorityKID ::= SEQUENCE{
nationNumeric
NationNumeric
nationAlpha
NationAlpha
keySerialNumber
INTEGER(0..255)
additionalInfo
caIdentifier
}
Ülke Sayısal (nationNumeric), belgelendirme kuruluşunun sayısal ülke kodudur.
Ülke Alfabetik (nationAlpha), belgelendirme kuruluşunun alfasayısal ülke kodudur.
Şifre Seri Numarası (keySerialNumber), şifreler değiştirildiğinde belgelendirme kuruluşunun
farklı şifrelerini ayırt etmek için bir seri numarasıdır.
İlave Bilgi (additionalInfo), (belgelendirme kuruluşuna özgü) ilave kodlama için iki baytlık
bir alandır.
Belgelendirme Kuruluşu Tanıtıcısı (caIdentifier), belgelendirme kuruluşu şifre tanıtıcısını
başka şifre tanıtıcılarından ayırt etmek için bir tanıtıcıdır.
Değer tahsisi: ‘01h’.
2.37. Şirket Faaliyeti Verisi (CompanyActivityData)
Bir şirket kartında hafızaya alınan, bu kart ile gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili bilgi
(gereklilik 237).
CompanyActivityData ::= SEQUENCE {
companyPointerNewestRecord
INTEGER(0..NoOfCompanyActivityRecords-1),
companyActivityRecords
SET SIZE(NoOfCompanyActivityRecords) OF
companyActivityRecord SEQUENCE {
companyActivityType
CompanyActivityType,
companyActivityTime
TimeReal,
cardNumberInformation
FullCardNumber,
vehicleRegistrationInformation
downloadPeriodBegin
TimeReal,
downloadPeriodEnd
TimeReal
}
}
Şirket En Yeni Kayıt Göstericisi (companyPointerNewestRecord), en son güncellenen Şirket
Faaliyet Kaydı endeksidir.
Değer tahsisi: Şirket faaliyet kaydının numaratörüne karşılık gelen, şirket faaliyet kaydının
yapı içerisinde ilk oluştuğu zaman için “0”dan başlayan, sayı.
Şirket Faaliyet Kayıtları (companyActivityRecords), bütün şirket faaliyet kayıtlarının setidir.
Şirket Faaliyet Kaydı (companyActivityRecord), tek bir şirket faaliyeti ile ilgili bilgi dizisidir.
Şirket Faaliyet Tipi (companyActivityType), şirket faaliyetinin tipidir.
Şirket Faaliyet Zamanı (companyActivityTime), şirket faaliyetinin tarih ve saatidir.
Kart Numarası Bilgisi (cardNumberInformation), varsa, indirilen kart için kartı veren taraf
ülke ve kart numarasıdır
Araç Tescil Bilgisi (vehicleRegistrationInformation), indirilen veya kilitlenen veya kilidi
kaldırılan aracı tescil eden taraf ülke ve VRN’dir.
İndirme Süresi Başlangıcı (downloadPeriodBegin) ve İndirme Süresi Bitimi
(downloadPeriodEnd), varsa, VU’dan indirilen süredir.
2.38. Şirket Faaliyeti Tipi (CompanyActivityType)
Kendi şirket kartını kullanarak, bir şirket tarafından gerçekleştirilen bir faaliyeti gösteren kod.
CompanyActivityType ::= INTEGER {
card downloading
(1),
VU downloading
(2),
VU lock-in
(3),
VU lock-out
(4)
}
2.39. Şirket Kartı Uygulama Tanıtımı (CompanyCardApplicationIdentification)
Bir şirket kartında hafızaya alınan, bu kartın uygulamasının tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik
190).
CompanyCardApplicationIdentification ::= SEQUENCE {
typeOfTachographCardId
EquipmentType,
cardStructureVersion
CardStructureVersion,
noOfCompanyActivityRecords
NoOfCompanyActivityRecords
}
Takograf Kartı ID Tipi (typeOfTachographCardId), kartın uygulanan tipini belirtir.
Kart Yapısı Sürümü (cardStructureVersion), kartta uygulanan yapının sürümünü belirtir.
Şirket Faaliyet Kayıtları Sayısı (noOfCompanyActivityRecords), kartın hafızaya alabileceği
şirket faaliyet kayıtlarının sayısıdır.
2.40. Şirket Kartı Hamili Tanıtımı (CompanyCardHolderIdentification)
Bir şirket kartında hafızaya alınan, Kart Hamili tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 236).
CompanyCardHolderIdentification ::= SEQUENCE {
companyName
Name,
companyAddress
Address,
cardHolderPreferredLanguage
Language
}
Şirket Adı (companyName), hamilin şirketinin adıdır.
Şirket Adresi (companyAddress), hamilin şirketinin adresidir.
Kart Hamili Tercih Edilen Dil (cardHolderPreferredLanguage), kart hamilinin tercih ettiği
dildir.
2.41. Denetim Kartı Uygulama Tanıtımı (ControlCardApplicationIdentification)
Bir denetim kartında hafızaya alınan, bu kartın uygulamasının tanıtımı ile ilgili bilgi
(gereklilik 190).
ControlCardApplicationIdentification ::= SEQUENCE {
EquipmentType,
noOfControlActivityRecords
NoOfControlActivityRecords
}
Kontrol Faaliyet Kayıtları Sayısı (noOfControlActivityRecords), kartın hafızaya alabileceği
kontrol faaliyet kayıtlarının sayısıdır.
2.42. Kontrol Kartı Kontrol Faaliyeti Verisi (ControlCardControlActivityData)
Bir denetim kartında hafızaya alınan, bu kart ile gerçekleştirilen kontrol faaliyeti ile ilgili bilgi
(gereklilik 233).
ControlCardControlActivityData ::= SEQUENCE {
controlPointerNewestRecord
INTEGER(0.. NoOfControlActivityRecords-1),
controlActivityRecords
SET SIZE(NoOfControlActivityRecords) OF
controlActivityRecord
SEQUENCE {
controlType
ControlType,
controlTime
TimeReal,
controlledCardNumber
FullCardNumber,
controlledVehicleRegistration
controlDownloadPeriodBegin
TimeReal,
controlDownloadPeriodEnd
TimeReal
}
}
Kontrol En Yeni Kayıt Göstericisi (controlPointerNewestRecord), en son güncellenen kontrol
faaliyet kaydı endeksidir.
Değer tahsisi: Kontrol faaliyet kaydının numaratörüne karşılık gelen, kontrol faaliyet kaydının
Kontrol Faaliyet Kayıtları (controlActivityRecords), bütün kontrol faaliyet kayıtlarının setidir.
Kontrol Faaliyet Kaydı (controlActivityRecord), tek bir kontrol ile ilgili bilgi dizisidir.
Kontrol Edilen Kart Numarası (controlledCardNumber), kontrol edilen kart için kartı veren
taraf ülke ve kart numarasıdır
Kontrol Edilen Araç Tescili (controlledVehicleRegistration), içerisinde kontrolün oluştuğu
aracı tescil eden taraf ülke ve VRN’dir.
İndirme Süresi Başlangıcı (controlDownloadPeriodBegin) ve İndirme Süresi Bitimi
(controlDownloadPeriodEnd), neticede indirilen süredir.
2.43. Denetim Kartı Hamili Tanıtımı (ControlCardHolderIdentification)
Bir denetim kartında hafızaya alınan, Kart Hamili tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 232).
ControlCardHolderIdentification ::= SEQUENCE {
controlBodyName
Name,
controlBodyAddress
Address,
cardHolderName
HolderName,
Language
}
Denetim Kuruluşu Adı (controlBodyName), kart hamilinin denetim otoritesi adıdır.
Denetim Kuruluşu Adresi (controlBodyAddress), kart hamilinin denetim otoritesinin
adresidir.
Kart Hamili Adı (cardHolderName), Denetim kartı hamilinin adıdır (adlarıdır).
Kart Hamili Tercih Edilen Dil (cardHolderPreferredLanguage), Denetim kartı hamilinin tercih
ettiği dildir.
2.44. Kontrol Tipi (ControlType)
Bir denetim sırasında gerçekleştirilen faaliyetleri gösteren kod. Bu veri tipi gereklilik 102,
gereklilik 210 ve gereklilik 225 ile ilgilidir.
ControlType ::= OCTET STRING (SIZE(1))
Değer tahsisi – Dizili Sekizli: ‘cvpdxxxx’B (8 bit)
Veri Belleği kayıtları (veya yuva durumu) için:
‘c’B
kart indirmesi:
‘0’B: Denetim faaliyeti sırasında indirilmeyen kart,
‘1’B: Denetim faaliyeti sırasında indirilen kart
‘v’B
VU indirmesi:
‘0’B: Denetim faaliyeti sırasında indirilmeyen VU,
‘1’B: Denetim faaliyeti sırasında indirilen VU
‘p’B
Yazdırma:
‘0’B: Denetim faaliyeti sırasında yazdırma yapılmadı,
‘1’B: Denetim faaliyeti sırasında yazdırma yapıldı
‘d’B
Görüntüleme:
‘0’B: Denetim faaliyeti sırasında görüntüleme yapılmadı,
‘1’B: Denetim faaliyeti sırasında görüntüleme yapıldı
‘xxxx’B Kullanılmaz.
2.45. Geçerli Tarih Saat (CurrentDateTime)
Takograf cihazının o anki tarih ve saati.
CurrentDateTime ::= TimeReal
Değer tahsisi: daha fazla belirtilmez.
2.46. Günlük Mevcudiyet Sayacı (DailyPresenceCounter)
Bir sürücü veya servis kartında hafızaya alınan, kartın VU’ya takıldığı her bir takvim günü
için bir arttırılan sayaç. Bu veri tipi gereklilik 199 ve gereklilik 219 ile ilgilidir.
DailyPresenceCounter ::= BCDString(SIZE(2))
Değer tahsisi: Yine sıfırdan başlayan, azami değeri = 9999 olan ardışık sayı. Kartın ilk
verildiği zamanda sayı “0”a ayarlanır.
2.47. Tarih Biçimi (Datef)
Yazdırmaya hazır sayısal biçimde ifade edilen tarih.
Datef ::= SEQUENCE {
year BCDString
(SIZE(2)),
month BCDString
(SIZE(1)),
day BCDString
(SIZE(1))
}
Değer tahsisi:
yyyy
Yıl
aa
Ay
gg
Gün
‘00000000’H, açıkça tarih yok anlamındadır.
2.48. Mesafe (Distance)
Katedilen mesafe (aracın iki kilometre sayacı değeri arasındaki farkın kilometre biriminde
hesaplanmasının sonucu).
Distance ::= INTEGER(0..216-1)
Değer tahsisi: İmzalanmamış ikili. 0 ila 9999 km’lik çalışma aralığındaki km biçimindeki
değer.
2.49. Sürücü Kartı Uygulama Tanıtımı (DriverCardApplicationIdentification)
Bir sürücü kartında hafızaya alınan, bu kartın uygulamasının tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik
190).
DriverCardApplicationIdentification ::= SEQUENCE {
EquipmentType,
noOfEventsPerType
NoOfEventsPerType,
noOfFaultsPerType
NoOfFaultsPerType,
activityStructureLength
CardActivityLengthRange,
noOfCardVehicleRecords
NoOfCardVehicleRecords,
noOfCardPlaceRecords
NoOfCardPlaceRecords
}
Tip Başına Olaylar Sayısı (noOfEventsPerType), kartın kaydedebileceği olay tipi başına
olayların sayısıdır.
Tip Başına Hatalar Sayısı (noOfFaultsPerType), kartın kaydedebileceği hata tipi başına
hataların sayısıdır.
Faaliyet Yapısı Uzunluğu (activityStructureLength), faaliyet kayıtlarını hafızaya almak için
hazır bulunan baytların sayısını gösterir.
Kart Araç Kayıtları Sayısı (noOfCardVehicleRecords), kartın içerebileceği araç kayıtlarının
sayısıdır.
Kart Yer Kayıtları Sayısı (noOfCardPlaceRecords), kartın kaydedebileceği yerlerin sayısıdır.
2.50. Sürücü Kartı Hamili Tanıtımı (DriverCardHolderIdentification)
Bir sürücü kartında hafızaya alınan, Kart Hamili tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 195).
DriverCardHolderIdentification ::= SEQUENCE {
cardHolderName
HolderName,
cardHolderBirthDate
Datef,
Language
}
Kart Hamili Adı (cardHolderName), sürücü kartı hamilinin adıdır (adlarıdır).
Kart Hamili Doğum Tarihi (cardHolderBirthDate), sürücü kartı hamilinin doğum tarihidir.
dildir.
2.51. Günlük Çalışma Süresi Giriş Tipi (EntryTypeDailyWorkPeriod)
Günlük çalışma süresinin bir giriş için başlangıç ve bitimini ayırt etmek için kod ve girişin
koşulu.
EntryTypeDailyWorkPeriod ::= INTEGER {
Begin, related time = card insertion time or time of entry
End, related time = card withdrawal time or time of entry
Begin, related time manually entered (start time)
End, related time manually entered (end of work period)
Begin, related time assumed by VU
(4),
End, related time assumed by VU
(5)
}
(0),
(1),
(2),
(3),
Değer tahsisi: ISO/IEC 8824-1’e göre.
2.52. Cihaz Tipi (EquipmentType)
Takograf uygulaması için farklı cihaz tiplerini ayırt etmek için kod.
EquipmentType ::= INTEGER(0..255)
- - Ayrılmış
- - Sürücü Kartı
- - Servis Kartı
- - Denetim kartı
- - Şirket Kartı
- - İmalatçı Kartı
- - Araç Ünitesi
(0),
(1),
(2),
(3),
(4),
(5),
(6),
- - Hareket sensörü
(7),
- - RFU
(8 . . 255),
Değer tahsisi: ISO/IEC 8824-1’e göre.
Değer 0, Belgelerin CHA alanlarında bir taraf ülke veya Avrupa’yı göstermek amacıyla
ayrılmıştır.
2.53. Avrupa Genel Şifresi (EuropeanPublicKey)
Avrupa genel şifresi.
EuropeanPublicKey ::= PublicKey
2.54. Olay Hata Tipi (EventFaultType)
Bir olayı veya bir hatayı nitelendiren kod.
EventFaultType ::= OCTET STRING (SIZE(1))
Değer tahsisi:
‘0x’H
Genel olaylar,
‘00’H
Daha fazla detay yok,
‘01’H
Geçersiz bir kartın takılması,
‘02’H
Kart çelişkisi,
‘03’H
Zaman çakışması,
‘04’H
Uygun bir kart olmadan sürüş,
‘05’H
Sürüş sırasında kart takılması,
‘06’H
Son kart oturumu düzgün kapatılmadı,
‘07’H
Aşırı hız,
‘08’H
Güç kaynağı kesintisi,
‘09’H
Hareket verisi hatası,
‘0A’H ila ‘0F’H
RFU,
‘1x’H
Araç ünitesi ile ilgili güvenlik ihlali teşebbüsü olayları,
‘10’H
‘11’H
Hareket sensörü orijinallik doğrulaması hatası,
‘12’H
Takograf kartı orijinallik doğrulaması hatası,
‘13’H
Hareket sensörünün izinsiz değiştirilmesi,
‘14’H
Kart verisi girdi bütünlük hatası
‘15’H
Hafızaya alınan veri bütünlük hatası,
‘16’H
Dahili veri aktarımı hatası,
‘17’H
Yetkilendirilmemiş mahfaza açılması,
‘18’H
Donanım sabotajı,
‘19’H ila ‘1F’H
RFU,
‘2x’H
Sensör ile ilgili güvenlik ihlali teşebbüsü olayları,
‘20’H
‘21’H
Orijinallik doğrulaması başarısızlığı,
‘22’H
Hafızaya alınan veri bütünlük hatası,
‘23’H
Dahili veri aktarımı hatası,
‘24’H
Yetkilendirilmemiş mahfaza açılması,
‘25’H
Donanım sabotajı,
RFU,
‘3x’H
Takograf cihazı hataları
‘30’H
‘31’H
VU dahili hatası
‘32’H
Yazıcı hatası,
‘33’H
Görüntü hatası,
‘34’H
İndirme hatası,
‘35’H
Sensör hatası,
RFU,
‘4x’H
Kart hataları,
‘40’H
RFU,
RFU,
‘80’H ila ‘FF’H
İmalatçıya özel.
2.55. Olay Hata Kayıt Amacı (EventFaultRecordPurpose)
Bir olayın veya bir hatanın neden kaydedildiğini anlatan kod.
EventFaultRecordPurpose ::= OCTET STRING (SIZE(1))
Değer tahsisi:
‘00’H
En yakın (veya son) 10 olay veya hatadan biri,
‘01’H
Oluştuğu son 10 günün biri için en uzun olay,
‘02’H
Son 365 gün boyunca en uzun 5 olaydan biri,
‘03’H
Oluştuğu son 10 günün biri için son olay,
‘04’H
Oluştuğu son 10 günün biri için en önemli olay,
‘05’H
Son 365 gün boyunca en önemli 5 olaydan biri,
‘06’H
Son kalibrasyondan sonra oluşmuş olan ilk olay veya hata,
‘07’H
Faal/devam eden bir olay veya hata,
RFU,
‘80’H ila ‘FF’H
İmalatçıya özel.
2.56. Kapsamı Genişletilmiş Seri Numarası (ExtendedSerialNumber)
Bir cihazın eşsiz tanıtımı. Bir cihaz genel şifre tanıtıcısı olarak da kullanılabilir.
ExtendedSerialNumber ::= SEQUENCE{
serialNumber
INTEGER(0..232-1)
monthYear
BCDString(SIZE(2))
type
manufacturerCode
ManufacturerCode
}
Seri Numarası (serialNumber), imalatçı, cihazın tipi ve aşağıdaki ay için eşsiz olan, cihaz için
bir seri numarasıdır.
Ay Yıl (monthYear), imalatın (veya seri numarası tahsisinin) ay ve yılının tanıtımıdır.
Değer tahsisi: Ay (iki basamak) ve yıl (son iki basamak) için BCD kodlaması.
Tip (type), cihazın tipi için bir tanıtıcıdır.
Değer tahsisi: ‘FFh’ ayrılmış değeri ile, İmalatçıya özel
İmalatçı Kodu (manufacturerCode) , cihazın imalatçısının sayısal kodudur.
2.57. Tam Kart Numarası (FullCardNumber)
Bir takograf kartını tam olarak tanıtan kod.
FullCardNumber ::= SEQUENCE {
cardType EquipmentType,
cardIssuingMemberState NationNumeric,
cardNumber CardNumber
}
Kart Tipi (cardType), takograf kartının tipidir.
Kartı Veren Taraf Ülke (cardIssuingMemberState), kartı veren taraf ülkenin kodudur.
Kart Numarası (cardNumber), kartın numarasıdır.
2.58. Yüksek Hassasiyetli Kilometre Sayacı (HighResOdometer)
Aracın kilometre sayacı değeri: Çalışması sırasında araç tarafından katedilen toplanmış
mesafe.
HighResOdometer ::= INTEGER(0..232-1)
Değer tahsisi: İmzalanmamış ikili. 0 ila 21055406 km çalışma aralığında 1/200 km
biçimindeki değer.
2.59. Yüksek Hassasiyetli Yolculuk Mesafesi (HighResTripDistance)
Bir seyahatin tamamı veya bir kısmı sırasında katedilen mesafe.
HighResTripDistance ::= INTEGER(0.. 232-1)
Değer tahsisi: İmzalanmamış ikili. 0 ila 21055406 km çalışma aralığında 1/200 km
biçimindeki değer.
2.60. Hamil Adı (HolderName)
Bir kart hamilinin soyadı ve adı (adları).
HolderName ::= SEQUENCE {
holderSurname
Name,
holderFirstNames
Name
}
Hamil Soyadı (holderSurname), Hamilin soyadıdır (veya aile adıdır). Bu soyadı unvan
içermez.
Değer tahsisi: Bir kart kişiye özgü değilse, Hamil Soyadı, Şirket Adı veya Servis Adı veya
Kontrol Kuruluşu Adı bilgisi ile aynı bilgiyi içerir.
Hamil İlk Adları (holderFirstNames), hamilin adı (adları) ve baş harfleridir.
2.61. Takograf Cihazı K-Sabiti (K-ConstantOfRecordingEquipment)
Takograf cihazının sabiti (Ek IB Kısım 1.13).
K-ConstantOfRecordingEquipment ::= INTEGER(0.. 216-1)
Değer tahsisi: 0 ila 64255 darbe/km çalışma aralığında kilometre başına darbeler.
2.62. Şifre Tanıtıcısı (KeyIdentifier)
Şifreye referans teşkil etmek ve şifreyi seçmek amacıyla kullanılan bir genel şifrenin eşsiz bir
tanıtıcısıdır. Ayrıca, şifre hamilini de tanıtır.
KeyIdentifier ::= CHOICE {
extendedSerialNumber
ExtendedSerialNumber,
certificateRequestID CertificateRequestID,
certificationAuthorityKID CertificationAuthorityKID
}
İlk seçim, bir araç ünitesinin veya bir takograf kartının genel şifresine referans için uygundur.
İkinci seçim, bir araç ünitesinin genel şifresine referans için uygundur (belge oluşturma
zamanında araç ünitesinin seri numarasının bilinmediği durumda).
Üçüncü seçim, bir taraf ülkenin genel şifresine referans için uygundur.
2.63. L-Lastik Çevresi (L-TyreCircumference)
Tekerlek lastiklerinin etkin çevresi (Ek IB Kısım 1.21).
L-TyreCircumference ::= INTEGER(0.. 216-1)
Değer tahsisi: İmzalanmamış ikili. 0 ila 8031 mm çalışma aralığında 1/8 mm biçimindeki
değer.
2.64. Dil (Language)
Bir dili tanıtan kod.
Language ::= IA5String(SIZE(2))
Değer tahsisi: ISO 639’a göre küçük karakterli iki harfli kodlama.
2.65. Son Kart İndirmesi (LastCardDownload)
Bir sürücü kartında hafızaya alınan, (kontrolden başka amaçlarla yapılan) son kart indirme
tarih ve saati. Bu tarih bir VU veya herhangi bir kart okuyucusu tarafından güncellenebilir.
LastCardDownload ::= TimeReal
2.66. Manuel Giriş İşareti (ManualInputFlag)
Bir kart hamilinin, kart takılması sırasında, sürücü faaliyetlerini manuel olarak girip
girmediğini tanıtan kod (gereklilik 081).
ManualInputFlag ::= INTEGER {
noEntry
(0)
manualEntries
(1)
}
2.67. İmalatçı Kodu (ManufacturerCode)
Bir imalatçıyı tanıtan kod. İmalatçıları tanıtan kodların güncellenmiş bir listesi, Avrupa
Belgelendirme Kuruluşunun web sayfasında yer alacaktır.
ManufacturerCode ::= INTEGER(0..255)
Değer tahsisi:
‘00’H
Hiç bir bilgi yok
‘01’H
Ayrılmış değer
‘02’H . . ‘0F’H
Daha sonraki kullanım için ayrılmış
‘10’H
ACTIA
‘11’H . . ‘17’H
Adı ‘A’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘18’H . . ‘1F’H
Adı ‘B’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘20’H . . ‘27’H
Adı ‘C’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘28’H . . ‘2F’H
Adı ‘D’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘30’H . . ‘37’H
Adı ‘E’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘38’H . . ‘3F’H
Adı ‘F’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘40’H
Giescke & Devrient GmbH
‘41’H
GEM plus
‘42’H . . ‘47’H
Adı ‘G’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘48’H . . ‘4F’H
Adı ‘H’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘50’H . . ‘57’H
Adı ‘I’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘58’H . . ‘5F’H
Adı ‘J’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘60’H . . ‘67’H
Adı ‘K’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘68’H . . ‘6F’H
Adı ‘L’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘70’H . . ‘77’H
Adı ‘M’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘78’H . . ‘7F’H
Adı ‘N’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘80’H
OSCARD
‘81’H . . ‘87’H
Adı ‘O’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘88’H . . ‘8F’H
Adı ‘P’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘90’H . . ‘97’H
Adı ‘Q’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘98’H . . ‘9F’H
Adı ‘R’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘A0’H
SETEC
‘A1’H
SIEMENS VDO
‘A2’H
STONERIDGE
‘A3’H . . ‘A7’H
Adı ‘S’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘AA’H
TACHOCONTROL
‘AB’H . . ‘AF’H
Adı ‘T’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘B0’H . . ‘B7’H
Adı ‘U’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘B8’H . . ‘BF’H
Adı ‘V’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘C0’H . . ‘C7’H
Adı ‘W’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘C8’H . . ‘CF’H
Adı ‘X’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘D0’H . . ‘D7’H
Adı ‘Y’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
‘D8’H . . ‘DF’H
Adı ‘Z’ ile başlayan imalatçılar için ayrılmış
2.68. Taraf Ülke Belgesi (MemberStateCertificate)
Avrupa belgelendirme kuruluşu tarafından bir taraf ülkeye verilen genel şifre belgesi.
MemberStateCertificate ::= Certificate
2.69. Taraf Ülke Genel Şifresi (MemberStatePublicKey)
Bir taraf ülkenin genel şifresi.
MemberStatePublicKey ::= PublicKey
2.70. Ad (Name)
Bir ad.
Name ::= SEQUENCE {
codePage
INTEGER (0..255),
name
}
Kod Sayfası(codePage), adı kodlamak amacıyla kullanılan ISO/IEC 8859’un bir bölümünü
belirtir.
Ad (name), ISO/IEC 8859’daki Kod Sayfası’na uygun bir şekilde kodlanmış bir addır.
2.71. Ülke Alfabetik (NationAlpha)
Bir ülke için, araba tamponu etiketlerindeki ülkelerin geleneksel kodlamasına ve/veya
uluslararası temelde uyumlaştırılmış araç sigorta kağıtlarında (yeşil kartta) kullanılana uygun
bir alfabetik referans.
NationAlpha ::= IA5String(SIZE(3))
Değer tahsisi:
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
A
AL
AND
ARM
AZ
B
BG
BIH
BY
CH
CY
CZ
D
DK
E
EST
F
FIN
FL
FR
UK
GE
GR
H
HR
I
IRL
IS
KZ
L
LT
LV
M
MC
MD
MK
N
NL
P
PL
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
’
Hiç bir bilgi yok
Avusturya
Arnavutluk
Andora
Ermenistan
Azerbaycan
Belçika
Bulgaristan
Bosna Hersek
Beyaz Rusya
İsviçre
Kıbrıs
Çek Cumhuriyeti
Almanya
Danimarka
İspanya
Estonya
Fransa
Finlandiya
Lihtenştayn
Faroa Adaları
Birleşik Krallık, Alderney, Guernsey, Jersey, Isle of Man, Cebelitarık
Gürcistan
Yunanistan
Macaristan
Hırvatistan
İtalya
İrlanda
İzlanda
Kazakistan
Lüksemburg
Litvanya
Letonya
Malta
Monako
Moldavya Cumhuriyeti
Makedonya
Norveç
Hollanda
Portekiz
Polonya
‘ RO
’
Romanya
‘ RSM
’
San Marino
‘ RUS
’
Rusya Federasyonu
‘ S
’
İsveç
‘ SK
’
Slovakya
‘ SLO
’
Slovenya
‘ SRB
’
Sırbistan
‘ TM
’
Türkmenistan
‘ TR
’
Türkiye
‘ UA
’
Ukrayna
‘ V
’
Vatikan
‘ UNK
’
Bilinmeyen
‘ EC
’
Avrupa Topluluğu
‘ EUR
’
Avrupanın geri kalanı
‘ WLD
’
Dünyanın geri kalanı
2.72. Ülke Sayısal (NationNumeric)
Bir ülke için sayısal referans.
NationNumeric ::= INTEGER(0 .. 255)
Değer tahsisi:
- - Hiç bir bilgi yok
- - Avusturya
- - Arnavutluk
- - Andora
- - Ermenistan
- - Azerbaycan
- - Belçika
- - Bulgaristan
- - Bosna Hersek
- - Beyaz Rusya
- - İsviçre
- - Kıbrıs
- - Çek Cumhuriyeti
- - Almanya
- - Danimarka
- - İspanya
- - Estonya
- - Fransa
- - Finlandiya
- - Lihtenştayn
- - Faroa Adaları
- - Birleşik Krallık
- - Gürcistan
- - Yunanistan
- - Macaristan
- - Hırvatistan
- - İtalya
- - İrlanda
- - İzlanda
(00)H.
(01)H.
(02)H.
(03)H.
(04)H.
(05)H.
(06)H.
(07)H.
(08)H.
(09)H.
(0A)H.
(0B)H.
(0C)H.
(0D)H.
(0E)H.
(0F)H.
(10)H.
(11)H.
(12)H.
(13)H.
(14)H.
(15)H.
(16)H.
(17)H.
(18)H.
(19)H.
(1A)H.
(1B)H.
(1C)H.
- - Kazakistan
(1D)H.
- - Lüksemburg
(1E)H
- - Litvanya
(1F)H.
- - Letonya
(20)H.
- - Malta
(21)H.
- - Monako
(22)H.
- - Moldavya Cumhuriyeti
(23)H.
- - Makedonya
(24)H.
- - Norveç
(25)H.
- - Hollanda
(26)H.
- - Portekiz
(27)H.
- - Polonya
(28)H.
- - Romanya
(29)H.
- - San Marino
(2A)H.
- - Rusya Federasyonu
(2B)H.
- - İsveç
(2C)H.
- - Slovakya
(2D)H.
- - Slovenya
(2E)H.
- - Türkmenistan
(2F)H.
- - Türkiye
(30)H.
- - Ukrayna
(31)H.
- - Vatikan
(32)H.
- - Sırbistan
(33)H.
- - RFU
(34 . . FC)H.
- - Avrupa Topluluğu
(FD)H.
- - Avrupanın geri kalanı
(FE)H.
- - Dünyanın geri kalanı
(FF)H.
2.73. Kalibrasyon Kayıtları Sayısı (NoOfCalibrationRecords)
Bir servis kartının hafızaya alabileceği kalibrasyon kayıtları sayısı.
NoOfCalibrationRecords ::= INTEGER(0..255)
2.74. İndirmeden Sonraki Kalibrasyon Sayısı (NoOfCalibrationsSinceDownload)
Son indirmesinden sonra bir kalibrasyon kartıyla yapılan kalibrasyonların sayısını gösteren
sayaç (gereklilik 230).
NoOfCalibrationsSinceDownload ::= INTEGER(0..216-1)
2.75. Kart Yer Kayıtları Sayısı (NoOfCardPlaceRecords)
Bir sürücü veya servis kartının hafızaya alabileceği yer kayıtları sayısı.
NoOfCardPlaceRecords ::= INTEGER(0..255)
2.76. Kart Araç Kayıtları Sayısı (NoOfCardVehicleRecords)
Bir sürücü veya servis kartının hafızaya alabileceği kullanılan araç kayıtları sayısı.
NoOfCardVehicleRecords ::= INTEGER(0.. 216-1)
2.77. Şirket Faaliyeti Kayıtları Sayısı (NoOfCompanyActivityRecords)
Bir şirket kartının hafızaya alabileceği şirket faaliyeti kayıtları sayısı.
NoOfCompanyActivityRecords ::= INTEGER(0.. 216-1)
2.78. Kontrol Faaliyeti Kayıtları Sayısı (NoOfControlActivityRecords)
Bir denetim kartı nın hafızaya alabileceği denetim faaliyeti kayıtları sayısı.
NoOfControlActivityRecords ::= INTEGER(0.. 216-1)
2.79. Tip Başına Olaylar Sayısı (NoOfEventsPerType)
Bir kartın hafızaya alabileceği olay tipi başına olayların sayısı.
NoOfEventsPerType ::= INTEGER(0..255)
2.80. Tip Başına Hatalar Sayısı (NoOfFaultsPerType)
Bir kartın hafızaya alabileceği hata tipi başına hataların sayısı.
NoOfFaultsPerType ::= INTEGER(0..255)
2.81. Geceyarısı Kilometre Sayacı Değeri (OdometerValueMidnight)
Belirli bir günün geceyarısında aracın kilometre sayacı değeri (gereklilik 090).
OdometerValueMidnight ::= OdometerShort
2.82. Kilometre Sayacı Kısa (OdometerShort)
Kısa bir biçimde aracın kilometre sayacı değeri.
OdometerShort ::= INTEGER(0..224-1)
Değer tahsisi: İmzalanmamış ikili. 0 ila 9999999 km’lik çalışma aralığında km biçimindeki
değer.
2.83. Aşırı Hız Sayısı (OverspeedNumber)
Son aşırı hız kontrolünden sonra aşırı hız olayları sayısı.
OverspeedNumber ::= INTEGER(0..255)
Değer tahsisi: 0, son aşırı hız kontrolünden sonra hiç bir aşırı hız olayı oluşmadığını ifade
eder; 1, son aşırı hız kontrolünden sonra bir aşırı hız olayı oluştuğunu ifade eder; ...; 255, son
aşırı hız kontrolünden sonra 255 veya daha fazla aşırı hız olayı oluştuğunu ifade eder.
2.84. Yer Kaydı (PlaceRecord)
Günlük bir çalışma aralığının başladığı veya bittiği bir yer ile ilgili bilgi (gereklilik 087,
gereklilik 202, gereklilik 221).
PlaceRecord ::= SEQUENCE {
entryTime
TimeReal,
entryTypeDailyWorkPeriod
EntryTypeDailyWorkPeriod,
dailyWorkPeriodCountry
NationNumeric,
dailyWorkPeriodRegion
RegionNumeric,
vehicleOdometerValue
OdometerShort
}
Giriş Zamanı (entryTime), giriş ile ilgili tarih ve saattir.
Günlük Çalışma Süresi Giriş Tipi (entryTypeDailyWorkPeriod), girişin tipidir.
Günlük Çalışma Süresi Ülkesi (dailyWorkPeriodCountry), girilen ülkedir.
Günlük Çalışma Süresi Bölgesi (dailyWorkPeriodRegion), girilen bölgedir.
Araç Kilometre Sayacı Değeri (vehicleOdometerValue), yer girişi zamanındaki kilometre
sayacı değeridir.
2.85. Önceki Araç Bilgisi (PreviousVehicleInfo)
Kartını bir araç ünitesine taktığı zaman, bir sürücü tarafından daha önce kullanılan araç ile
ilgili bilgi (gereklilik 081).
PreviousVehicleInfo ::= SEQUENCE {
vehicleRegistrationIdentification
cardWithdrawalTime
TimeReal
}
Araç Tescil Tanıtımı (vehicleRegistrationIdentification), aracı tescil eden taraf ülke ve
VRN’dir.
Kart Çıkarma Zamanı (cardWithdrawalTime), kartın çıkarıldığı tarih ve saattir.
2.86. GenelŞifre (PublicKey)
Bir genel RSA şifresi.
PublicKey ::= SEQUENCE {
rsaKeyModulus
rsaKeyPublicExponent
}
RSAKeyModulus,
RSAKeyPublicExponent
RSA Şifre Modülü (rsaKeyModulus), şifre çiftinin modülüdür.
RSA Şifresi Genel Üs (rsaKeyPublicExponent), şifre çiftinin genel üssüdür.
2.87. Bölge Alfabetik (RegionAlpha)
Belirli bir ülke içerisindeki bir bölge için alfabetik referans.
RegionAlpha ::= IA5STRING(SIZE(3))
Değer tahsisi:
‘
İspanya:
‘ AN
‘ AR
‘ AST
‘ C
‘ CAT
’
Hiç bir bilgi yok
’
’
’
’
’
Andalucia
Aragón
Asturias
Cantabria
Cataluña
‘ CL
’
Castilla-León
‘ CM
’
Catilla-La-Mancha
‘ CV
’
Valencia
‘ EXT
’
Extremadura
‘ G
’
Galicia
‘ IB
’
Beleares
‘ IC
’
Canarias
‘ LR
’
La Rioja
‘ M
’
Madrid
‘ MU
’
Murcia
‘ NA
’
Navarra
‘ PV
’
Pais Vasco
2.88. Bölge Sayısal (RegionNumeric)
Belirli bir ülke içerisindeki bir bölge için sayısal referans.
RegionNumeric ::= OCTET STRING (SIZE(1))
Değer tahsisi:
‘00’H
Hiç bir bilgi yok,
İspanya:
‘01’H
Andalucia
‘02’H
Aragón
‘03’H
Asturias
‘04’H
Cantabria
‘05’H
Cataluña
‘06’H
Castilla-León
‘07’H
Catilla-La-Mancha
‘08’H
Valencia
‘09’H
Extremadura
‘0A’H
Galicia
‘0B’H
Beleares
‘0C’H
Canarias
‘0D’H
La Rioja
‘0E’H
Madrid
‘0F’H
Murcia
‘10’H
Navarra
‘11’H
Pais Vasco
2.89. RSA Şifresi Modülü (RSAKeyModulus)
Bir RSA şifre çiftinin modülü.
RSAKeyModulus ::= OCTET STRING (SIZE(128))
Değer tahsisi: Belirtilmez.
2.90. RSA Şifresi Özel Üs (RSAKeyPrivateExponent)
Bir RSA şifre çiftinin özel üssü.
RSAKeyPrivateExponent ::= OCTET STRING (SIZE(128))
2.91. RSA Şifresi Genel Üs (RSAKeyPublicExponent)
Bir RSA şifre çiftinin genel üssü.
RSAKeyPublicExponent ::= OCTET STRING (SIZE(8))
2.92. Sensör Onay Numarası (SensorApprovalNumber)
Sensörün tip onayı numarası.
SensorApprovalNumber ::= IA5String(SIZE(8))
2.93. Sensör Tanıtımı (SensorIdentification)
Bir hareket sensöründe hafızaya alınan, hareket sensörünün tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik
077).
SensorIdentification ::= SEQUENCE {
sensorSerialNumber
SensorSerialNumber,
sensorApprovalNumber
SensorApprovalNumber,
sensorSCIdentifier
SensorSCIdentifier,
sensorOSIdentifier
SensorOSIdentifier
}
Sensör Seri Numarası (sensorSerialNumber), hareket sensörünün kapsamı genişletilmiş seri
numarasıdır (parça numarası ve imalatçı kodu dahil).
Sensör Onay Numarası (sensorApprovalNumber), hareket sensörünün onay numarasıdır.
Sensör SCI Tanıtıcısı (sensorSCIdentifier), hareket sensörünün güvenlik aksamı tanıtıcısıdır.
Sensör OS Tanıtıcısı (sensorOSIdentifier), hareket sensörünün işletim sistemi tanıtıcısıdır.
2.94. Sensör Montajı (SensorInstallation)
Bir hareket sensöründe hafızaya alınan, hareket sensörünün montajı ile ilgili bilgi (gereklilik
099).
SensorInstallation ::= SEQUENCE {
sensorPairingDateFirst
SensorPairingDate,
firstVuApprovalNumber
VuApprovalNumber,
firstVuSerialNumber
VuSerialNumber,
sensorPairingDateCurrent
SensorPairingDate,
currentVuApprovalNumber
VuApprovalNumber,
currentVUSerialNumber
VuSerialNumber
}
Sensör Eşleme Tarihi İlk (sensorPairingDateFirst), hareket sensörünün bir araç ünitesi ile ilk
eşlendiği tarihtir.
İlk Vu Onay Numarası (firstVuApprovalNumber), hareket sensörü ile ilk eşlenen araç
ünitesinin onay numarasıdır.
İlk Vu Seri Numarası (firstVuSerialNumber), hareket sensörü ile ilk eşlenen araç ünitesinin
seri numarasıdır.
Sensör Eşleme Tarihi Geçerli (sensorPairingDateCurrent), hareket sensörünün araç ünitesi ile
hali hazırda eşlendiği tarihtir.
Geçerli Vu Onay Numarası (currentVuApprovalNumber), hareket sensörü ile hali hazırda
eşlenen araç ünitesinin onay numarasıdır.
Geçerli Vu Seri Numarası (currentVUSerialNumber), hareket sensörü ile hali hazırda eşlenen
araç ünitesinin seri numarasıdır.
2.95. Sensör Montajı Güvenlik Verisi (SensorInstallationSecData)
Bir servis kartında hafızaya alınan, hareket sensörlerini araç ünitelerine eşlemek için gerekli
olan güvenlik verisi ile ilgili bilgi (gereklilik 214).
SensorInstallationSecData ::= TDesSessionKey
Değer tahsisi: ISO 16844-3’e göre.
2.96. Sensör OS Tanıtıcısı (SensorOSIdentifier)
Sensörün işletim sistemi tanıtıcısı.
SensorOSIdentifier ::= IA5String(SIZE(2))
Değer tahsisi: İmalatçıya özel.
2.97. Eşlenen Sensör (SensorPaired)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bu araç ünitesi ile eşlenen hareket sensörünün tanıtımı ile
SensorPaired ::= SEQUENCE {
sensorSerialNumber
SensorSerialNumber,
sensorApprovalNumber
SensorApprovalNumber,
sensorPairingDateFirst
SensorPairingDate
}
Sensör Seri Numarası (sensorSerialNumber), araç ünitesi ile hali hazırda eşlenen hareket
sensörü seri numarasıdır.
Sensör Onay Numarası (sensorApprovalNumber), araç ünitesi ile hali hazırda eşlenen hareket
sensörü onay numarasıdır.
Sensör Eşleme Tarihi İlk (sensorPairingDateFirst), araç ünitesi ile hali hazırda eşlenen hareket
sensörünün bir araç ünitesi ile ilk eşlendiği tarihtir.
2.98. Sensör Eşleme Tarihi (SensorPairingDate)
Bir hareket sensörünün bir araç ünitesi ile eşlendiği tarih.
SensorPairingDate ::= TimeReal
2.99. Sensör Seri Numarası (SensorSerialNumber)
Hareket sensörünün seri numarası.
SensorSerialNumber ::= ExtendedSerialNumber
2.100. Sensör SCI Tanıtıcısı (SensorSCIdentifier)
Hareket sensörünün güvenlik aksamının tanıtıcısı.
SensorSCIdentifier ::= IA5String(SIZE(8))
Değer tahsisi: İmalatçıya özel aksam.
2.101. İmza (Signature)
Bir sayısal imza.
Signature ::= OCTET STRING (SIZE(128))
Değer tahsisi: İlave 11 “ortak güvenlik mekanizmaları”na göre.
2.102. Benzer Olaylar Sayısı (SimilarEventsNumber)
Tek bir belirli gün için benzer olayların sayısı (gereklilik 094).
SimilarEventsNumber ::= INTEGER(0..255)
Değer tahsisi: 0 kullanılmaz; 1, o gün içinde, aynı tipte sadece bir olayın oluştuğunu veya
hafızaya alındığını ifade eder; 2, o gün içinde aynı tipte 2 olayın oluştuğunu (sadece birinin
hafızaya alındığını) ifade eder; ...; 255, o gün içinde aynı tipte 255 veya daha fazla olayın
oluştuğunu ifade eder.
2.103. Özel Koşul Tipi (SpecificConditionType)
Özel bir koşulu tanıtan kod (gereklilik 050b, gereklilik 105a, gereklilik 212a ve gereklilik
230a).
SpecificConditionType ::= INTEGER(0..255)
Değer tahsisi:
‘00’H
RFU
‘01’H
Kapsam dışı – Başlangıcı
‘02’H
Kapsam dışı – Bitimi
‘03’H
Feribot/Tren Taşıması
‘04’H .. ‘FF’HRFU.
2.104. Özel Koşul Kaydı (SpecificConditionRecord)
Bir sürücü kartında, bir servis kartında veya bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bir özel koşul
ile ilgili bilgi (gereklilik 105a, gereklilik 212a ve gereklilik 230a).
SpecificConditionRecord ::= SEQUENCE {
entryTime
TimeReal,
specificConditionType
SpecificConditionType
}
Giriş Zamanı (entryTime), girişin tarih ve saatidir.
Özel Koşul Tipi (specificConditionType), özel koşulu tanıtan koddur.
2.105. Hız (Speed)
Aracın hızı (km/h).
Speed ::= INTEGER(0..255)
Değer tahsisi: 0 ila 220 km/h’lik bir çalışma aralığında saat başına kilometre.
2.106. İzin Verilen Hız (SpeedAuthorised)
Aracın azami izin verilen hızı (Ek IB Kısım 1.28).
SpeedAuthorised ::= Speed
2.107. Ortalama Hız (SpeedAverage)
Önceden tarif edilen bir süre boyunca ortalama hız (km/h).
SpeedAverage ::= Speed
2.108. Azami Hız (SpeedMax)
Önceden tarif edilen bir süre boyunca ölçülen azami hız (km/h).
SpeedMax ::= Speed
2.109. Tdes Oturum Şifresi (TDesSessionKey)
Bir üçlü DES oturum şifresi.
TDesSessionKey ::= SEQUENCE {
tDesKeyA
tDesKeyB
}
2.110. Gerçek Zaman (TimeReal)
Bir birleştirilmiş tarih ve saat alanı için kod. Burada tarih ve saat, 1 Ocak 1970 00h.00m.00s.
GMT zamanından itibaren geçen saniyeler olarak ifade edilir.
TimeReal{INTEGER:TimeRealRange} ::= INTEGER(0..TimeRealRange)
Değer tahsisi – Dizili Sekizli: 1 Ocak 1970 geceyarısı GMT zamanından itibaren saniyelerin
sayısı.
Mümkün olan azami tarih ve saat 2106 yılındadır.
2.111. Lastik Ebadı (TyreSize)
Lastik boyutlarının gösterimi.
TyreSize ::= IA5String(SIZE(15))
Değer tahsisi: 92/23/AT sayılı (31.3.1992, RG L 129, s.95) Yönetmeliğe göre.
2.112. Araç Tanıtım Numarası (VehicleIdentificationNumber)
Araca bir bütün olarak referans teşkil eden araç tanıtım numarası (VIN), normal olarak şasi
seri numarası veya karoseri numarası.
VehicleIdentificationNumber ::= IA5String(SIZE(17))
Değer tahsisi: ISO 3779’da tarif edildiği şekliyle.
2.113. Araç Tescil Tanıtımı (VehicleRegistrationIdentification)
Bir aracın Avrupa için eşsiz tanıtımı (VRN ve taraf ülke).
VehicleRegistrationIdentification ::= SEQUENCE {
vehicleRegistrationNation
NationNumeric,
vehicleRegistrationNumber
VehicleRegistrationNumber
}
Araç Tescil Ülkesi (vehicleRegistrationNation), aracın tescil edildiği ülkedir.
Araç Tescil Numarası (vehicleRegistrationNumber), aracın tescil numarasıdır (VRN).
2.114. Araç Tescil Numarası (VehicleRegistrationNumber)
Aracın tescil numarası (VRN). Tescil numarası, araç ruhsatlama kuruluşu tarafından tahsis
edilir.
VehicleRegistrationNumber ::= SEQUENCE {
codePage
INTEGER (0..255),
vehicleRegNumber
}
Kod Sayfası (codePage), Araç Reg Numarasını kodlamak için kullanılan ISO/IEC 8859’un bir
bölümünü belirtir.
Araç Reg Numarası (vehicleRegNumber), ISO/IEC 8859’daki Kod Sayfası’na uygun bir
şekilde kodlanmış bir VRN’dir.
Değer tahsisi: ülkeye özel.
2.115. Vu Faaliyet Günlük Verisi (VuActivityDailyData)
Bir VU’da hafızaya alınan, belirli bir takvim günü için faaliyet değişiklikleri ve/veya sürüş
durumu değişiklikleri ve/veya kart durumu değişiklikleri (gereklilik 084) ve o gün 00.00’daki
yuva durumu ile ilgili bilgi.
VuActivityDailyData ::= SEQUENCE {
noOfActivityChanges
INTEGER SIZE(0..1440),
activityChangeInfos
SET SIZE(noOfActivityChanges) OF ActivityChangeInfo
}
Faaliyet Değişiklikleri Sayısı (noOfActivityChanges), Faaliyet Değişikliği Bilgileri setindeki
Faaliyet Değişikliği Bilgisi kelimelerinin sayısıdır.
Faaliyet Değişikliği Bilgileri (activityChangeInfos), o gün VU’da hafızaya alınan, Faaliyet
Değişikliği Bilgisi setidir. Bu, her zaman, o gün 00.00’da iki yuvanın durumunu veren iki
Faaliyef Değişikliği Bilgisi kelimesini içerir.
2.116. Vu Onay Numarası (VuApprovalNumber)
Araç ünitesinin tip onay numarası.
VuApprovalNumber ::= IA5String(SIZE(8))
2.117. Vu Kalibrasyon Verisi (VuCalibrationData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, takograf cihazının kalibrasyonları ile ilgili bilgi (gereklilik
098).
VuCalibrationData ::= SEQUENCE {
noOfVuCalibrationRecords
INTEGER(0..255),
vuCalibrationRecords
SET SIZE(noOfVuCalibrationRecords) OF
VuCalibrationRecord
}
Vu Kalibrasyon Kayıtları Sayısı (noOfVuCalibrationRecords), Vu Kalibrasyon Kayıtları
setinde bulunan kayıtların sayısıdır.
Vu Kalibrasyon Kayıtları (vuCalibrationRecords), kalibrasyon kayıtları setidir.
2.118. Vu Kalibrasyon Kaydı (VuCalibrationRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bir takograf cihazının kalibrasyonu ile ilgili bilgi
(gereklilik 098).
VuCalibrationRecord ::= SEQUENCE {
calibrationPurpose
CalibrationPurpose,
workshopName
Name,
workshopAddress
Address,
workshopCardNumber
FullCardNumber,
workshopCardExpiryDate
TimeReal,
vehicleIdentificationNumber
VehicleIdentificationNumber,
vehicleRegistrationIdentification
wVehicleCharacteristicConstant
W-VehicleCharacteristicConstant,
kConstantOfRecordingEquipment K-ConstantOfRecordingEquipment,
lTyreCircumference
L-TyreCircumference,
tyreSize
TyreSize,
authorisedSpeed
SpeedAuthorised,
oldOdometerValue
OdometerShort,
newOdometerValue
OdometerShort,
oldTimeValue
TimeReal,
newTimeValue
TimeReal,
nextCalibrationDate
TimeReal
}
Kalibrasyon Amacı (calibrationPurpose), kalibrasyonun amacıdır.
Servis Adı (workshopName), ServisAdresi (workshopAddress), servisin adı ve adresidir.
Servis Kartı Numarası (workshopCardNumber), kalibrasyon sırasında kullanılan servis kartını
tanıtır.
Servis Kartı Geçerlilik Süresi Bitimi (workshopCardExpiryDate), kartın geçerlilik süresi
bitimidir.
Araç Tanıtım Numarası (vehicleIdentificationNumber), VIN’dir.
Araç Tescil Tanıtımı (vehicleIdentificationNumber), VRN ve tescil eden taraf ülkeyi içerir.
W-Araç Karakteristik Sabiti (wVehicleCharacteristicConstant), aracın karakteristik
katsayısıdır.
K-Takograf Cihazı Sabiti (kConstantOfRecordingEquipment), takograf cihazının sabitidir.
L-Lastik Çevresi (lTyreCircumference), tekerlek lastiklerinin etkin çevresidir.
Lastik Ebadı (tyreSize), araca takılan lastiklerin boyut gösterimidir.
İzin Verilen Hız (authorisedSpeed), aracın izin verilen hızıdır.
Eski Kilometre Sayacı Değeri (oldOdometerValue), Yeni Kilometre Sayacı Değeri
(newOdometerValue), kilometre sayacının eski ve yeni değerleridir.
Eski Zaman Değeri (oldTimeValue), Yeni Zaman Değeri (newTimeValue), tarih ve saatin
eski ve yeni değerleridir.
Sonraki Kalibrasyon Tarihi (nextCalibrationDate), yetkilendirilmiş muayene kuruluşu
tarafından yapılacak olan, Kalibrasyon Amacı’nda belirtilen tipin sonraki kalibrasyonunun
tarihidir.
2.119. Vu Kart Takma Çıkarma Verisi (VuCardIWData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, araç ünitesinde sürücü kartlarının veya servis kartlarının
takılması ve çıkarılması çevrimleri ile ilgili bilgi (gereklilik 081).
VuCardIWData ::= SEQUENCE {
noOfIWRecords
INTEGER(0..216-1),
vuCardIWRecords
SET SIZE(noOfIWRecords) OF VuCardIWRecord
}
Takma Çıkarma Kayıtları Sayısı (noOfIWRecords), Vu Kart Takma Çıkarma Kayıtları
setindeki kayıtların sayısıdır.
Vu Kart Takma Çıkarma Kayıtları (vuCardIWRecords), kart takılması çıkarılması çevrimleri
ile ilgili kayıtların bir setidir.
2.120. Vu Kart Takma Çıkarma Kaydı (VuCardIWRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, araç ünitesinde bir sürücü kartı veya bir servis kartının bir
takılma ve çıkarılma çevrimi ile ilgili bilgi (gereklilik 081).
VuCardIWRecord ::= SEQUENCE {
cardHolderName
HolderName,
fullCardNumber
FullCardNumber,
cardExpiryDate
TimeReal,
cardInsertionTime
TimeReal,
vehicleOdometerValueAtInsertion OdometerShort,
cardSlotNumber
CardSlotNumber,
cardWithdrawalTime
TimeReal,
vehicleOdometerValueAtWithdrawal
OdometerShort,
previousVehicleInfo
PreviousVehicleInfo
manualInputFlag
ManualInputFlag
}
Kart Hamili Adı (cardHolderName), kartta hafızaya alındığı şekliyle, sürücü veya servis kartı
hamilinin soyadı ve ilk adlarıdır.
Tam Kart Numarası (fullCardNumber), kartta hafızaya alındığı şekliyle, kartın tipi, kartı
veren taraf ülke ve kart numarasıdır.
Kartın Geçerliliğinin Bitimi (cardExpiryDate), kartta hafızaya alındığı şekliyle, kartın
geçerliliğinin bittiği tarihtir.
Kart Takma Zamanı (cardInsertionTime), kartın takılma tarih ve saatidir.
Takma Anı Araç Kilometre Sayacı Değeri (vehicleOdometerValueAtInsertion), kartın
takılması anında araç kilometre sayacı değeridir.
Kart Yuvası Numarası (cardSlotNumber), kartın takıldığı yuvadır.
Kart Çıkarma Zamanı (cardWithdrawalTime), kartın çıkarılma tarih ve saatidir.
Çıkarma Anı Araç Kilometre Sayacı Değeri (vehicleOdometerValueAtWithdrawal), kartın
çıkarılması anında araç kilometre sayacı değeridir.
Önceki Araç Bilgisi (previousVehicleInfo), kartta hafızaya alındığı şekliyle, sürücü tarafından
kullanılan önceki araç hakkında bilgi içerir.
Manuel Giriş İşareti (manualInputFlag), kart hamilinin kartın takılması anında manuel olarak
giriş yapıp yapmadığını gösteren işarettir.
2.121. Vu Belgesi (VuCertificate)
Bir araç ünitesinin genel şifresinin belgesi.
VuCertificate ::= Certificate
2.122. Vu Şirket Kilitleri Verisi (VuCompanyLocksData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, şirket kilitleri ile ilgili bilgi (gereklilik 104).
VuCompanyLocksData ::= SEQUENCE {
noOfLocks
INTEGER(0..20),
vuCompanyLocksRecords
SET SIZE(noOfLocks) OF VuCompanyLocksRecord
}
Kilitlerin Sayısı (noOfLocks), Vu Şirket Kilitleri Kayıtları’nda listelenen kilitlerin sayısıdır.
Vu Şirket Kilitleri Kayıtları (vuCompanyLocksRecords), şirket kilitleri kayıtlarının setidir.
2.123. Vu Şirket Kilitleri Kaydı (VuCompanyLocksRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bir şirket kilidi ile ilgili bilgi (gereklilik 104).
VuCompanyLocksRecord ::= SEQUENCE {
lockInTime
TimeReal,
lockOutTime
TimeReal,
companyName
Name,
companyAddress
Address,
companyCardNumber
FullCardNumber
}
Kilidi Yerleştirme Zamanı (lockInTime), Kilidi Kaldırma Zamanı (lockOutTime), kilit
yerleştirme ve kilit kaldırma tarih ve saatidir.
Şirket Adı (companyName), Şirket Adresi (companyAddress), kilit yerleştirme ile ilgili olan
şirketin adı ve adresidir.
Şirket Kart Numarası (companyCardNumber), kilit yerleştirilmesi sırasında kullanılan kartı
tanıtır.
2.124. Vu Kontrol Faaliyeti Verisi (VuControlActivityData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bu VU kullanılarak yapılan kontroller ile ilgili bilgi
(gereklilik 102).
VuControlActivityData ::= SEQUENCE {
noOfControls
INTEGER(0..20),
vuControlActivityRecords
SET SIZE(noOfControls) OF VuControlActivityRecord
}
Kontrollerin Sayısı (noOfControls), Vu Kontrol Faaliyeti Kayıtları’nda listelenen
kontrollerin sayısıdır.
Vu Kontrol Faaliyeti Kayıtları (vuControlActivityRecords), denetim faaliyeti kayıtlarının
setidir.
2.125. Vu Kontrol Faaliyet Kaydı (VuControlActivityRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bu VU kullanılarak yapılan bir denetim ile ilgili bilgi
(gereklilik 102).
VuControlActivityRecord ::= SEQUENCE {
controlType
ControlType,
controlTime
TimeReal,
controlCardNumber
FullCardNumber,
downloadPeriodBeginTime
TimeReal,
downloadPeriodEndTime
TimeReal
}
Kontrol Kart Numarası (controlCardNumber), kontrol için kullanılan denetim kartını tanıtır.
İndirme Süresi Başlama Zamanı (downloadPeriodBeginTime), indirme durumunda, indirilen
sürenin başlama zamanıdır.
İndirme Süresi Bitme Zamanı (downloadPeriodEndTime), indirme durumunda, indirilen
sürenin bitme zamanıdır.
2.126. Vu Veri Bloğu Sayacı (VuDataBlockCounter)
Bir karta hafızaya alınan, araç ünitelerinde kartın takılma çıkarılma çevrimlerini sırasıyla
tanıtan sayaç.
VuDataBlockCounter ::= BCDString(SIZE(2))
Değer tahsisi: Yine 0’dan başlayan, azami değeri 9999 olan ardışık sayı.
2.127. Vu Detaylı Hız Bloğu (VuDetailedSpeedBlock)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, aracın hareket ettiği bir dakikalık süre boyunca aracın
detaylı hızı ile ilgili bilgi (gereklilik 093).
VuDetailedSpeedBlock ::= SEQUENCE {
speedBlockBeginDate
TimeReal,
speedsPerSecond
SEQUENCE SIZE(60) OF Speed
}
Hız Bloğu Başlama Tarihi (speedBlockBeginDate), blok içerisindeki ilk hız değerinin tarih ve
saatidir.
Saniye Başına Hız (speedsPerSecond) Hız Bloğu Başlama Tarihi (dahil) ile başlayarak
dakikadaki her bir saniyede ölçülen hızların kronolojik dizisidir.
2.128. Vu Detaylı Hız Verisi (VuDetailedSpeedData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, aracın detaylı hızı ile ilgili bilgi.
VuDetailedSpeedData ::= SEQUENCE {
noOfSpeedBlocks
INTEGER(0.216-1),
vuDetailedSpeedBlocks
SET SIZE(noOfSpeedBlocks) OF
VuDetailedSpeedBlock
}
Hız Blokları Sayısı (noOfSpeedBlocks), Vu Detaylı Hız Blokları setindeki hız bloklarının
sayısıdır.
Vu Detaylı Hız Blokları (vuDetailedSpeedBlocks), detaylı hız bloklarının setidir.
2.129. Vu İndirilebilirlik Süresi (VuDownloadablePeriod)
Bir araç ünitesinin, sürücülerin faaliyetleri ile ilgili veriyi tuttuğu en eski ve en son tarihler
(gereklilik 081, gereklilik 084 veya gereklilik 087).
VuDownloadablePeriod ::= SEQUENCE {
minDownloadableTime
TimeReal
maxDownloadableTime
TimeReal
}
Asgari İndirilebilirlik Zamanı (minDownloadableTime), VU’da hafızaya alınan, en eski kart
takma veya faaliyet değişikliği veya yer girişi tarihidir.
Azami İndirilebilirlik Zamanı (maxDownloadableTime), VU’da hafızaya alınan, en son kart
çıkarma veya faaliyet değişikliği veya yer girişi tarihidir.
2.130. Vuİndirme Faaliyeti Verisi (VuDownloadActivityData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, onun en son indirilmesi ile ilgili bilgi (gereklilik 105).
VuDownloadActivityData ::= SEQUENCE {
downloadingTime
TimeReal,
fullCardNumber
FullCardNumber,
companyOrWorkshopName
Name
}
İndirme Zamanı (downloadingTime), indirmenin tarih ve saatidir.
Tam Kart Numarası (fullCardNumber), İndirmeye izin vermek için kullanılan kartı tanıtır.
Şirket Veya Servis Adı (companyOrWorkshopName), şirketin veya servisin adıdır.
2.131. Vu Olay Verisi (VuEventData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, olaylar ile ilgili bilgi (aşırı hız olayı hariç gereklilik 094).
VuEventData ::= SEQUENCE {
noOfVuEvents
vuEventRecords
}
INTEGER(0..255),
SET SIZE(noOfVuEvents) OF VuEventRecord
Vu Olayları Sayısı (noOfVuEvents), Vu Olay Kayıtları setinde listelenen olayların sayısıdır.
Vu Olay Kayıtları (vuEventRecords), olaylar kayıtlarının setidir.
2.132. Vu Olay Kaydı (VuEventRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bir olay ile ilgili bilgi (aşırı hız olayı hariç gereklilik 094).
VuEventRecord ::= SEQUENCE {
eventType
EventFaultType,
eventRecordPurpose
EventFaultRecordPurpose,
eventBeginTime
TimeReal,
eventEndTime
TimeReal,
cardNumberDriverSlotBegin
FullCardNumber,
cardNumberCodriverSlotBegin
FullCardNumber,
cardNumberDriverSlotEnd
FullCardNumber,
cardNumberCodriverSlotEnd
FullCardNumber,
similarEventsNumber
SimilarEventsNumber
}
Olay Kayıt Amacı (eventRecordPurpose), bu olayın kaydedilme amacıdır.
Kart Numarası Sürücü Yuvası Başlangıç (cardNumberDriverSlotBegin), olay başlangıcında
sürücü yuvasında takılı olan kartı tanıtır.
Kart Numarası Yardımcı Sürücü Yuvası Başlangıç (cardNumberCodriverSlotBegin), olay
başlangıcında yardımcı sürücü yuvasında takılı olan kartı tanıtır.
Kart Numarası Sürücü Yuvası Bitim (cardNumberDriverSlotEnd), olay bittiğinde sürücü
yuvasında takılı olan kartı tanıtır.
Kart Numarası Yardımcı Sürücü Yuvası Bitim (cardNumberCodriverSlotEnd), olay bittiğinde
yardımcı sürücü yuvasında takılı olan kartı tanıtır.
Benzer Olaylar Sayısı (similarEventsNumber), o gün içerisinde benzer olayların sayısıdır.
Bu dizi aşırı hız olayları hariç bütün olaylar için kullanılabilir.
2.133. Vu Hata Verisi (VuFaultData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, hatalar ile ilgili bilgi (gereklilik 096).
VuFaultData ::= SEQUENCE {
noOfVuFaults
vuFaultRecords
}
INTEGER(0..255),
SET SIZE(noOfVuFaults) OF VuFaultRecord
Vu Hataları Sayısı (noOfVuFaults), Vu Hata Kayıtları setinde listelenen hataların sayısıdır.
Vu Hata Kayıtları (vuFaultRecords), hatalar kayıtlarının setidir.
2.134. Vu Hata Kaydı (VuFaultRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, bir hata ile ilgili bilgi (gereklilik 096).
VuFaultRecord ::= SEQUENCE {
faultType
EventFaultType,
faultRecordPurpose
faultBeginTime
TimeReal,
faultEndTime
TimeReal,
FullCardNumber,
cardNumberCodriverSlotBegin
FullCardNumber,
cardNumberDriverSlotEnd
FullCardNumber,
cardNumberCodriverSlotEnd
FullCardNumber
}
Hata Tipi (faultType), takograf cihazı hatasının tipidir.
Hata Kayıt Amacı (faultRecordPurpose), bu hatanın kaydedilme amacıdır.
Hata Başlama Zamanı (faultBeginTime), hatanın başladığı tarih ve saattir.
Hata Bitme Zamanı (faultEndTime), hatanın bittiği tarih ve saattir.
Kart Numarası Sürücü Yuvası Başlangıç (cardNumberDriverSlotBegin), hata başlangıcında
Kart Numarası Yardımcı Sürücü Yuvası Başlangıç (cardNumberCodriverSlotBegin), hata
başlangıcında yardımcı sürücü yuvasında takılı olan kartı tanıtır.
Kart Numarası Sürücü Yuvası Bitim (cardNumberDriverSlotEnd), hata bittiğinde sürücü
yuvasında takılı olan kartı tanıtır.
Kart Numarası Yardımcı Sürücü Yuvası Bitim (cardNumberCodriverSlotEnd), hata bittiğinde
yardımcı sürücü yuvasında takılı olan kartı tanıtır.
2.135. Vu Tanıtımı (VuIdentification)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, araç ünitesinin tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 075).
VuIdentification ::= SEQUENCE {
vuManufacturerName
vuManufacturerAddress
vuPartNumber
vuSerialNumber
vuSoftwareIdentification
vuManufacturingDate
vuApprovalNumber
}
VuManufacturerName,
VuManufacturerAddress,
VuPartNumber,
VuSerialNumber,
VuSoftwareIdentification,
VuManufacturingDate,
VuApprovalNumber
Vu İmalatçı Adı (vuManufacturerName), araç ünitesinin imalatçısının adıdır.
Vu İmalatçı Adresi (vuManufacturerAddress), araç ünitesinin imalatçısının adresidir.
Vu Parça Numarası (vuPartNumber), araç ünitesinin parça numarasıdır.
Vu Seri Numarası (vuSerialNumber), araç ünitesinin seri numarasıdır.
Vu Yazılım Tanıtımı (vuSoftwareIdentification), araç ünitesinde uygulanan yazılımı tanıtır.
Vu İmalat Tarihi (vuManufacturingDate), araç ünitesinin imalat tarihidir.
Vu Onay Numarası (vuApprovalNumber), araç ünitesinin tip onay numarasıdır.
2.136. Vu İmalatçı Adresi (VuManufacturerAddress)
Araç ünitesinin imalatçısının adresi.
VuManufacturerAddress ::= Address
2.137. Vu İmalatçı Adı (VuManufacturerName)
Araç ünitesinin imalatçısının adı.
VuManufacturerName ::= Name
2.138. Vu İmalat Tarihi (VuManufacturingDate)
Araç ünitesinin imalat tarihi.
VuManufacturingDate ::= TimeReal
2.139. Vu Aşırı Hız Kontrol Verisi (VuOverSpeedingControlData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, son aşırı hız kontrolünden sonraki aşırı hız olayları ile
VuOverSpeedingControlData ::= SEQUENCE {
lastOverspeedControlTime
TimeReal,
firstOverspeedSince
TimeReal,
numberOfOverspeedSince
OverspeedNumber
}
Son Aşırı Hız Kontrol Zamanı (lastOverspeedControlTime), son aşırı hız kontrolünün tarih ve
saatidir.
Sonraki İlk Aşırı Hız (firstOverspeedSince), bu aşırı hız kontrolünü takip eden ilk aşırı hızın
tarih ve saatidir.
Sonraki Aşırı Hız Sayısı (numberOfOverspeedSince), son aşırı hız kontrolünden sonraki aşırı
hız olayları sayısıdır.
2.140. Vu Aşırı Hız Olay Verisi (VuOverSpeedingEventData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, aşırı hız olayları ile ilgili bilgi (gereklilik 094).
VuOverSpeedingEventData ::= SEQUENCE {
noOfVuOverSpeedingEvents
INTEGER(0..255),
vuOverSpeedingEventRecords
SET SIZE(noOfVuOverSpeedingEvents) OF
VuOverSpeedingEventRecord
}
Vu Aşırı Hız Olayları Sayısı (noOfVuOverSpeedingEvents), Vu Aşırı Hız Olay Kayıtları
setinde listelenen olayların sayısıdır.
Vu Aşırı Hız Olay Kayıtları (vuOverSpeedingEventRecords), aşırı hız olayları kayıtlarının bir
setidir.
2.141. Vu Aşırı Hız Olay Kaydı (VuOverSpeedingEventRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, aşırı hız olayları ile ilgili bilgi (gereklilik 094).
VuOverSpeedingEventRecord ::= SEQUENCE {
eventType
EventFaultType,
eventRecordPurpose
eventBeginTime
TimeReal,
eventEndTime
TimeReal,
maxSpeedValue
SpeedMax,
averageSpeedValue
SpeedAverage,
FullCardNumber,
similarEventsNumber
SimilarEventsNumber
}
Olay Kayıt Amacı (eventRecordPurpose), bu olayın kaydedilme amacıdır.
Azami Hız Değeri (maxSpeedValue), bu olay sırasında ölçülen azami hızdır.
Ortalama Hız Değeri (averageSpeedValue), bu olay sırasında ölçülen aritmetik ortalama
hızıdır.
Kart Numarası Sürücü Yuvası Başlangıç (cardNumberDriverSlotBegin), olay başlangıcında
Benzer Olaylar Sayısı (similarEventsNumber), o gün içerisinde benzer olayların sayısıdır.
2.142. Vu Parça Numarası (VuPartNumber)
Araç ünitesinin parça numarası.
VuPartNumber ::= IA5String(SIZE(16))
Değer tahsisi: Vu imalatçısına özel.
2.143. Vu Günlük Çalışma Süresi Yer Verisi (VuPlaceDailyWorkPeriodData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, sürücülerin günlük bir çalışma sürelerini başlattığı veya
bitirdiği yerler ile ilgili bilgi (gereklilik 087).
VuPlaceDailyWorkPeriodData ::= SEQUENCE {
noOfPlaceRecords
INTEGER(0..255),
vuPlaceDailyWorkPeriodRecords SET SIZE(noOfPlaceRecords) OF
VuPlaceDailyWorkPeriodRecord
}
Yer Kayıtları Sayısı (noOfPlaceRecords), Vu Günlük Çalışma Süresi Yer Kayıtları setinde
listelenen kayıtların sayısıdır.
Vu Günlük Çalışma Süresi Yer Kayıtları (vuPlaceDailyWorkPeriodRecords), yer ile ilgili
kayıtların bir setidir.
2.144. Vu Günlük Çalışma Süresi Yer Kaydı (VuPlaceDailyWorkPeriodRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, sürücülerin günlük bir çalışma sürelerini başlattığı veya
bitirdiği bir yer ile ilgili bilgi (gereklilik 087).
VuPlaceDailyWorkPeriodRecord ::= SEQUENCE {
fullCardNumber
FullCardNumber,
placeRecord
PlaceRecord
}
Tam Kart Numarası (fullCardNumber), sürücünün kart tipi, kartı veren taraf ülke ve kart
numarasıdır.
Yer Kaydı (placeRecord), girilen yer ile ilgili bilgiyi içerir.
2.145. Vu Özel Şifresi (VuPrivateKey)
Bir araç ünitesinin özel şifresi.
VuPrivateKey ::= RSAKeyPrivateExponent
2.146. Vu Genel Şifresi (VuPublicKey)
Bir araç ünitesinin genel şifresi.
VuPublicKey ::= PublicKey
2.147. Vu Seri Numarası (VuSerialNumber)
Araç ünitesinin seri numarası (gereklilik 075).
VuSerialNumber ::= ExtendedSerialNumber
2.148. Vu Yazılım Kurma Tarihi (VuSoftInstallationDate)
Araç ünitesi yazılımı sürümü kurma tarihi.
VuSoftInstallationDate ::= TimeReal
Değer tahsisi: Belirlenmemiş.
2.149. Vu Yazılım Tanıtımı (VuSoftwareIdentification)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, kurulan yazılım ile ilgili bilgi.
VuSoftwareIdentification ::= SEQUENCE {
vuSoftwareVersion
VuSoftwareVersion,
vuSoftInstallationDate
VuSoftInstallationDate
}
Vu Yazılım Sürümü (vuSoftwareVersion), araç ünitesinin yazılım sürüm numarasıdır.
Vu Yazılım Kurma Tarihi (vuSoftInstallationDate), yazılım sürümü kurma tarihidir.
2.150. Vu Yazılım Sürümü (VuSoftwareVersion)
Araç ünitesinin yazılım sürüm numarası.
VuSoftwareVersion ::= IA5String(SIZE(4))
2.151. Vu Özel Koşul Verisi (VuSpecificConditionData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, özel koşullar ile ilgili bilgi.
VuSpecificConditionData ::= SEQUENCE {
noOfSpecificConditionRecords INTEGER(0..216-1)
specificConditionRecords SET SIZE (noOfSpecificConditionRecords) OF
SpecificConditionRecord
}
Özel Koşul Kayıtları Sayısı (noOfSpecificConditionRecords), Özel Koşul Kayıtları setinde
listelenen kayıtların sayısıdır.
Özel Koşul Kayıtları (specificConditionRecords), kayıtlar ile ilgili özel koşulların bir setidir.
2.152. Vu Zaman Ayarlama Verisi (VuTimeAdjustmentData)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, düzenli bir kalibrasyonun çerçevesinin dışında yapılan
zaman ayarlamaları ile ilgili bilgi (gereklilik 101).
VuTimeAdjustmentData ::= SEQUENCE {
noOfVuTimeAdjRecords
INTEGER(0..6),
vuTimeAdjustmentRecords
SET SIZE(noOfVuTimeAdjRecords) OF
VuTimeAdjustmentRecord
}
Vu Zaman Ayarlama Kayıtları Sayısı (noOfVuTimeAdjRecords), Vu Zaman Ayarlama
Kayıtları’ndaki kayıtların sayısıdır.
Vu Zaman Ayarlama Kayıtları (vuTimeAdjustmentRecords), zaman ayarlama kayıtlarının bir
setidir.
2.153. Vu Zaman Ayarlama Kaydı (VuTimeAdjustmentRecord)
Bir araç ünitesinde hafızaya alınan, düzenli bir kalibrasyonun çerçevesinin dışında yapılan bir
zaman ayarlaması ile ilgili bilgi (gereklilik 101).
VuTimeAdjustmentRecord ::= SEQUENCE {
newTimeValue
TimeReal,
oldTimeValue
TimeReal,
workshopName
Name,
workshopAddress
Address,
workshopCardNumber
FullCardNumber
}
Servis Adı (workshopName), Servis Adresi (workshopAddress), servisin adı ve adresidir.
Servis Kart Numarası (workshopCardNumber), zaman ayarlamasını yapmak için kullanılan
servis kartını tanıtır.
2.154. W-Araç Karakteristik Sabiti (W-VehicleCharacteristicConstant)
Aracın karakteristik katsayısı (Ek IB Kısım 1.11).
W-VehicleCharacteristicConstant ::= INTEGER(0..216-1))
Değer tahsisi: 0 ila 64255 darbe/km çalışma aralığında kilometre başına darbeler.
2.155. Servis Kartı Uygulama Tanıtımı (WorkshopCardApplicationIdentification)
Bir servis kartında hafızaya alınan, kartın uygulamasının tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik
190).
WorkshopCardApplicationIdentification ::= SEQUENCE {
EquipmentType,
noOfEventsPerType
NoOfEventsPerType,
noOfFaultsPerType
NoOfFaultsPerType,
activityStructureLength
noOfCardVehicleRecords
noOfCardPlaceRecords
noOfCalibrationRecords
}
CardActivityLengthRange,
NoOfCardVehicleRecords,
NoOfCardPlaceRecords,
NoOfCalibrationRecords
Tip Başına Olaylar Sayısı (noOfEventsPerType), kartın kaydedebileceği olay tipi başına
olayların sayısıdır.
Tip Başına Hatalar Sayısı (noOfFaultsPerType), kartın kaydedebileceği hata tipi başına
hataların sayısıdır.
Faaliyet Yapısı Uzunluğu (activityStructureLength), faaliyet kayıtlarını hafızaya almak için
hazır bulunan baytların sayısını gösterir.
Kart Araç Kayıtları Sayısı (noOfCardVehicleRecords), kartın içerebileceği araç kayıtlarının
sayısıdır.
Kart Yer Kayıtları Sayısı (noOfCardPlaceRecords), kartın kaydedebileceği yerlerin sayısıdır.
Kart Kalibrasyon Kayıtları Sayısı (noOfCalibrationRecords), kartın kaydedebileceği
kalibrasyonların sayısıdır.
2.156. Servis Kartı Kalibrasyon Verisi (WorkshopCardCalibrationData)
Bir servis kartında hafızaya alınan, bu kart ile yapılan servis faaliyeti ile ilgili bilgi (gereklilik
227 ve gereklilik 229).
WorkshopCardCalibrationData ::= SEQUENCE {
calibrationTotalNumber
INTEGER(0 .. 216-1),
calibrationPointerNewestRecord
INTEGER(0 .. NoOfCalibrationRecords-1),
calibrationRecords
SET SIZE(NoOfCalibrationRecords) OF
WorkshopCardCalibrationRecord
}
Kalibrasyon Toplam Sayısı (calibrationTotalNumber), bu kart ile yapılan kalibrasyonların
toplam sayısıdır..
Kalibrasyon En Yeni Kayıt Göstericisi (calibrationPointerNewestRecord), en son güncellenen
kalibrasyon kaydı endeksidir.
Değer tahsisi: Kalibrasyon kaydının numaratörüne karşılık gelen, kalibrasyon kayıtlarının
Kalibrasyon Kayıtları (calibrationRecords), kalibrasyon ve/veya zaman ayarlaması bilgisi
içeren kayıtların setidir.
2.157. Servis Kartı Kalibrasyon Kaydı (WorkshopCardCalibrationRecord)
Bir servis kartında hafızaya alınan, bu kart ile yapılan bir kalibrasyon ile ilgili bilgi (gereklilik
227).
WorkshopCardCalibrationRecord ::= SEQUENCE {
calibrationPurpose
CalibrationPurpose,
vehicleIdentificationNumber
VehicleIdentificationNumber,
vehicleRegistration
wVehicleCharacteristicConstant
W-VehicleCharacteristicConstant,
kConstantOfRecordingEquipment K-ConstantOfRecordingEquipment,
lTyreCircumference
L-TyreCircumference,
tyreSize
TyreSize,
authorisedSpeed
oldOdometerValue
newOdometerValue
oldTimeValue
newTimeValue
nextCalibrationDate
vuPartNumber
vuSerialNumber
sensorSerialNumber
}
SpeedAuthorised,
OdometerShort,
OdometerShort,
TimeReal,
TimeReal,
TimeReal,
VuPartNumber,
VuSerialNumber,
SensorSerialNumber
Kalibrasyon Amacı (calibrationPurpose), kalibrasyonun amacıdır.
Araç Tanıtım Numarası (vehicleIdentificationNumber), VIN’dir.
Araç Tescili (vehicleRegistration), VRN ve tescil eden taraf ülkeyi içerir.
W-Araç Karakteristik Sabiti (wVehicleCharacteristicConstant), aracın karakteristik
katsayısıdır.
K-Takograf Cihazı Sabiti (kConstantOfRecordingEquipment), takograf cihazının sabitidir.
L-Lastik Çevresi (lTyreCircumference), tekerlek lastiklerinin etkin çevresidir.
Lastik Ebadı (tyreSize), araca takılan lastiklerin boyut gösterimidir.
İzin Verilen Hız (authorisedSpeed), aracın izin verilen hızıdır.
Eski Kilometre Sayacı Değeri (oldOdometerValue), Yeni Kilometre Sayacı Değeri
(newOdometerValue), kilometre sayacının eski ve yeni değerleridir.
Sonraki Kalibrasyon Tarihi (nextCalibrationDate), yetkilendirilmiş muayene kuruluşu
tarafından yapılacak olan, Kalibrasyon Amacı’nda belirtilen tipin sonraki kalibrasyonunun
tarih ve saatidir.
Vu Parça Numarası (vuPartNumber), Vu Seri Numarası (vuSerialNumber), ve Sensör Seri
Numarası (sensorSerialNumber), takograf cihazı tanıtımı için veri elemanlarıdır.
2.158. Servis Kartı Hamili Tanıtımı (WorkshopCardHolderIdentification)
Bir servis kartında hafızaya alınan, kart hamilinin tanıtımı ile ilgili bilgi (gereklilik 216).
WorkshopCardHolderIdentification ::= SEQUENCE {
workshopName
Name,
workshopAddress
Address,
cardHolderName
HolderName,
Language
}
Servis Adı (workshopName), kart hamilinin servisin adıdır.
Servis Adresi (workshopAddress), kart hamilinin servis adresidir.
Kart Hamili Adı (cardHolderName), hamilin adıdır (adlarıdır) (yani teknisyenin adıdır).
dildir.
2.159. Servis Kartı PIN (WorkshopCardPIN)
Servis kartının kişiye özgü tanıtım numarası (gereklilik 213).
WorkshopCardPIN ::= IA5String(SIZE(8))
Değer tahsisi: Kart hamili tarafından bilinen, 8 bayta kadar sağ tarafı ‘FF’ baytları ile
doldurulan PIN.
BÖLÜM 3. DEĞER VE BÜYÜKLÜK ARALIĞI TARİFLERİ
İlave 1 Bölüm 2’deki tarifler için kullanılan değişken değerlerin tarifidir.
Gerçek Zaman Aralığı ::= 232-1
3.1. Sürücü kartı için tarifler
Değişken değerin adı
Asgari
Azami
5544 bayt
13776 bayt
Kart Faaliyet Uzunluk Aralığı (28 gün, gün başına 93 (28 gün, gün başına 240
faaliyet değişikliği)
faaliyet değişikliği)
Kart Yer Kayıtları Sayısı
84
112
Kart Araç Kayıtları Sayısı
84
200
Tip Başına Olaylar Sayısı
6
12
Tip Başına Hatalar Sayısı
12
24>
3.2. Servis kartı için tarifler
Asgari
Azami
198 bayt
492 bayt
Kart Faaliyet Uzunluk Aralığı (1
gün,
93
faaliyet (1
gün,
240
faaliyet
değişikliği)
değişikliği)
Kart Yer Kayıtları Sayısı
6
8
Kart Araç Kayıtları Sayısı
4
8
Tip Başına Olaylar Sayısı
3
3
Tip Başına Hatalar Sayısı
6
6
Kalibrasyon Kayıtları Sayısı
88
255
3.3. Denetim kartı için tarifler
Asgari
Azami
Kontrol Faaliyet Kayıtları 230
520
Sayısı
3.4. Şirket kartı için tarifler
Asgari
Azami
Şirket Faaliyet Kayıtları Sayısı 230
520
BÖLÜM 4. KARAKTER SETİ
IA5-Dizileri, ISO/IEC 8824-1’de tarif edilen ASCII karakterlerini kullanır. Okunabilirlik ve
kolay referans teşkili için değer tahsisi aşağıda verilmiştir. Çelişki durumunda, ISO/IEC
8824-1, bu açıklayıcı notun yerine geçer.
!”#$%&’()*+,-./0123456789:;<=>?
@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_
‘abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~
Diğer karakter dizileri (Adres, Ad, Araç Tescil Tanıtımı), buna ilave olarak, ISO/IEC 88591’in (Latin1 karakter kümesi) veya ISO/IEC 8859-7’nin (Yunan karakter kümesi) kod 192 ila
kod 255’i ile tarif edilen karakterleri de kullanır.
BÖLÜM 5. KODLAMA
ASN.1 şifreleme kuralları ile kodlanınca, tarif edilen bütün veri tipleri, ISO/IEC 8825-2, sıralı
değişkene göre kodlanmalıdır.
İLAVE 2
TAKOGRAF KARTI ÖZELLİKLERİ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
1.1. Kısaltmalar
Bu İlavenin amaçları doğrultusunda, aşağıdaki kısaltmalar kullanılır:
AC
AID
ALW
APDU
ATR
AUT
C6, C7
Cc
CHV
CLA
DF
EF
ENC
Etu
IC
ICC
ID
IFD
IFS
IFSC
IFSD
INS
Lc
Le
MF
P1-P2
NAD
NEV
PIN
PRO SM
PTS
RFU
RST
SM
SW1SW2
TS
VPP
XXh
||
Erişim koşulları
Uygulama tanıtıcısı
Her zaman
Uygulama protokolü veri ünitesi (bir komut yapısı)
Sıfırlamaya cevap
Özgünlüğü doğrulanmış
ISO/IEC 7816-2’de tarif edildiği şekliyle kartın 6 numaralı ve 7
numaralı temasları
Saat çevrimleri
Kart hamili doğrulama bilgisi
Bir APDU komutunun sınıf baytı
Tahsisli dosya . Bir DF diğer dosyaları içerebilir (EF veya DF).
Temel dosya
Şifrelenmiş: erişim sadece veriyi şifreleyerek mümkündür.
Temel zaman ünitesi
Entegre
Entegre kartı
Tanıtıcı
Arayüz cihazı
Bilgi alanı ebadı
Kart için bilgi alanı ebadı
(Terminal için) bilgi alanı ebadı cihazı
Bir APDU komutu için açıklama baytı
Bir APDU komutu için girdi verisi uzunluğu
Beklenen verinin (bir komut için çıktı verisi) uzunluğu
Ana dosya (kök DF)
Parametre baytları
T=1 protokolünde kullanılan düğüm adresi
Hiç bir zaman
Kişiye özgü tanıtım numarası
Güvenli haberleşme ile korunmuş
Protokol aktarım seçmesi
Daha sonraki kullanım için ayrılmış
(Kartı) sıfırlama
Güvenli haberleşme
Durum baytları
İlk ATR Karakteri
Programlama gerilimi
Onaltılı ifadede XX değeri
Ayırt etme simgesi 03 || 04 = 0304
1.2. Kaynakçalar
Tanıtım kartları sistemleri – Telekomünikasyon entegre (entegreler)
kartları ve terminaller – Bölüm 3: Uygulama bağımlı kart gereklilikleri.
Aralık 1994.
Karayolu araçları – Araç tanıtım numarası (VIN) – İçerik ve yapı.
ISO 3779
Basım 3: 1983.
Bilgi Teknolojisi – Tanıtım Kartları – Temaslı entegre (entegreler)
ISO/IEC
Kartları –
7816-2
Bölüm 2: Temasların Ebadı ve Yerleşimi: İlk Basım: 1999.
Bilgi Teknolojisi - Tanıtım Kartları – Temaslı entegre (entegreler)
ISO/IEC
Kartları –
7816-3
Bölüm 3: Elektronik Sinyaller ve Aktarım Protokolleri: Basım 2: 1997.
Bilgi Teknolojisi – Tanıtım Kartları - Temaslı entegre (entegreler)
ISO/IEC
Kartları –
7816-4
Bölüm 4: Değişim İçin Endüstriler Arası Komutlar. İlk Basım: 1995 +
Değişiklik 1: 1997
ISO/IEC
Kartları –
7816-6
Bölüm 6: Endüstriler Arası Veri Elemanları. İlk Basım 1996 +
Düzeltme 1: 1998
ISO/IEC
Kartları –
7816-8
Bölüm 8: Güvenlik İle İlgili Endüstriler Arası Komutlar. İlk Basım
1999
Bilgi Teknolojisi – Güvenlik teknikleri – Bir blok şifre algoritmalı
ISO/IEC
kriptografik bir kontrol fonksiyonu kullanan veri bütünlük
9797
mekanizması. Basım 2: 1994.
BÖLÜM 2. ELEKTRİK VE FİZİKSEL KARAKTERİSTİKLER
TCS_200: Bütün elektrikli sinyaller, aksi belirtilmedikçe, ISO/IEC 7816-3’e göre olmalıdır.
TCS_201: Kart temaslarının yerleşimi ve boyutları ISO/IEC-7816-2’ye uygun olmalıdır.
2.1. Besleme gerilimi ve akım tüketimi
TCS_202: Kart, ISO/IEC 7816-3’te belirtilen tüketim sınırları içindeki özelliklere göre
çalışmalıdır.
TCS_203: Kart, Vcc = 3 V ( ± 0.3 V) ile veya Vcc = 5 V (± 0.5 V) ile çalışmalıdır.
Gerilim seçimi ISO/IEC 7816-3’e göre yapılmalıdır.
2.2. Programlama gerilimi Vpp
TCS_204: Kart, C6 bacağında bir programlama gerilimi istememelidir. C6 bacağının bir
IFD’ye bağlanmamış olması beklenir. C6 kontağı, kartta Vcc’ye bağlanabilir ancak toprağa
bağlanmamalıdır. Bu gerilim, hiç bir durumda yorumlanmamalıdır.
2.3. Saat oluşturma ve frekans
TCS_205: Kart, 1 MHz ila 5 MHz’lik bir frekans aralığı içinde çalışmalıdır. Bir kart oturumu
sırasında, saat frekansı ± % 2 değişebilir. Saat frekansı, kartın kendisi tarafından değil, araç
ünitesi tarafından oluşturulur. Kullanma çevrimi % 40 ila % 60 arasında değişebilir.
EN 726-3
TCS_206: Kart dosyası EFICC içerisinde bulunan koşullar altında, sistemin dışındaki saat
durdurulabilir. EFICC dosya gözdesinin ilk baytı, Saat-Durması modu koşullarını kodlar (ilave
detaylar için EN 726-3’e bakınız).
Düşük Yüksek
Bit 1
Bit 3
Bit 2
0
0
1
İzin verilen Saat-Durması, tercih edilen
seviye yok
0
1
1
seviye yüksek
1
0
1
seviye düşük
0
0
0
İzin verilmeyen Saat-Durması
0
1
0
Sadece yüksek seviyede izin verilen SaatDurması
1
0
0
Sadece düşük seviyede izin verilen SaatDurması
Bit 4’ten Bit 8’e kadar kullanılmaz.
2.4. Girdi-Çıktı Kontağı
TCS_207: C7 Girdi/Çıktı teması, IFD’den veri alınması ve IFD’ye veri aktarılması amacıyla
kullanılır. Çalışma sırasında sadece kart ya da IFD aktarım modunda olmalıdır. Her iki ünite
de aktarım modundaysa, karta hiç bir zarar gelmemelidir. Aktarımda olmadıkça, kart alım
modunda olmalıdır.
2.5. Kartın durumları
TCS_208: Kart, besleme gerilimi uygulandığında iki durumda çalışır:
- Komut çalıştırırken ve sayısal ünite ile etkileşim halindeyken çalışma durumunda,
- Diğer bütün zamanlarda serbest durumunda; bu durumda bütün veri kartta muhafaza
edilir.
BÖLÜM 3. DONANIM VE İLETİŞİM
3.1. Giriş
Bu madde, doğru çalışma ve birlikte çalıştırılabilirliğinin temini amacıyla takograf kartları ve
VU’lar tarafından istenen asgari fonksiyonelliği tarif eder.
Takograf kartları var olan ISO/IEC uygulanabilir normları ile mümkün olduğunca uyumlu
olmalıdır (özellikle ISO/IEC 7816). Bununla birlikte, komutlar ve protokoller bazı kısıtlı
kullanım veya varsa, bazı farklılıkları belirtmek amacıyla tam olarak tarif edilir. Belirtilen
komutlar, belirtildiği durumlar hariç bahsedilen normlarla tam olarak uyumlu olmalıdır.
3.2. Aktarım protokolü
TCS_301: Aktarım protokolü ISO/IEC 7816-3’e uygun olmalıdır. VU, özellikle, kart
tarafından gönderilen süre uzatımlarını tanımalıdır.
3.2.1. Protokoller
TCS_301: Kart, hem T=0 protokolü hem de T=1 protokolünü sağlamalıdır.
TCS_302: T=0 varsayılan protokoldür, dolayısıyla, protokolü T=1’e değiştirmek için bir PTS
komutu gereklidir.
TCS_303: Cihazlar, her iki protokolde de doğrudan düzeni desteklemelidir: Dolayısıyla,
doğrudan düzen, kart için zorunludur.
TCS_304: Bilgi Alanı Ebat Kartı baytı, ATR’de TA3 karakterinde sunulmalıdır. Bu değer en
azından ‘F0h’ olmalıdır (= 240 bayt).
Aşağıdaki kısıtlamalar protokollere uygulanır.
TCS_305: T=0
- Arayüz cihazı, sinyalin RST’de 400 cc’den artan sınırından sonra Girdi/Çıktı hakkında
bir cevabı desteklemelidir.
- Arayüz cihazı, 12 etu ile ayrılan karakterleri okuyabilmelidir.
- Arayüz cihazı, hatlı bir karakteri ve 13 etu ile ayrılmışsa bunun tekrarlarını
okumalıdır. Hatalı bir karakter tespit edilirse, Girdi/Çıktı hakkındaki hata sinyali 1 etu ile
2 etu arasında oluşabilir. Cihaz 1 etu’luk bir gecikmeyi desteklemelidir.
- Arayüz cihazı, 33 baytlık bir ATR’yi kabul etmelidir (TS+32).
- ATR’de TCI varsa, kart tarafından gönderilen karakterler hala 12 etu ile ayrılabilse de,
arayüz cihazı tarafından gönderilen karakterler için Fazladan Koruma Zamanı olmalıdır.
Bu, ayrıca, arayüz cihazı tarafından yayılan bir P3 karakterinden sonra kart tarafından
gönderilen ACK karakteri için doğrudur.
- Arayüz cihazı, kart tarafından yayılan bir NUL karakterini dikkate almalıdır.
- Arayüz cihazı, ACK için tamamlayıcı modu kabul etmelidir.
- Cevap_Al komutu, uzunluğu 255 baytı aşan bir veriyi almak amacıyla dizme modunda
kullanılabilir.
TCS_306: T=1
- NAD baytı: kullanılmaz (NAD ‘00’a ayarlanmalıdır).
- S-Bloğu ÇIKIŞ: kullanılmaz.
- S-Bloğu VPP durum hatası: kullanılmaz.
- Bir veri alanı için toplam dizilme uzunluğu 255 baytı geçmez (IFD tarafından temin
edilir)
- Bilgi Alanı Ebat Cihazı (IFSD), ATR’den hemen sonra IFD tarafından gösterilmelidir:
IFD, ATR’den sonra S-Bloğu IFS talebini aktarmalı ve kart, S-Bloğu IFS’i geri
göndermelidir. IFSD için önerilen değer 254 bayttır.
- Kart, bir IFS yeniden ayarlaması istemez.
3.2.2. ATR
TCS_307: Cihaz, ATR baytlarını, ISO/IEC 7816-3’e göre kontrol eder. Geçmiş ATR
Karakterleri hakkında hiç bir doğrulama yapılmamalıdır:
ISO/IEC 7816-3’e göre Temel İkili-Protokol ATR Örneği
Karakter
TS
T0
TD1
TD2
TA3
TH1 ila
TH5
TCK
Değer
‘3Bh’
‘85h’
‘80h’
‘11h’
‘XXh’ (en az
‘F0h’)
‘XXh’
‘XXh’
Açıklamalar
Doğrudan düzeni gösterir
TD1 var: 5 geçmiş bayt var.
TD2 var: T=0 kullanılmalı.
TA3 var: T=1 kullanılmalı.
Bilgi Alanı Ebat Kartı (IFSC)
Geçmiş karakterler
Kontrol
VEYA)
karakteri
(dışlayıcı
TCS_308: Sıfırlamaya Cevaptan (ATR) sonra, Ana Dosya (MF), açıkça seçilmeli ve Geçerli
Dizin olmalıdır.
3.2.3. PTS
TCS_309: Varsayılan protokol T=0’dır. Protokolü T=1’e ayarlamak için, cihaz tarafından
karta bir PTS (PPS olarak da bilinir) gönderilmelidir.
TCS_310: T=0 ve T=1 protokollerinin her ikisi de kart için zorunlu olduğunda, protokol
değişimi için temel PTS kart için zorunludur.
Varsa, ATR’de kart tarafından önerilmiş varsayılandan daha yüksek baud hızlarına geçmek
amacıyla, ISO/IEC 7816-3’e uygun bir şekilde PTS kullanılabilir (TA(1) bayt).
Daha yüksek baud hızları kart için ihtiyaridir.
TCS_311: Varsayılandan başka hiç bir baud hızı desteklenmiyorsa (veya seçilen baud hızı
desteklenmiyorsa), kart, PPS1 baytını hariç tutarak ISO/IEC 7816-3’e uygun bir şekilde
PTS’ye doğru olarak cevap vermelidir.
Protokol seçmesine temel PTS için örnekler aşağıdadır:
Karakter
PPSS
PPS0
PK
Değer
‘FFh’
‘00h’ veya
‘01h’
‘XXh’
Açıklamalar
Başlatma karakteri
PPS1 ila PPS3 yok: T0’ı seçmek için ‘00h’, T1’i
seçmek için ‘01h’.
Kontrol karakteri:‘XXh’ = ‘FFh’, PPS0 = ‘00h’ ise.
‘XXh’ = ‘FEh’, PPS0 = ‘01h’ ise.
3.3. Erişim koşulları (AC)
İKİLİYİ_GÜNCELLE ve İKİLİYİ_OKU komutları için Erişim Koşulları (AC) her bir Temel
Dosya için tarif edilir.
TCS_312: Geçerli dosyanın AC’si, bu komutlarla dosyaya erişmeden önce karşılanmalıdır.
Mevcut erişim koşullarının tarifleri aşağıdakilerdir.
- ALW: Eylem her zaman mümkündür ve hiç bir kısıtlama olmadan çalıştırılabilir.
- NEV: Eylem hiç bir zaman mümkün değildir.
- AUT: Başarılı bir harici orijinallik doğrulamasına karşılık gelen hak açılmalıdır
(HARİCİ_ORİJİNALLİK _DOĞRULA komutu ile yapılır).
- PRO SM: Komut, güvenli haberleşme kullanılarak kriptografik bir denetim toplamı ile
aktarılmalıdır (İlave 11).
- AUT ve PRO SM (birleşik)
Komutların işlenmesi sırasında (İKİLİYİ_GÜNCELLE ve İKİLİYİ_OKU), kartta aşağıdaki
erişim koşulları ayarlanabilir:
ALW
NEV
AUT
PRO SM
AUT ve
SM
İKİLİYİ_GÜNCELLE
Evet
Evet
Evet
Evet
PRO
Evet
İKİLİYİ_OKU
Evet
Evet
Evet
Hayır
Hayır
PRO SM erişim koşulu, İKİLİYİ_OKU komutu için mevcut değildir. Bu, bir OKU komutu
için bir kriptografik denetim toplamının hiç bir zaman zorunlu olmadığı anlamına gelir.
Bununla birlikte, İlave 2 Kısım 3.6.2’de tarif edildiği şekliyle, sınıf için ‘OC’ değerinin
kullanılarak, İKİLİYİ_OKU komutunu güvenli haberleşme ile kullanmak mümkündür.
3.4. Veri şifreleme
Bir dosyadan okunması ile ilgili olarak verinin gizliliğinin korunması gerekiyorsa, dosya,
“Şifreli” olarak işaretlenir. Şifreleme, güvenli haberleşme kullanılarak yapılır (İlave 11).
3.5. Komutlar ve hata kodları genel bilgi
Komutlar ve dosya düzenlemesi, ISO/IEC 7816-4’ten çıkarılır ve ISO/IEC 7816-4 ile
uyumludur.
TCS_313: Bu bölüm aşağıdaki APDU komut-cevap çiftlerini tarif eder.
KOMUT
DOSYA SEÇ
İKİLİYİ OKU
İKİLİYİ GÜNCELLE
SORGULAMA AL
DOĞRULA
CEVAP AL
GÜVENLİK İŞLEMİ YAP:
BELGEYİ DOĞRULA
SAYISAL İMZAYI HESAPLA
SAYISAL İMZAYI DOĞRULA
HASH
DAHİLİ ORİJİNALLİK DOĞRULA
HARİCİ ORİJİNALLİK DOĞRULA
GÜVENLİK ORTAMINI YÖNET
BİR ŞİFRE AYARLAMASI
DOSYANIN HASH HALİNİ YAP
INS
A4
B0
D6
84
20
C0
2A
88
82
22
2A
TCS_314: SW1 ve SW2 durum kelimeleri, herhangi bir cevap mesajında geri gönderilir ve
komutun işlem durumunu gösterir.
SW1 SW2
Anlam
90
00 Normal çalışma
61
XX Normal çalışma. XX = mevcut cevap baytları sayısı
62
81 Yanlış çalışma. Geri gönderilen verinin bir kısmı bozulmuş olabilir
63
CX Yanlış CHV (PIN). ‘X’ tarafından sunulan geri kalan teşebbüsler sayacı
64
00 Çalıştırma hatası – Uçucu olmayan bellek durumu değişmedi. Bütünlük
hatası
65
00 Çalıştırma hatası – Uçucu olmayan bellek durumu değişti
65
81 Çalıştırma hatası – Uçucu olmayan bellek durumu değişti. Bellek hatası
66
88 Güvenlik hatası:
Yanlış kriptografik denetim toplamı (güvenli
haberleşme sırasında) veya
Yanlış belge (belge doğrulaması sırasında) veya
Yanlış kriptogram (harici orijinallik doğrulaması sırasında)
veya
Yanlış imza (imza doğrulaması sırasında)
67
00 Yanlış uzunluk (yanlış Lc veya Le)
69
00 Yasaklanmış komut (T=0’da hiç bir cevap mevcut değil)
69
82 Güvenlik durumu karşılanmıyor
69
83 Orijinallik doğrulaması yöntemi engellendi
69
85 Kullanım koşulları karşılanmıyor
69
86 İzin verilmeyen komut (geçerli EF yok)
69
87 Beklenen güvenli haberleşme veri nesneleri yok
69
88 Doğru olmayan güvenli haberleşme veri nesneleri
6A
6A
6A
6B
6C
82
86
88
00
XX
6D
6E
6F
00
00
00
Dosya bulunmadı
Yanlış parametreler P1-P2
Referanslı veri bulunmadı
Yanlış parametreler (kaydırma EF’nin dışında)
Yanlış uzunluk, SW2 tam uzunluğu gösterir. Hiç bir veri dosyası geri
gönderilmez.
Talimat kodu desteklenmiyor veya geçersiz
Sınıf desteklenmiyor
Başka kontrol hataları
3.6. Komut tarifleri
Takograf kartları için zorunlu komutlar bu bölümde tarif edilir.
Kullanılan kriptografik işlemler ile ilgili ilave detaylar, İlave 11 Ortak güvenlik
mekanizmalarında verilir.
Bütün komutlar, kullanılan protokolden (T=0 veya T=1) bağımsız olarak tarif edilir. APDU
baytları CLA, INS, P1, P2, Lc ve Le her zaman gösterilir. Tarif edilen komut için Lc ve Le
gerekmiyorsa, buna bağlı uzunluk, değer ve tarif boş bırakılır.
TCS_315: Her iki uzunluk baytı (Lc ve Le) talep ediliyorsa, tarif edilen komut, IFD, T=0
protokolünü kullanıyorsa, iki kısma ayrılmalıdır: IFD, tarif edildiği şekliyle, P3 = Lc + veri ile
komutu gönderir ve sonra P3 = Le ile bir CEVAP_AL komutu gönderir (İlave 2 Kısım 3.6.6).
TCS_316: Her iki uzunluk baytı da talep ediliyorsa ve Le=0 ise (güvenli haberleşme):
- T=1 protokolü kullanılıyorsa, kart, bütün mevcut çıktı verisini göndererek Le=0’ı
cevaplamalıdır.
- T=0 protokolü kullanılıyorsa, IFD, P3 = Lc + veri ile ilk komutu göndermelidir, kart,
‘61La’ durum baytları ile (bu açık Le=0’a) cevap vermelidir. Burada La mevcut cevap
baytlarının sayısıdır. IFD, sonra, veriyi okumak amacıyla, P3 = La ile bir CEVAP_AL
komutu oluşturmalıdır.
3.6.1. Dosya seç
Bu komut, ISO/IEC 7816-4 ile uyumludur, ancak, bu standartta tarif edilen komut ile
karşılaştırıldığında kısıtlı bir kullanıma sahiptir.
DOSYA SEÇ komutu aşağıdaki nedenlerle kullanılır:
- Bir uygulama DF’sini seçmek amacıyla (ad ile seçme kullanılmalıdır),
- Gönderilen dosya ID’sine karşılık gelen bir temel dosyayı seçmek amacıyla.
3.6.1.1. Ad ile seçme (AID)
Bu komut, kartta bir uygulama DF’sini seçmeye izin verir.
TCS_317: Bu komut, dosya yapısı içerisinde herhangi bir yerde uygulanabilir (ATR’den
sonra veya herhangi bir zamanda).
TCS_318: Bir uygulamanın seçilmesi geçerli güvenlik ortamını sıfırlar. Uygulama seçimini
yaptıktan sonra, hiç bir geçerli genel şifre artık seçilmez ve önceki oturum şifresi, güvenli
haberleşme için, daha fazla mevcut olmaz. AUT erişim koşulu da kaybolur.
TCS_319: Komut mesajı
Bayt
CLA
INS
P1
P2
Uzunluk
1
1
1
1
Lc
1
#6-
NN
Değer
‘00h’
‘A4h’
‘04h’
‘0Ch’
Tarif
Ad ile seçme (AID)
Hiç bir cevap beklenmiyor
Karta gönderilen baytların sayısı (AID’nin uzunluğu):
‘NNh’
Takograf uygulaması için ‘06h’
‘XX..XXh’ AID: Takograf uygulaması için ‘FF 54 41 43 48 4F’
#(5+NN)
DOSYA_SEÇ komutuna hiç bir cevap gerekmez (T=1’de Le yok veya T=0’da hiç bir cevap
istenmiyor).
TCS_320: Cevap Mesajı (hiç bir cevap istenmiyor)
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
‘XXXXh’ Durum kelimeleri (SW1,
SW2)
- Komut başarılıysa, kart ‘9000’’i geri gönderir,
- AID’ye karşılık gelen uygulama bulunmazsa, geri gönderilen işlem durumu
‘6A82’’dir,
- T=1’de, Le baytı varsa, geri gönderilen durum ‘6700’’dır,
- T=0’da, DOSYA SEÇ komutundan sonra bir cevap isteniyorsa, geri gönderilen durum
