Aile Hekimliği Uzmanlık Eğitiminde Yaşlı Sağlığı Eğitiminin Yeri
Transkript
Aile Hekimliği Uzmanlık Eğitiminde Yaşlı Sağlığı Eğitiminin Yeri
Aile Hekimliði Uzmanlýk Eðitiminde Yaþlý Saðlýðý Eðitiminin Yeri Nil TEKÝN SGK Narlýdere Dinlenme ve Bakýmevi, Ýzmir Özet Abstract Dünyada ve Türkiye'de yaþlý nüfus gide- The elderly population is increasing more rek artmaktadýr. Yaþlýlarýn saðlýk kurumlarý- and more in the world and in Turkey. It is na diðer yaþ gruplarýndan daha fazla baþvur- known that elderly applies to health care cen- duðu bilinmektedir. Etkin saðlýk hizmeti su- ters more than other age groups. It is essenti- numunun saðlanabilmesi için bu yaþ grubu- al to know requirements and characteristics nun özelliklerinin ve gereksinimlerinin bilin- of this age group to ensure efficient health mesi önemlidir. Bu nedenle aile hekimliði uz- care service. For this reason, it is recommen- manlýk eðitiminde yaþlý saðlýðý eðitimi ve ded to develop and reinforce elderly health uygulamalarýnýn giderek geliþtirilmesi ve education and practices in family medicine güçlendirilmesi önerilmektedir. Uzmanlýk speciality education. Not only education pro- eðitimi programlarýnda sürekli bakým teme- cess for hospital should be established as the linde yalnýzca hastane deðil, evde ve baký- basis of continuous care but also education mevlerinde de yaþlý saðlýðý hizmetine yönelik process for elderly health care at home and eðitim süreci oluþturulmalýdýr. Ülkemizde nursing homes should be established in spe- yeni geliþmekte olan bu alanlarda oluþturu- cialty education programs. Educated family lan geriatrik ekipte eðitimli aile hekimleri physicians may be involved in geriatric team yer alabilir, ekip üyeleri ve geriatristler baþta established in these areas developing in our olmak üzere diðer alan uzmanlarý arasýnda country, proper coordination may be ensured uygun koordinasyonu saðlayabilir. Bunun among mainly team members and geriatrists için ülkemizde hýzla geliþen iki disiplin olan and other field specialists. The cooperation aile hekimliði ve geriatri disiplinlerinin iþbir- of family medicine and geriatric disciplines liði büyük önem taþýmaktadýr. developing fast in our country is of great importance. Anahtarkelimeler: Aile Hekimliði, yaþlý saðlýðý, geriatri, eðitim. Keywords: Family dedicine, elderly health, geriatrics, education. Cilt:2 Sayý:1 www.turkishfamilyphysician.com 1 Aile Hekimliði Uzmanlýk Eðitiminde Yaþlý Saðlýðý Eðitiminin Yeri Giriþ sosyal yapýlarýyla bir bütün olarak deðerlendiril- Özellikle ABD ve Avrupa ülkeleri baþta olmak mektedir. Bu yaklaþým yaþlýlýk döneminde, hasta- üzere tüm dünyada nüfusun giderek yaþlandýðý bi- lýk ve tedavilerin etkin yönetimine olanak saðla- linmektedir. ABD'de elli yýl içinde 75 yaþ ve üze- maktadýr2, 6, 7. Aile hekimliðindeki süreklilik ilkesi ri yaþlýlarýn