Matkaplar, Kılavuz Çekmeler, Hava Motorları

Transkript

2016
Havalı Matkaplar, Kılavuz
Çekmeler, Hava Motorları
KILAVUZ
KILAVUZ
1. Çalışma Prensibi
Matkaplar, kılavuz çekmeler ve paletli tip hava motorları aynı çalışma prensibine sahiptir.
Rotorlu (vane) motor ve dişli kutusu olmak üzere iki ana gruptan oluşur. Rotor, sıkıştırılmış
havadaki enerjiyi, güç çıktısına dönüştürür. Dişli kutusu, rotorun yüksek hızını, istenilen
değerlere indirir.
Figür 1 Rotor Mekanizması
Rotor adı verilen dönen kısım, gövde içine eksenden kaçık olarak yerleştirilmiştir ve paletlere
yataklık yapmaktadır. Dönüş sırasında oluşan merkezkaç kuvvetinden dolayı merkezden
uzaklaşmaya çalışır. Eksantriklikten dolayı bir tarafta hacim genişlemesi, diğer tarafta ise
hacim küçülmesi olur. İçeri giren basınçlı hava, rotoru hacim genişlemesi yönünde
döndürerek dışarı atılır. Dönüş yönü değiştirilmek istenirse, hava diğer girişten gönderilir.
2. Matkaplar
Kullanım amacına göre farklı çeşitlerde matkap bulmak mümkündür. Aşağıda bazı matkap türleri
gösterilmiştir.
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
1
KILAVUZ
Kabzalı Tip :
En çok kullanılan matkap tipidir, 13 mm ‘ye kadar kullanılabilir.
Düz Tip :
Kabzalının kullanışsız olduğu yerlerde ve ya yere dik delik açılacak
yerlerde kullanılır.
Açılı Tip :
Düz veya kabzalının kullanışsız olduğu sıkışık yerlerde kullanılır.
İki Elle Tutulan Tip :
Büyük çap matkaplarda kullanılırlar, güçlü olduğundan iki elle çalışılır.
2.1. Matkap Ucu Seçme
Delmek istediğiniz malzemenin ne olduğuna bağlıdır. Üç tür matkap ucu vardır :
Metal Matkap Ucu
Ahşap Matkap Ucu
Beton Matkap Ucu
Metal matkap Ucu : Paslanmaz çelik için, kobalt alaşımlı Yüksek Hız Çeliğinden (HSS-E)
yapılmış matkap uçları ya da titanyum kaplamalı düz matkap uçları gereklidir.
Ahşap matkap Ucu : Bu matkap uçları uzun bir merkezleme ucuna ve iki ön-kesme çıkıntısına
sahiptir ve ahşapta düzgün delme için son derece uygundur.
(0212)2498639
2
KILAVUZ
Beton Matkap Ucu :Bu uçlar, bir darbeli matkap ya da döner delici/kırıcı ile birlikte
duvarlarda ve betonda delme için kullanılır.
2.2. Matkap Uçlarının Kesme Açılarına Göre Sınıflandırılması
N Tipi: Normal çelik
H Tipi: Sert çelik
W Tipi: Yumuşak çelik
N tipi : Çelik, döküm, alaşımlı çelik ve yumuşak dökümlerin delme işlemlerine çok uygundur.
H tipi : Alüminyum, kalıp döküm ve magnezyum alaşımları, çinko, bakır gibi demir dışı
metallerin delinmesinde ve derin deliklerde kullanım çok uygundur.
W tipi : Bakalit, kalıp plastikleri, fiber, sert kauçuk ile gevrek pirinç ve magnezyum
alaşımlarının delme işlemlerine çok uygundur.