‘6900’’dır,
- Seçilen uygulama bozulmuş olarak kabul ediliyorsa (dosya öz nitelikleri içerisinde
bütünlük hatası tespit edildiyse), geri gönderilen işlem durumu ‘6400’ veya ‘6581’’dir.
3.6.1.2. Dosyanın tanıtıcısını kullanarak bir temel dosyayı seçme
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
CLA
1
‘00h’
INS
1
‘A4h’
P1
1
‘02h’
Geçerli DF altında bir EF’nin
seçilmesi
P2
1
‘0Ch’
Hiç bir cevap beklenmiyor
Lc
1
‘02h’
Karta gönderilen baytların sayısı
#6-#7
2
‘XXXXh’ Dosya tanıtıcısı
DOSYA_SEÇ komutuna hiç bir cevap gerekmez (T=1’de Le yok veya T=0’da hiç bir cevap
istenmiyor).
TCS_320: Cevap Mesajı (hiç bir cevap istenmiyor)
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Dosya tanıtıcısına karşılık gelen uygulama bulunmazsa, geri gönderilen işlem durumu
‘6A82’’dir,
- T=1’de, Le baytı varsa, geri gönderilen durum ‘6700’’dır,
- T=0’da, DOSYA SEÇ komutundan sonra bir cevap isteniyorsa, geri gönderilen durum
‘6900’’dır,
- Seçilen dosya bozulmuş olarak kabul ediliyorsa (dosya öz nitelikleri içerisinde
bütünlük hatası tespit edildiyse), geri gönderilen işlem durumu ‘6400’ veya ‘6581’’dir.
3.6.2. İkiliyi oku
İkiliyi oku komutu, şeffaf bir dosyadan veri okumak amacıyla kullanılır.
Kartın cevabı, okunan veriyi, istendiğinde bir güvenli haberleşme yapısı içine kapatılmış
olarak geri göndermeyi içerir.
TCS_323: Bu komut, sadece, güvenlik durumu, EF’nin OKU fonksiyonu için tarif edilen
güvenlik öz niteliklerini karşılıyorsa, uygulanmalıdır.
3.6.2.1. Güvenli haberleşmesiz komut
Bu komut, güvenli haberleşme olmadan, IFD’nin, hali hazırda seçilen EF’den veriyi
okumasını mümkün kılar.
TCS_324: ‘Şifrelenmiş’ olarak işaretlenen bir dosyadan veriyi okumak, bu komut ile mümkün
olmamalıdır.
TCS_325: Komut mesajı.
Bayt Uzunluk Değer
Tarif
CLA
1
‘00h’ Hiç bir güvenli haberleşme istenmiyor
INS
1
‘B0h’
P1
1
‘XXh’ Dosyanın başlangıcından itibaren bayt kaydırması: en çok
belirgin bayt
P2
1
‘XXh’ Dosyanın başlangıcından itibaren bayt kaydırması: en az
belirgin bayt
Le
1
‘XXh’ Beklenen dosyanın uzunluğu. Okunacak baytların sayısı.
Not: P1’in bit 8’i 0’a ayarlanmalıdır.
TCS_326: Cevap Mesajı
Bayt
#1#X
SW
Uzunluk
Değer
Tarif
X
‘XX..XXh’ Okunan veri
2
‘XXXXh’
Durum kelimeleri (SW1,
SW2)
- Hiç bir EF seçilmemişse, geri gönderilen işlem durumu ‘6986’’dır.
- Seçilen dosyanın Erişim Kontrolü karşılanmıyorsa, komut ‘6982’ ile kesilir.
- Kaydırma, EF’nin ebadı ile uyumlu değilse (Kaydırma > EF ebadı), geri gönderilen
işlem durumu ‘6B00’’dır.
- Okunacak verinin ebadı, EF’nin ebadı ile uyumlu değilse (Kaydırma + Le > EF
ebadı), geri gönderilen işlem durumu ‘6700’ veya ‘6Cxx’’dir. Burada ‘xx’ tam uzunluğu
gösterir.
- Dosya öz nitelikleri içerisinde bir bütünlük hatası tespit edildiyse, kart, dosyayı
bozulmuş ve yeniden kurtarılamaz olarak kabul eder ve geri gönderilen işlem durumu
‘6400’ veya ‘6581’’dir.
- Hafızaya alınan veri içerisinde bir bütünlük hatası tespit edildiyse, kart talep edilen
veriyi geri gönderir ve geri gönderilen işlem durumu ‘6281’’dir.
3.6.2.2. Güvenli haberleşmeli komut
Bu komut, alınan verinin bütünlüğünü doğrulamak ve EF’nin “Şifrelenmiş” olarak
işaretlendiği durumda, verinin gizliliğini korumak amacıyla güvenli haberleşme ile, IDF’nin,
hali hazırda seçilen EF’den veriyi okumasını mümkün kılar.
TCS_327: Komut mesajı:
Bayt
CLA
Uzunluk
1
Değer
‘0Ch’
Tarif
Güvenli haberleşme isteniyor
INS
1
P1
1
P2
1
Lc
#6
#7
1
1
1
#8
1
#9
1
#10
1
#11#14
Le
‘B0h’
INS
P1 (dosyanın başlangıcından itibaren baytta
‘XXh’
kaydırma: en çok belirgin bayt
P2 (dosyanın başlangıcından itibaren baytta
‘XXh’
kaydırma: en az belirgin bayt
‘09h’
Güvenli haberleşme için girdi verisinin uzunluğu
‘97h’
TLE: Beklenen uzunluk özelliği için İşaret
‘01h’
LLE: Beklenen uzunluğun uzunluğu
Beklenen uzunluk özelliği (özgün Le): Okunacak
‘NNh’
baytların sayısı
‘8Eh’
TCC: Kriptografik denetim toplamı için İşaret
LCC: Aşağıdaki kriptografik denetim toplamının
‘04h’
uzunluğu
Kriptografik denetim toplamı (4 en çok belirgin
‘XX..XXh’
bayt)
‘00h’
ISO/IEC 7816-4’te belirtildiği şekliyle
4
1
TCS_328: EF “Şifrelenmiş” olarak işaretlenmediyse ve Güvenli Haberleşme girdi biçimi
doğruysa Cevap Mesajı:
Bayt
#1
Uzunluk
1
Değer
‘81h’
#2
L
‘NNH’ veya
’81NNh’
#(2+L)-#(1+L+NN)
NN
‘XX..XXh’
#(2+L+NN)
1
‘8Eh’
#(3+L+NN)
1
‘04h’
4
‘XX..XXh’
2
‘XXXXh’
#(4+L+NN)#(7+L+NN)
SW
Tarif
TPV: Düz değer verisi için işaret
LPV: Geri gönderilen verinin
uzunluğu (= özgün Le) LPV > 127
bayt ise, L 2 bayttır
Düz Veri değeri
TCC: Kriptografik denetim toplamı
için işaret
LCC: Aşağıdaki kriptografik denetim
toplamının uzunluğu
Kriptografik denetim toplamı (4 en
çok belirgin bayt)
Durum kelimeleri (SW1, SW2)
TCS_329: EF “Şifrelenmiş” olarak işaretlendiyse ve Güvenli Haberleşme girdi biçimi
doğruysa Cevap Mesajı
Bayt
#1
#2
Uzunluk Değer
1
‘87h’
L
‘MMH’ veya
’81MMh’
Tarif
TPI CG: Şifrelenmiş veri (kriptogram) için işaret
LPI CG: Geri gönderilen şifrelenmiş veri
uzunluğu (dolgu nedeniyle özgün Le’sinden
farklı)
LPI CG > 127 bayt ise, L 2 bayttır
‘01XX..XXh’ Şifrelenmiş değer: dolgu göstergesi ve
kriptogram
‘8Eh’
‘04h’
LCC:
Aşağıdaki
kriptografik
denetim
‘XX..XXh’
Kriptografik denetim toplamı (4 en çok
#(2+L)-#(1+L+MM)
MM
#(2+L+MM)
#(3+L+MM)
1
1
#(4+L+MM)-
4
#(7+L+MM)
SW
2
‘XXXXh’
belirgin bayt)
Durum kelimeleri (SW1, SW2)
Geri gönderilen şifrelenmiş veri, kullanılan dolgu modunu gösteren bir ilk bayt içerir.
Takograf uygulaması için, dolgu göstergesi, her zaman, kullanılan dolgu modunun ISO/IEC
7816-4’te belirtilen olduğunu gösteren ‘01h’ değerini alır (‘80h’ değerine sahip olan bir bayt
ve arkasından bazı boş baytlar: ISO/IEC 9797 yöntem 2).
Güvenli haberleşmesiz İKİLİYİ_OKU komutu için tarif edilen (İlave 2 Kısım 3.6.2.1)
“Düzenli” işlem durumları, yukarıda tarif edilen cevap mesajı yapıları kullanılarak bir ‘99h’
işareti altında (TCS_335’te tarif edildiği şekliyle) geri gönderilebilir.
Buna ilaveten, özel olarak güvenli haberleşme ile ilgili bazı hatalar oluşabilir. Bu durumda,
işlem durumu, güvenli haberleşme yapısı kullanılmadan basitçe geri gönderilir.
TCS_330: Doğru Olmayan Güvenli Haberleşme girdi biçimi varsa, Cevap Mesajı
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Geçerli bir oturum şifresi yoksa, işlem durumu ‘6A88’ geri gönderilir. Bu, ya oturum
şifresi henüz oluşturulmamışsa veya oturum şifresi geçerliliğinin süresi bittiyse (bu
durumda, IFD, yeni bir oturum şifresi ayarlamak amacıyla karşılıklı bir orijinallik
doğrulaması işlemini yeniden uygulamalıdır) oluşur.
- Bazı beklenen veri nesneleri (yukarıda belirtildiği gibi) güvenli haberleşme biçiminde
bulunamıyorsa, işlem durumu ‘6987’ geri gönderilir: Bu hata, beklenen bir işaret
bulunamıyorsa veya komut gövdesi uygun bir şekilde inşa edilmediyse oluşur.
- Bazı veri nesneleri doğru değilse, işlem durumu ‘6988’ geri gönderilir: Bu hata, bütün
talep edilen işaretler varsa ancak bazı uzunluklar beklenenlerden farklıysa oluşur.
- Kriptografik denetim toplamlarının doğrulaması başarısızsa, geri gönderilen işlem
durumu ‘6688’’dir.
3.6.3. İkiliyi güncelle
İKİLİYİ_GÜNCELLE komut mesajı, APDU komutunda verilen bitler ile bir EF ikilisinde
hali hazırda bulunan bitleri güncellemeyi (silmeyi + yazmayı) başlatır.
TCS_331: Bu komut, sadece, güvenlik durumu, EF’nin GÜNCELLE fonksiyonu için tarif
edilen güvenlik öz niteliklerini karşılıyorsa, uygulanmalıdır (GÜNCELLE fonksiyonunun
erişim kontrolü PRO SM’yi içeriyorsa, bir güvenli haberleşme komuta eklenmelidir).
3.6.3.1. Güvenli mesaj içermeyen komut
Bu komut, alınan verinin bütünlüğü kart tarafından doğrulanmadan, IFD’nin, hali hazırda
seçilen EF’nin içine veri yazmasını mümkün kılar. Bu düz moda, sadece ilgili dosya
‘Şifrelenmiş’ olarak işaretlenmediyse izin verilir.
Bayt
CLA
INS
Uzunluk
1
1
Değer
‘00h’
‘D6h’
P1
1
‘XXh’
P2
1
‘XXh’
Tarif
Hiç bir güvenli haberleşme istenmiyor
Dosyanın başlangıcından itibaren bayt
kaydırması: en çok belirgin bayt
kaydırması: en az belirgin bayt
Lc
1
‘NNh’
Lc güncellenecek dosyanın uzunluğu.
Yazılacak baytların sayısı.
#6NN
‘XX..XXh’ Yazılacak veri
#(5+NN)
Not: P1’in bit 8’i 0’a ayarlanmalıdır.
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Hiç bir EF seçilmemişse, geri gönderilen işlem durumu ‘6986’’dır.
- Seçilen dosyanın Erişim Kontrolü karşılanmıyorsa, komut ‘6982’ ile kesilir.
- Kaydırma, EF’nin ebadı ile uyumlu değilse (Kaydırma > EF ebadı), geri gönderilen
işlem durumu ‘6B00’’dır.
- Yazılacak verinin ebadı, EF’nin ebadı ile uyumlu değilse (Kaydırma + Lc > EF ebadı),
geri gönderilen işlem durumu ‘6700’’dır.
- Dosya öz nitelikleri içerisinde bir bütünlük hatası tespit edildiyse, kart, dosyayı
bozulmuş ve yeniden kurtarılamaz olarak kabul eder ve geri gönderilen işlem durumu
‘6400’ veya ‘6500’’dır.
- Yazma başarısızsa, geri gönderilen işlem durumu ‘6581’’dir.
3.6.3.2. Güvenli mesaj içeren komut
Bu komut, alınan verinin bütünlüğünün kart tarafından doğrulanması ile, IFD’nin, hali hazırda
seçilen EF’nin içine veri yazmasını mümkün kılar. Hiç bir gizlilik istenmediği için, veri
şifrelenmez.
Bayt
CLA
INS
Uzunluk
1
1
Değer
‘00h’
‘D6h’
P1
1
‘XXh’
P2
1
‘XXh’
Lc
1
‘XXh’
#6
1
#7
L
#(7+L)-#(6+L+NN)
NN
‘81h’
‘NNH’
veya
’81NNh’
‘XX..XXh’
#(7+L+NN)
1
‘8Eh’
#(8+L+NN)
1
‘04h’
Tarif
Güvenli haberleşme. İsteniyor
INS
kaydırması: en çok belirgin bayt
kaydırması: en az belirgin bayt
Güvenli haberleşme için girdi verisinin
uzunluğu
TPV: Düz değer verisi için işaret
LPV: Aktarılan verinin uzunluğu LPV > 127
bayt ise, L 2 bayttır
Düz Veri değeri (yazılacak veri)
TCC: Kriptografik denetim toplamı için
İşaret
LCC: Aşağıdaki kriptografik denetim
#(9+L+NN)#(12+L+NN)
Le
4
‘XX..XXh’
1
‘00h’
Kriptografik denetim toplamı (4 ençok
belirgin bayt)
ISO/IEC 7816-4’te belirtildiği şekliyle
TCS_335: Doğru Güvenli Haberleşme girdi biçimi varsa Cevap Mesajı
Bayt
Uzunluk
#1
1
#2
1
#3-#4
#5
2
1
#6
1
#7#10
SW
4
2
Değer
Tarif
TSW: Durum kelimeleri için işaret (CC tarafından
‘99h’
korunacak)
Lsw: Geri gönderilen durum kelimelerinin
‘02h’
uzunluğu
‘XXXXh’ Durum kelimeleri (SW1, SW2)
‘8Eh’
LCC: Aşağıdaki kriptografik denetim toplamının
‘04h’
uzunluğu
Kriptografik denetim toplamı (4 en çok belirgin
‘XX..XXh’
bayt)
Güvenli haberleşmesiz İKİLİYİ_GÜNCELLE komutu için tarif edilen (İlave 2 Kısım
3.6.3.1) “Düzenli” işlem durumları, yukarıda tarif edilen cevap mesajı yapıları kullanılarak
geri gönderilebilir.
Buna ilaveten, özel olarak güveli haberleşme ile ilgili bazı hatalar oluşabilir. Bu durumda,
işlem durumu, güvenli haberleşme yapısı kullanılmadan basitçe geri gönderilir.
TCS_336: Güvenli Haberleşmede hata varsa Cevap Mesajı
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Geçerli bir oturum şifresi yoksa, işlem durumu ‘6A88’ geri gönderilir.
- Bazı beklenen veri nesneleri (yukarıda belirtildiği gibi) güvenli haberleşme biçiminde
bulunamıyorsa, işlem durumu ‘6987’ geri gönderilir: Bu hata, beklenen bir işaret
bulunamıyorsa veya komut gövdesi uygun bir şekilde inşa edilmediyse oluşur.
- Bazı veri nesneleri doğru değilse, işlem durumu ‘6988’ geri gönderilir: Bu hata, bütün
talep edilen işaretler varsa ancak bazı uzunluklar beklenenlerden farklıysa oluşur.
- Kriptografik denetim toplamlarının doğrulaması başarısızsa, geri gönderilen işlem
durumu ‘6688’’dir.
3.6.4. Sorgulama al
SORGULAMA_AL komutu, içerisinde bir kriptogramın veya bazı şifreli verinin karta
gönderildiği güvenlik ile ilgili bir yöntemde kullanmak amacıyla, karttan bir sorgulama
oluşturmasını ister.
TCS_337: Kart tarafından oluşturulan sorgulama, sadece, karta gönderilen, bir sorgulama
kullanan, bir sonraki komut için geçerlidir.
Bayt Uzunluk Değer
Tarif
CLA
1
‘00h’ CLA
INS
1
‘84h’ INS
P1
1
‘00h’ P1
P2
1
‘00h’ P2
Le
1
‘08h’ Le (beklenen sorgulamanın
uzunluğu)
TCS_339: Cevap mesajı
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
#1-#8
8
‘XX..XXh’ Sorgulama
SW
2
SW2)
- Le ‘08h’’den farklıysa, işlem durumu ‘6700’’dır.
- P1-P2 parametreleri doğru değilse, işlem durumu ‘6A86’’dır.
3.6.5. Doğrula
Doğrula komutu, kartta, komuttan gönderilen CHV (PIN) verisi ile kartta hafızaya alınan
referans CHV arasındaki karşılaştırmayı başlatır.
Not: Kullanıcı tarafından girilen PIN’in sağ tarafı, IFD tarafından, 8 baytlık bir uzunluğa
kadar ‘FF’ baytları ile doldurulmalıdır.
TCS_340: Komut başarılıysa, CHV sunumuna karşılık gelen haklar açılır ve geri kalan CHV
teşebbüs sayacı yeniden başlatılır.
TCS_341: Referans CHV kullanımı için daha sonraki teşebbüslerin sayısını sınırlamak
amacıyla kartta başarısız bir karşılaştırma kaydedilir.
Bayt
CLA
INS
P1
P2
Uzunluk
1
1
1
1
Lc
1
#6#13
8
Değer
‘00h’
‘20h’
‘00h’
‘00h’
Tarif
CLA
INS
P1
P2 (doğrulanmış CHV açıkça
bilinir)
‘08h’
Aktarılan
CHV
kodu
uzunluğu
‘XX..XXh’ CHV
Bayt
SW
Uzunluk
2
Değer
‘XXXXh’
Tarif
SW2)
- Referans CHV bulunmazsa, geri gönderilen işlem durumu ‘6A88’dir.
- CHV engellenirse (CHV’nin geri kalan teşebbüs sayacı boştur) geri gönderilen işlem
durumu ‘6983’tür. Bir kez bu durum oluşursa, CHV başka hiç bir zaman başarılı bir
şekilde sunulamaz.
- Karşılaştırma başarısızsa, geri kalan teşebbüs sayacı azaltılır ve durum ‘63CX’ geri
gönderilir (X > 0 ve X geri kalan CHV teşebbüsleri sayacına eşittir. X = F’, CHV
teşebbüsleri sayacı F’’den büyüktür).
- Referans CHV bozulmuş olarak kabul ediliyorsa, geri gönderilen işlem durumu ‘6400’
veya ‘6581’dir.
3.6.6. Cevap al
Bu komut, ISO/IEC 7816-4 ile uyumludur.
Bu komut, (sadece T=0 protokolü için gerekli ve mevcuttur) hazırlanan veriyi karttan arayüz
cihazına aktarmak amacıyla kullanılır (bir komutun hem Lc hem de Le içerdiği durum).
MESAJ_AL komutu, veriyi hazırlayan komuttan hemen sonra oluşturulmalıdır, aksi takdirde,
veri kaybolur. MESAJ_AL komutunun uygulanmasından sonra (hata ‘61XX’ veya hata
‘6CXX’ oluşması hariç, aşağıya bakınız), daha önce hazırlanan veri artık mevcut değildir.
Bayt Uzunluk Değer
Tarif
CLA
1
‘00h’
INS
1
‘C0h’
P1
1
‘00h’
P2
1
‘00h’
Le
1
‘XXh’ Beklenen baytların
sayısı
Bayt
#1#X
SW
Uzunluk
Değer
X
‘XX..XXh’ Veri
2
‘XXXXh’
Tarif
SW2)
- Kart tarafından hiç bir veri hazırlanmamışsa, geri gönderilen işlem durumu ‘6900’
veya ‘6F00’’dır.
- Le mevcut baytların sayısını geçerse veya Le boşsa, geri gönderilen işlem durumu
‘6Cxx’’tir. Burada ‘xx’, mevcut baytların sayısını tam olarak gösterir. Bu durumda,
hazırlanan veri bir müteakip MESAJ_AL komutu için hala mevcuttur.
- Le boş değilse ve mevcut baytların sayısından daha küçükse, talep edilen veri kart
tarafından normal olarak gönderilir ve geri gönderilen işlem durumu ‘61xx’’tir. Burada
‘xx’, bir müteakip MESAJ_AL komutu tarafından hala mevcut olan fazladan baytların
sayısını gösterir.
- Komut desteklenmiyorsa (protokol T=1), kart ‘6D00’ı geri gönderir.
3.6.7. PSO: belgeyi doğrula
TCS_346: Bir BELGEYİ_DOĞRULA komutu başarılıysa, Genel Şifre güvenlik ortamında
daha sonraki kullanım için hafızaya alınır. Bu şifre güvenlik ile ilgili komutlarda kullanılmak
için MSE komutu (İlave 2 Kısım 3.6.10) tarafından kendi şifre tanıtıcısı ile açıkça
ayarlanmalıdır.
TCS_347: Her durumda, BELGEYİ_DOĞRULA komutu, belgeyi açmak için MSE komutu
tarafından daha önce kullanılan genel şifresi kullanır. Bu genel şifre bir taraf ülke genel şifresi
veya Avrupa genel şifresi olmalıdır.
Bayt
CLA
INS
P1
P2
Uzunluk
1
1
1
1
Lc
#6#199
1
194
Değer
‘00h’
‘2Ah’
‘00h’
‘AEh’
Tarif
CLA
Güvenlik İşlemi Uygula
P1
P2: BER-TLV kodlaması olmayan veri (veri
elemanlarının ayrımı)
‘C2h’
Lc: Belge uzunluğu, 194 bayt
‘XX..XXh’ Belge: Veri elemanlarının ayrımı (İlave 11’de tarif
edildiği şekliyle)
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Belge doğrulaması başarısız olursa, geri gönderilen işlem durumu ‘6688’dir. Belgeyi
doğrulama ve açma işlemi İlave 11’de tarif edilir.
- Güvenlik Ortamında hiç bir Genel Şifre yoksa, ‘6A88’ geri gönderilir.
- Seçilmiş olan (belgeyi açmak için kullanılan) genel şifre, bozulmuş olarak kabul
edilirse, geri gönderilen işlem durumu ‘6400’ veya ‘6581’’dir.
- Seçilmiş olan (belgeyi açmak için kullanılan) genel şifre, ‘00’’dan farklı bir
CHA.LSB’ye (Belge-Hamili-Yetkilendirmesi.cihaz-Tipi) sahipse (yani bir taraf ülke genel
şifresi veya Avrupa genel şifresi değilse), gönderilen işlem durumu ‘6985’’tir.
3.6.8. Dahili orijinallik doğrula
IFD, DAHİLİ_ORİJİNALLİK_DOĞRULA komutunu kullanarak kartın özgünlüğünü
doğrulayabilir.
Orijinallik doğrulaması işlemi, İlave 11’de tarif edilir. Aşağıdaki önermeleri içerir.
TCS_350: DAHİLİ_ORİJİNALLİK_DOĞRULA komutu, K1 (oturum şifresi anlaşmasının
ilk elemanı) ve RND1’i içeren orijinallik doğrulaması verisini imzalamak amacıyla (açıkça
seçilmiş olan) kartın Özel Şifresini kullanır ve imzayı şifrelemek ve orijinallik doğrulaması
simgesini oluşturmak amacıyla geçerli (son MSE komutu aracılığıyla) seçilmiş olan Genel
Şifreyi kullanır (daha fazla detay İlave 11’de).
Bayt
CLA
INS
P1
P2
Uzunluk
1
1
1
1
Değer
‘00h’
‘88h’
‘00h’
‘00h’
Tarif
CLA
INS
P1
P2
Lc
#6-#13
1
8
#14#21
Le
8
‘10h’
Karta gönderilen verinin uzunluğu
‘XX..XXh’ Kartın özgünlüğünü doğrulamak için kullanılan
sorgulama
‘XX..XXh’ VU.CHR (İlave 11)
1
‘80h’
Karttan beklenen verinin uzunluğu
Bayt
#1-#128
SW
Uzunluk
Değer
Tarif
128
‘XX..XXh’ Kart orijinallik doğrulaması simgesi
(İlave 11)
2
- Güvenlik Ortamında hiç bir Genel Şifre yoksa, geri gönderilen işlem durumu
‘6A88’’dir.
- Güvenlik Ortamında hiç bir Özel Şifre yoksa, geri gönderilen işlem durumu
‘6A88’’dir.
- VU.CHR geçerli genel şifre tanıtıcısına uymuyorsa, geri gönderilen işlem durumu
‘6A88’’dir.
- Seçilmiş olan özel şifre bozulmuş olarak kabul edilirse, geri gönderilen işlem durumu
‘6400’ veya ‘6581’’dir.
TCS_353: DAHİLİ_ORİJİNALLİK _DOĞRULA komutu başarılıysa, geçerli oturum
şifresi, varsa, silinir ve daha fazla mevcut olmaz. Yeni bir mevcut oturum şifresine sahip
olmak amacıyla, HARİCİ_ORİJİNALLİK _DOĞRULA komutu başarılı bir şekilde
uygulanmalıdır.
3.6.9. Harici orijinallik doğrula
Kart, HARİCİ_ORİJİNALLİK_DOĞRULA komutunu kullanarak IFD’nin özgünlüğünü
doğrulayabilir.
Orijinallik doğrulaması işlemi, İlave 11’de tarif edilir. Aşağıdaki önermeleri içerir.
TCS_354: Bir SORGULAMA_AL komutu, HARİCİ_ORİJİNALLİK _DOĞRULA
komutunun hemen önünde yer almalıdır. Bu kart dışarıya bir sorgulama oluşturur (RND3).
TCS_355: Kriptogramın doğrulanması RND3’ü (kart tarafından oluşturulan sorgulamayı),
(açıkça seçilmiş olan) kart özel şifresini ve MSE komutu tarafından daha önce seçilmiş olan
genel şifreyi kullanır.
TCS_356: Kart kriptogramı doğrular ve doğruysa, AUT erişim koşulunu açar.
TCS_357: Girdi olarak alınan kriptogram oturum şifresi anlaşması K2 için ikinci elemanı
taşır.
Bayt
CLA
INS
P1
Uzunluk
1
1
1
Değer
‘00h’
‘82h’
‘00h’
P2
1
‘00h’
Tarif
CLA
INS
P1
P2 (kullanılacak olan genel şifre açıkça
bilinir ve MSE komutu tarafından daha
önce ayarlanır)
Lc
#6#133
1
‘80h’
128
‘XX..XXh’
Lc (Karta gönderilen verinin uzunluğu)
Kriptogram (İlave 11)
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Güvenlik Ortamında hiç bir Genel Şifre yoksa, geri gönderilen işlem durumu
‘6A88’’dir.
- Geçerli ayarlanmış olan genel şifrenin CHA’sı, takograf uygulaması AID ve bir CU
cihaz tipi ayrımı değilse, geri gönderilen işlem durumu ‘6F00’’dir (İlave 11).
- Güvenlik Ortamında hiç bir Özel Şifre yoksa, geri gönderilen işlem durumu
‘6A88’’dir.
- Kriptogramın doğrulaması yanlışsa, geri gönderilen işlem durumu ‘6688’’dir.
- Komutun hemen önünde bir SORGULAMA_AL komutu yer almıyorsa, geri
gönderilen işlem durumu ‘6985’’tir.
- Seçilmiş olan özel şifre bozulmuş olarak kabul edilirse, geri gönderilen işlem durumu
‘6400’ veya ‘6581’’dir.
TCS_360: HARİCİ_ORİJİNALLİK _DOĞRULA komutu başarılıysa, ve oturum
şifresinin ilk bölümü, yakın zamanda uygulanan başarılı bir DAHİLİ_ORİJİNALLİK
_DOĞRULA aracılığıyla mevcut ise, oturum şifresi, güvenli haberleşme kullanan daha
sonraki komutlar için ayarlanır.
TCS_361: İlk oturum şifresi bölümü, önceki bir DAHİLİ_ORİJİNALLİK _DOĞRULA
komutu aracılığıyla mevcut değilse, IFD tarafından gönderilen oturum şifresinin ikinci
bölümü kartta hafızaya alınmaz. Bu mekanizma, karşılıklı orijinallik doğrulaması
işleminin, İlave 11’de belirtilen sırayla yapılmasını sağlar.
3.6.10. Güvenlik ortamını yönet
Bu komut orijinallik doğrulaması amacıyla bir genel şifre ayarlamak için kullanılır.
Bu komut ISO/IEC 7816-8 ile uyumludur. Bu komutun kullanılması ilgili standart
bakımından kısıtlıdır.
TCS_362: MSE veri alanında belirtilen şifre, takograf DF’sinin her bir dosyası için geçerlidir.
TCS_363: MSE veri alanında belirtilen şifre, bir sonraki doğru MSE komutuna kadar geçerli
genel şifre olarak kalır.
TCS_364: Belirtilen şifre, kartın içine (hali hazırda) sunulmamışsa, güvenlik ortamı
değişmeden kalır.
TCS_365: Komut mesajı:
Bayt
CLA
INS
Uzunluk
1
1
Değer
‘00h’
‘22h’
P1
1
‘C1h’
P2
Lc
1
1
‘B6h’
‘0Ah’
#6
1
‘83h’
Tarif
CLA
INS
P1: bütün kriptografik işlemler için geçerli referanslı
şifre
P2: sayısal imza ile ilgili referanslı veri
Lc: Müteakip veri alanı uzunluğu
Simetrik olmayan durumlarda bir genel şifreye
referans için işaret
#7
#8#15
1
‘08h’
08h
‘XX..XXh’
Şifre referansının (şifre tanıtıcısının) uzunluğu
İlave 11’de tarif edildiği şekliyle Şifre tanıtıcısı
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Referanslı şifre kartın içine sunulmamışsa, geri gönderilen işlem durumu ‘6A88’’dir.
- Güvenlik ortamında bazı beklenen veri nesneleri bulunamıyorsa, işlem durumu ‘6987’
geri gönderilir. Bu, ‘83h’ işareti bulunamıyorsa oluşabilir.
- Güvenlik ortamında bazı veri nesneleri doğru değilse, geri gönderilen işlem durumu
‘6988’’dir. Bu, ‘08h’ şifre tanıtıcısının uzunluğu değilse oluşabilir.
- Seçilmiş olan şifre bozulmuş olarak kabul edilirse, geri gönderilen işlem durumu
‘6400’ veya ‘6581’’dir.
3.6.11. PSO: Hash
Bu komut bazı veri üzerinde bir hash hesaplamasının sonucunun karta aktarılması amacıyla
kullanılır. Bu komut, sayısal imzaları doğrulamak için kullanılır. Hash değeri, sayısal imzayı
doğrula müteakip komutu için EEPROM’da hafızaya alınır.
Bayt
CLA
INS
P1
Uzunluk
1
1
1
Değer
‘00h’
‘2Ah’
‘90h’
P2
1
‘A0h’
Lc
#6
#7
#8#27
1
1
1
‘16h’
‘90h’
‘14h’
20
‘XX..XXh’
Tarif
CLA
Güvenlik işlemi uygula
Hash kodunu geri gönder
İşaret: veri alanı, hash fonksiyonu ile ilgili
DO’ları içerir
Müteakip veri alanının Lc uzunluğu
Hash kodu için işaret
Hash kodunun uzunluğu
Hash kodu
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW 2
SW2)
- Bazı beklenen veri nesneleri (yukarıda belirtildiği gibi) bulunamıyorsa, işlem durumu
‘6987’ geri gönderilir. Bu, ‘90h’ işaretlerinden birisi bulunamıyorsa oluşabilir.
- Bazı veri nesneleri doğru değilse, geri gönderilen işlem durumu ‘6988’’dir. Bu hata,
talep edilen işaret varsa ancak ‘14h’den farklı bir uzunluğa sahipse oluşur.
3.6.12. Dosyanın hash halini oluştur
Bu komut ISO/IEC 7816-8 ile uyumlu değildir. Dolayısıyla, bu komutun CLA baytı
GÜVENLİK_İŞLEMİ/HASH_UYGULA komutunu uygun bir şekilde kullandığını gösterir.
TCS_369: Hash dosyası uygula komutu, hali hazırda seçilmiş şeffaf EF’nin veri alanının hash
halini oluşturmak amacıyla kullanılır.
TCS_370: Hash işleminin sonucu kartta hafızaya alınır. Bu, daha sonra,
PSO_SAYISAL_İMZAYI_HESAPLA komutu kullanılarak, dosyanın bir sayısal imzasını
oluşturmak
amacıyla
kullanılabilir.
Bu
sonuç,
bir
sonraki
başarılı
DOSYANIN_HASH_HALİNİ_OLUŞTUR
komutuna
kadar
SAYISAL_İMZAYI_HESAPLA komutu için mevcut kalır.
TCS_371: Komut Mesajı
Bayt Uzunluk Değer
Tarif
CLA
1
‘80h’ CLA
INS
1
‘2Ah’ Güvenlik işlemi uygula
P1
1
‘90h’ İşaret: Hash
P2: Hali hazırda seçilmiş olan şeffaf dosya verisinin hash
P2
1
‘00h’
halini oluştur
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- Hiç bir uygulama seçilmemişse, işlem durumu ‘6985’ geri gönderilir.
- Seçilmiş olan EF bozulmuş olarak kabul edilirse (dosya öz nitelikleri veya hafızaya
alınan veri bütünlük hataları), geri gönderilen işlem durumu ‘6400’ veya ‘6581’’dir.
- Seçilmiş olan dosya şeffaf bir dosya değilse, geri gönderilen işlem durumu ‘6986’’dır.
3.6.13. PSO: sayısal imzayı hesapla
Bu komut, daha önce hesaplanan hash kodunun sayısal imzasını hesaplamak amacıyla
kullanılır (İlave 2 Kısım 3.6.12 DOSYANIN_HASH_HALİNİ_OLUŞTUR).
TCS_373: Sayısal imzayı hesaplamak için kart özel şifresi kullanılır ve kart tarafından açıkça
bilinir.
TCS_374: Kart, PKCS1 İle uyumlu bir dolgu yöntemi kullanarak, bir sayısal imzayı uygular
(detaylar için İlave 11).
Bayt Uzunluk Değer
Tarif
CLA
1
‘00h’ CLA
INS
1
‘2Ah’ Güvenlik işlemi uygula
P1
1
‘9Eh’ Geri gönderilen sayısal imza
İşaret: veri alanı, imzalanacak veriyi içerir. Hiç bir veri
P2
1
‘9Ah’ alanı kapsanmadığından, verinin kartta zaten var olduğu
varsayılır (dosyanın hash hali)
Le
1
‘80h’ Beklenen imzanın uzunluğu
Bayt
#1#128
SW
Uzunluk
Değer
Tarif
128
‘XX..XXh’ Daha önce hesaplanan hash’in
imzası
2
SW2)
- Açıkça seçilmiş olan EF bozulmuş olarak kabul edilirse, geri gönderilen işlem durumu
‘6400’ veya ‘6581’’dir.
3.6.14. PSO: sayısal imzayı doğrula
Bu komut, bir girdi olarak alınması kaydıyla, sayısal imzayı, hash hali kart tarafından bilinen
bir mesajın PKCS1’ine uygun bir şekilde doğrulamak amacıyla kullanılır. İmza algoritması
kart tarafından açıkça bilinir.
TCS_377: Sayısal İmzayı Doğrula komutu, her zaman, önceki Güvenlik Ortamını Yönet
komutu ve bir PSO tarafından girilen önceki hash kodu: hash komutu tarafından seçilen genel
şifreyi kullanır.
Bayt
CLA
INS
P1
Uzunluk
1
1
1
Değer
‘00h’
‘2Ah’
‘00h’
P2
1
‘A8h’
Lc
#28
1
1
‘83h’
‘9Eh’
#29-#30
2
‘8180h’
#31#158
128
‘XX..XXh’
Tarif
CLA
Güvenlik işlemi uygula
İşaret: Doğrulama ile ilgili DO’ları içeren
veri alanı
Müteakip veri alanının Lc uzunluğu
Sayısal imza için işaret
Sayısal imzanın uzunluğu (ISO/IEC 78166’ya uygun bir şekilde kodlanmış 128 bayt)
Sayısal imza içeriği
Bayt Uzunluk
Değer
Tarif
SW
2
SW2)
- İmzanın doğrulaması başarısız olursa, geri gönderilen işlem durumu ‘6688’dir.
Doğrulama işlemi İlave 11’de tarif edilir.
- Hiç bir Genel Şifre seçilmemişse, geri gönderilen işlem durumu ‘6A88’’dir.
- Bazı beklenen veri nesneleri (yukarıda belirtildiği gibi) bulunamıyorsa, işlem durumu
‘6987’ geri gönderilir. Bu, talep edilen işaretlerden birisi bulunamıyorsa oluşabilir.
- Komutu uygulamak için hiç bir hash kodu (önceki bir PSO: hash komutunun bir
sonucu olarak) mevcut değilse, geri gönderilen işlem durumu ‘6985’’tir.
- Bazı veri nesneleri doğru değilse, geri gönderilen işlem durumu ‘6988’’dir. Bu, talep
edilen veri nesnelerinin uzunluğu doğru değilse oluşur.
- Seçilmiş olan genel şifre bozulmuş olarak kabul edilirse, geri gönderilen işlem durumu
‘6400’ veya ‘6581’’dir.
BÖLÜM 4. TAKOGRAF KARTLARI YAPISI
Bu madde, erişilebilen verinin hafızaya alınması için takograf kartlarının dosya yapısını
belirler.
Kart imalatçısına bağımlı olan, örneğin dosya ön bilgileri gibi, dahili yapıların veya Avrupa
Genel Şifresi, Kart Özel Şifresi, TDes Oturum Şifresi veya Servis Kartı PIN gibi sadece dahili
kullanım için ihtiyaç duyulan veri elemanlarının hafızaya alınması ve yönetilmesini
belirlemez.
Takograf kartlarının kullanışlı hafızaya alma kapasitesi asgari 11 kilobayt olmalıdır. Daha
büyük kapasiteler kullanılabilir. Böyle bir durumda, kartın yapısı aynı kalır, ancak, yapının
bazı elemanlarının kayıtlarının sayısı arttırılır. Bu madde, bu kayıt sayılarının asgari ve azami
değerlerini belirler.
4.1. Sürücü kartı yapısı
TCS_400: Kişiselleştirilmesinden sonra, sürücü kartı aşağıdaki kalıcı dosya yapısı ve dosya
erişim koşullarına sahip olmalıdır:
Dosya
MF
├─ EF ICC
├─ EF IC
└─ DF Takograf
├─
EF
Uygulama_Tanıtımı
├─ EF Kart_Belgesi
├─ EF CA_Belgesi
├─ EF Tanıtım
├─ EF Kart_İndirme
├─
EF
Sürücü_Belgesi_Bilgisi
├─ EF Olaylar_Verisi
├─ EF Hatalar_Verisi
├─
EF
Sürücü_Faaliyet_Verisi
├─ EF Kullanılan_Araçlar
├─ EF Yerler
├─ EF Geçerli_Kullanım
├─
EF
Kontrol_Faaliyet_Verisi
└─ EF Özel_Koşullar
Dosya
ID
Oku
Erişim koşulları
Şifrelenm
Güncelle
iş
NEV
NEV
3F00
0002
0005
0500
0501
C100
C108
0520
050E
0521
0502
0503
0504
0505
0506
0507
0508
0522
TCS_401: Bütün EF yapıları şeffaf olmalıdır.
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
NEV
NEV
NEV
NEV
ALW
NEV
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
TCS_402: Güvenli haberleşme ile okuma, DF takograf altındaki bütün dosyalar için mümkün
olmalıdır.
TCS_403: Sürücü kartı, aşağıdaki dosya yapısına sahip olmalıdır:
Dosya / veri elemanı
MF
╠═ EF ICC
║ └─ KartIccTanıtımı
║
├─ SaatDurması
║
├─ KartKapsamıGenişletilmişSeriNumarası
║
├─ KartOnayNumarası
║
├─ KartKişiselleştirmeID
║
├─ KatıştırıcıIcMontajcıId
║
└─ IcTanıtıcısı
╠═ EF IC
║ └─ KartÇipiTanıtımı
║
├─ IcSeriNumarası
║
└─ IcİmalatReferansları
╚═ DF Takograf
╠═ EF Uygulama_Tanıtımı
║ └─ SürücüKartıUygulamaTanıtımı
║
├─ TakografKartıTipiID
║
├─ KartYapısıSürümü
║
├─ TipBaşınaOlaylarSayısı
║
├─ TipBaşınaHatalarSayısı
║
├─ FaaliyetYapısıUzunluğu
║
├─ KartAraçKayıtlarıSayısı
║
└─ KartYerKayıtlarıSayısı
╠═ EF Kart_Belgesi
║ └─ KartBelgesi
╠═ EF CA_Belgesi
║ └─ TarafÜlkeBelgesi
╠═ EF Tanıtım
║ ├─ KartTanıtımı
║ │ ├─ KartıVerenTarafÜlke
║ │ ├─ KartNumarası
║ │ ├─ KartıVerenKuruluşAdı
║ │ ├─ KartınVerildiğiTarih
║ │ ├─ KartınGeçerlilikSüresininBaşlangıcı
║ │ └─ KartınGeçerlilikSüresininBitimi
║ └─ SürücüKartıHamiliTanıtımı
║
├─ KartHamiliAdı
║
│ ├─ HamilSoyadı
║
│
└─ HamilİlkAdları
║
║
├─ KartHamiliDoğumTarihi
└─ KartHamiliTercihEdilenDil
Kayıt
sayısı
Ebat (Bayt)
Asgar Azam
i
i
11411 24959
25
25
25
25
1
1
8
8
8
8
1
1
5
5
2
2
8
8
8
8
4
4
4
4
11378 24926
10
10
10
10
1
1
2
2
1
1
1
1
2
2
2
2
1
1
194
194
194
194
194
194
194
194
143
143
65
65
1
1
16
16
36
36
4
4
4
4
4
4
78
78
72
72
36
36
36
36
4
2
4
2
Varsayıla
n değerler
{00}
{00..00}
{20..20}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00]
{00..00}
{00}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00]
{00..00}
{00..00}
{00]
{20..20}
{20..20}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00,
20..20}
{00,
20..20}
{00..00}
{20..20}
╠═ EF Kart_İndirme
║ └─ SonKartİndirmesi
╠═ EF Sürücü_Belgesi_Bilgisi
║ └─ KartSürücüBelgesiBilgisi
║
├─ SürücüBelgesiniVerenKuruluş
4
4
53
53
36
4
4
53
53
36
║
├─ SürücüBelgesiniVeren Ülke
║
└─ SürücüBelgesiNumarası
╠═ EF Olaylar_Verisi
║ └─ KartOlayVerisi
║
└─ KartOlayKayıtları
║
└─ KartOlayKaydı
║
├─ OlayTipi
║
├─ OlayBaşlamaZamanı
║
├─ OlayBitmeZamanı
║
└─ OlayAraçTescili
║
├─ AraçTescil Ülkesi
║
└─ AraçTescilNumarası
1
16
864
864
144
24
1
4
4
1
16
1728
1728
288
24
1
4
4
1
14
1
14
576
576
288
24
1
4
4
1152
1152
576
24
1
4
4
1
14
1
14
5548
5548
2
2
5544
2606
2606
2
2604
31
3
13780
13780
2
2
13776
6202
6202
2
6200
31
3
3
4
4
3
4
4
{00..00}
{00..00}
{00..00}
1
14
1
14
2
2
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
╠═ EF Hatalar_Verisi
║ └─ KartHataVerisi
║
└─ KartHataKayıtları
║
└─ KartHataKaydı
║
├─ HataTipi
║
├─ HataBaşlamaZamanı
║
├─ HataBitmeZamanı
║
└─ HataAraçTescili
║
║
╠═ EF Sürücü_Faaliyet_Verisi
║ └─ KartSürücüFaaliyeti
║
├─ FaaliyetEnEskiGünKaydıGöstericisi
║
├─ FaaliyetEnYeniKayıtGöstericisi
║
└─ FaaliyetGünlükKayıtları
╠═ EF Kullanılan_Araçlar
║ └─ KartKullanılanAraçlar
║
├─ AraçEnYeniKayıtGöstericisi
║
└─ KartAraçKayıtları
║
└─ KartAraçKaydı
║
├─
AraçKilometreSayacıBaşlangıcı
║
├─ AraçKilometreSayacıBitimi
║
├─ AraçİlkKullanım
║
├─ AraçSonKullanım
║
├─ AraçTescili
║
│ ├─ AraçTescil Ülkesi
║
│ └─ AraçTescilNumarası
║
└─ VuVeriBloğuSayacı
6
n1
2
n2
n6
n3
{00,
20..20}
{00}
{20..20}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00}
{00,
20..20}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
╠═ EF Yerler
║ └─ KartGünlükÇalışmaSüresiYeri
║
├─ YerEnYeniKayıtGöstericisi
║
└─ YerKayıtları
║
└─ YerKaydı
║
├─ GirişZamanı
║
├─
GünlükÇalışmaSüresiGirişTipi
║
├─GünlükÇalışmaSüresi
Ülkesi
║
├─
GünlükÇalışmaSüresiBölgesi
║
└─
AraçKilometreSayacıDeğeri
╠═ EF Geçerli_Kullanım
║ └─ KartGeçerliKullanım
║
├─ OturumAçılmaZamanı
║
└─ OturumAçılmaAracı
║
║
841
841
1
840
10
4
1
1121
1121
1
1120
10
4
1
{00..00}
{00}
1
1
{00}
1
1
{00}
3
3
{00..00}
19
19
4
19
19
4
{00..00}
1
14
1
14
╠═ EF Kontrol_Faaliyet_Verisi
║ └─ KartKontrolFaaliyetiVerisiKaydı
║
├─ KontrolTipi
║
├─ KontrolZamanı
║
├─ DenetimKartıNumarası
║
│ ├─ KartınTipi
║
│ ├─ KartıVerenTarafÜlke
║
│ └─ KartNumarası
║
├─ KontrolAraçTescili
║
║
46
46
1
4
46
46
1
4
{00}
{00..00}
1
1
16
1
1
16
{00}
{00}
{20..20}
1
14
1
14
║
├─ KontrolİndirmeSüresiBaşlangıcı
║
└─ KontrolİndirmeSüresiBitimi
╚═ EF Özel_Koşullar
└─ ÖzelKoşulKaydı
└─ ÖzelKoşulTipi
4
4
280
5
4
1
4
4
280
5
4
1
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
n4
56
{00}
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
{00}
TCS_404: Yukarıdaki çizelgeyi oluşturmak amacıyla kullanılan aşağıdaki değerler, sürücü
kartı yapısının kullanması gereken asgari ve azami sayı değerleridir:
n1
n2
n3
n4
n6
TipBaşınaOlaylarSayısı
TipBaşınaHatalarSayısı
KartAraçKayıtlarıSayısı
KartYerKayıtlarıSayısı
KartFaaliyetUzunlukAralığı
Asgari
6
12
84
84
5544 bayt
(28 gün * 93 faaliyet
Azami
12
24
200
112
13776 bayt
değişikliği)
değişikliği)
4.2. Servis kartı yapısı
TCS_405: Kişiselleştirilmesinden sonra, servis kartı aşağıdaki kalıcı dosya yapısı ve dosya
Dosya
MF
├─ EF ICC
├─ EF IC
└─ DF Takograf
├─
EF
├─ EF Tanıtım
├─ EF Kart_İndirme
├─ EF Kalibrasyon
├─
EF
Sensör_Montaj_Verisi
├─ EF Olaylar_Verisi
├─ EF Hatalar_Verisi
├─
EF
Sürücü_Faaliyet_Verisi
├─ EF Kullanılan_Araçlar
├─ EF Yerler
├─ EF Geçerli_Kullanım
├─
EF
Kontrol_Faaliyet_Verisi
└─ EF Özel_Koşullar
Dosya
ID
Oku
Erişim koşulları
Şifrelenmi
Güncelle
ş
NEV
NEV
3F00
0002
0005
0500
0501
C100
C108
0520
0509
050A
050B
0502
0503
0504
0505
0506
0507
0508
0522
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
ALW
NEV
NEV
NEV
NEV
ALW
PRO SM /
AUT
NEV
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
PRO SM /
AUT
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
olmalıdır.
TCS_408: Servis kartı, aşağıdaki dosya yapısına sahip olmalıdır:
MF
╠═ EF ICC
║
├─ SaatDurması
║
║
Kayıt
sayısı
Ebat (Bayt)
Asgar Azam
i
i
11088 29061
25
25
25
25
1
1
8
8
8
8
Varsayıla
n değerler
{00}
{00..00}
{20..20}
║
║
├─ KatıştırıcıIcMontajcıID
║
└─ IcTanıtıcısı
╠═ EF IC
║
├─ ICSeriNumarası
║
└─ ICİmalatReferansları
╚═ DF Takograf
║ └─ ServisKartıUygulamaTanıtımı
║
║
║
├─ TipBaşınaOlaylarSayısı
║
├─ TipBaşınaHatalarSayısı
║
├─ FaaliyetYapısıUzunluğu
║
├─ KartAraçKayıtlarıSayısı
║
├─ KartYerKayıtlarıSayısı
║
└─ KartKalibrasyonKayıtlarıSayısı
╠═ EF Tanıtım
║
║
║
║
║
│ ├─ KartınVerildiğiTarih
│ ├─ KartınGeçerlilikSüresininBaşlangıcı
│ └─ KartınGeçerlilikSüresininBitimi
└─ ServisKartıHamiliTanıtımı
├─ ServisAdı
1
5
2
8
8
4
4
11055
11
11
1
2
1
1
2
2
1
1
194
194
194
194
211
65
1
16
36
1
5
2
8
8
4
4
29028
11
11
1
2
1
1
2
2
1
1
194
194
194
194
211
65
1
16
36
4
4
4
146
36
4
4
4
146
36
║
├─ ServisAdresi
36
36
║
║
36
36
║
│
36
36
2
2
2
9243
9243
2
1
9240
105
2
2
2
26778
26778
2
1
26775
105
║
╠═ EF Kart_İndirme
║ └─ İndirmedenSonrakiKalibrasyonSayısı
╠═ EF Kalibrasyon
║ └─ ServisKartıKalibrasyonVerisi
║
├─ KalibrasyonToplamSayısı
║
├─ KalibrasyonEnYeniKayıtGöstericisi
║
└─ KalibrasyonKayıtları
║
└─ ServisKartıKalibrasyonKaydı
n5
{00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00]
{00..00}
{00}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00}
{00]
{00..00}
{00..00}
{00]
{20..20}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00,
20..20}
{00,
20..20}
{00,
20..20}
{00,
20..20}
{20..20}
{00..00}
{00..00}
{00}
║
║
║
║
║
├─ KalibrasyonAmacı
├─ AraçTanıtımNumarası
├─ AraçTescili
║
├─ W-AraçKarakteristikSabiti
║
├─ K-KayıtCihazıSabiti
║
├─ L-LastikÇevresi
║
├─ LastikEbadı
║
├─ İzinVerilenHız
║
├─ EskiKilometreSayacıDeğeri
║
├─ YeniKilometreSayacıDeğeri
║
├─ EskiZamanDeğeri
║
├─ YeniZamanDeğeri
║
├─ SonrakiKalibrasyonTarihi
║
├─ VuParçaNumarası
║
├─ VuSeriNumarası
║
└─ SensörSeriNumarası
╠═ EF Sensör_Montaj_Verisi
║ └─ SensörMontajıGüvenlikVerisi
╠═ EF Olaylar_Verisi
║ └─ KartOlayVerisi
║
└─ KartOlayKayıtları
║
└─ KartOlayKaydı
║
├─ OlayTipi
║
├─ OlayBaşlamaZamanı
║
├─ OlayBitmeZamanı
║
└─ OlayAraçTescili
║
║
╠═ EF Hatalar_Verisi
║ └─ KartHataVerisi
║
└─ KartHataKayıtları
║
└─ KartHataKaydı
║
├─ HataTipi
║
├─ HataBaşlamaZamanı
║
├─ HataBitmeZamanı
║
└─ HataAraçTescili
║
║
╠═ EF Sürücü_Faaliyet_Verisi
║ └─ KartSürücüFaaliyeti
║
├─ FaaliyetEnEskiGünKaydıGöstericisi
║
├─ FaaliyetEnYeniKayıtGöstericisi
║
└─ FaaliyetGünlükKayıtları
╠═ EF Kullanılan_Araçlar
║ └─ KartKullanılanAraçlar
6
n1
2
n2
n6
1
17
1
17
{00}
{20..20}
1
14
1
14
2
2
2
15
1
3
3
4
4
4
16
8
8
16
16
432
432
72
24
1
4
4
2
2
2
15
1
3
3
4
4
4
16
8
8
16
16
432
432
72
24
1
4
4
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{20..20}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{20..20}
{00..00}
{00..00}
1
14
1
14
288
288
144
24
1
4
4
288
288
144
24
1
4
4
1
14
1
14
202
202
2
2
198
126
126
496
496
2
2
492
250
250
{00..00}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00}
{00,
20..20}
{00}
{00..00}
{00..00}
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
║
├─ AraçEnYeniKayıtGöstericisi
║
└─ KartAraçKayıtları
║
└─ KartAraçKaydı
║
├─
AraçKilometreSayacıBaşlangıcı
║
├─ AraçKilometreSayacıBitimi
║
├─ AraçİlkKullanım
║
├─ AraçSonKullanım
║
├─ AraçTescili
║
│
║
│
2
124
31
3
2
248
31
3
{00..00}
3
4
4
3
4
4
{00..00}
{00..00}
{00..00}
1
14
1
14
2
61
61
1
60
10
4
1
2
81
81
1
80
10
4
1
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
1
1
{00}
1
1
{00}
3
3
{00..00}
19
19
4
19
19
4
{00..00}
1
14
1
14
╠═ EF Kontrol_Faaliyet_Verisi
║ └─ KartKontrolFaaliyetiVerisiKaydı
║
├─ KontrolTipi
║
║
├─ DenetimKartıNumarası
║
│ ├─ KartınTipi
║
║
║
├─ KontrolAraçTescili
║
║
46
46
1
4
46
46
1
4
{00}
{00..00}
1
1
16
1
1
16
{00}
{00}
{20..20}
1
14
1
14
║
├─ KontrolİndirmeSüresiBaşlangıcı
║
└─ KontrolİndirmeSüresiBitimi
╚═ EF Özel_Koşullar
└─ ÖzelKoşulKaydı
4
4
10
5
4
4
10
5
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
║
└─ VuVeriBloğuSayacı
╠═ EF Yerler
║ └─ KartGünlükÇalışmaSüresiYeri
║
├─ YerEnYeniKayıtGöstericisi
║
└─ YerKayıtları
║
└─ YerKaydı
║
║
├─
GünlükÇalışmaSüresiGirişTipi
║
├─
GünlükÇalışmaSüresi
Ülkesi
║
├─
║
└─ Araç- Kilometre sayacı
-Değeri
╠═ EF Geçerli_Kullanım
║ └─ KartGeçerliKullanım
║
├─ OturumAçılmaZamanı
║
└─ OturumAçılmaAracı
║
║
n3
n4
2
{00..00}
{00}
{00..00}
{00}
{00}
{00,
20..20}
4
4
{00..00}
└─ ÖzelKoşulTipi
1
1
{00}
TCS_409: Yukarıdaki çizelgeyi oluşturmak amacıyla kullanılan aşağıdaki değerler, servis
n1
n2
n3
n4
n5
TipBaşınaOlaylarSayısı
TipBaşınaHatalarSayısı
KartAraçKayıtlarıSayısı
KartYerKayıtlarıSayısı
KartKalibrasyonKayıtlarıSayısı
n6
KartFaaliyetUzunlukAralığı
Asgari
3
6
4
6
88
198 bayt
değişikliği)
Azami
3
6
8
8
255
492 bayt
değişikliği)
4.3. Denetim kartı yapısı
TCS_410: Kişiselleştirilmesinden sonra, denetim kartı aşağıdaki kalıcı dosya yapısı ve dosya
Dosya
MF
├─ EF ICC
├─ EF IC
└─ DF Takograf
├─ EF Uygulama_Tanıtımı
├─ EF Tanıtım
└─
EF
Kontrolör_Faaliyet_Verisi
Dosya
ID
3F00
0002
0005
0500
0501
C100
C108
0520
050C
Oku
Erişim koşulları
Şifrelenmi
Güncelle
ş
ALW
ALW
NEV
NEV
Hayır
Hayır
ALW
ALW
ALW
AUT
ALW
NEV
NEV
NEV
NEV
PRO SM /
AUT
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
olmalıdır.
TCS_413: Denetim kartı, aşağıdaki dosya yapısına sahip olmalıdır:
MF
╠═ EF ICC
║
├─ SaatDurması
║
║
║
║
├─ KatıştırıcıICMontajcıID
║
└─ ICTanıtıcısı
╠═ EF IC
Kayıt
sayısı
Ebat (Bayt)
Asgar Azam
i
i
11219 24559
25
25
25
25
1
1
8
8
8
8
1
1
5
5
2
2
8
8
Varsayıla
n değerler
{00}
{00..00}
{20..20}
{00}
{00..00}
{00..00}
║
├─ IcSeriNumarası
║
└─ IcİmalatReferansları
╚═ DF Takograf
║ └─ KontrolKartıUygulamaTanıtımı
║
║
║
└─ KontrolFaaliyetleriKayıtlarıSayısı
╠═ EF Tanıtım
║ │ ├─
KartınGeçerlilikSüresininBaşlangıcı
║ │ └─ KartınGeçerlilikSüresininBitimi
║ └─ DenetimKartıHamiliTanıtımı
║
├─ KontrolKuruluşuAdı
8
4
4
11186
5
5
1
2
2
194
194
194
194
211
65
1
16
36
8
4
4
24526
5
5
1
2
2
194
194
194
194
211
65
1
16
36
4
4
4
4
4
146
36
4
146
36
{00..00}
{00..00}
{00]
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00]
{20..20}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00,
20..20}
{00,
20..20}
║
├─ KontrolKuruluşuAdresi
36
36
║
║
36
36
║
│
36
36
2
10582
10582
2
10580
46
1
4
2
23922
23922
2
23920
46
1
4
1
1
16
1
1
16
{00}
{00}
{20..20}
1
14
1
14
{00}
{00,
20..20}
║
╚═ EF Kontrolör_Faaliyeti_Verisi
└─ DenetimKartıKontrolFaaliyetVerisi
├─ KontrolEnYeniKayıtGöstericisi
└─ KontrolFaaliyetKayıtları
└─ KontrolFaaliyetKaydı
├─ KontrolTipi
├─
KontrolEdilenKartNumarası
│ ├─ KartTipi
├─ KontrolEdilenAraçTescili
n7
{00,
20..20}
{00,
20..20}
{20..20}
{00..00}
{00}
{00..00}
├─
KontrolİndirmeSüresiBaşlangıcı
└─
KontrolİndirmeSüresiBitimi
4
4
{00..00}
4
4
{00..00}
TCS_414: Yukarıdaki çizelgeyi oluşturmak amacıyla kullanılan aşağıdaki değerler, denetim
Asgari
Azami
n7 KontrolFaaliyetKayıtlarıSayısı
230
520
4.4. Şirket kartı yapısı
TCS_415: Kişiselleştirilmesinden sonra, şirket kartı aşağıdaki kalıcı dosya yapısı ve dosya
Dosya
MF
├─ EF ICC
├─ EF IC
└─ DF Takograf
├─
├─ EF Tanıtım
└─
Şirket_Faaliyet_Verisi
EF
EF
Dosya
ID
3F00
0002
0005
0500
0501
C100
C108
0520
050D
Oku
Erişim koşulları
Şifrelenmi
Güncelle
ş
ALW
ALW
NEV
NEV
Hayır
Hayır
ALW
ALW
ALW
AUT
ALW
NEV
NEV
NEV
NEV
PRO SM /
AUT
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
Hayır
olmalıdır.
TCS_418: Şirket kartı, aşağıdaki dosya yapısına sahip olmalıdır:
Ebat (Bayt)
Kayıt Asgar Azam Varsayılan
sayısı
i
i
değerler
MF
11147 24487
╠═ EF ICC
25
25
25
25
║
├─ SaatDurması
1
1
{00}
║
├─
8
8
{00..00}
KartKapsamıGenişletilmişSeriNumarası
║
8
8
{20..20}
║
1
1
{00}
║
├─ KatıştırıcıICMontajcıID
5
5
{00..00}
║
└─ ICTanıtıcısı
2
2
{00..00}
╠═ EF IC
8
8
8
8
║
├─ ICSeriNumarası
4
4
{00..00}
║
└─ ICİmalatReferansları
4
4
{00..00}
╚═ DF Takograf
║ └─ ŞirketKartıUygulamaTanıtımı
║
║
║
└─
ŞirketFaaliyetleriKayıtlarıSayısı
╠═ EF Tanıtım
║ │ ├─
KartınGeçerlilikSüresininBaşlangıcı
║ │ └─
KartınGeçerlilikSüresininBitimi
║ └─ ŞirketKartıHamiliTanıtımı
║
├─ ŞirketAdı
║
├─ ŞirketAdresi
║
╚═ EF Şirket_Faaliyeti_Verisi
└─ ŞirketFaaliyetVerisi
├─ ŞirketEnYeniKayıtGöstericisi
└─ ŞirketFaaliyetKayıtları
└─ ŞirketFaaliyetKaydı
├─ ŞirketFaaliyetTipi
├─ ŞirketFaaliyetZamanı
├─ KartNumarasıBilgisi
│ ├─ KartTipi
│ ├─
KartıVerenTarafÜlke
├─ AraçTescilBilgisi
│ └─
AraçTescilNumarası
├─
İndirmeSüresiBaşlangıcı
└─ İndirmeSüresiBitimi
n8
11114
5
5
1
2
2
24454
5
5
1
2
2
194
194
194
194
139
65
1
16
36
194
194
194
194
139
65
1
16
36
4
4
4
4
{00]
{20..20}
{00,
20..20}
{00..00}
{00..00}
4
4
{00..00}
74
36
74
36
36
36
2
10582
10582
2
10580
46
1
4
2
23922
23922
2
23920
46
1
4
1
1
1
1
{00}
{00}
16
16
{20..20}
1
14
1
14
4
4
{00}
{00,
20..20}
{00..00}
4
4
{00..00}
{00]
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00..00}
{00,
20..20}
{00,
20..20}
{20..20}
{00..00}
{00}
{00..00}
TCS_414: Yukarıdaki çizelgeyi oluşturmak amacıyla kullanılan aşağıdaki değerler, şirket
n8
ŞirketFaaliyetKayıtlarıSayısı
Asgari
230
Azami
520
İLAVE 3
SEMBOLLER
PIC_001: Takograf cihazı aşağıdaki sembolleri ve sembol kombinasyonlarını kullanabilir:
BÖLÜM 1. TEMEL SEMBOLLER
Kişiler
Fiiller
Çalıştırma modları
Şirket
Şirket modu
Kontrolör
Kontrol
Kontrol modu
Sürücü
Sürüş
Çalışma modu
Servis /test istasyonu muayene/kalibrasyon
Kalibrasyon modu
İmalatçı
Faaliyetler
Hazır
Sürüş
Dinlenme
Çalışma
Ara verme
Süre
O anki hazır bulunma
süresi
Kesintisiz sürüş zamanı
O anki dinlenme Süresi
O anki çalışma Süresi
Toplam ara verme
zamanı
Bilinmeyen
Cihaz
Sürücü yuvası
Yardımcı sürücü
yuvası
Kart
Saat
Görüntü
Harici hafıza
Güç kaynağı
Yazıcı/çıktı
Sensör
Lastik ebadı
Araç/Araç ünitesi
Fonksiyonlar
Görüntüleme
İndirme
Yazdırma
Özel koşullar
Kapsam dışı
Feribot/tren
taşıması
Muhtelif
Olaylar
Günlük çalışma
süresinin başlangıcı
Yer
Güvenlik
Zaman
Nitelendiriciler
Hatalar
Günlük çalışma süresinin
bitimi
Sürücü faaliyetlerinin manuel
girişi
Hız
Toplam/özet
Günlük
Haftalık
İki hafta
-den,-dan veya –e,a
BÖLÜM 2. SEMBOL KOMBİNASYONLARI
Muhtelif
Kontrol yeri
Günlük çalışma süresinin
başladığı yer
Zamandan
Araçtan
Kapsam dışı başlangıcı
---
Kartlar
Sürücü kartı
Şirket kartı
Denetim kartı
Servis kartı
Kart yok
Sürüş
Mürettebat sürüşü
Bir haftalık sürüş zamanı
İki haftalık sürüş zamanı
Çıktılar
Kart
günlük
çıktılarından
sürücü
faaliyetleri
VU
günlük
çıktılarından
sürücü
faaliyetleri
Kart çıktılarından olaylar ve hatalar
VU çıktılarından olaylar ve hatalar
Teknik veri çıktısı
Aşırı hız çıktısı
Olaylar
Geçersiz bir kartın takılması
Kart çelişkisi
Zaman çakışması
Uygun bir kart olmadan sürüş
Sürüş sırasında kart takılması
Son kart oturumu düzgün kapatılmadı
Aşırı hız
Güç kaynağı kesintisi
Hareket verisi hatası
Günlük çalışma
süresinin
bittiği
yer
Zamana
Kapsam
bitimi
dışı
Güvenlik ihlali
Zaman ayarlaması (servis tarafından)
Aşırı hız kontrolü
Hatalar
Kart hatası (sürücü yuvası)
Kart hatası (yardımcı sürücü yuvası)
Görüntü hatası
İndirme hatası
Yazıcı hatası
Sensör hatası
VU dahili hatası
Manuel giriş yöntemi
Hala aynı günlük çalışma süresi
Bir önceki çalışma süresinin bitimi
Çalışma süresinin bittiği yerin doğrulaması veya girişi
Başlangıç zamanının girişi
Çalışma süresinin başladığı yerin girişi
Not: Çıktı bloğu veya kayıt tanıtıcıları oluşturmak veya İlave sembol kombinasyonları İlave
4’te tarif edilir.
İLAVE 4
ÇIKTILAR
BÖLÜM 1. GENELLEMELER
Her bir çıktı birkaç veri bloğunun dizilmesiyle oluşur, muhtemelen bir blok tanıtıcısı ile
tanıtılır.
Bir veri bloğu bir veya daha fazla kayıt içerir, muhtemelen bir kayıt tanıtıcısı ile tanıtılır.
PRT_001: Bir blok tanıtıcısı bir kayıt tanıtıcısının hemen önünde yer alıyorsa, kayıt tanıtıcısı
yazdırılmaz.
PRT_002: Bir veri öğesi bilinmiyorsa, veya veri erişim hakları nedenleriyle yazdırılmasına
ihtiyaç duyulmuyorsa, yerine boşluk yazdırılır.
PRT_003: Bütün bir satırın içeriği bilinmiyorsa, veya yazdırılmasına ihtiyaç duyulmuyorsa,
bütün bir satır atlanır.
PRT_004: Sayısal veri alanları, binler ve milyonlar basamakları arasına bir boşluk bırakılarak
ve başına sıfır konmadan sağa hizalı olarak yazdırılır.
PRT_005: Dizisel veri alanları, sola hizalı olarak yazdırılır ve veri öğesi uzunluğuna kadar
boşluklarla doldurulur veya ihtiyaç duyulursa veri öğesi uzunluğuna kadar kesilir (adlar ve
adresler).
BÖLÜM 2. VERİ BLOKLARI ÖZELLİKLERİ
Bu kısımda, aşağıdaki biçim ifade düzenleri kullanılmıştır:
1. Koyu (bold) yazılan karakterler yazdırılacak düz metinleri temsil eder (yazdırma normal
karakterler halinde kalır).
2. Normal karakterler, yazdırma için kendi değerleri ile yer değiştirecek olan değişkenleri
temsil eder (semboller veya veri).
3. Değişken adları, değişken için kullanılabilecek veri öğesi uzunluğunu göstermek amacıyla
alt çizgilerle doldurulmuştur.
4. Tarihler, “gg/aa/yyyy” (gün, ay, yıl) biçiminde belirtilir. “gg.aa.yyyy” biçimi de
kullanılabilir.
4.1. “Kart tanıtımı” terimi, bir kart sembol kombinasyonu aracılığıyla kartın tipi, kartı veren
taraf ülke kodu, düz taksim karakteri ve aralarında bir boşluk ile yenileme endeksi ve süre
uzatımı endeksi ile birlikte kart numarası bölümlerinin bir oluşumunu gösterir:
/
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Kart numarasının ilk 14 karakteri
(muhtemelen bir ardışık endeksi içerir)
x
x
Süre uzatımı endeksi
x
Yenileme endeksi
Veren taraf ülke kodu
X x
kombinasyonuKart sembol
P
PRT_006: Çıktılar aşağıdaki veri bloklarını ve/veya veri kayıtlarını, aşağıdaki anlamlara ve
biçimlere uygun olarak kullanmalıdır:
Blok veya kayıt numarası anlam
1
Dokümanın yazdırıldığı tarih ve saat
Veri biçimi
gg/aa/yyyy ss:dd (UTC)
2
Çıktı tipi
Blok tanıtıcısı
Çıktı sembol kombinasyonu (İlave 3). Hız
sınırlayıcı cihaz ayarı (sadece aşırı hız
çıktısında).
----------- ----------Sembol xxx km/h
3
Kart hamili tanıtımı
Blok tanıtıcısı. P = kişi sembolü
Kart hamili soyadı
Kart hamili adı (adları) (varsa)
Kart tanıtımı
Kartın bir kişiye ait olmadığı durumda ve
kart hamili soyadı taşımıyorsa, yerine
şirket veya servis istasyonu veya kontrol
kurumu adı yazdırılmalıdır.
- - - - - - - - - - P - - - - - - -- - - --P Soyadı
__________________
Adı ___________________
Kart_tanıtımı
________________
gg/aa/yyyy
Araç tanıtımı
Blok tanıtıcısı
(VIN)
Tescil eden taraf ülke ve VRN.
------------ ---------VIN
_____________________
Ülke / VRN _______
VU tanıtımı
Blok tanıtıcısı
VU imalatçısı adı
VU parça numarası.
------------ ---------VU
İmalatçısı
_____________
VU_Parça_Numarası
_______
Takograf cihazının son kalibrasyonu
Blok tanıtıcısı
Servis adı
Servis kartı tanıtımı
Kalibrasyon tarihi.
------------ -------- - - Soyadı
_________________
Kart_Tanıtımı
_____________
gg/aa/yyyy
Son kontrol (bir kontrol görevlisi
tarafından)
Blok tanıtıcısı
Kontrolör kartı tanıtımı
Kontrol tarihi, saati ve tipi
Kontrol tipi: En çok dört sembol. Kontrol
tipi aşağıdakiler (veya bunların bir
bileşimi) olabilir:
: Kart İndirme, : VU İndirme, :
------------ -------- - - Kart_Tanıtımı
_____________
gg/aa/yyyy ss:dd pppp
4
5
6
7
Yazdırma,
Görüntüleme.
8
Oluş sırasıyla bir kartta hafızaya alınan
sürücü faaliyetleri
Blok tanıtıcısı
Sorgu tarihi (çıktının takvim günü
nesnesi) + Günlük kart mevcudiyet
sayacı.
-------------gg/aa/yyyy xxx
8.1
8.1.a
8.1.b
8.1.c
Kartın takılı olmadığı süre
Kayıt tanıtıcısı (sürenin başlangıcı)
Bilinmeyen süre. Başlangıç ve bitiş saati,
süre
Manuel olarak girilen faaliyet
Faaliyet sembolü, başlangıç ve bitiş
zamanı (dahil), süre, en az bir saatlik
dinlenme süresi bir yıldız ile işaretlenir.
-------------------ss:dd ss:dd sssdd
A ss:dd
ss:dd
sssdd
*
8.2
S yuvasına kartın takılması
Kayıt tanıtıcısı: S = Yuva sembolü
Aracı tescil eden taraf ülke ve VRN
Kartın takıldığında araç kilometre sayacı.
A ss:dd ss:dd sssdd
*
8.3
Faaliyet (kart takılı olduğunda)
zamanı (dahil), süre, mürettebat durumu
(MÜRETTEBAT ise mürettebat sembolü,
TEK ise boşluklar), en az bir saatlik
dinlenme süreleri bir yıldız ile işaretlenir.
8.3a
Özel koşul. Giriş zamanı, özel koşul
sembolü (veya sembol kombinasyonu).
ss:dd - - - - - pppp - - - x xxx xxx km; x xxx km
8.4
Kartın çıkarılması
Araç kilometre sayacı ve kilometre
sayacının bilindiği son takılmadan bu
yana katedilen mesafe.
9
Bir VU’da kronolojik sırayla yuva başına
hafızaya alınan sürücü faaliyetleri
Blok tanıtıcısı
Sorgu tarihi (çıktının takvim günü
nesnesi)
00:00’da ve 24.00’da Araç kilometre
sayacı değeri
------------ ---------gg/aa/yyyy
x xxx xxx – x xxx xxx km
10
S yuvasında uygulanan faaliyetler
Blok tanıtıcısı
----------S----------
10.1
S yuvasına hiç bir kartın takılmadığı süre
--------
----------S--------Ülke / VRN ___________
x xxx xxx km
------------------
Kayıt tanıtıcısı
Hiç bir kart takılmamış
Süre başlangıcında araç kilometre sayacı
değeri
10.2
Kart takılması kayıt tanıtıcısı
Sürücünün adı
Sürücünün adı
Sürücünün kart tanıtımı
Sürücünün kartının geçerliliğinin bittiği
tarih
Kullanılan önceki aracı tescil eden CP
(taraf ülke) ve VRN
Kullanılan
önceki
araçtan
kartın
çıkarıldığı tarih ve saat
Boş satır
Kart takıldığında araç kilometre sayacı
değeri, sürücü faaliyetleri manuel giriş
işareti (Evetse M, Hayırsa boş).
---x xxx xxx km
------------------Soyadı
________________
Adı _________________
Kart_tanıtımı
________________
gg/aa/yyyy
Ülke/VRN________
gg/aa/yyyy ss:dd
x xxx xxx km
A ss:dd ss:dd sssdd
*
10.3
Faaliyet
zamanı (dahil), süre, mürettebat durumu
(MÜRETTEBAT ise mürettebat sembolü,
TEK ise boşluklar), en az bir saatlik
dinlenme süreleri bir yıldız ile işaretlenir.
10.3a
Özel koşul. Giriş zamanı, özel koşul
sembolü (veya sembol kombinasyonu).
ss:dd - - - - - pppp - - - x xxx xxx km; x xxx km
10.4
Kart çıkarılması veya “Kart Yok” süresi
bitimi
Kart çıkarıldığında veya “Kart Yok”
süresinin bitiminde araç kilometre sayacı
değeri ve son takılmadan veya “Kart
Yok” süresinin başlangıcından bu yana
katedilen mesafe.
Günlük özet
Blok tanıtıcısı
----------
11
11.1
Sürücü yuvasında kart olmayan sürelerin
VU özeti
Blok tanıtıcısı.
---
11.2
Yardımcı sürücü yuvasında kart olmayan
sürelerin VU özeti Blok tanıtıcısı.
---
---------
M
11.3
Her sürücü için VU günlük özeti
Sürücünün kart tanıtımı.
------------------Soyadı
__________________
Adı ___________________
Kart_tanıtımı
________________
11.4
Günlük çalışma süresinin başladığı veya
bittiği yerin girişi
pi = yer başlangıç/bitim sembolü, zaman,
ülke, bölge,
kilometre sayacı
11.5
Faaliyet toplamları (bir karttan)
Toplam sürüş süresi, katedilen mesafe
Toplam çalışma ve hazır bulunma süresi
Toplam dinlenme ve bilinmeyen süresi
Mürettebat faaliyetlerinin toplam süre
sssdd
sssdd
sssdd
sssdd
x xxx km
sssdd
sssdd
sssdd
sssdd
sssdd
x xxx km
sssdd
11.6
Faaliyet toplamları (sürücü yuvasında
kart olmayan süreler)
Toplam dinlenme süresi
sssdd
sssdd
sssdd
11.7
Faaliyet toplamları (yardımcı sürücü
yuvasında kart olmayan süreler)
sssdd
sssdd
sssdd
sssdd
x xxx km
sssdd
11.8
Faaliyet toplamları (her iki yuva dahil her
sürücü için)
Mürettebat faaliyetleri için toplam süre
İçinde bulunulan gün için günlük bir çıktı
isteniyorsa, günlük özet bilgi çıktı
zamanında mevcut veriden hesaplanır.
12
Bir kartta hafızaya alınan olaylar ve/veya
hatalar
12.1
Blok tanıtıcısı bir karttan son 5 “Olaylar
ve Hatalar”
--------
12.2
Blok tanıtıcısı bir kartta kaydedilen bütün
“Olaylar”
--------
pi ss:dd Ülke Bölge
x xxx xxx km
---------------
12.3
“Hatalar”
--------
--------------------Sembol
gg/aa/yyyy ss:dd
12.4
Olay ve/veya hata kaydı
Olay/hata
sembolü,
kayıt
amacı,
başlangıç tarih ve saati,
İlave olay/hata kodu (varsa), süre
Olay veya hatanın oluştuğu aracı tescil
eden taraf ülke ve VRN
13
Bir VU’da hafızaya alınan veya devam
eden olaylar ve/veya hatalar
13.1
Blok tanıtıcısı bir VU’dan son 5 “Olaylar
ve Hatalar”
--------
13.2
Blok tanıtıcısı bir VU’da kaydedilen
bütün “Olaylar”
--------
13.3
Blok tanıtıcısı bir VU’da kaydedilen
bütün “Hatalar”
--------
--------------------Sembol (p) gg/aa/yyyy ss:dd
xxx
(xxx)
sssdd
13.4
Olay/hata
sembolü,
kayıt
amacı,
İlave olay/hata kodu (varsa), aynı gün
içindeki benzer olayların sayısı, süre
Olayın veya hatanın başlangıcı veya
bitiminde takılan kartların tanıtımı (aynı
kart numarasının iki kere tekrar
etmeyeceği en çok 4 satır)
Hiç bir kart takılmamış olan mahfaza
Kayıt amacı (p) olayın veya hatanın
neden kaydedildiğini açıklayan Olay Hata
Kayıt Amacı veri elemanına uygun bir
sayısal koddur.
VU tanıtımı
Blok tanıtıcısı
VU imalatçısının adı
VU imalatçısının adresi
VU parça numarası
VU onay numarası
VU seri numarası
VU imalat yılı
VU yazılım sürümü ve kurulum tarihi
----------- ----------Adı
_____________________
Adresi
___________________
Parça-Numarası
___________
Onay-Numarası
14
--------
xxx
sssdd
Ülke / VRN ___________
---------------
--------
Kart_tanıtımı
________________
Kart_tanıtımı
________________
Kart_tanıtımı
________________
Kart_tanıtımı
________________
---
___________
Seri-Numarası
____________
yyyy
v
xx.xx.xx
gg/aa/yyyy
15
16
16.1
17
17.1
Sensör tanıtımı
Blok tanıtıcısı
Sensör seri numarası
Sensör onay numarası
Sensör ilk montaj tarihi
------------ ---------Seri-Numarası
____________
Onay-Numarası
___________
gg/aa/yyyy
Kalibrasyon verisi
Blok tanıtıcısı
----------
Kalibrasyon kaydı
Kalibrasyonu yapan servis
Servis adresi
Servis kartının geçerliliğinin bittiği tarih
Boş satır
Kalibrasyon tarihi + Kalibrasyon amacı
VIN
Tescil eden taraf ülke ve VRN
Aracın karakteristik katsayısı
Takograf cihazının sabiti
Tekerlek lastiklerinin etkin çevresi
Takılan lastiklerin ebadı
Hız sınırlayıcı cihaz ayarlaması
Eski ve yeni kilometre sayacı değerleri
Kalibrasyon amacı (p) bu kalibrasyon
parametrelerinin neden kaydedildiğini
açıklayan Kalibrasyon Amacı veri
elemanına uygun bir sayısal koddur.
-------------------Servis
_adı
_______________
Servis
_adresi
_____________
Kart_tanıtımı
________________
gg/aa/yyyy
Zaman ayarlaması
Blok tanıtıcısı
----------
Zaman ayarlaması kaydı
Blok tanıtıcısı
Eski tarih ve saat
Yeni tarih ve saat
-------------------gg/aa/yyyy ss:dd
gg/aa/yyyy ss:dd
Servis
_adı
----------
gg/aa/yyyy (p)
VIN
_____________________
Ülke / VRN ____________
w xx xxx Darbe/km
k xx xxx Darbe/km
l xx xxx mm
Lastik-Ebadı
______________
xxx km/h
---------
Zaman ayarlamasını yapan servis
Servis adresi
Servis kartının geçerliliğinin bittiği tarih
_______________
Servis
_____________
Kart_tanıtımı
________________
gg/aa/yyyy
18
VU’da kayıt edilen en yakın olay ve hata
Blok tanıtıcısı
En yakın olay tarih ve saati
En yakın hata tarih ve saati
-----------------gg/aa/yyyy ss:dd
gg/aa/yyyy ss:dd
19
Aşırı hız kontrol bilgisi
Blok tanıtıcısı
En son AŞIRI HIZ KONTROLÜ tarih ve
saati
İlk aşırı hız tarih-saati ve bundan sonraki
aşırı hız sayısı
------------------gg/aa/yyyy ss:dd
gg/aa/yyyy ss:dd (nnn)
20
Aşırı hız Kaydı
20.1
Blok tanıtıcısı “Son
sonraki ilk aşırı hız”
20.2
Blok tanıtıcısı “Son 365 gün boyunca en
önemli 5 adedi”
-------
(365) - - - - - - -
20.3
Blok tanıtıcısı “Oluştuğu son 10 günün
her biri için en önemli olanı”
-------
(10) - - - - - - -
Tarih, saat ve süre
Azami ve ortalama hızlar, aynı gün
içindeki benzer olayların sayısı
Sürücü kartı tanıtımı
-------------------gg/aa/yyyy ss:dd sssdd
xxx km/h xxx
km/h
(xxx)
20.4
20.5
kalibrasyondan
_adresi
Bir blokta hiç bir aşırı hız kaydı yoksa
--------
--------
Soyadı_________________
Adı _________________
Kart_tanıtımı
________________
---
Elle yazılan bilgi
Blok tanıtıcısı
Kontrol yeri
Kontrolörün imzası
Zamandan
Zamana
“Elle yazılan bilgi” İstenen bilgiyi
gerçekten yazabilmek veya bir imza
atabilmek amacıyla elle yazılan öğenin
üstünde boş satırlar bırakınız.
21
21.1
21.2
21.3
21.4
21.5
----------------------...........................................
...
...........................................
...
...........................................
...
...........................................
...
...........................................
...
BÖLÜM 3. ÇIKTI ÖZELLİKLERİ
Bu kısımda, aşağıdaki biçim ifade düzenleri kullanılmıştır:
N
Yazdırma bloğu veya kayıt numarası N
Gerektiği kadar çok tekrar edilen yazdırma bloğu veya kayıt
N
numarası N
İhtiyaç duyulduğu gibi ve gerektiği kadar çok tekrar edilen yazdırma
X/Y
blokları veya kayıtlar X ve/veya Y
3.1. Günlük kart çıktısından sürücü faaliyetleri
PRT_007: Günlük kart çıktısından alınan sürücü faaliyetleri aşağıdaki biçime uygun
olmalıdır:
1
2
3
3
4
5
6
7
8
8.1.a / 8.1.b /
8.1.c / 8.2 / 8.3 /
8.3.a / 8.4
11
Çıktının tipi
Kontrolör tanıtımı (VU’ya bir kontrolör kartı
takılmışsa)
Sürücü tanıtımı (çıktının kart nesnesinden)
Araç tanıtımı (çıktının alındığı araç)
VU tanıtımı (çıktının alındığı VU)
Bu VU’nun son kalibrasyonu
Denetlenen sürücünün tabi tutulduğu son kontrol
Sürücü faaliyetleri ayırıcısı
Oluş sırasına göre sürücü faaliyetleri
Günlük özet ayırıcısı
11.4
11.5
12.1
12.4
13.1
13.4
21.1
21.2
21.5
Kronolojik sırayla girilmiş yerler
Faaliyet toplamları
Kart ayırıcısından alınan olaylar ve hatalar
Olay/Hata kayıtları (Kartta hafızaya alınan son 5 olay
veya hata)
VU ayırıcısından alınan olaylar ve hatalar
Olay/Hata kayıtları (VU’da hafızaya alınan veya
devam eden son 5 olay veya hata)
Kontrol yeri
3.2. Günlük VU çıktısından sürücü faaliyetleri
PRT_008: Günlük VU çıktısından alınan sürücü faaliyetleri aşağıdaki biçime uygun
olmalıdır:
1
2
3
4
5
6
7
Çıktının tipi
Kart hamili tanıtımı (VU’ya takılmış bütün kartlar için)
Bu takograf cihazı üzerinde yapılan son kontrol
9
10
10.1 / 10.2 /
10.3 / 10.3.a /
10.4
10
10.1 / 10.2 /
10.3 / 10.3.a /
10.4
11
11.1
11.4
11.6
11.2
11.4
11.7
11.3
11.4
11.7
13.1
Sürücü yuvası ayırıcısı (yuva 1)
Oluş sırasına göre faaliyetler (sürücü yuvası)
Yardımcı sürücü yuvası ayırıcısı (yuva 2)
Oluş sırasına göre faaliyetler (yardımcı sürücü yuvası)
Sürücü yuvasında kart olmayan sürelerin özeti
Yardımcı sürücü yuvasında kart olmayan sürelerin özeti
Her iki yuva dahil her bir sürücü için faaliyetlerin özeti
Bu sürücü tarafından kronolojik sırayla girilmiş yerler
Bu sürücü için faaliyet toplamları
Olaylar ve hatalar ayırıcısı
Olay/Hata kayıtları (VU’da hafızaya alınan veya devam
13.4
eden son 5 olay veya hata)
21.1
Kontrol yeri
(Hangi sürelerin kendisi ile
21.2
ilgili olduğunu göstermesi
21.3
Zamandan
amacıyla
kartsız
bir
21.4
Zamana
sürücüye verilen boşluk)
21.5
3.3. Kart çıktısından olaylar ve hatalar
PRT_009: Kart çıktısından alınan olaylar ve hatalar aşağıdaki biçime uygun olmalıdır:
1
2
3
3
4
12.2
12.4
12.3
12.4
21.1
21.2
21.5
Çıktının tipi
Kontrolör tanıtımı (VU’ya bir kontrolör kartı
takılmışsa)
Olaylar ayırıcısı
Olay kayıtları (Kartta hafızaya alınan bütün
olaylar)
Hatalar ayırıcısı
Hata kayıtları (Kartta hafızaya alınan bütün
hatalar)
Kontrol yeri
3.4. VU
çıktısından olaylar ve hatalar
PRT_010: VU çıktısından alınan olaylar ve hatalar aşağıdaki biçime uygun olmalıdır:
1
2
3
4
13.2
13.4
Çıktının tipi
Olaylar ayırıcısı
Olay kayıtları (VU’da hafızaya alınan veya devam eden
bütün olaylar)
Hatalar ayırıcısı
Hata kayıtları (VU’da hafızaya alınan veya devam eden
bütün hatalar)
Kontrol yeri
13.3
13.4
21.1
21.2
21.5
3.5. Teknik veri çıktısı
PRT_011: Teknik veri çıktısı aşağıdaki biçime uygun olmalıdır:
1
2
3
4
14
15
16
16.1
17
17.1
Çıktının tipi
Kart hamili tanıtımı (VU’ya takılmış bütün
kartlar için)
VU tanıtıcısı
Sensör tanıtıcısı
Kalibrasyon verisi ayırıcısı
Kalibrasyon kayıtları (kronolojik sırayla bütün
kayıtlar)
Zaman ayarlama ayırıcısı
Zaman ayarlama kayıtları (zaman ayarlama ve
kalibrasyon veri kayıtlarından alınan bütün
kayıtlar)
VU’da kayıt edilen en yakın olay ve hata
18
3.6. Aşırı hız çıktısı
PRT_012: Aşırı hız çıktısı aşağıdaki biçime uygun olmalıdır:
1
2
3
4
19
Çıktının tipi
Kart hamili tanıtımı (VU’ya takılmış bütün
kartlar için)
Aşırı hız kontrol bilgisi
20.1
20.4 / 20.5
20.2
20.4 / 20.5
20.3
20.4 / 20.5
21.1
21.2
21.5
Aşırı hız verisi tanıtıcısı
Son kalibrasyondan sonraki ilk aşırı hız
Son 365 gün boyunca en önemli 5 aşırı hız
olayı
Oluştuğu son 10 günün her biri için en önemli
aşırı hız
Kontrol yeri
İLAVE 5
GÖRÜNTÜ
Bu ilavede, aşağıdaki biçim ifade düzenleri kullanılmıştır:
1. Koyu yazılan karakterler görüntülenecek düz metinleri temsil eder (görüntü normal
karakterler halinde kalır).
2. Normal karakterler, görüntüleme için kendi değerleri ile yer değiştirecek olan değişkenleri
temsil eder (semboller veya veri).
gg aa yyyy
: Gün, ay, yıl
ss
: Saat
dd
: Dakika
D
: Süre sembolü
EF
: Olay veya hata sembol kombinasyonu
O
: Çalıştırma modu sembolü.
DIS_001: Takograf cihazı aşağıdaki biçimleri kullanarak veriyi görüntülemelidir:
Veri
Varsayılan görüntü
Yerel zaman
Çalıştırma modu
Sürücü ile ilgili bilgi
Yardımcı sürücü ile ilgili bilgi
Kapsam dışı koşulu açıldı
İkaz görüntüsü
Kesintisiz sürüş zamanı aşımı
Olay veya hata
Diğer görüntüler
UTC tarih
Saat
Sürücünün kesintisiz sürüş zamanı ve toplam dinlenme zamanı
Yardımcı sürücünün kesintisiz sürüş zamanı ve toplam dinlenme
zamanı
Sürücünün bir önceki ve içinde bulunduğu haftaya ait toplam
sürüş zamanı
Yardımcı sürücünün bir önceki ve içinde bulunduğu haftaya ait
toplam sürüş zamanı
Biçim
ss:dd
O
Dsssdd sssdd
Dsssdd
sssdd sssdd
EF
UTC gg/aa/yyyy
veya
UTC gg.aa.yyyy
ss:dd
sssdd sssdd
sssdd sssdd
sssdd
sssdd
İLAVE 6
HARİCİ ARAYÜZLER
BÖLÜM 1. DONANIM
1.1. Bağlantı elemanı
INT_001: İndirme/kalibrasyon bağlantı elemanı altı pinli bir bağlantı elemanı olmalı, takograf
cihazının herhangi bir kısmını sökmeye ihtiyaç olmadan ön panelden erişilebilir olmalı ve
aşağıdaki çizime uygun olmalıdır (bütün ölçüler milimetredir).
Aşağıdaki şema örnek bir altı pinlik birleştirme fişini gösterir:
1.2. Temas yeri tahsisi
INT_002: Temas yerleri aşağıdaki çizelgeye uygun bir şekilde tahsis edilmelidir.
Pin
1
2
3
4
Tarif
Akünün eksi
kutbu
Veri iletişimi
RxD – İndirme
Girdi / Çıktı
sinyali
5
Kalıcı güç çıkışı
Açıklama
Araç aküsünün eksi kutbuna bağlanır
K-hattı (ISO 14230-1)
Takograf cihazına veri girişi
Kalibrasyon
Gerilim aralığı, koruyucu devreler üzerinde gerilim
düşmesine izin vermek amacıyla araç gücü eksi 3 V olarak
belirtilmiştir. Çıkış 40 mA.
Takograf cihazından veri çıktısı alınması
6 TxD – İndirme
1.3. Blok şeması
INT_003: Blok şeması aşağıdakine uygun olmalıdır.
BÖLÜM 2. İNDİRME ARAYÜZÜ
INT_004: İndirme arayüzü RS232 özelliklerine uygun olmalıdır.
INT_005: İndirme arayüzü bir başlatma biti, LSB ilk olacak şekilde 8 veri biti, bir çift eşleme
biti ve 1 sonlandırma biti kullanmalıdır.
Veri baytı oluşumu:
Başlatma biti : Mantık seviyesi 0 olan bir bit.
Veri bitleri : LSB ilk olacak şekilde aktarılır.
Eşleme biti : Çift eşleme.
Sonlandırma biti
: Mantık seviyesi 1 olan bir bit.
Birden fazla bayttan oluşan sayısal veri aktarılıyorsa, en çok belirgin bayt ilk olarak, en az
belirgin bayt son olarak aktarılır.
INT_006: Aktarım baud hızları 9600 bps‘den 115200 bps’ye kadar ayarlanabilir olmalıdır.
Aktarım, iletişimin başlatılmasından sonraki ilk baud hızı 9600 bps olacak şekilde, mümkün
olan en yüksek aktarım hızında yapılmalıdır.
BÖLÜM 3. KALİBRASYON ARAYÜZÜ
INT_007: Veri iletişimi, “ISO 14230-1 Karayolu Araçları – Teşhis Sistemleri – Şifre kelime
protokolü 2000 – Bölüm 1: Fiziksel katman, İlk Basım 1999”a uygun olmalıdır.
INT_008: Girdi/çıktı sinyali aşağıdaki elektrik özelliklerine uygun olmalıdır:
Parametre
Ualçak (giriş)
Uyüksek
(giriş)
Frekans
Ualçak (giriş)
Uyüksek
(çıkış)
Asgari Örnek Azami Açıklama
I = 750
1.0 V
µA
I = 200
4V
µA
4 kHz
1.0 V I = 1 mA
4V
I = 1 mA
INT_009: Girdi/çıktı sinyali aşağıdaki zamanlama şemalarına uygun olmalıdır:
Sensör
(çıkış)
sinyali
Test sinyali (giriş)
UTC saat
(çıkış)
sinyali
İLAVE 7
VERİ İNDİRME PROTOKOLÜ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
Bu ilave, harici bir hafıza ortamına veri indirmenin farklı tiplerini gerçekleştirmek amacıyla
takip edilecek yöntemleri doğru veri aktarımını ve indirilen verinin, herhangi bir kontrolöre,
bu veriyi muayene etmesine ve bunları çözümlemeden önce bunların özgünlüğünü ve
bütünlüğünü kontrol edebilmesine izin vermeye tam uyumluluğunu sağlamak amacıyla
uygulanması gereken protokoller ile birlikte belirler.
1.1. Kapsam
Veri ESM’ye aşağıdakilerden aktarılabilir:
1. VU’ya bağlanmış bir akıllı cihaz (IDE) ile bir araç ünitesinden,
2. Bir kart arayüz cihazı takılmış bir IDE ile takograf kartından,
3. VU’ya bağlanmış bir IDE ile bir araç ünitesi üzerinden bir takograf kartından.
Bir ESM’nin hafızasına alınmış indirilen verinin özgünlüğünün ve bütünlüğünün
doğrulanmasına imkan vermek amacıyla, veri, İlave 11 Ortak Güvenlik Mekanizmaları’na
uygun bir şekilde ilave edilen bir imza ile birlikte indirilir. Kaynak cihaz (VU veya kart)
tanıtımı ve bunun güvenlik belgeleri (taraf ülke ve cihaz) ayrıca indirilir. Verinin
doğrulayıcısı bağımsız olarak güvenilir bir Avrupa genel şifresine sahip olmalıdır.
DDP_001: Bir indirme oturumu sırasında indirilen veri, ESM’de bir dosya içerisinde hafızaya
alınmalıdır.
1.2. Kısaltmalar ve ifadeler
Bu ilavede, aşağıdaki kısaltmalar kullanılır:
AID
ATR
CS
DF
DS_
EF
ESM
FID
FMT
ICC
Uygulama tanıtıcısı
Sıfırlamaya cevap
Denetim toplamı baytı
Tahsisli dosya
Teşhis oturumu
Temel dosya
Harici hafıza ortamı
Dosya tanıtıcısı (Dosya ID’si)
Biçim baytı (mesaj ön bilgisinin ilk baytı)
Entegre kartı
Akıllı cihaz: ESM’ye veri indirmesi yapmak için kullanılan cihaz (örn:
IDE
kişisel bilgisayar)
IFD
Arayüz cihazı
KWP Şifre kelime protokolü 2000
LEN Uzunluk baytı (mesaj ön bilgisinin son baytı)
PPS
Protokol parametre seçimi
PSO
Güvenlik gerçekleştirme işlemi
SID
Hizmet tanıtıcısı
SRC
Kaynak baytı
TGT Hedef baytı
TLV İşaret uzunluk değeri
TREP Aktarım cevap parametresi
TRTP Aktarım talep parametresi
VU
Araç ünitesi
BÖLÜM 2. VU VERİ İNDİRME
2.1. İndirme yöntemi
Bir VU veri indirmesini yapmak amacıyla, işlemci aşağıdaki işlemleri gerçekleştirmelidir:
1. VU’nun kart yuvasına takograf kartını takmak. Takılan kart, indirme fonksiyonlarına ve
veriye uygun erişim haklarını başlatacaktır.
2. IDE’yi VU indirme bağlantı elemanına bağlamak.
3. IDE ile VU arasında bağlantıyı kurmak.
4. IDE’de indirilecek veriyi seçmek ve talebi VU’ya göndermek,
5. İndirme oturumunu kapatmak.
2.2. Veri indirme protokolü
Protokol, IDE’nin alıcı (master) rolünü ve VU’nun da verici (slave) rolünü yüklendiği bir tek
taraflı veri akışı (master-slave) temelinde yapılandırılmıştır.
Mesaj yapısı, tipleri ve akışı temelde Şifre Kelime Protokolü 2000 (KWP) üzerinde
kurulmuştur (ISO 14230-2 Karayolu Araçları – Teşhis Oturumları – Şifre kelime protokolü
2000 – Kısım 2: Veri bağlantı katmanı).
Uygulama katmanı temelde ISO 14229-1’in en son taslağı üzerine kurulmuştur (Karayolu
Araçları – Teşhis Oturumları – Kısım 1: Teşhis hizmetleri, 22 Şubat 2001 tarihli sürüm 6).
2.2.1. Mesaj yapısı
DDP_002: IDE ile VU arasında alış veriş edilen bütün mesajlar, üç kısımdan oluşan bir
yapıyla biçimlendirilir.
1. Bir biçim baytı (FMT), bir hedef baytı (TGT), bir kaynak baytı (SRC) ve mümkün bir
uzunluk baytından (LEN) oluşan bir ön bilgi.
2. Bir hizmet tanıtıcısı (SID) ve ihtiyari bir teşhis oturumu baytını (DS_) veya ihtiyari bir
aktarım parametresi baytını (TRTP veya TREP) içerebilen değişken sayıda veri
baytlarından oluşan veri alanı.
3. Bir denetim toplamı baytından (CS) oluşan bir denetim toplamı.
Ön Bilgi
Veri Alanı
Denetim
toplamı
TGT SRC LEN SID DAT
FMT
... ... ...
CS
A
4 Bayt
Azami 225 bayt
1 Bayt
TGT ve SRC baytları, mesajın kaynağına ve alıcısına yapılan fiziksel atfı temsil eder.
Değerler IDE için F0 onaltılı ve VU için EE onaltılıdır.
LEN baytı, veri alanı kısmının uzunluğudur.
Denetim toplamı baytı, CS’nin kendisi hariç mesajın bütün baytlarının mod 256’ya göre 8
bitlik toplam dizileridir.
FMT, SID, DS_, TRTP ve TREP baytları bu dokümanda daha sonra tarif edilir.
DDP_003: Mesaj ile taşınacak verinin veri alanı kısmında bulunan boşluktan daha uzun
olduğu durumda, mesaj gerçekte birkaç alt-mesajlar halinde gönderilir. Her bir alt-mesaj, bir
ön bilgi, aynı SID, TREP ve toplam mesajda alt-mesaj numarasını gösteren 2 bitlik bir altmesaj sayacını içerir. Hata kontrolü ve durdurmayı sağlamak amacıyla IDE her bir alt-mesajı
teyit eder. IDE alt-mesajı kabul edebilir, yeniden aktarılmasını isteyebilir, VU’nun aktarımı
yeniden başlatmasını veya durdurmasını talep edebilir.
DDP_004: Son alt-mesaj, veri alanında tam olarak 255 bayt içerirse, mesajın sonunu
göstermek amacıyla, (SID TREP ve alt-mesaj sayacı hariç) boş bir veri alanı ile son bir altmesaj eklenmelidir.
Örnek:
Ön
SID TREP Mesaj
Bilgi
4 Bayt 255 Bayttan daha
uzun
CS
Mesajı aşağıdaki şekilde aktarılacaktır:
Ön
SID TREP 00 01 Alt-mesaj
Bilgi
1
4 Bayt
255 Bayt
CS
Ön
Bilgi
2
4 Bayt
255 Bayt
CS
Ön
SID TREP xx yy Alt-mesaj
Bilgi
n
4 Bayt
255 Bayttan daha az
CS
veya aşağıdaki şekilde aktarılacaktır:
Ön
Bilgi
1
4 Bayt
255 Bayt
CS
Ön
Bilgi
2
4 Bayt
255 Bayt
CS
...
Ön
SID TREP xx yy Alt-mesaj
Bilgi
n
4 Bayt
255 Bayt
Ön
SID TREP xx yy+1
Bilgi
4 Bayt
4 Bayt
CS
CS
2.2.2. Mesaj tipleri
VU ile IDE arasındaki veri indirme iletişim protokolü sekiz farklı mesaj tipinin alış verişini
gerektirir.
Aşağıdaki çizelge bu mesajları özetler:
Azami 4 bayt
Ön bilgi
Mesaj Yapısı
IDE ->
<-VU
İletişimi başlat talebi
FMT
81
Azami 255 bayt
Veri
TG SR LE
DS_TRT
SID
VERİ
T C N
P
EE F0
81
1 Bayt
Denetim
Toplamı
CS
E0
İletişimi başlat olumlu cevabı
Teşhis oturumunu başlat talebi
Teşhis başlat olumlu cevabı
Bağlantı kontrol hizmeti
Baud hızını doğrula (aşama 1)
9600
Bd
19200
Bd
38400
Bd
57600
Bd
11520
0 Bd
Baud hızını doğrula olumlu cevabı
Geçiş Baud hızı (aşama 2)
Karşıya yükleme talebi
80
80
80
F0 EE 03
EE F0 02
F0 EE 02
C1
10 81
50 81
EA, 8F
80
EE F0 04
87
01,01,01 EC
80
EE F0 04
87
01,01,02 ED
80
EE F0 04
87
01,01,03 EE
80
EE F0 04
87
01,01,04 EF
80
EE F0 04
87
01,01,05 F0
80
80
80
F0 EE 02 C7
EE F0 03 87
EE F0 0A 35
Karşıya yükleme talebi olumlu cevabı
Veri aktarım talebi
Genel Bilgi
Faaliyetler
Olaylar ve hatalar
Detaylı hız
Teknik veri
Kart indirme
Veri aktarım olumlu cevabı
80
F0 EE 03
75
01
28
02,03
ED
00,00,00, 99
00,00,FF
,FF,
FF,FF
00,FF
D5
80
80
80
80
80
80
EE
EE
EE
EE
EE
EE
36
36
36
36
36
36
01
02
03
04
05
06
80
F0 EE
76
TREP
Aktarım çıkışı talebi
Aktarım çıkışı talebi olumlu cevabı
İletişimi sonlandır talebi
İletişimi sonlandır olumlu cevabı
Alt-mesajı teyit et
80
80
80
80
EE
F0
EE
F0
80
EE F0
02
06
02
02
02
02
LE
N
01
01
01
01
LE
N
03
03
03
03
7F
7F
7F
7F
Olumsuz cevaplar
Genel Ret
80
Hizmet desteklenmiyor
80
Alt-fonksiyon desteklenmiyor
80
Yanlış mesaj uzunluğu
80
Koşullar doğru değil veya talep dizisi
80
hatası
Talep aralık dışı
80
Karşıya yükleme kabul edilmiyor
80
Cevap bekletiliyor
80
Veri mevcut değil
80
Notlar:
F0
F0
F0
F0
F0
F0
F0
EE
F0
EE
Tarih
Veri
37
77
82
C2
9B
F1
31
97
CS
99
9A
9B
9C
CS
96
D6
E1
21
Veri
CS
10
11
12
13
CS
CS
CS
CS
F0 EE 03
7F Sid Req 22
CS
F0
F0
F0
F0
7F
7F
7F
7F
CS
CS
CS
CS
F0
F0
F0
F0
EE
EE
EE
EE
EE
EE
EE
EE
03
03
03
03
83
Sid Req
Sid Req
Sid Req
Sid Req
Sid Req
Sid Req
Sid Req
Sid Req
31
50
78
FA
- Sid Req = uygun talebin Sid’si (Hizmet ID’si).
- TREP = uygun talebin TRTP’si.
- Siyah hücreler hiç bir şeyin aktarılmadığını gösterir.
- (IDE’den bakılırsa) karşıya yükleme (upload) terimi ISO 14229’a uygunluk için kullanılır.
(VU’dan bakılırsa) indirme (download) ile aynı anlamdadır.
- Muhtemel 2 bitlik alt-mesaj sayaçları bu Çizelgede gösterilmemiştir.
2.2.2.1. İletişimi başlat talebi (SID 81)
DDP_005: Bu mesaj VU ile iletişim bağlantısı kurmak için IDE tarafından oluşturulur.
Başlangıç iletişimler her zaman 9600 baud hızında yapılır (baud hızı uygun Bağlantı kontrol
hizmetleri kullanılmasının neticesinde değişene kadar).
2.2.2.2. İletişimi başlat olumlu cevabı (SID C1)
DDP_006: Bu mesaj bir iletişimi başlat talebine olumlu cevap vermek amacıyla VU
tarafından oluşturulur. Mesaj, kaynak ve uzunluk bilgilerini içeren ön bilgisi olan protokolü
ünitenin desteklediğini gösteren ‘EA’ ‘8F’ şeklinde 2 şifre bayt içerir.
2.2.2.3. Teşhis oturumu başlat talebi (SID 10)
DDP_007: Teşhis oturumu başlat talebi VU ile yeni bir teşhis oturumu talep etmek amacıyla
IDE tarafından oluşturulur. ‘varsayılan oturum’ (81 onaltılı) alt fonksiyonu bir standart teşhis
oturumunun açılacağını gösterir.
2.2.2.4. Teşhis başlat olumlu cevabı (SID 50)
DDP_008: Teşhis başlat olumlu cevabı mesajı, Teşhis oturumu talebine olumlu cevap vermek
amacıyla VU tarafından gönderilir.
2.2.2.5. Bağlantı kontrol hizmeti (SID 87)
DDP_052: Bağlantı kontrol hizmeti baud hızında bir değişiklik başlatmak amacıyla IDE
tarafından kullanılır. Bu iki basamakta yapılır. Birinci basamakta, IDE, yeni hızı göstererek,
baud hızı değişikliği önerir. VU’dan olumlu mesaj aldığında IDE baud hızı değişikliği için
VU’ya doğrulama gönderir (basamak iki). IDE, daha sonra, yeni baud hızına geçer.
Doğrulamayı aldıktan sonra VU yeni baud hızına geçer.
2.2.2.6. Bağlantı kontrol olumlu cevabı (SID C7)
DDP_053: Bağlantı kontrol olumlu cevabı, Bağlantı Kontrol Hizmeti talebine (basamak bir)
olumlu cevap vermek amacıyla VU tarafından oluşturulur. Doğrulama talebine hiç bir cevap
verilmediğine dikkat ediniz (basamak iki).
2.2.2.7. Karşıya yükleme talebi (SID 35)
DDP_009: Karşıya yükleme talebi mesajı bir indirme işleminin talep edildiğini VU’ya
belirtmek amacıyla IDE tarafından oluşturulur. ISO 14229’un gerekliliklerini karşılamak için,
talep edilen verinin atıf, büyüklük ve biçim detaylarını kapsayan veri indirme talebi mesajına
dahil edilir. Bir indirme yapılmadan önce bunlar IDE tarafından bilinmediğinden, bellek atfı
0’a ayarlanır, biçim şifrelenmemiş ve sıkıştırılmamış haldedir ve bellek büyüklüğü azamiye
ayarlanır.
2.2.2.8. Karşıya yükleme talebi olumlu cevabı (SID 75)
DDP_010: Karşıya yükleme talebi olumlu cevabı mesajı, VU’nun veri indirmeye hazır
olduğunu IDE’ye göstermek amacıyla VU tarafından gönderilir. ISO 14229’un
gerekliliklerini karşılamak için, IDE’ye müteakip olumlu cevap aktarım verisi mesajlarının
azami 00FF onaltılı bayt içereceğini gösteren veri bu olumlu cevap mesajına dahil edilir.
2.2.2.9. Veri aktarım talebi (SID 36)
DDP_011: Veri aktarım talebi, indirilecek verinin tipini VU’ya belirtmek amacıyla IDE
tarafından gönderilir. Bir baytlık bir aktarım talebi parametresi (TRTP) aktarımın tipini
gösterir.
Altı tip veri aktarımı vardır:
1. Genel bilgi (TRTP 01).
2. Belirli bir tarihteki faaliyetler (TRTP 02).
3. Olaylar ve hatalar (TRTP 03).
4. Detaylı hız (TRTP 04).
5. Teknik veri (TRTP 05).
6. Kart indirme (TRTP 06).
DDP_054: Bir indirme oturumu sırasında, sadece, VU belgelerinin indirilen dosyaya
kaydedilmesini sağlayacak olan genel bilgi veri aktarımını (TRTP 01) talep etmek IDE için
zorunludur.
İkinci durumda (TRTP 02) veri aktarımı talebi mesajı indirilecek takvim gününün (Gerçek
Zaman biçiminde) gösterimini içerir.
2.2.2.10. Veri aktarım olumlu cevabı (SID 76)
DDP_012: Veri aktarım olumlu cevabı, veri aktarım talebine cevap olarak VU tarafından
gönderilir. Mesaj, talep edilen veriyi, talebin TRTP’sine karşılık gelen aktarım cevap
parametresi (TREP) ile beraber içerir.
DDP_055: Birinci durumda (TREP 01), VU, sonraki indirmek istediği veriyi seçmesinde IDE
işlemcisine yardımcı olacak veriyi gönderir. Bu mesajda aşağıdaki bilgiler bulunur:
1. Güvenlik belgeleri,
3. VU o anki tarih ve saati,
4. Asgari ve azami indirilebilir tarih (VU verisi),
5. VU’da kartların mevcudiyetinin gösterimi,
6. Şirkete bir önceki indirme,
7. Şirket kilitleri,
8. Önceki kontroller.
2.2.2.11. Aktarım çıkışı talebi (SID 37)
DDP_013: Aktarım çıkışı talebi mesajı indirme oturumunun bittiğini VU’ya bildirmek
amacıyla IDE tarafından gönderilir.
2.2.2.12. Aktarım çıkışı talebi olumlu cevabı (SID 77)
DDP_014: Aktarım çıkışı talebi olumlu cevabı mesajı, Aktarım Çıkışı Talebini teyit etmek
2.2.2.13. İletişimi sonlandır talebi (SID 82)
DDP_015: İletişimi sonlandır talebi mesajı VU ile iletişim bağlantısını kesmek amacıyla IDE
tarafından gönderilir.
2.2.2.14. İletişimi sonlandır olumlu cevabı (SID C2)
DDP_016: İletişimi sonlandır olumlu cevabı mesajı, iletişimi sonlandır talebini teyit etmek
2.2.2.15. Teyit Alt Mesajı (SID 83)
DDP_017: Teyit alt mesajı, birkaç alt mesaj halinde aktarılmakta olan bir mesajın her bir
kısmının alındığını doğrulamak amacıyla IDE tarafından gönderilir. Veri alanı, VU’dan alınan
SID ile aşağıdaki gibi 2 baytlık bir kod içerir:
- MsjC + 1, MsjC numaralı alt mesajın doğru alındığını teyit eder.
IDE’den VU’ya bir sonraki alt mesajı gönder talebi.
- MsjC, MsjC numaralı alt mesajın alınmasında bir sorun olduğunu gösterir.
IDE’den VU’ya alt mesajı yeniden gönder talebi.
- FFFF, mesajın bitirilmesini talep eder.
Bu, herhangi bir nedenle VU mesajının aktarımının durdurulması amacıyla IDE tarafından
kullanılabilir.
Bir mesajın son alt mesajı (LEN bayt < 255) bu kodların herhangi birisiyle teyit edilir
veya hiç teyit edilmez.
Birkaç alt mesajdan oluşan VU cevapları aşağıdakilerdir:
- Veri aktarım olumlu cevabı (SID 76)
2.2.2.16. Olumsuz cevap
(SID 7F)
DDP_018: Olumsuz cevap mesajı, VU’nun talepleri karşılayamadığı zaman yukarıdaki talep
mesajlarına cevap olarak VU tarafından gönderilir. Mesajın veri alanları, cevabın SID’sini
(7F), talebin SID’sini ve olumsuz cevabın nedenini belirten bir kod içerir. Aşağıdaki kodlar
kullanılır:
- 10 genel ret.
Faaliyet aşağıda kapsanmayan bir nedenle gerçekleştirilemedi.
- 11 hizmet desteklenmiyor.
Talebin SID’si anlaşılmadı.
- 12 alt mesaj desteklenmiyor.
Talebin DS_ veya TRTP’si anlaşılmadı veya aktarılacak daha başka alt mesaj yok.
- 13 yanlış mesaj uzunluğu.
Alınan mesajın uzunluğu yanlış.
- 22 koşullar doğru değil veya talep dizisi hatası.
Talep edilen hizmet faal değil veya talep mesajının dizisi doğru değil.
- 31 talep aralık dışı.
Talep parametresi kaydı (veri alanı) geçerli değil.
- 50 karşıya yükleme kabul edilmedi.
Talep gerçekleştirilemiyor (VU uygun olmayan bir çalıştırma modunda veya VU’nun
dahili hatası).
- 78 cevap bekliyor.
Talep edilen faaliyet zamanında tamamlanamıyor ve VU başka bir talep kabul etmeye
hazır değil.
- FA ulaşılabilir değil.
Bir veri aktarım talebinin veri nesnesi VU’da ulaşılabilir değil (örn: kart takılı değil, ...)
2.2.3. Mesaj akışı
Normal bir veri indirme yöntemi sırasında örnek bir mesaj akışı aşağıdaki gibidir:
IDE
İletişimi başlat talebi
Teşhis
talebi
oturumu
VU