toplumun %30'unu oluþturacaðý, Av- de yaþlý hastalar açýsýndan deðer taþýmaktadýr. Ya- rupa'da 15 yýl sonra yaþlý nüfusun 20 yýl öncesine pýlan bir çalýþmada saðlýk sistemleri elverdiði göre %62'lik artýþ göstereceði öngörülmektedir1, 2. oranda bu yaþ grubu hastalarýn, aile hekimini, he- Ülkemizde de 65 yaþ üstü nüfusun artýþ eðilimi kim taþýnýncaya, emekli oluncaya veya ölünceye dikkat çekici bir düzeye ulaþmýþtýr. Türkiye Ýsta- kadar deðiþtirmedikleri gösterilmiþtir8. tistik Kurumu'nun 2010 yýlý adrese dayalý nüfus Yaþlý nüfusun artýþýyla kapsamlý saðlýk tarama- sayýmý verilerine göre ülkemizdeki 65 yaþ üzeri larý, kronik hasta izlem ve bakýmý aile hekimleri nüfus yaklaþýk 5,3 milyondur ve Türkiye nüfusu- için giderek daha önemli bir görev haline gelmek- nun %7,2 sini oluþturmaktadýr3. Yaþlý nüfusun gi- tedir. Geriatrik hastalarýn gereksinimlerinin kap- derek artmasý, yaþlýlara yönelik saðlýk hizmetleri samlý olarak bilinmesi, bu hastalarýn en iyi þekil- talebini de arttýrmaktadýr4. Bu hizmetlerin çaðdaþ de deðerlendirilmesi ve geriatrik hastaya özgü yö- þekilde verilebilmesi için aile hekimliði disiplini- netimin etkin olmasý gerekmektedir2. Aile Hekim- nin temel özelliklerinin doðru ve etkin olarak uy- leri kendilerine baðlý yaþlý nüfusun zamanla daha gulamaya aktarýlmasý gerekmektedir. Bu uygula- da artacaðýnýn farkýnda olmalý, "yaþlý dostu" uyar- malarýn yeterli düzeye ulaþabilmesi için ise aile lamalar ile saðlýk hizmeti sunumlarýný geliþtirme- hekimliðinde yaþlý saðlýðý eðitiminin geliþtirilme- lidir. Saðlýk idarecileri ise hazýrlýklarýný giderek si ana hedefler içinde yer almalýdýr. artan yaþlý nüfusun saðlýk ve bakým gereksinimlerini karþýlayabilmek üzere yapmalýdýr. Yaþlý saðlý- Ülkemizdehýzlageliþenikigençdisiplin:Ailehekimliðivegeriatri ðý hizmet sunumuna yönelik politikalar geliþtirilmesi, demografik deðiþim göz önüne alýnarak sað- Aile hekimliði tüm yaþ, cins, organ ve hastalýðý kapsayan bir uygulama alanýnda, kiþileri fizik- lýk hizmeti sunum alanlarýnýn yeniden yapýlandýrýlmasý gerekmektedir9. sel, ruhsal ve sosyal yapýsýyla bir bütün olarak de- Evde bakým hizmetleri, geliþmiþ birçok ülkede ðerlendirmeyi aile hekimliði uzmanlýk alanýnýn il- aile hekimlerinin de yer aldýðý ekiplerle etkin ola- keleri doðrultusunda, kiþilere aileleri, içinde yaþa- rak gerçekleþtirilmektedir. Ülkemizde evde bakým dýklarý toplum ve kültürleri baðlamýnda sürekli uygulamalarý yeni yeni geliþmektedir. Aile hekim- bakým vermeyi amaçlar5. Aile hekimliðinin bütün- liði uygulamasýnýn tüm ülkeye yayýlmasý ile birlik- cül bakýþ açýsý yaþlý saðlýðýnda büyük önem taþý- te bazý bölgelerde hastane bazlý ekiplerin desteðine maktadýr. Yaþlý hastalar yalnýzca bir organ ve sis- karþýn genel olarak aile hekimleri tarafýndan evde temle iliþkili olarak düþünülmemekte, ruhsal ve saðlýk hizmeti verilmeye çalýþýlmaktadýr. Evde