2.3. Matkaplarda Kesme Hızı
Matkap ucu üzerindeki bir noktanın, m/dk cinsinden aldığı yoldur. Matkap ucunun orta
noktasında sıfır, ucun çevresinde maksimum değerindedir. Ucun kullanım ömrünü belirler.
Kesme hızının bağlı olduğu faktörler;
Delik açılacak malzeme
Matkap ucunun malzemesi ve çapı
Kesim sıvısının türüne ya da sıvının kullanılıp kullanılmayacağına
Ucun esnekliğine
Açılan deliğin yüzey kalitesine
(0212)2498639
3
KILAVUZ
Kesme Hızı, 𝒗, m/dk
Malzeme
Yüksek Hız Çeliği (HSS)
Döküm
14-22
Çelik (düşük-sert)
25-28
Bronz
35-120
Pirinç
45-130
Bakır
60-150
Alüminyum
86-180
Sert Metal
16-50
70-110
85-140
95-150
119-184
125-190
Tablo 1 Yaygın Kullanılan Malzemelerin Kesme Hızları
1mm
2mm
3mm
4mm
5mm
6mm
7mm
8mm
9mm
10mm
12mm
14mm
16mm
18mm
Ahşap
35,000
17,500
12,000
8,500
7,000
5,800
5,000
4,400
3,900
3,500
2,900
2,500
2,200
1900
Çelik (düşük karbon)
9,200
4,600
3,000
2,300
1,800
1,500
1,300
1,200
1,000
900
750
650
550
500
Çelik (orta karbon)
7,200
3,600
2,400
1,800
1,400
1,200
1,000
900
800
700
600
500
450
400
Çelik (yüksek karbon)
5,500
2,700
1,800
1,400
1,100
900
800
700
600
550
450
400
350
300
Dökme demir (yumuşak)*
9,600
4,800
3,200
2,400
1,900
1,600
1,400
1,200
1,000
950
800
700
600
500
Dökme demir (orta sertlik)**
7,700
3,800
2,600
1,900
1,500
1,300
1,100
950
850
750
650
550
500
450
Dökme demir (sertleştirilmiş)***
1,900
950
650
500
400
300
275
240
215
190
160
135
120
100
Bronz
9,600
4,800
3,200
2,400
1,900
1,600
1,400
1,200
1,000
950
800
700
600
550
Bakır
24,000
12,000
8,000
6,000
4,800
4,000
3,500
3,000
2,700
2,400
2,000
1,700
1,500
1,300
Alüminyum
24,000
12,000
8,000
6,000
4,800
4,000
3,500
3,000
2,700
2,400
2,000
1,700
1,500
1,300
Plastik
20,000
9,500
6,400
4,800
3,800
3,200
2,800
2,400
2,100
1,900
1,600
1,400
1,200
1,100
* %C = 0.2-0.3
** %C = 0.4-0.5
*** %C > 1.2
Tablo 2 Malzeme ve Çapa Göre Devir Seçimi
2.4. İlerleme Hızı
İlerleme hızı, matkabın kendi ekseni doğrultusunda, bir devirde aldığı yoldur.
İlerleme hızı;
Malzeme cinsine
Matkap malzemesine
Matkap çapına
Kullanılan kesme sıvısına
Matkap ucunun tipine(N, H, W) bağlıdır.
(0212)2498639
4
Matkap Çapı (mm)
3.2
6.4
12.7
25.4
<
–
–
–
<
3.2
6.4
12.7
25.4
KILAVUZ
İlerleme Hızı (devir/dk)
0.03 – 0.05
0.05 – 0.10
0.10 – 0.18
0.18 – 0.38
0.38 – 0.64
Tablo 3 Matkap Çaplarına Göre İlerleme Hızları
Matkaplarda ilerleme hızını mm/dk cinsinden bulmak için aşağıdaki formül kullanılır:
𝑓!!
!!
= 𝑁×𝑠!!
!!"#$
Burada;
𝑓!!
𝑁
𝑠!!
!!
!!"#$
Dakikadaki ilerleme hızı (mm/dk)
Devir sayısı (devir/dk)
Devirdeki ilerleme (mm/devir)
Matkap devri delinecek malzeme ve delik çapına bağlıdır.