başlat 


Karşıya yükleme talebi

Veri aktarım talebi genel 
bilgi


Veri talebi # 2


Alt-mesaj # 1 teyidi


Alt-mesaj # 2 teyidi


Alt-mesaj # m teyidi

Alt-mesaj teyidi (ihtiyari)

...
Olumlu cevap
Olumlu cevap
Olumlu cevap
Olumlu cevap
Olumlu cevap # 1
Olumlu cevap # 2
Olumlu cevap # m
Olumlu cevap (veri alanı < 255
bayt)
Veri aktarım talebi # n
Aktarım çıkışı talebi
İletişimi sonlandır talebi






Olumlu cevap
Olumlu cevap
Olumlu cevap
2.2.4. Zamanlama
DDP_019: Normal işlem sırasında, aşağıdaki şekilde gösterilen zamanlama parametreleri
kullanılır:
Şekil 1- Mesaj akışı, zamanlama
Burada:
P1 = VU cevabı için baytlar arası zaman.
P2 = IDE talebinin sonu ile VU cevabının başı arasındaki veya IDE teyidinin sonu ile bir
sonraki VU cevabının başı arasındaki zaman.
P3 = VU cevabının sonu ile IDE talebinin başı arasındaki veya VU cevabının sonu ile IDE
teyidinin başı arasındaki veya VU cevap veremiyorsa IDE talebinin sonu ile yeni IDE
talebinin başı arasındaki zaman.
P4 = IDE talebi için baytlar arası zaman.
P5 = Kart indirme için P3’ün uzatılmış değeri.
Zamanlama parametreleri için izin verilen değerler, aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir (daha
hızlı iletişim için fiziksel atıf durumunda kullanılan KWP uzatılmış zamanlama
parametreleri).
Zamanlama
parametresi
Alt sınır değeri
Üst sınır değeri (ms)
(ms)
P1
0
20
P2
20
1000 (*)
P3
10
5000
P4
5
20
P5
10
20 dakika
(*) VU, “talep doğru alındı, cevap bekletiliyor” anlamına gelen bir kod içeren bir
olumsuz cevap ile cevap verirse, bu değer P3’ün aynı üst sınır değerine kadar
uzatılır.
2.2.5. Hata muamelesi
Mesaj alış verişi sırasında bir hata oluşursa, mesaj akış şeması, hangi cihazın hatayı tespit
ettiğine ve hatayı oluşturan mesaja bağlı olarak değiştirilir.
Şekil 2 ve Şekil 3’te, sırasıyla VU ve IDE için, hata muamelesi yöntemleri, gösterilmiştir.
2.2.5.1. İletişimi başlat aşaması
DDP_020: IDE, İletişimi başlat aşaması sırasında, zamanlama veya bit akımı yoluyla bir hata
tespit ederse, talebi yeniden oluşturmadan önce P3 min süresi kadar bir süre bekler.
DDP_021: VU, IDE’den gelen bir dizide hata tespit ederse, hiç bir cevap göndermemeli ve P3
max kadar bir süre içerisinde başka bir İletişimi Başlat Talebi mesajı için beklemelidir.
2.2.5.2. İletişim aşaması
İki farklı hata muamelesi alanı tarif edilebilir.
1) VU, bir IDE aktarım hatası tespit eder.
DDP_022: Her bir alınan mesaj için, VU, zamanlama hatalarını, bayt biçimi hatalarını (örn:
başlat ve sonlandır biti ihlalleri) ve çerçeve hatalarını (alınan baytların sayısı yanlış, denetim
toplamı baytı yanlış) tespit etmelidir.
DDP_023: VU yukarıdaki hatalardan birini tespit ederse, hiç bir cevap göndermez ve alınan
mesajı yok sayar.
DDP_024: Mesaj, uzunluk ve denetim toplamı gerekliliklerini yerine getirse bile, VU, alınan
mesajın biçimi veya içeriği ile ilgili olarak başka hatalar da (örn: mesaj desteklenmiyor) tespit
edebilir. Böyle bir durumda, VU hatanın şeklini belirten bir Olumsuz Cevap mesajı ile IDE’ye
cevap vermelidir.
Başlat
Hayır
Olumsuz cevap gönder
Talep alındı ?
Evet
Hayır
P3 max sona erdi ?
Evet
Evet
İletişimi sonlandır
Denetim toplamı hatası ?
Hayır
Yanlış mesaj uzunluğu
olumsuz cevabı
Evet
Uzunluk hatası ?
Hayır
Hizmet veya alt-işlev desteklenmiyor
Hayır
olumsuz cevabı
Uzunluk hatası ?
Evet
Talep dizisi hatası
olumsuz cevabı
Hayır
Olumlu cevap gönder
Talep mesajı destekleniyor ?
Evet
Karşıya yükleme kabul edilmiyor
olumsuz cevabı
Hayır
Karşıya yükleme kabul ediliyor ?
Evet
Talep aralık dışı
olumsuz cevabı
Hayır
Talep aralık içinde ?
Evet
Veri ulaşılabilir değil
olumsuz cevabı
Hayır
Veri ulaşılabilir ?
Evet
Cevap bekletiliyor
olumsuz cevabı
oluştur ve gönder
Olumlu cevap oluştur
Olumlu cevap hazır ?
P2 max’ı
P3 max’a uzat
Hayır
Hayır
Kart indiriliyor ?
Evet
Veri ulaşılabilir ?
Hayır
Olumlu cevap hazır ?
Evet
P2 max’ı ve P3 max’ı
P5’e uzat
Genel ret
olumsuz cevabı
Şekil 2- VU hata muamelesi
Evet
2) IDE, VU aktarım hatası tespit eder.
DDP_025: Her bir alınan mesaj için, IDE, zamanlama hatalarını, bayt biçimi hatalarını (örn:
başlat ve sonlandır biti ihlalleri) ve çerçeve hatalarını (alınan baytların sayısı yanlış, denetim
toplamı baytı yanlış) tespit etmelidir.
DDP_026: IDE dizi hatalarını tespit etmelidir, örn: ardışık alınan mesajlardaki doğru olmayan
alt mesaj sayacı artışları.
DDP_027: IDE bir hata tespit ederse veya P2 max süresi içerisinde VU’dan cevap gelmezse,
talep mesajı, toplamda azami üç aktarım olana kadar yeniden gönderilir. Bu hata tespitinin
amaçları doğrultusunda, bir teyit alt mesajı VU için bir talep olarak değerlendirilir.
DDP_028: IDE her bir aktarımı başlatmadan önce en az P3 min kadar bir süre beklemelidir:
Bekleme süresi, hata tespit edildikten sonraki en son hesaplanan sonlandır biti olayından
itibaren ölçülür.
Başlat
Talep oluştur
Talep gönder
Hayır
P2 max’ı ve P3 max’ı
P5 max’a uzat
Evet
Cevap alındı ?
Hayır
P2 max’ı
P3 max’a uzat
Hayır
P2 max sona erdi ?
Evet
Evet
Hayır
3 teşebbüs ?
Evet
Uzunluk veya CS hatası ?
Hayır
Evet
Cevap bekletiliyor ?
Hayır
IDE hata muamelecisi
Hayır
Cevap TAMAM ?
Evet
Uygulamaya devam et
Şekil 3- IDE hata muamelesi
Kart indiriliyor?
Evet
2.2.6. Cevap mesajı içeriği
Bu madde, çeşitli olumlu cevap mesajlarının veri alanlarının içeriğini belirler.
Veri elemanları İlave 1 veri sözlüğünde tarif edilmiştir.
2.2.6.1. Olumlu cevap aktarım verisi genel bilgi
DDP_029: “Olumlu cevap aktarım verisi genel bilgi” mesajının veri alanı, SID 76 onaltılı,
TREP 01 onaltılı halinde ve uygun alt mesaja ayırarak ve sayarak aşağıdaki veriyi aşağıdaki
sırada sunmalıdır:
Veri elemanı
ŞirketVU
TarafÜlkeBelgesi
VuBelgesi
AraçTanıtımNumarası
AraçTescilTanıtımı
AraçTescil Ülkesi
OankiTarihSaat
VuİndirilebilirlikSüresi
AsgariİndirilebilirlikZamanı
AzamiİndirilebilirlikZamanı
KartYuvalarıDurumu
VuİndirmeFaaliyetiVerisi
İndirmeZamanı
TamKartNumarası
ŞirketVeyaServisAdı
VuŞirketKilitleriVerisi
KilitlerinSayısı
...
KilidiYerleştirmeZamanı
KilidiKaldırmaZamanı
ŞirketAdı
ŞirketAdresi
Uzunluk
Yorum
(Bayt)
194
VU güvenlik belgeleri
194
17
1
14
4
4
4
1
4
18
36
1
(98)
4
4
36
36
Araç tanıtımı
VU o anki tarih ve saati
İndirilebilirlik Süresi
VU’ya takılan kartların tipi
Önceki VU indirmesi
Bütün şirket kilitleri hafızaya
alınır. Kısım boşsa sadece
KilitlerinSayısı = 0 gönderilir.
KaydıKilitleri
ŞirketKartNumarası
18
KaydıFaaliyetiKontrolVU
...
VuKontrolFaaliyetiVerisi
KontrollerinSayısı
...
KontrolTipi
KontrolZamanı
DenetimKartNumarası
İndirmeSüresiBaşlamaZamanı
İndirmeSüresiBitmeZamanı
1
(31)
1
4
18
4
VU’da hafızaya alınan bütün
kontrol kayıtları. Kısım boşsa,
sadece KontrollerinSayısı = 0
gönderilir.
4
...
İmza
128
AraçTanıtımNumarası’ndan
başlayarak son
VuKontrolFaaliyetiKaydı’nın en
son baytına kadar bütün verinin
(belgeler hariç) RSA imzası.
2.2.6.2. Olumlu cevap aktarım verisi faaliyetler
DDP_030: “Olumlu cevap aktarım verisi faaliyetler” mesajının veri alanı, SID 76 onaltılı,
Veri elemanı
GerçekZaman
KilometreSayacıDeğeriGeceyarısı
VUKartTakmaÇıkarmaVerisi
VUKartTakmaÇıkarmaKayıtlarıSayısı
...
Uzunlu
k
Yorum
(Bayt)
4
İndirilen günün tarihi
İndirilen günün sonunda
3
kilometre sayacı değeri
Kartların takma çıkarma
çevrimleri verisi.
2
(129)
TakmaÇıkarmaKaydıVuKart
KartHamiliAdı
HamilSoyadı
HamilİlkAdları
TamKartNumarası
KartınGeçerliliğininBittiğiTarih
KartTakmaZamanı
TakmaAnıAraçKilometreSayacıDeğ
eri
KartYuvasıNumarası
KartÇıkarmaZamanı
ÇıkarmaAnıAraçKilometreSayacıDe
ğeri
ÖncekiAraçBilgisi
AraçTescil Ülkesi
KartTakmaZamanı
ManuelGirişİşareti
...
VuFaaliyetGünlükVerisi
FaaliyetDeğişiklikleriSayısı
...
FaaliyetDeğişikliğiBilgisi
...
VuGünlükÇalışmaSüresiYerVerisi
YerKayıtlarıSayısı
...
36
36
18
4
4
3
1
4
3
1
14
4
1
2
2
- Bu kısımda ulaşılabilir veri
yoksa, sadece
VuKartTakmaÇıkarmaKayıtlarıS
ayısı = 0 gönderilir.
- Bir
VUKartTakmaÇıkarmaKaydı
00:00 üzerinden (önceki gün
içerisinde kartın takılması) veya
24:00 üzerinden (sonraki gün
içerisinde kartın çıkarılması)
00:00’da yuvaların durumu ve
indirilen gün için kaydedilen
faaliyet değişiklikleri
1
YerKaydıGünlükÇalışmaSüresiVU
(28)
TamKartNumarası
YerKaydı
GirişZamanı
GirişTipiGünlükÇalışmaSüresi
GünlükÇalışmaSüresiÜlkesi
AraçKilometreSayacıDeğeri
...
VuÖzelKoşulVerisi
ÖzelKoşulKayıtlarıSayısı
...
ÖzelKoşulKaydı
GirişZamanı
ÖzelKoşulTipi
18
4
1
1
1
İndirilen gün için kaydedilen
yerler ile ilgili veri. Bu kısım
boşsa, sadece YerKayıtlarıSayısı
= 0 gönderilir.
3
2
(5)
4
1
İndirilen gün için kaydedilen özel
koşullar verisi. Bu kısım boşsa,
sadece ÖzelKoşulKayıtlarıSayısı
= 0 gönderilir.
...
İmza
128
GerçekZaman’dan başlayarak son
ÖzelKoşulKaydı’nın en son
baytına kadar bütün verinin RSA
imzası.
VuOlayKaydı
VU Hata Kaydı
2.2.6.3. Olumlu cevap aktarım verisi olaylar ve hatalar
DDP_031: “Olumlu cevap aktarım verisi olaylar ve hatalar” mesajının veri alanı, SID 76
onaltılı, TREP 03 halinde ve uygun alt mesaja ayırarak ve sayarak aşağıdaki veriyi aşağıdaki
Uzunlu
Veri elemanı
k
Yorum
(Bayt)
VUHataVerisi
VUHatalarıSayısı
1
...
(82)
HataTipi
1
HataKayıtAmacı
1
VU’da hafızaya alınan veya
HataBaşlamaZamanı
4
devam eden bütün hatalar.
HataBitmeZamanı
4
Bu kısım boşsa, sadece
KartNumarasıSürücüYuvasıBaşlangıç
18
VUHatalarıSayısı = 0
KartNumarasıYardımcıSürücüYuvasıBa
gönderilir.
18
şlangıç
KartNumarasıSürücüYuvasıBitim
18
KartNumarasıYardımcıSürücüYuvasıBi
18
tim
...
VUOlayVerisi
VUOlaylarıSayısı
1
...
(83)
OlayTipi
1
OlayKayıtAmacı
1
OlayBaşlamaZamanı
4
VU’da hafızaya alınan veya
OlayBitmeZamanı
4
devam eden bütün olaylar.
Bu kısım boşsa, sadece
KartNumarasıSürücüYuvasıBaşlangıç
18
VUOlaylarıSayısı = 0
KartNumarasıYardımcıSürücüYuvasıBa
18
gönderilir.
şlangıç
KartNumarasıSürücüYuvasıBitim
18
KartNumarasıYardımcıSürücüYuvasıBi
18
timi
BenzerOlaylarSayısı
1
...
VUAşırıHızKontrolVerisi
Son aşırı hız kontrolü ile
SonAşırıHızKontrolZamanı
4
ilgili veri (veri yoksa
SonrakiİlkAşırıHız
4
varsayılan değer).
SonrakiAşırıHızSayısı
1
VUAşırıHızOlayVerisi
VUAşırıHızOlaylarıSayısı
1
aşırı hız olayları verisi. Bu
...
(31)
kısım boşsa, sadece
OlayTipi
1
OlayKaydıVuAşırıHız
OlayKayıtAmacı
OlayBaşlamaZamanı
OlayBitmeZamanı
AzamiHızDeğeri
OrtalamaHızDeğeri
KartNumarasıSürücüYuvasıBaşl
angıç
BenzerOlaylarSayısı
...
VUZamanAyarlamaVerisi
VUZamanAyarlamaKayıtlarıSayısı
...
EskiZamanDeğeri
YeniZamanDeğeri
ServisAdı
ServisAdresi
ServisKartNumarası
1
4
4
1
1
18
1
KaydıAyarlamaVuZaman
1
(98)
4
4
36
36
18
...
İmza
VUAşırıHızOlaylarıSayısı =
0 gönderilir.
128
zaman ayarlama olayları (bir
tam kalibrasyon çerçevesi
dışında). Bu kısım boşsa,
sadece
VUZamanAyarlamaKayıtlar
ı-Sayısı = 0 gönderilir.
VuHatalarıSayısı’ndan
başlayarak son
ZamanAyarlamaKaydı’nın
en son baytına kadar bütün
verinin RSA imzası.
BloğuDetaylıHızVu
2.2.6.4. Olumlu cevap aktarım verisi detaylı hız
DDP_032: “Olumlu cevap aktarım verisi detaylı hız” mesajının veri alanı, SID 76 onaltılı,
Uzunluk
Veri elemanı
Yorum
(Bayt)
VuDetaylıHızVerisi
HızBloklarıSayısı
2
...
HızBloğuBaşlamaTa
VU’da hafızaya alınan bütün detaylı
4
rihi
hız (Araç hareketi boyunca dakikada
SaniyeBaşınaHız
60
bir hız bloğu). Dakikada 60 hız
...
İmza
değeri (Saniyede bir)
128
HızBloklarınınSayısı’ndan
başlayarak son HızBloğu’nun en son
baytına kadar bütün verinin RSA
imzası.
VuKalibrasyonKaydı
2.2.6.5. Olumlu cevap aktarım verisi teknik veri
DDP_033: “Olumlu cevap aktarım verisi teknik veri” mesajının veri alanı, SID 76 onaltılı,
Uzunluk
Veri elemanı
Yorum
(Bayt)
VuTanıtımı
VuİmalatçıAdı
36
VuİmalatçıAdresi
36
VuParçaNumarası
16
VuSeriNumarası
8
VuYazılımTanıtımı
VuYazılımSürümü
4
VuYazılımKurmaTarihi
4
VuİmalatTarihi
4
VuOnayNumarası
8
EşlenenSensör
SensörSeriNumarası
8
SensörOnayNumarası
8
SensörİlkEşlemeTarihi
4
VuKalibrasyonVerisi
VuKalibrasyonKayıtlarıSayısı
1
...
(167)
KalibrasyonAmacı
1
ServisAdı
36
ServisAdresi
36
ServisKartıNumarası
18
ServisKartınınGeçerliliğininBittiğiTarih 4
AraçTanıtımNumarası
17
AraçTescilÜlkesi
1
14
kalibrasyon kayıtları.
w-AraçKarakteristikSabiti
2
k-KayıtCihazıSabiti
2
l-LastikÇevresi
2
LastikEbadı
15
İzinVerilenHız
1
EskiKilometreSayacıDeğeri
3
YeniKilometreSayacıDeğeri
3
EskiZamanDeğeri
4
YeniZamanDeğeri
4
SonrakiKalibrasyonTarihi
4
...
İmza
128
VuİmalatçıAdı’ndan başlayarak
son VuKalibrasyonKaydı’nın en
son baytına kadar bütün verinin
(belgeler hariç) RSA imzası.
2.3. ESM dosyası hafızaya alma
DDP_034: Bir indirme oturumu bir VU veri aktarımı içeriyorsa, IDE, indirme oturumu
sırasında veri aktarımı olumlu cevabı mesajları içerisinde VU’dan alınan bütün veriyi tek bir
fiziksel dosya içerisinde hafızaya almalıdır. Hafızaya alınan veri, mesaj ön bilgilerini, altmesaj sayaçlarını, boş alt-mesajları ve denetim toplamlarını içermez ancak SID ile TREP’i
(birkaç alt-mesaj varsa sadece birinci alt-mesaj için olan) içerir.
BÖLÜM 3. TAKOGRAF KARTLARI İNDİRME PROTOKOLİ
3.1. Kapsam
Bu madde, bir takograf kartından IDE’ye doğrudan kart verisi indirmesini tarif eder. IDE
güvenli ortamın bir parçası değildir, dolayısıyla, kart ile IDE arasında hiç bir orijinallik
doğrulaması yapılmaz.
3.2. Tarifler
İndirme oturumu
ICC verisinin indirilmesinin yapıldığı her bir zaman. Oturum, ICC’nin bir IFD aracılığıyla
sıfırlanmasından ICC’nin faal halinin durdurulmasına (kartın çıkarılması veya sonraki
sıfırlama) kadar ki bütün yöntemi kapsar.
İmzalı veri dosyası
ICC’den bir dosya. Dosya IFD’ye düz metin olarak aktarılır. ICC’de dosyanın hash hali
oluşturulur ve imzalanır ve imza IFD’ye gönderilir.
3.3. Kart İndirme
DDP_035: Takograf kartı indirmesi aşağıdaki basamakları içerir:
1. Kartın ortak bilgilerini ICC ve IC EF’lerine indir. Bu bilgi ihtiyaridir ve bu bilgi sayısal
bir imza ile güvenli hale getirilmez.
2. Kart_Belgesi ve CA_Belgesi EF’lerini indir. Bu bilgi sayısal bir imza ile güvenli hale
getirilmez..
3. Her bir indirme oturumunda bu dosyaların indirilmesi zorunludur.
4. Kart_İndirme EF’si hariç diğer uygulama verisi (takograf DF’sindeki) EF’lerini indir. Bu
bilgi sayısal bir imza ile güvenli hale getirilir.
- Her bir indirme oturumunda, en azından Uygulama_Tanıtımı EF’lerini ve ID’yi
indirmek zorunludur.
- Bir sürücü kartı indirilirken aşağıdaki EF’lerin indirilmesi de zorunludur.
- Olaylar_Verisi
- Hatalar_Verisi
- Sürücü_Faaliyet_Verisi
- Kullanılan_Araçlar
- Yerler
- Kontrol_Faaliyet_Verisi
- Özel_Koşullar
5. Bir sürücü kartı indirirken, Kart_İndirme EF’sindeki Son Kart İndirmesi tarihini
güncelle.
6. Bir servis kartı indirirken, Kart_İndirme EF’sindeki kalibrasyon sayacını sıfırla.
3.3.1. Başa alma dizisi
DDP_036: IDE, diziyi aşağıdaki şekilde başa almalıdır:
Kart
Yön

ATR

IDE / IFD
Donanım
sıfırlama
Anlam /
Açıklamalar
ICC’nin desteklediği sürece daha yüksek bir baud hızına çıkmak için PPS kullanmak
ihtiyaridir.
3.3.2. İmzasız veri dosyaları dizisi
DDP_038: ICC, IC, Kart_Belgesi, CA_Belgesi’nin indirilmesi için dizi aşağıdaki gibidir.
Kart
Yön
TAMAM
Dosya
Verisi
TAMAM
IDE / IFD

Dosya seç


İkiliyi oku
Veriyi
hafızaya al

Anlam / Açıklamalar
Dosya tanıtıcıları ile seçilen dosyayı
seç
Dosya arabellek ebadından daha fazla
veri içeriyorsa, komut, dosyanın
tamamı
okunana
kadar
tekrarlanmalıdır.
ESM’de
İlave 7 Kısım 3.4’e göre (Veri
hafızaya alma biçimi)
Not: Kart_Belgesi EF’sini seçmeden önce, Takograf Uygulaması seçilmelidir (AID ile
seçim).
3.3.3. İmzalı veri dosyaları dizisi
DDP_038: İmzaları ile birlikte indirilmesi gereken aşağıdaki dosyaların her biri için aşağıdaki
dizi kullanılmalıdır.
Kart
TAMAM
Dosyanın
hash
halini hesapla ve
hash değerini geçici
olarak hafızaya al
TAMAM
Yön





IDE / IFD
Dosya seç
Anlam / Açıklamalar
Dosyanın hash halini oluştur
Seçilen dosyanın veri içeriğinden,
tavsiye edilen hash algoritmasını
kullanarak İlave 11’e uygun bir
şekilde hash değerini hesaplar. Bu
komut bir ISO-Komutu değildir.
İkiliyi oku
Dosya okuyucunun arabellek
ebadından
veya
kartın
tutabileceğinden daha fazla veri
içeriyorsa,
komut,
dosyanın
tamamı
okunana
kadar

Dosya Verisi
TAMAM

Geçici
olarak
hafızaya alınan hash
değerini kullanarak
“sayısal
imza
hesapla” güvenlik
işlemini gerçekleştir
İmza
TAMAM

tekrarlanmalıdır.
Alınan
veriyi
ESM’de İlave 7 Kısım 3.4’e göre (Veri
hafızaya al
PSO: Sayısal imzayı hesapla
Veriyi, ESM’de daha önce İlave 7 Kısım 3.4’e göre (Veri
hafızaya alınan veriye ekle
3.3.4. Kalibrasyon sayacı sıfırlama dizisi
DDP_039: Bir servis kartındaki Kart_İndirme EF’sinin içerisindeki İndirmeden Sonraki
Kalibrasyon Sayısı Sayacını sıfırlamak için dizi aşağıda belirtilmiştir:
Kart
Yön

TAMAM
Anlam /
Açıklamalar
Kart_İndirme EF dosyasını Dosya tanıtıcıları ile
seç
seç
IDE / IFD


İndirmeden-SonrakiKalibrasyon-Sayısı = ’00 00’
İkilisini güncelle
Kart indirme numarasını
sıfırla
TAMAM

3.4. Veri hafızaya alma biçimi
3.4.1. Giriş
DDP_040: İndirilen veri aşağıdaki koşullara uygun olarak hafızaya alınmalıdır:
1. Veri anlaşılır bir şekilde hafızaya alınmalıdır. Bu, karttan aktarılan baytların sırası ve
baytın içerisindeki bitlerin sırasının hafızaya alınması sırasında muhafaza edilmesi gerektiği
anlamına gelir.
2. Kartın, bir indirme oturumu sırasında indirilen bütün dosyaları ESM’de tek bir dosyada
hafızaya alınır.
3.4.2. Dosya biçimi
DDP_041: Dosya biçimi, birkaç TLV nesnesinin artarda birleştirilmiş halidir.
DDP_042: Bir EF için işaret, FID artı ilave “00” olmalıdır.
DDP_043: Bir EF’nin imzası için işaret, dosyanın FID’si artı ilave “01” olmalıdır.
DDP_044: Uzunluk iki baytlık bir değerdir. Bu değer, değer alanındaki baytların sayısını tarif
eder. Uzunluk alanındaki “FF FF” değeri, sonraki kullanımlar için muhafaza edilir.
DDP_045: Bir dosya indirilmiyorsa, dosya ile ilgili hiç bir şey hafızaya alınmaz (ne bir işaret
ve ne bir sıfır uzunluk).
DDP_046: Bir imza, dosyanın verisini içeren TLV nesnesinden hemen sonra gelen bir sonraki
TLV nesnesi olarak hafızaya alınmalıdır.
Tarif
Anlam
FID (2 Bayt) ||
EF (FID) için işaret
“00”
Uzunluk
3 Bayt
FID (2 Bayt) || EF (FID) imzası için
3 Bayt
“01”
işaret
Değer
alanının
Xx xx
2 Bayt
uzunluğu
Bir ESM üzerinde indirilen bir dosyanın içerisindeki veriye örnek:
İşaret
Uzunluk Değer
00 02
00 11
ICC EF verisi
00
C1 00
00 C2
Kart_Belgesi EF verisi
00
...
05 05
Kullanılan_Araçlar
EF
0A 2E
00
verisi
05 05
Kullanılan_Araçlar
EF
00 80
01
imzası
BÖLÜM 4. ARAÇ ÜNİTESİ ÜZERİNDEN TAKOGRAF KARTINDAKİ VERİLERİ
İNDİRME
DDP_047: VU, bağlı bir IDE’ye takılan bir sürücü kartının içeriğini indirmeye izin
vermelidir.
DDP_048: IDE, bu modu (İlave 7 Kısım 2.2.2.9) başlatmak amacıyla VU’ya bir “veri
aktarım talebi kart indirme” mesajı göndermelidir.
DDP_049: VU, daha sonra, İlave 7 Bölüm 3’te tarif edilen kart indirme protokolüne uygun
bir şekilde, dosya dosya, bütün kartı indirmeli ve uygun TLV dosya biçimiyle karttan alınan
ve (İlave 7 Kısım 3.4.2) bir “veri aktarımı olumlu cevabı” mesajı içerisine kapatılmış bütün
veriyi IDE’ye iletmelidir.
DDP_050: IDE, “veri aktarımı olumlu cevabı” mesajından kart verisini elde etmeli (bütün ön
bilgileri çıkararak, SIDler, TREPler, alt-mesaj sayaçları ve denetim toplamları) ve İlave 7
Kısım 2.3’te tarif edildiği gibi tek bir fiziksel dosya içerisinde hafızaya almalıdır.
DDP_051: VU, daha sonra, uygulanabiliyorsa, sürücü kartının Kontrol Faaliyeti Verisi veya
Kart İndirme dosyasını güncellemelidir.
İLAVE 8
KALİBRASYON PROTOKOLÜ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
Bu ilave, bir araç ünitesi ile bir test kiti arasında, İlave 6’da tarif edilen kalibrasyon
arayüzünün bir parçasını oluşturan K-hattı üzerinden verinin nasıl alış veriş edildiğini tarif
eder. Ayrıca, kalibrasyon bağlantı elemanı üzerindeki girdi/çıktı sinyal hattının kontrolünü de
tarif eder.
K-hattı iletişimlerinin kurulması İlave 8 Bölüm 4 “İletişim hizmetleri” başlığında tarif edilir.
Bu ilave, farklı şartlar altında K-hattı kontrolü kapsamını belirlemek için teşhis “oturumları”
fikrini kullanır. Varsayılan oturum, araç ünitesinden bütün verinin okunabildiği ancak araç
ünitesine hiç bir verinin yazılamadığı “Standart Teşhis Oturumu”dur.
Teşhis oturumunun seçilmesi İlave 8 Bölüm 5 “Yönetim hizmetleri” başlığında tarif edilir.
CPR_001: “ECU Programlama Oturumu”, araç ünitesine veri girişine müsaade eder.
Kalibrasyon verisinin girileceği zaman (gereklilikler 097 ve 098) araç ünitesi, ayrıca,
KALİBRASYON çalıştırma modunda olmalıdır.
K-hattı üzerinden veri aktarımı İlave 8 Bölüm 6 “Veri aktarım hizmetleri”nde tarif edilir.
Aktarılan verinin biçimi, Kısım 8 “Veri-Kaydı biçimleri”nde detaylandırılmıştır.
CPR_002: “ECU Ayarlama Oturumu”, K-hattı üzerindeki kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal
hattının Girdi/Çıktı modunun seçilmesine müsaade eder. Kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal
hattının kontrolü, İlave 8 Bölüm 7 “Test darbelerinin kontrolü – Girdi/Çıktı-Kontrolü
fonksiyonel ünitesi”nde tarif edilir.
CPR_003: Bu dokümanın tamamında, test kitine yapılan atıflar “tt” olarak yapılır. Test kitine
atıf yapılması tercih edilse de, VU herhangi bir test kiti atfına doğru olarak cevap vermelidir.
VU’ya fiziksel atıflar 0xEE olarak yapılır.
BÖLÜM 2. TERİMLER, TARİFLER ve KAYNAKÇALAR
Protokoller, mesajlar ve hata kodları, ilke olarak, ISO 14229-1’in (Karayolu araçları – Teşhis
sistemleri – Bölüm 1: Teşhis hizmetleri, 22 Şubat 2001 tarihli sürüm 6) en son taslağına
dayandırılmıştır.
Hizmet tanıtıcılar, hizmet talepleri ve cevapları, ve standart parametreler için bayt kodlaması
ve onaltılı değerleri kullanılır.
“Test kiti” terimi, VU’ya programlama/kalibrasyon verisinin girilmesi amacıyla kullanılan
cihaza karşılık gelir.
“Kullanıcı” (“client”) ve “dağıtıcı” (“server”) terimleri, sırasıyla test kitine ve VU’ya karşılık
gelir.
ECU terimi, “Elektronik Kontrol Ünitesi”nin kısaltmasıdır ve VU’ya karşılık gelir.
Kaynakçalar:
ISO 14230- Karayolu Araçları – Teşhis Sistemleri – Şifre Kelime Protokolü
2
2000 – Bölüm 2: Veri Linki Katmanı. İlk basım: 1999. Araçlar –
Teşhis Sistemleri
BÖLÜM 3. HİZMETLER HAKKINDA GENEL BİLGİ
3.1. Sunulan hizmetler
Aşağıdaki çizelge, takograf cihazında sunulan ve bu dokümanda tarif edilen hizmetler
hakkında genel bir bilgi verir.
CPR_004: Çizelge devreye alınan bir teşhis oturumu sırasında sunulan hizmetleri gösterir.
1. Birinci sütun, sunulan hizmetleri listeler.
2. İkinci sütun, bu ilavede hizmetin ayrıca tarif edildiği kısmın numarasını içerir.
3. Üçüncü sütun, talep mesajlarına karşılık gelen hizmet tanıtıcı değerlerini belirler.
4. Dördüncü sütun, Her bir VU’da uygulanacak “Standart Teşhis Oturumu” (SD)
hizmetlerini belirler.
5. Beşinci sütun, VU’nun ön panel kalibrasyon bağlantı elemanında Girdi/Çıktı sinyal
hattının kontrolüne müsaade etmek amacıyla uygulanacak olan “ECU Ayarlama Oturumu”
(ECUAS) hizmetlerini belirler:
6. Altıncı sütun, VU’nun parametrelerinin programlanmasına müsaade etmek amacıyla
uygulanacak olan “ECU Programlama Oturumu” (ECUPS) hizmetlerini belirler:
Çizelge 1 - Hizmet tanıtıcı değeri özet çizelgesi
Teşhis Oturumları
ECUA ECUP
SD
S
S
 


 

 

 

 


Kısım
Hizmet Tanıtıcı Talep
No
Değeri
İletişimiBaşlat
4.1
81
İletişimiSonlandır
4.2
82
TestKitiMevcut
4.3
3E
TeşhisOturumunuBaşlat 5.1
10
GüvenlikErişimi
5.2
27
TanıtıcıİleVeriOkuma
6.1
22
TanıtıcıİleVeriYazma
6.2
2E
TanıtıcıİleGirdiÇıktıKont 7.1
2F