ba- 2 Cilt:2 Sayý:1 www.turkishfamilyphysician.com Aile Hekimliði Uzmanlýk Eðitiminde Yaþlý Saðlýðý Eðitiminin Yeri kýmýn ve kronik hastalýklarýn yönetiminin geliþtiril- ðer týbbi çalýþanlarýn oluþturduðu bir ekip ile ger- mesi yaþlýlar için belirgin yarar saðlayacaktýr6, 10. çekleþir. Ancak bir saðlýk profesyonelinin tüm ba- Ancak ülkemizdeki saðlýk sisteminin evde bakýmý kým planýnýn sorumluluðunu almasý ve koordinas- gereðince desteklememesi, ekibin görev alanlarý- yonu saðlamasý gerekir. Aile hekimi sýklýkla bu nýn ve sorumluluklarýnýn tam olarak belirlenmemiþ görev için en uygun kiþidir10. Aile hekimleri, ayrý- olmasý ve bu alanda yetiþmiþ insan gücünün de ký- ca ikinci ve üçüncü basamak saðlýk hizmetlerinde sýtlý olmasý gibi birçok nedenle halen istenilen sevi- yer alan diðer alan uzmanlarý ve geriatristlerle ko- yeye ulaþýlamamýþtýr6. ordinasyonu saðlayabilmelidir. Ekipteki bu görev Ülkemizde yaþlýlarýn, ikinci ve üçüncü basamak külfetli ve zor olabilir, ancak liderlik olmadan op- saðlýk hizmetlerini diðer yaþ gruplarýndan daha çok timal bir bakýmýn garantisi saðlanamaz6, 10. Bu bað- kullanma eðilimleri mevcuttur. Aile hekimliðinde lamda aile hekimlerinin yaþlý hastalarýn izlemin- yaþlý saðlýðý hizmet sunumuna yönelik benzer so- deki yeri giderek artan bir öneme sahip olacaktýr. runlar geliþmiþ ülkelerde de mevcuttur. Örneðin Geriatri, artan yaþlý nüfusun gereksinimlerin- ABD'de yaþlý sayýsýnýn artmasýyla gittikçe daha den doðmuþ, genel olarak tek bir bilim dalýnýn çok yaþlý aile hekimlerinden saðlýk hizmeti almak- çözmekte güçlük çektiði sorunlarý týbbi, sosyal, tadýr. Ancak 1980 yýlýnda ayaktan bakýlan yaþlýla- psikolojik ve etik çerçevede ele alan rýn vizitlerini %62 oranýnda aile hekimleri, %38 bir bilim dalýdýr. Geliþmekte olan birçok ülke- oranýnda diðer alan uzmanlarý yaparken, 2005 yý- de olduðu gibi ülkemizde de yeni yeni geriatri bi- lýnda bu oranýn aile hekimleri açýsýndan %43'e düþ- lim dallarý oluþturulmaktadýr8. Aslýnda geriatri ül- tüðü, diðer alan uzmanlarýnýn vizitlerinin %57'e kemiz için 'genç' bir bilim dalýdýr. Böylesi genç ulaþtýðý görülmektedir. Diðer alan uzmanlarýna ya- bir disiplin olmasý, ileri yaþ grubuna yönelik bü- pýlan baþvurular kýsmen multipl kronik hastalýkla- tünlükçü bakýþ açýsý ve diðer disiplinlerle yakýn iþ ra baðlý olabilir. Ancak aile hekimlerinin yaþlý has- birliði gerektirmesi aile hekimliði disiplini ile ör- talarýn izlemindeki rolünün azalma trendi birçok tüþen yönleridir. sorunu beraberinde getirmektedir. Bakýmýn sürek- Aile hekimliði akademisyenlerinin giderek sayýsýnýn liliðinde bozulma, ilaç yan etkileri, taný ve tedavi- artmasýna karþýn geriatri bilim dalýnda halen sýnýrlý sayý- de aþýrý müdahalelerin iyatrojenik sonuçlarý bunlar da akademisyen mevcuttur. Mezuniyet öncesi ve sonra- arasýnda sayýlabilir10. sý týp eðitimde