Uygun devir aşağıdaki formül ile bulunur:
𝑁=
1000×𝑣
𝜋×𝑑
Burada;
Matkap devri (devir/dk)
Kesme hızı (m/dk)
Matkap çapı (mm)
Örnek: 16 mm çapında bir matkapla HSS uçla az karbonlu çelik malzemeden bir parça
işlenecek. Buna göre tercih edilecek aletin devri ne olmalıdır?
Hız değerimiz tablodan bakılarak 25 m/dk bulunur.
𝑁=
1000×𝑣
𝜋×𝑑
(0212)2498639
5
=
KILAVUZ
1000×25
3,14×16
= 497.6 ≈
500𝑑𝑒𝑣
𝑑𝑘
Esas işleme zamanı aşağıdaki formüller kullanılarak bulunur.
Devir sayısı belli ise;
𝑡! =
𝐿
𝑠×𝑁
Kesme hızı belli ise|
𝑡! =
𝜋×𝑑×𝐿
1000×𝑣×𝑠
Burada;
𝑣
Kesme hızı (𝑚/𝑠𝑛)
𝑑
Matkap çapı (𝑚𝑚)
𝑁
Devir sayısı (𝑑𝑒𝑣/𝑑𝑘)
𝐿
Delme uzunluğu uç açısı (φ) 118° için 𝐿 ≅ 𝑙 + 0.36𝑑)
Örnek: 𝑙 = 90 𝑚𝑚, 𝑑 = 30𝑚𝑚, 𝑠 = 0.15 𝑚𝑚/𝑑𝑒𝑣, 𝑛 = 270 𝑑𝑒𝑣/𝑑𝑘 ve 𝜙 = 118° ise
Esas işleme zamanı (𝑡! ) kaç dakikadır?
𝐿 = 𝑙 + 0.36𝑑 = 90 + 0.36 30 = 100.8 𝑚𝑚
𝐿
100.8
𝑡! =
=
= 2.48𝑑𝑘
𝑠×𝑁 0.15×270
2.5. Matkaplarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
İlk olarak yavaş kesme hızı ile başlanmalı, iş kaldırıyorsa hızlanılmalıdır.
İlerleme ve kesme hızları doğru belirlenmelidir.
Delik derinliği, matkap çapının 3 katından fazla ise, ilerleme ve kesme hızı %50 oranında
azaltılmalıdır.
3. Kılavuz Çekmeler
(0212)2498639
6
KILAVUZ
Bir deliğin iç yüzüne diş açma işlemine kılavuz çekme
denir. Deliklere diş açmada kullanılan takım çeliğinden
yapılmış ve sertleştirilmiş, üzerinde kesici dişler bulunan
aletlere kılavuz denir.
Diş açılacak deliğin çapı, açılacak dişin kalınlığına bağlı olarak aşağıdaki formüller kullanılarak
hesaplanır.
Kalın Diş Vidalar
𝐷!"#$% = 0.85×𝐷!"#$
Buna göre, M7x1.0mm (kalın diş) kılavuz çekmek için gerekli delik çapı;
𝐷!"#$% = 0.85×7 = 5.95𝑚𝑚
Bu ölçüye uygun matkap seçenekleri aşağıdaki gibidir;
15/64”
6.0 mm
6.1 mm
%85.0
%85.7
%87.1
İnce Diş Vidalar
𝐷!"#$% = 0.90×𝐷!"#$
Buna göre, M7x0.76mm (ince diş) kılavuz çekmek için gerekli delik çapı;
𝐷!"#$% = 0.90×7 = 6.30𝑚𝑚
Bu ölçüye uygun matkap seçenek5eri aşağıdaki gibidir;
1/4"
6.3 mm
6.4 mm
%90.7
%90.0
%91.4
İnce ve kalın diş metrik vidalar ve whitworth vidalar için tavsiye edilen delik çapları, vidalarin anma
ölçülerine göre aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
(0212)2498639
8
KILAVUZ
Tablo 4 Vida Boylarına Göre Delik Çapı Tablosu
Kılavuz çekmeler için farklı malzemelerdeki kesme hızları Tablo 5’de gösterilmiştir.
Malzeme
Karbon Çelik
Paslanmaz Çelik
Alüminyum Alaşım
Bakır
Bronz
Titanyum Alaşım
Kesme Hızı (mm/dk)
3.5-17
4.5-6
18-24
18
15
3
Malzeme
Dökme Çelik
Dökme Demir
Çinko
Pirinç
Nikel Alaşım
Plastik
Kesme Hızı (mm/dk)
7.5
12-21
24
18
3
12-24
Tablo 5 Malzemeye Göre Kesme Hızı
3.1. Makine Seçimi
Kılavuz çekme makinelerinin hızı, kılavuz çekilecek malzemeye ve kılavuz çekilecek deliğin çapına
bağlı olarak aşağıdaki formül kullanılarak seçilir.
𝑁=
𝑣!"#$"
×1000
𝜋×𝐷!"#$
Burada;
𝑁
Makinenin dönme hızı (devir/dk)
(0212)2498639
9
KILAVUZ
𝑣!"#$" Kesme hızı (mm/dk)
𝐷!"#$
Vida çapı (mm)
1mm
2mm
3mm
4mm
5mm
6mm
7mm
8mm
9mm
10mm
12mm
14mm
16mm
18m
Karbon Çelik
3200
1600
1100
800
650
550
450
400
350
320
250
225
200
175
Paslanmaz Çelik
1650
850
550
400
350
275
235
200
185
165
140
120
100
90
Alüminyum Alaşım
6700
3300
2200
1700
1350
1100
950
850
750
650
550
500
420
370
Bakır
5700
2900
1900
1400
1100
950
820
720
650
550
475
410
360
320
Bronz
4800
2400
1600
1200
950
800
700
600
550
480
400
340
300
270
Titanyum Alaşım
950
480
320
240
190
160
140
120
110
100
80
70
60
50
Dökme Çelik
2400
1200
800
600
280
400
340
300
270
240
200
170
150
130
Dökme Demir
5100
2600
1700
1300
1000
850
750
640
550
500
520
360
320
290
Çinko
7600
3800
2500
1900
1500
1300
1100
950
850
750
650
550
480
420
Pirinç
5700
2900
1900
1400
1100
950
800
700
650
550
480
410
360
320
Nikel Alaşım
950
480
320
240
190
160
140
120
110
95
80
70
60
55
Plastik
5700
2900
1900
1400
1100
950
800
700
650
550
480
410
360
320
Tablo 6 Vida Çapına Göre Makine Hızları
3.2. Kılavuz Çekilirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uygun delik çapı belirlenmeli, daha küçük delikte kılavuza fazla yük biner ve kırar, büyük
delikte dişler tutunamaz sıyırır.
Kılavuz ve delik eksenleri birbirini karşılamalıdır, kılavuz kırılabilir.
Kesme hızı doğru belirlenmelidir yoksa yüzey kalitesi istenilen düzeyde olmaz.
%20 kuralı uygulanmalıdır yani maksimum kapasitenin %20 altında kullanılmalıdır
makina.8 mm delik için 10 mm delik açabilen makina kullanılmalıdır.
Kılavuz deliğine havşa açmak işi kolaylaştırır.
Kesme sıvısı kullanılmalıdır.
4. Hava Motorları
Basınç enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren elemanlara hava motorları denir. Dairesel
hareket elde etmek amacıyla kullanılırlar.
Rotor ve dişli kutusundan oluşur. İhtiyaca göre, delik açmak, kılavuz çekmek, vidalamak vs.
amaçlı kullanılır.
(0212)2498639
10
KILAVUZ
4.1. Hava Motorlarının Kullanım Alanları
Elektrik akımının istenmediği durumlarda,
Endüstride parlatma ve kalıpçılık işlemlerinde,
Montaj makinelerinde,
Civataların tabanca ile sıkılmasında,
Diş hekimleri tarafından dolgu vb. amaçlarla dişlerin oyulmasında kullanılır.
(0212)2498639
11

Matkaplar, Kılavuz Çekmeler, Hava Motorları

Transkript

Benzer belgeler

weldon havşa

Veri sayfası

Veri sayfası

matkap - Wright Medical

Replika