rolü
 Bu işaretin kullanılması, bu teşhis oturumunda ilgili hizmetin zorunlu olduğunu
gösterir.
Hiç bir işaret olmaması, Bu teşhis oturumunda ilgili hizmetin müsaade edilmediğini
gösterir.
3.2. Cevap kodları
Her hizmet için cevap kodları tarif edilir.
BÖLÜM 4. İLETİŞİM HİZMETLERİ
Bazı hizmetler, iletişimi kurmak ve devam ettirmek için gereklidir. Bunlar, uygulama
katmanında görünmezler. Sunulan bu hizmetler aşağıdaki çizelgede detaylandırılmıştır.
Teşhis Hizmeti Adı
Çizelge 2 - İletişim hizmetleri
Hizmet adı
Tarifi
Kullanıcı, dağıtıcı (dağıtıcılar) ile bir iletişim oturumu
İletişimi Başlat
başlatmayı talep eder.
İletişimi
Kullanıcı, var olan iletişim oturumunu sonlandırmayı talep eder.
Sonlandır
Test
Kiti
Kullanıcı, dağıtıcıya hala mevcut olduğunu gösterir.
Mevcut
CPR_005: İletişimi Başlat Hizmeti, bir iletişim başlatmak için kullanılır. Herhangi bir hizmeti
gerçekleştirmek için, iletişim başa alınmalı ve iletişim parametreleri istenen moda uygun
olmalıdır.
4.1. İletişimi Başlat Hizmeti
CPR_006: Bir İletişimi Başlat gösterimi öncülü (primitive) alınmasıyla, VU, talep edilen
iletişim bağlantısının geçerli şartlar altında başa alınıp alınmadığını kontrol etmelidir. Bir
iletişim bağlantısının başa alınması için uygun şartlar ISO 14230-2 dokümanında tarif edilir.
CPR_007: Daha sonra, VU, iletişim bağlantısını başa almak için gerekli bütün eylemleri
gerçekleştirmeli ve seçilen olumlu cevap parametreleri ile birlikte bir İletişimi Başlat cevabı
öncülü göndermelidir.
CPR_008: Daha önce başa alınmış olan (herhangi bir teşhis oturumuna girmiş olan) bir VU,
(örn: test kitindeki bir hatanın bertaraf edilmesinden dolayı) yeni bir İletişimi Başlat talebi
alırsa, bu talep kabul edilmeli ve VU yeniden başa alınmalıdır.
CPR_009: VU, herhangi bir nedenle iletişim bağlantısı başa alınamıyorsa, iletişim
bağlantısını başa almak için teşebbüsten hemen önceki durumda olduğu gibi çalışmaya devam
etmelidir.
CPR_010: İletişimi Başlat Talebi mesajına fiziksel olarak atıfta bulunulmalıdır.
CPR_011: Hizmetler için VU’nun başa alınması bir “çabuk başa alma” yöntemi ile
gerçekleştirilmelidir.
1. Herhangi bir faaliyetten önce bir veri yolu-boş zaman aralığı vardır.
2. Daha sonra test kiti bir başa alma deseni gönderir.
3. İletişimi kurmak için gerekli bütün bilgiler VU’nun cevabında bulunur.
CPR_012: Başa alma tamamlandıktan sonra:
1. Bütün iletişim parametreleri, şifre baytlarına uygun olarak, Çizelge 4’te tarif edilen
değerlere ayarlanır.
2. VU, test kitinin ilk talebi için bekler.
3. VU, varsayılan teşhis modundadır, yani, Standart Teşhis Oturumu.
4. Kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal hattı varsayılan durumdadır, yani, devreye alınmamış
durum.
CPR_014: K-hattı üzerindeki veri hızı 10400 Baud olmalıdır.
CPR_016: Çabuk başa alma, K-hattında bir uyandırma deseni (Wup) aktaran bir test kiti
tarafından başlatılır. Desen, K-hattı üzerindeki boş zamandan sonra düşük bir Tinil zamanı ile
başlar. Test Kiti, İletişimi Başlat Hizmetinin ilk bitini, ilk düşme kenarını takip eden bir
Twup zamanından sonra aktarır.
CPR_017: Çabuk başa alma ve iletişimlerin geneli için zamanlama değerleri aşağıdaki
çizelgelerde detaylandırılmıştır. Boş zamanın farklı ihtimalleri vardır:
1. Güç açıldıktan sonraki ilk aktarım, Tidle = 300 ms.
2. Bir İletişimiSonlandır Hizmetinin tamamlanmasından sonra, Tidle = P3 min.
3. P3max süre bittisi ile iletişimin durdurulmasından sonra, Tidle = 0.
Çizelge 3 - Çabuk başa alma için zamanlama değerleri
Parametre
Asgari
değer
Azami
değer
25 ± 1
24 ms
ms
50 ± 1
Twup
49 ms
ms
Tinil
26 ms
51 ms
Çizelge 4 - İletişim zamanlama değerleri
Zamanlam
a
Parametre tarifi
parametre
si
P1
VU’nun cevabı için bayt arası zamanı
Test Kiti Talebi ile VU cevabı veya iki
P2
VU cevabı arasındaki zaman
VU cevaplarının sonu ile yeni Test Kiti
P3
Talebi başı arasındaki zaman
P4
Test Kiti Talebi için bayt arası zaman
En alt sınır
En üst sınır
değerleri (ms) değerleri (ms)
Asgari
Azami
0
20
25
250
55
5000
5
20
CPR_018: Çabuk başa alma için mesaj biçimi aşağıdaki çizelgelerde detaylandırılmıştır.
Çizelge 5 – İletişimi Başlat talebi mesajı
Bayt
Parametre adı
#
#1
Biçim baytı – fiziksel atıf
#2
Hedef atıf baytı
#3
Kaynak atıf baytı
İletişimi Başlat Talebi
#4
hizmeti
#5
Denetim toplamı
Onaltılı
değer
81
EE
Tt
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
81
SCR
00-FF
CS
Çizelge 6 – İletişimi Başlat olumlu cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
Parametre adı
Onaltılı
değer
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
80
Hedef atıf baytı
tt
Kaynak atıf baytı
EE
İlave uzunluk baytı
03
İletişimi Başlat Olumlu Cevabı
#5
C1
SCRPR
Hizmet ID’si
#6
Şifre Bayt 1
EA
KB1
#7
Şifre Bayt 2
8F
KB2
#8
Denetim toplamı
00-FF
CS
CPR_019: İletişimi Başlat Talebi mesajı için olumsuz cevap bulunmamaktadır, aktarılacak
olumlu cevap mesajı yoksa VU başa alınmaz, hiç bir şey aktarılmaz ve VU normal çalışmada
kalır.
4.2. İletişimi Sonlandır Hizmeti
4.2.1. Mesaj tarifi
Bu iletişim katmanının hizmetinin amacı bir iletişim oturumunu sonlandırmaktır.
CPR_020: Bir İletişimi Sonlandır gösterimi öncülü alınmasıyla, VU, geçerli şartların bu
iletişimi sonlandırmaya müsaade edip etmeyeceğini kontrol etmelidir. Bu durumda, VU bu
iletişimi sonlandırmak için gerekli bütün eylemleri gerçekleştirmelidir.
CPR_021: İletişimi sonlandırmak mümkünse, VU, iletişim sonlandırılmadan önce, seçilen
olumlu cevap parametreleri ile birlikte bir İletişimi Sonlandır cevabı öncülü oluşturmalıdır.
CPR_022: Herhangi bir nedenle iletişim sonlandırılamıyorsa, VU, seçilen olumsuz cevap
parametresi ile birlikte bir İletişimi Sonlandır cevabı öncülü oluşturmalıdır.
CPR_023: VU tarafından P3max süre-bittisi tespit edilirse, herhangi bir cevap öncülü
oluşturulmadan iletişim sonlandırılmalıdır.
4.2.2. Mesaj biçimi
CPR_024: İletişimi Sonlandır öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki çizelgelerde
detaylandırılmıştır.
Çizelge 7 – İletişimi Sonlandır talebi mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
Parametre adı
Onaltılı
değer
80
Hedef atıf baytı
EE
Kaynak atıf baytı
Tt
01
İletişimi
Sonlandır
Talep
82
Hizmet ID’si
Denetim toplamı
00-FF
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
SPR
CS
Çizelge 8 – İletişimi Sonlandır olumlu cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
Onaltılı
değer
Parametre adı
80
Hedef atıf baytı
tt
Kaynak atıf baytı
EE
01
İletişimi Sonlandır Olumlu Cevap
C2
Hizmeti
Denetim toplamı
00-FF
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
SPRPR
CS
Çizelge 9 – İletişimi Başlat olumsuz cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Olumsuz Cevap Hizmet ID’si
Onaltılı
değer
80
tt
EE
03
7F
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
NR
Bayt
#
#6
#7
#8
Onaltılı
değer
Parametre adı
İletişimi
Sonlandır
Talebi
82
hizmet ID’si
Cevap Kodu = Genel-Ret
10
Denetim toplamı
00-FF
Anımsatı
cı
SPR
RC_GR
CS
4.2.3. Parametre tarifi
Bu hizmet, herhangi bir parametre tarifi gerektirmez.
4.3. Test Kiti Mevcut hizmeti
4.3.1. Mesaj tarifi
Test Kiti Mevcut hizmeti, dağıtıcının otomatik olarak normal çalışmaya dönmesini ve
muhtemelen iletişimi sonlandırmasını engellemek amacıyla, dağıtıcıya hala mevcut olduğunu
göstermek için test kiti tarafından kullanılır. Periyodik olarak gönderilen bu hizmet, teşhis
oturumu/iletişimini, bu hizmet için bir talebin her alındığında P3 zamanlayıcısını sıfırlayarak,
faal halde tutar.
CPR_079: Test Kiti Mevcut öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki çizelgelerde
Çizelge 10 – Test Kiti Mevcut talebi mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
Onaltılı
değer
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Test Kiti Talebi hizmet ID’si
Alt Fonksiyon= Cevap Talep Ediliyor =
[evet
hayır]
Denetim toplamı
Anımsatıcı
80
EE
Tt
02
3E
FMT
TGT
SRC
LEN
TP
RESPREQ_Y
RESPREQ_N
O
CS
01
02
00-FF
CPR_080: Cevap Talep Ediliyor parametresi “evet” olarak ayarlanmışsa, dağıtıcı, aşağıdaki
olumlu cevap mesajı ile cevap vermelidir. “hayır” olarak ayarlanmışsa, dağıtıcı tarafından hiç
bir cevap gönderilmez.
Çizelge 11 – Test Kiti Mevcut olumlu cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Test Kiti Olumlu Cevap
Hizmet ID’si
Denetim toplamı
Onaltılı
değer
80
Tt
EE
01
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
7E
TPPR
00-FF
CS
CPR_081: Hizmet aşağıdaki olumsuz cevap kodlarını desteklemelidir.
Çizelge 12 – Test Kiti Mevcut olumsuz cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
Onaltılı
değer
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Test Kiti Talebi hizmet ID’si
Cevap Kodu =[Alt Fonksiyon Desteklenmiyor
#7
Geçersiz Biçim
Yanlış Mesaj Uzunluğu]
#8
Denetim toplamı
BÖLÜM 5. YÖNETİM HİZMETLERİ
Mevcut hizmetler aşağıdaki çizelgede detaylandırılmıştır.
80
Tt
EE
03
7F
3E
12
13
00-FF
Anımsatıcı
FMT
TGT
SRC
LEN
NR
TP
RC_SFNS_I
F
RC_IML
CS
Çizelge 13 - Yönetim hizmetleri
Hizmet adı
Tarif
Teşhis Oturumunu
Kullanıcı bir VU ile bir teşhis oturumu başlatmak talep eder.
Başlat
Kullanıcı yetkilendirilmiş kullanıcılara kısıtlanmış fonksiyonlara
Güvenlik Erişimi
erişmek talep eder
5.1. Teşhis Oturumunu Başlat Hizmeti
5.1.1. Mesaj tarifi
CPR_025: Teşhis Oturumunu Başlat hizmeti, dağıtıcıda farklı teşhis oturumları açabilmek
amacıyla kullanılır. Bir teşhis oturumu, Çizelge 17’ye uygun olarak belirli bir hizmet setini
sağlar. Bir oturum, araç imalatçısına, bu dokümanın bir parçası olmayan özel hizmetleri
sağlar. Uygulama kuralları aşağıdaki gereklilikleri yerine getirmelidir.
1. VU’da her zaman kesinlikle bir teşhis oturumu faal olmalıdır.
2. VU, güç verildiğinde her zaman Standart Teşhis Oturumunu başlatmalıdır. Başka hiç bir
teşhis oturumu başlatılmazsa, VU açık olduğu sürece Standart Teşhis Oturumu faal halde
kalmalıdır.
3. Test kiti tarafından faal halde olan bir teşhis oturumu talep edilirse, VU olumlu cevap
mesajı göndermelidir.
4. Test kiti yeni bir teşhis oturumu talep ederse, VU’da yeni oturum faal hale getirilmeden
önce VU ilk olarak bir Teşhis Oturumunu Başlat olumlu cevap mesajı göndermelidir. VU
talep edilen yeni teşhis oturumunu başlatamazsa, bir Teşhis Oturumunu Başlat olumsuz
cevap mesajı ile karşılık vermelidir ve geçerli oturum devam etmelidir.
CPR_026: Teşhis oturumu, sadece kullanıcı ile VU arasında iletişim kurulmuşsa,
başlatılmalıdır.
CPR_027: Çizelge 4’te tarif edilen zamanlama parametreleri, başka bir teşhis oturumu daha
önce faal haldeyse, cevap mesajında, Teşhis Oturumu parametresinin “Standart Teşhis
Oturumu” değerine ayarlanması ile elde edilecek başarılı bir Teşhis Oturumunu Başlat
komutundan sonra faal hale gelmelidir.
CPR_028: Teşhis Oturumunu Başlat öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki çizelgelerde
Çizelge 14 – Teşhis Oturumunu Başlat talebi mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
Parametre adı
Onaltılı
değer
80
Hedef atıf baytı
EE
Kaynak atıf baytı
tt
02
Teşhis Oturumunu Başlat Talebi hizmet
10
ID’si
Teşhis Oturumu =
(Çizelge 17’den
xx
bir değer)
Denetim toplamı
00-FF
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
STDS
DS_...
CS
Çizelge 15 – Teşhis Oturumunu Başlat olumlu cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
Onaltılı
değer
80
tt
EE
02
50
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
STDSPR
xx
DS_...
00-FF
CS
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Teşhis Oturumunu Başlat Olumlu Cevap Hizmet ID’si
Teşhis Oturumu = (Çizelge 14’ün Bayt # 6’sındaki ile
aynı değer)
Denetim toplamı
Çizelge 16 – Teşhis Oturumunu Başlat olumsuz cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
Parametre adı
Onaltılı
değer
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
NR
80
Hedef atıf baytı
tt
Kaynak atıf baytı
EE
03
7F
Teşhis Oturumunu Başlat Talebi hizmet
#6
10
STDS
ID’si
Cevap Kodu = [Alt
Fonksiyon
12
RC_SFNS
a
Desteklenmiyor( )
#7
13
RC_IML
Yanlış Mesaj Uzunluğu(b)
22
RC_CNC
Koşullar Doğru Değil(c)]
#8
Denetim toplamı
00-FF
CS
a
( ) Talep mesajının Bayt # 6’sındaki değer desteklenmiyor, yani, Çizelge 17’de
değil.
Bayt
Onaltılı
Anımsatı
Parametre adı
#
değer
cı
(b) Mesajın uzunluğu yanlış.
(c) Teşhis Oturumunu Başlat Talebi için kriterler yerine getirilmemiş.
CPR_029: Teşhis Oturumu parametresi (DS_) Teşhis Oturumunu Başlat hizmeti tarafından,
hizmetin (hizmetlerin) belirli davranışlarını seçmek amacıyla kullanılır. Bu dokümanda
aşağıdaki teşhis oturumları belirlenir.
Çizelge 17 – Teşhis Oturumu değerlerinin tarifi
Onaltıl
ı
Tarif
Anımsatı
cı
Standart Teşhis Oturumu
Bu teşhis oturumu, Çizelge 1 sütun 4 “SD”’de belirlenen bütün
hizmetleri sağlar. Bu hizmetler bir dağıtıcıdan (VU) veri
okunmasına müsaade eder. Bu teşhis oturumu, kullanıcı (test
81
SD
kiti) ile dağıtıcı (VU) arasında başa alma başarılı bir şekilde
tamamlandıktan sonra faal hale gelir. Bu teşhis oturumu bu
bölümde belirtilen diğer teşhis oturumlarınca üst üste
çalıştırılabilir.
ECU Programlama Oturumu
Bu teşhis oturumu Çizelge 1 sütun 6 “ECUPS”’de belirlenen
bütün hizmetleri sağlar. Bu hizmetler bir dağıtıcının (VU)
85
ECUPS
bellek programlamasını destekler. Bu teşhis oturumu bu
bölümde belirtilen diğer teşhis oturumlarınca üst üste
çalıştırılabilir.
ECU Ayarlama Oturumu
Bu teşhis oturumu Çizelge 1 sütun 5 “ECUAS”’de belirlenen
87
bütün hizmetleri sağlar. Bu hizmetler bir dağıtıcının (VU) ECUAS
girdi/çıktı kontrolünü destekler. Bu teşhis oturumu bu bölümde
belirtilen diğer teşhis oturumlarınca üst üste çalıştırılabilir.
5.2. GüvenlikErişimi hizmeti
Kalibrasyon verisinin yazılması veya kalibrasyon girdi/çıktı hattına erişim, VU
KALİBRASYON modunda değilse mümkün değildir. VU’ya geçerli bir servis kartı
takılmasına ilave olarak, KALİBRASYON moduna erişim sağlanmadan önce, VU’ya uygun
PIN’in girilmesi gerekmektedir.
Güvenlik Erişim hizmeti, PIN’in girilmesi ve test kitine, VU’nun KALİBRASYON modunda
olup olmadığını gösterilmesi için araçlar sunar.
PIN’in alternatif yöntemlerle girilmesi kabul edilebilir.
5.2.1. Mesaj tarifi
Güvenlik Erişimi hizmeti, bir Güvenlik Erişimi “Talep Çekirdeği” mesajı ve arkasından bir
Güvenlik Erişimi “Gönder Şifreyi” mesajından oluşur. Güvenlik Erişimi hizmeti, Teşhis
Oturumunu Başlat hizmetinden sonra gerçekleştirilmelidir.
CPR_033: Test kiti, araç ünitesinin bir PIN kabul edip edemeyeceğini kontrol etmek
amacıyla, Güvenlik Erişimi “Talep Çekirdeği” mesajını kullanmalıdır.
CPR_034: Araç ünitesi KALİBRASYON modundaysa, Güvenlik Erişimi Olumlu Cevap
hizmetini kullanarak 0x0000’lı bir “çekirdek” göndererek talebe cevap vermelidir.
CPR_035: Araç ünitesi, bir servis kartıyla doğrulamak için bir PIN kabul etmek üzere hazırsa,
Güvenlik Erişimi Olumlu Cevap hizmeti aracılığıyla 0x0000’dan daha büyük bir “Çekirdek”
göndererek talebe cevap vermelidir.
CPR_036: Araç ünitesi, takılan servis kartının geçerli olmaması veya hiç bir servis kartının
takılmamış olması veya araç ünitesinin başka bir yöntemle PIN beklemesi nedeniyle, bir test
kitinden bir PIN kabul etmek üzere hazır değilse, Koşullar Doğru Değil Veya Talep Dizisi
Hatası’na ayarlanmış bir cevap kodlu bir olumsuz cevap ile talebe cevap vermelidir.
CPR_037: Neticede, test kiti, araç ünitesine bir PIN yönlendirmek amacıyla Güvenlik Erişimi
“Gönder Şifreyi” mesajını kullanmalıdır. Kart orijinallik doğrulaması işleminin gerçekleşmesi
için süre vermek amacıyla, VU, cevap verme süresini uzatmak için “Talep Doğru Alındı
Cevap Bekletiliyor” olumsuz cevap kodunu kullanmalıdır. Bununla birlikte, azamî cevap
verme süresi 5 dakikayı geçmemelidir. Talep edilen hizmet tamamlanır tamamlanmaz, VU,
bir olumlu cevap mesajı veya buradakinden farklı bir cevap kodu içeren olumsuz cevap
mesajı göndermelidir. TalepDoğruAlındıCevapBekletiliyor olumsuz cevap kodu, VU
tarafından talep edilen hizmet tamamlanana ve nihai cevap mesajı gönderilene kadar
tekrarlanabilir.
CPR_038: Araç ünitesi, sadece KALİBRASYON modundayken, Güvenlik Erişimi Olumlu
Cevap hizmetini kullanarak bu talebe cevap vermelidir.
CPR_039: Aşağıdaki durumlarda, araç ünitesi, yine aşağıda belirtilenlere ayarlanmış bir
cevap kodlu bir olumsuz cevap ile bu talebe cevap vermelidir:
1. Alt Fonksiyon Desteklenmiyor: Alt fonksiyon parametresi için geçersiz biçim (Erişim
Tipi).
2. Koşullar Doğru Değil Veya Talep Dizisi Hatası: Araç ünitesi bir PIN girişine hazır değil.
3. Geçersiz Şifre: PIN geçerli değil ve PIN kontrolleri teşebbüsleri sayısı aşılmadı.
4. Aşılmış Teşebbüs Sayısı: PIN geçerli değil ve PIN kontrolleri teşebbüsleri sayısı aşıldı.
5. Genel Ret: Doğru PIN fakat servis kartı ile karşılıklı orijinallik doğrulaması başarısız.
5.2.2. Mesaj biçimi – Güvenlik Erişimi – Talep Çekirdeği
CPR_040: Güvenlik Erişimi “Talep Çekirdeği” öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki
çizelgelerde detaylandırılmıştır.
Çizelge 18 – Güvenlik Erişimi talebi – Talep Çekirdeği mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
Onaltılı
değer
80
EE
tt
02
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
27
SA
7D
00-FF
AT_RSD
CS
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Güvenlik Erişimi talebi hizmet
ID’si
Erişim Tipi – Talep Çekirdeği
Denetim toplamı
Çizelge 19 – Güvenlik Erişimi – Talep Çekirdeği olumlu cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
#8
#9
Onaltılı
değer
80
tt
EE
04
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
67
SAPR
7D
00-FF
00-FF
00-FF
AT_RSD
SEEDH
SEEDL
CS
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Güvenlik Erişimi Olumlu
Hizmet ID’si
Erişim Tipi – Talep Çekirdeği
Çekirdek Yüksek
Çekirdek Düşük
Denetim toplamı
Cevap
Çizelge 20 – Güvenlik Erişimi – Talep Çekirdeği olumsuz cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
Parametre adı
Onaltılı
değer
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
NR
SA
80
Hedef atıf baytı
tt
Kaynak atıf baytı
EE
03
7F
Güvenlik Erişimi Talebi hizmet ID’si
27
Cevap Kodu =[Koşullar Doğru Değil Veya
#7
Talep Dizisi Hatası
22
RC_CNC
Yanlış Mesaj Uzunluğu]
13
RC_IML
#8
Denetim toplamı
00-FF
CS
5.2.3. Mesaj biçimi – Güvenlik Erişimi – Gönder Şifreyi
CPR_041: Güvenlik Erişimi “Gönder Şifreyi” öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki
Çizelge 21 – Güvenlik Erişimi talebi – Gönder Şifreyi mesajı
Bayt #
#1
#2
#3
#4
#5
#6
# 7 ila
# m+6
# m+7
Parametre adı
Onaltılı
değer
80
Hedef atıf baytı
EE
Kaynak atıf baytı
tt
m+2
Güvenlik Erişimi talebi hizmet ID’si
27
Erişim Tipi – Gönder Şifreyi
7E
Şifre # 1(Yüksek)
xx
...
...
Şifre # m (Düşük, m asgari 4, azami 8
xx
olmalıdır)
Denetim toplamı
00-FF
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
SA
AT_SK
KEY
CS
Çizelge 22 – Güvenlik Erişimi – Gönder Şifreyi olumlu cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
#7
Onaltılı
değer
80
tt
EE
02
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
67
SAPR
7E
00-FF
AT_SK
CS
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Güvenlik Erişimi Olumlu
Hizmet ID’si
Erişim Tipi – Gönder Şifreyi
Denetim toplamı
Cevap
Çizelge 23 – Güvenlik Erişimi – Gönder Şifreyi olumsuz cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
#6
Onaltılı
değer
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Güvenlik Erişimi Talebi hizmet ID’si
Cevap Kodu = [Genel Ret
Alt Fonksiyon Desteklenmiyor
Yanlış Mesaj Uzunluğu
Koşullar Doğru Değil Veya Talep Dizisi
#7
Hatası
Geçersiz Şifre
Aşılmış Teşebbüs Sayısı
Talep
Doğru
Alındı
Cevap
Bekletiliyor]
#8
Denetim toplamı
BÖLÜM 6. VERİ AKTARIM HİZMETLERİ
Sunulan hizmetler aşağıdaki çizelgede detaylandırılmıştır.
Anımsatıcı
80
tt
EE
03
7F
27
FMT
TGT
SRC
LEN
NR
SA
10
12
13
22
35
36
78
RC_GR
RC_SFNS
RC_IML
RC_CNC
RC_IK
RC_ENA
RC_RCR_R
P
00-FF
CS
Çizelge 24 - Veri aktarım hizmetleri
Hizmet adı
Tarifi
Tanıtıcı İle Veri Kullanıcı, Kayıt Verisi Tanıtıcısı ile erişilen bir kayıtın mevcut değerini
Okuma
aktarma talep eder.
Tanıtıcı İle Veri
Kullanıcı, Kayıt Verisi Tanıtıcısı ile erişilen bir kaydı yazma talep eder.
Yazma
6.1. Tanıtıcı İle Veri Okuma hizmeti
6.1.1. Mesaj tarifi
CPR_050: Tanıtıcı İle Veri Okuma hizmeti bir dağıtıcıdan veri kaydı değerlerini talep etmek
amacıyla kullanıcı tarafından kullanılır. Veri, bir Kayıt Verisi Tanıtıcısı ile tanıtılır. Bu
hizmeti gerçekleştirirken dağıtıcı koşullarının yerine getirilmesi, VU imalatçısının
sorumluluğundadır.
CPR_051: Tanıtıcıİle Veri Okuma öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki çizelgelerde
Çizelge 25 – Tanıtıcı İle Veri Okuma talebi mesajı
Bayt #
Parametre adı
Onaltılı
değer
#1
#2
#3
#4
80
Hedef atıf baytı
EE
Kaynak atıf baytı
tt
03
Tanıtıcı İle Veri Okuma talebi hizmet
#5
22
ID’si
# 6 ve # Kayıt Verisi Tanıtıcısı = (Çizelge 28’den
xxxx
7
bir değer)
#8
Denetim toplamı
00-FF
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
RDBI
RDI_...
CS
Çizelge 26 – Tanıtıcı İle Veri Okuma olumlu cevap mesajı
Bayt #
Onaltılı
değer
Parametre adı
#1
#2
#3
#4
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Tanıtıcı İle Veri Okuma Olumlu Cevap Hizmet
#5
ID’si
Kayıt Verisi Tanıtıcısı = (Çizelge 25’in bayt # 6
# 6 ve #
ve bayt
# 7’sindeki ile aynı
7
değer)
80
tt
EE
m+3
FMT
TGT
SRC
LEN
62
RDBIPR
xxxx
RDI_...
# 8 ila #
m+7
Veri Kaydı() =
(veri # 1
...
veri # m)
xx
...
xx
# m+8
Denetim toplamı
00-FF
Çizelge 27 – Tanıtıcı İle Veri Okuma olumsuz cevap mesajı
Anımsatıcı
DREC_DATA
1
...
DREC_DATA
m
CS
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
Parametre adı
Onaltılı
değer
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
NR
80
Hedef atıf baytı
tt
Kaynak atıf baytı
EE
03
7F
Tanıtıcı İle Veri Okuma Talebi
#6
22
RDBI
hizmet ID’si
Cevap Kodu = [Talep Aralık Dışı
RC_ROO
31
Yanlış
Mesaj
R
#7
13
Uzunluğu
RC_IML
22
Koşullar Doğru Değil]
RC_CNC
#8
Denetim toplamı
00-FF
CS
CPR_052: Tanıtıcı İle Veri Okuma talebi mesajındaki Kayıt Verisi Tanıtıcısı (RDI_)
parametresi bir veri kaydını tanıtır.
CPR_053: Bu dokümanda tarif edilen Kayıt Verisi Tanıtıcısı değerleri aşağıdaki çizelgede
gösterilir.
Kayıt Verisi Tanıtıcısı çizelgesi dört sütun ve birden çok satırdan oluşur.
1. Birinci sütun (Onaltılı), üçüncü sütunda belirtilen Kayıt Verisi Tanıtıcısı’na verilen
“onaltılı değer”i içerir.
2. İkinci sütun (Veri elemanı), Kayıt Verisi Tanıtıcısı’nın esas aldığı İlave 1’deki veri
elemanını belirtir (çapraz kodlama bazen gereklidir).
3. Üçüncü sütun (Tarif), karşılık gelen Kayıt Verisi Tanıtıcısı adını belirtir.
4. Dördüncü sütun (Anımsatıcı), Kayıt Verisi Tanıtıcısı’nın anımsatıcısını belirtir.
Çizelge 28 – Kayıt Verisi Tanıtıcısı değerlerinin tarifi
Onaltıl
Kayıt Verisi Tanıtıcısı adı
Veri elemanı
ı
(İlave 8 Kısım 8.2’deki biçimde)
F90B
O Anki Tarih Saat
Saat Tarih
Yüksek Çözünürlük Kilometre Sayacı Yüksek Çözünürlük Toplam Araç
F912
Değeri
Mesafesi
F918
K-Kayıt Cihazı Sabiti
K-Çarpanı
F91C
L-Lastik Çevresi
L-Çarpanı Lastik Çevresi
F91D W-Araç Karakteristik Sabiti
W-Araç Karakteristik Çarpanı
F921
Lastik Ebatı
Lastik Ebatı
F922
Sonraki Kalibrasyon Tarihi
Sonraki Kalibrasyon Tarihi
F92C
İzin Verilen Hız
İzin Verilen Hız
F92D Araç Tescil Ülkesi
Tescil Eden Taraf Ülke
F97E
Araç Tescil Numarası
F190
Araç Tanıtım Numarası
VIN
Anımsatıcı
RDI_TD
RDI_HRTV
D
RDI_KF
RDI_LF
RDI_WVCF
RDI_TS
RDI_NCD
RDI_SA
RDI_RMS
RDI_VRN
RDI_VIN
CPR_054: Veri Kaydı (DREC_) parametresi, Kayıt Verisi Tanıtıcısı tarafından kullanıcıya
(test kiti) tanıtılan veri kaydı değerini sağlamak amacıyla TanıtıcıİleVeriOkuma olumlu cevap
mesajı tarafından kullanılır. Veri biçimleri İlave 8 Bölüm 8’de belirtilmiştir. VU’ya özel
girdi, dahili veri ve çıktı verisini içeren ilave kullanıcı isteğine bağlı Veri Kaydı değerleri
uygulanabilir, ancak bu dokümanda tarif edilmemiştir.
6.2. Tanıtıcı İle Veri Yazma hizmeti
6.2.1. Mesaj tarifi
CPR_056: Tanıtıcı İle Veri Yazma hizmeti bir dağıtıcıya veri kaydı değerleri yazmak
amacıyla kullanıcı tarafından kullanılır. Veri, bir Kayıt Verisi Tanıtıcısı ile tanıtılır. Bu
hizmeti gerçekleştirirken dağıtıcı koşullarının yerine getirilmesi, VU imalatçısının
sorumluluğundadır. Çizelge 28’de listelenen parametreleri güncellemek için VU
KALİBRASYON modunda olmalıdır.
CPR_057: Tanıtıcı İle Veri Yazma öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki çizelgelerde
Çizelge 29 – Tanıtıcı İle Veri Yazma talebi mesajı
Bayt #
Onaltılı
değer
Parametre adı
#1
#2
#3
#4
80
Hedef atıf baytı
EE
Kaynak atıf baytı
tt
m+3
Tanıtıcı İle Veri Yazma talebi hizmet
#5
2E
ID’si
# 6 ve # Kayıt Verisi Tanıtıcısı = (Çizelge 28’den
xxxx
7
bir değer)
Anımsatıcı
FMT
TGT
SRC
LEN
WDBI
RDI_...
# 8 ila
# m+7
Veri Kaydı() =
(veri # 1
...
veri # m)
xx
...
xx
#8
Denetim toplamı
00-FF
DREC_DATA
1
...
DREC_DATA
m
CS
Çizelge 30 – Tanıtıcı İle Veri Yazma olumlu cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Tanıtıcı İle Veri Yazma Olumlu Cevap Hizmet
#5
ID’si
Kayıt Verisi Tanıtıcısı = (Çizelge 29’un bayt #
# 6 ila
6 ve bayt
# 7’sindeki ile
#7
aynı değer)
# m+7 Denetim toplamı
Çizelge 31 – Tanıtıcı İle Veri Yazma olumsuz cevap mesajı
Onaltılı
değer
80
tt
EE
03
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
6E
WDBIPR
xxxx
RDI_...
00-FF
CS
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
Parametre adı
Onaltılı
değer
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
NR
80
Hedef atıf baytı
tt
Kaynak atıf baytı
EE
03
7F
Tanıtıcı İle Veri Yazma Talebi
#6
2E
WDBI
hizmet ID’si
Cevap Kodu = [Talep Aralık Dışı
RC_ROO
#7
Yanlış
Mesaj 31
R
Uzunluğu
13
RC_IML
Koşullar
Doğru 22
RC_CNC
Değil]
#8
Denetim toplamı
00-FF
CS
Kayıt Verisi Tanıtıcısı parametresi (RDI_) Çizelge 28’de tarif edilmiştir.
Veri Kaydı (DREC_) parametresi, Kayıt Verisi Tanıtıcısı tarafından dağıtıcıya (VU) tanıtılan
veri kaydı değerini sağlamak amacıyla Tanıtıcı İle Veri Yazma talep mesajı tarafından
kullanılır.
BÖLÜM 7. TEST DARBELERİNİN KONTROLÜ – GİRDİ/ÇIKTI KONTROLÜ
FONKSİYONEL ÜNİTESİ
Sunulan hizmetler aşağıdaki çizelgede detaylandırılmıştır.
Çizelge 32 - Girdi/Çıktı Kontrolü fonksiyonel ünitesi hizmetleri
Hizmet adı
Tarifi
Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kullanıcı, dağıtıcıya özel bir girdi/çıktı kontrolü
Kontrolü
talep eder.
7.1. Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü hizmeti
7.1.1. Mesaj tarifi
Ön bağlantı üzerinden, test darbelerinin, uygun bir test kiti kullanılarak kontrol edilmesi veya
izlenmesine müsaade eden bir bağlantı elemanı vardır.
CPR_058: Kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal hattı, hat için gerekli girdi veya çıktı fonksiyonunu
seçmek amacıyla Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü hizmeti kullanılarak K-hattı komutu ile
şekillendirilebilir. Hattın sunulan konumları aşağıda belirtilmiştir:
1. Çalışmıyor.
2. Hareket sensörü hız sinyalinin yerine bir hız sinyali (test sinyali) girmek için kalibrasyon
Girdi/Çıktı sinyal hattı kullanılıyorsa, Hız Sinyali Girdisi.
3. Hareket sensörünün hız sinyali çıkarmak için kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal hattı
kullanılıyorsa, Gerçek Zaman Hız Sinyali Çıktı Sensörü
4. UTC saat sinyali çıkarmak için kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal hattı kullanılıyorsa, RTC
Çıktısı.
CPR_059: Araç ünitesi, hattın konumunu şekillendirmek için bir ayarlama oturumuna girmiş
ve KALİBRASYON modunda olmalıdır. Ayarlama oturumunun veya KALİBRASYON
modunun çıkışında araç ünitesi, kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal hattının “çalışmıyor”
(varsayılan) konumuna geri gelmiş olmasını sağlamalıdır.
CPR_060: Kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal hattı girdi konumuna ayarlanmışken VU’nun gerçek
zaman sinyal girdi hattında hız darbeleri alınıyorsa, kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal hattı çıktı
konumuna ayarlanmalı veya çalışmıyor konumuna geri getirilmelidir.
CPR_061: Dizi aşağıdaki gibi olmalıdır:
1. İletişimi Başlat hizmeti ile iletişimleri oluştur.
2. Teşhis Oturumu Başlat hizmeti ile bir ayarlama oturumuna gir ve KALİBRASYON
çalıştırma modunda kal (bu iki işlemin sırası önemli değildir).
3. Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü hizmeti ile çıktı konumunu değiştir.
CPR_062: Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü öncülleri için mesaj biçimleri aşağıdaki
Çizelge 33 – Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü talebi mesajı
Bayt #
Onaltılı
değer
Parametre adı
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
IOCBI
#1
80
#2
Hedef atıf baytı
EE
#3
Kaynak atıf baytı
tt
#4
xx
#5
Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü talebi hizmet ID’si
2F
# 6 ve #
Girdi Çıktı Tanıtıcısı = (KalibrasyonGirdiÇıktı)
F960
IOI_CIO
7
Kontrol Opsiyonu Kaydı = (
COR_...
# 8 veya
Girdi Çıktı Kontrol Parametresi –
xx
IOCP_...
# 8 ila
Çizelge 36’dan bir değer
#9
Kontrol Konumu Çizelge 38’den
xx
CS_...
bir değer (aşağıdaki nota bakınız)
# 9 veya
Denetim toplamı
00-FF
CS
# 10
Not: Kontrol Konumu parametresi sadece bazı durumlarda mevcuttur (İlave 8 Kısım 7.1.3)
Çizelge 34 – Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü olumlu cevap mesajı
Bayt #
#1
#2
#3
#4
#5
# 6 ve # 7
# 8 veya
# 8 ila
#9
Onaltılı
değer
80
tt
EE
xx
Anımsatı
cı
FMT
TGT
SRC
LEN
6F
IOCBIPR
F960
xx
IOI_CIO
CSR_...
IOCP_...
xx
CS_...
Parametre adı
Hedef atıf baytı
Kaynak atıf baytı
Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü Olumlu Cevap
Hizmet ID’si
Girdi Çıktı Tanıtıcısı = (Kalibrasyon Girdi Çıktı)
Kontrol Konum Kaydı =
(
Girdi
Çıktı
Kontrol
Parametresi –
Çizelge 33 bayt # 8 ile aynı
değer
Bayt #
Onaltılı
değer
Parametre adı
Anımsatı
cı
Kontrol Konumu (Çizelge
# 9 ile aynı değer
(uygulanabiliyorsa)))
33 bayt
# 9 veya #
Denetim toplamı
10
00-FF
CS
Çizelge 35 – Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü olumsuz cevap mesajı
Bayt
#
#1
#2
#3
#4
#5
Parametre adı
Onaltılı
değer
Anımsatıcı
80
FMT
Hedef atıf baytı
tt
TGT
Kaynak atıf baytı
EE
SRC
03
LEN
7F
NR
Tanıtıcı İle Girdi Çıktı Kontrolü Talebi
#6
2F
IOCBI
hizmet ID’si
#7
Cevap Kodu = [
Yanlış Mesaj Uzunluğu
13
RC_IML
Koşullar Doğru Değil
22
RC_CNC
Talep Aralık Dışı
31
RC_ROOR
Cihaz
Kontrol
Sınırları
7A
RC_DCLE
Aşıldı]
#8
Denetim toplamı
00-FF
CS
CPR_064: Girdi Çıktı Kontrol Parametresi parametresi (IOCP_) aşağıdaki çizelgede tarif
edilir.
Çizelge 36 – Girdi Çıktı Kontrol Parametresi değerlerinin tarifi
Onaltıl
Tarif
ı
00
ECUya Dönüş Kontrolü
Bu değer, dağıtıcıya (VU), test kitinin kalibrasyon Girdi/
Çıktı sinyal hattı üzerinde hiç bir kontrolü kalmadığını
göstermelidir.
01
Varsayılana Getirme
Bu değer, dağıtıcıya (VU), kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal
hattının varsayılan değerine getirilmesinin talep
edildiğini göstermelidir.
03
Kısa Dönem Ayarlama
Bu değer, dağıtıcıya (VU), kalibrasyon Girdi/Çıktı sinyal
hattının KontrolKonumu parametresinde var olan değere
ayarlanmasının talep edildiğini göstermelidir.
Anımsatı
cı
RCTECU
RTD
STA
CPR_065: Kontrol Konumu parametresi sadece Girdi Çıktı Kontrol Parametresi Kısa Dönem
Ayarlama konumuna ayarlandığında var olur ve aşağıdaki çizelgede tarif edilir.
Çizelge 37 – Kontrol Konumu değerlerinin tarifi
Mod
Onaltılı
değer
Çalışmıyo
00
r
Tarif
Girdi/Çıktı hattı çalışmıyor (varsayılan konum)
Kalibrasyon Girdi/Çıktı hattını Hız Sinyal Girdisi olarak
çalıştır
Kalibrasyon Girdi/Çıktı hattını Gerçek Zaman Hız Sinyali
Çalışıyor 02
Çıktı Sensörü olarak çalıştır
Çalışıyor 03
Kalibrasyon Girdi/Çıktı hattını RTC Çıktısı olarak çalıştır
BÖLÜM 8. VERİ KAYDI BİÇİMLERİ
Bu bölüm aşağıdakileri detaylandırır:
1. Araç ünitesinden test kitine aktarılan parametrelerin aralıklarına uygulanması gereken
genel kurallar.
2. İlave 8 Bölüm 6’da tarif edilen Veri Aktarım Hizmetleri aracılığıyla aktarılan veri için
kullanılması gereken biçimler.
CPR_067: Tanımlanan bütün parametreler VU tarafından desteklenmelidir.
CPR_068: Bir talep mesajına cevap olarak VU tarafından test kitine aktarılan veri, ölçülen ile
aynı tipte olmalıdır (yani VU tarafından ölçülen veya izlenen şekliyle talep edilen
parametrenin geçerli değeri).
8.1. Aktarılan parametre aralıkları
CPR_069: Çizelge 38 aktarılan bir parametrenin geçerliliğini belirlemek için kullanılan
aralıkları tarif eder.
CPR_070: “Hata göstergesi” aralığındaki değerler, araç ünitesine, geçerli bir parametrenin,
takograf cihazındaki bazı hata tipleri yüzünden geçerli durumda hazır bulunmadığını
göstermesi için bir araç sunar.
CPR_071: “Ulaşılabilir değil” aralığındaki değerler, araç ünitesine, bu modülde hazır
bulunmayan veya desteklenmeyen bir parametre içeren bir mesajı aktarması için bir araç
sunar. “Talep edilmiyor” aralığındaki değerler, bir cihaza, bir komut mesajı aktarması ve
takograf cihazından hiç bir cevap beklenmeyen parametrelerin tanıtılması için bir araç sunar.
CPR_072: Bir aksam arızası, bir parametre için geçerli verinin aktarımını önlerse, Çizelge
38’de tarif edildiği şekliyle hata göstergesi, o parametrenin verisinin yerine kullanılmalıdır.
Ancak, ölçülen veya hesaplanan veri, geçerli ve zaten tarif edilen parametre aralığını aşan bir
değer oluşturuyorsa, hata göstergesi kullanılmamalıdır. Veri, uygun asgari veya azami
parametre değeri kullanılarak aktarılmalıdır.
Çalışıyor 01
Çizelge 38 – Veri Kaydı aralıkları
Aralık Adı
Geçerli sinyal
Parametreye özel gösterge
Sonraki gösterge
ayrılmış aralık
Hata göstergesi
bitleri
1 Bayt
(onaltılı
değer)
00 ila FA
FB
için FC ila FD
FE
2 Bayt
(onaltılı
değer)
0000
ila
FAFF
FB00
ila
FBFF
FC00
ila
FDFF
FE00
ila
FEFF
4 Bayt
(onaltılı değer)
00000000
FAFFFFFF
FB000000
FBFFFFFF
FC000000
FDFFFFFF
FE000000
FEFFFFFF
ASCII
ila 1
ila
254
ila yok
ila yok
ila 0
1 Bayt
(onaltılı
değer)
Aralık Adı
Ulaşılabilir
edilmiyor
değil
veya
2 Bayt
4 Bayt
(onaltılı
(onaltılı değer)
ASCII
değer)
FF00
ila FF000000
ila FF
FFFF
FFFFFFFF
talep FF
CPR_073: ASCII ile kodlanmış parametreler için, “*” ASCII karakteri sınırlayıcı olarak
ayrılmıştır.
8.2. Veri Kaydı biçimleri
Aşağıdaki Çizelge 39 ila çizelge 42, Tanıtıcı İle Veri Okuma ve Tanıtıcı İle Veri Yazma
Hizmetleri ile kullanılması gereken biçimleri detaylandırır.
CPR_074: Çizelge 39, Kayıt Verisi Tanıtıcısı ile tanıtılan her bir parametre için uzunluk,
çözünürlük ve çalışma aralığı sağlar.
Çizelge 39 – Veri Kaydı biçimi
Veri uzunluğu
(bayt)
Parametre Adı
Saat Tarih
Yüksek Çözünürlük
Toplam Araç Mesafesi
8
K-Çarpanı
2
L-Çarpanı Lastik Çevresi
2
W-Araç Karakteristik
Çarpanı
2
Çözünürlük
Çalışma aralığı
Lastik Ebatı
Sonraki Kalibrasyon
Tarihi
15
Çizelge 40’daki detaylara bakınız
5 m/bit kazanım,
0 ila + 21055406
0 kaydırma
km
0,001 darbe/m/bit
0 ila 64.255
kazanım,
darbe/m
0 kaydırma
0,125 10-3 /bit kazanım,
0 ila 8.031 m
0 kaydırma
0,001 darbe/m/bit
0 ila 64.255
kazanım,
darbe/m
0 kaydırma
ASCII
ASCII
3
Çizelge 41’deki detaylara bakınız
İzin Verilen Hız
2
Tescil Eden Taraf Ülke
VIN
3
14
17
4
1/256 km/h/bit
0 ila 250.996 km/
kazanım,
h
0 kaydırma
ASCII
ASCII
Çizelge 42’deki detaylara bakınız
ASCII
ASCII
CPR_075: Çizelge 40, Saat Tarih parametresinin farklı baytları için biçimleri detaylandırır.
Çizelge 40 – Araç Tescil Numarası için detaylı biçim (Kayıt Verisi Tanıtıcısı değer # F90B)
Bay
t
Parametre Adı
1
Saniyeler
2
Dakikalar
3
Saatler
Çözünürlük
0.25 s/bit kazanım,
0 s kaydırma
1 min/bit kazanım,
0 min kaydırma
1 h/bit kazanım,
0 ila 59.75 s
0 ila 59 min
0 ila 23 h
Bay
t
Parametre Adı
4
Ay
5
Gün
6
Yıl
7
8
Yerel Dakika
Kaydırması
Yerel Saat
Kaydırması
Çözünürlük
0 h kaydırma
1 ay/bit kazanım,
0 ay kaydırma
0.25 gün/bit kazanım, 0 gün
kaydırma
(Çizelge 41’in altındaki nota
bakınız)
1 yıl/bit kazanım, + 1985 yıl
kaydırma
(Çizelge 41’in altındaki nota
bakınız)
1 min/bit kazanım,
- 125 min kaydırma
1 h/bit kazanım,
- 125 h kaydırma
1 ila 12 ay
0.25 ila 31.75
gün
1985 ila 2235 yıl
- 59 ila + 59
dakika
- 23 ila + 23 saat
CPR_076: Çizelge 41, SonrakiKalibrasyonTarihi parametresinin farklı baytları için biçimleri
detaylandırır.
Çizelge 41 – Araç Tescil Numarası için detaylı biçim (Kayıt Verisi Tanıtıcısı değer # F922)
Çalışma
aralığı
1
1 ay/bit kazanım,0 ay kaydırma
1 ila 12 ay
2
0.25 gün/bit kazanım, 0 gün kaydırma (aşağıdaki 0.25 ila 31.75
nota bakınız)
gün
3
Yıl
1 yıl/bit kazanım, + 1985 yıl kaydırma (aşağıdaki 1985 ila 2235
nota bakınız)
yıl
“Gün” parametresinin kullanımı hakkında not:
1 Tarih için 0 değeri değer yok anlamındadır. 1, 2, 3 ve 4 değerleri ayın ilk gününü
tanıtmak için kullanılır, 5, 6, 7 ve 8 değerleri ayın ikinci gününü tanıtmak için kullanılır,
v.s.
2 Bu parametre yukarıdaki “saat” parametresini etkilemez veya değiştirmez.
“Yıl” parametresinin kullanımı hakkında not:
Yıl için 0 değeri 1985 yılını tanıtır, 1 değeri 1986 yılını tanıtır, v.s.
Bayt
Parametre
Adı
Ay
Gün
Çözünürlük
CPR_078: Çizelge 42, Araç Tescil Numarası parametresinin farklı baytları için biçimleri
detaylandırır.
Çizelge 42 – Araç Tescil Numarası için detaylı biçim (Kayıt Verisi Tanıtıcısı değer # F97E)
Çözünürlü
Çalışma
k
aralığı
1
Kod Sayfası (İlave 1’de tarif edildiği şekliyle) ASCII
01 ila 0A
2 ila Araç Tescil Numarası (İlave 1’de tarif ASCII
ASCII
14
edildiği şekliyle)
Bayt
Parametre Adı
İLAVE 9
TİP ONAYI – ASGARİ İSTENEN TESTLERİN LİSTESİ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
1.1. Tip onayı
Bir takograf cihazının (veya aksamının) veya bir takograf kartının AT tip onayı aşağıdaki
temellere dayanır:
1. Bu Ek’in İlave 10’una tam olarak uygun olan bir güvenlik hedefine karşı, bir ITSEC
kuruluşu tarafından yapılan, bir güvenlik belgelendirmesi,
2. Bir taraf ülke yetkilisi tarafından gerçekleştirilen ve teste tabiî tutulan parçanın,
gerçekleştirdiği fonkiyonlar, ölçme kesinliği ve çevresel karakteristikler bakımından bu
Ek’in gerekliliklerini yerine getirdiğini belgeleyen, bir fonksiyonellik belgelendirmesi,
3. Yetkili kuruluş tarafından yapılan ve takograf cihazının (veya takograf kartının) gerekli
takograf kartı (veya takograf cihazı) örnekleri ile birlikte çalıştırılabilirliğini belgeleyen bir
birlikte çalıştırılabilirlik belgelendirmesi (Ek IB Bölüm 8).
Bu İlave, fonksiyonellik testleri sırasında, asgari olarak, bir taraf ülke kuruluşu tarafından
hangi testlerin yapılması gerektiğini ve birlikte çalıştırılabilirlik testleri sırasında, asgari
olarak, bir yetkili kuruluş tarafından hangi testlerin yapılması gerektiğini belirler. Testleri
gerçekleştirmek için izlenecek yöntemler veya testlerin tipi daha fazla açıklanmamıştır.
Bu İlave, güvenlik belgelendirmesinin nasıl yapılacağını kapsamamaktadır. Güvenlik
değerlendirme ve belgelendirme işlemleri sırasında tip onayı için bazı testlerin yapılması
istenirse, bu testlerin yeniden yapılmasına gerek yoktur. Bu durumda, bu güvenlik testlerin
sadece sonuçları muayene edilmelidir. Bilgi için, güvenlik belgelendirmesi sırasında teste
tabiî tutulması beklenen (veya yapılması gereken testlerle yakın ilişkili olan) gereklilikler, bu
İlavede bir “*” işareti ile işaretlenmiştir.
Bu ilave, takograf cihazının birer aksamı olarak, hareket sensörünün ve araç ünitesinin tip
onaylarını ayrı ayrı ele alır. Her bir hareket sensörü örneği ile her bir araç ünitesi örneğinin
birlikte çalıştırılabilirliği gerekli değildir, dolayısıyla bir hareket sensörünün tip onayı sadece
bir araç ünitesinin tip onayının bileşimi olarak veya bir araç ünitesinin tip onayı sadece bir
hareket sensörünün tip onayının bileşimi olarak verilir.
1.2. Kaynakçalar
IEC 68-2-1
Çevresel test – Kısım 2: Testler –Testler A: Soğuk. 1990 + Değişiklik 2: 1994
IEC 68-2-2
Çevresel test – Kısım 2: Testler –Testler B: Kuru sıcak. 1974 + Değişiklik 2: 1994
IEC 68-2-6
Temel çevresel test yöntemleri–Test yöntemleri –Test Fc ve kılavuzu: Titreşim
(sinüzoidal). 6. basım: 1985.
IEC 68-2-14 Temel çevresel test yöntemleri –Test yöntemleri –Test N: Sıcaklıktaki değişim.
Değişiklik 1: 1986.
IEC 68-2-27 Temel çevresel test yöntemleri –Test yöntemleri –Test Ea ve kılavuzu: Sarsıntı.
Basım 3: 1987.
IEC 68-2-30 Temel çevresel test yöntemleri –Test yöntemleri –Test Db ve kılavuzu: Nemli
sıcaklık, çevrimli (12 + 12 – saatlik çevrim). Değişiklik 1: 1985.
IEC 68-2-35 Temel çevresel test yöntemleri –Test yöntemleri –Test Fda: Geniş Bantlı Rasgele
Titreşim – Yeniden Üretilebilirliği Yüksek. Değişiklik 1: 1983.
IEC 529
Mahfazalar tarafından sağlanan korumanın derecesi (IP kodu). Basım 2: 1989.
IEC 61000-4- Elektromanyetik uyumluluk (EMC) –Test ve ölçme teknikleri – Elektrostatik
2
tahliye bağışıklık testi: 1995/Değişiklik 1: 1998.
ISO 7637-1
Karayolu Araçları – İletim ve bağlantı yoluyla elektrikli müdahale – Bölüm 1:
Besleme gerilimi anma 12 V olan yolcu arabaları ve hafif ticari araçlar – Sadece
gerilim hatları boyunca oluşan elektrikli geçici iletim. Basım 2: 1990.
ISO 7637-2
Karayolu Araçları – İletim ve bağlantı yoluyla elektrikli müdahale – Bölüm 2:
ISO 7637-3
Besleme gerilimi anma 24 V olan ticari araçlar – Sadece gerilim hatları boyunca
oluşan geçici elektrik iletimi. İlk Basım: 1990.
Karayolu Araçları – İletim ve bağlantı yoluyla elektrikli müdahale – Bölüm 3: 12
V veya 24 V besleme gerilimi olan araçlar – Gerilim hatları haricindeki diğer
hatlar boyunca oluşan toplayıcı ve indükleyici bağlantı yoluyla geçici elektrik
aktarımı. İlk Basım : 1995 + Düzeltme 1:1995
Tanıtım Kartları – Temaslı entegre (entegreler) Kartları - Bölüm 1: Fiziksel
Karakteristikler. İlk Basım: 1998.
Bilgi Teknolojisi – Tanıtım Kartları – Temaslı entegre (entegreler) Kartları Bölüm 2: Temasların Ebadı ve Yerleşimi: İlk Basım: 1999.
Bilgi Teknolojisi - Tanıtım Kartları – Temaslı entegre (entegreler) Kartları Bölüm 3: Elektronik Sinyaller ve Aktarım Protokolleri: Basım 2: 1997.
Tanıtım Kartları –Test yöntemleri: İlk Basım: 1993.
ISO/IEC
7816-1
ISO/IEC
7816-2
ISO/IEC
7816-3
ISO/IEC
10373
BÖLÜM 2. ARAÇ ÜNİTESİ FONKSİYONELLİK TESTLERİ
No
Test
Tarif
1
İdari Muayene
1.1 Dokümantasyon
Dokümantasyonun doğruluğu
1.2 İmalatçı
testi Bütünleştirme sırasında yapılan imalatçı
sonuçları
testlerinin sonuçları. Basılı gösterimler
2
Görsel muayene
2.1 Dokümantasyona uygunluk
2.2 Tanıtım / işaretlemeler
2.3 Malzemeler
2.4 Damgalama
2.5 Harici arayüzler
3
Fonksiyonellik testleri
3.1 Sağlanan fonksiyonlar
3.2 Çalıştırma modları
3.3
Fonksiyonlar ve veri erişim hakları
3.4
Kartların takılması ve çıkarılmasını izleme
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10
3.11
3.12
3.13
3.14
3.15
3.16
3.17
3.18
Hız ve mesafe ölçme
Zaman ölçme (20 oC’de yapılan test)
Sürücü faaliyetlerini izleme
Sürüş durumunu izleme
Manuel girişler
Şirket kilitleri yönetimi
Kumanda faaliyetlerini izleme
Olayların ve/veya hataların tespiti
Cihaz tanıtım verisi
Sürücü kartı takma ve çıkarma verisi
Sürücü faaliyet verisi
Yerlerin verisi
kilometre sayacı verisi
Detaylı hız verisi
İlgili gereklilikler
070, 071, 073
168, 169
163 ila 167
251
002, 004, 244
006*, 007*, 008*,
009*, 106, 107
010*, 011*, 240,
246, 247
013, 014, 015*,
016*, 106
017 ila 026
027 ila 032
033 ila 043, 106
044, 045, 106
046 ila 050b
051 ila 055
056, 057
059 ila 069, 106
075*, 076*, 079
081* ila 083*
084* ila 086*
087* ila 089*
090* ila 092*
093*
No
3.19
3.20
3.21
3.22
3.23
3.24
3.25
3.26
3.27
Test
Tarif
Olaylar verisi
Hatalar verisi
Kalibrasyon verisi
Zaman ayarlama verisi
Kontrol faaliyeti verisi
Şirket kilitleri verisi
İndirme faaliyeti verisi
Özel koşullar verisi
Takograf kartlarına kaydetme ve hafızaya alma
3.28 Görüntüleme
3.29 Yazdırma
3.30 İkaz
3.31 Harici ortama veri indirme
3.32 İlave harici cihazlara veri gönderme
3.33 Kalibrasyon
3.34
3.35
4
4.1
094*, 095
096*
097*, 098*
100*, 101*
102*, 103*
104*
105*
105a*, 105b*
108, 109*, 109a*,
110*, 111, 112
072, 106, 113 ila
128,
PIC_001,
DIS_001
072, 106, 129 ila
138,
PIC_001,
PRT_001
ila
PRT_012
106, 139 ila 148,
PIC_001
072, 106, 149 ila
151
152, 153
154*, 155*, 156*,
245
157*, 158*
003, 269
Zaman ayarlama
İlave fonksiyonların girişim yapmaması
Çevresel testler
Sıcaklık
Aşağıdaki testlerle fonksiyonelliği doğrula: 159
- 72 saatlik bir test süresi boyunca düşük
sıcaklıkta (-20oC), 1 saat çalıştırarak, 1 saat
çalıştırmayarak yapılan IEC 68-2-1’deki
Ad testi.
- 72 saatlik bir test süresi boyunca yüksek
sıcaklıkta (+ 70oC), 1 saat çalıştırarak, 1
saat çalıştırmayarak yapılan IEC 68-21’deki Bd testi.
Sıcaklık çevrimi. Araç ünitesinin çevresel
sıcaklıktaki
ani
değişikliklere
dayanabileceğini, 20 çevrimde yapılan IEC
68-2-14’deki Na testi ile doğrula. Bu
çevrimlerin her biri, sıcaklığın düşük
sıcaklık (-20oC) ila yüksek sıcaklık (+70oC)
arasında değişmesi ve hem düşük sıcaklıkta
hem de yüksek sıcaklıkta 2 saat
beklenmesinden oluşur.
Düşük sıcaklıkta, yüksek sıcaklıkta ve
sıcaklık çevrimlerinde, (bu çizelgenin bölüm
3’ünde tarif edilen testler arasından)
No
Test
4.2
Nem
4.3
Titreşim
4.4
Su ve yabancı
maddelere
karşı
koruma
4.5
Aşırı
koruması
gerilim
4.6
Ters
koruması
kutup
4.7
Kısa
koruması
devre
5
5.1
EMC testleri
Yayılan
Tarif
azaltılmış bir set test yapılabilir.
Araç ünitesinin çevrimli neme (sıcaklık testi)
dayanabileceğini, 24 saatlik altı çevrimde
yapılan IEC 68-2-30’daki Db testi ile
doğrula. Bu çevrimlerin her birinde sıcaklık
+ 25oC ila + 55oC arasında değişir ve nispi
nem 25oC’de % 97, 55oC’de % 93’tür.
1 Sinüzoidal titreşimler:
Araç
ünitesinin,
aşağıdaki
karakteristiklerle, sinüzoidal titreşime
dayanabileceğini doğrula:
- 5 ila 11 Hz arasında sabit yer
değiştirme: tepe noktası: 10 mm.
- 11 ila 300 Hz arasında sabit ivme: 5g.
Bu gereklilik, asgari 3 X 12 saatlik test
süresi (dingil başına 12 saat) boyunca
yapılan IEC 68-2-6’daki Fc testi ile
doğrulanır.
2 Rasgele titreşim:
Araç
ünitesinin,
aşağıdaki
karakteristiklerle,
rasgele
titreşime
- frekans 5 – 150 Hz, seviye 0,02 g2/Hz.
Bu gereklilik, asgari 3 X 12 saatlik test
süresi (dingil başına 12 saat) boyunca, 1
saat çalıştırarak, 1 saat çalıştırmaksızın
yapılan IEC 68-2-35’deki Ffda testi ile
doğrulanır.
Yukarıda tarif edilen iki test , kullanılan
cihaz tipinin iki ayrı numunesi üzerinde
yapılır.
Bir araca çalışabileceği şartlarda monte
edildiğinde, araç ünitesi koruma endeksinin,
IEC 529’a göre, en az IP 40 olduğunu
doğrula.
Araç ünitesinin aşağıdaki güç kaynaklarına
- 24 V’lik versiyonlar: +40oC’de 1 saat
boyunca 34 V.
- 12 V’lik versiyonlar: +40oC’de 1 saat
boyunca 17 V.
Araç ünitesinin, kendi güç kaynağının
kutuplarının
tersine
çevrilmesine
dayanabileceğini doğrula.
Gelen ve gönderilen sinyallerin, güç kaynağı
kısa devrelerine ve topraklamaya karşı
korunduğunu doğrula.
95/54/AT sayılı Yönetmeliğe uygunluk
160
163
164, 165
161
161
161
162
No
5.2
5.3
Test
emisyonlar
ve
hassaslık
Elektrostatik
tahliye
Güç
kaynağına
iletilen
geçici
hassaslık
Tarif
IEC 61000-4-2’ye uygunluk, + 2 kV (seviye 162
1)
24 V’lik versiyonlar için: ISO 7637-2’ye 162
uygunluk:
- Darbe 1a: Vs = - 100 V, Ri = 10 ohm.
- Darbe 2: Vs = + 100 V, Ri = 10 ohm.
- Darbe 3a: Vs = - 100 V, Ri = 50 ohm.
- Darbe 3b: Vs = + 100 V, Ri = 50 ohm.
- Darbe 4: Vs = - 16 V, Va = - 12 V, t6 =
100 ms.
- Darbe 5: Vs = + 120 V, Ri = 2,2 ohm, td =
250 ms.
12 V’lik versiyonlar için: ISO 7637-1’e
uygunluk:
- Darbe 1a: Vs = - 100 V, Ri = 10 ohm.
- Darbe 2: Vs = + 100 V, Ri = 10 ohm.
- Darbe 3a: Vs = - 100 V, Ri = 50 ohm.
- Darbe 3b: Vs = + 100 V, Ri = 50 ohm.
- Darbe 4: Vs = - 6 V, Va = - 5 V, t6 = 15
ms.
- Darbe 5: Vs = + 65 V, Ri = 3 ohm, td =
100 ms.
Darbe 5, test sırasında, sadece, yük
boşaltmaya karşı harici ortak koruma
uygulanmayan araçlara monte edilmek üzere
tasarlanmış araç üniteleri için kullanılır.
BÖLÜM 3. HAREKET SENSÖRÜ FONKSİYONELLİK TESTLERİ
No
Test
Tarif
1
1.1
2
2.1
2.2
2.3
2.4
3
3.1
3.2
3.3
İdari Muayene
Dokümantasyon Dokümantasyonun doğruluğu
Görsel muayene
Dokümantasyona uygunluk
Tanıtım / işaretlemeler
Malzemeler
Damgalama
Fonksiyonellik Testleri
Sensör tanıtım verisi
Hareket sensörü – araç ünitesi eşlemesi
Hareket tespiti
Hareket ölçme kesinliği
4
Çevresel testler
4.1 Çalıştırma
Fonksiyonelliği, [-40oC; +135oC] sıcaklık aralığında,
sıcaklığı
aşağıdaki testlerle , (Test No: 3.3’de tarif edildiği
İlgili
gereklilikler
169, 170
163 ila 167
251
077*
099*, 155
022 ila 026
159
No
Test
Tarif
4.2 Sıcaklık
çevrimleri
4.3 Nem çevrimleri
4.4 Titreşim
4.5 Mekanik sarsıntı
4.6 Su ve yabancı
maddelere karşı
koruma
4.7 Ters
kutup
koruması
4.8 Kısa
koruması
devre
şekliyle) doğrula:
- 96 saatlik bir test süresi boyunca, en düşük
sıcaklıkta, Tomin, IEC 68-2-1’deki Ad testi,
- 96 saatlik bir test süresi boyunca, en yüksek
sıcaklıkta, Tomax, IEC 68-2-2’deki Bd testi,
Fonksiyonelliği, 20 çevrimde yapılan IEC 68-214’deki Na testi ile (Test No: 3.3’de tarif edildiği
şekliyle) doğrula. Bu çevrimlerin her birinde sıcaklık
düşük sıcaklık (-40oC) ila yüksek sıcaklık (+135oC)
arasında değişir ve hem düşük sıcaklıkta hem de
yüksek sıcaklıkta 2 saat beklenir.
Düşük sıcaklıkta, yüksek sıcaklıkta ve sıcaklık
çevrimlerinde, (Test 3.3’te tarif edilen testler
arasından) azaltılmış bir set test yapılabilir.
Fonksiyonelliği, altı 24 saatlik çevrimlerde yapılan
IEC 68-2-30’daki Db testi ile (Test No: 3.3’de tarif
edildiği şekliyle) doğrula. Bu çevrimlerin her birinde,
sıcaklık + 25oC ila + 55oC arasında değişir ve nispi
nem 25oC’de % 97, 55oC’de % 93’tür.
Fonksiyonelliği, 100 frekans çevrimi test süresi
boyunca yapılan IEC 68-2-6’daki Fc testi ile
fonksiyonelliğini (Test No: 3.3’de tarif edildiği
şekliyle) doğrula.
- 10 ila 57 Hz arasında sabit yer değiştirme: tepe
noktası: 1,5 mm.
- 57 ila 500 Hz arasında sabit ivme: 20g.
Fonksiyonelliği, 3 dik dingilin her iki yönünde 3
sarsıntı uygulanarak yapılan IEC 68-2-27’deki Ea
testi ile (Test No: 3.3’de tarif edildiği şekliyle)
doğrula.
Bir araca çalışabileceği şartlarda monte edildiğinde,
hareket sensörü koruma endeksinin, IEC 529’ a göre,
en az IP 64 olduğunu doğrula.
Hareket sensörünün, kendi güç kaynağının
kutuplarının tersine çevrilmesine dayanabileceğini
doğrula.
Gelen ve gönderilen sinyallerin, güç kaynağı kısa
devrelerine ve topraklamaya karşı korunduğunu
doğrula.
5
EMC testleri
5.1 Yayılan
95/54/AT sayılı Yönetmeliğe uygunluğu doğrula
emisyonlar
ve
hassaslık
5.2 Elektrostatik
IEC 61000-4-2’ye uygunluk, + 2 kV (seviye 1)
tahliye
5.3 Güç kaynağına ISO 7637-3’e uygunluk, (seviye III)
iletilen
geçici
hassaslık
İlgili
gereklilikler
159
160
163
163
165
161
161
162
162
162
BÖLÜM 4. TAKOGRAF KARTLARI FONKSİYONELLİK TESTLERİ
No
Test
Tarif
1
İdari Muayene
1.1 Dokümantasyon
2
Görsel muayene
2.1
Dokümantasyonun doğruluğu
Koruma ile ilgili bütün özelliklerin ve görsel verinin 171 ila 181
doğru bir şekilde kartın üzerine yazdırıldığından ve
bunların uygunluğundan emin ol
3
Fiziksel testler
3.1
Kartın ebadını ve temasların yerini kontrol et
4
Protokol testleri
4.1
ATR’nin uygunluğunu kontrol et.
4.2
4.3
4.4
5
Kart yapısı
5.1
İlgili
gereklilikler
184,
ISO/IEC 78161,
ISO/IEC
7816-2
ISO/IEC 78163, TCS 304,
307, 308
T = 0 protokolünün uygunluğunu kontrol et.
ISO/IEC 78163, TCS 302,
303, 305
T = 0 konumundan T = 1 konumuna ayarlayarak PTS ISO/IEC 7816komutunun uygunluğunu kontrol et.
3, TCS 309 ila
311
T = 1 protokolünün uygunluğunu kontrol et.
ISO/IEC 78163, TCS 303, 306
Kartta olması zorunlu dosyaların mevcudiyetini ve TCS 312, TCS
bunlara erişim koşullarını kontrol ederek, karttaki 400*, 401, 402,
dosya yapısının uygunluğunu dene.
403*,
404,
405*, 406, 407,
408*,
409,
410*, 411, 412,
413*,
414,
415*, 416, 417,
418*, 419
6
Fonksiyonellik testleri
6.1 Normal işleyiş
Her bir komutun izin verilen her bir kullanımını en az TCS 313 ila
bir kere dene (örn: İKİLİYİ_GÜNCELLE komutunu TCS 379
CLA = ‘00’, CLA = ‘0C’ ve farklı P1, P2, Lc
parametreleri ile dene).
İşlemlerin kartın içinde gerçekten yapıldığını kontrol
et (örn: komutun uygulandığı dosyayı okuyarak).
6.2
Hata mesajını, her bir komut için en az bir kere (İlave
2’de tarif edildiği şekilde) dene.
Bütün jenerik hataları (güvenlik belgelendirmesi
sırasında kontrol edilen ‘6400’ bütünlük hataları
hariç) en az bir kere dene.
7
Çevresel testler
7.1
Kartların, ISO/IEC 10373 standardına uygun bir 185 ila 188
No
Test
Tarif
İlgili
gereklilikler
şekilde tarif edilen sınır şartlarda çalıştığından emin ol ISO/IEC 7816-1
BÖLÜM 5. BİRLİKTE ÇALIŞTIRILABİLME TESTLERİ
No
Test
Tarif
1
Karşılıklı
Araç ünitesi ile takograf kartı arasındaki orijinallik
orijinallik
doğrulamasının normal çalıştığını kontrol et.
doğrulaması
2
Yazma / okuma Araç ünitesi üzerinde tipik bir faaliyet senaryosu uygula.
testleri
Senaryo, teste tabiî tutulan kartın tipine uyarlanmalı ve mümkün
olan en fazla sayıda EF’lerin karta yazılmasını içermelidir.
Bütün ilgili kayıtların düzgün bir şekilde yapıldığını, bir karta
indirerek doğrula.
Bütün ilgili kayıtların düzgün bir şekilde okunabildiğini, bir kart
günlük çıktısı ile doğrula.
İLAVE 10
JENERİK GÜVENLİK HEDEFLERİ
Bu ilave, hareket sensörü, araç ünitesi ve takograf kartı güvenlik hedefleri için istenen asgari
içeriği belirler.
Karşılığında güvenlik belgelendirmesi isteyecekleri güvenlik hedeflerini oluşturmak
amacıyla, imalatçılar, mevcut tehditleri, amaçları, yöntemsel araçları ve güvenlik arttırıcı
fonksiyonların özelliklerini değiştirmeden veya iptal etmeden, gerektiği şekilde dokümanları
hazırlamalı ve tamamlamalıdır.
HAREKET SENSÖRÜ JENERİK GÜVENLİK HEDEFİ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
Bu doküman, hareket sensörünün, karşı koyabilmesi gereken tehditlerin ve ulaşması gereken
güvenlik amaçlarının birer tarifini içerir. İstenen güvenlik arttırıcı fonksiyonları belirler.
Mekanizmalarının beyan edilen asgari dayanımını ve geliştirme ve değerlendirme için istenen
güvence seviyesini belirtir.
Bu dokümanda belirtilen gereklilikler, Ek IB’in ana metnindeki özelliklerdir. İfadedeki
açıklık için, Ek IB’in ana metnindeki özellikler ile güvenlik hedeflerinin özellikleri arasında
bazen tekrar vardır. Güvenlik hedefi gereklilikleri ile bu güvenlik hedefi gerekliliklerinde
atıfta bulunulan Ek IB’nin ana metnindeki gereklilikler arasında ifade farklılığı olması halinde
Ek IB’nin ana metnindeki gereklilikler esas alınmalıdır.
Güvenlik hedefleri tarafından atıfta bulunulmayan Ek IB’nin ana metnindeki gereklilikler
güvenlik arttırıcı fonksiyonların konusu değildir.
Geliştirme ve değerlendirme belgelerinin izlenebilirliği için tehditlere, amaçlara, yöntemsel
araçlara ve güvenlik arttırıcı fonksiyonların özelliklerine benzersiz birer etiket tahsis
edilmiştir.
BÖLÜM 2. KISALTMALAR, TARİFLER ve KAYNAKÇALAR
2.1. Kısaltmalar
ROM Salt okunur hafıza
Güvenlik arttırıcı
SEF
fonksiyon
TBD Tarif edilmek üzere
TOE Değerlendirme hedefi
VU Araç ünitesi
2.2. Tarifler
Sayısal
Takograf cihazı
takograf
Birim
Hareket sensörüne bağlı bir cihaz
Hareket verisi Hızı ve katedilen mesafeyi gösteren, VU ile alış veriş edilen veri
Fiziksel olarak Hareket sensörü mahfazasına toplanan fiziksel aksamın haricinde
ayrık aksam
aracın içinde dağınık duran hareket sensörü fiziksel aksamı
Güvenlik arttırıcı fonksiyonları desteklemeye yarayan belirli veri (örn:
Güvenlik verisi
kripto şifreleri v.b.)
Takograf cihazı ile herhangi bir şekilde ilgili olan cihaz, kişi veya
Sistem
kuruluşlar
Hareket sensörünün insan kullanıcısı (“kullanıcı verisi” ifadesinde
Kullanıcı
kullanılmadığı zaman)
Hareket ve güvenlik verisi haricinde, hareket sensörü tarafından
Kullanıcı verisi
kaydedilen ve hafızaya alınan her türlü veri
2.3. Kaynakçalar
ITSE ITSEC Bilgi Teknolojisi Güvenlik Değerlendirme
C
Kriterleri 1991.
BÖLÜM 3. ÜRÜN AÇIKLAMASI
3.1. Hareket sensörü tarifi ve kullanım yöntemi
Hareket sensörü, karayolu taşımacılığında kullanılan araçlara monte edilmek üzere
tasarlanmıştır. Amacı, VU’ya, aracın hızı ve katedilen mesafeyi gösteren güvenli hareket
verisi sağlamaktır.
Hareket sensörü, aracın hareket eden ve hareketi aracın hızı ve katedilen mesafeyi
gösterebilecek harekete sahip olan bir aksamına mekanik olarak bağlanır. Aracın vites
kutusuna veya aracın herhangi başka bir yerine konuşlandırılabilir.
Çalışma modundayken, hareket sensörü bir VU’ya bağlıdır.
Yönetimsel amaçlarla belirli bir cihaza da bağlanabilir (imalatçı tarafından TBD)
Tipik bir hareket sensörü aşağıdaki şekilde tarif edilir:
Şekil 1- Tipik hareket sensörü
3.2. Hareket sensörü ömür çevrimi
Hareket sensörü tipik ömür çevrimi aşağıdaki şekilde tarif edilir:
Şekil 2- Hareket sensörü tipik ömür çevrimi
3.3. Tehditler
Bu madde, hareket sensörünün karşılaşabileceği tehditleri tarif eder.
3.3.1. Erişim kontrol kurallarına yönelik tehditleri
T.Erişi Kullanıcılar, kendilerine izin verilmemiş fonksiyonlara erişmeye
m
çalışabilirler.
3.3.2. Tasarımla ilgili tehditler
Donanım, yazılım ve iletişim yöntemlerindeki hatalar, hareket sensörünü
T.Hatalar
güvenliği ile ilgili beklenmedik durumlara getirebilir.
Geçersiz kılınmamış test modlarının ve var olan arka kapıların kullanımı
T.Testler
hareket sensörünün güvenliğini tehlikeye atabilir.
Kullanıcılar, ya imalatçının malzemesinden (hırsızlık, rüşvet, ... ) ya da
T.Tasarı
tersine mühendislik yaparak yasalara aykırı bir şekilde tasarım bilgisi
m
edinmeye çalışabilirler.
3.3.3. Çalışmayla yönelik tehditler
Kullanıcılar, hareket sensörü güvenliğini çevresel müdahalelerle
T.Çevre
tehlikeye düşürebilirler (termik, elektromanyetik, optik, kimyasal,
mekanik, ... ).
T.Donanım
Kullanıcılar, hareket sensörü donanımını değiştirmeye çalışabilirler.
Kullanıcılar, hareket sensörü girdisi üzerinde değişiklik yapmaya
T.Mekanik_Köken
çalışabilirler (örn: vites kutusunda sökerek, ... ).
Kullanıcılar, aracın hareket verisini (ekleyerek, değiştirerek, silerek,
T.Hareket_Verisi
sinyal yenileyerek, v.b.) değiştirmeye çalışabilirler.
Kullanıcılar, güç kaynağını değiştirerek (keserek, azaltarak,
T.Güç_Kaynağı
artırarak) hareket sensörünün güvenlik amaçlarını bozmaya
çalışabilirler.
Kullanıcılar, güvenlik verisinin oluşturulması veya taşınması veya
T.Güvenlik_Verisi
cihaz içinde hafızaya alınması sırasında yasalara aykırı bir şekilde
güvenlik verisi bilgisi edinmeye çalışabilir.
T.Yazılım
Kullanıcılar, hareket sensörü yazılımını değiştirmeye çalışabilirler.
T.Hafızaya_Alınan_ Kullanıcılar, hafızaya alınmış veriyi (güvenlik veya kullanıcı verisi)
Veri
değiştirmeye çalışabilirler.
3.4. Güvenlik amaçları
Sayısal takograf sisteminin temel güvenlik amacı aşağıda verilmiştir:
Kontrol kuruluşlarının kontrol edeceği veri, ulaşılabilir olmalı ve kontrol
A.Teme edilen sürücülerin ve araçların faaliyetlerini, sürüş, çalışma, hazır olma
l
ve dinlenme süreleri bakımından ve aracın hızı bakımından, tam olarak
ve doğru bir şekilde yansıtmalıdır.
Dolayısıyla, genel güvenlik amacına katkıda bulunan hareket sensörünün temel güvenlik
amacı aşağıda verilmiştir:
Hareket sensörü tarafından aktarılan veri, VU’nun aracın
A.Sensör_Tem hareketini, hız ve katedilen mesafe cinsinden tam olarak ve
el
doğru bir şekilde belirlemesine izin verecek şekilde VU
tarafından ulaşılabilir olmalıdır.
3.5. Bilgi teknolojisi güvenlik amaçları
Hareket sensörünün, temel güvenlik amacına katkıda bulunacak belirli bilgi teknolojisi
amaçları aşağıda verilmiştir:
A.Erişim
A.Denetim
A.Orijinallik
Hareket sensörü kendisine bağlı olan birimlerin, fonksiyonlar
ve verilere erişimini kontrol etmelidir.
Hareket sensörü güvenliğini bozacak teşebbüsleri denetlemeli
ve ilgili birime kadar takip etmelidir.
Hareket sensörü kendisine bağlı olan birimlerin özgünlüğünü
_Doğrulaması
A.İşleme
doğrulamalıdır.
Hareket sensörü, hareket verisini elde etmek amacıyla girdi
işlemesinin doğru yapılmasını sağlamalıdır.
Hareket sensörü güvenilir bir hizmet vermelidir.
A.Güvenilirlik
A.Güvenli_Veri_Alış_V
Hareket sensörü VU ile veri alış verişini güvenli kılmalıdır.
erişi
3.6. Fiziksel, personel veya yöntemsel araçlar
Bu madde, hareket sensörünün güvenliğine katkıda bulunan fiziksel, personel veya yöntemsel
gereklilikleri tarif eder:
3.6.1. Cihaz tasarımı
Y.Geliştir Hareket sensörü geliştiricileri, geliştirme sırasında sorumlulukların tahsis
me
edilmesinin, IT güvenliğini sürdürecek şekilde yapılmasını sağlamalıdır
Hareket sensörü imalatçıları, imalat sırasında sorumlulukların tahsis
edilmesinin, IT güvenliğini sürdürecek ve imalat sırasında, hareket
Y.İmalat
sensörünü, IT güvenliğini tehlikeye düşürecek fiziksel saldırılardan
koruyacak şekilde yapılmasını sağlamalıdır
3.6.2. Cihaz sevkıyatı
Hareket sensörü imalatçıları, araç imalatçıları ve servis ve montajcılar,
Y.Sevkıy
hareket sensörünün taşınmasının IT güvenliğini sürdürecek şekilde
at
yapılmasını sağlamalıdır.
3.6.3. Güvenlik verisi oluşturulması ve sevkıyatı
Güvenlik verisi oluşturması algoritmalarına, sadece
Y.Güvenlik_Verisi_Oluştur
yetkilendirilmiş ve güvenilir kişilere erişilebilir
ması
olmalıdır.
Güvenlik verisi, uygun gizliliği ve bütünlüğü
Y.Güvenlik_Verisi_Taşınm
korunacak bir şekilde, oluşturulmalı, taşınmalı ve
ası
hareket sensörüne girilmelidir.
3.6.4. Takograf cihazı montajı, kalibrasyonu ve muayenesi
Y.Servis ve
Takograf cihazının montajı, kalibrasyonu ve tamiri, güvenilir ve
montajcılar
servis ve montajcılar tarafından yapılmalıdır.
Mekanik arayüze olabilecek bir fiziksel müdahaleyi tespit edici
Y.Mekanik_Arayüz
araçlar olmalıdır (örn: damgalar)
Y.Düzenli_Muayene Kayıt edici cihaz periyodik olarak muayene edilmeli ve
ler
ayarlanmalıdır.
3.6.5. Yasa uygulama kontrolü
Y.Kontroll Yasa uygulama kontrolleri, düzenli ve rasgele bir şekilde yapılmalı ve
er
güvenlik denetimlerini de içermelidir.
3.6.6. Yazılım yükseltmeleri
Y.Yazılım_Yükselt Yazılım değişiklikleri için, bir hareket sensöründe uygulanmadan
mesi
önce güvenlik belgesi edinilmelidir.
BÖLÜM 4. GÜVENLİK ARTTIRICI FONKSİYONLAR
4.1. Tanıma ve orijinallik doğrulaması
UIA_101: Hareket sensörü, her bir etkileşim için, bağlandığı birimin tanıtımını
oluşturabilmelidir.
UIA_102: Bağlanan bir birimin tanıtımı aşağıdakilerden oluşmalıdır:
- Bir birim grubu:
- VU,
- Yönetim cihazı,
- Diğer.
- Bir birim tanıtımı (sadece VU için)
UIA_103: Bağlanan VU’nun birim tanıtımı, VU onay numarası ve VU seri numarasından
oluşmalıdır.
UIA_104: Hareket sensörü, bağlandığı her türlü VU veya yönetim cihazının özgünlüğünü
aşağıdaki durumlarda, doğrulayabilmelidir:
- Birim bağlantısında,
- Güç kanyağının yeniden devreye alınmasında.
UIA_105: Hareket sensörü, periyodik olarak, bağlandığı VU’nun özgünlüğünü tekrar
doğrulayabilmelidir.
UIA_106: Hareket sensörü, kopyalanmış veya tekrarlanmış orijinallik doğrulama verisinin
kullanılmasını tespit etmeli ve engellemelidir.
UIA_107: (İmalatçı tarafından TBD ve 20’den fazla olmayacak) ardışık başarısız orijinallik
doğrulaması teşebbüsünün tespitinden sonra, SEF aşağıdakileri yapmalıdır:
- Olayın bir denetim kaydını oluşturmalıdır.
- Birimi uyarmalıdır.
- Hareket verisini güvenli olmayan bir modda vermeye devam etmelidir.
4.2. Erişim kontrolü
Erişim kontrolleri, bilginin, sadece, bunları yapmaya yetkilendirilmiş kişiler tarafından,
TOE’den okunmasını, TOE’de oluşturulmasını veya TOE’de değiştirilmesini sağlamalıdır.
4.2.1. Erişim kontrol kuralı
ACC_101: Hareket sensörü, fonksiyon ve veriye erişim haklarını kontrol etmelidir.
4.2.2. Veri erişim hakları
ACC_102: Hareket sensörü, hareket sensör tanıma verisinin sadece bir kere yazılabilmesini
sağlamalıdır (gereklilik 078).
ACC_103: Hareket sensörü, sadece özgünlüğü doğrulanmış birimlerden alınan kullanıcı
verisini kabul etmeli ve/veya hafızasına almalıdır.
ACC_104: Hareket sensörü, güvenlik verisine uygun okuma ve yazma erişimi haklarını
uygulamalıdır.
4.2.3. Dosya yapısı ve erişim koşulları
ACC_105: Uygulama ve veri dosyaları yapısı ve erişim koşulları, imalat sırasında
oluşturulmalı ve sonraki değiştirmelere ve silmelere karşı kilitlenmelidir.
4.3. Sorumluluk
ACT_101: Hareket sensörü, belleğinde, hareket sensörü tanıma verisine sahip olmalıdır
(gereklilik 077).
ACT_102: Hareket sensörü, belleğinde, montaj verisini hafızasına almalıdır (gereklilik 099).
ACT_103: Hareket sensörü, özgünlüğü doğrulanmış birimlerin talepleri üzerine bunlara
sorumluluk verisinin çıktısını verme yeteneğine sahip olmalıdır.
4.4. Denetim
AUD_101: Hareket sensörü, güvenliğini azaltan olaylarda, bu olayların denetim kayıtlarını
oluşturur.
AUD_102: Hareket sensörünün güvenliğini etkileyen olaylar aşağıdakilerdir:
- Güvenlik ihlali teşebbüsleri:
- Orijinallik doğrulaması başarısızlığı,
- Hafızaya alınan veri bütünlük hatası,
- Dahili veri aktarımı hatası,
- Yetkilendirilmemiş mahfaza açılması,
- Donanım sabotajı.
- Sensör hatası
AUD_103: Denetim kayıtları aşağıdaki veriyi içermelidir:
- Olayın tarih ve saati,
- Olayın tipi,
- Bağlı birim tanıtımı.
İstenen veri ulaşılabilir değilse, (imalatçı tarafından TBD) önceden belirlenmiş uygun bir
gösterge verilmelidir.
AUD_104: Hareket sensörü oluşturulan denetim kayıtlarını oluşturma anında VU’ya
göndermelidir. Bunları aynı zamanda hafızaya alabilir.
AUD_105: Hareket sensörünün denetim kayıtlarını hafızasına aldığı durumda, denetim
hafızası aşımından bağımsız olarak 20 denetim kaydının muhafaza edilmesini sağlamalı ve
istedikleri takdirde yetkilendirilmiş kuruluşlara bu denetim kayıtlarını çıktı olarak gönderme
yeteneğine sahip olmalıdır.
4.5. Kesinlik
4.5.1. Bilgi akışı kontrol kuralı
ACR_101: Hareket sensörü, hareket verisinin, sadece sensör mekanik girdilerinden elde
edilebilmesini ve işlenebilmesini sağlamalıdır.
4.5.2. Dahili veri aktarımları
Bu maddede belirtilen gereklilikler, sadece hareket sensörü fiziksel olarak ayrık aksam
kullanıyorsa uygulanır.
ACR_102: Veri, hareket sensörünün fiziksel olarak ayrık aksamı arasında aktarılıyorsa, veri
değişmeye karşı korunmalıdır.
ACR_103: Dahili bir aktarım sırasında bir veri aktarım hatası tespit edildiğinde, aktarım
tekrarlanmalı ve SEF bu olay için bir denetim kaydı oluşturmalıdır.
4.5.3. Hafızaya alınan veri bütünlüğü
ACR_104: Hareket sensörü, belleğinde, hafızasına aldığı kullanıcı verisini, bütünlük hataları
yönüyle kontrol etmelidir.
ACR_105: Hafızaya alınan kullanıcı verisi bütünlük hatası tespit edildiğinde, SEF bir denetim
kaydı oluşturmalıdır.
4.6. Hizmetin güvenilirliği
4.6.1. Testler
RLB_101: İmalat aşamasının test ihtiyaçlarına özel bütün komutlar, faaliyetler veya test
noktaları, imalat aşaması bitmeden önce kullanışsız hale getirilmeli veya kaldırılmalıdır.
Bunların daha sonraki kullanıcı için yeniden kurulması mümkün olmamalıdır.
RLB_102: Hareket sensörü, ilk çalıştırma sırasında ve normal çalışma sırasında, düzgün
çalıştığını doğrulamak için, öz testleri yapmalıdır. Hareket sensörü öz testleri, güvenlik verisi
bütünlük doğrulaması ve (ROM’da değilse) hafızaya alınan çalıştırılabilir kodun bütünlük
doğrulamasını kapsamalıdır.
RLB_103: Öz test sırasında bir dahili hata tespit edildiğinde, SEF bir denetim kaydı
oluşturmalıdır (sensör hatası).
4.6.2. Yazılım
RLB_104: Kullanım sırasında hareket sensörü yazılımı çözümlemesi veya hata ayıklaması hiç
bir şekilde yapılamamalıdır.
RLB_105: Harici kaynaklardan alınan girdiler çalıştırılabilir kod olarak kabul edilmemelidir.
4.6.3. Fiziksel koruma
RLB_106: Hareket sensörü, açılabilecek şekilde tasarımlanmışsa, hareket sensörü, herhangi
bir harici güç kaynağı olmasa bile, 6 aylık bir süre içerisinde her türlü mahfaza açılmasını
tespit etmelidir. Böyle bir durumda, SEF, bu olayın bir denetim kaydını oluşturmalıdır
(denetim kaydının, güç kaynağının yeniden bağlanmasından sonra, oluşturulması ve hafızaya
alınması kabul edilebilir).
Hareket sensörü, açılabilecek şekilde tasarımlanmamışsa, fiziksel müdahale teşebbüslerinin
kolaylıkla tespit edilebileceği şekilde (örn: görsel muayene yoluyla) tasarımlanmalıdır.
RLB_107: Hareket sensörü (imalatçı tarafından TBD) belirlenmiş donanım sabotajlarını tespit
etmelidir.
RLB_108: Yukarıda tarif edilen durumda, SEF bir denetim kaydı oluşturmalı ve hareket
sensörü (imalatçı tarafından TBD) yapmalıdır.
4.6.4. Güç kaynağı kesintileri
RLB_109: Hareket sensörü güç kaynağı kesintileri ve değişiklikleri sırasında güvenli bir
durumu muhafaza etmelidir.
4.6.5. Sıfırlama koşulları
RLB_110: Bir güç kaynağı kesintisinde, veya bir aktarım bitmeden durdurulmuşsa, veya
herhangi bir sıfırlama koşulu hasıl olduğunda, hareket sensörü temiz bir şekilde
sıfırlanmalıdır.
4.6.6. Veri ulaşılabilirliği
RLB_111: Hareket sensörü, istendiğinde, kaynaklara ulaşımın kurulmasını ve kaynakların
gerekmedikçe istenmemesini veya kullanılmamasını sağlamalıdır.
4.6.7. Çoklu uygulamalar
RLB_112: Hareket sensörü, takograf uygulamasından başka uygulamalar da sağlıyorsa, bütün
uygulamalar, fiziksel ve/veya mantıksal olarak birbirinden ayrılmalıdır. Bu uygulamalar
güvenlik verisini paylaşmamalıdır. Herhangi bir zaman diliminde sadece bir görev faal halde
olmalıdır.
4.7. Veri alış verişi
DEX_101: Hareket sensörü, hareket verisini, VU’ya, ilgili güvenlik nitelikleriyle beraber,
VU’nun, hareket verisinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü doğrulayabileceği şekilde,
göndermelidir.
4.8. Kriptografik destek
Bu maddede belirtilen gereklilikler, kullanılan güvenlik mekanizmasına ve imalatçının
çözümlerine bağlı olarak, sadece ihtiyaç duyulduğunda, uygulanır.
CSP_101: Hareket sensörünün herhangi bir kriptografik çalışması, belirli bir algoritma ve
belirli bir şifre büyüklüğüne uygun olmalıdır.
CSP_102: Hareket sensörü kriptografik şifreler oluşturuyorsa, bu, belirli kriptografik şifre
oluşturma algoritmaları ve belirli kriptografik şifre büyüklüklerine uygun olmalıdır.
CSP_103: Hareket sensörü kriptografik şifreler dağıtıyorsa, bu, belirli şifre dağıtım
yöntemlerine uygun olmalıdır.
CSP_104: Hareket sensörü kriptografik şifrelere erişiyorsa, bu, belirli kriptografik şifrelere
erişim yöntemlerine uygun olmalıdır.
CSP_105: Hareket sensörü kriptografik şifreleri tahrip ediyorsa, bu, belirli kriptografik
şifrelerin tahrip yöntemlerine uygun olmalıdır.
BÖLÜM 5. GÜVENLİK MEKANİZMALARININ TARİFİ
Hareket sensörü güvenlik arttırıcı fonksiyonlarını yerine getiren, güvenlik mekanizmaları,
hareket sensörü imalatçısı tarafından tarif edilir.
BÖLÜM 6. GÜVENLİK MEKANİZMALARININ ASGARİ DAYANIMI
Hareket sensörü güvenlik mekanizmasının asgari dayanımı, (ITSEC)’de tarif edildiği gibi,
Yüksektir
BÖLÜM 7. GÜVENCE SEVİYESİ
Hareket sensörü için güvence seviyesi hedefi, (ITSEC)’te tarif edildiği gibi, E3 ITSEC
seviyesidir.
BÖLÜM 8. AÇIKLAMA
Aşağıdaki matrisler, SEF’lerin, aşağıda belirtilen özelliklerini gösteren, bir açıklamasını verir:
- Hangi SEF’ler veya araçlar hangi tehditlere karşı koyar,
- Hangi SEF’ler IT güvenlik amaçlarını karşılar.
IT amaçları
Erişim
Hatalar
Testler
Tasarım
Çevre
Donanım
Mekanik_köken
Hareket_Verisi
Güç_Kaynağı
Güvenilk_Verisi
Yazılım
Hafızadaki_Veri
Erişim
Denetim
Orijinallik doğrulaması
İşleme
Güvenilirlik
Güvenli_Veri_Alış_Verişi
Tehditler
Fiziksel Personel Yöntemsel Araçlar
Geliştirme
İmalat
Sevkıyat
Güvenlik verisi oluşturması
Güvenlik verisi taşınması
Servis ve montajcı
Mekanik arayüz
Düzenli muayene
Yasa uygulama kontrolleri
Yazılım yükseltmeleri
Güvenlik arttırıcı fonksiyonlar
Tanıma ve orijinallik doğrulaması
UIA_101 Birimleri tanıma
UIA_102 Birimlerin tanıtımı
UIA_103 VU tanıtımı
UIA_104
Birimlerin
orijinallik
doğrulaması
UIA_105 Yeniden orijinallik doğrulaması
UIA_106 Taklit edilemez orijinallik
doğrulaması
UIA_107
Orijinallik
doğrulaması
başarısızlığı
Erişim kontrolü
ACC_101 Erişim kontrol kuralı
ACC_102 Hareket sensörü tanıtımı
ACC_103 Kullanıcı verisi
ACC_104 Güvenlik verisi
ACC_105 Dosya yapısı ve erişim
koşulları
Sorumluluk
ACT_101 Hareket sensörü tanıtım verisi
ACT_102 Eşleme verisi
ACT_103 Sorumluluk verisi
Denetim
AUD_101 Denetim kayıtları
AUD_102 Denetim olayları listesi
X X X
X X
X
X X
X
X
X
X
X X
X X X
X
X
X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
IT amaçları
Erişim
Hatalar
Testler
Tasarım
Çevre
Donanım
Mekanik_köken
Hareket_Verisi
Güç_Kaynağı
Güvenilk_Verisi
Yazılım
Hafızadaki_Veri
Erişim
Denetim
İşleme
Güvenilirlik
iGüvenli_Veri_Alış_Veriş
Tehditler
AUD_103 Denetim verisi
AUD_104 Denetim araçları
AUD_105 Denetim kayıtlarını hafızaya
alma
Kesinlik
ACR_101 Bilgi akışı kontrol kuralı
ACR_102 Dahili aktarımlar
ACR_104 Hafızaya alınan veri bütünlüğü
ACR_105 Hafızaya alınan veri bütünlüğü
Güvenilirlik
RLB_101 İmalat testleri
RLB_102 Öz testler
RLB_103 Öz testler
RLB_104 Yazılım çözümlemeleri
RLB_105 Yazılım girdisi
RLB_106 Mahfaza açılması
RLB_107 Donanım sabotajı
RLB_109 Güç Kaynağı kesintileri
RLB_110 Sıfırlama
RLB_111 Veri Kullanılabilirliği
RLB_112 Çoklu uygulamalar
Veri alış verişi
DEX_101
Güvenli
hareket
verisi
gönderimi
Kriptografik destek
CSP_101 Algoritmalar
CSP_102 Şifre oluşturma
CSP_103 Şifre dağıtma
CSP_104 Şifre erişimi
CSP_105 Şifre tahribatı
X
X
X
X
X X
X X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
X X X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
ARAÇ ÜNİTESİ JENERİK GÜVENLİK HEDEFİ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
Bu doküman, araç ünitesinin, karşı koyabilmesi gereken tehditlerin ve ulaşması gereken
Bu dokümanda belirtilen özellikler, Ek IB’in ana metnindeki gerekliliklerdir. İfadedeki
açıklık için, Ek IB’in ana metnindeki gereklilikler ile güvenlik hedeflerinin gereklilikleri
arasında bazen tekrar vardır. Güvenlik hedefi gereklilikleri ile bu güvenlik hedefi
gerekliliklerinde atıfta bulunulan Ek IB’nin ana metnindeki gereklilikler arasında ifade
farklılığı olması halinde Ek IB’nin ana metnindeki gereklilikler esas alınmalıdır.
edilmiştir.
2.1. Kısaltmalar
Kişisel tanıtım
PIN
numarası
ROM Salt okunur bellek
Güvenlik arttırıcı
SEF
fonksiyon
VU Araç ünitesi
2.2. Tarifler
Sayısal takograf
Takograf cihazı
Hızı ve katedilen mesafeyi gösteren, Hareket sensörü ile alış veriş
Hareket verisi
edilen veri
Fiziksel olarak ayrık
VU mahfazasına toplanan fiziksel aksamın haricinde aracın içinde
aksam
dağınık duran VU fiziksel aksamı
Güvenlik arttırıcı fonksiyonları desteklemeye yarayan belirli veri
Güvenlik verisi
(örn: kripto şifreleri v.b.)
Sistem
kuruluşlar
Kullanıcılar, cihazın insan kullanıcıları olarak algılanmalıdır.
Kullanıcı
VU’nun normal kullanıcıları sürücüler, kontrolörler, servis ve
montajcılar ve şirketlerdir.
Hareket ve güvenlik verisi haricinde, VU tarafından kaydedilen ve
Kullanıcı verisi
hafızaya alınan, Ek IB Kısım 3.12’de istenen, her türlü veri
2.3. Kaynakçalar
ITSE ITSEC Bilgi Teknolojisi Güvenlik Değerlendirme
C
Kriterleri 1991.
3.1. Araç ünitesi tarifi ve kullanım yöntemi
VU, karayolu taşımacılığında kullanılan araçlara monte edilmek için tasarlanmıştır. Amacı,
sürücü faaliyetlerine ilişkin veriyi kaydetmek, hafızaya almak, görüntülemek, yazdırmak ve
çıktı olarak göndermektir.
Aracın hareket verisi alış verişinde bulunduğu hareket sensörüne bağlıdır.
Kullanıcılar, kendilerini VU’ya, takograf kartlarını kullanarak tanıtırlar.
VU, kullanıcı faaliyetleri verisini, kaydeder ve veri belleğinde hafızaya alır, Aynı zamanda
kullanıcı faaliyetleri verisini takograf kartına da kaydeder.
VU, veriyi, görüntüye, yazıcıya ve harici cihazlara çıktı olarak gönderir.
Bir araca monte edilirken, araç ünitesinin çalışma çevresi aşağıdaki şekilde tarif edilir:
Şekil 1- VU çalışma çevresi
VU genel özellikleri, fonksiyonları ve çalıştırma modu Ek IB Bölüm 2’de belirtilmiştir.
VU fonksiyonel gereklilikleri Ek IB Bölüm 3’de belirtilmiştir.
Tipik bir VU aşağıdaki şekilde tarif edilir:
Şekil 2- Tipik VU (...) isteğe bağlı
Her ne kadar yazıcı mekanizması TOE’nin bir aksamı olsa da, kağıt dokümanın, çıktığında,
artık TOE’nin bir aksamı olmadığına dikkat edilmelidir.
3.2. Araç ünitesi ömür çevrimi
VU’nun tipik ömür çevrimi aşağıdaki şekilde tarif edilir:
Şekil 3- VU’nun tipik ömür çevrimi
3.3. Tehditler
Bu madde, VU’nun karşılaşabileceği tehditleri tarif eder.
3.3.1. Tanımaya ve erişim kontrol kurallarına yönelik tehditler
Kullanıcılar, kendilerine izin verilmemiş fonksiyonlara erişmeye
T.Erişim
çalışabilirler (örn: kalibrasyon fonksiyonuna erişim kazanan sürücüler).
T.Tanım Kullanıcılar, birden çok tanıtım kullanmaya çalışabilirler veya hiç
a
tanıtım kullanmazlar.
3.3.2. Tasarımla ilgili tehditler
Donanım, yazılım ve iletişim yöntemlerindeki hatalar, VU’yu güvenliği
T.Hatalar
ile ilgili beklenmedik durumlara getirebilir.
T.
Geçersiz kılınmamış test modlarının ve var olan arka kapıların
Testler
kullanımı VU’nun güvenliğini tehlikeye atabilir.
Kullanıcılar, imalatçının malzemesinden (hırsızlık, rüşvet, ... ) veya
T.Tasarı
tersine mühendislik yaparak yasalara aykırı bir şekilde tasarım bilgisi
m
edinmeye çalışabilirler.
3.3.3. Çalışmaya yönelik tehditler