gerekli geriatri eðitimlerinin verilebilme- Yaþlýlara sunulacak saðlýk hizmetlerinde mali- si için artan sayýda akademisyene gereksinim vardýr. yet kontrolü ve hizmet kalitesinin attýrýlmasý için Üniversitelerde geriatri ve gerontoloji bölümlerinin da- aile hekimleri merkezi rollerini savunmak zorun- ha fazla açýlmasý, genel olarak pediatristler dýþýndaki dadýr. Aile hekimlerinin her þeyi yapamayacaðý tüm disiplinlerde çalýþan hekimlerin yaþlý nüfusun ge- açýktýr. Yaþlý saðlýðýnda baþarý, hemþireler, sosyal reksinimlerine göre eðitim almasý ve yaþlanma ile ilgili çalýþmacýlar, saðlýk eðitimcileri, terapistler gibi di- araþtýrmalarýn desteklenmesi önerilmektedir8. Cilt:2 Sayý:1 www.turkishfamilyphysician.com 3 Aile Hekimliði Uzmanlýk Eðitiminde Yaþlý Saðlýðý Eðitiminin Yeri Aile hekimlerinin uzmanlýk eðitimi sýrasýnda ca baðýmsýz yaþamada kayýplar baþladýðýnda da geriatri eðitimi almasýnýn yaþlý saðlýðý hizmet su- mümkün olduðu sürece desteklenmesi gerektiði numunu geliþtireceði belirtilmiþtir. Gereksinimle- öne sürülmüþtür. Ýngiliz Genel Pratisyenler Kraliyet re uygun olarak planlanýp, uygulamaya geçirilen Koleji (RCGP), 1978 yýlýnda hazýrladýðý bir rapor- aile hekimliði uzmanlýk eðitiminde yaþlý saðlýðý da genel pratisyenlerin týp fakültesi mezuniyet son- eðitim programlarý disiplinler arasý iþbirliðini attý- rasý eðitimlerinde geriatri rotasyonunun mutlaka racaktýr. Bu durum aile hekimliði ve geriatri gibi olmasý gerektiðini belirtmektedir. Ancak o yýllarda hýzla geliþen ve saðlýk ölçütlerimizi iyileþtirmeye eðitim alan genç doktorlarýn genellikle geriatri ro- büyük katký verebilecek bilim dallarýnýn ilerleme- tasyonuna gitmeyi istemedikleri, geriatrinin favori sini saðlayacaktýr6. bir alan olmadýðý vurgulanmaktadýr13. ABD'de 2007 yýlý verilerine göre board sertifi- Yaþlýsaðlýðýeðitimprogramlarý kalý temel eðitim almýþ aile hekimlerinin ancak Artan yaþlý nüfusun özellikleri ve saðlýk hiz- yaklaþýk %3'ünün geriatri üzerine üst eðitimleri metlerinin kendine özgü gereksinimleri nedeniyle mevcuttur. Saðlýk planlayýcýlarý ülkede geriatrist- aile hekimliði uzmanlýk eðitiminde yaþlý saðlýðý lere ve geriatri eðitimi almýþ daha fazla sayýda ai- eðitim programlarýnýn daha fazla yer almasý ge- le hekimine gereksinim olduðunu uzun süre önce rektiði belirtilmiþtir. Geliþmiþ ülkelerde bu eði- tanýmlamýþlardýr. Bu süreçte American Academy timlerin aile hekimliði uygulama alanlarýnda veya of Family Physicians (AAFP), the American Me- yaþlý yaþam alanlarýnda (evde, bakýmevinde, hos- dical Association gibi ilgili kuruluþlar geriatri eði- piste vb) uygulamalý olarak verilmesine yönelik timinde özellikle ýsrarcý olmuþlardýr. Sonuçta bir- programlar düzenlenmektedir. 