T.Kalibrasyon_Parametr Kullanıcılar, yanlış kalibre edilmiş (kalibrasyon verisini
eleri
değiştirerek veya kurumsal zayıflıklar) cihazları kullanmaya
çalışabilirler.
Kullanıcılar, VU ile takograf kartları arasındaki alış veriş
T.Kart_Veri_Alış_Verişi sırasında veriyi (ekleyerek, değiştirerek, silerek, sinyal
yenileyerek, v.b.) değiştirmeye çalışabilirler.
T.Saat
Kullanıcılar, dahili saati değiştirmeye çalışabilirler.
Kullanıcılar, VU’nun güvenliğini çevresel müdahalelerle
T.Çevre
tehlikeye düşürebilirler (termik, elektromanyetik, optik,
kimyasal, mekanik, ... ).
Kullanıcılar, VU’ya, taklit cihazlar (hareket sensörü, akıllı
T.Taklit_Cihazlar
kartlar) bağlamaya çalışabilirler.
T.Donanım
Kullanıcılar, VU donanımını değiştirmeye çalışabilirler.
Kullanıcılar, aracın hareket verisini (ekleyerek, değiştirerek,
T.Hareket_Verisi
silerek, sinyal yenileyerek, v.b.) değiştirmeye çalışabilirler.
T.Faal_Hale_Getirilmem
Kullanıcılar faal hale getirilmemiş cihazı kullanabilirler.
iş
Kullanıcılar, veri çıktısını (yazdırma, görüntüleme veya
T.Çıktı_Verisi
indirme) değiştirmeye çalışabilirler.
Kullanıcılar, güç kaynağını değiştirerek (keserek, azaltarak,
T.Güç_Kaynağı
artırarak) VU’nun güvenlik amaçlarını bozmaya çalışabilirler.
Kullanıcılar, güvenlik verisinin oluşturulması veya taşınması
T.Güvenlik_Verisi
veya cihaz içinde hafızaya alınması sırasında yasalara aykırı
bir şekilde güvenlik verisi bilgisi edinmeye çalışabilir.
T.Yazılım
Kullanıcılar, VU yazılımını değiştirmeye çalışabilir.
Kullanıcılar, hafızadaki veriyi (güvenlik veya kullanıcı verisi)
T.Hafızadaki_Veri
değiştirmeye çalışabilirler.
Kontrol kuruluşlarının kontrol edeceği veri, ulaşılabilir olmalı ve
A.Teme kontrol edilen sürücülerin ve araçların faaliyetlerini, sürüş, çalışma,
l
hazır olma ve dinlenme süreleri bakımında ve aracın hızı cinsinden,
tam olarak ve doğru bir şekilde yansıtmalıdır.
Dolayısıyla, temel güvenlik amacına katkıda bulunan VU’nun güvenlik amaçları aşağıda
verilmiştir:
A.VU_Temel
A.VU_Gönder
me
Ölçülecek ve kaydedilecek ve daha sonra kontrol kuruluşlarının
kontrol edeceği veri ulaşılabilir olmalı ve kontrol edilen sürücülerin
ve araçların faaliyetlerini, sürüş, çalışma, hazır olma ve dinlenme
süreleri bakımından ve aracın hızı cinsinden, doğru bir şekilde
yansıtmalıdır.
VU, veriyi, bütünlüğü ve özgünlüğü doğrulanabilecek şekilde, harici
hafıza ortamına gönderebilmelidir.
Temel güvenlik amacına katkıda bulunan VU’nun belirli bilgi teknolojisi amaçları aşağıda
verilmiştir:
A.Erişim
VU, kullanıcının fonksiyon ve verilere erişimini kontrol etmelidir.
A.Sorumluluk
VU, doğru sorumluluk verisini toplamalıdır.
A.Denetim
VU, sistemin güvenliğini bozacak teşebbüsleri denetlemeli ve
ilgili kullanıcılara kadar takip etmelidir.
VU, kullanıcıların ve kendisine bağlı olan birimlerin (birimlerin
A.Orijinallik
arasında güvenilir bir hat kurulması gerektiğinde) özgünlüğünü
_Doğrulaması
doğrulamalıdır.
A. Bütünlük
VU, hafızaya alınan verinin bütünlüğünü muhafaza etmelidir.
VU, veri çıktısının, kaydedilen ve hafızaya alınan veriyi doğru bir
A.Çıktı
şekilde yansıtmasını sağlamalıdır.
VU, hareket verisini elde etmek amacıyla girdi işlemesinin doğru
A.İşleme
yapılmasını sağlamalıdır.
A.Güvenilirlik
VU, güvenilir bir hizmet vermelidir.
A.Güvenli_Veri_Alış_V VU, hareket sensörü ve takograf kartları ile veri alış verişini
erişi
güvenli kılmalıdır.
Bu madde, VU’nun güvenliğine katkıda bulunan fiziksel, personel veya yöntemsel
gereklilikleri tarif eder:
3.6.1. Cihaz tasarımı
Y.Geliştir VU geliştiricileri, geliştirme sırasında sorumlulukların tahsis
me
edilmesinin, IT güvenliğini sürdürecek şekilde yapılmasını sağlamalıdır
VU imalatçıları, imalat sırasında sorumlulukların tahsis edilmesinin, IT
güvenliğini sürdürecek ve imalat sırasında, hareket sensörünü, IT
Y.İmalat
güvenliğini tehlikeye düşürecek fiziksel saldırılardan koruyacak şekilde
yapılmasını sağlamalıdır
3.6.2. Cihaz sevkıyatı ve faal hale getirilmesi
VU imalatçıları, araç imalatçıları ve servis ve montajcılar, faal hale
Y.Sevkıyat
getirilmemiş VU’nun taşınmasının VU’nun güvenliğini sürdürecek
şekilde yapılmasını sağlamalıdır.
Araç imalatçıları ve servis ve montajcılar, montajdan hemen sonra araç
Y.Faal_Hale_Getir
montajın yapıldığı yeri terk etmeden önce, VU’yu faal hale
me
getirmelidirler.
3.6.3. Güvenlik verisi oluşturulması ve sevkıyatı
Y.Güvenlik_Verisi_Oluştur Güvenlik verisi oluşturması algoritmalarına, sadece
ması
yetkilendirilmiş ve güvenilir kişilere erişilebilir olmalıdır.
Y.Güvenlik_Verisi_Taşınm Güvenlik verisi, uygun gizliliği ve bütünlüğü korunacak
ası
bir şekilde, oluşturulmalı, taşınmalı ve VU’ya girilmelidir.
3.6.4. Kartların teslimi
Takograf kartları ulaşılabilir olmalı ve sadece yetkilendirilmiş
Y.Kart_Ulaşılabilirliği
kişilere teslim edilmelidir.
Y.Sürücü_Kartı_Benzersi Sürücüler, bir seferde, sadece bir geçerli sürücü kartını
zliği
işlemelidirler.
Kartın teslimi izlenebilir olmalı (beyaz listeler, siyah listeler) ve
Y.Kart_İzlenebilirliği
güvenlik denetimlerinde siyah listeler kullanılmalıdır.
3.6.5. Takograf cihazı montajı, kalibrasyonu ve muayenesi
Y. Servis ve
Takograf cihazının montajı, kalibrasyonu ve tamiri güvenilir ve
montajcılar
servis ve montajcılar tarafından yapılmalıdır.
Y.Düzenli_Muayenel Takograf cihazı periyodik olarak muayene edilmeli ve kalibre
er
edilmelidir.
Y.Doğru_Kalibrasyo Servis ve montajcılar, kalibrasyon sırasında, takograf cihazına,
n
düzgün araç parametrelerini girmelidirler.
3.6.6. Cihazın çalışması
Y.Doğru_Sürücü Sürücüler, kurallara uygun hareket etmeli ve sorumlulukla hareket
etmelidirler (örn: kendi sürücü kartlarını kullanmalı, manuel olarak
seçilenler arasından faaliyetlerini düzgün seçmeli, v.b.).
3.6.7. Yasa uygulama kontrolü
Y.Kontroll Yasa uygulama kontrolleri, düzenli ve rasgele bir şekilde yapılmalı ve
er
güvenlik denetimlerini de içermelidir.
3.6.8. Yazılım yükseltmeleri
Y.Yazılım_Yükselt Yazılım değişiklikleri için, bir VU’da uygulanmadan önce
mesi
güvenlik belgesi edinilmelidir.
4.1. Tanıma ve orijinallik doğrulaması
4.1.1. Hareket sensörü tanıma ve orijinallik doğrulaması
UIA_201: VU, her bir etkileşim için, bağlandığı hareket sensörünün tanıtımını
UIA_202: Hareket sensörünün tanıtımı sensör onay numarası ve sensör seri numarasından
oluşmalıdır.
UIA_203: VU, bağlandığı hareket sensörünün özgünlüğünü, aşağıdaki durumlarda,
doğrulamalıdır:
- Hareket sensörü bağlantısında,
- Takograf cihazının her kalibrasyonunda,
- Güç kanyağının yeniden devreye alınmasında
Orijinallik doğrulaması karşılıklı olmalı ve VU tarafından başlatılmalıdır.
UIA_204: VU, periyodik olarak (periyot imalatçı tarafından TBD ve saatte birden daha sık),
bağlandığı hareket sensörü tekrar tanımalı ve özgünlüğünü tekrar doğrulamalı ve takograf
cihazının en son kalibrasyonu sırasında tanınan hareket sensörünün değişmemiş olmasını
sağlamalıdır.
UIA_205: VU, kopyalanmış veya tekrarlanmış orijinallik doğrulama verisinin kullanılmasını
tespit etmeli ve engellemelidir.
UIA_206: (İmalatçı tarafından TBD ve 20’den fazla olmayacak) ardışık başarısız orijinallik
doğrulaması teşebbüsünün tespitinden sonra, ve/veya hareket sensörünün tanıtımının izinsiz
(yani, takograf cihazının kalibrasyonu sırası dışında) değiştiği algılanırsa SEF aşağıdakileri
yapmalıdır:
- Kullanıcıyı uyarmalıdır.
- Hareket sensörü tarafından gönderilen güvensiz hareket verisini kabule ve kullanmaya
devam etmelidir.
4.1.2. Kullanıcı tanıma ve orijinallik doğrulaması
UIA_207: VU, takograf kartlarının sırasıyla cihazın sürücü yuvasına ve yardımcı sürücü
yuvasına takılmasına bakarak, iki kullanıcının tanıtımını kalıcı ve seçici olarak izlemelidir.
UIA_208: Kullanıcı tanıtımı aşağıdakilerden oluşmalıdır:
- Bir kullanıcı grubu:
- SÜRÜCÜ (sürücü kartı),
- KONTROLÖR (Denetim kartı),
- SERVİS İSTASYONU (servis kartı),
- ŞİRKET (şirket kartı),
- BİLİNMEYEN (kart takılmayınca);
- Aşağıdakilerden oluşan bir kullanıcı tanıtımı:
- Kartı veren taraf ülke kodu ve kart numarası,
- Kullanıcı grubu BİLİNMEYEN ise BİLİNMEYEN.
BİLİNMEYEN tanıtımlar, dolaylı veya dolaysız olarak bilinebilir.
UIA_209: VU, kartın takılmasıyla, kullanıcılarının özgünlüğünü doğrulamalıdır.
ler
UIA_210: VU, aşağıdaki durumlarda, kullanıcılarının özgünlüğünü tekrar doğrulamalıdır:
- Güç kaynağının yeniden devreye alınmasında,
- Periyodik olarak veya belirli olayların meydana gelmesinden sonra (imalatçı tarafından
TBD ve günde birden daha sık).
UIA_211: Orijinallik doğrulaması, takılan kartın, sadece sistemin dağıtabileceği güvenlik
verisine sahip geçerli bir takograf kartı olduğunu kanıtlayarak yapılmalıdır. Orijinallik
doğrulaması karşılıklı olmalı ve VU tarafından başlatılmalıdır.
UIA_212: Yukarıdakine ilave olarak, bir PIN kontrolü yoluyla, servis ve montajcıların
özgünlüğünün başarılı bir şekilde doğrulanması istenir. PIN’ler asgari 4 karakter uzunluğunda
olmalıdır.
Not: PIN, VU’nun yakınında bulunan harici bir cihazdan VU’ya aktarılıyorsa, PIN
gizliliğinin, aktarım sırasında, korunmasına gerek yoktur.
UIA_214: 5 ardışık başarısız orijinallik doğrulaması teşebbüsünün tespitinden sonra, SEF
aşağıdakileri yapmalıdır:
- Kullanıcıyı uyarmalıdır.
- Kullanıcıyı BİLİNMEYEN ve kartı geçersiz olarak varsaymalıdır (Ek IB Kısım 1.26 ve
gereklilik 007)
4.1.3. Uzaktan bağlanan şirket tanıma ve orijinallik doğrulaması
Şirket uzaktan bağlanma özelliği ihtiyaridir. Dolayısıyla, bu madde, sadece, bu özellik varsa
uygulanır:
UIA_215: Uzaktan bağlanan bir şirketle her bir girişim sırasında, VU, şirketin tanıtımını
UIA_216: Uzaktan bağlanan şirketin tanıtımını, şirket kartını veren taraf ülke kodu ve şirket
kartının numarasından oluşmalıdır.
UIA_217: VU, herhangi bir veri gönderilmesine izin vermeden önce, uzaktan bağlanan
şirketin özgünlüğünü başarı ile doğrulamalıdır.
UIA_218: Orijinallik doğrulaması, şirketin, sadece sistemin dağıtabileceği güvenlik verisine
sahip geçerli bir şirket kartına sahip olduğunu kanıtlayarak yapılmalıdır.
UIA_220: 5 ardışık başarısız orijinallik doğrulaması teşebbüsünün tespitinden sonra, VU
aşağıdakini yapmalıdır:
- Uzaktan bağlanan şirketi uyarmalıdır.
4.1.4. Yönetim cihazı tanıma ve orijinallik doğrulaması
VU imalatçıları, ilave VU yönetim fonksiyonları(örn: Yazılım yükseltmesi, güvenlik verisi
yeniden indirmesi, v.b.) için tahsis edilmiş cihazlar öngörebilir. Dolayısıyla, bu madde,
sadece, bu özellik varsa uygulanır.
UIA_221: Bir yönetim cihazı ile her bir girişim sırasında, VU cihaz tanıtımını
UIA_222: Daha fazla girişim yapmadan önce, VU, yönetim cihazının özgünlüğünü, başarı ile
doğrulamalıdır.
Erişim kontrolleri, bilginin, sadece, bunları yapmaya yetkilendirilmiş kişiler tarafından,
TOE’den okunmasını, TOE’de oluşturulmasını veya TOE’de değiştirilmesini sağlamalıdır.
VU tarafından kaydedilen kullanıcı verisi, kişiye özgü veya ticari hassasiyet yönleri
barındırmasına rağmen, gizli nitelikli olmadığı not edilmelidir. Dolayısıyla, veri okuma erişim
hakları ile ilgili fonksiyonel gereklilikler (gereklilik 011) bir güvenlik arttırıcı fonksiyon
konusu değildir.
ACC_201: VU, fonksiyonlara ve veriye erişim kontrol haklarını yönetmeli ve kontrol
etmelidir.
4.2.2. Fonksiyonlara erişim hakları
ACC_202: VU, çalıştırma modu seçme kurallarını uygulamalıdır (gereklilikler 006 ila 009).
ACC_203: VU, çalıştırma modunu, fonksiyonlara erişim kontrol kurallarını uygulamak için
kullanmalıdır (gereklilik 010).
4.2.3. Veriye erişim hakları
ACC_204: VU, VU tanıma verisi yazma erişim kurallarını uygulamalıdır (gereklilik 076).
ACC_205: VU, eşlenmiş hareket sensörü tanıma verisi yazma erişim kurallarını
uygulamalıdır (gereklilikler 079 ve 155).
ACC_206: VU’nun faal hale getirilmesinden sonra, VU, kalibrasyon verisinin, sadece
kalibrasyon modunda, VU’ya girilebilmesini ve veri hafızasına alınmasını sağlamalıdır
(gereklilikler 154 ve 156).
ACC_207: VU’nun faal hale getirilmesinden sonra, VU, kalibrasyon verisi yazma ve silme
erişim kurallarını uygulamalıdır (gereklilik 097).
ACC_208: VU’nun faal hale getirilmesinden sonra, VU, zaman ayarı verisinin, sadece
kalibrasyon modunda, VU’ya girilebilmesini ve veri belleğine alınmasını sağlamalıdır (Bu
gereklilik, 157 ve 158 gerekliliklerde izin verilen küçük zaman ayarlarına uygulanmaz).
ACC_209: VU’nun faal hale getirilmesinden sonra, VU, zaman ayarı verisi yazma ve silme
erişim kurallarını uygulamalıdır (gereklilik 100).
ACC_210: VU, güvenlik verisi için uygun okuma ve yazma erişim kurallarını uygulamalıdır
(gereklilik 080).
4.2.4. Dosya yapısı ve erişim koşulları
ACC_211: Uygulama ve veri dosyaları yapısı ve erişim koşulları, imalat işlemi sırasında
oluşturulmalı ve sonraki değiştirmelere ve silmelere karşı kilitlenmelidir.
4.3. Sorumluluk
ACT_201: VU, sürücülerin, faaliyetlerinden sorumlu olmalarını sağlamalıdır (gereklilikler
081, 084, 087, 105a, 105b, 109 ve 109a).
ACT_202: VU, kalıcı tanıma verisine sahip olmalıdır (gereklilik 075).
ACT_203: VU, servislerin, faaliyetlerinden sorumlu olmalarını sağlamalıdır (gereklilikler
098, 101 ve 109).
ACT_204: VU, kontrolörlerin, faaliyetlerinden sorumlu olmalarını sağlamalıdır (gereklilikler
102, 103 ve 109).
ACT_205: VU, kilometre sayacı verisini (gereklilik 090) ve detaylı hız verisini (gereklilik
093) kaydetmelidir.
ACT_206: VU, 081 ila 093 ve 102 ila 105b gereklilikleri ile ilgili kullanıcı verisinin,
kaydedildikten sonra, kaydedilmiş en eski veri olarak yeni bir veri ile yer değiştireceği durum
hariç, değiştirilmemesini sağlamalıdır.
ACT_207: VU, takograf kartının hafızasına önceden alınmış veriyi (gereklilik 109 ve 109a),
en eski veriyi yeni bir veri ile yer değiştireceği durum hariç (gereklilik 110), veya İlave 1
Kısım 2.1’in Not’unda tarif edilen durumda, VU’nun değiştirmemesini sağlamalıdır.
4.4. Denetim
Denetim yetenekleri, yalnızca, bir hile veya bir güvenlik ihlali teşebbüsünü gösterebilecek
olaylar için gereklidir. Güvenlikle ilgili olsa bile, hakların normal kullanımı için gerekli
değildir.
AUD_201: VU, güvenliğini azaltan olaylarda, bu olayları beraberindeki veri ile birlikte
kaydetmelidir (gereklilikler 094, 096 ve 109).
AUD_202: VU’nun güvenliğini etkileyen olaylar aşağıdakilerdir:
- Güvenlik ihlali teşebbüsleri:
- Başarısız orijinallik doğrulaması,
- Hareket sensörü orijinallik doğrulaması hatası,
- Takograf kartı orijinallik doğrulaması hatası,
- Hareket sensörünün izinsiz değiştirilmesi,
- Kart verisi girdi bütünlük hatası
- Dahili veri aktarımı hatası,
- İzinsiz mahfaza açılması,
- Donanım sabotajı.
- Son kart oturumu düzgün kapatılmadı,
- Hareket verisi hatası olayı,
- Güç kaynağı kesintisi olayı,
- VU dahili hatası.
AUD_203: VU, denetim kayıtları hafızaya alma kurallarını uygulamalıdır (gereklilikler 094
ve 096).
AUD_204: VU, hareket sensörü tarafından oluşturulan denetim kayıtlarını kendi veri
belleğine almalıdır.
AUD_205: Denetim kayıtlarını yazdırmak, görüntülemek ve indirmek mümkün olmalıdır.
4.5. Nesne yeniden kullanımı
REU_201: VU, geçici hafıza nesnelerinin, kabul edilemez bilgi akışını içeren durumlar hariç,
yeniden kullanılabilmesini sağlamalıdır.
4.6. Kesinlik
4.6.1. Bilgi akışı kontrol kuralı
ACR_201: VU, 081, 084, 087, 090, 093, 102, 104, 105, 105a ve 109 gereklilikleri ile ilgili
kullanıcı verisinin, sadece doğru girdi kaynakları ile işlenebileceğini sağlamalıdır:
- Araç hareket verisi,
- VU’nun gerçek zaman saati,
- Takograf cihazı kalibrasyon parametreleri,
- Takograf kartları,
- Kullanıcının girdileri.
ACR_201a: VU, gereklilik 109a ile ilgili kullanıcı verisinin, son kartın çıkarılması – geçerli
olanın takılması (gereklilik 050a) arasındaki süre için girilebilmesini sağlamalıdır:
4.6.2. Dahili veri aktarımları
Bu maddede belirtilen gereklilikler, sadece VU fiziksel olarak ayrık aksam kullanıyorsa
uygulanır:
ACR_202: Veri, VU’nun fiziksel olarak ayrık aksamları arasında aktarılıyorsa, veri
değiştirilmeye karşı korunmalıdır.
ACR_203: Dahili bir aktarım sırasında bir veri aktarım hatası tespit edildiğinde, aktarım
tekrarlanmalı ve SEF bu olay için bir denetim kaydı oluşturmalıdır.
ACR_204: VU, veri belleğine alınan kullanıcı verisini, bütünlük hataları bakımından kontrol
etmelidir.
ACR_205: Hafızaya alınan kullanıcı verisi bütünlük hatası tespit edildiğinde, SEF bir denetim
kaydı oluşturmalıdır.
4.7.1. Testler
RLB_201: VU’nun imalat aşamasının test ihtiyaçlarına özel bütün komutlar, faaliyetler veya
test noktaları, VU faal hale getirilmeden önce kullanışsız hale getirilmeli veya kaldırılmalıdır.
Daha sonraki kullanıcı için yeniden kurulması mümkün olmamalıdır.
RLB_202: VU, ilk çalıştırma sırasında ve normal çalışma sırasında, düzgün çalıştığını
doğrulamak için, öz testleri yapmalıdır. VU öz testleri, güvenlik verisi bütünlük doğrulaması
ve (ROM’da değilse) hafızaya alınan çalıştırılabilir kodun bütünlük doğrulamasını
kapsamalıdır.
RLB_203: Öz test sırasında bir dahili hata tespit edildiğinde, SEF aşağıdakileri yapmalıdır:
- Bir denetim kaydı oluşturmalıdır (kalibrasyon modu dışında) (VU dahili hatası).
- Hafızaya alınan veri bütünlüğünü korumalıdır.
4.7.2. Yazılım
RLB_204: VU’nun faal hale getirilmesinden sonra, kullanım sırasında yazılım çözümlemesi
veya hata ayıklaması hiç bir şekilde yapılamamalıdır.
4.7.3. Fiziksel koruma
RLB_206: VU, açılabilecek şekilde tasarımlanmışsa, VU, kalibrasyon modu dışında, herhangi
bir harici güç kaynağı olmasa bile, altı aylık bir süre içerisinde her türlü mahfaza açılmasını
tespit etmelidir. Böyle bir durumda, SEF, bir denetim kaydı oluşturmalıdır (denetim kaydının,
güç kaynağının yeniden bağlanmasından sonra, oluşturulması ve hafızaya alınması kabul
edilebilir).
VU, açılabilecek şekilde tasarımlanmamışsa, fiziksel müdahale teşebbüslerinin kolaylıkla
tespit edilebileceği şekilde (örn: görsel muayene yoluyla) tasarımlanmalıdır.
RLB_207: VU, faal hale getirilmesinden sonra, (imalatçı tarafından TBD) belirlenmiş
donanım sabotajlarını tespit etmelidir.
RLB_208: Yukarıda tarif edilen durumda, SEF bir denetim kaydı oluşturmalı ve VU (imalatçı
tarafından TBD) yapmalıdır.
4.7.4. Güç kaynağı kesintileri
RLB_209: VU, güç kaynağının belirlenmiş değerlerindeki sapmaları, kesinti de dahil, tespit
etmelidir.
RLB_210: Yukarıda tarif edilen durumda, SEF aşağıdakileri yapmalıdır:
- Bir denetim kaydı oluşturmalıdır (kalibrasyon modu dışında),
- VU’nun güvenli durumunu korumalıdır,
- Hala çalışabilir durumda olan aksam veya işlemler ile ilgili güvenlik fonksiyonlarnı
muhafaza etmelidir,
- Hafızaya alınan veri bütünlüğünü korumalıdır.
RLB_211: Bir güç kaynağı kesintisinde, veya bir aktarım bitmeden durdurulmuşsa, veya
herhangi bir sıfırlama koşulu hasıl olduğunda, VU temiz bir şekilde sıfırlanmalıdır.
4.7.6. Veri ulaşılabilirliği
RLB_212: VU, istendiğinde, kaynaklara ulaşımın kurulmasını ve kaynakların gerekmedikçe
istenmeyeceğini veya tutulmayacağını sağlamalıdır.
RLB_213: VU, ilgili veri kartların hafızalarına alınmadan önce kartların serbest
bırakılmamasını sağlamalıdır (gereklilikler 015 ve 016).
RLB_214: Yukarıda tarif edilen durumda, SEF olayın bir denetim kaydı oluşturmalıdır.
4.7.7. Çoklu uygulamalar
RLB_215: VU, takograf uygulamasından başka uygulamalar da sağlıyorsa, bütün
uygulamalar, fiziksel ve/veya mantıksal olarak birbirinden ayrılmalıdır. Bu uygulamalar
güvenlik verisini paylaşmamalıdır. Herhangi bir zaman diliminde sadece bir görev faal halde
olmalıdır.
Bu madde, VU ile buna bağlanan cihazlar arasında veri alış verişine uygulanır.
4.8.1. Hareket sensörü ile veri alış verişi
DEX_201: VU, hareket sensöründen alınan hareket verisinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü
doğrulamalıdır.
DEX_202: Bir hareket verisi bütünlük veya orijinallik doğrulama hatası tespit edildiğinde,
SEF aşağıdakileri yapmalıdır:
- Bir denetim kaydı oluşturmalıdır,
- Alınan veriyi kullanmaya devam etmelidir.
4.8.2. Takograf kartları ile veri alış verişi
DEX_203: VU, takograf kartlarından alınan verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü
doğrulamalıdır.
DEX_204: Bir kart verisi bütünlük veya orijinallik doğrulama hatası tespit edildiğinde, SEF
- Bir denetim kaydı oluşturmalıdır,
- Alınan veriyi kullanmaya devam etmemelidir.
DEX_205: VU, veriyi, takograf akıllı kartlarına, ilgili güvenlik nitelikleriyle beraber, kartın,
verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü doğrulayabileceği şekilde, göndermelidir.
4.8.3. Harici hafıza ortamı ile veri alış verişi (indirme fonksiyonu)
DEX_206: VU, harici ortama indirilen verinin köken kanıtını oluşturmalıdır.
DEX_207: VU, alıcıya indirilen verinin köken kanıtını doğrulama yeteneği sunmalıdır.
DEX_208: VU, veriyi, harici hafıza ortamına, ilgili güvenlik nitelikleriyle beraber, indirilen
verinin bütünlüğünün ve özgünlüğünün doğrulanabileceği şekilde, indirmelidir.
Bu maddede belirtilen gereklilikler, kullanılan güvenlik mekanizmasına ve imalatçının
çözümlerine bağlı olarak, sadece ihtiyaç duyulduğunda, uygulanır.
CSP_201: VU tarafından gerçekleştirilen herhangi bir kriptografik işlem, belirli bir algoritma
ve belirli bir şifre büyüklüğüne uygun olmalıdır.
CSP_202: VU kriptografik şifreler oluşturuyorsa, bu, belirli kriptografik şifre oluşturma
algoritmaları ve belirli kriptografik şifre büyüklüklerine uygun olmalıdır.
CSP_203: VU kriptografik şifreler dağıtıyorsa, bu, belirli şifre dağıtım yöntemlerine uygun
olmalıdır.
CSP_204: VU kriptografik şifrelere erişiyorsa, bu, belirli kriptografik şifrelere erişim
CSP_205: VU kriptografik şifreleri tahrip ediyorsa, bu, belirli kriptografik şifrelerin tahrip
İstenen güvenlik mekanizmaları İlave 11’de belirtilmiştir.
Bütün diğer güvenlik mekanizmaları imalatçılar tarafından tarif edilmelidir.
BÖLÜM 6. GÜVENLİK MEKANİZMALARININ ASGARİ DAYANIMI
Araç ünitesi güvenlik mekanizmasının asgari dayanımı, (ITSEC)’de tarif edildiği gibi,
yüksektir.
Araç ünitesi için güvence seviyesi hedefi, (ITSEC)’te tarif edildiği gibi, E3 ITSEC
seviyesidir.
Aşağıdaki matrisler, SEF’lerin, aşağıda belirtilen özelliklerini gösteren, bir açıklamasını verir:
- Hangi SEF’ler veya araçlar hangi tehditlere karşı koyar,
IT amaçları
Erişim
Tanıma
Hatalar
Testler
Tasarım
Kalibrasyon_Parametreleri
Kart_Veri_Alış_Verişi
Saat
Çevre
Taklit_Cihazlar
Donanım
Hareket_Verisi
Faal_Hale_Getirilmemiş
Çıktı_Verisi
Güç_Kaynağı
(Bilerek boş bırakılmıştır)
Güvenlik_Verisi
Yazılım
Hafıza_Alınan_Veri
Erişim
Sorumluluk
Denetim
Bütünlük
Çıktı
İşleme
Güvenilirlik
Tehditler
Fiziksel Personel Yöntemsel Araçlar
Geliştirme
XXX
İmalat
XX
Sevkıyat
Faal hale getirme
X
Güvenlik verisi oluşturması
Güvenlik verisi taşınması
Kart ulaşılabilirliği
X
Tek sürücü kartı
X
Kart izlenebilirliği
X
Servis ve montajcılar
X
Düzenli muayeneler
X
Doğru kalibrasyon
X
Doğru sürücü
X
Yasa uygulama denetimleri
X
X
Yazılım yükseltmeleri
Güvenlik arttırıcı fonksiyonlar
Tanıma ve orijinallik doğrulaması
UIA_201 Sensör tanıma
UIA_202 Sensör tanıtımı
UIA_203
Sensör
orijinallik
doğrulaması
UIA_204 Sensör yeniden tanıma
ve yeniden orijinallik doğrulaması
UIA_205
Taklit
edilemez
orijinallik doğrulaması
UIA_206 Orijinallik doğrulaması
başarısızlığı
UIA_207 Kullanıcı tanıma
XX
UIA_208 Kullanıcı tanıtımı
XX
UIA_209 Kullanıcı orijinallik X X
doğrulaması
UIA_210
Kullanıcı
yeniden X X
UIA_211 Orijinallik doğrulaması X X
araçları
UIA_212 PIN kontrolleri
XX
X
X
X
X
X
X
X
X
X
XX
X
X
X
XX
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
IT amaçları
Erişim
Tanıma
Hatalar
Testler
Tasarım
Saat
Çevre
Taklit_Cihazlar
Donanım
Hareket_Verisi
Çıktı_Verisi
Güç_Kaynağı
Güvenlik_Verisi
Yazılım
Erişim
Sorumluluk
Denetim
Bütünlük
Çıktı
İşleme
Güvenilirlik
Tehditler
UIA_213
Taklit
edilemez X X
başarısızlığı
UIA_215
Uzaktan
kullanıcı X X
tanıma
UIA_216
Uzaktan
kullanıcı X X
tanıtımı
UIA_217
Uzaktan
kullanıcı X X
araçları
UIA_219
Taklit
edilemez X X
başarısızlığı
UIA_221 Yönetim cihazı tanıma X X
UIA_222
Yönetim
cihazı X X
UIA_223
Taklit
edilemez X X
Erişim kontrolü
ACC_201 Erişim kontrol kuralı X
ACC_202 Fonksiyonlara erişim X
hakları
ACC_203 Fonksiyonlara erişim X
hakları
ACC_204 VU tanıtımı
ACC_205 Bağlı sensör tanıtımı
ACC_206 Kalibrasyon verisi
X
ACC_207 Kalibrasyon verisi
ACC_208 Zaman ayar verisi
ACC_209 Zaman ayar verisi
ACC_210 Güvenlik verisi
ACC_211 Dosya yapısı ve erişim X
koşulları
Sorumluluk
ACT_201
Sürücülerin
sorumluluğu
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
XX
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
X
X
X
IT amaçları
Erişim
Tanıma
Hatalar
Testler
Tasarım
Saat
Çevre
Taklit_Cihazlar
Donanım
Hareket_Verisi
Çıktı_Verisi
Güç_Kaynağı
Güvenlik_Verisi
Yazılım
Erişim
Sorumluluk
Denetim
Bütünlük
Çıktı
İşleme
Güvenilirlik
Tehditler
ACT_202 VU tanıtım verisi
ACT_203 Servis ve montajcıların
sorumluluğu
ACT_204
Kontrolörlerin
sorumluluğu
ACT_205
Araç
hareket
sorumluluğu
ACT_206 Sorumluluk verisinde
değişiklik
ACT_207 Sorumluluk verisinde
değişiklik
Denetim
AUD_201 Denetim kayıtları
AUD_202 Denetim olayları listesi X
AUD_203 Denetim kayıtlarını
hafızaya alma kuralları
AUD_204
Sensör
denetim
kayıtları
AUD_205 Denetim araçları
Yeniden kullanım
REU_201 Yeniden kullanım
Kesinlik
ACR_201 Bilgi akışı kontrol
kuralı
ACR_204 Hafızaya alınan veri
bütünlüğü
ACR_205 Hafızaya alınan veri
bütünlüğü
Güvenilirlik
RLB_201 İmalat testleri
RLB_202 Öz testler
RLB_203 Öz testler
RLB_204 Yazılım çözümlemeleri
RLB_206 Mahfaza açılması
XX
X
X
X
X
XX
XX
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
XX
X
XX
X
X
XXX
X
X
X
X
X
XX
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
XXX
X
X
X
X
X
XXX
X X
X
X
IT amaçları
Erişim
Tanıma
Hatalar
Testler
Tasarım
Saat
Çevre
Taklit_Cihazlar
Donanım
Hareket_Verisi
Çıktı_Verisi
Güç_Kaynağı
Güvenlik_Verisi
Yazılım
Erişim
Sorumluluk
Denetim
Bütünlük
Çıktı
İşleme
Güvenilirlik
Tehditler
X
X
X
X
RLB_211 Sıfırlama
X
X
RLB_212 Veri Kullanılabilirliği
XX
RLB_213
Kartın
serbest
X
bırakılması
RLB_214 Kart oturumu düzgün
X
kapatılmadı
RLB_215 Çoklu uygulamalar
X
Veri alış verişi
DEX_201 Güvenli hareket verisi
X
X
alımı
DEX_202 Güvenli hareket verisi
X
alımı
DEX_203 Güvenli kart verisi
X
X
alımı
DEX_204 Güvenli kart verisi
X
X
alımı
DEX_205 Karta güvenli veri
X
X
gönderimi
DEX_206 Köken kanıtı
X
X
X
X
DEX_208 Harici ortama güvenli
X
X
gönderim
Kriptografik destek
CSP_201 Algoritmalar
XX
XX
CSP_203 Şifre dağıtıma
XX
CSP_204 Şifre erişimi
XX
CSP_205 Şifre tahribatı
XX
TAKOGRAF KARTI JENERİK GÜVENLİK HEDEFİ
BÖLÜM 1. GİRİŞ
Bu doküman, takograf kartının, karşı koyabilmesi gereken tehditlerin ve ulaşması gereken
Bu dokümanda belirtilen gereklilikler, Ek IB’in ana metnindeki gereklilikler. İfadedeki
açıklık için, Ek IB’in ana metnindeki gereklilikler ile güvenlik hedeflerinin gereklilikler
arasında bazen tekrar vardır. Güvenlik hedefi gereklilikler ile bu güvenlik hedefi
gerekliliklerinde atıfta bulunulan Ek IB’nin ana metnindeki gereklilikler arasında ifade
farklılığı olması halinde Ek IB’nin ana metnindeki gereklilikler esas alınmalıdır.
Bir takograf kartı, belirlenmiş takograf uygulamalarını uygulayan ve akıllı kartlara
uygulanabilen güncel fonksiyonel ve sigorta güvenlik gerekliliklerine uygun olan standart bir
akıllı karttır. Bu güvenlik hedefi, dolayısıyla, sadece takograf uygulamalarınca ihtiyaç
duyulan ilave güvenlik gerekliliklerini da içerir.
edilmiştir.
2.1. Kısaltmalar
Entegre (işlem ve/veya bellek fonksiyonlarını uygulamak üzere
IC
tasarımlanan elektronik aksam)
OS
İşletim sistemi
PIN Kişisel tanıtım numara
ROM Salt okunur bellek
SFP Güvenlik fonksiyonları kuralı
TSF TOE güvenlik fonksiyonu
VU Araç ünitesi
2.2. Tarifler
Sayısal takograf Takograf cihazı
Bütünlük, izinsiz değiştirme ve gizlilik (güvenlik verisi için
Hassas Veri
uygulanabildiğinde) bakımından korunmaya ihtiyacı olan, takograf
kartının hafızasına alınmış veri.
Güvenlik arttırıcı fonksiyonları desteklemeye yarayan belirli veri (örn:
Güvenlik verisi
kripto şifreleri v.b.)
Sistem
kuruluşlar
TOE dışında, TOE ile etkileşen herhangi bir birim (insan kullanıcısı
Kullanıcı
veya harici IT birimi) (“kullanıcı verisi” ifadesinde kullanılmadığı
zaman)
Takograf kartının hafızasına alınmış, güvenlik verisi dışındaki hassas
Kullanıcı verisi
veri. Kullanıcı verisi tanıma verisini ve faaliyet verisini içerir.
Tanıtım verisi, kart tanıtım verisini ve kart hamili tanıtım verisini
Tanıtım verisi
içerir.
Kart tanıtım
190, 191, 192, 194, 215, 231 ve 235 gerekliliklerinde tarif edilen kart
verisi
tanıma ile ilgili kullanıcı verisi.
Kart hamili
195, 196, 216, 232 ve 236 gerekliliklerinde tarif edilen kart hamili
tanıtım verisi
tanıma ile ilgili kullanıcı verisi.
Faaliyet verisi, kart hamili faaliyet verisini, olaylar ve hatalar verisini
Faaliyet verisi
ve kontrol faaliyet verisini içerir.
Kart hamili
faaliyet verisi
197, 199, 202, 212, 212a, 217, 219, 221, 226, 227, 229, 230a, 233 ve
237 gerekliliklerinde tarif edilen kart hamili tarafından uygulanan
faaliyetler ile ilgili kullanıcı verisi.
204, 205, 207, 208 ve 223 gerekliliklerinde tarif edilen olaylar veya
hatalar ile ilgili kullanıcı verisi.
210 ve 225 gerekliliklerinde tarif edilen yasa uygulama denetimleri ile
ilgili kullanıcı verisi.
Olaylar ve
hatalar verisi
Kontrol faaliyet
verisi
2.3. Kaynakçalar
ITSE
ITSEC Bilgi Teknolojisi Güvenlik Değerlendirme Kriterleri 1991.
C
Akıllı Kart Entegre Koruma Profili – sürüm 2.0 – Basım Eylül 1998.
IC PP
PP/9806 sayı ile Fransız belgelendirme kuruluşunda kayıtlı.
İliştirilmiş Yazılımlı Akıllı Kart Entegre Koruma Profili – sürüm 2.0 –
ES PP Basım Haziran 1999. PP/9911 sayı ile Fransız belgelendirme
kuruluşunda kayıtlı.
3.1. Hareket sensörü tarifi ve kullanım yöntemi
Bir takograf kartı, takograf cihazı ile birlikte kullanılması tasarlanan bir uygulamayı
uygulayan, (IC PP) ve (ES PP)’de tarif edildiği gibi bir akıllı karttır.
Takograf kartının temel fonksiyonları aşağıdakilerdir:
- Kart tanıtım ve kart hamili tanıtım verisini hafızaya almak. Bu veriler, kart hamilini
tanımak amacıyla araç ünitesi tarafından kullanılır, buna göre fonksiyonlar ve veri erişim
haklarını sunar ve kart hamilinin faaliyetlerinden sorumlu olmasını sağlar.
- Kart hamili ile ilgili kart hamili faaliyetleri verisi, olaylar ve hatalar verisi ve kontrol
faaliyetleri verisini hafızaya almak.
Dolayısıyla bir takograf kartı, bir araç ünitesinin kart arayüz cihazı tarafından kullanılmak
üzere tasarlanmıştır. Herhangi bir kullanıcı verisi üzerinde tam okuma erişim hakları bulunan
bir kart okuyucusu tarafından da kullanılabilir.
Bir takograf kartı ömür çevriminin son-kullanım aşaması ((ES PP)’de tarif edildiği gibi ömür
çevriminin aşama 7’si) sırasında, araç üniteleri kullanıcı verisini karta sadece yazabilirler.
Bir takograf kartının fonksiyonel gereklilikleri Ek IB’nin ana metninde ve İlave 2’de
belirtilmiştir.
3.2. Takograf kartı ömür çevrimi
Takograf kartı tipik ömür çevrimi (ES PP)’de tarif edilen akıllı kart ömür çevrimine
uygundur.
3.3. Tehditler
(ES PP)’de ve (IC PP)’de listelenen akıllı kart genel tehditlerine ilave olarak, takograf kartı
aşağıdaki tehditlerle karşılaşabilir.
3.3.1. Nihai hedefler
Saldırganların nihai hedefi, TOE’nin hafızasına alınmış kullanıcı verisini değiştirmek
olacaktır.
TOE’nin sahip olduğu tanıtım verisinin (örn: kart tipi, veya
kartın geçerliliğinin bittiği tarihi, kart hamili tanıtım verisi)
T.Tanıtım_Veris
başarılı bir şekilde değiştirilmesi, TOE’nin hileli kullanımına yol
i
açabilir ve sistemin genel güvenlik amacına yönelik önemli bir
tehdit olabilir.
T.Faaliyet_Veris TOE’nin hafızasına alınan faaliyet verisinin başarılı bir şekilde
i
değiştirilmesi TOE’nin güvenliği için bir tehdit olabilir.
T.Veri_Alış_Ver Faaliyet verisinin başarılı bir şekilde değiştirilmesi (ilave
işi
edilmesi, silinmesi, değiştirilmesi) TOE’nin güvenliği için bir
tehdit olabilir.
3.3.2. Saldırı yolları
TOE’nin sahip olduklarına aşağıdaki yollarla saldırılabilir:
- TOE’nin donanım ve yazılım tasarımları ve özellikle güvenlik fonksiyonları ve güvenlik
verisi hakkında yasadışı bilgi edinmeye çalışmak. Yasadışı bilgi, tasarımcının veya
imalatçının malzemesine saldırı (hırsızlık, rüşvet, ... ) ile veya TOE’nin doğrudan
incelenmesi (fiziksel sondaj, arayüz çözümlemesi, ... ) ile edinilebilir.
- TOE’nin tasarımı veya oluşturulmasındaki zayıflıklardan yararlanmak (donanımdaki
hatalardan, yazılımdaki hatalardan, aktarımdaki hatalardan, çevresel gerilimden ötürü
TOE’de kaynaklanan hataları kötüye kullanmak, orijinallik doğrulaması yöntemleri, veri
erişim kontrolleri, kriptografik işlemler gibi güvenlik fonksiyonlarındaki zayıflıkları
kötüye kullanmak).
- Fiziksel, elektriksel veya mantıksal saldırılar veya bunların bileşimleri ile TOE’yi veya
güvenlik fonksiyonlarını değiştirmek.
Denetim otoritelerinin kontrol edeceği veri, ulaşılabilir olmalı ve
A.Teme kontrol edilen sürücülerin ve araçların faaliyetlerini, sürüş, çalışma,
l
hazır olma ve dinlenme devreleri bakımından ve aracın hızı
bakımından, tam olarak ve doğru bir şekilde yansıtmalıdır.
Dolayısıyla, TOE'nin, genel güvenlik amacına katkıda bulunacak temel güvenlik amaçları
aşağıda verilmiştir:
TOE, kartın kişiselleştirilmesi işlemi sırasında kartın
A.Kart_Tanıtım_Veri
hafızasına yazılan kart tanıtım verisini ve kart hamili
si
tanıtım verisini korumalıdır.
A.Kart_Faaliyet_Hafı TOE, araç üniteleri tarafından kart hafızasına yazılan
zası
kullanıcı verisini korumalıdır.
(ES PP) ve (IC PP)’de listelenen akıllı kart genel amaçlarına ilave olarak, TOE’nin, ömür
çevriminin son-kullanım aşaması sırasında, temel güvenlik amaçlarına katkıda bulunacak
belirli bilgi teknolojisi amaçları aşağıda verilmiştir:
TOE, özgünlüğü doğrulanmış araç ünitelerine kullanıcı
verisi yazma erişim haklarını kısıtlamalıdır.
TOE, uygulama tarafından isteniyorsa, kart ile kart arayüzü
A.Güvenli_İletiş
cihazı arasında güvenli iletişim protokollerini ve
im
yöntemlerini destekleyebilmelidir.
TOE’nin güvenliğine katkıda bulunan fiziksel, personel veya yöntemsel gereklilikler (ES PP)
ve (IC PP)’de listelenmiştir (çevre için güvenlik amaçları bölümleri).
Bu madde, (ES PP)’nin tahsis edilmesi veya seçilmesi gibi bazı izin verilen işlemleri
sadeleştirir ve ilave SEF fonksiyonel gereklilikleri sunar.
4.1. Koruma şekillerine uygunluk
CPP_301: TOE, (IC PP)’ye uygun olmalıdır.
CPP_302: TOE, Sadeleştirilmiş (ES PP)’ye uygun olmalıdır.
A.Veri_Erişimi
4.2. Kullanıcı tanıma ve orijinallik doğrulaması
Kart takıldığı birimi tanımalı ve özgünlüğü doğrulanmış bir araç ünitesi olup olmadığını
bilmelidir. Kart hamili tanıtım verisini sadece (bir kontrolörün, kendi ismini görüntü veya
çıktılarda görmesi ile araç ünitesinin taklit olmadığından emin olması şeklinde) özgünlüğü
doğrulanmış araç ünitesine gönderebilen denetim kartı ve şirket kartı hariç, kart, hangi birime
takılmış olmasına bakmadan herhangi bir kullanıcı verisini gönderebilir.
4.2.1. Kullanıcı tanıma
Tahsis (FIA_UID.1.1) TSF’nin arabuluculuk ettiği eylemlerin listesi: yok
Tahsis (FIA_ATD.1.1) Güvenlik niteliklerinin listesi:
- KULLANICI_GRUBU: ARAÇ_ÜNİTESİ, ARACA_AİT_OLMAYAN_ÜNİTE
- KULLANICI_ID: Araç Tescil Numarası (VRN) ve tescil eden taraf ülke kodu
(KULLANICI_ID, sadece KULLANICI_GRUBU = ARAÇ_ÜNİTESİ için geçerlidir.)
4.2.2. Kullanıcı orijinallik doğrulaması
Tahsis (FIA_UAD.1.1) TSF’nin aracılık ettiği eylemlerin listesi:
- Sürücü ve Servis Kartları: güvenlik nitelikleri ile birlikte kullanıcı verisini gönder (kart
verisi indirme fonksiyonu),
- Denetim Kartları: kart hamili tanıtım verisi hariç güvenlik nitelikleri ile birlikte kullanıcı
verisini gönder.
UIA_301: Bir araç ünitesinin orijinallik verisi doğrulaması, sadece sistemin dağıtabileceği
güvenlik verisine sahip olduğunu kanıtlayacak araçlar ile yapılmalıdır.
Seçme (FIA_UAU.3.1 ve FIA_UAU.3.2) Önle.
Tahsis (FIA_UAU.4.1) Belirlenmiş orijinallik doğrulama mekanizması (mekanizmaları):
herhangi bir orijinallik doğrulama mekanizması.
UIA_302: Servis kartı, bir PIN kodunun kontrol edilmesiyle ilave bir orijinallik doğrulama
mekanizması sunar (Bu mekanizma, kart hamilinin tanıtımından emin olması amacıyla, araç
ünitesi için tasarlanmıştır, servis kartının içeriğini korumak için tasarlanmamıştır).
4.2.3. Orijinallik doğrulaması başarısızlıkları
Buna ilave olarak, aşağıdaki tahsisler her bir kullanıcı orijinallik doğrulaması başarısızlığına
kartın tepkisini tarif eder.
Tahsis (FIA_AFL.1.1) Numara: 1, orijinallik doğrulama olaylarının listesi: bir kart arayüzü
cihazının orijinallik doğrulaması.
Tahsis (FIA_AFL.1.2) Eylemlerin listesi:
- Bağlı olan birimi uyar,
- Kullanıcıyı ARACA_AİT_OLMAYAN_ÜNİTE olarak varsay.
Ayrıca aşağıdaki tahsisler UIA_302’de istenen ilave orijinallik doğrulaması mekanizmasının
başarısızlığında kartın tepkisini tarif eder:
Tahsis (FIA_AFL.1.1) Numara: 5, orijinallik doğrulama olaylarının listesi: PIN kontrolü
(servis kartı).
Tahsis (FIA_AFL.1.2) Eylemlerin listesi:
- Bağlı olan birimi uyar,
- Herhangi bir takip eden PIN kontrolü teşebbüsünün başarısız olacağı şekilde PIN
kontrolü işlemini engelle,
- Engellemenin nedenini takip eden kullanıcılara gösterebil.
Ömür çevriminin son kullanım aşaması sırasında, takograf kartı AC_SFP olarak adlandırılan
tek bir erişim kontrol güvenlik fonksiyonu kuralına (SFP) tabiîdir.
Tahsis (FDP_ACC.2.1) Erişim kontrol SFP’si: AC_SFP:
4.3.2. Erişim kontrol fonksiyonları
Tahsis (FDP_ACF.1.1) Erişim kontrol SFP’si: AC_SFP:
Tahsis (FDP_ACF.1.1) Güvenlik niteliklerinin adlandırılmış grubu: KULLANICI_GRUBU:
Tahsis (FDP_ACF.1.2) Kontrollü özneler ile kontrollü nesneler arasında, kontrollü nesneler
üzerinde kontrollü işlemler kullanılarak gerçekleştirilen erişimi yöneten kurallar.
Kullanıcı verisi, denetim kartlarından ve şirket kartlarından
sadece ARAÇ_ÜNİTESİ tarafından okunabilen kart hamili
GENEL_OKUMA:
tanıtım verisi hariç, herhangi bir kullanıcı tarafından
TOE’den okunabilir.
Tanıtım verisi, kartın ömür çevriminin aşama 6’sının
bitiminden önce ve sadece bir kere yazılabilir. Hiç bir
TANIMA_YAZMA:
kullanıcı kartın ömür çevriminin son kullanım aşaması
sırasında tanıtım verisini yazamaz veya değiştiremez.
Faaliyet verisi TOE’ye sadece ARAÇ_ÜNİTESİ tarafından
FAALİYET_YAZMA:
yazılabilir.
YAZILIM_YÜKSELT
Hiç bir kullanıcı TOE’nin yazılımını yükseltemez.
ME:
Dosya yapısı ve erişim koşulları, TOE’nin ömür çevrimi
aşama 6’sının bitiminden önce oluşturulmalı ve herhangi bir
DOSYA_YAPISI:
kullanıcı tarafından daha sonra değiştirilmesi veya
silinmesine karşı kilitlenmelidir.
4.4. Sorumluluk
ACT_301: TOE, kalıcı tanıtım verisine sahip olmalıdır.
ACT_302: TOE’nin kişiye özgü kılındığı saat ve tarihin bir göstergesi olmalıdır. Bu gösterge
değiştirilemez kalmalıdır.
4.5. Denetim
TOE, güvenliğinin potansiyel bir ihlalini gösteren olayları izlemelidir.
Tahsis (FAU_SAA.1.2) Tanımlanmış denetlenebilir olayların bir alt kümesi:
- Kart hamili orijinallik doğrulaması başarısızlığı (5 ardışık başarısız PIN kontrolü),
- Öz test hatası,
- Faaliyet verisi alma bütünlük hatası.
4.6. Kesinlik
Tahsis (FDP_SDI.2.2) Yapılması gereken eylemler: Bağlı olan birimi uyar,
4.6.2. Temel veri orijinallik doğrulaması
Tahsis (FDP_DAU.1.1) Bilgi tipleri ve nesnelerin listesi: faaliyet verisi
Tahsis (FDP_DAU.1.2) Konuların listesi: her biri.
4.7.1. Testler
Seçme (FPT_TST.1.1) İlk çalıştırmada, normal çalışmada periyodik olarak.
Not: İlk çalıştırmada, kod girilmeden önce anlamına gelir (Sıfırlamaya Cevap yöntemi
sırasında olması gerekmez).
RLB_301: TOE’nin öz testleri, ROM’da hafızaya alınmayan herhangi bir yazılım kodunun
bütünlüğünü doğrulamayı da içermelidir.
RLB_302: TOE, bir öz test hatası tespit ederse, TSF bağlı olan birimi uyarmalıdır.
RLB_303: OS testi bittikten sonra, bütün teste özgü komutlar ve eylemler kullanım dışı
yapılmalı ve kaldırılmalıdır. Bu kontrolleri atlamak veya kullanım için yeniden yüklemek
mümkün olmamalıdır. Özellikle bir ömür çevrimi durumu ile bağlantılı komuta başka bir
durumda hiç bir zaman erişilememelidir.
4.7.2. Yazılım
RLB_304: Kullanım sırasında TOE’nin yazılım çözümlemesi, hata ayıklaması veya
değiştirilmesi hiç bir şekilde yapılamamalıdır.
4.7.3. Güç kaynağı
RLB_306: TOE güç kaynağı kesintileri ve değişiklikleri sırasında güvenli bir durumu
muhafaza etmelidir.
RLB_307: TOE’den güç kesilmişse (veya güç değişiklikleri varsa), veya bir aktarım bitmeden
durdurulmuşsa, veya herhangi bir sıfırlama koşulu hasıl olduğunda, TOE temiz bir şekilde
sıfırlanmalıdır.
4.8.1. Bir araç ünitesi ile veri alış verişi
DEX_301: TOE, bir araç ünitesinden alınan verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü
doğrulamalıdır.
DEX_302: Alınan verinin bütünlük veya orijinallik doğrulama hatası tespit edildiğinde, TOE
- Veriyi gönderen birimi uyarmalıdır,
- Veriyi kullanmamalıdır.
DEX_303: TOE, kullanıcı verisini, araç ünitesine, ilgili güvenlik nitelikleriyle beraber, araç
ünitesinin, alınan verinin bütünlüğünü ve özgünlüğünü doğrulayabileceği şekilde,
göndermelidir.
4.8.2. Araca ait olmayan üniteye veri gönderilmesi (indirme fonksyonu)
DEX_304: TOE, harici ortama indirilen verinin köken kanıtını oluşturabilmelidir.
DEX_305: TOE, alıcıya indirilen verinin köken kanıtını doğrulama yeteneği sunabilmelidir.
DEX_306: TOE, veriyi, harici hafıza ortamına, ilgili güvenlik nitelikleriyle beraber, indirilen
verinin bütünlüğünün doğrulanabileceği şekilde, indirebilmelidir.
CSP_301: TSF kriptolu şifreler oluşturuyorsa, bu, belirli kriptografik şifre oluşturma
algoritmaları ve belirli kriptografik şifre büyüklüklerine uygun olmalıdır. Oluşturulan
kriptografik oturum şifreleri sınırlı muhtemel kullanım sayısında olmalıdır (İmalatçı
tarafından TBD ve 240’tan fazla olmayacak).
CSP_302: TSF kriptolu şifreler dağıtıyorsa, bu, belirli kriptografik şifre dağıtım yöntemlerine
uygun olmalıdır.
İstenen güvenlik mekanizmaları İlave 11’de belirtilmiştir.
Bütün diğer güvenlik mekanizmaları TOE imalatçısı tarafından tarif edilmelidir.
BÖLÜM 6. MEKANİZMALARININ İDDİA EDİLEN ASGARİ DAYANIMI
Takograf kartı için güvenlik mekanizmaları asgari dayanımı, (ITSEC)’de tarif edildiği gibi,
yüksektir.
Takograf kartı için güvence seviyesi hedefi, (ITSEC)’te tarif edildiği gibi, E3 ITSEC
seviyesidir.
Aşağıdaki matrisler, ilave SEF’lerin, aşağıda belirtilen özelliklerini gösteren, bir açıklamasını
verir:
- Hangi SEF’ler hangi tehditlere karşı koyar,
IT amaçları
T.CLON*
T.DIS_ES2
T.T_ES
T.T.CMD
T.MOD_SOFT*
T.MOD_LOAD
T.MOD_EXE
T.MOD_SHARE
Tanıtım_Verisi
Faaliyet_Verisi
Veri_Alış_Verişi
A.TAMPER_ES
A.CLON*
A.OPERATE*
A.FLAW
O.DIS_MECHANISM2
A.DIS_MEMORY*
A.MOD_MEMORY*
Veri_Erişimi
Güvenli_İletişim
Tehditler
UIA_301 Orijinallik
doğrulama
araçları
UIA_302 PIN kontrolleri
ACT_301 Tanıtım verisi
ACT_302 Kişiselleştirme tarihi
RLB_301 Yazılım bütünlüğü
RLB_302 Öz testler
RLB_303 İmalatçı testleri
RLB_304 Yazılım çözümlemesi
RLB_306 Güç Kaynağı
RLB_307 Sıfırlama
DEX_301 Güvenli veri alma
DEX_302 Güvenli veri alma
DEX_303
VU’ya
güvenli
veri
gönderme
DEX_306 Harici ortama güvenli
gönderme
CSP_302 Şifre dağıtma
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X X
X X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
İLAVE 11
ORTAK GÜVENLİK MEKANİZMALARI
BÖLÜM 1. GENELLEMELER
Bu İlave aşağıdakileri sağlayarak güvenlik mekanizmalarını belirler:
1. VU’lar ile takograf kartları arasında, oturum şifresi anlaşması dahil, karşılıklı orijinallik
doğrulaması,
2. VU’lar ile takograf kartları arasında aktarılan verinin gizliliği, bütünlüğü ve
özgünlüğünün doğrulanması,
3. VU’lardan harici hafıza ortamına indirilen verinin bütünlüğü ve özgünlüğünün
doğrulanması,
4. Takograf kartlarından harici hafıza ortamına indirilen verinin bütünlüğü ve
özgünlüğünün doğrulanması.
1.1. Kaynakçalar
SHA-1
PKCS1
TDES
TDES-OP
ISO/IEC
7816-4
ISO/IEC
7816-6
ISO/IEC
7816-8
ISO/IEC
9796-2
ISO/IEC
9798-3
ISO 16844-3
Standartlar ve Teknoloji Milli Enstitüsü (NIST), FIPS Yayını 180-1:
Güvenli Hash Standardı. Nisan 1995
RSA Laboratuvarları, PKCS # 1: RSA Şifreleme Standardı. Sürüm
2.0. Ekim 1998
Standartlar ve Teknoloji Milli Enstitüsü (NIST), FIPS Yayını 46-3:
Veri Şifreleme Standardı. Taslak 1999
ANSI X9.52, Üçlü Veri Şifreleme Algoritma Çalıştırma Modu. 1998
Kartları - Bölüm 4: Değişim İçin Endüstriler Arası Komutlar. İlk
Basım: 1995 + Değişiklik 1: 1997
Kartları - Bölüm 6: Endüstriler Arası Veri Elemanları. İlk Basım
1996 + Düzeltme 1: 1998
Kartları - Bölüm 8: Güvenlik İle İlgili Endüstriler Arası Komutlar.
İlk Basım 1999
Bilgi Teknolojisi – Güvenlik teknikleri – Mesaj Kurtarma Yapan
Sayısal İmza Planları - Bölüm 2: Hash Fonksiyonu Kullanan
Mekanizmalar. İlk Basım 1997
Bilgi Teknolojisi – Güvenlik teknikleri – Birim Orijinallik
Doğrulama Mekanizmaları - Bölüm 3: Genel Şifre Algoritması
Kullanan Birim Orijinallik doğrulaması. İkinci Basım 1998
Karayolu Araçları – Takograf sistemleri – Bölüm 3: Hareket Sensörü
arayüzü.
1.2. İfadeler ve kısaltılmış terimler
Bu İlavede aşağıdaki ifadeler ve kısaltılmış terimler kullanılır:
(Ka ,Kb ,Kc )
CA
CAR
CC
CG
CH
CHA
CHR
D()
DE
DO
d
e
E()
EQT
Hash()
Hash
KID
Km
Kmvu
Kmwc
m
n
PB
PI
PV
s
SSC
SM
TCBC
TDEA
TLV
VU
X.C
Üçlü veri şifreleme algoritması tarafınca kullanılan bir şifre demeti
Belgelendirme kuruluşu
Belgelendirme kuruluşu referansı
Kriptografik denetim toplamı
Kriptogram
Komut Önbilgisi
Belge hamili yetkilendirmesi
Belge hamili referansı
DES ile şifre çözülmesi
Veri elemanı
Veri nesnesi
RSA özel şifre, özel üs
RSA genel şifre, genel üs
DES ile şifreleme
Cihaz
Hash değeri, bir hash çıktısı
Hash fonksiyonu
Şifre tanıtıcısı
TDES şifresi, ISO 16844-3’te tarif edilen Asıl Şifre
Araç ünitelerine takılan TDES şifresi
Servis kartlarına takılan TDES şifresi
Mesaj temsilcisi, 0 ile n-1 arasında bir tam sayı
RSA şifreleri, modülü
Dolgu baytları
Dolgu gösterge baytı (gizlilik DO’su için kriptogramda kullanılmak
üzere)
Düz değer
İmza temsilcisi, 0 ile n-1 arasında bir tam sayı
Gönderme dizisi sayacı
Güvenli haberleşme
TDEA şifre bloğu dizilmesi çalıştırma modu
Üçlü veri şifreleme alrogitması
İşaret uzunluk değeri
Araç ünitesi
Belgelendirme kuruluşunca verilen X kullanıcısının belgesi
X.CA
X kullanıcısının belgelendirme kuruluşu
Genel bir şifreyi oluşturmak amacıyla bir belgenin açılması işlemi.
Solundaki terim bir belgelendirme kuruluşunun genel şifresi,
X.CA.PKoX.
sağındaki terim bu belgelendirme kuruluşunun verdiği belge olan bir
C
ara işlemdir. Bu işlemin çıktısı sağdaki terimdeki belgenin hamili olan
X kullanıcısının genel şifresidir.
X.PK
X kullanıcısının genel şifresi
X kullanıcısının genel şifresi kullanılarak, bazı I bilgisinin, RSA
X.PK[I]
şifrelemesi
X.SK
X kullanıcısının RSA özel şifresi
X kullanıcısının özel şifresi kullanılarak, bazı I bilgisinin, RSA
X.SK[I]
şifrelemesi
‘xx’
Bir onaltılı değer
||
artarda bağlama işlemi
BÖLÜM 2. KRİPTOGRAFİK SİSTEMLER ve ALGORİTMALAR
2.1. Kriptografik sistemler
CSM_001: Araç üniteleri ve takograf kartları, aşağıdaki güvenlik mekanizmalarını sağlamak
amacıyla, klasik bir RSA genel şifre kriptografik sistem kullanmalıdır:
1. Araç ünitesi ile kartlar arasında orijinallik doğrulama,
2. Araç ünitesi ile kartlar arasında Üçlü DES oturum şifrelerinin aktarımı,
3. Araç üniteleri veya takograf kartlarından harici ortama indirilen verinin sayısal
imzalanması.
CSM_002: Araç üniteleri ve takograf kartları, araç üniteleri ve takograf kartları arasında
kullanıcı verisi alışverişi sırasında veri bütünlüğü için bir mekanizma sağlamak ve,
uygulanabildiği hallerde, araç üniteleri ve takograf kartları arasında veri alışverişinin
gizliliğini sağlamak amacıyla, Üçlü DES simetrik kriptografik sistemler kullanmalıdır.
2.2. Kriptografik algoritmalar
2.2.1. RSA algoritması
CSM_003: RSA algoritması aşağıdaki ilişkiler ile tam olarak tarif edilir:
X.SK[m] = s = md mod n
X.PK[s] = m = se mod n
RSA fonksiyonunun daha açıklayıcı tarifi (PKCS1) kaynakçasında bulunabilir.
RSA hesaplamaları için genel üs, e, gcd’yi (e, lcm(p-1, q-1))=1sağlayan 3 ile n-1 arasında bir
tamsayıdır.
2.2.2. Hash algoritması
CSM_004: Sayısal imza mekanizmaları (SHA-1) kaynakçasında tarif edildiği şekliyle SHA-1
hash algoritması kullanmalıdır.
2.2.3. Veri şifreleme algoritması
CSM_005: DES tabanlı algortimalar Şifre Bloğu Dizilmesi çalıştırma modunda
kullanılmalıdır.
BÖLÜM 3. ŞİFRELER ve BELGELER
3.1. Şifrelerin oluşturulması ve dağıtılması
3.1.1. RSA şifrelerinin oluşturulması ve dağıtılması
CSM_006: RSA şifreleri üç fonksiyonel hiyerarşik seviyede oluşturmalıdır:
1. Avrupa seviyesi
2. Taraf ülke seviyesi
3. Cihaz Seviyesi
CSM_007: Avrupa seviyesinde, tek bir Avrupa şifre çifti (EUR.SK ve EUR.PK)
oluşturmalıdır. Avrupa özel şifresi taraf ülke genel şifrelerini belgelendirmek amacıyla
kullanılmalıdır. Bütün belgelendirilmiş şifrelerin kayıtları tutulmalıdır. Bu işler, BM-AEK
Sekretaryasının yetki ve sorumluluğu altında, bir Avrupa belgelendirme kuruluşunca
yapılmalıdır.
CSM_008: taraf ülke seviyesinde, tek bir taraf ülke şifre çifti (CP.SK ve CP.PK)
oluşturulmalıdır. Taraf ülke genel şifreleri Avrupa belgelendirme kuruluşu tarafından
belgelendirilmelidir. taraf ülke özel şifresi cihaza (araç ünitesi veya takograf kartı) takılacak
genel şifreleri belgelendirmek amacıyla kullanılmalıdır. Bütün belgelendirilmiş genel
şifrelerin kayıtları, takılacakları cihazın tanıtımı ile beraber tutulmalıdır. Bu işler, bir taraf
ülke belgelendirme kuruluşunca yapılmalıdır. Bir taraf ülke düzenli olarak kendi şifre çiftini
değiştirmelidir.
CSM_009: Cihaz seviyesinde, tek bir şifre çifti (EQT.SK ve EQT.PK) oluşturulmalı ve her
bir cihaza takılmalıdır. Cihaz genel şifreleri bir taraf ülke belgelendirme kuruluşu tarafından
belgelendirilmelidir. Bu işler, Cihaz imalatçıları, cihaz kişiselleştiriciler veya taraf ülke
makamlarınca yapılmalıdır. Bu şifre çifti orijinallik doğrulaması, sayısal imza ve şifre ile ilgili
hizmetlerde kullanılır.
CSM_010: Oluşturma, (varsa) taşıma ve hafızaya alma sırasında özel şifrelerin gizliliği
sağlanmalıdır.
Aşağıdaki şema bu sürecin veri akışını özetlemektedir.
Avrupa Seviyesi
EUR.SK Avrupa özel şifresi
EUR.PK Avrupa genel şifresi
Belgelendirilmiş
kayıtları
CPi.CHR
CPi.PK
taraf
ülke
genel
şifrelerinin
CP.C
EUR.PK
Taraf ülke Seviyesi (taraf ülke i)
CPi.CHR taraf ülke i tanıtımı
CPi.SK
taraf ülke i özel şifresi
CPi.PK
taraf ülke i genel şifresi
CPi.C
EUR tarafından verilen taraf ülke i genel şifresi belgesi
Belgelendirilmiş cihaz genel şifrelerinin kayıtları
EQTj.CHA
EQTj.C
EQTj.CHR
EQTj.PK
CPi.C
EUR.PK
Cihaz Seviyesi (Cihaz j)
EQTj.CHA Cihaz j tipi
EQTj.CHRCihaz j tanıtımı
EQTj.SK Cihaz j özel şifresi
EQTj.PK Cihaz j genel şifresi
EQTj.C CPi tarafından verilen cihaz j genel şifresi belgesi
CPi.C
EUR tarafından verilen taraf ülke i genel şifresi belgesi
3.1.2. RSA test şifreleri
CSM_011: Cihazı teste tabi tutmak amacıyla (beraber çalıştırılabilirlik testleri dahil), Avrupa
belgelendirme kuruluşu, farklı bir test şifresi çifti ve genel şifreleri Avrupa özel test
şifrelerince belgelendirilmiş olan en az iki taraf ülke test şifresi çifti oluşturmalıdır.
İmalatçılar, tip onayı testlerine tabi tutulan cihaza bu taraf ülke test şifrelerinden birisi ile
belgelendirilen test şifrelerini girmelidir.
3.1.3. Hareket sensörü şifreleri
Oluşturma, (varsa) taşıma ve hafızaya alma sırasında, aşağıda tarif edilen üç TDES şifrenin
gizliliği uygun bir şekilde sağlanmalıdır.
ISO 16844’e uygun kayıt edici cihazı desteklemek amacıyla, Avrupa belgelendirme kuruluşu
ve taraf ülke belgelendirme kuruluşları ilave olarak aşağıdakileri de sağlamalıdır:
CSM_036: Avrupa belgelendirme kuruluşu, iki bağımsız ve benzersiz Üçlü TDES şifresi
olan, Kmvu ve Kmwc şifrelerini oluşturmalı ve aşağıdaki şekilde Km şifresini oluşturmalıdır:
Km = Kmvu XOR Kmwc
Avrupa belgelendirme kuruluşu bu şifreleri, taraf ülke belgelendirme kuruluşuna talebi
üzerine, uygun bir şekilde güvenliği sağlanmış bir yöntemle göndermelidir.
CSM_037: taraf ülke belgelendirme kuruluşu:
1. Hareket sensörü imalatçılarınca talep edilen hareket sensörü verisini şifrelemek için
Km’yi kullanmalıdır (Km kullanılarak şifrelenecek veri ISO 16844-3’te tarif edilmiştir).
2. Araç ünitesi imalatçılarına, uygun bir şekilde güvenliği sağlanmış bir yöntemle,
Kmvu’yu araç ünitesine takılmak üzere, göndermelidir.
3. Kartı kişiselleştirme sırasında, Kmwc’nin bütün servis kartlarına (Sensör Montaj
Güvenlik Verisi’nin Sensör_Montaj_Verisi temel dosyasına) girilmesini sağlamalıdır.
3.1.4. T-DES oturum şifrelerinin oluşturulması ve dağıtılması
CSM_012: Araç üniteleri ve takograf kartları, karşılıklı orijinallik doğrulama işleminin bir
parçası olarak, ortak bir Üçlü DES oturum şifresi oluşturmak amacıyla gerekli veriyi
oluşturmalı ve alış veriş etmelidir. Bu veri alış verişi, bir RSA şifreleme mekanizması yoluyla
gizlilik açısından korunmalıdır.
CSM_013: Bu şifre, güvenli haberleşme kullanan bütün müteakip kriptografik işlemlerde
kullanılmalıdır. Geçerliliği oturumun sonunda (kartın çıkarılması veya sıfırlanması) ve/veya
240 kullanımdan sonra (şifrenin bir kullanımı = karta gönderilen güvenli haberleşme kullanan
bir komut ve buna gelen cevap) bitmelidir.
3.2. Şifreler
CSM_014: RSA şifreleri (seviyesi ne olursa olsun) şu uzunlukta olmalıdır: modül n 1024 bit,
genel üs e azamî 64 bit, özel şifre d 1024 bit.
CSM_015: Üçlü DES şifreleri (Ka, Kb, Ka) şeklinde olmalıdır. Burada Ka ve Kb birbirinden
bağımsız 64 bit uzunluğunda şifrelerdir. Eşlik hatası tespit eden bitler oluşturulmamalıdır.
3.3. Belgeler
CSM_016: RSA Genel şifre belgeleri “kendini tarif etmeyen” “Kart Doğrulamalı” belgeler
olmalıdır (Kaynakça: ISO/IEC 7816-8)
3.3.1. Belgelerin içeriği
CSM_017: RSA Genel şifre belgeleri aşağıdaki verilerden aşağıda verilen sırada
oluşturulmalıdır:
Veri
Biçim
CPI TAM SAYI
CAR SEKİZLİ
DİZİLİM
CHA SEKİZLİ
DİZİLİM
EOV Gerçek Zaman
Bayt
Açıklama
1
Belge profil tanıtıcısı (bu versiyon için “01”)
8
Belgelendirme kuruluşu referansı
CHR SEKİZLİ
DİZİLİM
n
SEKİZLİ
DİZİLİM
e
SEKİZLİ
DİZİLİM
7
Belge hamili yetkilendirmesi
4
8
Belge geçerlilik bitimi, İhtiyari, kullanılmıyorsa ‘FF’ ile
dolgu yapılmış
Belge hamili referansı
128
Genel şifre (modül)
8
Genel şifre (genel üs)
164
Notlar:
1. “Belge Profil Tanıtıcısı” (CPI), orijinallik doğrulaması belgesinin tam yapısını tasvir
eder. Belge içerisinde Veri Elemanlarının sıralanışını tarif eden ilgili bir önbilgi listesi için
bir cihaz dahili tanıtıcısı olarak kullanılabilir.
Bu belge içeriği ile bağlantılı önbilgi listesi aşağıdaki gibidir:
2. “Belgelendirme Kuruluşu Referansı”nın (CAR), Veri Elemanının, belgelendirme
kuruluşunun genel şifresine referans teşkil etmek amacıyla, aynı zamanda, kuruluş şifresi
Genel üs uzunluğu
‘82’ ‘08’
Genel üs işareti
Modül uzunluğu
Modül işareti
‘05’ ‘81’ ‘81
80’
Müteakip DO’ların uzunluğu
(oluşturulmuş)Genel şifre işareti
‘08’ ‘7F
49’
CHR uzunluğu
CHR işareti
‘04’ ‘5F
20’
EOV uzunluğu
EOV işareti
‘07’ ‘5F
24’
CHA uzunluğu
CHA işareti
CAR uzunluğu
CAR işareti
‘01’ ‘42’ ‘08’ ‘5F
4B’
CPI uzunluğu
CPI işareti
Önbilgi Listesinin uzunluğu
Genişletilmiş önbilgi listesi işareti
‘4D’ ‘16’ ‘5F
29’
tanıtıcısı olarak da kullanılabileceği şekilde, belgelendirmeyi yapan CA’yı tanıma amacı
vardır (Kodlama için aşağıdaki şifresi tanıtıcısına bakınız).
3. “Belge Hamili Yetkilendirmesi” (CHA), belge hamilinin haklarını tanıtmak amacıyla
kullanılır. Takograf Uygulama ID’si ile belgenin tasarlandığı cihazın tipinden oluşur.
(Cihaz Tipi veri elemanına uygun bir şekilde, bir taraf ülke için “00”).
4. “Belge Hamili Referansı”’nın (CHR), Veri Elemanının, belge hamilinin genel şifresine
referans teşkil etmek amacıyla, aynı zamanda, Özne Şifre tanıtıcısı olarak da
kullanılabileceği şekilde, belge hamilini benzersiz şekilde tanıma amacı vardır.
5. Şifre tanıtıcıları belge hamilini ve belgelendirme kuruluşlarını benzersiz şekilde tanıtır.
Aşağıdaki şekilde kodlanmışlardır:
5.1. Cihaz (VU veya Kart)
Veri
Cihaz seri
numarası
Uzunlu 4 Bayt
k
Değer Tam sayı
Tip
Tarih
2 Bayt
aa
yy
kodlaması
1 Bayt
İmalatçı
1 Bayt
BCD İmalatçıya
özel
İmalatçı
kodu
Bir VU için, imalatçı, belgeleri talep ederken, şifrelerin girileceği cihazın tanıtımını
bilebilir veya bilmeyebilir.
Birinci durumda, imalatçı cihaz tanıtımını genel şifre ile birlikte kendi taraf ülke
belgelendirme kuruluşuna göndermelidir. Bu durumda, belge cihaz tanıtımını da içerir
ve imalatçı, şifrelerin ve belgenin tasarlanan cihaza girilmesini sağlamalıdır. Şifre
tanıtıcısı yukarıda gösterilen şekildedir.
İkinci durumda, imalatçı her bir belge talebini benzersiz olarak tanıtmalı ve bu tanıtımı
genel şifre ile birlikte taraf ülke belgelendirme kuruluşuna göndermelidir. Belge talep
tanıtımını içerir. İmalatçı, şifrenin cihaza girilmesinden sonra hangi şifrenin hangi
cihaza tahsis edildiğini taraf ülke belgelendirme kuruluşuna geri bildirmelidir (belge
talep tanıtımı, cihaz tanıtımı). Şifre tanıtıcısı aşağıda gösterilen şekildedir:
Veri
Belge talep seri
numarası
Uzunlu 4 Bayt
k
Değer Tam sayı
Tarih
2 Bayt
aa
yy
kodlaması
Tip
1
Bayt
BCD ‘FF’
İmalatçı
1 Bayt
İmalatçı
kodu
5.2. Belgelendirme Kuruluşu:
Veri
Kuruluş tanıtımı
Şifre seri
numarası
1 Bayt
Uzunlu 4 Bayt
k
Değer 1 Bayt milli sayısal kod Tam sayı
3 Bayt milli alfasayısal
kod
İlave bilgi
2 Bayt
Tanıtı
cı
1 Bayt
ilave kodlama (CA’ya ‘01’
özel)
kullanılmıyorsa
‘FF
FF’
Şifre seri numarası, şifre değiştiğinde, bir taraf ülkenin farklı şifrelerini ayırt etmek
için kullanılır.
6. Belge doğrulayıcıları, belgelendirilmiş genel şifrelerin, orijinallik doğrulaması, sayısal
imza doğrulaması ve gizlilik için şifreleme hizmetleri ile ilgili bir RSA şifresi olduğunu
açıkça bilmelidir. (belge kendini belirleyen hiç bir Nesne Tanıtıcısını içermemektedir).
3.3.2. Verilen belgeler
CSM_018: Verilen belgeler, belge içeriğini, Ek A.4 hariç ISO/IEC 9796-2’ye uygun bir
şekilde kısmi olarak yeniden edinmeye yarayan, ekinde “Belgelendirme Kuruluşu Referansı”
olan, bir sayısal imzadır.
X.C. = X.CA.SK[‘6A’ || Cr || Hash(Cc) || ‘BC’] || Cn ||
X.CAR
Burada, belge içeriği
=
Cc
=
Cr
106 Bayt
||
Cn
58 Bayt
CAR uzunluğu
CAR işareti
Kalan uzunluğu
Kalan işareti
İmza uzunluğu
İmza işareti
Müteakip DO’ların uzunluğu
(oluşturulan)CV belge işareti
Notlar:
1. Bu belge 194 Bayt uzunluğundadır.
2. İmza tarafından gizlenen, CAR, belgelendirme kuruluşunun genel şifresinin belgenin
doğrulanması için seçilebileceği şekilde, ayrıca imzaya eklenir.
3. Belge doğrulayıcısı, belgenin imzalanması için belgelendirme kuruluşunun kullandığı
algortimayı açıkça bilmelidir.
4. Verilen bu belgeye bağlı önbilgi listesi aşağıdaki gibidir:
‘7F
‘09’
‘5F ’81 80’ ‘5F ‘3A’ ‘42’ ‘08’
21’
37’
38’
3.3.3. Belge doğrulaması ve açılması
Belge doğrulaması ve açılması, imzanın ISO/IEC 9796-2’ye uygun bir şekilde doğrulanması,
belge içeriği ile içindeki genel şifrenin edinilmesi: X.PK = X.CA.PKoX.C, ve belgenin
geçerliliğinin doğrulanmasından oluşur.
CSM_019: Aşağıdaki basamakları kapsar:
İmzayı doğrula ve içeriği edin:
- X.C’den İmzayı, Cn’ ve CAR’’yi
X.C =
edin:
İmza
||
Cn’
|| CAR’
128 Bayt
58 Bayt
8 Bayt
- CAR’’den, uygun Belgelendirme Kuruluşu Genel Şifresini seç (daha önce
yapılmamışsa başka yollar dene)
- CA Genel Şifresi ile İmzayı aç:
Sr’ = X.CA.PK [İmza]
- Sr’’nin ‘6A’ ile başlayıp ‘BC’ ile bittiğini kontrol et
- Sr’’den Cr’ ve H’’yi
||
‘BC’
Sr’
= ‘6A’
Cr’
|| H’
||
hesapla:
106
20
Bayt
Bayt
- Belge içeriğini yeniden edin C’ = Cr’ || Cn’
- Hash (C’) = H’ olduğunu kontrol et.
Kontroller TAMAM ise belge gerçektir, içeriği C’’dir.
C’’den geçerliliği doğrula:
- Uygulanabiliyorsa, geçerliliğin bittiği tarihi kontrol edin
C’’den, Genel Şifreyi, Şifre Tanıtıcısını, Belge Hamili Yetkilendirmesini ve Belge Geçerlilik
Bitimini edin ve hafızaya al:
- X.PK = n || e
- X.KID = CHR
- X.CHA = CHA
- X.EOV = EOV.
BÖLÜM 4. KARŞILIKLI ORİJİNALLİK DOĞRULAMA MEKANİZMASI
Kartlarla VU’lar arasındaki karşılıklı orijinallik doğrulama aşağıdaki ilkeye dayanır:
Her bir taraf diğer tarafa, genel şifreyi Avrupa belgelendirme kuruluşunca belgelendirilen bir
taraf ülke belgelendirme kuruluşunca belgelendirilen geçerli bir şifre çiftine sahip olduğunu
göstermelidir.
Gösterim, imzalanan gönderdiği rasgele sayıyı, imza doğrulaması sırasında yeniden edinen
diğer tarafın gönderdiği rasgele bir sayıyı özel şifre ile imzalayarak yapılır.
Mekanizma kart takıldığı anda VU tarafından başlatılır. Belgelerin alış verişiyle ve genel
şifrelerin açılması ile başlar ve bir oturum şifresinin oluşturulmasıyla biter.
CSM_020: Aşağıdaki protokol kullanılmalıdır (oklar alış veriş edilen komutları ve veriyi
gösterir (İlave 2’ye bakınız.)).
BÖLÜM 5. VU-KARTLARI VERİ AKTARMA GİZLİLİĞİ, BÜTÜNLÜĞÜ ve
ORİJİNALLİK DOĞRULAMA MEKANİZMALARI
5.1. Güvenli haberleşme
CSM_021: VU-kartları veri aktarımları bütünlüğü, (ISO/IEC 7816-4) ve (ISO/IEC 7816-8)
kaynakçalarına uygun bir şekilde Güvenli Haberleşme yoluyla korunmalıdır.
CSM_022: Aktarım sırasında verinin korunmaya ihtiyacı varsa, komut veya cevap içerisinde
gönderilen veri nesnelerine, kriptografik bir denetim toplamı veri nesnesi ilave edilmelidir.
Kriptografik denetim toplamı alıcı tarafından doğrulanmalıdır.
CSM_023: Bir komut içerisinde gönderilen verinin kriptografik denetim toplamı, komut
önbilgisi ve gönderilen bütün veri nesnelerini bütünleştirmelidir (= > CLA = ‘0C’, ve bütün
veri nesneleri b1 = 1 olan işaretlerle kapatılmalıdır).
CSM_024: Cevapta hiç veri alanı yoksa, cevaptaki durum-bilgisi baytları kriptografik bir
denetim toplamı ile korunmalıdır.
CSM_025: Kriptografik denetim toplamları dört bayt uzunluğunda olmalıdır.
Güvenli haberleşme kullanılırken komutların ve cevapların yapısı aşağıdaki gibi olmalıdır:
Kullanılan DO’lar, ISO/IEC 7816-4’te tarif edilen Güvenli Haberleşme DO’larının kısmi bir
kümesidir:
İşaret Anımsatı
cı
’81’ TPV
‘97’ TLE
‘99’ TSW
‘8E’ TCC
‘87’ TPI CG
Anlam
BER-TLV kodlu veri olmayan Düz Değer (CC ile korunacak)
Güvenli olmayan komuttaki Le değeri (CC ile korunacak)
Durum Bilgisi (CC ile korunacak)
Kriptografik Denetim Toplamı
Dolgu Gösterge Baytı || Kriptogramlar (BER-TLV ile kodlanmamış
Düz Değer)
Aşağıdaki güvenli olmayan komut cevap çifti için:
Komut
Komut gövdesi
önbilgisi
CLA INS P1 (Lc-alanı) (Veri alanı) (LeP2
alanı)
dört bayt
L bayt, B1 ila BL olarak
gösterilir
Cevap
gövdesi
(Veri alanı)
Lr
baytları
Cevap artbilgisi
SW1
SW2
veri iki bayt
Karşılık gelen güvenli komut cevap çifti:
Güvenli komut:
Komut
önbilgisi
CLA INS P1
Komut gövdesi
(Yeni Lc alanı)
(Yeni Veri Alanı)
(Yeni Le
P2
alanı)
‘OC’
Yeni veri
alanının
uzunluğu
TPV
LPV PV
Veri
‘81’ Lc
alanı
TLE LLE
Le TCC
‘97’ ‘01’ Le ‘8E’
LCC CC
‘04’ CC
‘00’
Denetim toplamında bütünleştirilecek veri = CH || PB || TPV || LPV || PV || TLE || LLE || Le || PB
PB = ISO/IEC 7816-4 ve ISO 9797 yöntem 2’ye uygun dolgu baytları (80 .. 00).
DO’lar PV ve LE, güvenli olmayan komutta bazı karşılık gelen veri varsa, mevcuttur.
Güvenli cevap:
1 Cevap veri alanı boş değilse ve gizlilik açısından korunmaya ihtiyacı yoksa:
Cevap gövdesi
Cevap
artbilgisi
(Yeni veri alanı)
yeni SW1 SW2
TPV
LPV
PV
TCC
LCC
CC
‘81’
Lr
Veri alanı ‘8E’
‘04’
CC
Denetim toplamına bütünleştirilecek veri = TPV || LPV || PV || PB
2 Cevap veri alanı boş değilse ve gizlilik açısından korunmaya ihtiyacı varsa:
Cevap gövdesi
Cevap
artbilgisi
(Yeni veri alanı)
yeni SW1 SW2
TPI CG
LPI CG
PI CG
TCC
LCC
CC
‘87’
PI || CG ‘8E’
‘04’
CC
CG tarafından taşınacak veri: BER-TLV ile kodlanmamış veri ve dolgu baytları
Denetim toplamına bütünleştirilecek veri = TPI CG || LPI CG || PI CG || PB
3 Cevap veri tabanı boşsa:
Cevap gövdesi
Cevap
artbilgisi
(Yeni veri alanı)
yeni
SW1
SW2
TSW
LSW
SW
TCC
LCC
CC
‘99’
‘02’
Yeni
SW1 ‘8E’
‘04’
CC
SW2
Denetim toplamına bütünleştirilecek veri = TSW || LSW || SW || PB
5.2. Güvenli haberleşme hataları ile ilgili işlemler
CSM_026: Takograf kartı, bir komutu yorumlarken bir SM hatası tespit ederse, durum
baytları SM olmadan geri gönderilmelidir. ISO/IEC 7816-4’e uygun olacak şekilde, aşağıdaki
durum baytları SM hatalarını göstermek amacıyla tarif edilirler:
’66 88’ kriptografik denetim toplamının doğrulaması başarısız
’69 87’ beklenen SM veri nesneleri eksik
’69 88’ SM veri nesneleri doğru değil
CSM_027: Takograf kartı, durum baytlarını SM DO’lar olmaksızın veya hatalı bir SM DO ile
geri gönderdiğinde, oturum VU tarafından sonlandırılmalıdır.
5.3. Kriptografik denetim toplamlarını hesaplama algoritması
CSM_028: Kriptografik denetim toplamları, DES ile, ANSI X9.19’a uygun bir şekilde,
bireysel MAC’ler kullanılarak oluşturulur.
- İlk aşama: ilk denetim bloğu y0, E(Ka,SSC)’dir.
- Dizili aşamalar: denetim blokları y1, … , yn, Ka kullanılarak hesaplanır.
- Son aşama: kriptografik denetim toplamı son denetim bloğu yn kullanılarak aşağıdaki
gibi hesaplanır: E(Ka, D(Kb, yn)).
Burada, E(), DES ile şifreleme demektir ve D(), DES ile şifrenin çözülmesi demektir.
Kriptografik denetim toplamının en çok belirgin dört baytı aktarılır.
CSM_029: Gönderme Dizisi Sayacı (SSC) şifre anlaşma yöntemi sırasında başlatılır:
İlk SSC: Rnd3 (4 en az belirgin bayt) || Rnd1 (4 en az belirgin bayt).
CSM_030: Gönderme Dizisi Sayacı (SSC) her bir MAC hesaplanmadan önce 1 artırılmalıdır
(yani, birinci komut için SSC ilk SSC + 1, birinci cevap için SSC ilk SSC + 2 olarak
hesaplanır).
Aşağıdaki şekil bireysel MAC hesaplanmasını gösterir:
5.4. Gizlilik DO’ları için kriptogramları hesaplama algoritması
CSM_031: Kriptogramlar, (TDES) ve (TDES-OP) kaynakçalarına uygun bir şekilde TCBC
çalıştırma modu içindeki TDEA kullanılarak ve başlangıç değer bloğu olarak Boş vektör
alınarak hesaplanır.
Aşağıdaki şekil TDES içindeki şifrelerin uygulanmasını gösterir:
BÖLÜM 6. VERİ İNDİRME SAYISAL İMZA MEKANİZMALARI
CSM_032: Akıllı cihaz (IDE), bir fiziksel veri dosyası içerisindeki bir indirme oturumu
sırasında, bir cihazdan (VU veya kart) alınan veriyi hafızaya alır. Bu dosya CP i.C ve EQT.C
belgelerini içermelidir. Dosya, İlave 7 Veri İndirme Protokolleri’nde belirtildiği gibi veri
bloklarının sayısal imzaları içerir.
CSM_033: İndirilen verinin sayısal imzaları, indirilen verinin, istenirse hiç bir şifre çözülmesi
yapmadan da okunabileceği şekilde, ilaveli bir sayısal imza planı kullanmalıdır.
6.1. İmzanın oluşturulması
CSM_034: Cihaz tarafından veri imzası oluşturulması, kaynakça (PKCS1)’de SHA-1 hash
fonksiyonu ile tarif edilen ilaveli imza planını takip etmelidir:
İmza = EQT.SK[’00’ || ‘01’ || PS || ‘00’ || DER(SHA-1(Veri))]
Burada;
PS, uzunluk 128 olacak şekilde ‘FF’ değerine sahip sekizlilerin dolgu dizisi,
DER (SHA-1(M)), hash fonksiyonu için algoritma ID’sinin kodlanması ve Digestinfo (farklı
kodlama kuralları) tipinde bir ASN.1 değerinin içine hash değerinin kodlanmasıdır.
‘30’||’21’||’30’||’09’||’06’||’05’||’2B’||’0E’||’03’||’02’||’1A’||’05’||’00’||’04’||’14’||Hash Değeri
6.2. İmzanın doğrulanması
CSM_035: İndirilen verinin veri imza doğrulaması, kaynakça (PKCS1)’de SHA-1 hash
fonksiyonu ile tarif edilen ilaveli imza planını takip etmelidir:
Avrupa genel şifresi EUR.PK doğrulayıcı tarafından bağımsız bir şekilde bilinmelidir (ve
itimat edilmelidir).
Aşağıdaki çizelge, bir denetim kartı taşıyan bir IDE’nin, ESM’ye (Harici hafıza ortamına)
indirilen ve hafızaya alınan verinin bütünlüğünü doğrulamak amacıyla takip edebileceği
protokolü gösterir: Denetim kartı sayısal imzaların şifre çözülmesi işlemini yerine getirmek
için kullanılır. Bu fonksiyon, bu durumda, IDE içinde uygulanmayabilir.
Çözümlenecek verinin indirildiği ve imzalandığı cihaz EQT olarak gösterilir.
İLAVE 12
M1 VE N1 SINIFI ARAÇLAR İÇİN ADAPTÖR
BÖLÜM 1. KISALTMALAR VE REFERANS BELGELER
1.1. Kısaltmalar
VU Araç Ünitesi
1.2. Referans standartları
ISO 16844-3 Karayolu araçları – Takograf sistemleri – Bölüm 3: Hareket sensörü arayüzü.
BÖLÜM 2. ADAPTÖRÜN GENEL ÖZELLİKLERİ VE FONKSİYONLARI
2.1. Adaptörün genel tarifi
ADA_001: Adaptör, aracın hızını ve katedilen mesafeyi sürekli olarak gösteren güvenilir
hareket verileri ile bağlantılı bir VU sağlayacaktır.
Adaptör sadece bu Yönetmeliğe uygun olarak takograf cihazı donanımına sahip olması
gereken araçlarda kullanım amaçlıdır.
Sadece mekanik açıdan, mevcut başka hiçbir hareket sensörüne monte edilmesi mümkün
olmayan, bunun dışında Ek IB’nin ve 1’den 11’e kadar ilavelerinin öngördüğü şartlara
uygun olan, (Ek IB Kısım 1.44) başlığı altındaki araç türlerine takılabilecek ve bunlarda
kullanılabilecektir.
Adaptör Ek IB İlave 10 “Hareket Sensörü Jenerik Güvenlik Hedefi” başlığı atında Kısım
3.1 gereğince, aracın hareketli bir parçasına mekanik olarak bağlanamaz fakat bütünleşik
sensörler ya da alternatif arayüzler ile oluşan hız/mesafe darbelerine bağlanır.
ADA_002: Bir tip onayı almış hareket sensörü (Ek IB, Takograf Cihazı ve Takograf
Kartlarının Tip Onayı konulu, Bölüm 8 şartlarına uygun olarak) adaptör yuvasına
takılmalıdır, bu yuvada ayrıca gelen darbeleri iliştirilmiş hareket sensörüne indükleyen bir
darbe dönüştürücü aygıt da olmalıdır. İliştirilmiş hareket sensörü, VU ile adaptör arasındaki
arayüz ISO 16844-3’te ortaya konan gerekliliklere uyacak şekilde VU’ya birebir
bağlanacaktır.
2.2. Fonksiyonlar
ADA_003: Adaptörde aşağıdaki fonksiyonlar olmalıdır:
1. Gelen hız darbelerinin bağlanması ve uyarlanması,
2. Gelen darbelerin iliştirilmiş hareket sensörüne indüklenmesi,
3. İliştirilmiş hareket sensörünün VU’ya güvenilir hareket verileri sağlayan tüm
fonksiyonlar
2.3. Güvenlik
ADA_004: Adaptör bu Ek’in İlave 10’unda tanımlanan hareket sensörünün jenerik
güvenlik hedeflerine göre güvenlik onayı almaz. Bunun yerine İlave 12 Kısım 4.4’te
belirtilen güvenlikle ilgili gereklilikler geçerlidir.
BÖLÜM 3. BIR ADAPTÖR MONTE EDILDIĞINDE TAKOGRAF CIHAZINA
YÖNELIK GEREKLİLİKLER
Buradaki gereklilikler ve aşağıdaki Bölümler, bu Ek’te yer alan gerekliliklerin bir adaptör
kullanılırken ne şekilde anlaşılacağını gösterir. İlgili gereklilik sayıları parantez içinde
verilmektedir.
ADA_005: Bir adaptörün takılı olduğu herhangi bir aracın takograf cihazı, bu İlavede aksi
belirtilmediği sürece, bu Ek’in şartlarına uygun olmalıdır.
ADA_006: Bir adaptör takılırken, takograf cihazı kablolar, adaptör (bir hareket sensörü
yerine) ve bir VU’dan (001) oluşur.
ADA_007: Takograf cihazının işleyişinde ortaya çıkan olay ve/veya hatalar aşağıdaki
şekilde düzeltilir:
1. "güç kaynağı kesintisi" olayı, kalibrasyon modunda değilken, iliştirilmiş hareket
sensörünün güç kaynağının 200 milisaniyeden fazla kesintiye uğraması durumunda, VU
tarafından tetiklenir (066),
2. adaptörün 200 milisaniyeden daha fazla süre herhangi bir güç kaynağı kesintisine
uğraması eşit uzunlukta iliştirilmiş hareket sensörü güç kaynağı kesintisi üretir. Adaptör
kesinti eşiği adaptör imalatçısı tarafından tanımlanır,
3. "hareket verisi hatası" olayı, iliştirilmiş hareket sensörü ile VU arasında normal veri
akışının kesilmesi halinde ve/veya iliştirilmiş hareket sensörü ile VU arasında veri
değişimi sırasında verilerin bütünlüğü ya da veri doğrulama hatası olması halinde
tetiklenir (067),
4. "güvenlik ihlali teşebbüsü” olayı kalibrasyon modunda değilken, iliştirilmiş hareket
sensörünün güvenliğini etkileyen herhangi başka bir olayda VU tarafından tetiklenir
(068),
5. "takograf cihazı" hatası, kalibrasyon modunda değilken, iliştirilmiş hareket
sensöründeki herhangi bir hata için VU tarafından tetiklenir (070).
ADA_008: Takograf cihazı tarafından saptanabilen adaptör hataları iliştirilmiş hareket
sensörü ile ilgili olanlar olacaktır (071).
ADA_009: VU kalibrasyon fonksiyonu VU ile iliştirilmiş hareket sensörünü otomatik
olarak eşleştirilmesine olanak sağlar (154, 155).
ADA_010: "Hareket sensörü" ya da bu Ek’in İlave 10’undaki VU Güvenlik Hedefi
"sensörü" iliştirilmiş hareket sensörü ile ilişkilidir.
BÖLÜM 4. ADAPTÖRÜN YAPIMI VE FONKSİYONEL ÖZELLİKLERİ
4.1. Gelen hız darbelerinin birbirine bağlanması ve uyarlanması
ADA_011: Adaptör girdi arayüzü aracın hızını ve katedilen mesafeyi gösteren frekans
darbelerini kabul eder. Gelen darbelerin elektriksel açıdan özellikleri şöyledir: İmalatçı
tarafından TBD. Sadece adaptör imalatçısının ve adaptör montajını gerçekleştiren servis ve
montajcıların ulaşabildiği ayarlamalar, mümkün ise, adaptör girdisinin araçla doğru
bağlanmasına izin vermelidir.
ADA_012: Adaptör girdi arayüzü, mümkün ise, gelen hız darbelerine ait frekans darbelerini
sabit bir çarpan ile, sinyali, bu Ek’te tanımlanan k çarpanı aralığındaki bir değere (4000 ile
25000 darbe/km) adapte etmek üzere, çarpacak ya da bölecektir. Bu sabit çarpan sadece
adaptör imalatçısı tarafından ve adaptör montajını gerçekleştiren servis ve montajcılar
tarafından programlanabilir.
4.2. Gelen darbelerin iliştirilmiş hareket sensörüne indüklenmesi
ADA_013: Büyük olasılıkla yukarıda belirtilen şekilde adapte edilmiş gelen darbeler, gelen
her bir darbe, hareket sensörü tarafından saptanabilecek şekilde iliştirilmiş hareket
sensörüne indüklenecektir.
4.3. İliştirilmiş hareket sensörü
ADA_014: İliştirilmiş hareket sensörü indüklenen darbelerle takviye edilecek; böylelikle
mekanik olarak aracın hareket eden kısmına bağlıymışçasına, araç hareketini gösteren
hareket verilerini doğru olarak üretmesine olanak sağlanacaktır.
ADA_015: İliştirilmiş hareket sensörüne ait tanımlayıcı veriler VU tarafından adaptörü
tanımlamak için kullanılacaktır (077).
ADA_016: İliştirilmiş hareket sensöründe depolanan montaj verilerinin adaptör montaj
verilerini gösterdiği kabul edilir (099).
4.4. Güvenlik Gereklilikleri
ADA_017: Adaptör yuvası açılamayacak şekilde tasarlanacaktır. Fiziksel müdahele
teşebbüslerinin kolaylıkla saptanabileceği şekilde damgalanmalıdır.(ör; gözle muayene ile,
bakınız ADA_035).
ADA_018: İliştirilmiş hareket sensörünün adaptör yuvasının damgayı (damgaları)
kırılmadan veya sensör ile adaptör yuvası arasındaki damga kırılmadan çıkarılması
mümkün olmamalıdır (bakınız ADA_035).
ADA_019: Adaptör, hareket verilerinin sadece adaptör girdilerinden işlenebilmesi ve elde
edilmesini temin edecektir.
4.5. Performans özellikleri
ADA_020: Adaptör belirli bir ısı aralığında tam olarak işler halde olacaktır (montaj
pozisyonunda bağlı olarak, imalatçı tarafından TBD) (159).
ADA_021: Adaptör %10 ile % 90 arasındaki nemlilik aralığında tam olarak işleyecektir
(160).
ADA_022: Adaptör yüksek voltaj, enerji kaynağı polaritesinin tersine dönmesi ve kısa
devrelere karşı korunacaktır (161).
ADA_023: Adaptör elektromanyetik uyumlulukla ilgili 72/245/AET sayılı Konsey
Yönergesi ile teknik gelişmelere adapte edilen 2006/28/AT sayılı Komisyon Yönergesi’ne
(∗) uygun olacak ve elektrostatik tahliye ve geçişlere karşı korunmalıdır (162).
4.6. Malzemeler
ADA_024: Adaptör koruma kademesine uygun olmalıdır (montaj pozisyonuna bağlı olarak,
imalatçılar tarafından TBD) (164, 165).
ADA_025: Adaptörün yuvasının rengi sarı olacaktır.
ADA_026: Açıklayıcı bir etiket adaptöre takılacak olup; aşağıdaki ayrıntıları gösterecektir
(169):
1. Adaptör imalatçısının adı ve adresi,
2. Adaptör imalatçısının parça numarası ve adaptörün üretim yılı,
3. Adaptör tipinin ya da adaptör dahil takograf cihazı tipinin onay işareti,
4. Adaptörün monte edildiği tarih,
5. Monte edildiği aracın araç tanıtma numarası.
ADA_027: Açıklayıcı etiket ayrıca aşağıdaki ayrıntıları da gösterecektir (iliştirilmiş
hareket sensöründe doğrudan dışarıdan okunabilir değilse):
1. İliştirilmiş hareket sensörü imalatçısının adı,
2. İliştirilmiş hareket sensörü imalatçı parça numarası ve iliştirilmiş hareket sensörünün
üretim yılı,
3. İliştirilmiş hareket sensörü için onay işareti.
BÖLÜM 5. BİR ADAPTÖR KULLANILDIĞINDA TAKOGRAF CİHAZININ
MONTAJI
5.1. Montaj
ADA_028: Araçlara monte edilecek adaptörler sadece araç imalatçılarına ya da taraf
ülkelerin yetkili mercilerinin, dijital takografların montajı, faal hale getirilmesi ve
kalibrasyonu için yetki verdiği servis ve montajcılara teslim edilecektir.
ADA_029: Adaptörü monte eden, bu tür servis ve montajcılar girdi arayüzü ayarlayacak ve
girdi sinyalinin bölünme oranını seçecektir (uygulanabilir olduğunda).
ADA_030: Adaptörü monte eden, bu tür servis ve montajcılar adaptör yuvasını
damgalayacaktır.
ADA_031: Adaptör gelen darbeleri temin eden araç bölümüne mümkün olduğu kadar yakın
takılacaktır.
ADA_032: Adaptörün enerji kaynağını sağlayan kablolar kırmızı (pozitif kaynak) ve siyah
(toprak) olacaktır.

5.2. Damgalama
ADA_033: Aşağıdaki damgalama gereklilikleri geçerli olacaktır:
1. Adaptör yuvası damgalanacaktır. (bakınız ADA_017),
2. İliştirilmiş sensörün yuvası, iliştirilmiş sensör adaptör yuvasının damgayı (damgaları)
kırılmadan çıkarılmadıkça, adaptör yuvasına damgalanacaktır. (bakınız ADA_018),
3. Adaptör yuvası araca damgalanacaktır,
4. Adaptör ile gelen darbeleri sağlayan cihaz arasındaki bağlantı her iki uçta
damgalanacaktır. (makul olarak mümkün olduğu ölçüde).
BÖLÜM 6. KONTROLLER, MUAYENELER VE TAMİRLER
ADA_034: Bir adaptör kullanıldığında, her bir periyodik muayene (Ek IB Bölüm 6
gereklilik 256-258’e uygun olarak periyodik muayene adı verilmektedir), takograf cihazının
aşağıdaki kontrollerini içerecektir (257):
1. Adaptörün, uygun tip onayı işaretlemelerini taşıyıp taşımadığı,
2. Adaptörün üzerindeki damgalar ve bunların bağlantılarının tam olduğu,
3. Adaptörün montaj etiketi üzerinde gösterilen şekilde monte edilip edilmediği,
4. Adaptörün adaptör ve/veya araç imalatçısı tarafından belirtilen şekilde monte edilip
edilmediği,
5. Bir adaptörün monte edilmesine, muayene edilen araç için müsaade edilmiş olup
olmadığı.
BÖLÜM 7. BİR ADAPTÖR KULLANILDIĞINDA TAKOGRAF CİHAZININ TİP
ONAYI
7.1. Genel hususlar
ADA_035: Takograf cihazı, adaptörle birlikte tam tip onayı için verilmelidir (269).
ADA_036: Herhangi bir adaptör, kendi tip onayının alınması için ya da bir takograf
cihazının aksamı olarak tip onayının alınması için verilebilir.
ADA_037: Bu şekildeki tip onayı adaptörle ilgili işleyiş testlerini içerir. Her bir testin
olumlu sonuçları uygun bir belge ile belirtilir (270).
7.2. İşleyiş belgesi
ADA_038: Bir adaptörün ya da bir adaptör dahil takograf cihazının, işleyiş belgesi, adaptör
imalatçısına ancak aşağıda belirtilen asgari işleyiş testlerinden başarıyla geçtikten sonra
teslim edilecektir.
No
1.
1.1.
2.
Test
Açıklama
İdari inceleme
Dokümantasyon
Adaptör
doğruluğu
belgelerinin
Gözle muayene
2.1
Adaptör belgelerinin uygunluğu
2.2.
Adaptörün tanımlanması işaretlemeleri
2.3.
Adaptörün malzemeleri
2.4.
Damgalama
ADA_026,
ADA_027
163
ila
ADA_025
ADA_017,
ADA_018,
ADA_035
167
3.
3.1.
3.2.
İşleyiş testleri
Hız pulslarının iliştirilmiş hareket sensörüne
ADA_013
indüklenmesi
Gelen hız pulslarının birbirine bağlanması ve ADA_011,
uyarlanması
ADA_012
3.3.
Hareket ölçümünün doğruluğu
4.
Çevre ile ilgili testler
4.1.
imalatçı test sonuçları
5.
EMC
5.1.
5.2.
Işın salınımları
duyarlılık
imalatçı çevre
sonuçları
022 ila 026
ADA_020,
ADA_021,
testlerinin
ADA_022,
ADA_023,
ADA_024
ve 2006/28/AT sayılı Yönergeye
ADA_023
uygunluğun doğrulanması
imalatçı çevre testlerinin
imalatçı test sonuçları
ADA_023
sonuçları
Ek II
ONAY İŞARETİ VE BELGESİ
BÖLÜM 1. ONAY İŞARETİ
1) Onay işareti aşağıdakilerden oluşmalıdır:
- İçinde “e” harfi, takiben aşağıdaki kabul edilmiş işaretlere göre, onay veren ülkenin
ayrım numarası bulunan bir dikdörtgen:
Almanya
1
İrlanda
24
Fransa
2
Hırvatistan
25
İtalya
3
Slovenya
26
Hollanda
4
Slovakya
27
İsveç
5
Beyaz Rusya 28
Belçika
6
Estonya
29
Macaristan
7
Moldovya
30
Çek Cumhuriyeti 8
Bosna Hersek 31
İspanya
9
Letonya
32
Sırbistan
10 Lihtenştayn
33
Birleşik Krallık
11 Bulgarisyan
34
Avusturya
12 Kazakistan
35
Luksemburg
13 Litvanya
36
İsviçre
14 Türkiye
37
Norveç
16 Türkmenistan 38
Finlandiya
17 Azerbaycan
39
Danimarka
18 Makedonya
40
Romanya
19 Andora
41
Polonya
20 Özbekistan
44
Portekiz
21 Ukrayna
46
Rusya
Federasyonu
22 Kıbrıs
49
Yunanistan
23 Malta
50
- Takograf cihazının veya kayıt sayfasının veya bir takograf kartının prototipi için
hazırlanmış onay belgesinin numarasına karşılık gelen ve bu dikdörtgenin yakınında
herhangi bir yere yerleştirilen onay numarası,
2) Bu onay işareti, her cihaz setinin açıklama etiketinde ve her kayıt sayfasında ve her bir
takograf kartı üzerinde görülmelidir. Bu işaret silinemez ve daima açıkça okunabilir olmalıdır.
3) Aşağıda çizili onay işaretinin boyutları milimetre biriminde ifade edilmiştir ve bunlar
asgarî ölçülerdir. Bu boyutlar arasındaki oranlar korunmalıdır.
______
(1)
Bu rakamlar sadece fikir vermek içindir
BÖLÜM 2. Ek I’e UYGUN OLAN ÜRÜNLER İÇİN ONAY BELGESİ
Onayı veren ülke, başvuru sahibine aşağıda örneği yer alan bir onay belgesi verir. İhtiyaç
halinde, taraf ülke, verilen veya geri çekilen onay hakkında, diğer taraf ülkeleri
bilgilendirirken, bu belgenin kopyalarını kullanmalıdır.
Onay belgesi
Yetkili
idarenin
adı ...............................................................................................................................................
Bildirim konusu(1)
- Bir takograf cihazı tipinin onayı
- Bir takograf cihazı tipi onayının geri çekilmesi
- Bir kayıt sayfası modelinin onayı
- Bir kayıt sayfası onayının geri çekilmesi
Onay
no: ............................................
1 Ticari
markası
adı ..................................................................................................................................
veya
2 Tip
veya
örneğin
adı ......................................................................................................................................
3 İmalatçının
adı ...............................................................................................................................................
4 İmalatçının
adresi .........................................................................................................................................
5 Onay
başvuru
gerekçesi
…........................................................................................................................
...
6 Test
yeri ..............................................................................................................................................
.......
7 Test
raporu
tarih
sayısı .........................................................................................................................
ve
8 Onay
tarihi ............................................................................................................................................
........
9 Onayın
geri
çekilme
tarihi .............................................................................................................................
10 İçinde kayıt sayfasının kullanılacağı şekilde tasarlanan takograf cihazı tipi veya tipleri
…………………………………………………………………………………………………
………………
11
Yer ...............................................................................................................................................
.................
12
Tarih ............................................................................................................................................
..................
13 Eklenen
açıklayıcı
dokümanlar .....................................................................................................................
14 Açıklamalar
..........................................................................
(İmza)
(1)
Uygun olmayanı çiziniz.
BÖLÜM 3. Ek IB’ye UYGUN ÜRÜNLER İÇİN ONAY BELGESİ
Onayı veren Ülke, başvuru sahibine aşağıda örneği yer alan bir onay belgesi verir. İhtiyaç
halinde, taraf ülke, verilen veya geri çekilen onay hakkında, diğer taraf ülkeleri
bilgilendirirken, bu belgenin kopyalarını kullanmalıdır.
Ek IB’ye uygun ürünlerin onay belgeleri
Yetkili
idarenin
adı ...............................................................................................................................................
Bildirim Konusu (1)


onayı
onayının geri çekilmesi


takograf cihazı örneğinin
takograf
cihazı
aksamının
..............................................................................................................................
sürücü kartının
servis kartının
şirket kartının
denetim kartının