1970 yýlýnda kaç yýl içinde tüm aile hekimliði uzmanlýk öðren- ABD'de aile hekimlerinin ancak %25'inin geriatri cilerinin temel geriatri eðitimi almasý planlanmýþ- alan eðitimi alabildiði, 1994 yýlýnda bakýmevle- týr. Fakat daha fazla sayýda geriatri üzerine yoðun- rinde alan eðitimi alanlarýn oranýnýn %86'ya ulaþ- laþabilecek, ilgili aile hekimine gereksinim vardýr. týðý bildirilmiþtir. 1997 yýlýnda Amerikan Aile He- Bu ilgi azlýðýnýn temel olarak, zor ama ekonomik kimleri Eðitim Komitesi'nin yayýnladýðý raporda anlamda az getirisi olan geriatrik bakýmdan kay- aile hekimliði eðitim programlarýnýn uygulanma- naklandýðý da iddia edilmektir. Kaynaklarýn geliþ- sýnda bakýmevlerinin daha fazla oranda tercih tirilmesinde AAFP, Society of Teachers of Fa- edilmesi gerektiði savunulmuþtur12. mily Medicine ve benzer kuruluþlarýn lobilerinin 1963 yýlýnda Edinburg Hekimleri Kraliyet Kole- destek arayýþý çabalarý vardýr. Bu yönde sigorta ji tarafýndan genel olarak yaþlý saðlýðý eðitiminin þirketlerinin birinci basamakta geritrik hizmetlere amaçlarý bildirilmiþtir. Bu amaçlar, baðýmsýzlýðýn daha fazla ödeme yapmasýnýn özendirici olabile- korunmasý, hastanýn rahatýnýn sürdürülmesi ve has- ceði düþünülmektedir14. talarýn evlerinde kalmalarýnýn saðlanmasýdýr. Ayrý- 4 Ülkemizde aile hekimliði uzmanlýk eðitiminde Cilt:2 Sayý:1 www.turkishfamilyphysician.com Aile Hekimliði Uzmanlýk Eðitiminde Yaþlý Saðlýðý Eðitiminin Yeri geriatri eðitimi yeni yeni tartýþýlmaya baþlarken, önemli olduðu ortaya konmuþtur. Buna yönelik uzmanlýk öðrencilerinin de eðilimlerinin bilinme- eðitim etkinliði deðerlendirme testleri uygulama si gerekir. Aile hekimliði uzmanlýk öðrencileri örnekleri bildirilmiþtir18. arasýnda yapýlan bir çalýþmada baþlýca geriatri ol- Yaþlýlarda ruhsal hastalýklarýn tanýsýndaki sorun- mak üzere %50'e yaklaþan bir oranda üst ihtisas lar, yüksek doz uygun olmayan ilaç kullanýmý, geri- taleplerinin mevcudiyeti dikkat çekmektedir. atrik sendromlarýn taný ve tedavisindeki yetersizlik- Gençlerin yaþlý saðlýðýna ilgi gösterdikleri gibi ler, hospis ve paliatif bakýmdaki koordinasyon so- tartýþma, model üzerinde çalýþma, çalýþtay ve runlarý halen geliþmiþ uygulamalarda bile mevcut- elektronik eðitim gibi yeni eðitim methodlarýna tur. Genel olarak geriatrik sendromlarýn (düþme, açýk olduðu da gösterilmiþtir15. üriner inkontinans ve mental durum gibi) tanýnma- Yaþlý saðlýðý eðitim programlarý ülkelerdeki yaþlý sýnýn zayýf olduðu bildirilmektedir19, 20. saðlýðý uygulamalarýna göre farklýlýk gösterebilir. ABD'de yakýn gelecekte aile hekimlerinin hasta Örneðin Singapur'da iki ana hekim grubu yaþlý sað- izlemlerinin neredeyse yarýsýnýn bakýmevlerinde lýðý hizmetini paylaþmaktadýr. Baþta geriatrist olmak olacaðý öngörülmektedir. Ancak buna ne kadar ha- üzere alan uzmaný hastanede yaþlý saðlýðý uygulama- zýrlýk yapýldýðý halen tartýþmalýdýr. Kognitif yeter- larýndan esas sorumlu iken, aile hekimi genel olarak sizliklerde tanýnýn konulamadýðý, hastane sonrasýn- uzun dönemli bakýmdan sorumludur. Ara dönem da deliryuma varan izlemdeki sorunlarýn çözüle- hasta bakýmýnda ise alan uzmanlarý ile aile hekimi mediði çeþitli çalýþmalarda gösterilmiþtir. Bunlarýn birlikte sorumluluðu paylaþmaktadýr. Geriatri üst aþýlmasý için klasik eðitim programlarý dýþýnda yaþ- eðitimi almýþ aile hekimleri toplumsal yapýda geriat- lý bakým alanlarýnda daha uzun süreli ve etkin ro- rik bakým alanlarýna yönlendirilmektedir. Bu aile he- tasyonlarý içeren aile hekimliði geriatri eðitim kimleri hem biyomedikal hem de sosyo gerontolojik programlarýnýn uygulamasý önerilmektedir. Bu bakýþ açýsý kazanmalýdýr. Bu kapsamda yaþam kali- programlar multidispliner ekip çalýþmasýnýn öðre- tesi, saðlýk bakýmý etiði, tedavilerin doðruluðu ve nilmesine de olanak saðlamaktadýr. Yine ABD'de saðlýk bakýmý kalitesinin bakým verene etkisi deðer- bunun iki aylýk bir rotasyonla uygulanmasý öneril- lendirilmelidir16. miþtir. 1993 yýlýndan itibaren ABD'de Aile hekim- Geriatri ve gerontoloji eðitimi fýrsatlarýnýn tüm liðinde geriatri eðitim programýnýn güçlendirilmesi saðlýk profesyonellerine gerekli olduðu vurgulan- amacýyla aile hekimliði alan uygulamasý ve iç has- maktadýr. Yaþlý saðlýðý hizmet sunumunda çalýþan- talýklarý rotasyonlarý içine entegrasyonu önerilmeye larýn yalnýzca eðitim alan deðil ayný zamanda eði- baþlanmýþtýr. Bu tarihten sonra yapýlan bazý yayýn- tim veren olmasý gerektiði de belirtilmektedir16, 17. lar da bu öneriyi desteklemektedir. Ancak halen 2 Aile hekimliði uzmanlýk eðitiminde uzun yýllardýr aylýk bir blok geriatri rotasyonuyla bakým alanla- eðitim programlarý uygulayan ABD'de bu prog- rýnda eðitim programlarýnýn oluþturulmasýnda güç- ramlarýn etkinliðinin deðerlendirilmesinin de lükler yaþanmaktadýr19, 20. Cilt:2 Sayý:1 www.turkishfamilyphysician.com 5 Aile Hekimliði Uzmanlýk Eðitiminde Yaþlý Saðlýðý Eðitiminin Yeri Yaþlýlara yönelik hekimlerin tutum ve davranýþla- hasta populasyonundaki deðiþimlere baðlý olarak rý da uygulanacak eðitim programlarýnda dikkate düzenlemeleri gerekmektedir. Böylelikle gelecekte alýnmalýdýr. 1980 yýlýnda yapýlan çalýþmada uzman- uzmanlýk eðitiminde tümüyle aile hekimliði gereksi- lýk öðrencilerinin aile hekimliði yapanlara göre yaþlý nimlerine uygun geriatri programlarýnýn yer almasý hastalardan daha az memnun olduklarý, genç doktor- saðlanabilecektir. Bu programlarýn yaþlý saðlýðýnda larýn daha az yaþlý hastasý bulunduðu görülmüþtür. yaþanýlan birçok sorunun çözüm yolarýnýn ortaya Yaþlý hastalarla ilgili sorunlarýn baþýnda iletiþim güç- konulmasýnda, bakýmýn doðal sürecinin anlaþýlma- lüðü gelirken, yetersiz týbbi eðitim ve zaman yeter- sýnda ve etkin kronik hastalýk yönetiminde yol gös- sizliði de ayrýca belirtilmiþtir. Yine ayný çalýþmada terici olabileceði düþünülmektedir22. genç aile hekimlerinin bir geriatriste daha ileri yaþtaki meslektaþlarýna göre daha fazla gereksinim Sonuçveöneriler duyduðu görülmüþtür21. 1993 yýlýnda yapýlan bir di- Aile hekimliði uzmanlýk eðitiminde geriatri ðer çalýþmada aile hekimliði uzmanlýk eðitimi birin- eðitiminin geliþtirilmesi gerektiði açýktýr. Ülke- ci yýl uzmanlýk öðrencilerinin yalnýzca %47'sinin mizde aile hekimliðinde yaþlý saðlýðý eðitim çer- yaþlý hastalarla ilgilenmekten hoþlandýðý, %53'nün çevesinin belirlenebilmesi için hekimlerin gerek- ise hoþlanmadýðý görülürken, yaþlý hastalarla ilgilen- sinimleri, yaþlýlara bakýþ açýsý ve geriatrik eðitime mekten hoþlanma oranýnýn üçüncü yýlda %42'ye yönelik tutumlarýný ortaya koyan araþtýrmalarýn düþtüðü dramatik olarak görülmektedir20. Akademik daha fazla sayýda yapýlmasý önerilebilir. Geriatrik Geriatrik Programlarý Direktörleri Derneði'nin yaptý- eðitim programlarýnýn oluþturulmasýnda yaþlý po- ðý bir araþtýrmada aile hekimliði uzmanlýk eðitimin- pulasyon oraný yüksek olan geliþmiþ ülkelerin de- de eðilimler ve çabalar deðerlendirilmeye çalýþýl- neyimlerinden faydalanýlmalýdýr. Eðitim program- mýþtýr. Aile hekimliði uzmanlýk eðitimi gereksinimi larýnýn geliþtirilmesinde geriatri bilim dallarýyla sorulduðunda 2001 yýlýnda %71'i gerekli görürken, iþbirliði yapýlabilir. Ancak geriatri alanýnda aka- 2004 yýlýnda bu eðitimin gerekli olduðunu düþünen- demik bölüm ve akademisyen sayýsýnýn da yeterli lerin oraný %92'ye ulaþmýþtýr22. Geriatri eðitim prog- orana ulaþmasý gerekmektedir. ramlarýnda her iki yýlda da en önemli problem olarak Etkin geriatrik hasta izlemi multidisipliner bir aile hekimliði uzmanlýk eðitim programlarýnýn halen yaklaþýmla, interdisipliner bir ekip ile yapýlmasý ge- süren deðiþimi, geliþimi yaný sýra oldukça yoðun ve rektiði bilinmektedir. Ekipte yer alan aile hekimleri- yüklü olduðu belirtilmektedir. Kanadalý Aile hekim- nin, uzmanlýk eðitiminde aile hekimliði uygulama leri arasýnda yapýlan benzer bir çalýþmada da yaþlý- alanlarýnda, geriatri kiniklerinde ve bakýmevlerinde larda ilaç tedavileri, hastalýk yönetimi, yetersiz za- eðitim almýþ olmasý aile hekimliðinde yaþlý saðlýðý man, toplumsal kaynaklarýn azlýðý genel sorunlar hizmet sunumunu güçlendirecek ve geliþtirecektir. olarak bulunmuþtur23. Aile hekimliði eðiticilerinin eðitim programlarýný 6 Cilt:2 Sayý:1 www.turkishfamilyphysician.com Aile Hekimliði Uzmanlýk Eðitiminde Yaþlý Saðlýðý Eðitiminin Yeri Kaynaklar 1- Smith T. European health challenges. BMJ. 1991;303:1395-1397. 2- Miller KE, Zylstra RG, Standridge JB. The Geriatric patient: systematic approach to maintaining health. Am Fam Physician. 2000;61:1089-1104. 3- Akgün S, Bakar C, Budakoðlu IÝ. Dünyada ve Türkiye'de yaþlý nüfus eðilimi, sorunlarý ve iyileþtirme önerileri. Turkish Journal of Geriatrics. 2004;7(2):105-110. 4- T.C. Baþbakanlýk Ýstatistik Kurumu: TÜÝK Adrese Dayalý Nüfus Kayýt Sistemi sonuçlarý 2010. Yaþ Grubuna Göre Nüfus, 2009-2010. (www.tuik.gov.tr) adresinden 30/03/2011 tarihinde eriþilmiþtir. 5- Rakel RE. The family physician. In 'Textbook of Famil Practice' (ed). Rakel RE. 5th ed. Philaldelphia, WB Sounders. 1995;3-19. 6- Tekin N, Þahin HA. Birinci basamak hekimlerinin geriatrik hasta izlemindeki yeri: Geriatrik bakým merkezi örnekleri. Sendrom Dergisi. 2006;18 (11):61-64. 7- Diþçigil G, Tekin N. "Aile Hekimleri Ýçin Geriatri El Kitabý". Aydýn, Adnan Menderes Üniversitesi Yayýnlarý. 2007:1-6. 8- Mold JW, Fryer GE, Roberts AM. When do older patients change primary care physicians?. J Am Board Fam Pract. 2004;17:453-460. 9- Kýlýnç S, Sütlü S, Atay E. Burdur ilinde yaþayan 65 yaþ ve üzeri nüfusun bazý sosyo-demografik özellikleri. GeroFam. 2010;1(4):36-45. 10- Warshaw G. Providing quality primary care to older adults. J Am Board Fam Med. 2009 May-Jun;22(3):239-41. 11- Aydýn ZD. Yaþlanan dünya ve geriatri eðitimi. Turkish Journal of Geriatrics. 1999;2 (4):179-187. 13-The British Geriatrics Society and the Royal College of General Practitioners. Training general practitioners in geriatric medicine. Journal Of The Royal College Of General Practitioners. 1978;28:355-359. 14- Weiss BD. Geriatrics: in our residents' future whether they know it and like it or not. Fam Med. 2009 Oct;41(9):615. 15- Uzuner A, Topsever P, Unluoglu I, Caylan A, Dagdeviren N, Uncu Y et al. Residents' views about family medicine specialty education in Turkey. BMC Med Educ. 2010;10:29. 16- Koh G. A Review of geriatric education in Singapore. Ann Acad Med Singapore. 2007;36:687-90. 17- United Nations: Report of the Second World Assembly on Ageing Madrid. New York, USA, 2002. 18- Reuben DB, Lee M, Davis JW, Eslami MS, Osterweil DG, Melchiore S et al. Development and validation of a geriatrics knowledge test for primary care residents. J Gen Intern Med. 1997;12:450-452. 19- Steinweg KK. Embracing the ecology of geriatrics to improve family medicine education. Fam Med. 2008;40(10):715-20. 20- Brooks TR. Attitudes of medical students and family practýce resýdents toward geriatric patients. J NatiMed Assoc. 1993;85:61-64. 21- * Williams GO, Clements WM. Family physicians and geriatrics: practice experience, age and attitudes. Can Fam Physician. 1980;26:247-251. 22- Bragg EJ, Warshaw GA, Arenson C, Ho ML, Brewer DE. A National survey of family medicine residency education in geriatric medicine: comparing findings in 2004 to 2001. Fam Med 2006;38(4):258-64. 12- Gazewood JD, Vanderhoff B, Ackermann R, Cefalu C. Geriatrics in family 23- Pereles L, ML Russel. Needs for CML in geriatrics part 2: physician pri- practice recidency education an unmet challenge. Fam Med. orities and perceptions of community representatives. Can Fam Physici- 2003;35(1):30-34. an. 1996;42:632-640. Cilt:2 Sayý:1 www.turkishfamilyphysician.com 7