(2)
Onay
no: ............................................
1 İmalat
markası
veya
ticari
…………..................................................................................................
markası
2 Örneğin
adı
....................................................................................................................................
…………..
3 İmalatçının
adı ...............................................................................................................................................
4 İmalatçının
adresi .........................................................................................................................................
5 Onay
başvuru
gerekçesi ...............................................................................................................................
6 Laboratuvar
(laboratuvarlar) .............................................................................................................................
.
7 Test
(testlerin)
raporu
tarih
sayısı ...............................................................................................…..
ve
8 Onay
tarihi ............................................................................................................................................
........
9 Onayın
geri
çekilme
tarihi .............................................................................................................................
10 İçinde kayıt sayfasının kullanılacağı şekilde tasarlanan takograf cihazı aksamının
(aksamlarının) örneği .
…………………………………………………………………………………………………
………………
11
Yer ...............................................................................................................................................
.................
12
Tarih ............................................................................................................................................
..................
13 Eklenen
açıklayıcı
dokümanlar .....................................................................................................................
14 Açıklamalar (uygulanabildiğinde, damgaların konumlarını içerecek şekilde)
..........................................................................
(İmza)
(1)
(2)
İlgili kutuya işaret koyunuz.
Bildirime konu aksamı belirtiniz.
Ek III
BÖLÜM 1. Ek IB BÖLÜM 1 DEĞİŞİKLİKLERİ (TANIMLAR)
1.1 Ek IB Kısım 1.6 tanımı aşağıdakiyle değiştirilmiştir:
1.6. Kalibrasyon
Veri hafızasında tutulacak araç parametrelerinin güncellenme veya doğrulanması. Araç
parametreleri, araç tanıtımı (VIN, VRN ve tescil eden taraf ülke) ve araç karakteristiklerini
(w, k, l, lastik ebadı, (uygulanabiliyorsa) hız sınırlayıcı cihaz ayarları, geçerli UTC saati,
geçerli kilometre sayacındaki değeri) kapsar.
UTC saatinin herhangi bir güncellenmesi veya doğrulanması sadece, bir saat ayarlaması
olarak düşünülmeli, kalibrasyon olarak düşünülmemelidir, gereklilik 256 ile çelişmemelidir.
Bir takograf cihazının kalibrasyonu, bir servis kartının kullanılmasını gerektirir.
1.12. Şirket kartı
Taraf ülkelerin yetkili kuruluşları tarafından, takograf cihazı takılı araç sahiplerine veya
hamillerine verilen bir takograf kartı.
Şirket kartı, şirketi tanıtır ve şirket tarafından kilitlenen veya herhangi bir şirket tarafından
kilitlenmeyen takograf cihazında hafızaya alınan verinin görüntülenmesini, yüklenmesini ve
yazdırılmasını sağlar.
1.19. İndirme
Aracın veri belleğine veya bir takograf kartının hafızasına alınmış, bu Yönetmelikte belirtilen
hükümlere uygun olduğunu belirlemek için gerekli olan verinin sayısal imzasıyla birlikte bir
kısmının veya tamamının kopyalanması.
Veri dosyalarını indirmek amacıyla tasarlanan cihazların imalatçıları ve dijital takograf araç
ünitesi imalatçıları, bu tür veriler indirilirken, işveren veya sürücülerin gecikmesinin en aza
indirilmesini sağlamak için tüm makul adımları atmalıdır.
İndirme işlemi, hafızaya alınan herhangi bir veriyi değiştiremez veya silemez. Detaylı hız
dosyalarının indirilmesi, bu Yönetmeliğe uygunluğun kanıtlanması için gerekli olmayabilir,
fakat kaza incelemesi gibi başka amaçlar için kullanılabilir.
1.4 ‘Ek IB Kısım 1.14’ ve ‘Ek IB Kısım 1.16’ aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
1.14. Kesintisiz sürüş zamanı
Takograf cihazı içerisinde aşağıdaki şekilde hesaplanır.
zamanların hukuki yorumunu engellemez. Bunlar diğer ilgili mevzuatların güncellenmesiyle
yürürlükten kaldırılırsa, kesintisiz sürüş zamanı ve toplam ara verme zamanının
hesaplanmasındaki alternatif yollar bu tanımlarla değiştirilebilir.
Kesintisiz sürüş zamanı, belirli bir sürücünün en son 45 dakika veya daha fazla HAZIR
BULUNMA veya ARA VERME/DİNLENME veya BİLİNMEYEN süresinin (bu süre 15
dakikalık veya daha fazlalık birkaç zaman aralığına ayrılabilir) bitiminden sonraki bu
sürücünün geçerli toplam sürüş zamanları olarak hesaplanır.
göz önüne alınır. Sürücü kartını takmamışsa, hesaplamalar kartın takılı olmadığı geçerli süre
ve ilgili yuvaya ilişkin veri hafıza kayıtları esas alınarak yapılır.
1.16. Toplam ara verme zamanı
Takograf cihazı içerisinde aşağıdaki şekilde hesaplanır
zamanların hukuki yorumunu engellemez. Bunlar diğer ilgili mevzuatların güncellenmesiyle
yürürlükten kaldırılırsa, kesintisiz sürüş zamanı ve toplam ara verme zamanının
hesaplanmasındaki alternatif yollar bu tanımlarla değiştirilebilir.
Sürüş zamanından toplam ara verme zamanı, belirli bir sürücünün en son 45 dakika veya daha
fazla HAZIR BULUNMA veya ARA VERME/DİNLENME veya BİLİNMEYEN süresinin
(bu süre 15 dakikalık veya daha fazlalık birkaç zaman aralığına ayrılabilir) bitiminden sonraki
bu sürücünün 15 dakika veya daha fazla HAZIR BULUNMA veya ARA
VERME/DİNLENME veya BİLİNMEYEN sürelerinin geçerli toplamı olarak hesaplanır.
göz önüne alınır. İki takograf cihazı arasındaki zamanın çakışması nedeniyle oluşan eksi
zamanın BİLİNMEYEN süreleri (BİLİNMEYEN sürenin başlangıcı > BİLİNMEYEN
sürenin bitimi) bu hesaplamada dikkate alınmaz.
Sürücü kartını takmamışsa, hesaplamalar kartın takılı olmadığı geçerli süre ve ilgili yuvaya
ilişkin veri hafıza kayıtları esas alınarak yapılır.
BÖLÜM 2. Ek IB BÖLÜM 2 DEĞİŞİKLİKLERİ (TAKOGRAF CİHAZININ GENEL
KARAKTERİSTİKLERİ VE FONKSİYONLARI)
2.1 Gereklilik 001’den sonra aşağıdaki yeni gereklilik eklenmiştir:
001a: Hareket sensörü ile araç ünitesi arasındaki arayüz ISO 16844-3:2004, Düzeltme 1:2006
ile uyumlu olmalıdır.
2.2 Gereklilik 010 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
a) 3. madde silinmiştir.
b) 6. madde aşağıdaki ile değiştirilmiştir:
6. İndirme fonksiyonu çalışma modunda, (gereklilik 150’de belirtilen durumlar haricinde) ve
VU’ya başka bir kart takılı değilken bir sürücü kartı indirilmesi haricinde, erişilebilir değildir
2.3 Gereklilik 011’in 2. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
2. Şirket modunda, sürücü ile ilgili veriler (gereklilikler 081, 084 ve 087), sadece, (şirket kart
numarasının ilk 13 basamağında belirtildiği şekliyle) hiç kilit olmadığında ya da başka bir
şirket tarafından kilitlenmemiş süreler için çıktı olarak gönderilebilir.
BÖLÜM 3. Ek IB BÖLÜM 3 DEĞİŞİKLİKLERİ (TAKOGRAF CİHAZININ YAPISI
VE FONKSİYONEL GEREKLİLİKLERİ)
028: UTC tarih ve saati, takograf cihazının içindeki verilere (kayıtlar, veri alışverişi) ve İlave
4 “çıktılar” da belirtilen tüm çıktılara tarih vermek için kullanılmalıdır.
3.2 Gereklilik 029 aşağıdaki şekilde değiştirildi:
029: Yerel saati görüntülemek amacıyla, görüntülenen saat farklarını, yarım saatlik adımlarla
değiştirmek mümkün olmalıdır. Yarım saatin negatif ve pozitif katlarından başka saat farkına
izin verilmez.
3.3 Gereklilik 040 silinmiştir.
3.4 Gereklilik 038, gereklilik 041 ve gereklilik 042 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
038: Aracın durmasından dolayı otomatik olarak ÇALIŞMA’ya geçmesinden sonraki 120
saniye içerisinde, faaliyette oluşan DİNLENME veya HAZIR BULUNMA’ya ilk geçiş,
aracın durduğu anda olmuş gibi kabul edilmelidir (dolayısıyla muhtemelen ÇALIŞMA’ya
geçiş iptal edilir).
041: Bir takvim dakikası için, bu dakikanın hemen öncesindeki ve hemen sonrasındaki
dakikanın faaliyeti olarak SÜRÜŞ kaydedilmişse, bu dakikanın tamamı SÜRÜŞ olarak kabul
edilmelidir.
042: Önceki gereklilik 041’e göre SÜRÜŞ olarak kabul edilmeyen bir takvim dakikası, tüm
dakika, bu dakika içerisinde oluşan en uzun kesintisiz faaliyet ile (ya da eşit uzunlukta
olanların en sonuncusu ile) aynı faaliyet tipinde olarak kabul edilmelidir.
3.5 Gereklilik 050, 050a ve 050b aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
050: Menulerdeki komutlar aracılığıyla günlük çalışma sürelerinin başladığı ve\veya bittiği
yerlerin girilmesi mümkün olmalıdır. Bir takvim dakikası içerisinde, bu girdilerden birden
fazla yapıldığında, sadece bu süre içinde yapılan son başlama yeri girdisinin ve son bittiği
yerin girdisinin kaydı tutulmalıdır.
050a: Takograf cihazı, sürücü (veya servis) kartı takıldığında ve sadece o anda, faaliyetlerin
elle girilmesine izin vermelidir. Gerektiğinde, daha önce kullanılmayan sürücü (veya servis)
kartının ilk takılmasında elle giriş yapılabilmelidir.
Faaliyetlerin elle girişleri, araç ünitesi için o anki belirlenen zaman diliminin (UTC Offset)
yerel saat ve tarih değerlerini kullanarak yapılmalıdır.
Kart sahibine, sürücü ve servis kartını taktığında aşağıdakiler hatırlatılmalıdır:
1. Kartını son çıkardığı tarih ve saat.
2. İsteğe bağlı olarak: araç ünitesi için o anki belirlenen yerel saat farkı
Faaliyetlerin girdileri aşağıdaki kısıtlamalarla mümkün olmalıdır:
1. Faaliyet tipi ÇALIŞMA, HAZIR BULUNMA veya ARA VERME/DİNLENME
olmalıdır.
2. Her faaliyet için başlama ve bitiş zamanları, sadece kartı son çıkarılması ile o anki
takılması arasındaki sürede olmalıdır.
Faaliyetlerin zaman içinde karşılıklı olarak üst üste kaydedilmesine izin verilmemelidir.
Faaliyetlerin elle girilmesi prosedürü, her faaliyetin başlama ve bitiş zamanı ve türünü
ayarlamak için gerekli sayıda ardışık adımlar içermelidir. Kartın son çıkarılması ile o anki
kart takılması arasındaki sürenin her hangi bir bölümünde, kart sahibi her hangi bir faaliyeti
bildirmeme seçeneğine sahiptir.
Kart takılmasıyla ilgili elle giriş yapılması sırasında ve uygulanabiliyorsa, kart sahibi
aşağıdakileri girme şansına sahip olmalıdır:
1. Önceki günlük çalışma süresinin bittiği zaman ile ilgili yer, (son kart çıkarıldığında
henüz girilmediyse)
2. O anki çalışma süresinin başladığı zaman ile ilgili yer, konum girildiyse, ilgili takograf
kartına kaydedilmelidir.
Aşağıdaki durumlarda elle girişler kesilir:
1. Kart çıkarıldıysa veya,
2. Araç hareket ediyorsa ve kart sürücü yuvasındaysa,
İlave kesintilere izin verilir, örneğin kullanıcı hareketsizliğinde belirli bir süre sonra zaman
aşımı olduğunda. Elle girişler kesilirse, takograf cihazı, tamamlanmış yer ve henüz yapılan
faaliyet girdilerini (kesin yer ve zaman veya faaliyet tipi, başlama ve bitiş zamanı)
doğrulamalıdır.
Önce girilen kartın devam eden faaliyetleri elle girilirken, ikinci bir sürücü veya servis kartı
takılırsa, ikinci kart için elle girişler başlamadan önce, daha önce takılan kart için elle girişin
tamamlanmasına izin verilir.
Kart sahibi, aşağıdaki minimum prosedüre göre elle kayıtları girme seçeneğine sahip
olmalıdır:
Faaliyetleri, kartın son çıkarılışı ile o anki takılışı arasındaki süre için zaman sırasına göre elle
girmek,
İlk faaliyetin başlaması kartın çıkarılma zamanına ayarlanmalıdır. Sonraki her giriş için
başlangıç zamanı, hemen önceki girişin bitiş zamanını takip edecek şekilde önceden
ayarlanmış olmalıdır. Her faaliyet için faaliyet tipi ve bitiş zamanı seçilmelidir.
Kart takış zamanıyla, faaliyetin elle girilişinin bitiş zamanı eşit olunca prosedür bitmelidir.
Sonra Takograf cihazı isteğe bağlı olarak, kart sahibinin elle girilen her hangi bir faaliyeti,
belirli bir komut seçimiyle doğrulanana kadar, değiştirmesine izin verebilir. Bundan sonra bu
tür değişiklikler yasaklanmalıdır.
050b: Takograf cihazı gerçek zamanda sürücünün aşağıdaki iki özel koşulu girmesine izin
vermelidir:
1. “KAPSAM DIŞI” (başlangıcı, bitimi)
2. “FERİBOT/TREN TAŞIMASI”.
“KAPSAM DIŞI” koşulu açılmışsa, “FERİBOT/TREN TAŞIMASI” gerçekleşmeyebilir.
Açılan “KAPSAM DIŞI” koşulu, bir sürücü kartı takıldığında veya çıkarıldığında, takograf
cihazı tarafından otomatik olarak kapatılmalıdır.
Açılan “KAPSAM DIŞI” koşulu aşağıdaki olay ve uyarıları engellemelidir:
1. Uygun kart olmadan sürüşü,
2. Sürekli sürüş zamanı ile ilgili uyarıları.
065: Bu olay, her aşırı hız durumu için tetiklenmelidir. Bu gereklilik, sadece, motorlu
araçların ve römorklarının onayı için sistem oluşturan 2007/46/EC Direktifinin Ek II’sinde
tanımlanan M2, M3, N2 veya N3 kategori kapsamında olan araçlara uygulanmalıdır.
104: Takograf cihazı, son 255 firma kilidiyle ilgili aşağıdaki verileri kaydetmeli ve veri
hafızasında saklamalıdır.
1. Kilitleme tarih ve saati
2. Kilidi çözme tarih ve saati
3. Şirket Kart numarası ve kart veren Taraf Ülke
4. Şirket adı ve adresi
Daha önce kilit ile kilitlenen, limit aşımı nedeniyle silinen veri, kilitli değilmiş gibi işlem
görür.
3.8 Gereklilik 114a aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
114a: Ekran, İlave 1 Bölüm 4 ‘Karakter Setlerinde’ tarif edilen karakterleri desteklemelidir.
Ekran basitleştirilmiş karakterler kullanabilir (örn: aksan işaretli karakterler aksan işaretsiz
görüntülenebilir veya küçük harfler büyük harfler olarak gösterilebilir)
121: Başka bilgiyi görüntülemeye ihtiyaç olmadığında, takograf cihazı, aşağıdakileri
varsayılan olarak görüntülemelidir:
1. Yerel saat (UTC saati + sürücü tarafından ayarlanan saat farkının sonucu elde edilen),
2. Çalıştırma modu,
3. Sürücünün o anki faaliyeti ve yardımcı sürücünün o anki faaliyeti,
Sürücü ile ilgili bilgi:
1. Sürücünün o anki faaliyeti SÜRÜŞ ise, o anki kesintisiz sürüş süresi ve o anki toplam
ara verme süresi,
2. Sürücünün o anki faaliyeti SÜRÜŞ değil ise, faaliyetinin o anki (seçilmesinden itibaren
o ana kadar geçen süre) süresi ve toplam ara verme süresi,
127: İstendiğinde aşağıdakileri seçerek görüntülemek mümkün olmalıdır:
1. UTC tarih ve saati ve yerel saat farkı,
2. Çıktılar ile aynı biçimde, altı çıktının herhangi birisinin içeriği.
3. Sürücünün kesintisiz sürüş süresi ve toplam ara verme süresi,
4. Yardımcı sürücünün kesintisiz sürüş süresi ve toplam ara verme süresi,
5. Sürücünün, önceki ve içinde bulunduğu hafta için toplam sürüş süresi,
6. Yardımcı sürücünün, önceki ve içinde bulunduğu hafta için toplam sürüş süresi,
Seçmeli:
1. Yardımcı sürücünün faaliyetinin (seçilmesinden itibaren) geçerli süresi
2. Geçerli hafta süresince sürücünün toplam sürüş süresi
3. Geçerli günlük çalışma döneminde sürücünün toplam sürüş süresi
4. Geçerli günlük çalışma döneminde yardımcı sürücünün toplam sürüş süresi
3.11 Gereklilik 133a aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
133a: Yazıcı, İlave 1 Bölüm 4 ‘Karakter Setlerinde’ tarif edilen karakterleri desteklemelidir.
136: Takograf cihazında kullanılacak kağıt, kullanılabileceği takograf cihazı tipinin
(tiplerinin) ilgili tip onayı işareti ve gösterimini taşımalıdır.
3.13 Gereklilik 136’dan sonra aşağıdaki gereklilikler eklenmiştir:
136a: Çıktılar, ışık yoğunluğu, nem ve sıcaklık bakımından normal depolama koşullarında, en
az iki yıl boyunca açıkça okunabilir ve tanınabilir olmalıdır.
136b: Gereklilik 278’de belirtildiği şekilde, çıktı kağıtları en az, birlikte çalışabilirlik testi
yürütmek için atanan laboratuvarın web sayfasında belirtilen test özelliklerine uymalıdır.
136c: Yukarıdaki paragrafta tanımlanan özelliklerin herhangi bir değişikliği veya
güncellemesi, sadece atanan laboratuvarlar ile birlikte tip onay yetkilileri, dijital takograf araç
ünitesi imalatçılarının tip onayını tamamladıktan sonra yapılmalıdır.
141: Takograf cihazı izin verilen maksimum kesintisiz sürüş süresini aştığında ve 15 dakika
öncesinde sürücüyü uyarmalıdır.
145: İkinci durumda “T” sembolü taşımalıdır.
BÖLÜM 4. Ek IB BÖLÜM 5 DEĞİŞİKLİKLERİ (TAKOGRAF CİHAZININ
MONTAJI)
4.1 Gereklilik 239’a aşağıdaki cümle eklenmelidir:
Güvenlik belgesi sırasında, takograf cihazının güvenlikle ilgili parçalarının teslimi gerekirse
sınırlanabilir
243: Araç imalatçıları veya montajcılar; en geç, araç bu Yönetmelik kapsamında
kullanılmadan önce, monte edilen takograf cihazını faal hale getirmelilerdir.
4.3 Gereklilik 248 ve Gereklilik 249 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
248: Montajı bir kalibrasyon takip etmelidir. Bu kalibrasyonu üstlenecek olan servis ve
montajcı araç kayıt numarasını (VRN) bilmediği takdirde, ilk kalibrasyonun araç kayıt
numarası (VRN) girişi içermesi zorunluluğu yoktur. Bu şartlar altında ve sadece bu sefer, araç
sahibi için, bu Yönetmelik kapsamında aracı kullanmadan önce şirket kartını kullanarak VRN
girmek mümkün olacaktır (örn. Araç ünitesinin insan-makine arayüzünün uygun menü
yapısındaki komutları kullanılarak) bu girişin herhangi bir güncellemesi veya doğrulaması
sadece servis kartı kullanılarak mümkün olacaktır.
249: Takograf cihazı montaj sırasında kontrol edildikten sonra, takograf cihazının üzerine
açıkça görülebilen ve kolayca erişilebilen bir montaj etiketi iliştirilmelidir. Bunun mümkün
olmadığı durumlarda, etiket aracın “B” sütununa iliştirilmelidir, böylece açıkça görülebilir.
“B” sütununa sahip olmayan araçlar için, montaj etiketi aracın şoför tarafının kapı çerçevesine
iliştirilmelidir ve her durumda kolayca görülebilir.
Onaylanmış bir servis ve montajcı tarafından gerçekleştirilen her bir muayeneden sonra bir
öncekinin yerine yeni bir etiket iliştirilmelidir.
4.4 Gereklilik 250’nin altıncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
6. Aracın karakteristik katsayısının ve tekerlek lastiğinin etkin çevresinin ölçüldüğü tarih
4.5 Gereklilik 250’den sonra aşağıdaki gereklilik eklenmiştir:
250a: Sadece M1 ve N1 araçlar için ve bu yönetmelik ile uyumlu adaptör ile monte edilen ve
gereklilik 250’de açıklanan, bütün gerekli bilgilere yer verilmesi mümkün olmadığında,
ikinci, ek bir etiket kullanılabilir. Böyle durumlarda, bu ilave etiket en az gereklilik 250’de
açıklanan son dört maddesi içermelidir.
Bu ikinci, ilave etiket, kullanılırsa, Gereklilik 250’de açıklanan birincil etiketin yanına veya
yakınına iliştirilmeli ve aynı koruma seviyesine sahip olmalıdır. Ayrıca ikinci etiket, montajı
yapan servis ve montajcının ismini, adresini ve ticari ismini ve montajın tarihini de
taşımalıdır.
BÖLÜM 5. Ek IB BÖLÜM 6 DEĞİŞİKLİKLERİ (KONTROLLER; MUAYENELER
VE TAMİRLER)
5.1 Gereklilik 257 aşağıdaki gibi düzeltilmiştir:
Dördüncü madde şu şekilde değiştirilmiştir:‘ 4. Gereklilik 250’de açıklanan montaj etiketi ve
Gereklilik 169’da açıklanan açıklayıcı etiket iliştirilir’ ve aşağıdaki madde eklenmiştir:
7. Hiç bir müdahele aleti cihaza eklenmemelidir.
5.2 Gereklilik 257’den sonra aşağıdaki gereklilikler eklenmiştir:
257a: Son muayeneden sonra oluşan Ek IB Bölüm 3 Kısım 3.9 (Olaylar ve Hataların Tespit
Edilmesi)’nde listelenen olaylardan biri bulunursa, ve takograf imalatçıları ve/veya ulusal
otoriteler tarafından cihazın güvenliğini potansiyel olarak riske sokacağı düşünülürse, Servis
montajcı:
1. Şanzımana takılı hareket sensörünün hareket sensörü kimlik verileri ile araç ünitesinde
kayıtlı eşleştirilmiş hareket sensörü arasında karşılaştırma yapmalı,
2. Araç ünitesi kayıtlarındaki bilgi ile montaj etiketinde kayıtlı bilgilerin eşleşmesinin
kontrolünü yapmalı,
3. Hareket sensörünün gövdesinde basılı olan, hareket sensörünün seri numarası ve onay
numarasının, araç ünitesi kaydında yer alan bilgilerin eşleşip eşlenmediğinin kontrol etmeli.
257b: Servis ve montajcılar, kırık damgalar veya müdahele aletleri ile ilgili bulguları muayene
raporlarında saklamalılardır. Bu raporlar Servis ve montajcılar tarafından en az iki yıl
saklanmalı ve Yetkili Otorite talep ettiğinde sunulabilmelidir.
BÖLÜM 6. Ek IB BÖLÜM 7 DEĞİŞİKLİKLERİ (KARTIN VERİLMESİ)
268a: Taraf ülkeler, düzenledikleri takograf sürücü kartlarının tekliğini sağlamak amacıyla
elektronik veri alışverişinde bulunmalılar.
Taraf ülkelerin yetkili otoriteleri yol kontrollerinde sürücü kartı kontrollerini yaparken veya
şirkette kartların durumunu ve tekliğini doğrulamak için de elektronik veri alışverişinde
bulunabilirler.
BÖLÜM 7. Ek IB BÖLÜM 8 DEĞİŞİKLİKLERİ (TAKOGRAF CİHAZININ VE
TAKOGRAF KARTLARININ TİP ONAYI)
7.1 Ek IB Bölüm 8 Kısım 8.1 Genel Hususlar’da ilk paragrafa yeni bir cümle eklenmiştir:
Herhangi bir araç ünitesi imalatçısı, karşılıklı olarak hareket sensörünün herhangi bir tipi ile
bileşenlerinin ve her bileşenin Gereklilik 001a’ya uygun olması kaydıyla, tip onayı isteyebilir.
277a: Her takograf cihazı bileşeninin fonksiyonellik belgesi, tüm diğer tip onaylı uygun
takograf cihazı bileşenlerinin tip onay numarasını da göstermelidir.
BÖLÜM 8. İLAVE 1 DEĞİŞİKLİKLERİ (VERİ SÖZLÜĞÜ)
8.1 İlave 1 Kısım 2.2 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
2.2. Adres (Address)
Bir adres.
Address: = SEQUENCE {
codePage
INTEGER (0..255),
address
}
Kod Sayfası (codePage), İlave 1 Bölüm 4’te açıklanan karakter setini belirtir.
Adres (address), belirli karakter seti kullanılarak kodlanmış bir adrestir.
2.70 Ad (Name)
Bir ad.
Name: = SEQUENCE {
codePage
INTEGER (0..255),
name
}
Ad (name), belirli karakter seti kullanılarak kodlanmış bir addır.
2.114 Araç Tescil Numarası (VehicleRegistrationNumber)
Aracın tescil numarası (VRN). Tescil numarası, araç ruhsatlama kuruluşu tarafından tahsis
edilir.
VehicleRegistrationNumber: = SEQUENCE {
codePage
INTEGER (0..255),
vehicleRegNumber OCTET STRING (SIZE(13))
}
Araç Tescil Numarası (vehicleRegNumber), belirli karakter seti kullanılarak kodlanmış bir
VRN’dir.
Değer tahsisi: Ülkeye özel.
8.4 İlave 1 Bölüm 4’ün son paragrafı aşağıdaki metinle değiştirilmiştir:
Diğer karakter dizileri (Adres, Ad, Araç Tescil
Tanıtımı); Kod Sayfa numarası ile belirtilen standart
karakter setlerine ek olarak sonraki 8 bitin 161-255
ondalık kod aralığındaki karakterlerini kullanır.
Standart Karakter Seti
ISO/IEC 8859-1 Latin-1 Batı Avrupa
ISO/IEC 8859-2 Latin-2 Orta Avrupa
ISO/IEC 8859-3 Latin-3 Güney Avrupa
ISO/IEC 8859-5 Latin / Kiril
ISO/IEC 8859-7 Latin / Yunanca
ISO/IEC 8859-9 Latin-5 Türkçe
ISO/IEC 8859-13 Latin-7 Baltik ülkeleri
ISO/IEC 8859-15 Latin-9
ISO/IEC 8859-16 Latin-10 Güney Doğu Avrupa
KOI8-R Latin / Kiril
KOI8-U Latin / Kiril
Kod Sayfası
(ondalık)
1
2
3
5
7
9
13
15
16
80
85
2.67 İmalatçı Kodu (ManufacturerCode)
Tip onaylı cihaz imalatçılarını tanıtan kod.
ManufacturerCode: = INTEGER (0..255)
Birlikte çalıştırılabilirlik testleri için laboratuvar yetkilileri web sitelerinde imalatçı kodlarının
listesini tutar ve yayınlar. (gereklilik 290)
İmalatçı Kodları, birlikte çalıştırılabilirlik testlerini yapan laboratuar yetkililerine başvuran
takograf cihazı geliştiricilerine geçici olarak atanır.
2.71 Ülke Alfabetik (NationAlpha)
Bir ülke için alfabetik referans, Uluslararası trafikteki araçlarda kullanılan ayırt edici
işaretlere göre olmalıdır (Karayolu Trafiği ile ilgili Birleşmiş Milletler Viyana Sözleşmesi)
NationAlpha: = IA5String (SIZE (3))
Gereklilik 278’de belirtildiği gibi, ülke alfabetik ve sayısal kodları birlikte çalıştırılabilirlik
testleri yapmak için atanan laboratuarın web sitesinde korunan listede tutulmalıdır.
2.72 Ülke Sayısal (NationNumeric)
Bir ülke için sayısal referans.
NationNumeric: = INTEGER (0.. 255)
Değer tahsisi: bakınız veri tipi 2.71( Ülke Alfabetik)
Yukarıdaki paragrafta açıklanan Ülke Alfabetik veya Sayısal özelliklerinin herhangi bir
değişikliği veya güncellemesi, atanan laboratuvar tip onaylı, dijital takograf araç ünitesi
imalatçılarının görüşleri alındıktan sonra yapılmalıdır.
BÖLÜM 9. İLAVE 3 DEĞİŞİKLİKLERİ (SEMBOLLER)
9.1 Gereklilik PIC_001 şu şekilde değiştirilmiştir:
PIC_001 Takograf cihazı, isteğe bağlı olarak aşağıdaki sembolleri ve sembol
kombinasyonlarını (veya kesin olarak bunlarla tanımlanabilecek kadar benzer semboller ve
kombinasyonları) kullanabilir.
BÖLÜM 10. İLAVE 4 DEĞİŞİKLİKLERİ (ÇIKTILAR)
10.1 İlave 4 Bölüm 2’de, veri blokları özellikleri, PRT_006, şu şekilde değiştirilmiştir:
PRT_006 Çıktılar aşağıdaki veri bloklarını ve/veya veri kayıtlarını, aşağıdaki anlamlara ve
biçimlere uygun olarak kullanmalıdır:
Blok veya kayıt numarasıAnlam
1
2
3
4
Çıktı tipi
Blok tanıtıcısı
Çıktı sembol kombinasyonu (bkz İlave 3). Hız
sınırlayıcı cihaz ayarı (sadece aşırı hız çıktısında).
Kart hamili tanıtımı
Blok tanıtıcısı. P = kişi sembolü
Kart hamili soyadı
Kart hamili adı (adları) (varsa)
Kart tanıtımı
Kartın bir kişiye ait olmadığı durumda ve kart
hamili soyadı taşımıyorsa, yerine şirket veya
servis ve montajcı veya denetim otoritesinin adı
yazdırılmalıdır.
Veri biçimi
gg/aa/yyyy ss:dd (UTC)
----------- ----------sembol xxx km/h
Araç tanıtımı
Blok tanıtıcısı
(VIN)
Tescil eden taraf ülke ve VRN.
------------ ---------VIN
_____________________
Ülke / VRN_____________
VU tanıtımı
Blok tanıtıcısı
VU imalatçısı adı
-------------VU
_____________
5
-------İmalatçısı
VU parça numarası.
VU_Parça_Numarası
_______
------------ -------- - - Soyadı
_________________
Kart_Tanıtımı
_____________
gg/aa/yyyy
6
Takograf cihazının son kalibrasyonu
Blok tanıtıcısı
Servis ve montajcı adı
Kalibrasyon tarihi.
------------ -------- - - Kart_Tanıtımı
_____________
gg/aa/yyyy ss:dd pppp
7
Son kontrol (bir kontrol görevlisi tarafından)
Blok tanıtıcısı
Kontrolör kartı tanıtımı
Kontrol tarihi, saati ve tipi
Kontrol tipi: En çok dört sembol. Kontrol tipi
aşağıdakiler (veya bunların bir kombinasyonu)
olabilir:
: Kart indirme, : VU indirme, : Yazdırma,
Görüntüleme.
8
Oluş sırasıyla bir kartta hafızaya alınan sürücü
faaliyetleri
Blok tanıtıcısı
Sorgu tarihi (çıktının takvim günü nesnesi) +
Günlük kart mevcudiyet sayacı.
-------------gg/aa/yyyy xxx
8a
Bugünün başında kapsam dışı durumu
Kartın takılı olmadığı süre
8.1
Kayıt tanıtıcısı (sürenin başlangıcı)
8.1.a
Bilinmeyen süre. Başlangıç saati, süre
8.1.b
Manuel olarak girilen faaliyet
8.1.c
Faaliyet sembolü, başlangıç saati, süre.
S yuvasına kartın takılması
Kayıt tanıtıcısı: S = Yuva sembolü
8.2 Aracı tescil eden taraf ülke ve VRN
Kartın takıldığında araç kilometre sayacı.
--------
-------------------ss:dd ss:dd sssdd
A ss:dd ss:dd sssdd
----------S--------Ülke
____________
x xxx xxx km
/
A ss:dd ss:dd sssdd
8.3
Faaliyet (kart takılı olduğunda)
Faaliyet sembolü, başlangıç saati, süre,
mürettebat
durumu
(MÜRETTEBAT
ise
mürettebat sembolü, TEK ise boşluklar).
8.3a
Özel koşul. Giriş zamanı, özel koşul sembolü
(veya sembol kombinasyonu).
ss:dd - - - - - pppp - - - -
Araç kilometre sayacı ve kilometre sayacının
bilindiği son takılmasından bu yana katedilen
x xxx xxx km; x xxx km
8.4
VRN
mesafe.
9
10
10.a
10.1
10.2
Bir VU’da kronolojik sırayla yuva başına
hafızaya alınan sürücü faaliyetleri
Blok tanıtıcısı
Sorgu tarihi (çıktının takvim günü nesnesi)
00:00’da ve 24.00’da Araç kilometre sayacı
S yuvasında uygulanan faaliyetler
Blok tanıtıcısı
------------ ---------gg/aa/yyyy
----------S----------
Bugünün başında kapsam dışı durumu (kapsam
dışı durumu açık değilse boş bırakın)
S yuvasına hiçbir kartın takılmadığı süre
Kart takılmamış
Süre başlangıcında araç kilometre sayacı.
Kart takılması
Kart takılması kayıt tanıtıcısı
Sürücünün adı
Sürücünün kart tanıtımı
Sürücünün kartının geçerliliğinin bittiği tarih
Kullanılan önceki aracı tescil eden CP (taraf ülke)
ve VRN
Kullanılan önceki araçtan kartın çıkarıldığı tarih
ve saat
Boş satır
Kart takıldığında araç kilometre sayacı, sürücü
faaliyetleri manuel giriş işareti (Evetse M,
Hayırsa boş).
Çıktının alındığı günde hiçbir sürücü kartı kart
girişi yapılmadıysa, o günden önceki mevcut son
kart girişinden blok 10.2 için kilometre sayacı
veri okuması kullanılmalıdır.
--------------------x xxx xxx km
------------------Soyadı
________________
Adı _________________
Kart_tanıtımı
________________
gg/aa/yyyy
Ülke/VRN
______
gg/aa/yyyy ss:dd
x xxx xxx km M
A ss:dd ss:dd sssdd
*
10.3
Faaliyet
Faaliyet sembolü, başlangıç saati, süre,
mürettebat
durumu
(MÜRETTEBAT
ise
mürettebat sembolü, TEK ise boşluklar), en az bir
saatlik dinlenme süreleri bir yıldız ile işaretlenir.
10.3a
Özel koşul. Giriş zamanı, özel koşul sembolü
(veya sembol kombinasyonu).
ss:dd - - - - - pppp - - - -
Kart çıkarılması veya “Kart Yok” süresi bitimi
Kart çıkarıldığında veya “Kart Yok” süresinin
bitiminde araç kilometre sayacı ve son
x xxx xxx km; x xxx km
10.4
takılmadan veya “Kart Yok” süresinin
başlangıcından bu yana katedilen mesafe.
11
Günlük özet
Blok tanıtıcısı
----------
11.1
Sürücü yuvasında kart olmayan sürelerin VU
özeti
---
11.2
Yardımcı sürücü
sürelerin VU özeti
---
11.3
yuvasında
kart
olmayan
Her sürücü için VU günlük özeti
Sürücünün kart tanıtımı.
------------------Soyadı
__________________
Adı ___________________
Kart_tanıtımı
________________
11.4
Günlük çalışma süresinin başladığı veya bittiği
yerin girişi
pi = yer başlangıç/bitim sembolü, zaman, ülke,
bölge,
kilometre sayacı
11.5
Faaliyet toplamları (bir karttan)
Toplam dinlenme ve bilinmeyen süresi
Mürettebat faaliyetlerinin toplam süresi
11.6
Faaliyet toplamları (sürücü yuvasında
olmayan süreler)
11.7
11.8
---------
pi ss:dd Ülke Bölge
x xxx xxx km
sssdd
sssdd
sssdd
sssdd
x xxx km
sssdd
sssdd
kart
sssdd
sssdd
sssdd
x xxx km
sssdd
Faaliyet toplamları (yardımcı sürücü yuvasında
kart olmayan süreler)
Faaliyet toplamları (her iki yuva dahil her sürücü
için)
sssdd
sssdd
sssdd
Mürettebat faaliyetleri için toplam süre
12
12.1
12.2
12.3
12.4
13
13.1
13.2
13.3
13.4
14
Geçerli gün için günlük bir çıktı istendiğinde,
günlük özet bilgi çıktı zamanında mevcut veriden
hesaplanır.
Kartta hafızaya alınan olaylar ve/veya hatalar
Blok tanıtıcısı bir karttan son 5 “Olaylar ve
Hatalar”
“Olaylar”
“Hatalar”
Olay/hata sembolü, kayıt amacı, başlangıç tarih
ve saati,
İlave olay/hata kodu (varsa), süre
Olay veya hatanın oluştuğu aracı tescil eden taraf
ülke ve VRN
Bir VU’da hafızaya alınan veya devam eden
olaylar ve/veya hatalar
Blok tanıtıcısı bir VU’dan son 5 “Olaylar ve
Hatalar”
----------------------
----------------------
--------------------sembolgg/aa/yyyy ss:dd
xxx
sssdd
Ülke / VRN ____________
--------
Blok tanıtıcısı bir VU’da kaydedilen ve devam
eden bütün “Olaylar”
--------
Blok tanıtıcısı bir VU’da kaydedilen ve devam
eden bütün “Hatalar”
Olay/hata resimli gösterimi, kayıt amacı,
İlave olay/hata kodu (varsa), aynı gün içindeki
benzer olayların sayısı, süre
Olayın veya hatanın başlangıcı veya bitiminde
takılan kartların tanıtımı (aynı kart numarasının
iki kere tekrar etmeyeceği en çok 4 satır)
Hiç bir kart takılmamış olan mahfaza
Kayıt amacı (p) olayın veya hatanın neden
kaydedildiğini açıklayan Olay Hata Kayıt Amacı
veri elemanına uygun bir sayısal koddur.
--------
VU tanıtımı
-----------
----------------------
--------------------Sembol (p) gg/aa/yyyy ss:dd
xxx
(xxx)
sssdd
Kart_tanıtımı
________________
Kart_tanıtımı
________________
Kart_tanıtımı
________________
Kart_tanıtımı
________________
-----------
Blok tanıtıcısı
VU imalatçısının adı
VU imalatçısının adresi
VU parça numarası
VU onay numarası
VU seri numarası
VU imalat yılı
VU yazılım sürümü ve kurulum tarihi
15
Sensör tanıtımı
Blok tanıtıcısı
Sensör seri numarası
Sensör onay numarası
Sensör ilk montaj tarihi
--Adı
_____________________
Adresi
___________________
Parça-Numarası
___________
Onay-Numarası
___________
Seri-Numarası
____________
yyyy
V xx.xx.xx
gg/aa/yyyy
------------ ---------Seri-Numarası
____________
Onay-Numarası
___________
gg/aa/yyyy
10.2 İlave 4 Kısım 3.1, Günlük kart çıktısından sürücü faaliyetleri, aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir:
3.1 Günlük kart çıktısından sürücü faaliyetleri:
PRT_007 Günlük kart çıktısından alınan sürücü faaliyetleri aşağıdaki biçime uygun olmalıdır:
1
2
3
3
4
5
6
7
8
8.a
8.1.a / 8.1.b / 8.1.c / 8.2
/ 8.3 / 8.3.a / 8.4
11
11.4
11.5
12.1
12.4
13.1
13.4
Çıktının tipi
Kontrolör tanıtımı (VU’ya bir kontrol kartı takılmışsa)
Denetlenen sürücünün tabi tutulduğu son kontrol
Bu günün başında kapsam dışı durumu
Oluş sırasına göre sürücü faaliyetleri
Kart ayırıcısından alınan olaylar ve hatalar
Olay/Hata kayıtları (Kartta hafızaya alınan son 5 olay veya hata)
VU ayırıcısından alınan olaylar veya hatalar
Olay/Hata kayıtları (VU’da hafızaya alınan veya devam eden son 5
21.1
21.2
21.5
olay veya hata)
Kontrol yeri
10.3 İlave 4 Kısım 3.2, Günlük VU çıktısından sürücü faaliyetleri, şu şekilde değiştirilmiştir:
3.2. Günlük VU çıktısından sürücü faaliyetleri
PRT_008 Günlük VU çıktısından alınan sürücü faaliyetleri aşağıdaki biçime uygun olmalıdır:
1
2
3
4
5
6
7
9
10
10.a
10.1 / 10.2 / 10.3 /
10.3.a / 10.4
10
10.a
10.1 / 10.2 / 10.3 /
10.3.a / 10.4
11
11.1
11.4
11.6
11.2
11.4
11.8
11.3
11.4
11.7
13.1
13.4
21.1
21.2
21.3
21.4
Çıktının tipi
Bu takograf cihazı üzerinde yapılan son kontrol
Sürücü yuvası ayırıcısı (yuva 1)
Bugünün başındaki kapsam dışı durumu
Oluş sırasına göre faaliyetler (sürücü yuvası)
Yardımcı sürücü yuvası ayırıcısı (yuva 2)
Bugünün başındaki kapsam dışı durumu
Oluş sırasına göre faaliyetler (yardımcı sürücü yuvası)
Sürücü yuvasında kart olmayan sürelerin özeti
Yardımcı sürücü yuvasında kart olmayan sürelerin özeti
Her iki yuva dahil bir sürücü için faaliyetlerin özeti
Bu sürücü tarafından kronolojik sırayla girilmiş yerler
Bu sürücü için faaliyet toplamları
Olaylar hatalar ayırıcısı
Olay/Hata kayıtları (VU’da hafızaya alınan veya devam eden son 5
olay veya hata)
Kontrol yeri
(Hangi sürelerin kendisi ile ilgili olduğunu
göstermesi amacıyla kartsız bir sürücüye
Kontrolörün
verilen boşluk)
imzası
Zamandan
Zamana
21.5
Sürücünün
imzası
BÖLÜM 11. İLAVE 7 DEĞİŞİKLİKLERİ (VERİ İNDİRME PROTOKOLÜ)
11.1 İlave 7 Kısım 2.1’de indirme yöntemi ile ilgili “Takılan kart, indirme fonksiyonlarına ve
veriye uygun erişim haklarını başlatacaktır.” cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
Takılan kart, indirme fonksiyonunu ve veriye uygun erişim haklarını başlatacaktır. Diğer
yuvaya başka kart takılmadığında, VU yuvasının birine takılan sürücü kartından veri indirmek
de mümkün olmalıdır.
BÖLÜM 12. İLAVE 9 DEĞİŞİKLİKLERİ (TİP ONAYI – ASGARİ İSTENEN
TESTLERİN LİSTESİ)
12.1 İlave 9 Bölüm 1’de ilk paragrafa aşağıdaki ISO standardı eklenmiştir:
1.2. Kaynakçalar
ISO 16844-3:2004, Karayolu Araçları Takograf Sistemleri Bölüm:3 hareket sensörü arayüzü
(araç ünitesiyle) Düzeltme 1: 2006
12.2 İlave 9 Bölüm 2, Araç ünitesi fonksiyonellik testleri, tabloda 3. başlık altındaki,
gerçekleştirilecek fonksiyonellik testlerine aşağıdaki yeni gereklilik eklenmiştir:
3.36 Hareket sensörü arayüzü, ilgili gereklilikler Gereklilik 001a, Gereklilik 099.
12.3 İlave 9 Bölüm 3, Hareket sensörü fonksiyonellik testlerine tabloda 3. başlık altındaki,
gerçekleştirilecek fonksiyonellik testlerine aşağıdaki yeni gereklilik eklendi:
3.4 Araç ünitesi arayüzü, Gereklilik 001a.
Ek IV
BÖLÜM 1. Ek IB BÖLÜM 3 DEĞİŞİKLİKLERİ (TAKOGRAF CİHAZININ
YAPISI VE FONKSİYONEL GEREKLİLİKLERİ)
1.1 Gereklilik 019’dan sonra aşağıdaki gereklilik eklenmiştir:
019a: Hareket verisine hile amaçlı bir müdahalede bulunulup bulunulmadığını tespit etmek
için, hareket sensöründen gelen bilgiler, hareket sensöründen bağımsız bir veya daha fazla
kaynaktan alınan araç hareket bilgileriyle doğrulanmalıdır.
1.2 Gereklilik 067’den sonra aşağıdaki metin eklenmiştir:
Mükerrer 9.9 ‘Araç Hareket Çakışması’ olayı
067a: Bu olay, sıfır hız ölçümü, birden fazla kesintisiz dakikada, en az bir bağımsız
kaynaktan alınan hareket bilgileriyle çelişkili olduğunda da tetiklenmelidir.
067b: Araç ünitesi, hareket bilgili dış bağımsız kaynaktan hız değerini alabildiği veya
açabildiği durumlarda, birden fazla dakikada hareket sensöründen alınan hız sinyali bu hız
değerleri ile önemli ölçüde çelişirse de bu durum tetiklenebilir.
1.3 Gereklilik 094’te ‘hareket veri hatası’ ndan sonra aşağıdaki satır eklenmiştir:
Araç Hareket - Son 10 günde meydana gelen - Olayın başlamasının tarih ve saati
Çakışması
olaylar
- Olayın bitişinin tarih ve saati
içerisindeki için en uzun olay,
- Olayın başında ve/veya sonunda
- Son 365 gündeki en uzun 5 olay.
numarası ve veren Taraf ülke
- O günkü benzer olayların sayısı
1.4 Gereklilik 109a’dan sonra aşağıdaki gereklilik eklenmiştir:
109b: ‘Araç Hareket Çakışması’ olayı, Sürücü ve Servis kartına kaydedilmeyecektir.
161a: Hareket sensörü ya araç hareket algılayıcısını bozan manyetik alana tepki yapacaktır..
Bu gibi durumlarda, araç ünitesi sensör hatası kaydedecek ve saklayacaktır (gereklilik 070)
veya manyetik alana karşı korumalı veya manyetik alandan etkilenmeyen algılama elemanına
sahip olmalıdır.
BÖLÜM 2. İLAVE 1 DEĞİŞİKLİKLERİ (VERİ SÖZLÜĞÜ)
2.1 İlave 1 Kısım 2.54’te ‘0A’H ila ‘0F’H RFU satırı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“0A”H Araç hareket çakışması,
‘0B’H ila ‘0F’H RFU,
BÖLÜM 3. İLAVE 3 DEĞİŞİKLİKLERİ (SEMBOLLER)
3.1 İlave 3 Bölüm 2, olaylar alt bölümünün altına aşağıdaki sembol eklenmiştir:
Araç Hareket Çakışması
BÖLÜM 4. İLAVE 9 DEĞİŞİKLİKLERİ (TİP ONAYI – ASGARİ İSTENEN
TESTLERİN LİSTESİ)
4.1 İlave 9 Bölüm 2, Araç ünitesi fonksiyonellik testlerine aşağıdaki yeni gereklilik
eklenmiştir:
3.37 VU algılamasının doğrulaması, eşleştirilmiş hareket sensörü, araç hareket algılamasına
zarar veren manyetik alana tepki verdiğinde, VU imalatçısı tarafından açıklanan olay(lar)
ve/veya hata(lar) kaydedilir ve saklanır, gereklilik 161a.
4.2 İlave 9 Bölüm 3, Hareket sensörü fonksiyonellik testleri’ne aşağıdaki yeni gereklilik
eklenmiştir:
3.5 Hareket sensörünün kontrolü, manyetik alandan etkilenmez. Alternatif olarak, araç
hareket algılayıcısına zarar veren manyetik alana tepkisini doğrular, öyle ki eşleştirilmiş VU,
sensör hatalarını algılayabilir, kaydedebilir ve saklayabilir, ilgili gereklilik 161a.
BÖLÜM 5. İLAVE 12 DEĞİŞİKLİKLERİ (M1 ve N1 ARAÇLAR İÇİN ADAPTÖR )
5.1 İlave 12 Kısım 7.2’ye aşağıdaki yeni gereklilik eklendi:
3.3 Adaptörün kontrolü manyetik alandan etkilenmez. Alternatif olarak, araç hareket
algılayıcısına zarar veren manyetik alana tepkisini doğrular, öyle ki bağlanmış VU, sensör
hatalarını algılayabilir, kaydedebilir ve saklayabilir, ilgili gereklilik 161a.
[R.G. 21 Mayıs 2010 – 27587]
—— • ——
Bakanlar Kurulu Kararları
Ekli “2010 Yılında Meydana Gelen ve 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu Kapsamı
Dışında Kalan Don Afetleri Nedeniyle Zarar Gören Çiftçilere Telafi Edici Destek Ödemesi
Yapılması ve Bu Çiftçilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ile Tarım Kredi Kooperatiflerine Olan
Tarımsal Kredi Borçlarının Ertelenmesine İlişkin Karar’ın yürürlüğe konulması; Tarım ve
Köyişleri Bakanlığının 13/5/2010 tarihli ve 3812 sayılı yazısı üzerine, 15/11/2000 tarihli ve
4603 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile 5488 sayılı Tarım Kanununun 19 uncu maddesine
göre, Bakanlar Kurulu’nca 13/5/2010 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
C. ÇİÇEK
B. ARINÇ
C. YILMAZ
M. AYDIN
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. V.
Devlet Bakanı
H. YAZICI
F. N. ÖZAK
M. Z. ÇAĞLAYAN
F. ÇELİK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
E. BAĞIŞ
S. A. KAVAF
C. YILMAZ
S. ERGİN
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Adalet Bakanı
F. ÇELİK
S. ERGİN
A. DAVUTOĞLU
M. ŞİMŞEK
Milli Savunma Bakanı V.İçişleri Bakanı V. Dışişleri Bakanı
Maliye Bakanı
C. ÇİÇEK
M. DEMİR
R. AKDAĞ
Ö. DİNÇER
Milli Eğitim Bakanı V.Bayındırlık ve İskân BakanıSağlık BakanıUlaştırma Bakanı V.
M. M. EKER
Ö. DİNÇER
N. ERGÜN
M. ŞİMŞEK
Tarım ve Köyişleri BakanıÇalışma ve Sos. Güv. Bakanı
Sanayi ve Ticaret Bakanı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı V.
R. AKDAĞ
M. DEMİR
Kültür ve Turizm Bakanı V.
Çevre ve Orman Bakanı V.
2010 YILINDA MEYDANA GELEN VE 5363 SAYILI TARIM SİGORTALARI
KANUNU KAPSAMI
DIŞINDA KALAN DON AFETLERİ NEDENİYLE ZARAR GÖREN
ÇİFTÇİLERE
TELAFİ EDİCİ DESTEK ÖDEMESİ YAPILMASI VE BU ÇİFTÇİLERİN
T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş. İLE TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİNE
OLAN TARIMSAL KREDİ BORÇLARININ
ERTELENMESİNE İLİŞKİN KARAR
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Tanımlar, Dayanak
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kararın amacı; 1/1/2010 - 30/4/2010 tarihleri arasında meydana
gelen don afeti nedeniyle zarar gören ve 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu kapsamı
dışında kalan Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı çiftçilerin zararlarının telafi edilebilmesi için
dekar başına 150 TL destek verilmesi ile söz konusu çiftçilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve
Tarım Kredi Kooperatiflerine olan tarımsal kredi borçlarının ertelenmesine ilişkin usul ve
esasları belirlemektir.
Tanımlar
MADDE 2- (1) Bu Kararın uygulanmasında;
a) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
b) Banka: T.C. Ziraat Bankası A.Ş.’yi,
c) ÇKS: Çiftçi Kayıt Sistemini,
ç) Karar kapsamındaki ürünler: Don afeti nedeniyle 5363 sayılı Tarım Sigortaları
Kanunu ile bu Kanuna bağlı yönetmelik, genel ve teknik şartlara göre afete maruz kalma
dönemi itibarıyla kapsam dışında kalan ürünleri,
d) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,
e) TKK: Tarım Kredi Kooperatiflerini,
ifade eder.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Karar, 15/11/2000 tarihli ve 4603 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile
5488 sayılı Tarım Kanununun 19 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Don Afeti Desteği
Desteğin kapsamı ve müracaat
MADDE 4- (1) 1/1/2010 - 30/4/2010 tarihleri arasında don afetine maruz kalan
Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Antalya, Balıkesir, Burdur, Bursa, Denizli, Elazığ,
Eskişehir, Isparta, İzmir, Karaman, Kayseri, Konya, Malatya, Manisa, Mersin,
Kahramanmaraş, Muğla, Nevşehir, Niğde, Sivas, Tekirdağ, Tokat ve Yozgat illerinde, Karar
kapsamındaki ürünleri % 30 ve üzeri zarar gördüğü il veya ilçe hasar tespit komisyonlarınca
belirlenen ÇKS’ye kayıtlı çiftçilere (kamu tüzel kişileri hariç), dekar başına 150 TL don afeti
desteği ödenir.
(2) Don afeti desteğinden yararlanmak isteyen çiftçiler, bu Kararın yayımı tarihinden
itibaren bir ay içerisinde, ÇKS bilgilerini güncelleyerek Bakanlık il ve ilçe müdürlüklerine
dilekçe ile müracaat ederler.
Hasar tespit komisyonları
MADDE 5- (1) İl hasar tespit komisyonu; Vali veya görevlendireceği Vali
yardımcısının başkanlığında, Bakanlık il müdürü, Bakanlık il müdürlüğü destekleme şube
müdürü, defterdarlık yetkilisi, TKK temsilcisi ve Ziraat Odası Başkanı veya yetkili
temsilcisinden oluşur.
(2) İlçe hasar tespit komisyonu; Kaymakam veya görevlendireceği vekilinin
başkanlığında Bakanlık ilçe müdürü, Bakanlık ilçe müdürlüğünde görevli teknik personel,
mal müdürü, TKK temsilcisi ve Ziraat Odası Başkanı veya yetkili temsilcisi ile ilgili
muhtarlardan oluşur.
(3) Komisyon kararları oy çokluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu
yönünde karar alınmış sayılır.
(4) Komisyon başkanı, gerektiği hallerde konu ile ilgili diğer kurum ve kuruluş
temsilcilerini komisyon toplantılarına çağırabilir.
Ödeme esasları ve finansman
MADDE 6- (1) Destekleme ödemeleri, il ve ilçe hasar tespit komisyonu kararları
üzerine, Bakanlık il ve ilçe müdürlüklerince ÇKS’ye göre oluşturulacak icmaller esas
alınarak, Banka aracılığı ile Maliye Bakanlığı tarafından Bakanlık bütçesine ilave olarak
aktarılacak ödenekten yapılır.
(2) Ödemeler, Bakanlık bütçesine ilave olarak aktarılacak ödenekten kaynak
aktarılmasını müteakiben Banka aracılığı ile yapılır. Bu Kararın uygulanması ile ilgili olarak
çiftçiye yapılan nakdi ödeme tutarının % 0,2'si Bankaya hizmet komisyonu olarak ödenir.
Denetim
MADDE 7- (1) Don afeti desteği ödemelerinin denetimini sağlayacak tedbirleri almaya
Bakanlık yetkilidir.
Cezai hükümler ve sorumluluk
MADDE 8- (1) İlgili merciler kendilerine ibraz edilen ve ödemelere esas teşkil eden
belgelerin kontrolünden ve kendilerinin hazırladıkları belgelerden sorumludur. Bu
yükümlülüğünü yerine getirmeyerek, haksız yere don afeti desteği ödemesine neden olanlar
ile haksız yere destekleme ödemesinden yararlanmak üzere sahte veya içeriği itibarıyla gerçek
dışı belge düzenleyen ve kullananlar hakkında gerekli cezai ve diğer işlemler yapılır.
(2) Haksız yere don afeti desteği ödemesinden yararlanıldığının tespit edilmesi halinde,
yapılan ödemeler, ödeme yapılan çiftçilerden 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınır. Bu şekilde yapılan don afeti desteği
ödemesinin geri alınmasında, gecikme zammının hesaplanmasında esas alınacak tarih, çiftçiye
destekleme ödemesinin yapıldığı tarihtir. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan
belge veya belgeleri düzenleyen gerçek veya tüzel kişiler de geri alınacak tutarların
ödenmesinde müteselsilen sorumlu tutulurlar.
(3) Bu Karar kapsamındaki destekleme ödemelerinden, idari hata sonucu düzenlenen
belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticiler beş yıl
süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tarımsal Kredi Borçlarının Ertelenmesi
Kredi borçlarının ertelenmesi
MADDE 9- (1) 4 üncü madde kapsamında don afeti desteğinden yararlanabilecek
olanların, Banka ve TKK tarafından kullandırılan (Hazine kaynağına dönüşmüş krediler
dahil) ve bu Kararın yayımı tarihi itibarıyla vadesi/taksit vadesi/hesap devresi henüz
gelmemiş olmakla birlikte bir yıl içerisinde dolacak olan veya 90 günlük bekleme süresi
içerisinde olan tarımsal kredi borçları vadesinde/taksit vadesinde/hesap devresinde ilgili
mevzuatına göre faiz tahakkuk ettirilmek suretiyle vade tarihinden/taksit vadesinden/hesap
devresinden itibaren bir yıl süre ile ertelenir. Banka ve TKK’nin Tasfiye Olunacak Alacaklar
hesaplarında kayıtlı veya kayıtlı olması gereken tarımsal kredi borçları ise bu Kararın yayımı
tarihini takip eden ayın birinci işgünü itibarıyla faiz tahakkuk ettirilmeksizin bu tarihten
itibaren bir yıl süre ile ertelenir.
(2) Banka ve TKK tarafından ertelenen tarımsal kredi borçlarına erteleme döneminde %
7 (yüzde yedi) faiz yürütülür. Banka ve TKK’nin, bu Karar kapsamında ertelenen kredilerden
dolayı doğacak gelir kayıpları; ilgisine göre Banka tarafından uygulanan cari tarımsal kredi
veya cari tarımsal kredi temerrüt faiz oranı ile %7 (yüzde yedi) arasındaki fark esas alınarak
hesaplanır.
(3) Söz konusu gelir kayıplarına mahsuben, incelemeler sonucunda kesin gelir kaybı
tespit edilene kadar Banka ve TKK’nin zarara uğramaması amacıyla bu Karar kapsamında
önceden yapılacak ödemeler Hazine Müsteşarlığınca ilgili yıl bütçelerine bu amaçla konulan
ödenekten karşılanır.
(4) Bu Karar kapsamında il veya ilçe hasar tespit komisyonu kararları üzerine Bakanlık
il ve ilçe müdürlüklerince ÇKS’ye göre oluşturulacak icmallerin birer sureti Banka ve
TKK’ye gönderilir. Erteleme işlemleri bu icmaller esas alınarak gerçekleştirilir.
İnceleme
MADDE 10- (1) Bu Karar kapsamında Banka ve TKK’ye önceden yapılacak ödemelere
ve diğer işlemlere ilişkin olarak Hazine Kontrolörleri Kurulunca yapılacak inceleme
neticesinde kesin gelir kayıpları tespit edilir. Müsteşarlık, Banka ve TKK, yapılan inceleme
sonucunda düzenlenen raporlar ile tespit edilen gelir kaybı tutarlarını esas alır. Uygulamanın
sona ermesini müteakiben, kesin olarak tespit edilen gelir kaybına göre taraflar,
yükümlülüklerini faizsiz olarak Müsteşarlığın bağlı olduğu Bakanın onayı ile belirlenecek
usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirir.
Yasal takip ve erteleme işlemleri
MADDE 11- (1) Ertelenen krediler nedeniyle; kredi borçluları, müşterek borçlular ve
müteselsil kefiller ve sair borçla ilgililer hakkında başlatılmış bulunan yasal takip işlemleri, bu
Kararın yayımı tarihinden itibaren müracaat süresi sonuna kadar, borcun ertelenmesi halinde
ise erteleme süresi sonuna kadar herhangi bir işleme gerek kalmaksızın durur ve bu süre
içerisinde yeni takip başlatılmaz.
(2) Erteleme işlemi borcun mevcut maddi ve şahsi teminatının sukutunu icap ettirmediği
gibi borçlunun müşterek borçlu ve müteselsil kefillerine de kefaletten çekilme hakkını
vermez.
(3) Ertelenen krediler vadelerinde tahsil olunur. Vadelerinde tahsil edilemeyen alacaklar
Banka ve TKK mevzuatına göre muacceliyet kesbeder. Tasfiye Olunacak Alacaklar
hesaplarında kayıtlı alacaklar hakkında herhangi bir ihbara gerek kalmaksızın yasal takibata
Banka ve TKK mevzuatına göre devam edilir. Bu alacaklara muacceliyet tarihinden itibaren
tarımsal kredi temerrüt faizi uygulanır.
Diğer mevzuat
MADDE 12- (1) Bu Kararda yer almayan ertelemeye ilişkin hususlar hakkında Banka
ve TKK mevzuatı uygulanır.
Müracaat süresi
MADDE 13- (1) Bu Kararın yayımı tarihi itibarıyla borçları Tasfiye Olunacak
Alacaklar hesaplarında kayıtlı çiftçiler ile borçları 90 günlük bekleme süresi içerisinde
bulunan çiftçiler, Kararın yayımı tarihinden itibaren bir ay içerisinde, kredi borçlarının vadesi/
taksit vadesi/hesap devresi henüz gelmemiş olmakla birlikte bir yıllık süre içerisinde dolacak
olan çiftçiler ise vade/taksit vadesi/hesap devresinden itibaren bir ay içerisinde, ÇKS
bilgilerini güncelleyerek borçlu bulundukları Banka ve/veya TKK’ye yazılı olarak müracaat
ederler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Düzenleme yetkisi
MADDE 14- (1) Bu Karar kapsamında yapılacak don afeti destekleme ödemelerine esas
olacak icmal cetvelleri ve müracaat için istenecek belgeler ile don afeti destekleme
ödemelerine ilişkin diğer hususlar Bakanlıkça belirlenir.
Yürürlük
MADDE 15 - (1) Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 - (1) Bu Kararın don afeti destekleme ödemelerine ilişkin hükümlerini
Tarım ve Köyişleri Bakanı, kredi ertelemelerine ilişkin hükümlerini ise Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
[R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588]
—— • ——
Ekli “2010 Yılında Meydana Gelen Sel Afetleri Nedeniyle Zarar Gören Gerçek ve
Tüzel Kişi Üreticilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan
Tarımsal Kredi Borçlarının Ertelenmesine İlişkin Karar”ın yürürlüğe konulması; Tarım ve
Köyişleri Bakanlığının 13/5/2010 tarihli ve 3811 sayılı yazısı üzerine 15/11/2000 tarihli ve
4603 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile 5488 sayılı Tarım Kanununun 19 uncu maddesine
göre, Bakanlar Kurulu’nca 13/5/2010 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
C. ÇİÇEK
B. ARINÇ
C. YILMAZ
M. AYDIN
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.Devlet Bak. ve Başb. Yrd.
Devlet Bak. ve Başb. Yrd. V.
Devlet Bakanı
H. YAZICI
F. N. ÖZAK
M. Z. ÇAĞLAYAN
F. ÇELİK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
E. BAĞIŞ
S. A. KAVAF
C. YILMAZ
S. ERGİN
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Adalet Bakanı
F. ÇELİK
S. ERGİN
A. DAVUTOĞLU
M. ŞİMŞEK
Milli Savunma Bakanı V.İçişleri Bakanı V. Dışişleri Bakanı
Maliye Bakanı
C. ÇİÇEK
M. DEMİR
R. AKDAĞ
Ö. DİNÇER
Milli Eğitim Bakanı V.Bayındırlık ve İskân BakanıSağlık BakanıUlaştırma Bakanı V.
M. M. EKER
Ö. DİNÇER
N. ERGÜN
M. ŞİMŞEK
Tarım ve Köyişleri BakanıÇalışma ve Sos. Güv. Bakanı
Sanayi ve Ticaret Bakanı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı V.
R. AKDAĞ
M. DEMİR
Kültür ve Turizm Bakanı V.
Çevre ve Orman Bakanı V.
2010 YILINDA MEYDANA GELEN SEL AFETLERİ NEDENİYLE ZARAR GÖREN
GERÇEK VE
TÜZEL KİŞİ ÜRETİCİLERİN T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş. VE TARIM KREDİ
KOOPERATİFLERİNE OLAN TARIMSAL KREDİ BORÇLARININ
ERTELENMESİNE İLİŞKİN KARAR
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Tanımlar, Dayanak
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kararın amacı; 1/1/2010 - 15/5/2010 tarihleri arasında sel afetine
maruz kalan illerde faaliyet gösteren ve sel afeti sebebiyle zarar gören Çiftçi Kayıt Sistemine
kayıtlı çiftçilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan tarımsal
kredi borçlarının ertelenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Tanımlar
MADDE 2- (1) Bu Kararın uygulanmasında;
a) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
b) Banka: T.C. Ziraat Bankası A.Ş.’yi,
c) ÇKS: Çiftçi Kayıt Sistemini,
ç) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,
d) TKK: Tarım Kredi Kooperatiflerini,
ifade eder.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Karar, 15/11/2000 tarihli ve 4603 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile
5488 sayılı Tarım Kanununun 19 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Hasar Tespit Komisyonları
Hasar tespit komisyonları
MADDE 4- (1) İl hasar tespit komisyonu; Vali veya görevlendireceği Vali
yardımcısının başkanlığında, Bakanlık il müdürü, Bakanlık il müdürlüğü destekleme şube
müdürü, defterdarlık yetkilisi, TKK temsilcisi ve Ziraat Odası Başkanı veya yetkili
temsilcisinden oluşur.
(2) İlçe hasar tespit komisyonu; Kaymakam veya görevlendireceği vekilinin
başkanlığında Bakanlık ilçe müdürü, Bakanlık ilçe müdürlüğünde görevli teknik personel,
mal müdürü, TKK temsilcisi ve Ziraat Odası Başkanı veya yetkili temsilcisi ile ilgili
muhtarlardan oluşur.
(3) Komisyon kararları oy çokluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu
yönünde karar alınmış sayılır.
(4) Komisyon başkanı, gerektiği hallerde konu ile ilgili diğer kurum ve kuruluş
temsilcilerini komisyon toplantılarına çağırabilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tarımsal Kredi Borçlarının Ertelenmesi
Kredi borçlarının ertelenmesi
MADDE 5- (1) 1/1/2010 - 15/5/2010 tarihleri arasında sel afetine maruz kalan Adana,
Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Antalya, Aydın, Batman, Bingöl, Bursa, Çanakkale, Edirne,
İzmir, Kars, Kırklareli, Manisa, Muş ve Uşak illerinde faaliyet gösteren ve sel afeti sebebiyle
ekilişleri, ürünleri, hayvan varlıkları veya seraları en az % 30 oranında zarar gören ve bu
durumları il veya ilçe hasar tespit komisyonlarınca belirlenen gerçek ve tüzel kişi üreticilerin
Banka ve TKK tarafından kullandırılan (Hazine kaynağına dönüşmüş krediler dahil) ve bu
Kararın yayımı tarihi itibarıyla vadesi/taksit vadesi/hesap devresi henüz gelmemiş olmakla
birlikte bir yıl içinde dolacak olan veya vadesinden itibaren 90 günlük bekleme süresi
içerisinde olan tarımsal kredi borçları, vadesinde/taksit vadesinde/hesap devresinde ilgili
mevzuatına göre faiz tahakkuk ettirilmek suretiyle vade tarihinden/taksit vadesinden/hesap
devresinden itibaren bir yıl süreyle ertelenir. Banka ve TKK’nin Tasfiye Olunacak Alacaklar
hesaplarında kayıtlı veya kayıtlı olması gereken tarımsal kredi borçları ise bu Kararın yayımı
tarihini takip eden ayın birinci işgünü itibarıyla faiz tahakkuk ettirilmeksizin bu tarihten
itibaren bir yıl süreyle ertelenir.
(2) Banka ve TKK tarafından ertelenen tarımsal kredi borçlarına erteleme döneminde %
7 (yüzde yedi) faiz yürütülür. Banka ve TKK’nin, bu Karar kapsamında ertelenen kredilerden
dolayı doğacak gelir kayıpları; ilgisine göre Banka tarafından uygulanan cari tarımsal kredi
veya cari tarımsal kredi temerrüt faiz oranı ile %7 (yüzde yedi) arasındaki fark esas alınarak
hesaplanır.
(3) Söz konusu gelir kayıplarına mahsuben, incelemeler sonucunda kesin gelir kaybı
tespit edilene kadar Banka ve TKK’nin zarara uğramaması amacıyla bu Karar kapsamında
önceden yapılacak ödemeler Hazine Müsteşarlığınca ilgili yıl bütçelerine bu amaçla konulan
ödenekten karşılanır.
(4) Bu Karar kapsamında il veya ilçe hasar tespit komisyonu kararları üzerine Bakanlık
il ve ilçe müdürlüklerince ÇKS’ye göre oluşturulacak icmallerin birer sureti Banka ve
TKK’ye gönderilir. Erteleme işlemleri bu icmaller esas alınarak gerçekleştirilir.
İnceleme
MADDE 6- (1) Bu Karar kapsamında Banka ve TKK’ye önceden yapılacak ödemelere
ve diğer işlemlere ilişkin olarak Hazine Kontrolörleri Kurulunca yapılacak inceleme
neticesinde kesin gelir kayıpları tespit edilir. Müsteşarlık, Banka ve TKK, yapılan inceleme
sonucunda düzenlenen raporlar ile tespit edilen gelir kaybı tutarlarını esas alır. Uygulamanın
sona ermesini müteakiben, kesin olarak tespit edilen gelir kaybına göre taraflar,
yükümlülüklerini faizsiz olarak Müsteşarlığın bağlı olduğu Bakanın onayı ile belirlenecek
usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirir
Yasal takip ve erteleme işlemleri
MADDE 7- (1) Ertelenen krediler nedeniyle; kredi borçluları, müşterek borçlular ve
müteselsil kefiller ve sair borçla ilgililer hakkında başlatılmış bulunan yasal takip işlemleri, bu
Kararın yayımı tarihinden itibaren müracaat süresi sonuna kadar, borcun ertelenmesi halinde
ise erteleme süresi sonuna kadar herhangi bir işleme gerek kalmaksızın durur ve bu süre
içerisinde yeni takip başlatılmaz.
(2) Erteleme işlemi borcun mevcut maddi ve şahsi teminatının sukutunu icap ettirmediği
gibi borçlunun müşterek borçlu ve müteselsil kefillerine de kefaletten çekilme hakkını
vermez.
(3) Ertelenen krediler vadelerinde tahsil olunur. Vadelerinde tahsil edilemeyen alacaklar
Banka ve TKK mevzuatına göre muacceliyet kesbeder. Tasfiye Olunacak Alacaklar
hesaplarında kayıtlı alacaklar hakkında herhangi bir ihbara gerek kalmaksızın yasal takibata
Banka ve TKK mevzuatına göre devam edilir. Bu alacaklara muacceliyet tarihinden itibaren
tarımsal kredi temerrüt faizi uygulanır.
Diğer mevzuat
MADDE 8- (1) Bu Kararda yer almayan ertelemeye ilişkin hususlar hakkında Banka ve
TKK mevzuatı uygulanır.
Müracaat süresi
MADDE 9- (1) Bu Kararın yayımı tarihi itibarıyla borçları Tasfiye Olunacak Alacaklar
hesaplarında kayıtlı çiftçiler ile borçları 90 günlük bekleme süresi içerisinde bulunan çiftçiler,
Kararın yayımı tarihinden itibaren bir ay içerisinde, kredi borçlarının vadesi/taksit
vadesi/hesap devresi henüz gelmemiş olmakla birlikte bir yıllık süre içerisinde dolacak olan
çiftçiler ise vade/taksit vadesi/hesap devresinden itibaren bir ay içerisinde, ÇKS bilgilerini
güncelleyerek borçlu bulundukları Banka veya TKK’ye yazılı olarak müracaat ederler.
Yürürlük
MADDE 10- (1) Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 11- (1) Bu Karar hükümlerini Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan
yürütür.
[R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588]
—— • ——
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kararları
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Başkanlığından:
2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 21 inci maddesine göre 2 yıllık yükselme
sürelerini aldıkları aylıkta Nisan 2010 dönemi sonuna kadar bitiren adli yargı Hâkim,
Cumhuriyet başsavcı ve savcıları ile idari yargı Hâkimlerinin adlarını belirtir listeler 2802
sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 22 nci maddesi gereğince aşağıda gösterilmiştir.
Sürelerini doldurdukları halde bu listede adlarını bulamayanlar ilan tarihinden itibaren
otuz gün içinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna yazılı olarak başvurmak sureti ile
durumlarının yeniden incelenmesini isteyebilirler.
[R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581]
—— • ——
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Başkanlığından:
Birinci dereceye yükselmiş olup 30/4/2010 tarihi itibariyle birinci sınıfa ayrılma
incelemesine tâbi tutulacak olan adlî yargı hâkim ve Cumhuriyet savcılarının adlarını belirtir
liste aşağıda gösterilmiştir.
2010 Nisan döneminde birinci dereceye yükselme incelemesine girecek olanlar
listeye dahil edilmemiştir.
Birinci dereceye yükseldikleri ve sürelerini bitirdikleri hâlde bu listede adlarını
göremeyenler yayım tarihinden itibaren 1 ay içinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna
yazılı başvurmak sureti ile durumlarının incelenmesini isteyebilirler.
[R.G. 20 Mayıs 2010 – 27586]
—— • ——
Anayasa Mahkemesi Kararları
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2009/6
Karar Günü : 28.1.2010
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Karşıyaka 5. Asliye Ceza Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU : 26.9.2004 günlü, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 110.
maddesinin (1) numaralı fıkrasının, Anayasa’nın 10. ve 11. maddelerine aykırılığı savıyla
iptali istemidir.
I- OLAY
Cebir, şiddet ve tehditle mağdureyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan sanıklar
hakkında açılan davada, etkin pişmanlığa ilişkin itiraz konusu kuralın yalnızca soruşturmaya
başlanmadan önceki serbest bırakmalarla sınırlı olarak uygulanmasının Anayasa’ya aykırı
olduğu kanısına varan Mahkeme, iptali için başvurmuştur.
II- İTİRAZIN GEREKÇESİ
İtirazın gerekçe bölümü şöyledir:
“...5237 sayılı TCK.nun 192. maddesinde yine resmi mercilerin haberi olmadan etkin
pişmanlığın gösterilmesi halinde cezaya hükmolunmayacağı, resmi mercilerin haberi
olunduktan sonra etkin pişmanlık gösterildiği takdirde ceza indirimi sağlanacağı, indirimlerin
birbirinden farklı olduğu,
5237 sayılı TCK.nun 248. maddesinde zimmet suçu ile ilgili düzenlenen etkin pişmanlık
hükmünde yine soruşturmaya başlamadan önce ve kovuşturmaya başlamadan önceki
indirimlerin birbirinden farklı olduğu,
5237 sayılı TCK.nun 269. maddesinde iftira suçu ile ilgili düzenlenen etkin pişmanlık
hükmünde yine soruşturmaya başlamadan önce ve kovuşturmaya başlamadan önceki
indirimlerin birbirinden farklı olduğu,
5237 sayılı TCK.nun 221. maddesinde düzenlenen etkin pişmanlık hükmünde
soruşturmaya başlamadan önce ya da kovuşturmaya başlamadan önce ayrımı yapılmadığı,
indirimden her aşamada faydalanabileceği,
Bu ve buna benzer etkin pişmanlık hükümlerinde bu şekilde soruşturmaya başlamadan
öncesiyle sınırlı olmadığı, ayrıca 5237 sayılı TCK.nun 110. maddesinin önceki
düzenlemesinde 765 sayılı TCK.nun 180 ve 432. maddesinde bu şekilde keskin bir sınırın
olmadığı, kamu davası açılıncaya kadar bu imkanın sağlandığı,
Bu durum karşısında yapılan yargılamalarda ve olağan yaşam koşullarında genellikle
kişilerin kaçırılmasında ailelerin hemen adli makamlara emniyet birimlerine başvurarak
soruşturma aşamasının başladığı, büyük bir oranda bu aşamadan sonra iade ve teslimlerin
gerçekleştiği, fakat mevcut düzenleme karşısında etkin pişmanlık gösterilse de indirimden
faydalanma imkanının mümkün olmadığı, bu durumun kanun önünde eşitlik ilkesine aykırı
olduğu kanaatine varılmış,
Yukarıda açıklanan nedenlerle 5237 sayılı TCK.nun 110. maddesindeki etkin
pişmanlıktan faydalanmanın “SORUŞTURMAYA BAŞLANMADAN ÖNCE” şartı ile
sınırlandırılmasının (bu imkanın yeniden yasal düzenleme yapılarak soruşturmaya
başlandıktan sonrada sağlanması gerektiği düşüncesiyle) 1982 tarihli TC Anayasasının 10 ve
11. maddesi ile resen gözönünde bulundurulacak diğer maddelere aykırılık teşkil ettiği
düşünülmüş, Anayasanın 152. maddesi gereğince iptali konusunda Anayasa Mahkemesine
başvurularak başvuru sonucunun 5 ay süre ile beklenmesi sonuç ve kanaatine varılmıştır.”
III- YASA METİNLERİ
A- İtiraz Konusu Yasa Kuralı
26.9.2004 günlü, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 110. maddesinin itiraz konusu
(1) numaralı fıkrası şöyledir:
“Yukarıdaki maddede tanımlanan suçu işleyen kişi, bu suç nedeniyle soruşturmaya
başlanmadan önce mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın, onu kendiliğinden güvenli bir
yerde serbest bırakacak olursa cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.”
B- Dayanılan Anayasa Kuralları
Başvuru kararında Anayasa’nın 10. ve 11. maddelerine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi uyarınca Haşim KILIÇ, Osman
Alifeyyaz PAKSÜT, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet
ERTEN, A. Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve
Zehra Ayla PERKTAŞ’ın katılımlarıyla 29.1.2009 günü yapılan ilk inceleme toplantısında,
dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle karar verilmiştir.
V- ESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu Yasa kuralı, dayanılan
Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten
sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Başvuru kararında, itiraz konusu etkin pişmanlık hükmünün sadece soruşturmaya
başlanmadan önceki evrede mağdurun serbest bırakıldığı durumlarda uygulanabildiği, oysa
kişi hürriyeti aleyhine işlenen bu tür suçlar bakımından eylemin gerçekleştirilmesiyle birlikte
genellikle soruşturma aşamasına da geçildiği, dolayısıyla mahkûmiyet halinde verilecek
cezadan etkin pişmanlık nedeniyle indirim yapılmasının nerdeyse imkânsız bulunduğu bu
nedenle kuralın, Yasa’da etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen diğer durumlarla da
karşılaştırılmak suretiyle, eşitlik ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
İtiraz konusu kuralda, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu bakımından etkin
pişmanlık hâli düzenlenmiştir. Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir
yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakma olarak tanımlanan suçu işlediği mahkemece sabit
görülen failin cezasından, etkin pişmanlık nedeniyle belirlenen oranda indirim yapılabilmesi
için, mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın sanık tarafından kendiliğinden güvenli bir yerde
serbest bırakması yanında, bu işlemin soruşturmaya başlanmadan önce gerçekleşmesi de
gerekmektedir. Bu unsurları taşıyan etkin pişmanlığın tespiti halinde öngörülen cezanın üçte
ikisine kadarı indirilir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 2. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine
göre soruşturma, Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden
iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi ifade eder. Dolayısıyla etkin pişmanlık açısından
değerlendirmede, öncelikli olarak, hürriyetinden yoksun bırakıldığına dair şüphenin yetkili
makamlarca öğrenilmesinden önce mağdurun serbest bırakılmış olması gerekmektedir. Bir
başka ifadeyle soruşturma makamlarının işe el koymasından sonra gerçekleşen serbest
bırakmalarda suçu işleyen kişinin etkin pişmanlık hükmünden yararlanması mümkün değildir.
Anayasa’nın 10. maddesinde belirtilen eşitlik ilkesiyle eylemli değil, hukuksal eşitlik
öngörülmektedir. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumunda bulunan kişilerin yasalarca aynı
işleme bağlı tutulmalarını sağlamak ve kişilere yasalar karşısında ayrım yapılmasını ve
ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Durum ve konumlarındaki özellikler, kimi kişi ya da
topluluklar için değişik kuralları gerekli kılabilir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı
hukuksal durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa Anayasa’nın öngördüğü eşitlik ilkesi ihlal
edilmiş olmaz. Nitelikleri ve durumları özdeş olanlar için yasalarla değişik kurallar
konulamaz.
Anayasa’nın 19. maddesinde “Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir” denilmiş ve
maddede sayılan istisnalar dışında kimsenin hürriyetinden yoksun bırakılamayacağı
vurgulanmıştır. Kişi hürriyeti, herkesin genel olarak faydalanması gereken temel haklardandır.
Bundan mahrumiyet, diğer bazı temel hak ve özgürlüklerin kullanımını doğrudan ve olumsuz
etkiler. Hukuka aykırı olarak hürriyetinden yoksun bırakılan kişinin bu durumdan bir an önce
kurtarılması için gerekli ve etkili tedbirlerle, bu ihlallerin tekrarını önlemek bakımından
caydırıcı yasal düzenlemeleri yapmak devletin pozitif yükümlülüklerindendir.
Hukuk devletinde yasakoyucu, ceza siyasetinin gereği olarak Anayasa’nın ve ceza
hukukunun temel ilkelerine bağlı kalmak koşuluyla, cezalandırmada güdülen amacı da
gözeterek hangi eylemlerin suç sayılacağına, bunlara verilecek cezanın türü, miktarı, artırım
ve indirim nedenleri ve oranları ile suçun takibine ve yargılama usulüne ilişkin koşullar
öngörebilir.
İtiraz konusu kuralla, mağdurun sanık tarafından soruşturmaya başlanmadan serbest
bırakılması şartına bağlı olarak, kişi hürriyetine karşı işlenmiş suçun cezasında etkin
pişmanlık indirimi öngörülmektedir. Bundan amaç, mağdur kişinin maddi ve/veya manevi
zarar görmeden bir an önce hürriyetine yeniden kavuşturulmasıdır. Suç şüphesi üzerine
ilgili adli makamlar, mağdurun en kısa sürede serbest kalması için gerekli tedbirleri
etkili bir soruşturmayla birlikte almakla yükümlüdürler.
Diğer yandan, suçun işlenmesini takiben, suçluların veya suç örgütlerinin ortaya
çıkarılması; mağdurun uğradığı maddi zararının biran önce giderilmesi; ya da, iftira
suçunda olduğu üzere, isnat nedeniyle mağdurun cezai yaptırıma maruz kalmasının önlenmesi
gibi amaçlarla, etkin pişmanlığın uygulama alanının yasakoyucu tarafından farklı suç tipleri
bakımından daraltılması ya da genişletilmesi mümkündür. Bu, suçun mahiyeti ve etkin
pişmanlıktan beklenen hukuki yarar ile doğrudan doğruya irtibatlı bir konudur. Dolayısıyla
soruşturma ve kovuşturma aşamalarındaki hukuki yararların farklılığı gözetildiğinde bunlara
farklı kurallar uygulanmasında eşitlik ilkesine aykırılık yoktur.
Açıklanan nedenlerle kural Anayasanın 10. ve 11 maddelerine aykırı değildir. İtirazın
reddi gerekir.
VI- SONUÇ
26.9.2004 günlü, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 110. maddesinin (1) numaralı
fıkrasının Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, 28.1.2010 gününde
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
Üye
Sacit ADALI
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Üye
Mehmet ERTEN
Üye
Mustafa YILDIRIM
Üye
A. Necmi ÖZLER
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Danıştay Sekizinci Daire
İTİRAZIN KONUSU : 29.3.2003 günlü, 4833 sayılı 2003 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun
25. maddesinin (c) fıkrasının, Anayasa’nın 87., 88., 89. ve 161. maddelerine aykırılığı savıyla
iptali ve yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi istemidir.
I- OLAY
3.11.1983 günlü, 83/7312 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan Petrol Arama ve
Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonu, 12.5.2000 günlü, 2000/675 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile 1.1.2001 tarihi itibariyle tasfiye esasları da saptanarak yürürlükten
kaldırılmıştır. Bunun üzerine Türkiye’de petrol arama faaliyetinde bulunan davacı şirket
Mart-Haziran 2003 ve bundan sonraki dönemler için yükümlü olduğu ek hasılatını
yatırmamış, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü 28.7.2003 günlü, 11317 sayılı yazısı ile 4833 sayılı
2003 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 25. maddesinin (c) fıkrasındaki hüküm uyarınca anılan
şirketten tasfiye edilen fona ilişkin yükümlülüğünü yerine getirmesini istemiştir. Şirketin
yaptığı itiraz yine aynı gerekçeyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından
reddedilmiştir. Şirket tarafından redde ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay
8. Daire tarafından verilen iptal kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından
bozulmuştur. Bozma kararı sonrasında Danıştay 8. Daire tarafından itiraz konusu kuralın,
Anayasa’ya aykırılığı savıyla iptali için başvurulmuştur.
II- İTİRAZIN VE YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA İSTEMİNİN GEREKÇESİ
Başvuru kararının gerekçe bölümü şöyledir:
“…tarafından, davacı şirketin; 2003 Mali Yılı Bütçe Kanununun 25/c maddesi
gereğince 20 sayılı Petrol Arama ve Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonuna ilişkin
Mart-Haziran 2003 ve bundan sonraki dönemler için yatırılmayan ek hasılat
mükellefiyetinin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca
gecikme zammı ile birlikte talep edilmesine ilişkin Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün
28.7.2003 günlü 11317 sayılı işlemine yaptığı itirazın reddine ilişkin Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığının 26.8.2003 günlü işleminin iptali istemiyle açılan dava sonucunda;
Danıştay Sekizinci Dairesince İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 21.12.2006 gün ve
E:2006/3200, K:2006/3471 sayılı bozma kararına uyularak verilen ve dava konusu
işlemin iptaline ilişkin bulunan 26.6.2007 günlü, E:2007/1602, K.2007/4041 sayılı kararı
dava konusu uyuşmazlıkta dava konusu işlemin dayanağını 2003 yılı Bütçe Kanununun
25/c maddesi oluşturmakta olduğu, 2003 yılı Bütçe Kanunu hakkında Anayasa
Mahkemesince verilmiş bir iptal kararı da bulunmadığı, bu durumda diğer yıllara ait
Bütçe Kanunlarında yer alan benzer hükümlerin Anayasa Mahkemesince iptal edildiği,
dolayısıyla 2003 yılı Bütçe Kanununun ilgili hükmü iptal edilmese dahi hukuki sonuç
doğurmayacağı, dolayısıyla 2003 yılı Bütçe Kanunu ihmal edilerek dava konusu işlemin
iptaline karar verilmesinde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle İdari Dava Daireleri
Kurulunun 20.3.2008 gün ve E:2007/1810, K:2008/381 sayılı kararı ile bozulmuştur.
2003 yılı Mali Yılı Bütçe Kanununun 25/c maddesinde, “tasfiye edilen fonların her
türlü gelirleri tasfiye edilmelerine ilişkin mevzuatta özel bir düzenleme bulunmaması
halinde, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan
hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunur ve genel bütçeye gelir kaydedilir.” hükmüne
yer verilmiştir.
Anayasanın 139. maddesinin 1. fıkrasına göre “Hakimler Anayasaya, kanuna ve
hukuka uygun vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.” Öte yandan, Anayasanın 148.
maddesinde kanunların Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetleme
yetki ve görevi Anayasa Mahkemesine verilmiştir.
Bu çerçevede, Bütçe ile ilgili olmayan ve diğer yasalarla yapılması gereken bu tür
düzenlemelerin bütçe yasası dışındaki yasalarla yapılmasının zorunlu olduğu gözönünde
bulundurularak, diğer yasaların konusu olan bu düzenlemenin Bütçe Yasası ile yapılmış
olmasının Anayasanın 87, 88, 89 ve 161. maddelerine aykırı olduğu kanısına varılmıştır.
Yukarıdan beri belirtilen açıklamalar karşısında 2003 yılı Mali Bütçe Kanununun 25/
c maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına, başvuru sonuçlanıncaya
kadar anılan hükmün yürürlüğünün durdurulmasının istenilmesine, dosyada bulunan
belgelerin onaylı birer örneğinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderilmesine,
Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karar süreci de gözönünde tutulmak üzere
davanın geri bırakılmasına 21.10.2009 gününde oybirliği ile karar verildi.”
29.3.2003 günlü, 4833 sayılı 2003 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun “Fonlara ilişkin
hükümler” başlıklı 25. maddesinin itiraz konusu (c) fıkrası şöyledir:
“c) Tasfiye edilen fonların her türlü gelirleri, tasfiye edilmelerine ilişkin mevzuatta
özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya
kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunur ve genel
bütçeye gelir kaydedilir.”
Başvuru kararında, Anayasa’nın 87., 88., 89. ve 161. maddelerine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi gereğince, Haşim KILIÇ, Osman
Zehra Ayla PERKTAŞ’ın katılımıyla 22.12.2009 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, yürürlüğü durdurma isteminin
esas inceleme aşamasında karara bağlanmasına oybirliğiyle karar verilmiştir.
Başvuru dilekçesinde; itiraz konusu kuralın bütçe ile ilgili olmayan ve diğer yasalarla
yapılması gereken bir düzenleme olduğu, dolayısıyla diğer yasaların konusu olan bu
düzenlemenin Bütçe Yasası ile yapılmış olmasının Anayasa'nın 87., 88., 89. ve 161.
maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
Anayasa’nın 87. maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görev ve yetkileri
belirtilirken bütçe yasa tasarısını görüşmek ve kabul etmek dışında diğer yasaları koymak,
değiştirmek ve kaldırmak biçiminde bir ayırım yapılmıştır. Bütçe yasalarını öteki yasalardan
ayrı tutan bu kural karşısında, herhangi bir yasa ile düzenlenmesi gereken bir konunun bütçe
yasası ile düzenlenmesi veya herhangi bir yasada yer alan hükmün bütçe yasaları ile
değiştirilmesi ve kaldırılması olanaksızdır.
Anayasa’nın 88. ve 89. maddelerinde yasaların Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde teklif,
görüşme usul ve esasları ile yayımlanması düzenlenirken bütçe yasalarının görüşme usul ve
esasları 162. maddede ayrıca belirtilmiştir. Bu maddeyle bütçe yasa tasarılarının
görüşülmesinde ayrı bir yöntem kabul edilmiş, genel kurulda üyelerin gider arttırıcı veya gelir
azaltıcı tekliflerde bulunmaları önlenmiş ve Anayasa’nın 89. maddesiyle de
Cumhurbaşkanı’na bütçe yasalarını bir daha görüşülmek üzere TBMM’ne geri gönderme
yetkisi tanınmamıştır. Öte yandan, Anayasa’nın 163. maddesinde bütçede değişiklik
yapılabilmesi esasları ayrıca düzenlenmiş, Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname
ile bütçede değişiklik yapma yetkisi verilmemiştir.
Anayasa’da birbirinden tamamen ayrı ve değişik olarak düzenlenen bu iki yasalaştırma
yönteminin doğal sonucu olarak, diğer yasalar ile düzenlenmesi gereken bir konunun, bütçe
yasası ile düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması olanaksızdır.
Anayasa’nın 161. maddesinin son fıkrasında, “Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler
dışında hiçbir hüküm konulamaz.” denilmektedir. Yasa konusu olabilecek bir kuralı
kapsamaması koşuluyla “bütçe ile ilgili hükümler” ifadesi de bütçeyi açıklayıcı,
uygulanmasını kolaylaştırıcı nitelikte düzenlemeler olarak değerlendirilmelidir.
Bir yasa kuralının bütçeden harcamayı ya da bütçeye gelir sağlamayı gerektirir nitelikte
bulunması, mutlak biçimde “bütçe ile ilgili hükümlerden” sayılmasına yetmez. Her yasada
değişik türde gidere neden olabilecek kurallar bulunabilir. Böyle kuralların bulunmasıyla
örneğin eğitim, savunma, sağlık, yargı, tarım, ulaşım ve benzeri kamu hizmeti alanlarına
ilişkin yasaların bütçeyle ilgili hükümler içerdiği kabul edilirse, bu konulardaki yasaların
değiştirilip kaldırılması için de bütçe yasalarına hükümler koymak yoluna gidilebilir. Oysa, bu
tür yasa düzenlemeleri, bütçenin yapılması ve uygulanması yöntemiyle ilişkisi bulunmayan,
Yasa koyucunun başka amaçla ve bütçeninkinden tümüyle değişik yöntemlerle
gerçekleştirmesi gereken yasama işlemleridir. “Bütçe ile ilgili hüküm” sözcüklerine
dayanılarak, gider ya da gelirle ilgili bir konuyu olağan bir yasa yerine bütçe yasası ile
düzenlemek Anayasa’nın 88. ve 89. maddelerini bu tür yasalar yönünden uygulanamaz
duruma düşürür.
Anayasa’nın 161. maddesinin getiriliş amacı, bütçe yasalarında, bütçe kavramı dışındaki
konulara yer vermemek, böylece bütçe yasalarını bütçeyle ilgili olmayan kurallardan uzak
tutmak ve kendi yapısı içinde bütünleştirmektir.
İtiraz konusu kuralda, tasfiye edilen fonların her türlü gelirlerinin, tasfiye edilmelerine
ilişkin mevzuatta özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir düzenleme
yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunacağı ve
genel bütçeye gelir kaydedileceği öngörülmektedir.
Fon uygulamalarının kamu malî disiplinini bozucu etkisinin ortadan kaldırılması, maliye
politikalarının etkinliğinin artırılması ve fonların belirli bir malî disipline kavuşturulması
amacıyla 1992 yılından itibaren T.C. Merkez Bankası nezdinde Müşterek Fon Hesabı açılarak
tüm fonların gelirlerinin bu hesaba kaydedilmesine başlanılmıştır. 1993 yılında ise fonların
büyük bir kısmı bütçe kapsamına alınmıştır.
Ekonomik İstikrar ve Enflasyonla Mücadele Programı çerçevesinde Devletin gelir ve
giderlerinde birliğin ve şeffaflığın sağlanması amacıyla 2000 ve 2001 yılları içerisinde bazı
fonların tasfiyesine ilişkin 23.5.2000 günlü, 4568 sayılı “Bazı Fonların Tasfiyesine İlişkin
Kanun”, 21.2.2001 günlü, 4629 sayılı “Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun” ile
20.6.2001 günlü, 4684 sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun” yürürlüğe girmiştir. 4568 sayılı Kanun’un 6. maddesinin son
fıkrası, 4629 sayılı Kanun’un Geçici 1. maddesinin D fıkrası ve 4684 sayılı Kanun’un Geçici
3. maddesinin (j) fıkrası gereğince, tasfiye edilen fonlarla ilgili olarak gerekli her türlü
düzenlemeyi yapmaya ilgisine göre Maliye Bakanı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlar yetkili kılınmıştır. Ayrıca 4629 sayılı Yasa’nın
Geçici 1. maddesinin (A) fıkrasının (c) bendi, tasfiye edilen fonların gelirlerinin tahsili ve
bütçeye gelir ve ödenek kaydedilmesine ilişkin düzenlemeleri içermektedir.
Diğer yasalarla yapılması gereken düzenlemelerin bütçe yasası dışındaki yasalarla
yapılması zorunludur. 4833 sayılı 2003 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 25. maddesinin (c)
fıkrasında, tasfiye edilen fonların her türlü gelirlerinin, tasfiye edilmelerine ilişkin mevzuatta
özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar
yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunacağı ve genel bütçeye gelir
kaydedileceği öngörülerek diğer yasalarla yapılması gereken bir düzenleme Bütçe Yasası ile
yapılmıştır.
Bu nedenlerle diğer yasaların konusu olan bu düzenlemenin Bütçe Yasası ile yapılmış
olması, Anayasa’nın 87., 88., 89. ve 161. maddelerine aykırıdır. Kuralın iptali gerekir.
VI- YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI İSTEMİ
29.3.2003 günlü, 4833 sayılı 2003 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 25. maddesinin (c)
fıkrasına ilişkin yürürlüğünün durdurulması isteminin, koşulları oluşmadığından reddine,
14.1.2010 gününde oybirliğiyle karar verilmiştir.
VII- SONUÇ
29.3.2003 günlü, 4833 sayılı 2003 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 25. maddesinin (c)
fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, 14.1.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE
karar verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz
PAKSÜT
Üye
Fulya
KANTARCIOĞLU
Üye
Sacit ADALI
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Üye
A. Necmi ÖZLER
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Mehmet
ERTEN
Üye
Şevket APALAK
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Danıştay Sekizinci Daire
İTİRAZIN KONUSU : 20.12.2000 günlü, 4611 sayılı 2001 Malî Yılı Bütçe
Kanunu’nun 29. maddesinin (e) fıkrasının, Anayasa’nın 87., 88., 89. ve 161. maddelerine
aykırılığı savıyla iptali ve yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi istemidir.
I- OLAY
3.11.1983 günlü, 83/7312 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan Petrol Arama ve
Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonu, 12.5.2000 günlü, 2000/675 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile 1.1.2001 tarihi itibariyle tasfiye esasları da saptanarak yürürlükten
kaldırılmıştır. Bunun üzerine Türkiye’de petrol arama faaliyetinde bulunan davacı şirket
1.1.2001 tarihinden itibaren ek hasılatını yatırmamış, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü
20.9.2001 günlü, 1170 sayılı yazısı ile 4611 sayılı 2001 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 29.
maddesinin (e) fıkrasındaki hüküm uyarınca anılan şirketten tasfiye edilen fona ilişkin
yükümlülüğünü yerine getirmesini istemiştir. Şirketin yaptığı itiraz yine aynı gerekçeyle
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından reddedilmiştir. Şirket tarafından redde ilişkin
işlemin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay 8. Daire tarafından verilen iptal kararı,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından bozulmuştur. Bozma kararı sonrasında
Danıştay 8. Daire tarafından itiraz konusu kuralların, Anayasa’ya aykırılığı savıyla iptali için
başvurulmuştur.
II- İTİRAZIN VE YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA İSTEMİNİN GEREKÇESİ
“…tarafından, davacı şirketin; 2001 Mali Yılı Bütçe Kanununun 29/e maddesi gereğince
20 sayılı Petrol Arama ve Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonuna ilişkin 1.1.2001
tarihinden itibaren yatırılmayan ek hasılat mükellefiyetinin 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca gecikme zammı ile birlikte talep edilmesine ilişkin
Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün 20.9.2001 gün ve 1170 sayılı işlemine yaptığı itirazın
reddine ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı işleminin iptali istemiyle açılan dava
sonucunda; Danıştay Sekizinci Dairesince İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 20.3.2008 gün ve
E:2006/3199, K:2006/2469 sayılı bozma kararına uyularak verilen ve dava konusu işlemin
iptaline ilişkin bulunan 26.6.2007 günlü, E:2007/1600, K.2007/4043 sayılı kararı, dava
konusu uyuşmazlıkta dava konusu işlemin dayanağını 2001 yılı Bütçe Kanununun 29/e
maddesinin oluşturduğu, 2001 yılı Bütçe Kanunu hakkında Anayasa Mahkemesince verilmiş
bir iptal kararı da bulunmadığı, bu durumda diğer yıllara ait Bütçe Kanunlarında yer alan
benzer hükümlerin Anayasa Mahkemesince iptal edildiği, dolayısıyla 2001 yılı Bütçe
Kanununun ilgili hükmü iptal edilmese dahi hukuki sonuç doğurmayacağı, dolayısıyla 2001
yılı Bütçe Kanunu ihmal edilerek dava konusu işlemin iptaline karar verilmesinde hukuka
uyarlık görülmediği gerekçesiyle İdari Dava Daireleri Kurulunun 20.3.2008 gün ve
E:2007/1808, K:2008/379 sayılı kararı ile bozulmuştur.
2001 yılı Mali Yılı Bütçe Kanununun 29/e maddesinde, “tasfiye edilen fonların her türlü
gelirleri tasfiye edilmelerine ilişkin mevzuatta özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu
konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil
edilmeye devam olunur ve genel bütçeye gelir kaydedilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Anayasanın 139. maddesinin 1. fıkrasına göre “Hakimler Anayasaya, kanuna ve hukuka
uygun vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.” Öte yandan, Anayasanın 148. maddesinde
kanunların Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetleme yetki ve görevi
Anayasa Mahkemesine verilmiştir.
Bu çerçevede, Bütçe ile ilgili olmayan ve diğer yasalarla yapılması gereken bu tür
düzenlemelerin bütçe yasası dışındaki yasalarla yapılmasının zorunlu olduğu gözönünde
bulundurularak, diğer yasaların konusu olan bu düzenlemenin Bütçe Yasası ile yapılmış
olmasının Anayasanın 87, 88, 89 ve 161. maddelerine aykırı olduğu kanısına varılmıştır.
Yukarıdan beri belirtilen açıklamalar karşısında 2001 yılı Mali Bütçe Kanununun 29/e
maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına, başvuru sonuçlanıncaya kadar
anılan hükmün yürürlüğünün durdurulmasının istenilmesine, dosyada bulunan belgelerin
onaylı birer örneğinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderilmesine, Anayasa
Mahkemesinin bu konuda vereceği karar süreci de gözönünde tutulmak üzere davanın geri
bırakılmasına 21.10.2009 gününde oybirliği ile karar verildi.”
20.12.2000 günlü, 4611 sayılı 2001 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun “Fonların Ödenek ve
Gelirleri” başlıklı 29. maddesinin itiraz konusu (e) fıkrası şöyledir:
“e) Kanun veya kanun hükmünde kararname dışında diğer mevzuatla kurulmuş bulunan
fonlar, Maliye Bakanı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığının
bağlı olduğu bakanların müşterek teklifi üzerine Başbakan onayıyla tasfiye edilebilir.
Kanun veya kanun hükmünde kararname ile kurulmuş fonların tasfiyesine ilişkin kanun
tasarılarını hazırlamaya, Maliye Bakanı ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu bakanlar yetkilidir.
Tasfiye edilen fonların her türlü gelirleri, tasfiye edilmelerine ilişkin mevzuatta
özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya
kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunur ve genel
bütçeye gelir kaydedilir.
Tasfiye edilmesine karar verilen fonlardaki mevcut personel istekleri halinde, ihtiyaç
bulunan diğer kamu kurum ve kuruluşlarındaki durumlarına uygun boş memur kadrolarına
naklen atanırlar. Bunlar hakkında 3/4/1998 tarihli ve 4359 sayılı Kanunun Geçici 7 nci
maddesinin 2, 3, 4, 6 ve 7 nci fıkrası hükümleri uygulanır.
2001 yılında tasfiye edilecek olan fonlarca yürütülen hizmetlerden devamına ihtiyaç
duyulanlar ile 2000 yılından itibaren tasfiye edilen fonların tasfiye tarihinde mevcut olan
yükümlülüklerinden zorunluluk arz edenler bütçeye konulacak ödeneklerle yürütülür.
Gerektiğinde bu amaçla özel tertipler açılabilir. Bu tertiplerden yapılacak harcamaların
kapsamı ile harcama usulleri ve diğer hususlar, ilgili kuruluş ve Maliye Bakanlığı'nca
müştereken hazırlanıp yürürlüğe konulacak esaslar ile belirlenir. Ancak söz konusu
tertiplerden yapılacak harcamaların kapsamı fonların yürürlükten kaldırılan mevzuatları ile
belirlenen çerçeveyi aşamaz.
Tasfiye edilen fonlardan, hizmetine bütçeye konulan ödeneklerle devam edenlerin, kredi
geri dönüş gelirleri ilgili kurumun merkez saymanlığı hesabına yatırılır ve bütçeye gelir
yazılır. Yatırılan tutarlar karşılığını, aynı amaçla kullanılmak üzere ilgili kuruluş bütçesindeki
mevcut tertibe ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir.
Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin her türlü düzenlemeleri yapmaya, ilgili kurum
bütçelerinde yeni tertipler açmaya, kurum bütçesi içinde veya kurum bütçeleri arasında
aktarma yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir.”
Başvuru kararında, Anayasa’nın 87., 88., 89. ve 161. maddelerine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi gereğince, Haşim KILIÇ, Osman
Zehra Ayla PERKTAŞ’ın katılımıyla 22.12.2009 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında
öncelikle uygulanacak kural sorunu görüşülmüştür.
Anayasa’nın 152. ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun’un 28. maddesine göre, mahkemeler, bakmakta oldukları davalarda
uygulayacakları kanun ya da kanun hükmünde kararname kurallarını Anayasaya aykırı
görürler veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık savının ciddi olduğu kanısına
varırlarsa, o hükmün iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurmaya yetkilidirler. Ancak, bu
kurallar uyarınca bir mahkemenin Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilmesi için elinde
yöntemince açılmış ve mahkemenin görevine giren bir davanın bulunması ve iptali istenen
kuralların da o davada uygulanacak olması gerekmektedir. Uygulanacak yasa kuralları,
davanın değişik evrelerinde ortaya çıkan sorunların çözümünde veya davayı sonuçlandırmada
olumlu ya da olumsuz yönde etki yapacak nitelikte bulunan kurallardır.
Başvuran Mahkeme’nin bakmakta olduğu dava, Bakanlar Kurulu Kararı ile tasfiye
edilmiş bulunan Petrol Arama ve Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonu’nun tasfiyeden
sonra elde edilecek gelirlerinin tahsiline ilişkindir. İtiraz konusu kural olan 4611 sayılı
Yasa’nın 29. maddesinin (e) fıkrası yedi paragraftan oluşmaktadır. Başvuran mahkeme
önündeki iptal istemine konu olan işlemin dayanağı, söz konusu fıkranın üçüncü paragrafında
yer alan “Tasfiye edilen fonların her türlü gelirleri, tasfiye edilmelerine ilişkin mevzuatta özel
bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar
yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunur ve genel bütçeye gelir
kaydedilir.” bölümüdür.
Bu nedenle;
A- 20.12.2000 günlü, 4611 sayılı 2001 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 29. maddesinin (e)
fıkrasının üçüncü paragrafının dışında kalan bölümlerinin, itiraz başvurusunda bulunan
Mahkeme’nin bakmakta olduğu davada uygulanma olanağı bulunmadığından, bu bölümlere
ilişkin başvurunun Mahkeme’nin yetkisizliği nedeniyle reddine,
B- Dosyada eksiklik bulunmadığından 20.12.2000 günlü, 4611 sayılı 2001 Malî Yılı
Bütçe Kanunu’nun 29. maddesinin (e) fıkrasının üçüncü paragrafının esasının incelenmesine,
C- Yürürlüğü durdurma isteminin esas inceleme aşamasında karara bağlanmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
Başvuru dilekçesinde; itiraz konusu kuralın bütçe ile ilgili olmayan ve diğer yasalarla
yapılması gereken bir düzenleme olduğu, dolayısıyla diğer yasaların konusu olan bu
düzenlemenin Bütçe Yasası ile yapılmış olmasının Anayasa'nın 87., 88., 89. ve 161.
Anayasa’nın 87. maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görev ve yetkileri
belirtilirken bütçe yasa tasarısını görüşmek ve kabul etmek dışında diğer yasaları koymak,
değiştirmek ve kaldırmak biçiminde bir ayırım yapılmıştır. Bütçe yasalarını öteki yasalardan
ayrı tutan bu kural karşısında, herhangi bir yasa ile düzenlenmesi gereken bir konunun bütçe
yasası ile düzenlenmesi veya herhangi bir yasada yer alan hükmün bütçe yasaları ile
değiştirilmesi ve kaldırılması olanaksızdır.
Anayasa’nın 88. ve 89. maddelerinde yasaların Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde teklif,
görüşme usul ve esasları ile yayımlanması düzenlenirken bütçe yasalarının görüşme usul ve
esasları 162. maddede ayrıca belirtilmiştir. Bu maddeyle bütçe yasa tasarılarının
görüşülmesinde ayrı bir yöntem kabul edilmiş, genel kurulda üyelerin gider arttırıcı veya gelir
azaltıcı tekliflerde bulunmaları önlenmiş ve Anayasa’nın 89. maddesiyle de
Cumhurbaşkanı’na bütçe yasalarını bir daha görüşülmek üzere TBMM’ne geri gönderme
yetkisi tanınmamıştır. Öte yandan, Anayasa’nın 163. maddesinde bütçede değişiklik
yapılabilmesi esasları ayrıca düzenlenmiş, Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname
ile bütçede değişiklik yapma yetkisi verilmemiştir.
Anayasa’da birbirinden tamamen ayrı ve değişik olarak düzenlenen bu iki yasalaştırma
yönteminin doğal sonucu olarak, diğer yasalar ile düzenlenmesi gereken bir konunun, bütçe
yasası ile düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması olanaksızdır.
Anayasa’nın 161. maddesinin son fıkrasında, “Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler
dışında hiçbir hüküm konulamaz.” denilmektedir. Yasa konusu olabilecek bir kuralı
kapsamaması koşuluyla “bütçe ile ilgili hükümler” ifadesi de bütçeyi açıklayıcı,
uygulanmasını kolaylaştırıcı nitelikte düzenlemeler olarak değerlendirilmelidir.
Bir yasa kuralının bütçeden harcamayı ya da bütçeye gelir sağlamayı gerektirir nitelikte
bulunması, mutlak biçimde “bütçe ile ilgili hükümlerden” sayılmasına yetmez. Her yasada
değişik türde gidere neden olabilecek kurallar bulunabilir. Böyle kuralların bulunmasıyla
örneğin eğitim, savunma, sağlık, yargı, tarım, ulaşım ve benzeri kamu hizmeti alanlarına
ilişkin yasaların bütçeyle ilgili hükümler içerdiği kabul edilirse, bu konulardaki yasaların
değiştirilip kaldırılması için de bütçe yasalarına hükümler koymak yoluna gidilebilir. Oysa, bu
tür yasa düzenlemeleri, bütçenin yapılması ve uygulanması yöntemiyle ilişkisi bulunmayan,
Yasa koyucunun başka amaçla ve bütçeninkinden tümüyle değişik yöntemlerle
gerçekleştirmesi gereken yasama işlemleridir. “Bütçe ile ilgili hüküm” sözcüklerine
dayanılarak, gider ya da gelirle ilgili bir konuyu olağan bir yasa yerine bütçe yasası ile
düzenlemek Anayasa’nın 88. ve 89. maddelerini bu tür yasalar yönünden uygulanamaz
duruma düşürür.
Anayasa’nın 161. maddesinin getiriliş amacı, bütçe yasalarında, bütçe kavramı dışındaki
konulara yer vermemek, böylece bütçe yasalarını bütçeyle ilgili olmayan kurallardan uzak
tutmak ve kendi yapısı içinde bütünleştirmektir.
İtiraz konusu kuralda, tasfiye edilen fonların her türlü gelirlerinin, tasfiye edilmelerine
ilişkin mevzuatta özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir düzenleme
yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunacağı ve
genel bütçeye gelir kaydedileceği öngörülmektedir.
Fon uygulamalarının kamu malî disiplinini bozucu etkisinin ortadan kaldırılması, maliye
politikalarının etkinliğinin artırılması ve fonların belirli bir malî disipline kavuşturulması
amacıyla 1992 yılından itibaren T.C. Merkez Bankası nezdinde Müşterek Fon Hesabı açılarak
tüm fonların gelirlerinin bu hesaba kaydedilmesine başlanılmıştır. 1993 yılında ise fonların
büyük bir kısmı bütçe kapsamına alınmıştır.
Ekonomik İstikrar ve Enflasyonla Mücadele Programı çerçevesinde Devletin gelir ve
giderlerinde birliğin ve şeffaflığın sağlanması amacıyla 2000 ve 2001 yılları içerisinde bazı
fonların tasfiyesine ilişkin 23.5.2000 günlü, 4568 sayılı “Bazı Fonların Tasfiyesine İlişkin
Kanun”, 21.2.2001 günlü, 4629 sayılı “Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun” ile
20.6.2001 günlü, 4684 sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun” yürürlüğe girmiştir. 4568 sayılı Kanun’un 6. maddesinin son
fıkrası, 4629 sayılı Kanun’un Geçici 1. maddesinin D fıkrası ve 4684 sayılı Kanun’un Geçici
3. maddesinin (j) fıkrası gereğince, tasfiye edilen fonlarla ilgili olarak gerekli her türlü
düzenlemeyi yapmaya ilgisine göre Maliye Bakanı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlar yetkili kılınmıştır. Ayrıca 4629 sayılı Yasa’nın
Geçici 1. maddesinin (A) fıkrasının (c) bendi, tasfiye edilen fonların gelirlerinin tahsili ve
bütçeye gelir ve ödenek kaydedilmesine ilişkin düzenlemeleri içermektedir.
Diğer yasalarla yapılması gereken düzenlemelerin bütçe yasası dışındaki yasalarla
yapılması zorunludur. 4611 sayılı 2001 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 29. maddesinin (e)
fıkrasının üçüncü paragrafında, tasfiye edilen fonların her türlü gelirlerinin, tasfiye
edilmelerine ilişkin mevzuatta özel bir düzenleme bulunmaması halinde, bu konuda yeni bir
düzenleme yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam
olunacağı ve genel bütçeye gelir kaydedileceği öngörülerek diğer yasalarla yapılması gereken
bir düzenleme Bütçe Yasası ile yapılmıştır.
Bu nedenlerle diğer yasaların konusu olan bu düzenlemenin Bütçe Yasası ile yapılmış
olması, Anayasa’nın 87., 88., 89. ve 161. maddelerine aykırıdır. Kuralın iptali gerekir.
VI- YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI İSTEMİ
20.12.2000 günlü, 4611 sayılı 2001 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 29. maddesinin (e)
fıkrasının üçüncü paragrafına ilişkin yürürlüğünün durdurulması isteminin, koşulları
oluşmadığından reddine, 14.1.2010 gününde oybirliğiyle karar verilmiştir.
VII- SONUÇ
20.12.2000 günlü, 4611 sayılı 2001 Malî Yılı Bütçe Kanunu’nun 29. maddesinin (e)
fıkrasının üçüncü paragrafının Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, 14.1.2010 gününde
Başkan
Başkanvekili
Üye
Haşim KILIÇ
Sacit ADALI
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
A. Necmi ÖZLER
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Mehmet ERTEN
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Donanma Komutanlığı Askeri Mahkemesi Gölcük/
Kocaeli
İTİRAZIN KONUSU : 22.5.1930 günlü, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 8.
maddesinin (3) numaralı fıkrasının Anayasa’nın 2., 10. ve 122. maddelerine aykırılığı
savıyla iptali istemidir.
I- OLAY
Barışta Türk kara suları dışında bulunan bir savaş gemisinde işlendiği iddiasıyla emre
itaatsizlikte ısrar suçundan açılan davada, itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu
kanısına varan Mahkeme, iptali için başvurmuştur.
“Oluşa göre sanıkların; 15 Şubat 2007 tarihinde TCG Gelibolu K.lığının UNIFIL deniz
harekatı görevi kapsamında Doğu Akdeniz de Türkiye Cumhuriyeti karasuları dışında
bulunduğu sırada 35 cc.lik bir adet Rakı içtiklerini beyan ettikleri, sanıkların birlik-gemilere
alkollü içki getirilmeyeceğine, birlik-gemilerde alkollü içki içilmeyeceğine dair Donanma
K.lığı emrinin 28.04.2006 tarihinde tebliğ edildiği maddi vakıa olarak sabittir.
T.C.Anayasasının 152 nci maddesi; “bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak
bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse
veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa,
Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır.” 2949 Sayılı
Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun “itiraz yolu ile
mahkemelerce gönderilen işler” başlıklı 28 nci maddesi de; “Bir davaya bakmakta olan
mahkeme;
Taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık ilkesinin ciddi olduğu kanısına varılırsa
tarafların bu konudaki iddia ve savunmalarını ve kendisini bu kanıya götüren görüşünü
açıklayan kararı;
Dosya muhtevasının, mahkemece bu konu ile ilgili görülen belgelerin tasdikli
örnekleri ile birlikte Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderir.” hükmünü içermektedir.
Askeri Ceza Kanunun 87 nci maddesinde de; “1. Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan
asker kişiler bir aydan bir seneye kadar, emrin yerine getirilmesini söz veya fiilî ile açıkça
reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye
kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
2. Yukarıki fıkrada yazılı suçlar seferberlikte yapılırsa beş ve düşman karşısında yapılırsa
on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.” hükmü düzenlenmiş,
Seferberlik kavramı da, yine Askeri Ceza Kanunun 8 nci maddesinde;
“1. Sefer tabiri harb halini ihtiva eden seferberliktir.
2. Seferberlik, ordunun veya bazı kısımlarının seferber olmasını amir olan emirde yazılı
ve muayyen tarihten başlayarak ilgasını mübeyyin neşrolunan emirde yazılan tarihte biten
haldir.
3. Hazarda Türkiye Cumhuriyeti hudut ve kara suları dışında yalnız dahi seyrü hareket
eden her harb tayyare ve harb gemisi üssülharekelerinden birine varıncaya kadar bu
kanunun tatbikatında seferber sayılır.” şeklinde düzenlenmiştir.
Dava konusu olayda ise; As.C.K.nun 8/3 üncü maddesinde yazılı “hazarda Türkiye
Cumhuriyeti hudut ve karasuları dışında yalnız dahi seyrü hareket eden her harp tayyare ve
harp gemisi üssulhareketlerinden birine varıncaya kadar bu kanun tatbikatında seferber
sayılır.” hükmü Anayasanın 2, 10, 122 nci maddelerine aykırı olduğu kanısına varılmıştır.
Her ne kadar Askeri Ceza Kanununun tanımlar bölümde seferberlik hali tanımlanmış ise
de; Seferberlik ile ilgili asıl düzenleme 1211 sayılı Seferberlik Kanununu değiştiren
04.11.1983 tarih ve 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunun da yapılmıştır. 1632 sayılı
Askeri Ceza Kanununun 8 nci maddesinde ise seferberlikten neyin kast edildiği ayrıca özel
olarak düzenlenmiştir. Maddenin 3 ncü bendinde ise “Hazarda Türkiye Cumhuriyeti hudut ve
karasuları dışında yalnız dahi seyrü hareket eden her harp tayyare ve harp gemisi
üssulhareketlerinden birine varıncaya kadar bu kanunun tatbikatında seferber sayılır
denilmek suretiyle vatan hudutları ve karasuları dışında bulunan savaş uçakları ve savaş
gemileri yönünden özelliklerine binaen (Seferberlik ve Savaş Hali Kanunundan ayrı olarak)
itibari seferberliğe yer vermiştir. As.C.K.nun muhtelif maddelerinde (örneğin 63/2, 64/2,
65/2, 66/3, 67/son, 70/5, 75/2, 87/2, 91/1 vs.) suçun “seferberlikte işlenmesi” hâli, cezayı veya
suçun unsurlarını ağırlaştıran sebep olarak kabul edilmiştir.
Ayrıca, 4.11.1983 gün ve 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hâli Kanununun 21 nci
maddesinde, “Diğer kanunlardaki seferberlik ve savaş haliyle ilgili bu kanuna aykırı
olmayan hükümler saklıdır” hükmü yer almaktadır
Tüm bu bilgiler dikkate alındığında 1930 yılında yürürlüğe giren ve 8/3 üncü
maddesinde yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hiçbir değişiklik yapılmayan Askeri Ceza
Kanuna göre, barışta vatan sınırları ve karasuları dışında bulunan savaş uçakları ve savaş
gemilerinin seferber sayılacağı belirtilmiştir. Bugün 2674 sayılı Karasuları Kanununun ve
buna istinaden çıkartılan Bakanlar Kurulu kararına göre, Ege Denizinde Türkiye
Cumhuriyetinin karasuları genişliği 6 mil, Akdeniz ve Karadeniz’de ise 12 mil olarak
belirlenmiş, günümüzde, gelişen teknolojik imkanlarda gözönüne alındığında, Türk savaş
gemilerinin, başta Ege denizi olmak üzere karasuları dışında, yıl içinde birçok defa seyir
yaptığı, ayrıca birçok savaş gemisinin NATO bünyesinde tatbikatlara katılmak üzere ülke
karasuları dışına çıktığı bilinmektedir.
Anayasa Mahkemesinin içtihatlarında da açıklandığı üzere kanun önünde eşitlik
herkesin her yönden aynı kurallara bağlı olacağı anlamına gelmez. Kanunların
uygulanmasında dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrılığı
gözetilmesi ve bu nedenlerle eşitsizliğe yol açılması Anayasa katında geçerli görülemez. Bu
mutlak yasak birbirinin aynı durumda olanlara ayrı kuralların uygulanmasını ve ayrıcalıklı
kişi ve toplulukların yaratılmasını engellemektedir. Kimi yurttaşların haklı bir nedene
dayanarak değişik kurallara bağlı tutulmaları eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmaz. Durum ve
konumlardaki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kuralları ve değişik
uygulamaları gerekli kılabilir.
Durumlardaki değişikliğin doğurduğu zorunluluklar, kamu yararı ya da başka haklı
nedenlere dayanılarak kanunlarla farklı uygulamalar getirilmesi durumunda, Anayasanın
eşitlik ilkesinin çiğnendiği sonucu çıkarılamaz. Eşitliği bozduğu ileri sürülen kural, haklı bir
nedene dayanmakta ise ya da kamu yararı amacı ile yürürlüğe konulmuş ise, bu kuralın eşitlik
ilkesini zedelediğinden söz edilemez.
Ancak, “haklı neden” veya “kamu yararı”nın anlaşılabilir, amaçla ilgili, ölçülü ve
adaletli olması gerekir. Getirilen düzenleme herhangi bir biçimde, birbirini tamamlayan
birbirini doğrulayan ve birbirini güçlendiren bu üç ölçütten birine uymuyor ise, eşitlik
ilkesine aykırı bir yön vardır, denilebilir. Çünkü, eşitliği bozduğu ileri sürülen kural, haklı bir
nedene dayanmamakta ya da kamu yararı amacı ile yürürlüğe konulmamış olmaktadır.
Ancak Askeri Ceza Kanunu kapsamında, kara birliğinde vatan hudutları dışında aylarca
hatta yıllarca görev yapan bir personelin Seferberlik ve Savaş Hali Kanununa göre bir
seferberlik veya savaş hali ya da fiili çatışma bulunmadığı sürece emre itaatsizlikte ısrar
suçunu işlemesi halinde hakkında “seferberlik hali” hükümleri uygulanamazken, günümüzün
teknolojik gelişmeleri de dikkate alındığında bir yıl içerisinde onlarca seyir yapan ve birçok
seyir esnasında barışta Türkiye Cumhuriyeti karasularını terk etmek durumunda kalan bir
savaş gemisinin personelinin bu suçu işlemesi halinde seferberlik halinin uygulanması, her
ikisi de Silahlı Kuvvetler personeli olan kişiler arasındaki eşitlik ilkesini zedeleyecek, bu
durum da Anayasanın 10 uncu maddesine göre eşitlik ilkesine aykırı olacaktır.
Yasa koyucu ceza hukukuna ilişkin düzenlemelerde yetkisini kullanırken kuşkusuz,
Anayasa’ya ve ceza hukukunun temel ilkelerine bağlı kalmak koşuluyla hangi eylemlerin suç
sayılacağı, bunlara uygulanacak yaptırımın türü ve ölçüsü, cezayı ağırlaştırıcı veya
hafifleştirici tutum ve davranışların neler olacağı, hangi cezaların para cezasına
çevrilebileceği veya tecil edilebileceği gibi konularda takdir yetkisine sahiptir. Bu takdir
yetkisinin kullanılmasında suçun askeri olup olmamasının da dikkate alınacağı açıktır.
Askerlik hizmetinin ulusal güvenliğin sağlanmasındaki belirleyici yeri ve ağırlığı, sivil
yaşamda suç oluşturmayan ya da önemsiz görülebilecek cezaları gerektiren kimi eylemlerin
askeri suç olarak kabul edilmelerini ve ağır yaptırımlara bağlanmalarını zorunlu
kılabilmektedir. Ancak, Anayasa’nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, insan haklarına
dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil bir hukuk düzeni
kurup bunu uygulamakla yükümlü devlet anlayışını yansıttığından, askeri ceza hukuku
alanında da suçla ceza arasında akla uygun, kabul edilebilir, amaçla uyumlu bir orantının
sağlanması, hukuk devleti olmanın gereğidir.
Anayasa Mahkemesi 21.01.2004 tarih ve 2002/166 - 2004/3 E. K. sayılı kararında,
Askeri Ceza Kanunun 67/1-A maddesinde düzenlenen yurt dışına firar suçuna ilişkin; “Askeri
hizmetin özellikleri ve eylemleri ceza yaptırımına bağlanan kişilerin askerliği meslek olarak
kabul ettikleri göz önünde bulundurulduğunda, itiraz konusu kuralla suç kabul edilen eylemle
cezası arasında demokratik bir toplumda uygun görülebilecek adil bir dengenin bulunmadığı
sonucuna varılmıştır.” şeklinde Anayasanın 2 nci maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal
kararı vermiştir.
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun basit halinin düzenlendiği As. C. K.nun 87/1 inci
maddesine göre cezanın alt sınırı bir ay olarak düzenlenmiş iken bu suçun nitelikli halini
oluşturan “seferberlik halini” düzenleyen As. C. K.nun 87/2 nci maddesine göre cezanın alt
sınırı bir yıl olmaktadır. Somut olayda sanıkların yasak olmasına rağmen gemi içinde içki
içtikleri, böylelikle emre itaatsizlikte ısrar suçunu işledikleri iddia edilmiştir. Sanıkların bu
eylemlerini savaş gemisi Türkiye Cumhuriyeti karasuları içinde örneğin, karadan 3 mil
uzaklıkta işlemeleri halinde haklarında As. C. K.nın 87/1 inci maddesi hükmü uygulanırken,
sanıkların aynı eylemi örneğin, karadan 13 mil uzaklıkta, yani Türkiye Cumhuriyet
karasuları dışında işlemeleri halinde As. C. K.nun 87/2 nci maddesinin seferberlik
hükümleri gereğince haklarında alt sınırdan uygulama yapılması halinde dahi bir yıl hapis
cezası vermek zorunluluğu doğacaktır. Yani suç teşkil eden eylemle öngörülen ceza
arasında ciddi bir orantısızlık ortaya çıkacaktır.
Dava konusu olayda da, suç olarak kabul edilen eylemle cezası arasında demokratik bir
toplumda uygun görülebilecek adil bir dengenin bulunmadığı açıktır. Hatta benzer bir olayda
yine seferberlik halinin nitelikli bir durum olarak düzenlendiği, As. C. K.nun 67 nci
maddesine ilişkin Askeri Yargıtay 3 üncü Dairesinin 24.07.2003 tarih ve 2003/878-868 E.
K. sayılı, (As.C.K’nun 67 nci maddede düzenlenen ülke sınırları dışında gemiden firar
suçuna ilişkin seferberlik hükümlerinin uygulanmasına yer olmadığına ilişkin) kararında;
“As.C.K.’nın 67 nci maddesindeki değişiklik sırasında, bu maddenin son fıkrasına diğer
maddelerden farklı bir şekilde özenle yazılan “seferberlik ve savaş halinde” deyimiyle,
kanun koyucunun bu maddenin son fıkrasının uygulanması sırasında As.C.K.’nın 8 nci
maddesinin değil, 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu hükümlerinin dikkate
alınması gerektiğini istediği, asıl amacının böyle olduğu anlaşılmaktadır. Bu kabule göre
suç tarihinde, Seferberlik ve Savaş Hali Kanununa göre ilan edilmiş bir seferberlik veya
savaş hali ya da fiili çatışma bulunmadığından, sanık hakkında seferberlik hali hükümlerini
uygulamayan Askeri Mahkemenin kararı yerinde görülüp, ... temyiz talebinin reddine”
şeklinde bir yorum yapılarak, bir ölçüde suç olarak kabul edilen eylemle cezası arasında
demokratik ve çağdaş bir toplumda uygun görülebilecek bir dengesizliğin önüne geçmek
istemiştir. Bu nedenle Askeri Ceza Kanunun 8/3’üncü maddesinin, Anayasanın 2 nci
maddesine de aykırı olduğu değerlendirilmiştir.
Son olarak, Anayasanın 122 nci maddesinde, “sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali
hükümleri düzenlenmiştir. Maddenin birinci fıkrasında; ‘‘Anayasanın tanıdığı hür
demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelen ve olağanüstü
hal ilanını gerektiren hallerden daha vahim şiddet hareketlerinin yaygınlaşması veya savaş
hali, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, ayaklanma olması veya vatan veya
Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin
bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması
sebepleriyle”, sıkıyönetim halinin ne şekilde belirleneceği ayrıntılarıyla ele alınmış, maddenin
5 inci fıkrasında da; “Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde hangi hükümlerin
uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği, idare ile olan ilişkileri, hürriyetlerin nasıl
kısıtlanacağı veya durdurulacağı ve savaş veya savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi
halinde vatandaşlar için getirilecek yükümlülükler kanunla düzenlenir.” hükmüne yer
verilmiştir.
As.C.K.nun 8/3 üncü maddesinde düzenlenen “barışta seferberlik” hali hem Anayasanın
122 nci maddesiyle hem de 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu ile çelişmektedir.
Çünkü ne Anayasa’da ne de 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanununda barış halinde
seferberlik hükümlerinin uygulanacağına ilişkin bir düzenleme yapılmamıştır. 2941 sayılı
Seferberlik ve Savaş Hali Kanununun 21 inci maddesine göre “Diğer kanunlardaki seferberlik
ve savaş haliyle ilgili bu kanuna aykırı olmayan hükümler saklıdır” hükmü açıkça
belirtilmiştir. Bu nedenle As.C.K.nın 8/3 üncü maddesinin Anayasanın 122 nci maddesine de
aykırı olduğu değerlendirilerek aşağıda yazılı olan karar verilmiştir.
KARAR
Görülmekte olan davada, iddianamede sanıklar hakkında As.C.K.nun 8/3 üncü maddesi
gereğince seferberlik hükümleri uygulanması talep edildiğinden, As.C.K.nun 8/3 üncü
maddesinde yazılı “hazarda Türkiye Cumhuriyeti hudut ve karasuları dışında yalnız dahi seyrü
hareket eden her harp tayyare ve harp gemisi üssülhareketlerinden birine varıncaya kadar bu
kanun tatbikatında seferber sayılır.” hükmü Anayasanın 2, 10, 122 nci maddelerine aykırı
olduğu kanısına varıldığından, Anayasanın 152 inci maddesi gereğince bu konuda bir
karar vermek üzere Anayasaya aykırılık gerekçesinin yazılmasının ardından dosyanın onaylı
suretinin Anayasa Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE, Anayasaya aykırılık iddiasıyla ilgili
karar verilinceye kadar veya dosyanın Anayasa Mahkemesine varış tarihinden itibaren 5 ay
süreyle davanın GERİ BIRAKILMASINA karar verildi.”
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun itiraz konusu kuralı da içeren 8. maddesi şöyledir:
“Seferberlik ve tarifi:
Madde 8- 1 - Sefer tabiri harb halini ihtiva eden seferberliktir.
2 - Seferberlik, ordunun veya bazı kısımlarının seferber olmasını amir olan emirde yazılı
ve muayyen tarihten başlayarak ilgasını mübeyyin neşrolunan emirde yazılan tarihte biten
haldir.
3 - Hazarda Türkiye Cumhuriyeti hudut ve kara suları dışında yalnız dahi seyrü
hareket eden her harb tayyare ve harb gemisi üssülharekelerinden birine varıncaya
kadar bu kanunun tatbikatında seferber sayılır.”
Mahkeme, başvuru kararında Anayasa’nın 2., 10. ve 122. maddelerine dayanmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi gereğince Haşim KILIÇ, Osman
Alifeyyaz PAKSÜT, Sacit ADALI, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Mustafa
YILDIRIM, A. Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve
Zehra Ayla PERKTAŞ’ın katılımlarıyla 22.11.2007 gününde yapılan ilk inceleme
toplantısında, dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle
karar verilmiştir.
Başvuru kararında, itiraz konusu kuraldaki seferber sayılmanın emre itaatsizlikte ısrar
suçunda cezada artırım nedeni kabul edildiği, söz konusu artırımda suçla ceza arasında
demokratik bir toplumda uygun görülebilecek adil bir dengenin bulunmadığı, vatan hudutları
dışında kara birliğinde görev yapan personelin savaş ya da fiili çatışma çıkmadığı sürece
seferber sayılmadığı, barışta hava ve kara suları dışında bulunan savaş uçakları ve savaş
gemilerinin seferber sayılması nedeniyle bu araçlardaki personelin aynı suçu işlemeleri
halinde seferberlik hükümlerinin uygulanmasıyla daha ağır ceza ile cezalandırılmalarının
eşitlik ilkesiyle bağdaşmadığı, Anayasa’da ve 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali
Kanunu’nda barış halinde seferberlik hükümlerinin uygulanacağına ilişkin hüküm
bulunmadığı, belirtilen nedenlerle itiraz konusu düzenlemenin Anayasa’nın 2., 10. ve 122.
Anayasa’nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin bir hukuk devleti olduğu
belirtilmiştir. Hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, insan haklarına dayanan,
bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil bir hukuk düzeni kurup bunu
geliştirerek sürdüren, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukukun üstün
kurallarıyla kendini bağlı sayan ve yargı denetimine açık olan devlettir.
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 8. maddesinin (1) numaralı fıkrasında sefer
tabirinin harb halini ihtiva eden seferberlik olduğu, (2) numaralı fıkrasında seferberliğin,
ordunun veya bazı kısımlarının seferber olmasını amir olan emirde yazılı ve muayyen tarihten
başlayarak ilgasını mübeyyin neşrolunan emirde yazılan tarihte biten hal olduğu belirtilmiştir.
İtiraz konusu (3) numaralı fıkrada ise barışta, Türkiye Cumhuriyeti hudut ve kara suları
dışında yalnız dahi seyrü hareket eden her harb tayyare ve harb gemisinin üssülharekelerinden
birine varıncaya kadar Askeri Ceza Kanununun uygulanmasında seferber sayılacağı
öngörülmüştür.
1632 sayılı Yasa’da bazı suçların seferberlikte işlenmesi, cezada ağırlaştırıcı neden
olarak görülmüştür. Yasa’nın itaatsizlikte ısrar edenlerle ilgili 87. maddesinin birinci
fıkrasında, hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişilere “bir aydan bir seneye kadar”,
emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde
emri yerine getirmeyenlere, “üç aydan iki seneye kadar” hapis cezası söz konusu olduğu
halde, ikinci fıkrasında anılan suçların seferberlikte işlenmesinde “beş seneye kadar” ağır
hapis cezasına hükmolunacağı belirtilmiştir.
Yasa’nın yabancı memlekete firar edenlerle ilgili 67. maddesindeki “bir seneden beş
seneye” ve “üç seneden yedi seneye” kadar hapis cezası seferberlikte “beş seneden aşağı
olmamak üzere ağır hapis cezası”, firara kalkışanları haber vermeyenlerle ilgili 74.
maddesindeki “altı aya kadar hapis cezası” seferberlikte “iki seneye kadar hapis cezası”,
kendini askerliğe yaramayacak hale getirenlerle ilgili 79. maddesindeki “bir seneden beş
seneye kadar hapis cezası” seferberlikte “on seneye kadar ağır hapis cezası”, toplu asker
karşısında veya hizmetten savuşmak için veya silahlı iken yapılan itaatsizlikle ilgili 88.
maddesindeki “altı aydan beş seneye kadar hapis cezası” seferberlikte “beş seneye kadar
ağır hapis cezası”, askeri isyanla ilgili 100. maddesindeki “beş seneden az olmamak üzere
muvakkat ağır hapis cezası” seferberlikte “on seneden az olmamak üzere muvakkat ağır
hapis cezası” olarak öngörülmüştür.
İtiraz konusu kuralla barışta Türkiye Cumhuriyeti hudut ve kara suları dışındaki savaş
uçak ve savaş gemilerinin üssülharekelerinden birine varıncaya kadar seferber sayılmasıyla
yalnızca Askeri Ceza Kanunu’ndaki bazı suçların seferberlikte işlenmesindeki cezada artırım
hükmünün uygulanması amaçlanmıştır. Başka bir anlatımla itiraz konusu kural, seferberlik
hükümleriyle ilgili olmayıp sadece cezada artırma hükümlerine yollamadır.
4.1.1961 günlü, 211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’nun 51.
maddesinin birinci fıkrasında kışla “Askerin barındırıldığı ve hizmet gördüğü tek bir bina
veya toplu halde bulunan muhtelif binalar ile bunların müştemilatından olan diğer binalar ve
arazidir.” şeklinde tanımlanmış, ikinci fıkrasında ise “Karargâh ve askerî kurumlar ile Deniz
Kuvvetleri (Sahil Güvenlik dahil) teşkilâtında bulunan gemiler gibi askerî tesisler de kışla
olarak mütalâa edilir.” denilmiştir.
Bu düzenlemelerden kışla niteliğinde kabul edilen savaş gemilerinin, kara birliklerindeki
kışlalardan farklı olarak barış zamanında dahi Türk kara sularından ayrıldıklarında, her an
büyük risklerle karşı karşıya oldukları, anılan ortamda gelebilecek tehlikeleri önceden
öngörebilmenin de her zaman mümkün olmadığı, bu açıdan savaş gemilerinin, askeri
disiplinin en üst düzeyde olması gereken kışlalar olduğu ve anılan gemilerdeki disiplin
zafiyetinin, telâfisi imkânsız zararları beraberinde getirebileceği, barışta Türk kara sularından
ayrılan bir savaş gemisinin, yabancı alanlarda daha riskli olmasının bir sonucu olarak bazı
suçların cezasında artırıma gidilerek bu gemideki kişilerin suç işlemekten caydırılmak
istenmesinin, askerlik hizmetinin ve onun ayrılmaz bir parçası olan askeri disiplinin gereği
olduğu anlaşılmaktadır.
Yasakoyucu ceza hukukuna ilişkin düzenlemelerde yetkisini kullanırken kuşkusuz,
Anayasa’ya ve ceza hukukunun temel ilkelerine bağlı kalmak koşuluyla hangi eylemlerin suç
sayılacağı, bunlara uygulanacak yaptırımın türü ve ölçüsü, cezayı ağırlaştırıcı veya
hafifleştirici tutum ve davranışların neler olacağı, hangi cezaların para cezasına
çevrilebileceği veya ertelenebileceği gibi konularda takdir yetkisine sahiptir. Bu takdir
yetkisinin kullanılmasında, askeri bir suçun işlendiği alanın özelliklerinin dikkate
alınabileceği de doğaldır. Askerlik hizmetinin ve askeri disiplinin gereklerinin gözetilerek
barışta Türk kara sularından ayrılan bir savaş gemisinde işlenen bazı suçlarda
seferberlikteymiş gibi bir yaklaşımla yalnızca cezada artırımın öngörülmesinin de
yasakoyucunun takdir hakkı kapsamında kaldığı açıktır.
Öte yandan, itiraz konusu kuralda seferber sayılmanın, bu sırada işlenen bazı suçlar için
artırım sebebi olup olmayacağına ve cezanın ne kadar artırılacağına ilişkin bir düzenleme
bulunmamaktadır. Seferberlikte suçun işlenmesinin cezanın artırım sebebi olması ve artırımın
ne şekilde yapılacağı Askeri Ceza Kanunu’nun diğer hükümlerinden kaynaklanmaktadır.
Ülke kara suları dışındaki bir savaş gemisinde bulunan personelin çalışma alan ve
şartları ile yabancı topraklarda görevli kara birliğindeki personelin çalışma alan ve şartlarının
aynı olmadığı gözetildiğinde bu kişiler arasında eşitlik karşılaştırılması yapılamaz.
Açıklanan nedenlerle itiraz konusu kural, Anayasa’nın 2. ve 10. maddelerine aykırı
değildir. İptal isteminin reddi gerekir.
İtiraz konusu kuralın, Askeri Ceza Kanunu’ndaki barışta işlenen bazı suçlarda yalnızca
cezada artırıma neden olduğu, seferberlik hükümleri açısından bir sonuç doğurmadığı
gözetildiğinde Anayasa’nın 122. maddesiyle ilgisi görülmemiştir.
Haşim KILIÇ ile Serruh KALELİ bu görüşe katılmamıştır.
VI- SONUÇ
22.5.1930 günlü, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 8. maddesinin (3) numaralı
fıkrasının Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, Haşim KILIÇ ile Serruh
KALELİ’nin karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA, 14.1.2010 gününde karar verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Üye
Sacit ADALI
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Üye
Mehmet ERTEN
Üye
A. Necmi ÖZLER
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
KARŞIOY
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun itiraz konusu 8. maddesinin üçüncü fıkrasında
yazılı hal; sınır ve kara suları dışında hareket eden savaş uçağı ve savaş gemisinin hedefe
varıncaya kadar seferber olduğunu, yani maddenin “seferberlik ve tarifi” başlığından ve
birinci fıkrasından da anlaşıldığı üzere seferber olduğunda harp hali durumunda olduklarının
kabulü gerektiğini ifade etmektedir.
Bu kabul, seferber sayılan hallerde (Askeri Ceza Kanunu 87/2 md. gereği) işlenen
suçların suçun temel şekline nazaran daha ağır bir cezayı gerektiren nitelikli halini buna göre
de cezanın arttırılması sonucunu getirmektedir.
Çoğunluk görüşünde, harp aracının Türk kara sularından ayrıldığından itibaren riskin
büyümesi nedeniyle askeri disiplinin en üst düzeyde olması gerektiği, yasakoyucunun suça
karşı cezanın yüksek tutulmasını öngörmesinin takdir yetkisinde bulunduğu ve bunun
seferberlik hükümleri ile bir ilgisinin bulunmadığı belirtilmektedir.
Somut norm denetimine gelen olayda unifil görevi kapsamında personeli olduğu
geminin Türk karasuları dışında bulunduğu esnada oluşan haksız fiillere ceza tayininde suçun
cezasının nitelikli bir hali olarak öngörülen ve ölçü birim olarak kabul edilip atıfta bulunulan
seferberlik hali; Anayasa’nın tanıdığı hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri
ortadan kaldırmaya yönelik, olağanüstü hal ilanını gerektiren halden daha vahim şiddet
hareketlerinin yaygınlaştırılması veya savaş hali, ayaklanma olması veya vatan ve
cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmez
bütünlüğünün içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması
sebepleri ile ancak TBMM tarafından alınabilecek bir kararnameye bağlı olağanüstü bir
durumu tasvir eden bir içerik taşımaktadır.
Türk Ceza Kanunu’nunda kabul edilen sistemde suçun maddi unsurları başlığı altında
sayılan nitelikli hal genelde; fiilin işleniş tarzı, fiilin işlendiği yer veya zaman ve fail ya da
mağdurun vasfı, irtibatı, suçun konusu, fiilin işlenişiyle güdülen amaç gibi unsurları
yönünden suçun temel şekline nazaran daha ağır cezayı gerektiren haller olarak kabul
edilmiştir.
Fıkranın atıfta bulunduğu ve ancak Anayasa’nın 122. maddesinde tanımını bulan ve
nitelikli halin varlığının kabulü için özel kararın varlığını gerektiren seferberlik hali, içeriği
itibarı ile Türk Ceza Kanunu’nun kabul ettiği suçun maddi unsurundan sayılan nitelikli hal
ilkeleri ile bağdaşmamaktadır.
Ülkede olağanüstü ve savaş hali durumu ile özdeşleşmiş içeriğe sahip seferberlik hali
uygulaması kendi gerçeğinden soyutlanarak kuralda ceza tayin kriteri yapılmıştır.
Yeni Türk Ceza Yasamızda suçun nitelikli hali sayılacak fiiller genelde bir başka ara
normu olarak düzenlenmiş ceza kanunu ilkelerinin uygulanmasında her somut olayda temel
cezanın alt ve üst sınırı arasındaki açıklığı cezanın belirlenmesine yarayan ve suçun işleniş
biçimi, kullanılan araçlar, suçun işlendiği yer ve zaman, önemi, değeri, zarar ve tehlikenin
ağırlığı, failin kast ve taksire dayalı kusurunun ağırlığı, güttüğü amaç ve saikle ilgili veriler
belirlenmiştir. Bu konuda yasadaki boşluklar var ise hakimlerce takdiren doldurulacağı
kuşkusuzdur.
Öte yandan, Türk Silahlı Kuvvetlerinde askeri disiplin ise hizmet gereği bir bütünlük arz
eder ve askeri disiplinin karşılaşılacak hadisenin vahametine göre az, çok, yumuşak, sert v.b.
ölçü değerlendirilmesi yapılamaz. Disiplini ile her türlü övgüye sahip bir kurumun disiplin
seviye ölçüleri değil, görevi gereği düzeni korumak adına teyakkuz, alarm, seviye ölçüleri
vardır.
O halde, askeri hizmet gereği olarak disiplin seviyesi kriteri elverişli bir ölçü
olmayacağı kabulü karşısında, Anayasa’nın 122. maddesinde getirilen kara suları ve hudut
dışında işlenen suçlar için cezanın ağırlaştırıcı nedeni sayılan seferberlik hali içeriği ve tanımı
itibari ile elverişli, gerekli ve ölçülü bir kriter olmadığından Anayasa’nın 2. maddesine
aykırıdır.
Bu nedenlerle çoğunluk görüşüne karşıyız.
Başkan
Haşim KILIÇ
Üye
Serruh KALELİ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
Esas Sayısı : 2009/2 (Değişik İşler)
DAVACI : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı
DAVALI : Eşitlik Partisi
DAVANIN KONUSU : Eşitlik Partisi’nin kendiliğinden dağılma halinin ve buna bağlı
olarak hukuki varlığının sona erdiğinin tespiti istemidir.
………………………………………………..
III- SONUÇ
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, Eşitlik Partisi’nin, kendiliğinden dağılma
halinin ve buna bağlı olarak hukuki varlığının sona erdiğinin tespitine karar verilmesi
istemine ilişkin 28.7.2009 günlü, SP. 68 Sor. 2009/3 sayılı İddianamesi ve ekleri, konuya
ilişkin rapor, ilgili Anayasa ve yasa kuralları incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü;
1- Eşitlik Partisi’nin, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 121. maddesi yollamasıyla
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 87. maddesi gereğince dağılmış sayılarak hukuki
varlığının sona erdiğine,
2- Parti’nin tüm mallarının, 2820 sayılı Yasa’nın 110. maddesinin birinci fıkrası
uyarınca Hazine’ye geçmesine,
3- Gereğinin yerine getirilmesi için karar örneğinin Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığı’na gönderilmesine,
24.3.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İPTAL DAVASINI AÇAN : Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeleri Kemal ANADOL
ve Haluk KOÇ ile birlikte 144 Milletvekili
İPTAL DAVASININ KONUSU : 24.5.2007 günlü, 5667 sayılı Bankacılık İşlemleri
Yapma ve Mevduat Kabul Etme İzni Kaldırılan Türkiye İmar Bankası Türk Anonim
Şirketince Devlet İç Borçlanma Senedi Satışı Adı Altında Toplanan Tutarların Ödenmesi
Hakkında Kanun’un;
1) 2. maddesinin (1) numaralı fıkrasının,
2) 6. maddesiyle, 19.10.2005 günlü, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 124.
maddesinin değiştirilen birinci fıkrasında yer alan “…yıllık gider hesapları ile
harcamalarının…” ibaresinin,
3) Geçici 1. maddesinin (2) numaralı fıkrasının dördüncü tümcesinin,
4) Geçici 2. maddesinin,
Anayasa’nın 2., 11., 73. ve 160. maddelerine aykırılığı savıyla iptallerine ve
yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi istemidir.
……………………………………………..
II- YASA METİNLERİ
A- İptali İstenen Yasa Kuralları
24.5.2007 günlü, 5667 sayılı Bankacılık İşlemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme İzni
Kaldırılan Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketince Devlet İç Borçlanma Senedi Satışı
Adı Altında Toplanan Tutarların Ödenmesi Hakkında Kanun’un iptali istenilen kural, tümce
ve ibareyi de içeren;
1) 2. maddesi şöyledir:
“(1) Devlete iç borçlanma senedi alımı amacıyla Türkiye İmar Bankası Türk
Anonim Şirketine yatırılan tutarlar nedeniyle idarî yargı mercilerinde açılan davalar
hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır.
(2) Devlet iç borçlanma senedi alımı amacıyla Türkiye İmar Bankası Türk Anonim
Şirketine yatırılan tutarlar nedeniyle idarî yargı mercilerinde açılmış olan davalara ilişkin
mahkeme kararlarının, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra icra takibine konu
edilmesi halinde vekâlet ücreti, Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin
ikinci kısmının ikinci bölümünün (1) numaralı bendinde yazan tutar olarak uygulanır. Takip
borçlusu idarelerin icra takibindeki işlemlere karşı şikâyet hakları saklıdır.
(3) Mahkeme kararlarında veya icra takip sürecinde ilgili idareler lehine hükmolunan
her türlü alacak bu Kanuna göre yapılacak ödemelerden mahsup yoluyla tahsil edilerek ilgili
kurumların hesaplarına aktarılır.”
2) 6. maddesiyle değiştirilen 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 124. maddesi şöyledir:
“(1) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun; 91 inci maddesinin birinci
fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiş, aynı maddesinin ve 120 nci maddesinin üçüncü
fıkralarının ikinci cümlelerinde yer alan "beşi" ibareleri "onbeşi" olarak değiştirilmiş, 101 inci
maddesinin dördüncü fıkrası ve 124 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“İlişkili Bakanın onayı ile bu sayının yarısını geçmemek kaydıyla Kurulca daire
başkanlıkları oluşturulabilir.”
“Kurumun iç denetimi Kurulca belirlenecek usûl ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.
Kurumun dış denetimi hakkında 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu
hükümleri uygulanır.”
“Fonun iç denetimi Fon tarafından belirlenecek usûl ve esaslar çerçevesinde, dış
denetimi ise Fonun yıllık gider hesapları ile harcamalarının Sayıştay tarafından
incelenmesi suretiyle gerçekleştirilir.”
3) Geçici 1. maddesi şöyledir:
“(1) Bu Kanun uyarınca yapılacak faiz ödemeleri, 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun uygulanması bakımından mevduat faizi addolunur ve ödeme tarihi
itibarıyla tahakkuk etmiş sayılır.
(2) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, Bankalar Kanunu hükümlerine
dayanılarak yönetim ve denetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna intikal eden ve/veya
bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izin ve yetkileri kaldırılan bankalarda offshore hesabı açtırmış olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının elde ettikleri menkul sermaye
iradı dolayısıyla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre tahakkuk etmiş olup da bu
Kanunun yayımlandığı tarihe kadar ödenmemiş olan vergilerle tahakkuk edecek vergilerin ve
bunlara bağlı ceza ve gecikme faizlerinin ödeme zamanı, off-shore hesabındaki paranın
mevduat sahibine ödenmesine kadar ertelenir. Erteleme süresince tahsil zamanaşımı işlemez
ve bu süre boyunca herhangi bir faiz tahakkuk ettirilmemesi halinde gecikme zammı tatbik
edilmez. Aynı süreye ilişkin faiz tahakkuk ettirilmesi durumunda ise hesaplanan toplam
gecikme zammı tutarı hesaplanan faiz tutarını aşamaz. Madde kapsamına giren alacaklara
karşılık bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilmiş olan tutarlar, bu
madde dayanak gösterilerek ret ve iade edilmez. Bu fıkranın uygulamasına ilişkin usûl ve
esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”
4) Geçici 2. maddesi şöyledir:
“(1) Bu Kanunun 6 ncı maddesi ile 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 124 üncü
maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklik hükmü 2006 yılı denetimlerinde de
uygulanır.”
Dava dilekçesinde, Anayasa’nın 2., 11., 73. ve 160. maddelerine dayanılmıştır.
III- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi uyarınca Haşim KILIÇ, Sacit ADALI,
Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Mustafa YILDIRIM, A.
Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Osman
Alifeyyaz PAKSÜT’ün katılımlarıyla 12.7.2007 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, yürürlüğü durdurma isteminin
esas inceleme aşamasında karara bağlanmasına OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
IV- ESASIN İNCELENMESİ
Dava dilekçesi ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, iptali istenen Yasa kuralları ve
dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup
incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
A- 5667 sayılı Yasa’nın 2. Maddesinin (1) Numaralı Fıkrasının İncelenmesi
Dava dilekçesinde, 5667 sayılı Yasa’nın 2. maddesinin birinci fıkrasında yer alan,
Devlet iç borçlanma senedi alımı amacıyla Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketine
yatırılan tutarlar nedeniyle idarî yargı mercilerinde açılan davalar hakkında da 5667 sayılı
Yasa hükümlerinin uygulanacağına ilişkin düzenlemenin; bu Yasa hükümlerinin geçmişe
yürütülmesi anlamını taşıdığı, ancak, bir hukuk devletinde adaletin sağlanması, temel hakların
korunması gibi nedenlerden kaynaklanan zorunluluklar dışında yasaların geçmişe
yürümesinin mümkün olmayacağı ve 5667 sayılı Yasa’nın geriye yürütülmesi için bu haklı
nedenlerden hiçbirinin bulunmadığı, zira Yasa’nın 1. maddesinin ikinci fıkrası ile
uygulanacak faiz oranı ile faizin başlangıç tarihinin Bakanlar Kurulu tarafından
belirlenmesinin öngörüldüğü, Devlet iç borçlanma senedi alımı amacıyla Türkiye İmar
Bankası Türk Anonim Şirketine yatırılan tutarlar nedeniyle idarî yargı mercilerinde açılan
davaların, idarenin hizmet kusurundan doğan sorumluluğu esasına dayandığı, Borçlar
Kanunu’nun, borçlunun borcunu ifada temerrüde düşmesi dolayısıyla alacaklının doğabilecek
zararlarını güvence altına aldığını, aynı Kanunun 103. maddesinde bir miktar paranın
tediyesinde temerrüde düşen borçluyu temerrüt faizi ödemeye mahkûm kıldığını, bu faizin
başlangıç tarihinin borçlunun temerrüde düşürüldüğü, idarî yargı mercilerinde açılan
davalarda faizin başlangıç tarihi ile miktarının, belirtilen yasal düzenlemeler çerçevesinde
belirlenmesi gerekirken bu hususların Bakanlar Kurulu’nun takdirine bırakıldığı ve bunun
sonucunda da söz konusu davacıların aleyhine olabilecek bir durumun önünün açılmasının
adaleti sağlayan değil, engelleyen bir durum olduğu, bu nedenle de 5667 sayılı Yasa’yı
geçmişe yürüten ve hiçbir haklı nedene dayanmayan kuralın Anayasa’nın 2. ve 11.
Yasa’nın 2. maddesinde yer alan iptali istenilen kuralla, Devlet iç borçlanma senedi
alımı amacıyla Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketi’ne yatırılan tutarlar nedeniyle idarî
yargı mercilerinde açılan davalar hakkında da 5667 sayılı Yasa hükümlerinin uygulanacağı
belirtilmektedir.
Anayasa’nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun,
insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil bir
hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan
kaçınan, hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlettir.
Hukuk devletinin sağlamakla yükümlü olduğu hukuk güvenliği, kural olarak yasaların
geriye yürümemesini gerekli kılar. Yasaların geriye yürümezliği ilkesi uyarınca yasalar, kamu
yararı ve kamu düzeninin gerektirdiği kazanılmış hakların korunması, malî haklarda
iyileştirme gibi kimi ayrıksı durumlar dışında ilke olarak yürürlük tarihlerinden sonraki olay,
işlem ve eylemlere uygulanmak üzere çıkarılırlar.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun 3.7.2003 tarihli ve 1085 sayılı Kararı
ile mülga 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 14. maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca,
Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketi’nin; yükümlülüklerini vadesinde yerine
getirmemesi, alınması istenen tedbirleri almaması, faaliyetine devamı mevduat sahiplerinin
hakları ve malî sistemin güven ve istikrarı bakımından tehlike arz etmesi nedenleriyle
bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kaldırılmış ve mülga 4389 sayılı
Yasa’nın 16. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca yönetim ve denetimi Tasarruf
Mevduatı Sigorta Fonuna intikal etmiştir.
5667 sayılı Yasa ile belirlenen esaslara göre, bankacılık işlemleri yapma ve mevduat
kabul etme izni kaldırılan Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketi tarafından, Devlet iç
borçlanma senedi satışı adı altında toplanan tutarların, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu
aracılığıyla hak sahiplerine ödenmesi gerekmektedir.
Yasa’nın genel gerekçesinde konuyla ilgili olarak, bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kaldırılan Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketi ile ilgili olarak yapılan incelemelerde, banka bünyesinde bulunmamasına rağmen Banka tarafından ikincil piyasada, yatırımcılara Devlet iç borçlanma senedi adı altında makbuz düzenlenerek karşılıksız satış yapıldığının tespit edildiği, Yasa ile yatırımcıların mağduriyetlerinin giderilebilmesi için
gerekli olan yasal düzenlemenin yapıldığı, bu çerçevede, söz konusu Devlet iç borçlanma senedi satışı işlemleri nedeniyle hak sahibi olan herkese ödeme yapılmasının öngörüldüğü
belirtilmektedir.
Finansal piyasalardaki güven ve istikrarın sağlanması, kredi sisteminin etkin bir şekilde
çalışması ve tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması için faaliyetlerde
bulunmak amacıyla kurulan bankaların bu amaçla yaptıkları bankacılık hizmetlerinin kamu
hizmeti olduğu ve kamu düzenini ilgilendirdiğine şüphe yoktur. Dolayısıyla, bankacılık
sektörüne güvenin sarsılmaması ve bu sektörde istikrarın korunması, Türkiye İmar Bankası
Türk Anonim Şirketi tarafından, Banka’da karşılığı olmamasına rağmen satışı yapılan Devlet
iç borçlanma senetleri tutarlarının, bu senetleri alan kişilerin mağduriyetlerinin önlenmesi ve
5667 sayılı Yasa hükümlerinin devam eden davalarda uygulanması amacıyla çıkarıldığı
anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu kural, Anayasa'nın 2. maddesine aykırı değildir. İptal
isteminin reddi gerekir.
Kuralın, Anayasa’nın 11. maddesiyle ilgisi görülmemiştir.
B- Yasa’nın 6. Maddesiyle 19.10.2005 Günlü, 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’nun
124. Maddesinin Değiştirilen Birinci Fıkrasındaki “…yıllık gider hesapları ile
harcamalarının …” İbaresinin İncelenmesi
Dava dilekçesinde, 5667 sayılı Yasa’nın 6. maddesiyle değiştirilen 5411 sayılı
Bankacılık Kanunu’nun 124. maddesinin birinci fıkrasında yer alan “…yıllık gider hesapları
ile harcamalarının …” sözcüklerinin, Sayıştay’ın Anayasa ile verilmiş ve 5018 sayılı Yasa’da
da tekrar edilen gelir ve mal denetimi yapması yetkisini ortadan kaldırdığı, söz konusu
düzenlemelerde Sayıştay tarafından yapılacak dış denetimin gelir, gider ve mallara ilişkin
işlemleri kapsadığı, yeni düzeleme ile dış denetimin Sayıştay tarafından Fon’un yıllık gider
hesapları ile harcamalarının incelenmesi suretiyle gerçekleştirileceği; bunun da Sayıştay’a
Anayasa ile verilmiş olan gelir ve mal denetimi yapma yetki ve görevini elinden aldığı bu
nedenle söz konusu ibarenin Anayasa’nın 2., 11. ve 160. maddelerine aykırı olduğu ileri
sürülmüştür.
Dava konusu ibareyi de içeren 5411 sayılı Yasa’nın 124. maddesinde Fon’un
denetiminin iç ve dış olmak üzere iki şekilde yapılması düzenlenmektedir.
İç denetim, Fon tarafından belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde Fon bünyesindeki
Denetim Daire Başkan’ının teklifi ve Başkan’ın onayı ile belirlenen yıllık denetim programı
kapsamında görevlendirilen Fon Denetçileri tarafından; dış denetim ise davası konusu
ibarenin bulunduğu kural uyarınca yıllık gider hesapları ile harcamaların Sayıştay tarafından
incelenmesi suretiyle gerçekleştirilecektir. Ayrıca, yıllık hesaplar bağımsız bir denetim şirketi
tarafından da denetlenip bağımsız denetim raporu faaliyet raporu içinde yayımlanacak; Fon,
faaliyetlerine ilişkin olarak her yılın Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait kararları, yaptığı
düzenlemeler ile bunların ekonomik ve sosyal etkilerini analiz eden, Fon’un performans
hedefleri ile uygulama sonuçlarının karşılaştırılmasını ve değerlendirilmesini de içeren bir
faaliyet raporu hazırlayacak, Fon’un bu yıllık faaliyet raporu ile malî tabloları ve bütçe
kesinhesabı Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulacak, kesinhesabın bir örneği Maliye
Bakanlığı’na gönderilecek; Fon, faaliyetleri hakkında internet ortamı ve resmî bültenler
aracılığıyla kamuoyunu azamî ölçüde bilgilendirecek; dava, alacak, takip, tahsil, yeniden
yapılandırma ve diğer faaliyetleri ile ilgili olarak üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlayacağı
raporlarla kamuoyunu, faaliyetleri hakkında yılda bir defa yapılacak toplantı ile de Türkiye
Büyük Millet Meclisi Plân ve Bütçe Komisyonunu bilgilendirecektir.
Anayasa’nın 160. maddesine göre, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu
idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük
Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak
ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmak görevi
Sayıştay’a aittir.
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bütçe bakımından, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve
Kontrol Kanunu’nun uygulanmasında, 3. madde ve Yasa’ya ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı
cetvellerde gösterilen merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal
güvenlik kurumları kapsamına girmemektedir.
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, 5411 sayılı Yasa ve ilgili diğer mevzuat ile verilen
yetkiler çerçevesinde, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması, mevduatın ve
katılım fonlarının sigorta edilmesi, Fon bankalarının yönetilmesi, malî bünyelerinin
güçlendirilmesi, yeniden yapılandırılması, devri, birleştirilmesi, satışı, tasfiyesi, Fon
alacaklarının takip ve tahsili işlemlerinin yürütülmesi ve sonuçlandırılması, Fon varlık ve
kaynaklarının idare edilmesi ile Yasa ile verilen diğer görevlerin yerine getirilmesi amacıyla
kurulan, kamu tüzel kişiliği olan, idarî ve malî özerkliğe sahip bir kuruluştur. Bankacılık
sektörünün önemli bir parçası olan, genel bütçeden doğrudan aktarılan bir geliri bulunmayan
ve devredilen bankaların tasfiyesiyle ilgili geniş yetkilerle donatılan Fon’un, söz konusu yetki
ve görevleri yerine getirirken farklı bir muhasebe ve tasfiye yöntemi dolayısıyla farklı bir
çalışma sistemi benimseyen kendine özgü bir kuruluş olduğu anlaşılmaktadır.
Anayasa’nın 160. maddesi uyarınca Sayıştay’a kanunlarla inceleme, denetleme ve
hükme bağlama işleri verilebileceği ve Fon’a genel bütçeden doğrudan kaynak aktarımı
yapılmaması gözetildiğinde, Fon’un yıllık gider hesapları ile harcamalarının incelenmesi
görevinin Sayıştay’a verilmesinde Anayasa’ya aykırılık yoktur.
Açıklanan nedenlerle, iptali istenen kural Anayasa’nın 160. maddesine aykırı değildir.
İptal isteminin reddi gerekir.
Kuralın, Anayasa’nın 2. ve 11. maddesiyle ilgisi görülmemiştir.
C) Yasa’nın Geçici 1. Maddesinin (2) Numaralı Fıkrasının Dördüncü Tümcesinin
İncelenmesi
Dava dilekçesinde, iptali istenilen kuralın Anayasa’nın 2., 11. ve 73. maddelerine aykırı
olduğu ileri sürülmüştür.
5667 sayılı Yasa’nın geçici 1. maddesi, 6.6.2008 günlü, 26898 sayılı Resmî Gazete'de
yayımlanan 4.6.2008 günlü, 5766 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 24. maddesiyle
değiştirilmiştir. Bu nedenle, konusu kalmayan istem hakkında karar verilmesine yer
olmadığına karar verilmesi gerekir.
D) Yasa’nın Geçici 2. Maddesinin İncelenmesi
Dava dilekçesinde, iptali istenen kuralın; hukuk devletinin sağlamakla yükümlü olduğu
hukuk güvenliği ve kanunların geriye yürümezliği ilkesi ile Sayıştay denetiminin, gelir, gider
ve mallar üzerinden yapılması esasını ortadan kaldırması nedeniyle Anayasa’nın 2., 11. ve
160. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
İptali istenilen kural, 5667 sayılı Yasa’nın 6. maddesi ile 5411 sayılı Yasa’nın 124.
maddesinin (1) numaralı fıkrasında yapılan ve Sayıştay denetiminin Fon’un yıllık gider
hesapları ile harcamalarının incelenmesi suretiyle gerçekleştirilmesine ilişkin değişiklik
hükmünün 2006 yılı denetimlerinde de uygulanmasını düzenlemektedir. 5667 sayılı Yasa’nın
6. maddesi ile 5411 sayılı Yasa’nın 124. maddesinin (1) numaralı fıkrasında yapılan
değişiklik Anayasa’ya aykırı görülmediğinden, yapılan değişikliğin 2006 yılı denetimlerine de
uygulanmasına ilişkin iptali istenilen kuralda Anayasa’ya aykırılık yoktur.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasa'nın 2. ve 160. maddelerine aykırı
değildir. İptal isteminin reddi gerekir.
Kuralın, Anayasa’nın 11. maddesiyle ilgisi görülmemiştir.
V- YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI İSTEMİ
Adı Altında Toplanan Tutarların Ödenmesi Hakkında Kanun’un;
A- 1- 2. maddesinin (1) numaralı fıkrasına,
2- 6. maddesiyle, 19.10.2005 günlü, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 124.
maddesinin değiştirilen birinci fıkrasında yer alan “yıllık gider hesapları ile harcamalarının”
ibaresine,
3- Geçici 2. maddesine,
Yönelik iptal istemleri 24.3.2010 günlü, E. 2007/77, K. 2010/50 sayılı kararla
reddedildiğinden, bu madde, fıkra ve ibarelere ilişkin YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI
İSTEMİNİN REDDİNE,
B- Geçici 1. maddesinin (2) numaralı fıkrasının dördüncü tümcesinin iptali istemi
hakkında, 24.3.2010 günlü, E. 2007/77, K. 2010/50 sayılı kararla karar verilmesine yer
olmadığına karar verildiğinden, bu tümceye ilişkin YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI
İSTEMİ HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
VI- SONUÇ
Adı Altında Toplanan Tutarların Ödenmesi Hakkında Kanun’un;
1- 2. maddesinin (1) numaralı fıkrasının Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal
isteminin REDDİNE,
2- 6. maddesiyle, 19.10.2005 günlü. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 124.
maddesinin değiştirilen birinci fıkrasında yer alan “ … yıllık gider hesapları ile
harcamalarının …” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal isteminin REDDİNE,
3- Geçici 1. maddesinin (2) numaralı fıkrası, 4.6.2008 günlü, 5766 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun’un 24. maddesiyle değiştirildiğinden, fıkranın dördüncü tümcesine ilişkin,
KONUSU KALMAYAN İPTAL İSTEMİ HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER
OLMADIĞINA,
4- Geçici 2. maddesinin Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal isteminin REDDİNE,
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
Üye
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Mehmet ERTEN
Fettah OTO
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Ankara 11. Sulh Hukuk Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU : 23.6.1965 günlü, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 24.
maddesinin birinci fıkrasının “… dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmayan
muayenehaneler bu hükmün dışındadır.” bölümünün, Anayasa’nın Başlangıç Kısmının altıncı
fıkrası ile 5., 10., 12., 17., 20., 35. ve 41. maddelerine aykırılığı savıyla iptaline karar verilmesi
istemidir.
I- OLAY
Tapu kütüğünde mesken olarak kayıtlı bulunan bağımsız bölümün, tapuda gösterilen
amacı dışında kullanılmasının önlenmesi ve söz konusu bağımsız bölümü muayenehane
olarak kullanmakta olan kiracının tahliyesine karar verilmesi istemiyle açılan davada, itiraz
konusu kuralın Anayasaya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme, iptali istemiyle
başvurmuştur.
“Ülkemizdeki en üstteki hukuk normu olarak mer’i 1982 Anayasası, sosyal bir devlet
olarak toplumu korumayı esas almış ve toplumun merkezine ise Türk aile yapısını
oturtmuştur.
Anayasamızda yapısal olarak genel ve bireysel menfaat söz konusu olduğunda genel
menfaatin üstün tutulduğu ve gerektiği ölçüde bireysel menfaatlerin kısıtlanmasına izin
verildiği gözlenmektedir.
Bu bağlamda gerek Anayasamızın 35. maddesinde, gerekse de AİHS’nin 1 No’lu Ek
Protokol’ünde mülkiyet hakkı, tartışmasız bir şekilde temel insan hakları arasında sayılmıştır.
Ne var ki mülkiyet hakkının da genelin yani toplumun menfaatleri ölçüsünde kısıtlanması
mümkündür. Buradan yola çıkarak Anayasamızın gerek 13. maddesinde, gerekse de 35.
maddesinde mülkiyet hakkının kamu yararı amacıyla ve kanunla kısıtlanabilmesi imkanı
getirilmiştir.
Yasama organı böyle bir yetkiden yola çıkarak, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Yasası’nın 24.
maddesinde mülkiyet hakkına kısıtlama getirmiş bulunmaktadır. Ancak yasama organı bu
kısıtlamayı getirirken Anayasa’nın diğer hükümlerini göz ardı etmemelidir. Toplum lehine
mülkiyet hakkına kısıtlama getirilirken, toplumun bir kesimine diğer kesimine oranla daha
fazla hak ve imkan getirilmesi, Anayasa’daki “ayrımcılık yasağı” ve “eşitlik” kurallarını
zedeleyecektir. İşte bu nedenle, Kat Mülkiyeti Yasası’nın 24. maddesinin 1. fıkrasındaki “…
dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmayan muayenehaneler bu hükmün dışındadır.”
cümleciğinin Anayasa’mızın yukarıda sayılan maddelerine aykırı olduğu düşüncesine
varılmıştır.
Şöyle ki;
1. Kat Mülkiyeti Yasası’nın 24. maddesindeki;
“Anagayrimenkulün, kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir
bölümünde hastane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuarı gibi müesseseler kurulamaz;
kat maliklerinin buna aykırı sözleşmeleri hükümsüzdür; dispanser, klinik, poliklinik
niteliğinde olmayan muayenehaneler bu hükmün dışındadır.
Anagayrimenkulün, kütükte mesken olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde sinema,
tiyatro, kahvehane, gazino, pavyon, bar, kulüp, dans salonu ve emsali gibi eğlence ve toplantı
yerleri ve fırın, lokanta, pastahane, süthane gibi gıda ve beslenme yerleri ve imalathane,
boyahane, basımevi, dükkan, galeri ve çarşı gibi yerler, ancak kat malikleri kurulunun
oybirliği ile vereceği kararla açılabilir.
Bu karar yöneticinin veya kat maliklerinden birinin istemi üzerine bütün bağımsız
bölümlerin kat mülkiyeti kütüğündeki sahifelerine şerh verilir”
Düzenlemeyle toplumun ve onun temeline oturtulan ailenin menfaatleri gözetilerek, kat
mülkiyetine tabi bir binada bulunan ve tasdikli mimari projesine göre mesken niteliğini haiz
bağımsız bölümü, hak sahiplerinin niteliği dışında kullanmalarına kısıtlama getirilmiştir. Bu
kısıtlama uyarınca, bağımsız bölüm maliki, diğer tüm bağımsız bölüm maliklerinin onayını
almaksızın, mesken nitelikli taşınmazını başka amaçlarla ve özellikle işyeri olarak kullanması
yasaklanmıştır.
Gerçekten de Anayasa’nın birçok maddesinde, kişilerin manevi varlığının geliştirilmesi,
toplumun huzuru, ailenin korunması konusuna çok hassas yaklaşılmış ve özel bir önem
verilmiştir.
Yasa koyucu, aile yaşamının sürdürüldüğü alanlarda işyeri faaliyetlerine son
verilmesini, özelde bireylerin genelde ise toplumun huzurunun sağlanması, işyeri yaşamının
getirdiği risklerden uzak tutulmasını ve güvenliğinin sağlanmasını amaç edinmiş, kamu
yararını gözeterek KMK’nun 24. maddesiyle mülkiyet hakkına bir kısıtlama getirmiştir.
2. Mülkiyet hakkına getirilmiş bulunan kısıtlama mevcut haliyle, Anayasa’mızın
Başlangıç Bölümünün 6. fıkrasında yer alan, “temel hak ve hürriyetlerden eşit şekilde
yararlanma, maddi ve manevi varlığını geliştirme” kriterlerine aykırıdır.
Kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı Anayasa’nın 17.
maddesinde de tanınmıştır. Getirilen düzenleme karşısında Anayasa’nın 17. maddesi de ihlal
edilmiştir.
Zira; yasa koyucu bir yandan mesken nitelikli yerlerde ticari faaliyet yapılmasını, işyeri
olarak kullanılmasını yasaklarken, muayenehane olarak işletilecek işyerleri için bir ayrıcalık
getirmiştir. O halde getirilen bu istisna ile muayenehane olarak kullanılan mesken nitelikli
taşınmazların bulunduğu binalarda oturan ailelerin diğer binalarda oturanlara oranla “temel
hak ve hürriyetlerden eşit şekilde yararlanma, maddi ve manevi varlığını geliştirme” hakları
zedelenmiş olacaktır.
3. Huzurlu ve güvenli bir ortamda yaşama hakkı, bir temel insan hakkı olarak
Anayasa’nın 12. maddesinde tüm bireylere tanınmış olup, nitelikleri itibariyle dokunulamaz
haklar arasında sayılmıştır. O halde muayenehaneler yönünden getirilen kısıtlama
Anayasa’nın 12. maddesine de aykırıdır.
4. Özel hayatın gizliliği başlıklı Anayasa’nın 20. maddesinde, dokunulamaz temel insan
hakkı olarak, toplum yaşayan tüm bireylere, özel hayatına ve aile hayatına saygı
gösterilmesini isteme hakkı getirilmiştir.
Oysa KMK’nun 24. maddesine getirilen istisna ile; içerisinde muayenehane bulunan
binalarda yaşayan bireyler yönünden bu Anayasal haktan yararlanma hakkı ortadan
kaldırılmış ve hakkın özüne dokunulmasına imkan verilmiştir.
Yasada, muayenehane tabiriyle neyin kastedildiği açık olarak düzenlenmemiş, Yargıtay
içtihatları doğrultusunda, doktor muayenehanelerinin yanı sıra avukat yazıhaneleri ve mali
müşavir gibi büro faaliyetlerinin yürütüldüğü işyerlerinin de yasa kapsamında olduğu kabul
edilmiştir.
Doktor muayenehanelerine hangi tür müşterilerin gideceği malumdur. Gerçekten de
belki de bulaşıcı hastalık riski taşıyan, ya da içinde bulunduğu rahatsızlık gereği bağırıp
çağıran hastaların, mesken nitelikli bir binaya girip çıkması kişilerin maddi ve manevi varlığı
için elbette birer tehdit ve risk olarak ortaya çıkacaktır. Hipokrat yemini gereği doktorların
hastayı reddetme hakları bulunmadığı da gözetildiğinde tehlikenin varlığı daha net ortaya
çıkacaktır. Öte yandan çok fazla müşterisi bulunan bir doktorun ticari faaliyet olarak bakkal
dükkanından farkı olmayacaktır.
İçtihat hukuku ile muayenehane olarak yorumlanan avukat yazıhanelerinin işleyişi de
apartman sakinleri açısından büyük risk taşıyacaktır. Zira savunma mesleği niteliği itibariyle
çoğu zaman adam öldürme, gasp vb. ağır suçları, hırsızlık, sarkıntılık ve tecavüz gibi de adi
suçları işleyenleri de savunmayı gerektirmektedir. Doğal olarak bu tür kişilerin, mesken
nitelikli apartmanlara kontrolsüz bir şekilde girip çıkması kişinin maddi ve
manevi varlığı için birer tehdit olarak karşımıza çıkacaktır.
5. “Mülkiyet hakkı” başlıklı 35. maddesinde, mülkiyet hakkı kullanımının toplum
yararına olamayacağını düzenlemiştir. Oysa mesken nitelikli taşınmazların muayenehane
olarak kullanımına müsaade olunması toplum yararına açıkça aykırıdır. O nedenle KMK’daki
muayenehane istisnası Anayasa’nın 35 maddesinin 3. fıkrasına da aykırıdır.
6. “Ailenin Korunması” başlıklı 41. maddesinde, toplumu korumayı temel hedefleri
arasında saymış, toplumun temeline ise Türk aile yapısını oturtmuş ayrıca Devlet örgütüne,
ailenin huzuru, refahı ve korunması için gerekli tedbirleri almakla görevlendirilmiştir.
Türk aile yapısı, özel hayatın gizliliğine, masumiyetine, korunmasına ve güvenliğine
çok özel bir önem atfeder. Oysa KMK’nun 24. maddesindeki muayenehane istisnası ile Türk
aile yapısının temeline aykırı sonuçlar doğuracak bir ortama izin verilmiştir. O nedenle
getirilen muayenehane istisnası Anayasanın 41. maddesine de aykırıdır.
Öte yandan özel hayat ile aile hayatının korunması AİHS’nin 8. maddesindeki;
“Özel hayatın ve aile hayatının korunması
1. Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına
sahiptir.
2. Bu hakkın kullanılmasına bir kamu otoritesinin müdahalesi, ancak ulusal güvenlik,
kamu emniyeti, ülkenin ekonomik refahı, dirlik ve düzenin korunması, suç işlenmesinin
önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için,
demokratik bir toplumda, zorunlu olan ölçüde ve yasayla öngörülmüş olmak koşuluyla söz
konusu olabilir. “
hükümle de koruma altına alınmıştır.
7. Anayasa’nın “Kanun Önünde Eşitlik” başlıklı 10. maddesinde; kanun önünde
herkesin eşit olduğu, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve
benzeri sebeplerle ayırım gözetilemeyeceği açıkça ifade olunmuştur. Anayasada ayrımcılık
yasağının yanı sıra her hangi bir imtiyaz tanınması da açıkça yasaklanmış, devlet organ ve
makamlarına da bütün işlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uyulması emredilmiştir.
Oysa KMK’nun 24. maddesinde, her türlü ticarethane ve işletmeler yönünden mesken
nitelikli taşınmazda faaliyet gösterme yasağı getirilirken, muayenehane istisnası ile ticari
faaliyet yürüten belirli bir zümreye imtiyaz tanınmış ve kanun önünde eşitlik ilkesi ihlal
edilmiştir.
Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un 5, 6, 12 ve 43. maddeleri
uyarınca muayenehane açma hak ve yetkisi tıp hekimleri ile diş hekimlerine tanınmıştır.
Muayenehane açma hak ve yetkisi, yasalarda sadece insan muayenehanesi değil aynı
zamanda Hayvan Islahı Hakkında Kanun’un 11. maddesi ve Veteriner Hekimliği Mesleğinin
İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere
Dair Kanun’un 8. maddesi uyarınca veteriner hekimlere de tanınmıştır.
Bunun dışında Yargıtay’ın geliştirdiği içtihat hukuku ile muayenehane kavramı içerisine
büro tipi çalışılan diğer işyerleri (avukat yazıhaneleri, mühendislik büroları vb.) de dahil
edilmiştir.
TTK hükümlerine göre ticari kazanç getiren bir işyeri ya ticari bir işletme, ya da esnaf
işletmesidir. TTK 17. maddesi uyarınca, esnaf işletmesi “İster gezici olsunlar, ister bir
dükkanda veya bir sokağın muayyen yerlerinde sabit bulunsunlar, iktisadi faaliyeti nakdi
sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya
yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değildirler” şeklinde tanımlanmıştır.
Bu bakış açısından hareketle, mal veya hizmet satışı yapan bir işyerini işleten kişi ya tacir, ya
da esnaf işletmesinin sahibidir.
Görüldüğü üzere sadece tıp mesleğini icra eden hekim, diş hekimi ve veterinerlere
muayenehane açma hak ve yetkisi tanınmış ve bu mesleği icra edenlere mesken nitelikli
taşınmazlarda işyeri açarak mesleğini icra yetkisi tanınmış, içtihat hukukuyla büro tipi işyeri
açanlar da bu zümreye dahil edilmiş ve böylelikle Anayasa’nın 10. maddesindeki açıkça
yasaklanmasına rağmen belirli bir zümreye imtiyaz tanınmıştır.
Belirli bir zümreye mesken nitelikli taşınmazda muayenehane açma hakkıyla tanınan
istisna ile esasen diğer kat maliklerinin de mülkiyet hakkının özüne zarar verilmiştir. Zira
işyerleri ile yan yana bulunan mesken nitelikle taşınmazların kullanım alanı ve yaşam kalitesi
bozulmuştur. Böyle bir durumda AİHS’nin Ek-1 No’lu Protokolünün ihlali de gündeme
gelebilecektir.
Yukarıda anılan nedenlerle 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Yasası’nın 24. m. 2. fıkrasındaki
“...dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmayan muayenehaneler bu hükmün dışındadır”
cümleciğinin Anayasa’ya aykırılık nedeniyle iptali gerektiği düşüncesine varılmıştır.”
23.6.1965 günlü, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun, iptali istenilen bölümü de içeren
24. maddesi şöyledir:
“Anagayrimenkulün, kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir
bölümünde hastane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuvarı gibi müesseseler
kurulamaz; kat maliklerinin buna aykırı sözleşmeleri hükümsüzdür; dispanser, klinik,
poliklinik niteliğinde olmıyan muayenehaneler bu hükmün dışındadır.
Anagayrimenkulün, kütükte mesken olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde sinema,
tiyatro, kahvehane, gazino, pavyon, bar, kulüp, dans salonu ve emsali gibi eğlence ve toplantı
yerleri ve fırın, lokanta, pastahane, süthane gibi gıda ve beslenme yerleri ve imalathane,
boyahane, basımevi, dükkan, galeri ve çarşı gibi yerler, ancak kat malikleri kurulunun
oybirliği ile vereceği kararla açılabilir.
Bu karar yöneticinin veya kat maliklerinden birinin istemi üzerine bütün bağımsız
bölümlerin kat mülkiyeti kütüğündeki sahifelerine şerh verilir.”
Başvuru kararında Anayasa’nın Başlangıç Kısmının altıncı fıkrası ile 5., 10., 12., 17., 20.,
35. ve 41. maddelerine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi uyarınca, Tülay TUĞCU, Haşim KILIÇ,
Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, A. Necmi
ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Osman Alifeyyaz
PAKSÜT’ün katılımlarıyla 12.12.2006 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında dosyada
eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle karar verilmiştir.
VESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu kural, dayanılan
1- Kuralın Anlam ve Kapsamı
634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 24. maddesinin birinci fıkrasında,
anagayrimenkulün kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir
bölümünde yapılması kesin olarak yasaklanan işler sayılmış; ikinci fıkrasında ise kat malikleri
kurulunun oybirliğiyle vereceği kararla açılabilecek olan yerler belirtilmiştir. Maddenin
birinci fıkrasına göre, “Anagayrimenkulün, kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak
gösterilen bağımsız bir bölümünde hastane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza lâboratuvarı
gibi müesseseler kurulamaz; kat maliklerinin buna aykırı sözleşmeleri hükümsüzdür.”
Yasakoyucu, genel kuralı bu şekilde saptadıktan sonra, buna bir istisna getirmiş ve fıkranın
sonunda “dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmıyan muayenehaneler bu hükmün
dışındadır.” kuralına yer vermiştir. Böylece, anagayrimenkulün, kütükte mesken, iş veya
ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir bölümünün dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde
olmayan “muayenehane” olarak kullanılması, başkaca bir izne ve işleme gerek olmaksızın
doğrudan yasadan kaynaklanan bir yetkinin kullanımı çerçevesinde mümkün kılınmıştır.
Yasada yer alan muayenehane kavramının, uygulamada avukat yazıhanelerinin yanında
mali müşavirlik veya mühendislik bürolarını da kapsayacak şekilde geniş yorumlandığı
görülmektedir.
634 sayılı Yasanın 24. maddesinin ikinci fıkrasında ise, kat malikleri kurulunun
oybirliğiyle vereceği kararla açılabilecek iş ve ticaret yerleri gösterilmiştir. Buna göre,
“Anagayrimenkulün, kütükte mesken olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde sinema, tiyatro,
kahvehane, gazino, pavyon, bar, kulüp, dans salonu ve emsali gibi eğlence ve toplantı yerleri ve
fırın, lokanta, pastahane, süthane gibi gıda ve beslenme yerleri ve imalâthane, boyahane,
basımevi, dükkân, galeri ve çarşı gibi yerler, ancak kat malikleri kurulunun oybirliği ile
vereceği kararla açılabilir.”
2- Anayasa’ya Aykırılık Sorunu
İtiraz başvurusunda, kat maliklerinin oybirliğiyle alacakları bir karar olmaksızın mesken
nitelikli bir bağımsız bölümde herhangi bir iş veya ticaret yerinin açılması mümkün olmadığı
halde, itiraz konusu kural uyarınca, kat maliklerinin kararına bağlı olmaksızın meskende
muayenehane açılabilecek olmasının, muayenehane sahiplerine imtiyaz tanınması anlamına
geldiği ve bu durumun Anayasanın 10. maddesine aykırı olduğu; keza mesken nitelikli bir
bağımsız bölümde muayenehane işletilmesi halinde ortaya çıkabilecek, hastalık bulaşması
riski, gürültü, insan yoğunluğu vb. istenmeyen durumlar nedeniyle diğer kat maliklerinin, özel
hayatın ve aile hayatının gizliliği hakkı, mülkiyet hakkı, maddi ve manevi varlığını koruma ve
geliştirme hakkı, haklardan eşit olarak yararlanma hakkı gibi bir kısım haklarının Anayasaya
aykırı olarak sınırlandırıldığı ileri sürülmüştür.
Anayasanın 10. maddesinde “Herkes, dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din,
mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (…) Hiçbir kişiye,
aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. (…)” denilmektedir.
Anayasa’nın 10. maddesinde yer verilen eşitlik ilkesi ile eylemli değil, hukuksal eşitlik
öngörülmektedir. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasalarca aynı
işleme tabi tutulmalarını sağlamak ve kişilere yasalar karşısında ayırım yapılmasını ve
ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Durum ve konumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da
topluluklar için değişik kuralları gerekli kılabilir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal
durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa eşitlik ilkesi ihlal edilmiş olmaz. Nitelik ve durumları
özdeş olanlar için yasalarla değişik kurallar konulamaz.
Yasal düzenlemeler yapılırken, yasanın kapsamına girebilecek kişiler, varlıklar ve
olgular yönünden bir takım sınıflandırmalar yapılması ve buna bağlı olarak sözü edilen kişi,
varlık veya olgulardan hangilerinin bu düzenlemelerin kapsamına dahil edileceği noktasında
karar verilmesi kaçınılmazdır. Sorun, sözü edilen bu sınıflandırmaların hangi durumlarda
haklı görülebileceğidir. Kanunların, eşitlik ilkesine aykırı olmadığını söyleyebilmek için,
sınıflandırmanın anlaşılabilir bir farklılığa dayanması, sınıflandırmanın kanunun amacıyla
ilişkili, akla uygun ve adil olması, nedensiz, haksız, keyfi olmaması gerekir.
Yasa koyucu, itiraz konusu kuralla, meskenlerde hastane, dispanser vb.lerinin açılmasını
uygun görmemiş buna karşılık kat mülkiyetine tabi bağımsız bölümde muayenehane
açılabilmesine izin vermiş, doktor muayenehanelerini diğer iş veya ticaret yerlerinden
ayırarak bunları farklı nitelikte değerlendirmiştir. Yapılan bu sınıflandırmanın haklı bir
nedene dayanmadığı, makul olmadığı, nedensiz olduğu, benzer durumda bulunanları
kapsamına almadığı söylenemez. Aksine, yasa koyucunun, çeşitli sosyal ve ekonomik
verilerden ve gereksinimlerden hareket ederek doktor muayenehanelerini diğer iş ve ticaret
yerlerinden ayrı bir kategoriye koyma ihtiyacını hissetmiş olduğunun kabulü gerekir.
Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasanın 10. maddesine aykırı değildir.
Başvurunun reddi gerekir.
Kuralın Anayasanın Başlangıç Kısmının altıncı fıkrası ile 5., 12., 17., 20., 35 ve 41.
maddeleriyle ilgisi görülmemiştir.
VI- SONUÇ
23.6.1965 günlü, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 24. maddesinin birinci fıkrasının
“ … dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmıyan muayenehaneler bu hükmün dışındadır.”
bölümünün Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, 24.3.2010 gününde
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz
PAKSÜT
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Üye
Mehmet ERTEN
Üye
Fettah OTO
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Kocaeli 6. Asliye Ceza Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU : 10.7.1953 günlü, 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile
Diğer Aletler Hakkında Kanun’un 23.1.2008 günlü, 5728 sayılı Yasa’nın 156. maddesiyle
değiştirilen 13. maddesinin beşinci fıkrasının Anayasa’nın 2., 10., 36., 37. ve 38. maddelerine
aykırılığı savıyla iptali istemidir.
I- OLAY
Şüphelinin evinde yapılan aramada ele geçirilen ruhsatsız tabanca ve mermi nedeniyle
açılan davada, 6136 sayılı Yasa’nın 13. maddesinin beşinci fıkrasının Anayasa’ya aykırı
olduğu kanısına varan Mahkeme iptali için başvurmuştur.
“6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında
Kanunun 13. maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak ateşli silahlarla bunlara ait
mermileri satın alan veya taşıyanlar veya bulunduranlar hakkında bir yıldan üç yıla kadar
hapis ve otuz günden yüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Ateşli silahın, bu Kanunun 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında sayılanlardan olması
ya da silâh veya mermilerin sayı veya nitelik bakımından vahim olması halinde beş yıldan
sekiz yıla kadar hapis ve beş yüz günden beş bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Bu Kanunun 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında sayılanlar dışındaki ateşli silahın
bir adet olması ve mutat sayıdaki mermilerinin ev veya işyerinde bulundurulması halinde
verilecek ceza bir yıldan iki yıla kadar hapis ve yirmi beş günden yüz güne kadar adlî para
cezasıdır.
Ateşli silahlara ait mermilerin pek az sayıda bulundurulmasının veya taşınmasının
mahkemece vahim olarak takdir edilmemesi durumunda hükmolunacak ceza altı aya kadar
hapis ve yüz güne kadar adlî para cezasıdır.
Kuru sıkı tabir edilen ses veya gaz fişeği ya da benzerlerini atabilen tabancayı, teknik
özelliklerinde değişiklik yaparak öldürmeye elverişli silah haline dönüştüren kişi, bu
maddenin birinci fıkrası hükümlerine göre cezalandırılır.” şeklinde belirtilmiştir. Söz konusu
metnin Anayasaya aykırı olduğu düşünülmüştür. Şöyle ki;
6136 sayılı Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasında, ateşli silahın taşınması veya
bulundurulmasından bahsedilip, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve otuz günden yüz güne kadar
adlî para cezası ile cezalandırılması öngörülmüş; üçüncü fıkrasında ise, bu silahın salt ev veya
işyerinde bulundurulması halinde bir yıldan iki yıla kadar hapis ve yirmi beş günden yüz güne
kadar adlî para cezası öngörülmüştür. Bu halde salt ev veya işyerinde silah bulundurulması
halinde daha az ceza verilmesi söz konusudur.
Maddenin beşinci fıkrasında, tadil edilmiş kuru sıkı tabir edilen silahlar için
birinci fıkraya göre ceza verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu halde ilk imal ediliş tarzı
itibariyle ateşli silahın evde bulundurulması halinde 3. fıkraya göre daha az ceza, başlangıçta
ateşli silah olmayıp kuru sıkı olarak imal edilip, daha sonra tadil edilerek elde edilmiş ateşli
silahın ev veya işyerinde bulundurulması halinde 1. fıkraya göre daha çok ceza verilmesine
sebebiyet verilecektir.
Ayrıca birinci fıkrada düzenlenen suçlara Asliye Ceza Mahkemesi bakmakla
görevli iken, üçüncü fıkrada düzenlenen suçlara Sulh Ceza Mahkemesi bakmakla görevli
olduğundan, görevli mahkemenin değişmesi durumu da ortaya çıkacaktır.
Bu nedenlerle, 6136 sayılı Kanunun beşinci fıkrasının Anayasanın 2.
maddesindeki hukuk devleti ilkesine, 10. maddesindeki kanun önünde eşitlik ilkesine, 36.
maddesindeki adil yargılama ilkesine, 37. maddesindeki kanuni hâkim ilkesine, 38.
maddesindeki ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesine aykırı olduğu düşünüldüğünden,
belirtilen maddelerin Anayasaya aykırılıkları yönünden Anayasanın 152. maddesi uyarınca
gerekli incelemenin Anayasa Mahkemesince yapılması saygıyla arz olunur.”
6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’un itiraz
konusu fıkrayı içeren 13. maddesi şöyledir:
“Madde 13- Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak ateşli silahlarla bunlara ait mermileri
satın alan veya taşıyanlar veya bulunduranlar hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve otuz
günden yüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Ateşli silahın, bu Kanunun 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında sayılanlardan olması
ya da silâh veya mermilerin sayı veya nitelik bakımından vahim olması halinde beş yıldan
sekiz yıla kadar hapis ve beşyüz günden beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Bu Kanunun 12 nci maddesinin dördüncü fıkrasında sayılanlar dışındaki ateşli silahın
bir adet olması ve mutat sayıdaki mermilerinin ev veya işyerinde bulundurulması halinde
verilecek ceza bir yıldan iki yıla kadar hapis ve yirmibeş günden yüz güne kadar adlî para
cezasıdır.
Ateşli silahlara ait mermilerin pek az sayıda bulundurulmasının veya taşınmasının
mahkemece vahim olarak takdir edilmemesi durumunda hükmolunacak ceza altı aya kadar
hapis ve yüz güne kadar adlî para cezasıdır.
Kuru sıkı tabir edilen ses veya gaz fişeği ya da benzerlerini atabilen tabancayı,
teknik özelliklerinde değişiklik yaparak öldürmeye elverişli silah haline dönüştüren kişi,
bu maddenin birinci fıkrası hükümlerine göre cezalandırılır.”
Başvuru kararında, Anayasa’nın 2., 10., 36., 37. ve 38. maddelerine dayanılmıştır.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi uyarınca, Haşim KILIÇ, Osman
YILDIRIM, A. Necmi ÖZLER, Fettah OTO, Serdar ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELİ ve Zehra
Ayla PERKTAŞ’ın katılımlarıyla yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik
bulunmadığından işin esasının incelenmesine 13.11.2008 gününde OYBİRLİĞİYLE karar
verilmiştir.
Başvuru kararında, ateşli silaha dönüştürülmüş kuru sıkı olarak adlandırılan silahları
bulundurma suçu nedeniyle 6136 sayılı Yasa’nın 13. maddesinin birinci fıkrasına göre verilen
cezanın, ilk imal ediliş tarzı itibariyle ateşli silahın bulundurulması halinde aynı maddenin
üçüncü fıkrasına göre verilen cezadan fazla olmasının ve görevli mahkemenin, diğerinde sulh
ceza mahkemesi iken bu suçta asliye ceza mahkemesi olarak kabul edilmesinin Anayasa’nın
2., 10., 36., 37. ve 38. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
6136 sayılı Yasa’nın 5728 sayılı Yasa’nın 156. maddesiyle değişik 13. maddesinin son
fıkrasına göre, kuru sıkı tabir edilen ses veya gaz fişeği ya da benzerlerini atabilen tabancayı
teknik özelliklerinde değişiklik yaparak öldürmeye elverişli silaha dönüştürenlerin birinci
fıkra gereğince bir yıldan üç yıla kadar hapis ve otuz günden yüz güne kadar adli para cezası
ile cezalandırılacağı kurala bağlanmıştır. Madde gerekçesindeki “kuru sıkı tabancanın
öldürmeye elverişli silah haline dönüştürülmesinin yaptırım altına alındığı konusuna açıklık
kazandırmak” ifadesi de gözetildiğinde birinci fıkra gereğince cezalandırılacak olan suçun
“dönüştürme suçu” olduğu açıktır.
Anayasa’nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, insan haklarına dayanan, bu hak ve
özgürlükleri koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli
bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan
kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve yasalarla kendini bağlı
sayan, yargı denetimine açık, Anayasa’nın ve yasaların üstünde yasa koyucunun da
bozamayacağı temel hukuk ilkeleri bulunduğu bilincinde olan devlettir.
Yasa önünde eşitlik ilkesi hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusudur. Bu ilke
ile eylemli değil, hukuksal eşitlik öngörülmüştür. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda
bulunan kişilerin yasalar karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım
yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle, aynı durumda bulunan kimi kişi
ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak yasa karşısında eşitliğin çiğnenmesi yasaklanmıştır.
Durumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kuralları ve uygulamaları
gerektirebilir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar farklı kurallara bağlı
tutulursa Anayasa’da öngörülen eşitlik ilkesi zedelenmez.
Anayasa’nın 36. maddesinde herkesin meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle
yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma
hakkına sahip olduğu, mahkemelerin görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan
kaçınamayacağı, 37. maddesinde kanuni hâkim güvencesi kurala bağlanmış, 38. maddesinde
ise suç ve cezalara ilişkin esaslara yer verilmiştir.
İlk imal edilişi 6136 sayılı Yasa kapsamında olan bir silahı “bulundurma eylemi” ile
kurusıkı olarak adlandırılan ses veya gaz fişeği ya da benzerlerini atabilen tabancanın 6136
sayılı Yasa kapsamındaki silaha “dönüştürme eylemi” aynı nitelikte değildir. Farklı suçları
işleyenler ise aynı hukuksal konumda bulunmadıklarından eşitlik karşılaştırmasına esas
alınamazlar.
Hukuk devletinde ceza hukukuna ilişkin düzenlemelerde Anayasa’ya ve ceza
hukukunun temel ilkelerine bağlı kalmak koşuluyla hangi eylemlerin suç sayılacağı, bunlara
uygulanacak yaptırımın türü ve ölçüsü, cezayı ağırlaştırıcı ve hafifletici nedenlerin
belirlenmesi gibi konularda yasa koyucunun takdir yetkisi bulunmaktadır. Bu bağlamda ses
veya gaz fişeği ya da benzerlerini atabilen tabancayı teknik özelliklerinde değişiklik yaparak
öldürmeye elverişli silaha dönüştürme suçuna 6136 sayılı Yasa kapsamındaki silahı
bulundurma suçuna göre niteliğindeki ağırlık gözetilerek daha ağır bir yaptırım öngörülmesi
de anayasal sınırlar içinde yasa koyucunun takdiri kapsamındadır.
Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 2., 10. ve 38. maddelerine aykırı değildir. İptal
isteminin reddi gerekir.
Kuralın, Anayasa’nın 36.ve 37. maddeleri ile ilgisi görülmemiştir.
VI - SONUÇ
10.7.1953 günlü, 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında
Kanun’un 23.1.2008 günlü, 5728 sayılı Yasa’nın 156. maddesiyle değiştirilen 13. maddesinin
beşinci fıkrasının Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, 25.2.2010 gününde
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Üye
Sacit ADALI
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Üye
Mehmet ERTEN
Üye
Fettah OTO
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : İzmir 4. Ağır Ceza Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU : 4.12.2004 günlü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun
142. maddesinin (2) numaralı fıkrasının, Anayasa’nın 2., 9., 10., 11., 36., 37. ve 152.
maddelerine aykırılığı savıyla iptaline karar verilmesi istemidir.
I- OLAY
Cinsel saldırı suçundan açılan kamu davasında beraat eden sanığın tutuklamanın haksız
olduğu iddiası ile tazminat talebinde bulunduğu davada, itiraz konusu kuralın Anayasa’ya
aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme, iptali için başvurmuştur.
“1- Anayasanın İlgili Madde ve İlkeleri:
Anayasanın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti ilkesi, 9. maddesinde belirtilen yargı
yetkisinin millet adına bağımsız mahkemelerce kullanılması, 10. maddesinde belirtilen kanun
önünde eşitlik, 11. maddesindeki Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü, kanunların
Anayasaya aykırı olamayacağı, 36. maddesinde belirtilen hak arama hürriyeti ve adil
yargılanma hakkı ilkesi, 37. maddesinde belirtilen kanuni hakim güvencesi ve 152.
maddesinde belirtilen görülmekte olan davada Anayasaya aykırılık iddiası ileri sürülebilirliği,
2- Anayasaya Aykırılık Gerekçeleri:
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 141, 142, 143 ve 144. maddelerinde
açıklanan tazminat konusu eylemler, kamu otoritesi tarafından gerçekleştirilen Haksız Fiili
niteliğindedir. 142. maddenin 6. fıkrasında “İstemin ve ispat belgelerinin
değerlendirilmesinde tazminat hukukunun genel prensiplerine göre verilecek tazminatın
saptanacağı” belirtilmekle doğrudan Hukuk Usulü Muhakemesi ve Borçlar Kanunu’na atıfta
bulunulmuştur. Böylece davaya konu tazminatın dayanağının haksız fiil olduğu kabul
edilmiştir.
Tazminat hukukunun genel prensiplerine göre, haksız fiile dayanarak açılan davalar,
eylemin niteliğine göre, genel hukuk mahkemelerinde tazminat ya da idari yargı yerlerinde
tam yargı davası olarak görülmektedir. Hukuk mahkemeleri ve idari yargı makamları bu
konularda uzmanlaşmış ihtisas mahkemeleridir. Ağır Ceza Mahkemeleri niteliği itibariyle
ceza yargılaması yapan mahkemelerdir.
Başka haksız fiil sebeplerine dayanarak açılan tazminat davaları hukuk ya da idare
mahkemelerinde görüldüğü halde, 5271 sayılı Yasanın 141. maddesine dayanan ve haksız fiil
olduğu belirtilen eylemler nedeniyle açılacak tazminat davaları Ağır Ceza Mahkemesince
görülmektedir. Böylece kaynağı haksız fiil olan tazminat davalarının iki ayrı yargı merciinde
görülmesi düzenlenmiştir. Bu husus Anayasanın 10. maddesinde belirtilen kanun önünde
eşitlik ilkesine aykırıdır.
Anayasanın 36. maddesinde hak arama hürriyeti ve adil yargılanma hakkı
düzenlenmiştir. Aynı tür davalardan bir kısmı, konusunda uzman ve sürekli aynı nitelikli
davalara bakan mahkemelerde görüldüğü halde, CMK 141. maddesine dayanan davaların (aslı
tazminat davası olması nedeniyle hukuk mahkemelerinin görev ve ihtisas alanına girdiği
halde) konusunda uzman olmayan farklı bir usul yasası uygulayan Ağır Ceza
Mahkemelerinde açılmaktadır. Bu durum adil yargılanma ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.
Ayrıca Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 142. maddesinde davacının hakkını ispatlamasına
ilişkin ispat kuralları da genel tazminat hukuku prensiplerine aykırı olarak sınırlandırılmıştır.
Süreler daha kısaltılmış, delil ileri sürme hakkı da sınırlandırılmıştır. Bu usul de Hukuk
Mahkemeleri Usulü Kanununa aykırı olarak kısmi dava açabilme, davasını ıslah edebilme
gibi haklardan davacı mahrum bırakılmıştır. Bu hususlar da adil yargılanma ve eşitlik
ilkelerine aykırıdır.
Anayasanın 37. maddesinde kanuni hakim güvencesi düzenlenmiş ve hiç kimsenin
kanunen tabi olduğu mahkemelerden başka bir mercii önüne çıkarılamayacağı belirtilmiştir.
Aynı nedene dayanan tazminat davalarının bir kısmının hukuk mahkemesinde, bir
kısmının ise Ağır Ceza Mahkemesinde görülmesi bu ilkeye aykırı düşmektedir. Bu nedenle
düzenleme kimsenin kanunen tabi olduğu mahkemelerden başka bir mercii önüne
çıkarılamayacağı ilkesine ve Anayasanın 37. maddesine de aykırıdır.
Anayasanın 11. maddesinde Anayasa hükümlerinin yasama, yürütme ve yargı
organlarının idari makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları
olduğu, kanunların Anayasaya aykırı olamayacağı belirtilmiştir.
Anayasanın 152. maddesinde mahkeme görmekte olduğu bir davada uygulayacağı
kanunun Anayasaya aykırı olduğunu görürse, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği
karara kadar davayı geri bırakacağı belirtmektedir.
Mahkememizin 2007/66 esas sayılı dava dosyasında Ceza Muhakemesi Kanunu’nun
142/2. maddesinin uygulanması söz konusudur. Bu maddenin yukarıda belirtilen gerekçelerle
Anayasaya aykırı olduğu kanaatine varıldığından, bu konuda Anayasa Mahkemesine
başvurma zorunluluğu doğmuştur.
İSTEM SONUCU: Yukarıda arz ve izah edilen nedenlerle;
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 142. maddesinin 2. fıkrasının, Anayasanın
11. ve 152. maddeleri gereğince iptaline karar verilmesi saygı ile arz ve talep olunur.”
4.12.2004 günlü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun itiraz konusu fıkrayı
da içeren “Tazminat İsteminin Koşulları” başlıklı 142. maddesi şöyledir:
“(1) Karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve
her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat
isteminde bulunulabilir.
(2) İstem, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır
ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi
yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır.
(3) Tazminat isteminde bulunan kişinin dilekçesine, açık kimlik ve adresini, zarara
uğradığı işlemin ve zararın nitelik ve niceliğini kaydetmesi ve bunların belgelerini
eklemesi gereklidir.
(4) Dilekçesindeki bilgi ve belgelerin yetersizliği durumunda mahkeme, eksikliğin
bir ay içinde giderilmesini, aksi hâlde istemin reddedileceğini ilgiliye duyurur. Süresinde
eksiği tamamlanmayan dilekçe, mahkemece, itiraz yolu açık olmak üzere reddolunur.
(5) Mahkeme, dosyayı inceledikten sonra yeterliliğini belirlediği dilekçe ve eki
belgelerin bir örneğini Devlet Hazinesinin kendi yargı çevresindeki temsilcisine tebliğ
ederek, varsa beyan ve itirazlarını onbeş gün içinde yazılı olarak bildirmesini ister.
(6) İstemin ve ispat belgelerinin değerlendirilmesinde ve tazminat hukukunun
genel prensiplerine göre verilecek tazminat miktarının saptanmasında mahkeme gerekli
gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya hâkimlerinden birine yaptırmaya
yetkilidir.
(7) Mahkeme, kararını duruşmalı olarak verir. İstemde bulunan ile Hazine
temsilcisi, açıklamalı çağrı kâğıdı tebliğine rağmen gelmezlerse, yokluklarında karar
verilebilir.
(8) Karara karşı, istemde bulunan, Cumhuriyet savcısı veya Hazine temsilcisi,
istinaf yoluna başvurabilir; inceleme öncelikle ve ivedilikle yapılır.”
B- Dayanılan ve İlgili Görülen Anayasa Kuralları
Başvuru kararında, Anayasa’nın 2., 9., 10., 11., 36., 37. ve 152. maddelerine
dayanılmış, 142. maddesi ise ilgili görülmüştür.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi hükmü uyarınca Haşim KILIÇ, Osman
YILDIRIM, Cafer ŞAT, A. Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK ve
Serruh KALELİ’nin katılımlarıyla 2.5.2008 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında,
dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar
verilmiştir.
Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu kural, dayanılan ve ilgili
görülen Anayasa kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup
Başvuru kararında, başka haksız fiil sebeplerine dayanılarak açılan tazminat davalarının
hukuk ya da idare mahkemelerinde görüldüğü halde, 5271 sayılı Yasanın 141. maddesine
dayanan ve haksız fiil olduğu belirtilen eylemler nedeniyle açılacak tazminat davalarının,
itiraz konusu kural sebebiyle tazminat konusunda uzman olmayan ve farklı bir usul uygulayan
ağır ceza mahkemelerince görülmesinin Anayasa’nın 2., 9., 10., 11., 36., 37. ve 152.
2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında
Kanun’un 29. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi yasaların, kanun hükmünde
kararnamelerin ve TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya aykırılığı konusunda ilgililer tarafından
ileri sürülen gerekçelere dayanmak zorunda değildir. İstemle bağlı kalmak koşuluyla başka
gerekçe ile de Anayasa’ya aykırılık incelemesi yapabileceğinden, iptali istenen kuralla ilgisi
nedeniyle Anayasa’nın 142. maddesi yönünden de inceleme yapılmıştır.
İtiraz konusu kural, koruma tedbirleri nedeniyle tazminat isteminin zarara uğrayanın
oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu
işlemle ilişkili olması durumunda aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa en yakın yer
ağır ceza mahkemesinde görüleceğini kurala bağlamıştır. Böylece itiraz konusu kuralla,
koruma tedbirleri nedeniyle tazminat isteminde hangi mahkemenin görevli ve yetkili olduğu
belirlenmiştir.
Yasa’nın madde gerekçesinde konuyla ilgili olarak, tazminat davasında yetkili ve
görevli mahkemenin, davacının oturduğu yer ağır ceza mahkemesi olarak belirlenmesiyle
kanuna aykırı işlemden zarar gören kişinin en kolay biçimde ve en masrafsız yöntemle
hakkına kavuşabilmesinin amaçlandığı belirtilmiştir.
Anayasa’nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti eylem ve işlemleri hukuka uygun,
insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir
hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan
kaçınan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık,
yasaların üstünde yasakoyucunun da uyması gereken temel hukuk ilkeleri ve Anayasa’nın
bulunduğu bilincinde olan devlettir.
Anayasa’nın 10. maddesinde öngörülen eşitlik ilkesi hukuksal durumları aynı olanlar
için söz konusudur. Bu ilke ile eylemli değil hukuksal eşitlik öngörülmektedir. Eşitlik
ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak ve
kişilere yasa karşısında ayırım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle,
aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak yasa karşısında
eşitliğin ihlali yasaklanmıştır. Yasa önünde eşitlik, herkesin her yönden aynı kurallara bağlı
tutulacağı anlamına gelmez. Durum ve konumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da
topluluklar için değişik kuralları gerekli kılabilir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal
durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa Anayasa’nın öngördüğü eşitlik ilkesi ihlal edilmiş
olmaz.
Anayasa’nın 36. maddesinde, “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle
yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma
hakkına sahiptir. Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz.”
denilmektedir. Buna göre hak arama özgürlüğü, kendisi bir temel hak niteliği taşımasının
ötesinde, diğer temel hak ve özgürlüklerden gereken şekilde yararlanılmasını ve bunların
korunmasını sağlayan en etkili güvencelerden birisini oluşturmaktadır. Gerçekten, karşılaştığı
bir suçlamaya karşı kişinin kendisini savunabilmesinin ya da maruz kaldığı haksız bir
uygulama veya işleme karşı haklılığını ileri sürüp kanıtlayabilmesinin en etkili ve güvenceli
yolu yargı mercileri önünde dava hakkını kullanabilmesidir. Kişilere yargı mercileri önünde
dava hakkı tanınması adil bir yargılamanın ön koşulunu oluşturur.
Mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esasları gözetildiğinde Devletin
yargılama faaliyetinden dolayı sorumluluğuna gidilebilmesi için yasa ile özel olarak
düzenleme yapılması gerekmektedir. 5271 sayılı Yasa’nın “Tazminat İstemi” başlıklı 141.
maddesinde de suçun soruşturulması ve kovuşturulması sırasında koruma tedbirleri nedeniyle
kişilerin haksız olarak uğradıkları maddi ve manevi her türlü zararın Devletten hangi hallerde
istenebileceği özel olarak düzenlenmiş ve yargılama faaliyetinden dolayı Devletin tazminat
sorumluluğu haksız fiil hükümlerinden ayrı olarak kabul edilmiştir. Bu durumda tedbir
niteliğindeki uygulamalar nedeniyle haksız olarak zarara uğrayan ve tazminat isteminde
bulunan kişiler ile haksız fiil hükümlerine dayanarak tazminat isteminde bulunan kişiler
tazminat haklarını kullanabildiklerinden itiraz konusu kural Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı
değildir.
5271 sayılı Yasa’nın 142. maddesinin (1) numaralı fıkrasında karar veya hükümlerin
kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her halde karar veya hükümlerin
kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulabileceği; aynı maddenin
(6) numaralı fıkrasında ise tazminat istemi ile ispat belgelerinin değerlendirilmesinde ve
tazminat hukukunun genel prensiplerine göre verilecek tazminat miktarının saptanmasında
mahkemenin gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya hakimlerden birine
yaptırmaya yetkili olduğu belirtilmiştir. Bu durumda tedbir niteliğindeki uygulamalar
nedeniyle haksız olarak zarara uğradığı savıyla tazminat isteminde bulunan kişinin dava
açma, her türlü iddia ve savunmada bulunma, hür türlü delili ileri sürebilme hakkının
bulunması yanında mahkemenin de gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya yetkili
olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle kuralın, hak arama özgürlüğünü ve adil yargılanma
hakkını zedeleyen bir yönü bulunmamaktadır.
Öte yandan, Anayasa'nın “Mahkemelerin Kuruluşu” başlıklı 142. maddesinde,
“Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla
düzenlenir.” denilmiştir. Hukuk devletinde yasakoyucu, mahkemelerin kuruluş, görev ve
yetkilerinin, işleyişinin ve yargılama usullerinin belirlenmesi konusunda yasama yetkisini
kullanırken, Anayasa'nın ve hukukun temel ilkelerine bağlı kalmak koşuluyla takdir yetkisine
sahiptir. Tedbir niteliğindeki uygulamalar nedeniyle tazminat isteminin hangi mahkemede
görüleceğinin belirlenmesi yasama organına ait takdir yetkisi içinde kaldığından kuralın,
Anayasa’nın hukuk devleti ilkesine aykırı bir yönü de bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle itiraz konusu kural, Anayasa’nın 2., 10., 36. ve 142. maddelerine
aykırı değildir. İtiraz isteminin reddi gerekir.
İtiraz konusu kuralın Anayasa’nın 9., 11., 37. ve 152. maddeleriyle ilgisi görülmemiştir.
VI- SONUÇ
4.12.2004 günlü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 142. maddesinin (2)
numaralı fıkrasının Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, 25.2.2010 gününde
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Üye
Sacit ADALI
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
Ahmet AKYALÇIN
Üye
Mehmet ERTEN
Üye
Fettah OTO
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Danıştay Beşinci Daire
İTİRAZIN KONUSU : 25.5.2004 günlü, 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu
Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 5. maddesinin
üçüncü fıkrasının, Anayasa’nın 38. maddesine aykırılığı savıyla iptali istemidir.
I- OLAY
Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ve Başvuru Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmeliğin bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemi ile açılan davada,
itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varan Danıştay Beşinci Dairesi iptali
için başvurmuştur
………………………………………………………………
5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun’un itiraz konusu fıkrayı da içeren 5. maddesi şöyledir:
“Madde 5- Kurul, başvurular hakkındaki inceleme ve araştırmasını etik davranış
ilkelerinin ihlâl edilip edilmediği çerçevesinde yürütür. Kurul, kendisine şikâyet veya ihbar
yoluyla ulaşan başvurular üzerine yapacağı inceleme ve araştırmayı en geç üç ay içinde
sonuçlandırmak zorundadır.
Kurul, inceleme ve araştırma sonucunu ilgililere ve Başbakanlık Makamına yazılı
olarak bildirir.
Kurul, başvuruya konu işlem veya eylemi gerçekleştiren kamu görevlisinin, etik
davranış ilkelerine aykırı işlem veya eylemi olduğunu tespit etmesi ve bu kararın
kesinleşmesi halinde, bu durumu Başbakanlık, Kurul kararı olarak Resmi Gazete
aracılığıyla kamuoyuna duyurur. Ancak, Kurul kararlarının yargı tarafından iptali
halinde Kurul, yargı kararını yerine getirir ve Resmi Gazetede yayımlatır.
Bu Kanuna göre yapılan inceleme ve araştırmalar, genel hükümlere göre ceza
kovuşturmasına veya tâbi oldukları personel kanunları hükümlerine göre disiplin
kovuşturmasına engel teşkil etmez.”
B- Dayanılan ve İlgili Görülen Anayasa Kuralları
Başvuru kararında, Anayasa’nın 38. maddesinin dördüncü fıkrasına dayanılmış; 2. ve
17. maddeleri ise ilgili görülmüştür.
IV- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi uyarınca, Haşim KILIÇ, Osman
Alifeyyaz PAKSÜT, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Cafer ŞAT,
A. Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Zehra Ayla
PERKTAŞ’ın katılımlarıyla yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik
bulunmadığından işin esasının incelenmesine 06.11.2007 gününde OYBİRLİĞİYLE karar
verilmiştir.
ve ilgili görülen Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup
Başvuru kararında, 5176 sayılı Yasa’nın 5. maddesinin üçüncü fıkrasında, Kamu
Görevlileri Etik Kurulu tarafından kamu görevlisinin etik ilkeye aykırılığının tespitine ilişkin
kararının ve bu kararın yargı tarafından iptali halinde de yargı kararının Resmi Gazete’de
yayınlanacağına ilişkin düzenlemenin, tespit niteliğindeki Kurul kararlarının idari davaya
konu olabilecek icrai işlem niteliğini taşımaması ve suçluluğu hükmen sabit olmayan bir
durumun alenileştirilerek kişilik haklarının ihlaline neden olması gerekçeleriyle Anayasa’nın
38. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında
Kanun'un 29. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi, yasaların Anayasa'ya aykırılığı
konusunda ilgililer tarafından ileri sürülen gerekçelere bağlı kalmak zorunda olmadığından
itiraz konusu kural ilgisi nedeniyle Anayasa'nın 2. ve 17. maddeleri yönünden de
incelenmiştir.
5176 sayılı Yasa’nın 5. maddesinde Kurul’un etik kural ihlali ile ilgili başvurularda
inceleme ve araştırma yöntemi belirlenmektedir. Maddenin birinci fıkrasında başvurular
hakkındaki inceleme ve araştırmanın etik davranış ilkelerinin ihlâl edilip edilmediği
çerçevesinde yürütüleceği ve çalışmaların azami üç ay içinde sonuçlandırılacağı; ikinci
fıkrasında, inceleme ve araştırma sonucunun ilgililere ve Başbakanlık Makamına yazılı olarak
bildirileceği; iptali istenilen üçüncü fıkrasında başvuruya konu kamu görevlisinin işlem veya
eyleminin etik davranış ilkelerine aykırı olduğunun tespiti ve bu kararın kesinleşmesi halinde,
durumun Başbakanlık tarafından Kurul kararı olarak Resmî Gazete’de kamuoyuna
duyurulacağı, Kurul kararının yargı kararıyla iptali halinde yargı kararının yerine getirilerek
yine Resmî Gazete’de yayımlanacağı, son fıkrasında ise bu Kanuna göre yapılan inceleme ve
araştırmaların genel hükümlere göre ceza ve disiplin kovuşturmasına engel oluşturmayacağı
öngörülmektedir.
Anayasa’nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, insan haklarına dayanan, bu hak ve
özgürlükleri koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli
bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan
kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve yasalarla kendini bağlı
sayan, yargı denetimine açık, Anayasa’nın ve yasaların üstünde yasa koyucunun da
bozamayacağı temel hukuk ilkeleri bulunduğu bilincinde olan devlettir.
Anayasa’nın “Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı” başlıklı 17.
maddesinde, “Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına
sahiptir” denilmektedir. Buna göre kişinin yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma hakkı
birbirleriyle sıkı bağlantıları olan, devredilmez, vazgeçilmez temel haklardandır. Bu haklara
karşı her türlü engelin ortadan kaldırılması da devlete görev olarak verilmiştir. Bu itibarla
kişilerin yaşayışlarına ilişkin yasal düzenlemeler “maddî ve manevî varlığını koruma
hakları”nı önemli ölçüde zedeleyecek veya ortadan kaldıracak kuralları içeremez.
Anayasa’nın 17. maddesinin üçüncü fıkrasında “…Kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir
cezaya veya muameleye tabi tutulamaz” denilerek, bireyin başkalarının ya da kendisinin
gözünde küçük düşüren, insan haysiyetiyle bağdaşmayan veya onur kırıcı ceza ya da
muameleye tabi tutulamayacağı öngörülmüş ve Anayasa Mahkemesi kararlarında, insan
haysiyeti kavramı da insanın hangi durum ve şartlar altında bulunursa bulunsun sırf insan
oluşunun kazandırdığı değerin tanınması ve sayılması olarak ifade edilmiştir. Bu bağlamda,
25.11.2005 günlü, E.2000/34, K.2005/91 sayılı Kararda, işlediği bir suç nedeniyle bireyin
dayak, teşhir, aleni infaz vb. bedensel ceza ya da muameleye maruz kalmasının insan
onuruyla bağdaşmayacağı belirtilerek, kuralın iptaline karar verilmiştir.
Suç ve cezalara ilişkin esasların yer aldığı Anayasa’nın 38. maddesinin dördüncü
fıkrasında “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz” denilerek
masumiyet karinesi kabul edilmiştir.
Etik, ahlâkın temellerini inceleyen felsefe dalı ya da bir kimsenin davranışlarına temel
olan ahlâk ilkelerinin tümüne denir. Suç, hukuk düzeni tarafından ceza veya güvenlik tedbiri
yaptırımına bağlanmış fiildir. Suç oluşturan bir davranış etik de değildir. Ancak etik olmayan
her davranış her zaman suç niteliği taşımaz. Suç ve cezaların yasayla düzenlenme
zorunluluğuna karşın, 5176 sayılı Yasa’nın 3. maddesinde etik ilkelerin Etik Kurul tarafından
yönetmelikle belirlenmesi esası kabul edilmiş, Anayasa Mahkemesi de 1.6.2005 günlü,
E.2004/60, K.2005/33 sayılı kararıyla bu kuralı Anayasa’ya aykırı görmemiştir.
Etik Kurulu’nun görevi kapsamında kalan etik kurala aykırılık suç olmadığı gibi, kamu
görevlisi hakkında etik kurala aykırılığın tespitine ilişkin kararlar da ceza niteliğinde değildir.
Nitekim Yasa’nın 4. maddesinin son fıkrası gereğince, yargı organlarında görülmekte olan
veya yargı organlarınca karara bağlanmış bulunan uyuşmazlıklar hakkında Kurula veya
yetkili disiplin kurullarına başvuru yapılamayacağına; inceleme sırasında yargı yoluna
gidildiği anlaşılan başvuruların işleminin durdurulacağına; 5. maddesinin üçüncü fıkrası
gereğince 5176 sayılı Yasa’ya göre yapılan inceleme ve araştırmaların, genel hükümlere göre
ceza kovuşturmasına engel oluşturmayacağına ilişkin kurallar da bunu doğrulamaktadır. Etik
ilkeye aykırılık kararları ceza niteliğinde olmadığından, kural Anayasa’nın 38. maddesine
aykırı değildir.
Öte yandan, idare hukukunda ilgilinin hukuki menfaatini etkileyenler hariç olmak üzere
hiçbir hukuki etkiye sahip olmayan tespit edici işlemlere karşı dava açılamayacağı kabul
edilmektedir. Etik Kurul’un tespit niteliğindeki kararlarının, insan onuru ve kişilik hakkı
üzerindeki etkisi ve Yasa’nın iptali istenilen 5. maddesinin üçüncü fıkrasının son
cümlesindeki “Ancak, Kurul kararlarının yargı tarafından iptali halinde Kurul, yargı
kararını yerine getirir ve Resmi Gazetede yayımlatır.” hükmü, birlikte değerlendirildiğinde
Etik Kurul kararlarının yargı denetimine tabi olduğunda kuşku bulunmamaktadır.
5176 sayılı Yasa’nın 1. maddesinde, bu Kanun’un amacı, kamu görevlilerinin uymaları
gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik
davranış ilkeleri belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere Kamu Görevlileri Etik Kurulunun
kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi olarak gösterilmiştir. Etik Kurulun,
etik ilkeye aykırı davranışın tespitine ilişkin karar verme ve inceleme ve araştırma sonucunu
ilgililere ve Başbakanlığa yazılı olarak bildirme yetkisi kamuda etik kültürünün yerleşmesi ve
kamu görevinin işleyişinde etkinliğin sağlanması için gerekli görülebilirse de bu yazılı
bildirimin 5176 sayılı Yasa kapsamında kamu görevlilerinin kendileri ve bunların hiyerarşik
üstlerine bildirilmesi ile yetinilmeyip, idari yargı denetimine açık olan bu eylemlerin yargısal
kesinlik kazanmadan Resmi Gazete ile kamuoyuna duyurulması ilgilinin herkese teşhiri
anlamına gelmekte; bu durum ise bütün temel hak ve özgürlükler için dokunulmaz ve her
türlü değerler ölçütünün dışında kabul edilen insan onuru ile kişinin maddi ve manevi
varlığının önemli ölçüde zedelenmesine yol açmaktadır.
Öte yandan, Kamu Görevlileri Etik Kurulu kararının idari yargı tarafından iptal edilerek
maddi olguların mevcut olmadığının tespiti halinde, Yasa gereği bu iptal kararının da Resmi
Gazete’de yayımlanmasının, daha önceki yayım nedeniyle yazılı ve görsel medyaya haber
teşkil edip farklı sübjektif değerlendirmelere maruz kalarak onuru zedelenen ve toplum
önünde teşhir edilen kişilerin, uğradıkları manevi zararlarını tümüyle gidermeyeceği de
açıktır.
Hukuk devletinin temel gereklerinden olan insan haklarının, demokratik toplum içinde
nitelikli bir şekilde kullanılabilmeleri sağlanırken, bu kullanımın sonucunda ortaya çıkacak
düzensizliklerin olumsuz sonuçlarının kaldırılabilmesi belli bir dengenin kurulmasını
gerektirir. Kamuda etik kültürünün yerleşmesi için etik ilkeye aykırılık kararları ile bunların
denetimi sonucu idari yargı tarafından verilen iptal kararlarının Resmî Gazete’de
yayımlanmasının suç niteliği taşımayan bir konuda kişinin teşhirine, dolayısıyla toplum
içindeki konumunun, maddi ve manevi varlığının ağır bir şekilde etkilenmesine yol açması,
kişi özgürlüğü ile kamu gücünün kullanılması arasındaki hassas dengenin özgürlük aleyhine
bozulması demektir. Bu nedenle kural demokratik toplum düzeninin gereklerine ve adalet
ilkelerine dolayısıyla hukuk devletine ve kişinin maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkına
aykırı bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle itiraz konusu kural Anayasa’nın 2. ve 17. maddelerine aykırıdır ve
iptali gerekir.
VI - SONUÇ
25.5.2004 günlü, 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 5. maddesinin üçüncü fıkrasının
Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, 4.2.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
Başkanvekili
Üye
Sacit ADALI
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
Üye
Mehmet ERTEN
Üye
A. Necmi ÖZLER
Üye
Fettah OTO
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye
Şevket APALAK
Üye
Serruh KALELİ
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
[R.G. 18 Mayıs 2010 – 27585]
—— • ——
Yargıtay Kararı
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinden:
Esas No
: 2009/16485
Karar No
: 2010/5916
YARGITAY İLAMI
İncelenen Kararın
Mahkemesi
: Adana 6. Aile Mahkemesi
Tarihi
: 10/2/2009
Numarası
: Esas No: 2008/233
Karar No: 2009/127
Davacı
: Gülnaz ATAŞ
Davalı
: Hasımsız
Dava Türü
: Satışa İzin
Temyiz Eden : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen
hükmün kanun yararına bozulması Adalet Bakanlığının yazısı üzerine Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığı tarafından istenilmekle evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü.
Davacı vekili tarafından açılan davada, davacının nikahsız birlikteliğinden olma
Muhammet isimli çocuğunun 18 yaşını doldurmak üzere olduğunu, reşit olduğu takdirde
mallarını satacağını söylediğini belirterek, küçüğün korunması için malların annesi tarafından
satılmasına izin verilmesinin talep edildiği, mahkemece yapılan yargılama sonucunda davanın
kabulüne karar verildiği görülmektedir.
Olayda Türk Medeni Kanununun 327 ve 356. madde koşulları iddia edilmediği gibi
koşulların oluştuğu da kanıtlanmamıştır.
Davacı anne küçüğün velisi ve yasal tek temsilcisidir. Türk Medeni Kanununun 342 ve
462/1-2. maddeleri gereğince 327. ve 356. madde hükümleri koşullarının oluşması dışında
hakimden izin almaksızın taşınır veya taşınmaz hangisi olursa olsun çocuk mallarını
satabilecek, 360. ve 361. maddelerdeki olumsuz koşullar gerçekleşmedikçe onun mallarını
yönetecek ve bununla yükümlü olacaktır. (TMK.md.352) Yönetim hakkı sona erince de
çocuğun mallarını hesabıyla birlikte ergin çocuğa, vasisine veya kayyımına devredecektir.
(TMK.md.362)
Bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerekirken; kabulüne karar verilmesi doğru
görülmemiştir.
SONUÇ: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanununun 427/6. maddesine dayalı kanun yararına bozma isteğinin açıklanan sebeple kabulü
ile hükmün sonuca etkili olmamak üzere BOZULMASINA, oybirliğiyle karar verildi.
29/3/2010
[R.G. 15 Mayıs 2010 – 27582]
—— • ——
Yüksek Seçim Kurulu Kararları
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından:
Karar No : 329
-KARARBaşkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 20/05/2010 tarihli yazıda aynen; “Yüksek
Seçim Kurulunun 08/01/2009 tarihli, 2009/11 sayılı kararına ekli “29 Mart 2009 Pazar Günü
Yapılacak Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimlerinde
Sandık Kurullarının Görev ve Yetkilerini Örnek: 138 sayılı Genelge”nin Oy Verme Süresi
başlıklı 22. maddesinde 32 ilde oy vermenin başlangıç ve bitiş saatlerinin 07.00 – 16.00
olarak belirlenmiştir.
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun Oy
verme süresi başlıklı 89. maddesinde “Oy verme günü, saat sekizden on yediye kadar geçecek
zaman, oy verme süresidir. Ancak, saat on yediye geldiği halde, sandık başında oylarını
vermek üzere bekliyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sıra ile oylarını
kullanırlar.
Oy verme süresinin başlayış ve bitiş saatleri, sürenin korunması kaydıyla, mevsim ve
bölge özellikleriyle ulaşım durumlarına göre, bütün yurtta veya gerekli görülen seçim
çevrelerinde, seçim gününden en az bir hafta önce ilan edilmek koşuluyla, Yüksek Seçim
Kurulunca tespit edilebilir.”
hükmü yer almaktadır.
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi
Hakkında Kanunun 33. maddesinin 2. fıkrası hükmü gereğince 06 Haziran 2010 tarihinde
yapılacak olan muhtarlık, ihtiyar meclisi ve ihtiyar heyeti üyeliği seçimleri ile bu seçimlerle
birlikte yapılacak olan seçimlerde oy verme süresinde uygulamada birlikteliğin sağlanması
için gerekli kararın alınmasını takdirlerinize arz ederim.” denilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun Oy
verme süresi başlıklı 89. maddesinde “Oy verme günü, saat sekizden on yediye kadar geçecek
zaman, oy verme süresidir. Ancak, saat on yediye geldiği halde, sandık başında oylarını
vermek üzere bekliyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sıra ile oylarını
kullanırlar.
Oy verme süresinin başlayış ve bitiş saatleri, sürenin korunması kaydıyla, mevsim ve
bölge özellikleriyle ulaşım durumlarına göre, bütün yurtta veya gerekli görülen seçim
çevrelerinde, seçim gününden en az bir hafta önce ilan edilmek koşuluyla, Yüksek Seçim
Kurulunca tespit edilebilir.”
Bundan ayrı olarak, Yüksek Seçim Kurulunun 08/01/2009 tarihli, 2009/11 sayılı
kararına ekli “29 Mart 2009 Pazar Günü Yapılacak Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları
ve İhtiyar Heyetleri Seçimlerinde Sandık Kurullarının Görev ve Yetkilerini Gösterir Örnek:
138 sayılı Genelge” nin Oy Verme Süresi başlıklı 22. maddesinde 32 ilde oy vermenin
başlangıç ve bitiş saatlerinin 07.00 – 16.00 olarak belirlenmiştir.
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi
birlikte yapılacak olan seçimlerde uygulamada birlikteliğin sağlanması amacıyla 298 sayılı
Kanunun 89. maddesi uyarınca oy vermenin başlangıç ve bitiş saatlerinin 08.00 – 17.00
olarak belirlenmesine karar verilmesi gerekmektedir.
SONUÇ:
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1- 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi
birlikte yapılacak olan seçimlerde uygulamada birlikteliğin sağlanması amacıyla 298 sayılı
Kanunun 89. maddesi uyarınca oy vermenin başlangıç ve bitiş saatlerinin 08.00 – 17.00
olarak belirlenmesine,
2- Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasına,
3- Karar örneğinin tüm il ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına iç mail yoluyla
gönderilmesine,
20/05/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Başkan
Ali EM
Üye
Mehmet KILIÇ
Üye
Bahadır
DOĞUSOY
Üye
Hüseyin EKEN
Üye
M.Zeki ÇELEBİOĞLU
Üye
Muharrem COŞKUN
Üye
Turan KARAKAYA
Üye
Mehmet KÜRTÜL
Üye
Nilgün İPEK
Üye
Halim AŞANER
[R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588]
—— • ——
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından:
Karar No : 331
-KARARBaşkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 30/01/2010 tarihli, C.05.0.İMİ.0.88 sayılı
yazıda aynen; “5749 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında
Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve
Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun;
10. maddesinin birinci fıkrasına; “Yurt dışında bulunan vatandaşların oy
kullanmalarıyla ilgili seçim işlerini yönetmek üzere Ankara İl Seçim Kuruluna bağlı Yurt Dışı
İlçe Seçim Kurulu oluşturulur. İhtiyaç duyulması halinde birden fazla yurt dışı ilçe seçim
kurulu teşkil edilebilir.”
14. maddesine onüçüncü bent olarak; “Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulunun
oluşturulmasını ve yurt dışında bulunan vatandaşların oy kullanmalarını sağlamak
üzere gerekli düzenlemeler yapmak”
28. maddesinin (B) fıkrasına (8) numaralı bent olarak; “8. Bu Kanuna göre seçmen
olup, yurt dışında bulunan vatandaşların adres kayıt sistemindeki bilgilerine dayalı
olarak oluşturulan bilgiler topluluğuna “Yurt Dışı Seçmen Kütüğü” denilir.”
hükümleri eklenmiş olup, aynı Kanunun,
33. maddesinin birinci fıkrası; “Seçmen kütüğü; adres kayıt sistemindeki bilgiler
esas alınarak Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek usul ve esaslara göre her yıl
yeniden düzenlenir, sürekli bilgi toplama ile her seçim döneminde güncelleştirilir.”
35. maddesi başlığı ile;
“Yurt dışı seçmen kütüğü”
“Yurt dışı seçmen kütüğü, adres kayıt sistemindeki bilgiler esas alınarak Yüksek
Seçim Kurulunca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde oluşturulur.”
şeklinde değiştirilmiştir.
Anılan Kanun hükümleri gereğince Yüksek Seçim Kurulunun 16/01/2010 tarihli,
2010/22 sayılı kararı ile Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu oluşturulmuştur.
Yine, 298 sayılı Kanunun 94/A maddesinde; Yurt dışı seçmenlerin, milletvekili
genel seçimi, Cumhurbaşkanı seçimi ve halkoylamasında oy verebilecekleri ve Yurt dışı
seçmenlerin sadece seçime katılan siyasi partilere oy verebilecekleri ile Yurt dışı
seçmenlerin sandık, gümrük kapılarında oy kullanma veya elektronik oylama
yöntemlerinden hangisine göre oy kullanacağına yabancı ülkenin durumuna göre
Dışişleri Bakanlığının görüşünü alarak Yüksek Seçim Kurulunca karar verileceği,
94/E maddesinin birinci fıkrasında da; Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı bulunan
seçmenlerin seçimin yapılacağı günün yetmişbeş gün öncesinden başlamak üzere seçim
günü saat 17:00’a kadar yurda giriş ve çıkışlarında gümrük kapılarında kurulacak
seçim sandıklarında oy kullanabilecekleri,
belirtilmiştir.
Bununla birlikte, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri
Hakkında Kanunun Kuruluş ve Tanımlar başlıklı 28. maddesinin sekizinci fıkrasında;
“Bu Kanuna göre seçmen olup, yurt dışında bulunan vatandaşların adres kayıt sistemindeki
bilgilerine dayalı olarak oluşturulan bilgiler topluluğuna "Yurt Dışı Seçmen Kütüğü" denilir.”
hükmü ile,
Aynı Kanunun Seçmen Kütüğü Düzenlenmesi başlıklı 33. maddesinin birinci fıkrasında
da; “Seçmen kütüğü; adres kayıt sistemindeki bilgiler esas alınarak Yüksek Seçim Kurulunca
belirlenecek usul ve esaslara göre her yıl yeniden düzenlenir, sürekli bilgi toplama ile her
seçim döneminde güncelleştirilir.”
Bundan ayrı olarak, Yüksek Seçim Kurulunca kabul edilen ve Resmi Gazetenin
04/11/2008 günlü, 27044 sayılı nüshasında yayınlanan 2008/260 sayılı kararına ekli Yüksek
Seçim Kurulu Birimlerinin Kuruluş ve Görevleri ile Personelin Göreve Alınma, Yer
Değiştirme, Yükselme, Görevden Uzaklaştırma, Sicil ve Disiplin İşleri Hakkında Genelgenin
Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünün Görevleri başlıklı 7. maddesinin birinci bendinde,
seçmen kütüğünü ve yurt dışı seçmen kütüğünü oluşturmak, güncelleştirmek, seçmen ve
seçimle ilgili tüm bilgileri toplamak, saklamak, kullanılır hale getirmek ve gerekli yerlere
ulaştırmak olarak Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.
Bu nedenle, yukarıda açıklanan Kanun hükümleri gereğince; Yurt dışı seçmen
kütüğünün düzenlenmesi, Yurt dışı seçmenlerin sandık, gümrük kapılarında oy kullanma veya
elektronik oylama yöntemlerinden hangisine göre oy kullanacaklarının belirlenmesi amacıyla
Dışişleri Bakanlığının da görüşü alınarak Yüksek Seçim Kurulunun kararına esas bir
çalışmanın yapılması için komisyon kurulmasına karar verilmesini takdirlerinize arz ederim.”
denilmiş ve 30/01/2010 tarihli, 69 sayılı kararımız ile Kurulumuz Başkanvekili Kırdar
ÖZSOYLU Başkanlığında, Üyeler Mehmet KILIÇ, M. Zeki ÇELEBİOĞLU ve Halim
AŞANER’den oluşturulan komisyon yurt dışı seçmen kütüğü düzenlenmesine esas genelge
çalışmasını tamamlamış buna ilişkin Kurulumuzca 10/04/2010 tarihli, 2010/264 sayılı
kararımız ile Yurt Dışı Seçmen Kütüğü Genelgesi (Örnek: 140/II) kabul edilmiş olup, yurt
dışında bulunan seçmenlerin oy verme yöntemine ilişkin olarak hazırlanan rapor taslağı
incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Komisyon tarafından düzenlenen 18/05/2010 tarihli Raporda;
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 10.
maddesinin birinci fıkrasına, 14. maddesinin onüçüncü bendine, 28. maddesinin (B)
fıkrasının (8) numaralı bendine eklenen ve aynı Kanunun 33. maddesinin birinci fıkrası
ile 35. maddesinde 5749 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler çerçevesinde Yüksek Seçim
Kurulunun 16/01/2010 tarihli, 2010/22 sayılı kararı ile Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu
oluşturulmuştur.
Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlar Daire Başkanlığının 31/03/2010 tarih ve 585915
sayılı yazısı ile de 298 sayılı Kanunun 94/A maddesi kapsamında yurt dışı seçmenlerin
bulundukları ülkelerin durumuna göre oy verme usullerine ilişkin koşulları ve
büyükelçiliklerin değerlendirmeleri Başkanlığımıza iletilmiştir.
Dışişleri Bakanlığı Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlar ve Emlak Genel Müdür
Yardımcılığı Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlar Daire Başkanlığınca Kurulumuza gönderilen
04 Mayıs 2010 tarihli, B.06.0.KOYD.0.0-951.22-2010/845503 sayılı yazıda;
Dışişleri Bakanlığı ile büyükelçiliklerin görüşleri ve ülkelerin koşulları incelendiğinde;
En çok seçmenin yer aldığı Almanya (1.336.204) için sandık kurulması izninin
seçimden 2 ay öncesinden,
a) Federal Hükümetin izninin alınarak yapılabileceği,
b) Başvuruların kamu güvenliği ve düzeninin bozulmaması açısından
değerlendirilebileceği,
c) Temsilciliklerin dışında oy kullanılmasına izin verilmeyeceği,
İfade edilmekte olup, Berlin Büyükelçiliğinin görüşünde; 1.336.204 seçmene 13
temsilcilikte oy kullandırılamayacağı, temsilciliklerimizin fiziki şartları ve personel sayısının
yeterli olmadığı, seçim için öngörülen süre içinde hafta sonları çalışılması halinde dahi (38
gün) gereken sandıkların kurulmasının mümkün olmadığı vurgulanmakta, Anayasa
Mahkemesinin iptal gerekçesi dikkate alınarak mektupla oy verme yönteminin yeniden
gözden geçirilmesi önerilmektedir.
Seçmen sayısı açısından 2. sıradaki Fransa bakımından ise, Paris Büyükelçiliği
görüşünde, Paris Başkonsolosluğu hariç olmak üzere, diğer şehirlerde 257.019 seçmene oy
kullandırma için fiziki şartların yetersiz olduğu, vatandaşlarımızın kurduğu sivil toplum
örgütlerinin merkezlerinde oy sandıklarının kurulmasının da sağlıklı olmayacağı, sandık
başlarında meydana gelecek yığılmaların önüne geçilmesi bakımından, vatandaşlarımızın
yoğun olarak bulunduğu bölgelerde yüzlerce seçim sandığının kurulması zorunluluğunun
ortaya çıkacağı, potansiyel seçmen sayısının büyüklüğü ve vatandaşlarımızın Fransa
çapındaki dağınıklığı karşısında sandık kurulması yönteminin sağlıklı bir şekilde
uygulanabilir olmadığı, öte yandan elektronik oylama açısından Fransa’daki internet
altyapısının gelişmiş ve güvenilir olup, sağlıklı iletişime olanak verdiği belirtilmiştir.
Washington Büyükelçiliği görüşünde de, ABD makamlarından gerekli izinler alınmak
suretiyle, bu ülkedeki temsilciliklerde seçim sandığı kurulmasının mümkün olduğu, ABD’de
elektronik oylama için gerekli teknolojik altyapının mevcut bulunduğu, temsilcilik binalarının
nitelikleri, personelin yoğun mesai sarf edeceği ve kıtasal büyüklükteki ABD’nin çeşitli
eyaletlerinde yaşayan vatandaşlarımızın seyahat zorlukları dikkate alındığında,
temsilciliklerde sandık kurulması yönteminin son seçenek olarak değerlendirilmesinin uygun
olacağı ifade edilmiştir.
Londra Büyükelçiliğince de, İngiltere Dışişleri Bakanlığının konuya ilişkin notası
uyarınca İngiltere’deki temsilciliklerde seçim sandığı kurulmasının bir sakıncasının olmadığı,
ancak özel güvenlik şirketlerinden hizmet alınması gerektiği belirtilmiştir.
Adıgeçen ülkeler ve bu ülkeler dışında kalan Hollanda, Avusturya, İsviçre ve Kuzey
Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gibi vatandaşlarımızın yoğun olarak yaşadığı ülkelerde sandık
usulüyle oy kullanımı yerel mevzuat bakımından mümkün olsa dahi, ülkeler veya
temsilciliklerimize mahsus koşullar çerçevesinde ilgili büyükelçiliklerce bu yöntem tercihe
değer bulunmamakta, diğer oy kullanma yöntemleri önerilmekte ve kimi ülkelerde de
elektronik
oylamanın
yapılamayacağı
belirtilmektedir.
Büyükelçiliklerin
bu
değerlendirmelerinin Dışişleri Bakanlığınca da paylaşıldığı ve Bakanlığın konuyla ilgili
görüşünün de bu yönde olduğu görülmüştür.
Yazışmalar sonucunda edinilen izlenim ve yapılan değerlendirmelerde oluşan kanaat
doğrultusunda, Anayasanın 67. ve 79. maddeleri hükümleri gereğince yabancı ülkedeki
vatandaşlara oy kullandırılması asıl olmakla birlikte; 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri
ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 94/A maddesinde belirtildiği üzere, yurt dışında
bulunan seçmenlerin sandık, gümrük kapılarında oy kullanma veya elektronik oylama
yöntemlerinden hangisine göre oy kullanacaklarına karar verilirken, yabancı ülkenin
durumuna göre Dışişleri Bakanlığının görüşünün alınması gerektiği yolundaki hükmün gereği
olarak, Dışişleri Bakanlığının ilgide kayıtlı yazısı ve bu yazı ekindeki büyükelçiliklerin
konuya ilişkin görüşleri birlikte değerlendirildiğinde; yurt dışı seçmenlerin sandıklarda veya
elektronik oylama yöntemleriyle oy kullanmaları alt yapı eksikliği ve ilgili ülkeler mevzuatı
gereği olanaksız olduğundan, 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak Anayasa değişikliğine
ilişkin halkoylamasında, yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenlerin gümrük kapılarında oy
kullanmaları gerektiği,
önerisinde bulunulmuştur.
Komisyonca yapılan değerlendirme sonucu düzenlenen 18/05/2010 tarihli komisyon
raporu Kurulumuzca da uygun görülmüş olup,
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 94/A
maddesinde belirtildiği üzere, Dışişleri Bakanlığının belirtilen yazıları ve bu yazı ekinde
bulunan büyükelçiliklerin de konuya ilişkin görüşlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucu,
yurt dışı seçmenlerin sandıklarda veya elektronik oylama yöntemleriyle oy kullanmaları alt
yapı eksikliği ve ilgili ülkeler mevzuatı gereği olanaksız olduğundan, 12 Eylül 2010 Pazar
günü yapılacak Anayasa değişikliğine ilişkin halkoylamasında, yurt dışı seçmen kütüğüne
kayıtlı seçmenlerin gümrük kapılarında oy kullanmaları yönünde karar verilmesi
gerekmektedir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
1- 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 94/
A maddesinde belirtildiği üzere, yurt dışı seçmenlerin sandık, gümrük kapılarında oy
kullanma veya elektronik oylama yöntemlerinden hangisine göre oy kullanacağına yabancı
ülkelerin durumuna göre Dışişleri Bakanlığının belirtilen yazıları ve yazı ekinde bulunan
büyükelçiliklerin de konuya ilişkin görüşleri ve komisyon raporunun birlikte
değerlendirilmesi sonucu, sandıkta veya elektronik oylama yöntemleriyle oy kullanmaları alt
yapı eksikliği ve ilgili ülkeler mevzuatı gereği olanaksız olduğundan, 12 Eylül 2010 Pazar
günü yapılacak Anayasa değişikliğine ilişkin halkoylamasında, yurt dışı seçmen kütüğüne
kayıtlı seçmenlerin gümrük kapılarında oy kullanmalarına,
2- Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasına,
20/05/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Başkan
Ali EM
Üye
Mehmet KILIÇ
Üye
M. Zeki ÇELEBİOĞLU
Üye
Mehmet KÜRTÜL
Üye
Bahadır
DOĞUSOY
Üye
Muharrem COŞKUN
Üye
Nilgün İPEK
[R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588]
—— • ——
Üye
Hüseyin EKEN
Üye
Turan KARAKAYA
Üye
Halim AŞANER
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı
EYÜP KAYA/Türkiye Davası*
Başvuru No: 17582/04
Strazburg
23 Eylül 2008
İKİNCİ DAİRE
USUL
Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine açılan 17582/04 no’lu davanın nedeni, T.C.
vatandaşı Eyüp Kaya’nın (başvuran), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne, 26 Nisan 2004
tarihinde Temel İnsan Hakları ve Özgürlüklerini güvence altına alan Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi’nin (“AİHS”) 34. maddesi uyarınca yapmış olduğu başvurudur.
Başvuran, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önünde, Van Barosu
avukatlarından M. Timur tarafından temsil edilmektedir.
OLAYLAR
I. DAVANIN KOŞULLARI
Başvuran, 1980 doğumludur ve Van’da ikamet etmektedir.
Başvuran, 29 Ağustos 2000 tarihinde askere alınmıştır.
Başvuran, 7 Eylül 2001’de, görme güçlüğü nedeniyle muayene olmak üzere Sivas
Askeri Hastanesi’ne gitmiştir. Tıbbi raporda, başvuranın sol gözünde -6,25 derece miyop,
+0,25 derece hipermetrop ve -6,75 derece anizometropi olduğu kaydedilmiştir. Raporda,
başvuranın çocukluktan beri sol gözünde sorun yaşadığından şikayetçi olduğu belirtilmiştir.
Bunun üzerine, askerliğe uygun olmadığından dolayı, başvuran terhis edilmiştir.
17 Mart 2003’te, başvuran, maaş için Emekli Sandığı’na, tazminat için İçişleri
Bakanlığı Tazminat Komisyonu’na başvurmuştur. Başvuranın bu iki talebi de reddedilmiştir.
Başvuran, 21 Mayıs 2003’te, muhtarlıktan fakirlik belgesi almıştır.
Başvuran, 5 Haziran 2003’te, İçişleri Bakanlığı aleyhinde Askeri Yüksek İdare
Mahkemesi’ne dava açmış ve 30,000,000,000 TL’lik (yaklaşık 18,000 Euro) tazminat
talebinde bulunmuştur. Başvuran, askere gitmeden önce bu tür göz problemleri olmadığını
iddia etmiştir. Başvuran, ayrıca, zarar veren eylemle uğranan zarar arasında illiyet bağı
kurulmasını gerektirmeyen “sosyal risk” ilkesine atıfta bulunmuştur. Başvuran, ayrıca adli
yardım talebinde bulunmuştur.
24 Temmuz 2003’te, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, dava dosyasını inceledikten ve
raportör hakimin görüşlerini dinledikten sonra, dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle
başvuranın adli yardım talebini reddetmiştir.
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, 25 Temmuz 2003’te, mahkeme masrafları için
476,970,000 TL (yaklaşık 292 Euro) ödemesi gerektiğini başvurana bildirmiştir.
* Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
19 Ağustos 2008’de, başvuran Van Devlet Hastanesi’nde muayene olmuştur.
Başvuranın sol gözünde % 37 oranında görme kaybına neden olan -8 derece miyop tespit
edilmiştir.
Mahkeme, 12 Kasım 2003’te, başvuranın mahkeme masraflarını ödemediği
gerekçesiyle yargılamayı sonlandırmıştır.
Bu karar, 20 Aralık 2003 tarihinde başvurana bildirilmiştir.
HUKUK
I. AİHS’NİN 6. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
Başvuran, esas bakımından, yerel mahkemenin adli yardım talebini reddetmesi
nedeniyle, mahkemeye erişim hakkından mahrum bırakıldığı konusunda şikayetçi olmuş ve
bu şikayetini AİHS’nin 6/1 maddesine dayandırmıştır.
A. Kabuledilebilirlik
AİHS’nin 35/3 maddesi uyarınca bu şikayetin dayanaktan yoksun olmadığını
kaydeden AİHM, ayrıca başka açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik unsuru
bulunmadığını tespit eder. Bu nedenle şikayet kabuledilebilir niteliktedir.
B. Esas
Hükümet, Türkiye’deki adli yardım sistemiyle ve özellikle mahkeme ücretinin
hesaplanmasıyla ilgili bir açıklamada bulunmuştur. Hükümet, sözkonusu davada, başvuranın
taleplerini desteklemek üzere herhangi bir kanıt sunmaması nedeniyle adli yardım talebi
reddedildiği için, yerel mahkemenin başvuranın mahkeme masraflarını ödeyip ödeyemeyeceği
konusunda karara varmadığını ileri sürmüştür. Hükümet, bu bağlamda, mahkeme masraflarını
karşılayacak imkana sahip olmadığı iddia edilen başvuranın, avukatlık ücretini
karşılayabilecek imkanı olduğunu belirtmiştir.
Başvuran, şikayetin esasına ilişkin herhangi bir görüş sunmamıştır.
AİHM, AİHS’nin 6/1 maddesi tarafından güvence altına alınan mahkemeye erişim
hakkıyla ilgili olarak içtihadında yer alan genel ilkelere, özellikle de mahkeme masraflarını
ödeme zorunluluğuna atıfta bulunmaktadır (Kreuz / Polonya, no. 28249/95; Mehmet ve Suna
Yiğit / Türkiye, no. 52658/99).
AİHM, mahkeme masrafı olarak başvuranın 476,970,000 TL ödemesi gerektiğini
kaydetmektedir. Bu miktar kendi başına aşırı olmamakla beraber, AİHM, fakirlik belgesi alan
başvuranın bu miktarı ödeyecek imkanının bulunmadığını kabul etmektedir. Bu bağlamda,
Hükümet’in iddialarının aksine, AİHM, başvuranın tazminat davasını takip etmek üzere bir
avukat tutmasının, mahkeme masraflarını ödeyecek imkanının olduğu anlamına gelmeyeceği
kanaatindedir (bkz, Mehmet ve Suna Yiğit, yukarıda kaydedilen). Ancak, davada haklılık
bulunmadığı görüldüğünden, başvuranın adli yardım talebi reddedilmiştir. Davanın esasına
ilişkin bu değerlendirme, başvuranın talebinden vazgeçmesine ve davasının hiçbir zaman
görülmemesine neden olmuştur.
AİHM, daha önce benzer şikayetleri incelediğini ve Türkiye’deki adli yardım
sisteminin bireylere keyfiyetten korunmalarını sağlayacak esaslı teminatlar sunmadığı
gerekçesiyle 6/1 maddesinin ihlalini saptadığını belirtmektedir (bkz, Bakan / Türkiye, no.
50939/99; Amaç ve Okkan / Türkiye, no. 54179/00 ve Mehmet Hüsni Tunç / Türkiye, no.
20400/03).
AİHM, sözkonusu davayı incelemiş ve yukarıda bahsedilen davalardakinden farklı bir
sonuca varmasını gerektirecek herhangi bir özel koşula rastlamamıştır.
Sonuç olarak, AİHM, başvuranın mahkemeye erişim hakkına orantısız bir kısıtlama
getirildiği sonucuna varmıştır. Buna göre, AİHS’nin 6/1 maddesi ihlal edilmiştir.
II. İHLAL EDİLDİĞİ İDDİA EDİLEN DİĞER AİHS MADDELERİ
Başvuran, ayrıca, askerlik döneminde zor koşullarda çalıştırılması nedeniyle büyük
oranda görme kaybına uğradığı konusunda şikayetçi olmuş ve bu şikayetini AİHS’nin 3., 4.,
13. ve 14. maddelerine dayandırmıştır. Başvuran, ayrıca, sorumlu kişileri dava etmek için
etkili hukuk yolları bulunmadığını ve Kürt kökenli olması nedeniyle ayrımcılığa maruz
bırakıldığını ileri sürmüştür.
Başvuran, bu başlıklar altında ileri sürdüğü iddiaları desteklemek üzere herhangi bir
açıklama veya belge sunmamıştır. Buna göre, AİHS’nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları
uyarınca dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle başvurunun bu kısmının reddedilmesi
gerekmektedir.
III. AİHS’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI
AİHS’nin 41. maddesine göre:
“Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek
Sözleşmeci Tarafın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde,
hakkaniyete uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder.”
A. Tazminat
Başvuran, maddi ve manevi tazminat olarak, toplam 200,000 Euro talep etmiştir.
Hükümet, bu miktara itiraz etmiştir.
Talep edilen maddi tazminat ile tespit edilen ihlal arasında illiyet bağı bulunmadığını
kaydeden AİHM, bu talebi reddeder.
AİHM, tespit edilen ihlalin başvuranın gördüğü manevi zarar için kendi başına yeterli
tatmin oluşturduğu kanaatindedir (bkz, mutatis mutandis, Ertuğrul Kılıç / Türkiye, no.
38667/02).
B. Yargılama masraf ve giderleri
Başvuran, ayrıca, AİHM önünde yapmış olduğu yargılama masraf ve giderleri için
toplam 55,000 Euro talep etmiştir.
Hükümet, bu miktara itiraz etmiştir.
Başvuranın AİHM İçtüzüğü’nün 60. maddesinin gerektirdiği şekilde yargılama masraf
ve giderlerini destekleyici herhangi bir belge sunmamış olması nedeniyle, AİHM, bu başlık
altında herhangi bir ödeme yapılmamasına karar verir.
BU GEREKÇELERE DAYANARAK AİHM, OYBİRLİĞİ İLE
1. AİHS’nin 6/1 maddesi uyarınca yapılan şikayetin kabuledilebilir, başvurunun geri
kalan kısmının kabuledilemez olduğuna;
2. AİHS’nin 6/1 maddesinin ihlal edildiğine;
3. Tespit edilen ihlalin başvuranın gördüğü manevi zarar için kendi başına yeterli adil
tatmin oluşturduğuna;
4. Adil tatmine ilişkin diğer taleplerin reddedilmesine karar vermiştir.
İşbu karar İngilizce olarak hazırlanmış ve AİHM İçtüzüğü’nün 77. maddesinin 2. ve 3.
paragrafları gereğince 23 Eylül 2008 tarihinde yazılı olarak bildirilmiştir.
—— • ——
İlânlar
Adalet Bakanlığından :
İHALELERE KATILMAKTAN YASAKLAMA KARARI
1. İhale Kayıt Numarası
2009/160436
(İKN)
2. Yasaklama Kararı
T.C. Adalet Bakanlığı
Veren Bakanlık/Kurum
3. İhaleyi Yapan
İdarenin
İdari ve Mali İşler
Adı
İl/İlçe Ankara/Çankaya
Dairesi Başkanlığı
Mustafa Kemal Mah.
TelAdresi 2151. Cadde No: 34/340312 218 71 52-0312 219 43 27
Faks
A Söğütözü
Posta
P.K. 06520
E-Mail
Kodu
4. İhalelere Katılmaktan Yasaklanan Gerçek
5. Ortak ve/veya Ortaklıkların
veya Tüzel Kişi
KORTAŞ Petrol Ürün Paz.
Adı/Unvanı
Dağ. Tic. A.Ş.
Kazımkarabekir Caddesi
Adresi
No: 29 İskitler/Ankara
T.C. Kimlik
No.
Vergi Kimlik/
Kızılbey Vergi Dairesi 579
Mükellefiyet
005 1382
No.
Kayıtlı
Olduğu
Ankara Ticaret Odası
Ticaret/Esnaf
Odası
Ticaret/Esnaf
686407
Sicil No.
7.
6.
aA
Yı
Yasaklamanın
b-4735
Yasaklam
( )
(1)
4734 ( )
(X)
y
l
Dayanağı ve
KİSK
a Süresi
KİK
Kapsamı
d-Diğer
c-2886 DİK
( )
( )
Mevzuat
Tüm İhalelerden (X Tüm
( )
) İhalelerden
Bakanlık
İhalelerinden
Kurum
İhalelerinden
Bakanlık
İhalelerinden
Kurum
( )
İhalelerinden
( )
( )
( )
[R.G. 14 Mayıs 2010 – 27581]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
MÜNHAL NOTERLİK
2009 yılı gayri safi geliri 82.061,00.-TL. olan üçüncü sınıf Karamanlı Noterliği 1
Temmuz 2010 tarihinde yaş tahdidi nedeniyle boşalacaktır.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince Birinci Sınıf,
İkinci Sınıf, Üçüncü Sınıf Noterlerden ve Noterlik Belgesi SAHİPLERİNDEN bu noterliğe
atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya
bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Başvuruda bulunan ve belge numarası 7500'ün altında olan belge sahiplerinin başvuru
dilekçelerine 1512 sayılı Noterlik Kanununun 23 üncü maddesi gereğince sabıka kaydı, sağlık
raporu, mal bildirimi, kayıtlı olunan barodan hakkında soruşturma ya da disiplin cezası olup,
olmadığına ilişkin belge, vukuatlı nüfus kayıt örneği ve Cumhuriyet Başsavcılıklarından
temin edilebilecek beyannameyi eklemeleri gerekmektedir. Eksik belgelerini ilan tarihinden
itibaren bir ay içinde tamamlamayan kişilerin istemi dikkate alınmaz.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler ve ekleri başvurma
süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde dikkate alınmaz.
Aynı kanunun değişik 30 uncu maddesi uyarınca, atanma emrinin tebellüğünden sonra
vazgeçme halinde noterlik belgesi sahipleri de noterler gibi istifa etmiş sayılacaktır.
İlan olunur.
3764/1-1
————
MÜNHAL NOTERLİK
2009 yılı gayri safi geliri 290.409.32.-TL. olan ikinci sınıf Gelibolu Noterliği 1
Temmuz 2010 tarihinde yaş tahdidi nedeniyle boşalacaktır.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF
VE İKİNCİ SINIF NOTERLERDEN bu noterliğe atanmaya istekli olanların ilan tarihinden
itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına
başvurmaları gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvurma süresi
içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
Keyfiyet Noterlik Kanununun 22 nci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca ilan olunur.
3765/1-1
————
MÜNHAL NOTERLİKLER
2009 yılı gayri safi gelirleri ve isimleri yazılı olan birinci sınıf Gaziosmanpaşa Beşinci,
Gebze Dokuzuncu, İzmir Onaltıncı, Yenimahalle Üçüncü Noterlikleri 1 Temmuz 2010,
Ankara Onbeşinci Noterliği 3 Temmuz 2010 ve Ankara Yirmibirinci Noterliği 9 Temmuz
2010 tarihlerinde yaş tahdidi nedeniyle boşalacaktır.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF
NOTERLERDEN bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren bir ay
içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları
gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvurma süresi
içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
Keyfiyet Noterlik Kanununun 22 nci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca ilan olunur.
Sıra
No
123456-
Noterliğin Adı
2009 Yılı Gayrisafi Gelirleri
ANKARA ONBEŞİNCİ NOTERLİĞİ
ANKARA YIRMIBIRINCI NOTERLİĞİ
GAZİOSMANPAŞA BEŞİNCİ NOTERLİĞİ
GEBZE DOKUZUNCU NOTERLİĞİ
İZMİR ONALTINCI NOTERLİĞİ
YENİMAHALLE ÜÇÜNCÜ NOTERLİĞİ
896.236,20.-TL.
1.661.360,77.-TL.
1.068.462,91.-TL.
748.803,59.-TL.
866.395,68.-TL.
1.172.959,52.1-TL.
[R.G. 21 Mayıs 2010 – 27587]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
Karşıyaka 1. Aile Mahkemesinin 2008/474 Esas ve 2009/379 Karar sayılı dosyasının
kaybolduğu anlaşıldığından, 4473 sayılı Yangın Yersarsıntısı Seylâp veya Heyelân Sebebiyle
Mahkeme ve Adliye Dairelerinde Ziya Uğrayan Dosyalar Hakkında Yapılacak Muamelelere
Dair Kanun hükümlerinin söz konusu dosya için kıyasen uygulanmasına ve anılan kanunun
hükümleri gereğince işlem yapılmasına karar verildiği ilan olunur.
[R.G. 22 Mayıs 2010 – 27588]
—— • ——
Duyuru
18 Mayıs 2010 tarih ve 27585 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan,
- Anayasa Mahkemesinden E: 2003/23 (Siyasi Parti Mâli Denetimi, K: 2010/19 Sayılı Karar,
- Anayasa Mahkemesinden E: 2006/19 (Siyasi Parti Mâli Denetimi, K: 2010/20 Sayılı Karar,
- Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yönetmeliği,
- Ev Tipi Buzdolapları, Derin Dondurucular, Buzdolabı Derin Dondurucular ve Bunların
Bileşimlerinin Enerji Etiketlenmesine Dair Yönetmelikte (94/2/AT) Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik,
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığından Ev Tipi Buzdolapları, Derin Dondurucular, Buzdolabı
Derin Dondurucular ve Bunların Bileşimlerinin Enerji Etiketlenmesine İlişkin Tebliğin
Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tebliğ (SGM: 2010/6),
- Türkiye Cumhuriyeti ile Umman Sultanlığı Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda
Adli Yardımlaşma Anlaşmasının Onaylanmasına Dair 2010/401 Sayılı Milletlerarası
Andlaşma,
- Maliye Bakanlığından Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği (Seri No: 4), yer darlığı
nedeniyle Bülten’e alınamamıştır.

tc adalet bakanlığı eğitim dairesi başkanlığı yargı mevzuatı bülteni

Transkript

Benzer belgeler

bilgisayara indir

V@Wcard Broşürü

Elektronik sağlık kartı hakkında en önemli bilgiler

VDO TIS-Web - Intermobil

CR-1200 14-in-1 USB2 CARD READER

MAGICARD ENDURO - Makim Gecis Kontrol

Ek-1 SERVĐSLERLE ĐLGĐLĐ TEKNĐK HÜKÜMLER Serviste

Ses Kontrol Kartı

T.C. ULAŞTIRMA BAKANLIĞI Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü