Farklı Ülkelerde İnternetin Etkileri Raporu

BAŞBAKANLIK
AİLE VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
LÜKSEMBURG’DA 20 - 21 HAZİRAN 2007
TARİHLERİNDE TOPLANAN
SAFER INTERNET FORUM 2007
KONULU ULUSLAR ARASI İKİNCİ KONFERANS
KATILIM RAPORU
Ankara-2007
1
SUNUŞ
Dünya genelinde internet kullanımının yaygınlaşması önemli bazı sorunları
gündeme getirmiştir. Var olan ve olası sorunlara karşı toplumları, daha küçük
sosyolojik
birimleri,
kurumları
ve
insanları
bilinçlendirmek
gerekmektedir.
Bilinçlendirmenin birinci aşamasında tehlikeye (sorunlara) karşı farkındalık
yaratmak gelmekte, daha sonraki aşamalarda zararlı yayınları, özellikle çocuklara
yönelik olanları, önleyici müdahale yoluna gidilmesi konusunda tüm dünyada bir
fikir birliğine varılmıştır. Zararlı yayınların önlenmesi için öncelikle bilgi ve görüntü
kaynaklarının, ağ bağlantılarının ve son aşamada kullanıcıların eli altındaki
bilgisayarın denetimi belli başlı uygulamalardır. Bu konuda, özellikle gelişmiş
ülkeler hem sorunların somutlaştığı olaylarda ve olguların tanımında hem de
bunların önlenmesinde ciddi mesafeler kat etmiştir.
Türkiye’de de internet kullanımı son zamanlarda artmış ve olumsuz
kullanımlardan doğan sorunlar kendini göstermiştir.
Bu nedenle koruyucu
önlemlerin alınmasının gerekliliği, teknik yanının dışında, toplumsal ve kültürel
yönüyle de kendini hissettirmiştir. Gelecek zamanlarda internet kullanımının
yaygınlaşması, buraya özellikle cep telefonlarını da katmak gerekiyor, Türkiye için
genç nüfus potansiyeli de düşünülür ise bir dizi sorunlar yumağını karşımıza
çıkaracaktır. Bu sorunları önceden görmek, gelecekteki önlemlerin alınmasında bir
dizi kestirimde bulunmak ve siyasalar ile uygulamaları somutlaştırmak ulusal ve
bireysel bazda önlemleri zorunlu kılmaktadır.
Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Anayasa’nın ve kuruluş kanunun
kendisine verdiği görev ve yetkileri çerçevesinde başta aile ve onun önemli bir üyesi
olan çocukları internetin zararlarından korumak amacıyla oluşturulacak siyasaların
içinde yer almak, hatta bu tür siyasalara ön ayak olmak istemiştir. Aile ve Sosyal
Araştırmalar Genel Müdürlüğü bu amaçla internetin zararlarına karşı korunma
yolunda Avrupa Komisyonu programına başvuru girişiminde bulunmuştur. Bu
girişim çerçevesinde Dış İlişkiler Dairesi’nin yürüttüğü çalışmalar Avrupa Birliği ve
2
diğer ülkelerin yürüttüğü çalışmaları öğrenmeyi sağlamış ve bilgi birikiminin
artırılmasını sağlamıştır. Türkiye’de yapılan çalışmaların da önemli bir mesafe kat
ettiği, bazı kurumların kişilerin bu yönde araştırmalar yaptığı anlaşılmıştır.
Bu kapsamda ulaşılan bilgiler arasında Devlet Planlama Teşkilatı’nın 2007 -2010
yılı stratejik eylem planı kapsamında bu konuda devlet kurumlarına yükümlülükler
vermiş olduğuna ulaşılmıştır. Özellikle Emniyet Genel Müdürlüğümüzün sanal
suçlarla ilgili birimi uygulamanın içindeki kuruluş olarak yer almaktadır. Ayrıca
hükümetimiz tarafından 24 Temmuz 2006 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan kanun
teklifi ile internet konusunda bilinçlenmenin sağlanması yoluna girilmiştir.
Kurumumuz Avrupa Komisyonuna yapılacak olan programa katılım
başvurusu talebinin öncesinde uluslar arası düzeyde, güvenli internet kullanımı
konusunda, neler olup bittiğinin anlaşılması, nelerin tartışıldığının, nelerin
uygulandığının bilinmesi için girişimlerini sürdürmektedir.
Bu kapsamda,
kurumumuz tarafından 20-22 Eylül 2006 tarihinde Yunanistan’nın Selanik kentinde
toplanan “We Want Safer Children Online” (İnternette Daha Güvenli Çocuklar
İstiyoruz) konulu toplantıya dinleyici olarak katılım sağlanmış ve izlenimlerde
bulunulmuştur. Yunanistan’daki toplantıda genellikle, internet ve yeni teknolojilerin
güvenli kullanımının teşvik edilmesi, özelde de çocuklarda ve gençlerde farkındalık
yaratılması ve Internet ile yeni medya teknolojileri aracılığı ile yayılan zararlı içerikle
mücadele vurgulanmıştır.
Bu toplantıyı izleyen zaman zarfında Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel
Müdürlüğü konu ile ilgili diğer kamu kuruluşları ile ilgili toplantılara katılmış,
“Microsoft” firması ile temasa geçerek işbirliği olanaklarını araştırmıştır. Bu girişim
sonucunda, UNICEF’in de desteği alınarak, Genel Müdürlüğümüz bilinçlendirme
amaçlı bir kitap, kitapçıklar ve afişler hazırlamıştır. Kamu kuruluşu-özel kuruluş uluslar arası kuruluş iş işbirliği çerçevesinde yapılan söz konusu bu çalışma, kamuya
ücretsiz dağıtılarak “farkındalık ”ve “bilinçlendirme” anlamında bir girişimde
bulunulmuştur.
Ayrıca, Genel Müdürlüğümüz 20-21 Haziran 2007 tarihinde Lüksemburg’un
başkenti Lüksemburg kentinde toplanan “Safer Internet Forum 2007” toplantısını da
dinleyici olarak izleme girişimlerinde bulunmuş ve Bakan Danışmanı Sn. Timur
3
Yalçın, Genel Müdürlük uzmanı Dursun Ayan ve uzman yardımcısı Rahmet Uslu
düzeyinde toplantıya katılım sağlanmıştır.
Üç
oturumda
gerçekleşen
toplantılarda
konuların
akışı
çerçevesinde
gerektiğinde söz alınarak bireysel ve ülke düzeyinde fikir belirtilmiş, toplantı dışı
zamanlarda diğer katılımcılarla etkileşim içinde olunarak ülkemizin bu konudaki
duyarlılığı dile getirilmiştir. Gerekli alt yapı ve idarî hazırlıklar yapıldıktan sonra
Türkiye’nin de bu programda etkin bir katılımcı olarak yer alacağı belirtilmiştir.
Ülkemizin katılımı konusunda Avrupalı meslektaşlarımızın teşvik edici konuşmaları
olmuş ve Avrupa Komisyonu yetkilileri tarafından da katılımımız gerçekleşir ise
maddî desteğin hazır olduğu belirtilmiştir.
Lüksemburg kentinin Avrupa Birliği bürokrasisi için ayrılan binalarının yer
aldığı semtindeki Jean Monnet binasında gerçekleşen toplantı iki gün sürmüş, birinci
günde üç ayrı oturum ve ikinci günde genel değerlendirme oturumları yapılmıştır.
Oturumlarda ele alınan konulara ilişkin genel bilgiler ile katılımcılar ve
kurumlarına ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir.
4
SAFER INTERNET FORUM AJANDASI
Çarşamba 20 Haziran 2007
Jean Monnet Binası, Rue Alcide de Gasperi, Lüksemburg
Çalıştay 1: Çocukların Özellikle ‘Grooming’ Yoluyla Online Olarak
Cinsel İstismarı ve Bunun Çocuklar İçin Sonuçları
Zaman
Konu
Konuşmacılar
Vernon Jones,
09.30
Çocukların Online Olarak Cinsel
Save the Children (Çocukları
İstismarı-Giriş
Koruyalım) Avrupa/
Danimarka
11.20
Konuların Günümüzde
Ethel Quayle,
Araştırmacı Gözüyle
COPINEProjesi, University of
Ele Alınış Şekli
Cork
John Stamnes,
14.00
Aksiyon İçin İhtiyaçları
Norwegian National Criminal
Belirlemek: Bu konuların
Investigation Service( Norveç
Gelecekte Ele Alınışı
Ulusal Suç Araştırma Merkezi)
Dawn Holt and Julie Hewitt,
16.20
Çözümler, İlgili Aktörler ve
Children's Services Practitioners
Destek İçin Onlara Olan İhtiyaç
from the E-Spy Project (NSPCC)
John Carr, Chair of CHIS, UK
5
Farkındalığın Arttırılması: Farklı Amaç Gruplarının
Çalıştay 2:
Farkındalığının
Artırılması
İhtiyacının
Ortaya
Konulması Ve Bu Tarzda Aktivitelerin Etkinliğinin
Artırılması
Zaman
09.30
11.20
Konu
Konuşmacılar
Çocukların Online Teknoloji
Sonia Livingstone, LSE
Kullanmaları
Farkındalığı Artırmanın Sonuçları
ve Amaca Nasıl Ulaşılacağı
Janice Richardson, INSAFE
Steven Carrick-Davies,
Childnet International
Sandrine Gobert, Ligaris: The
14.00
Gelecekte Daha Güvenli Bir
Help campaign : How to reach
Online Ortam Yaratmada
the European Youth and
Farkındalığı Artırmanın Rolü
measure the impact
Johnny Lindqvist, Friends.se
Egbert Melten, Ogilvy and
Joachim Kind, Klicksafe.de
Tanja Sterk, SAFE-SI,
16.20
Aktörleri ve Aksiyonları
Slovenian awareness node
Tanımlamak
Peter Behrens, Klicksafe.de,
German awareness node
6
Çalıştay 3: Online Teknolojilerdeki Değişimin Sonuç ve Etkileri
Zaman
09.30
Konu
Konuşmacılar
Yeni Teknolojiler-Yeni
Christina Bueti, ITU
Kullanımlar ? –Var Olan Durum
Pekka Heikkinen, NOKIA
ile Eğilimler ve Teknolojik
Vikky Leach, O2
Gelişmeler
11.20
14.00
16.20
Zoe Hilton, NSPCC
Yeni Teknolojiler – Çocuklar İçin
Chris Vleugels,
Yeni Riskler
Free university Brussels
Gelecek İçin: Tehlikeleri Azaltma
Anne Clarke, ETSI
ve Mücadele Seçenekleri
Aktörlerin ve Aksiyonların
Cecilia von Feilitzen, Nordicom
Tanımlanması
7
Perşembe 21 Haziran 2007
Zaman Konu
Konuşmacılar
Richard Swetenham,
09.30
Açılış Konuşması
Bölüm Başkanı, Safer
Internet plus Programme
20 Haziranda Yapılmış Olan Üç
10.00
Çalıştayın Özeti
Kamu Müzakeresinin Özeti ve Ön
Çalıştay Raportörleri
Sonuçları
11.00
Son Yapılan “Eurobarameter”
Daniel Debomy, Optem
Araştırmasının Sonuçları
2007 çalışma programı ve Teklif Çağrıları
12.00
2007 Safer Internet Plus Programı’nın Genel tanıtımı
2007’de Açık Olan Teklif Çağrıları ve Nasıl Başvurulacağı
2007 Teklif Çağrıları İçerisinde Yer Alan Özel Proje Çeşitleri
Hakkında Bilgi
- Targeted Projects ( Amaçlanmış Projeler) : Hukuk Birimlerinin
Yasadışı İçerik Analizini Güçlendirmek
-Thematic Networks (Konusal Network): Çocukların İnternet
14.00
Ortamında Korunması İçin Yasa Uygulayıcı Birimler ile STK Ağı
Arasındaki Koordinasyonun Kuvvetlendirilmesi
-Integrated Networks ( Bütünleşmiş Ağ) : Hotline ( Şikayet Hattı),
Awareness Node ( Bilinçlendirme Birimi) ve Helplines ( Yardım
Hatları)
15.30
Kapanış
8
ÇALIŞTAYLAR HAKKINDA
Birinci Gün 20-Haziran.2007. Çarşamba
ÇALIŞTAY 1
ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLE ‘GROOMİNG’ YOLUYLA ONLİNE OLARAK
CİNSEL İSTİSMARI VE BUNUN ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI
Birinci çalıştay, “Online-related sexual abuse of children, with a special focus
on the process of grooming and the consequences for children (=Çocukların özellikle
grooming1 yoluyla on-line cinsel istismarı ve bunun çocuklar açısından sonuçları)
“ üst başlığında toplandı.
Çalıştayın ilk konuşmasını Danimarka’dan Save the Children kuruluşundan
Vernon Jones yaptı. 2 Konuşmasını istismar konusuna giriş niteliğinde bilgiler
sağlayacak şekilde hazırlamış olan Jones birkaç soru ile çocukların internette
kendilerini gerçekleştirme yolunda aldıkları risklere deyindi. “7-8 yaşlarındaki
çocuklar internette ne yapar?” “12-16 yaşları arasında kız çocuklarının internetteki
profilleri ve bunların oluşturduğu risk
nedir?”
3
Ayrıca
New Hampshire
Üniversitesince yapılan ve 13-15 yaşlarındaki kızların istismarını konu alan bir
çalışmadan bahsederek çocuk istismarı görüntülerinin yaptığı etkiyi belirtti.
“Grooming (tensel istismar) sınıflandırması yaparak olgunun görünümleri hakkında
“Grooming” sözcüğü “hayvan tımar etmek, özen göstermek, hoş tutmak amacıyla
ilgilenmek “anlamında kullanılmaktadır. Buradan türetilerek “hoş bir yaklaşım ve ilgi
göstererek çocuk istismar etmek, aldatmak” anlamı verilmiştir. Türkçe “Tensel istismar”
kavramı önerilebilir.
2 Mr Vernon Jones, sosyal çalışmada yüksek lisansı yaptı ve çocukların cinsel istismarı ile
ilgili çalışan İngiliz kurumlarında çalıştı. 1997’de Danimarka’ya gitti ve Red Barnet, Save the
Children Denmark ‘da çalıştı. Çocukların her türlü cinsel istismardan korunması için
geliştirilen araştırma programlarında ve korunma uygulamalarında görev aldı. Halen
Danimarka hükümeti ile çalışmakta ve sex turizmi ile ilgili konularda çalışmaktadır.
3 Örneğin bu konuda Türkiye için çarpıcı bir bilgilendirici film yaptırılarak belli başlı
kanallarda yayımlanması sağlanabilir.
1
9
bilgi verdi. “Yabancı tehlikelidir” uyarısına dikkat çekip “ “Ergen kurbanlar”
konusuna deyinerek çocuk pornografisi ile ilgili mücadele yollarına deyindi.
İkinci konuşmacı Cork Üniversitesi, COPINER Projesi’nden Ethel Quayle 4
“How are the issues dealt with today - the research perspective? (=Konular
günümüzde nasıl ele alınıyor – Araştırmacı gözüyle-)“ adlı sunumu yaptı.
Sunumunda tanımlanmış örnek suç olgularından hareket (Patrick Green Case ve
Adrian Ringland Case) ederek tensel istismarın çözümlenmesine yönelik bilgiler
verdi. Öncelikle tensel istismarın bugün ortaya çıkan bir olgu olmadığını belirtti.
Örnek olgulardan hareket ile kurbanların % 66’sının kız olduğunu bunlardan
¾’ünün 14 yaşından büyük olduğunu, % 22’sinin 10-13 yaşları arasında olduğunu,
buluşmaların % 97’sinin on-line olduğunu belirtti. Kurbanların kendilerini açığa
vurmak isteyen kişiler olduğunu, internet ve cep telefonu kullanmanın bunda etkili
olduğunu, kendini yalnız hissetme duygusunun istismara gidenlerde daha çok
görüldüğünü, arkadaşlık ilişkilerinde risk oranının yüksek olduğunu, kendini tatmin
(masturbation) ve istenmeyen seks araçlarının tanıtılmasının ve önerilmesinin
istismara giden yolda önemli göstergeler olduğunun üzerinde durdu. Cinsel amaçlı
malzemenin üretimine, kurbanın fotoğrafları ile aile içi fotoğrafların cinsel amaçla
kullanılmasına, ticarî ürünlerin tanıtımındaki gizli imajlara, kurbanın kendi ortaya
koyduğu fotoğrafların tensel istismarda etkisine deyindi. Bazı örnek olaylardan
hareketle deniz kenarında çekilen fotoğrafların, aynı odayı paylaşan kızların
birbirilerini çektikleri açık fotoğrafların, bazı durumlarda aile üyelerinin çektiği
fotoğrafların internette tehlikeli kullanımlarının olabileceğine dikkat çekti. Bedenin
dili kavramı ve olası kurbanların elde edilmesinde ve kurbanların tespitlerinde
kullanılan anahtar sözcükler ve kullanıcılar gibi konular da sunumda yer aldı.
Dr. Ethel Quayle University College Cork’da uygulamalı psikoloji bölümünde çalışmakta
ve COPINE projesinin araştırmacılığını ve yöneticiliğini yapmaktadır. Çocukların kurban
olarak seçildiği son on yıllık dönemde klinik psikolojide cinsel istismar üzerine yoğunlaşarak
klinik psikolog olarak eğitim gördü. "Child Pornography: An Internet Crime" (2003), "Only
Pictures? Therapeutic Approaches with Internet offenders" (2006) and "Viewing Child
Pornography on the Internet adlı çalışmaların ortak yazarlarındandır. Avrupa Birliği
Daphne Programme’ında yer almaktadır.
4
10
Çalıştayın üçüncü sunumunu John Stamnes5 yaptı. “Identifying the needs for
action: How should the issues be dealt with in the future? (=Eylem için gereksinimin
tanımlanması: Gelecekte konu ile nasıl ilgilenilmeli?)“ başlığı altında bilgiler verdi.
Sunumda tensel istismarın erken evresine ilişkin bilgiler yer alırken; istismarcının
tensel istismar aşamasına gelmeden önce çocukla internette temasa geçme ve
aşamalarının oluşumuna deyindi. Bu aşamalarda çocuğun veya ergenin seveceği
konulardan bahsetmenin, hoşa gider davranışlarda bulunmanın önemli olduğunu
ortaya koydu. Sevecenlik ve yalancılık temeline dayalı internet içeriğinin çocuğu bir
tehlikeye götüreceği konusunda dikkatli olunmasını özellikle belirtti. Sofistike olarak
etik değer kavramına yönletimde bulunarak “bedenin anlamı”ndan bahsetti. Çocuk
ile tensel istismarcının temasının ve iletişiminin engelleme (blocking) teknolojisi ile
azaltılmasının üzerinde durdu. Gelecekte internet sorunlarının yüksek bir düzeye
ulaşacağını ve bunun engellenmesi için girdi ve zararlı bilgi engelleme teknik
donanımlarının geliştirilmesinin gerekliliğini belirtti. Devlet-özel sektör işbirliğinin,
basit çözüm yollarının bulunmasının önemine deyindi.
Çalıştayın dördüncü sunumunu yapan konuşmacılar Dawn Holt 6 ve Julie
Hewitt “Solutions, relevant actors and their need for support (=Çözümler, ilgili etkin
kişiler ve çözüm için onlara olan gereksinim) başlığı altında konuya deyindiler.
Dawn Holt ve Julie Hewitt Çocukların internet güvenliği ile ilgili sosyal çalışmacılar
olarak Manchester Polis örgütü ve diğer internet güvenliği birimleri ile yapılan ortak
çalışmalarda yer almışlardır. Sunumlarında öncelikle başarılı çalışmalarının genel
ilkelerini belirttiler; birlikte çalışmak, net hedefler koymak, paylaşılmış öğrenme
yöntemleri, çalışma taslakları geliştirmek. Suç olan davranışa götüren iletişimin
tanımlanması ve önceden tehlikeyi sezmek önemli görülen şeylerdi. Tensel istismar
ile mücadelenin öncelikle kamu alanında başlatılması daha sonra hızla özel alanlarda
John Staale Stamnes, Norveç’te National Criminal Investigation Service’in Child Sexual
Exploitation bölümünde çalışmaktadır. 1993’den beri araştırmalarını çocukların cinsel
istismarı konusuna yöneltti ve Interpol’un ilgili bölümünde görev yaptı. CIRCAMP (Cospol
Internet Related Child Abusive Material Project) ‘da cinsel suçlarla ilgili mücadelesini
sürdürmektedir.
6 Dawn Holt sosyal çalışmacı. yerel Authority Social Services, Children and Families’de
çalıştı ve karmaşık çocuk korunması olguları ile ilgilendi. Yüksek lisans derecesi olan Holt
2005 Nisan’nından bu yana çocukların ve gençlerin internet yoluyla istismarını engelleme
amaçlı bir projenin geliştirilmesi üzerinde çalışmaktadır.
5
11
sağlanması gerekmektedir.
Konu ile ilgili örnek olgular olarak Patrick Gren,
Norman Burgess, Kevin Albert Turner, Luke Sadowsky, Douglas Lindsell, Stephan
King olgulandan hareket ettiler.
Ayrıca John Carr da İngiltere’de internet yoluyla çocuk istismarı üzerinde
uzmanlaşan bir kurumun yetkilisi olarak sunuma katkıda bulunmuştur.
12
ÇALIŞTAY 2:
ÇOCUKLARIN
YOLUYLA
ÖZELLİKLE
ONLINE
TENSEL
OLARAK
CİNSEL
İSTİSMAR
İSTİSMARI
(GROOMING)
VE
BUNUN
ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI
1- Children's Use Of Online Technologies (= Çocukların Online Teknoloji
Kullanımı) Sonia Livingstone 7
Livingstone, çalıştaydaki sunumunda, internet kullanımına ve erişimine
ilişkin risklerle çocuklar için farklı çıkmazlar yaratan online riskleri araştıran “EU
Kids Online”ı ve
“Thematic” proje grubunun Avrupa’daki çocuklar üzerinde
yapmış olduğu araştırmanın sonuçlarını ortaya koymuştur. Amacı Avrupa Bilgi
toplumunu oluşturmak olan söz konusu araştırma ile farkındalık çalışmalarına
ilişkin bazı çıkmazlar da sunumda yer almıştır.
 EU Kids Online Araştırması;

Çocukların internet ve yeni medyayı güvenli kullanımına ilişkin kültürel,
içeriksel ve risk konularını araştırmaktadır.
7
Sonia Livingstone Psikoloji alanında lisansını tamamladıktan sonra Oxford Üniversitesinde
Sosyal psikoloji alanında doktor ünvanını almıştır. Livingstone şu anda 1990 yılında katılmış
olduğu London School of Economics’de Medya ve İletişim Departmanında Sosyal Psikoloji
profesörü olarak çalışmaktadır. Livingstone, sekiz tane kitap yazmış olup, farklı televizyon
çeşitlerinin dinleyici tarafından algılanması odaklı olarak medya ve dinleyiciler üzerinde
çalışmaktadır. En son çalışması, yeni medya araçlarında kullanılan yerel, ailesel ve eğitimsel
içeriğe ulaşım ve bu içeriğin kullanımının bir parçası olan çocuklar, genç kesim ve internettir.
İletişim Bilgileri: [email protected]
13

Avrupa Komisyonu Safer Internet Plus Program tarafından finanse
edilmektedir.

Araştırmanın ampirik sonuçlarını inceleyip, çocukların online teknoloji
kullanımlarına
ilişkin
ulaşılabilir
bilgiyi
toplayarak,
araştırmadaki
metodolojik problemleri ve konuları ortaya koyarak farkındalığı artırma ve
medya okur yazarlığına ilişkin politika önerilerinde bulunma amacı
taşımaktadır.
 Yapılmış olan Araştırma Projesi Çalışmaları

Araştırmada 18 yaş altı çocuk, genç ebeveynler ve eğitimciler yer almıştır.
Karşılaştırmaların yapıldığı, konusu internet ve online teknoloji kullanımının
erişim, kullanım, risk, güvenlik ve okur yazarlık oranı açısından incelenmesi
olan araştırma 18 Avrupa ülkesinde 253 ampirik çalışma üzerinden
yürütülmüştür. Proje kapsamında elde edilen sonuçlar şöyledir:

İlkokul yaşındaki çocukların interneti artan oranda kullandıkları
ve araştırmanın gençlerden ziyade daha çok genç çocuklar
üzerinde yapılmasının gerekliliği

Fixed internet kullanımının riskleri üzerinde yoğunlaşan
çalışmaların yanı sıra, ayrıca, mobil telefon kullanımı ve
oyunlara ilişkin çalışmalar yapılması

2004 yılında 1511 kişi üzerinde İngiltere’de yapılan araştırmada interneti
haftada en az bir kere kullanan 9-19 yaş arası çocukların %90’ının okul ödevi
yapma, % 94’ünün bilgi araştırma, % 72’sinin email kullanma, % 70’inin oyun
oynama, % 55’inin mesajlaşma, % 46’sının müzik yükleme, % 44’ünün
eğitim, % 40’ının online alışveriş ve hobi , % 34’ünün web sitesi yapma, %
26’sının haberleri okuma, % 21’inin chat, % 10’unun porno siteleri ziyaret
amaçlı kullandıkları tespit edilmiştir.

Ofcom Media Literacy Audit of Children, 2006, UK araştırması çalışmasına
göre 8-15 yaş arası çocukların % 16’sı online ortamda hoş olmayan, endişe
14
verici ve korkutucu içerikle karşılaşmıştır. 12-15 yaş arasındakilerin 67% ‘si
online ortamda bulduğu bilgilere güvenmektedir.

Online Victimization of Youth’un gerçekleştirdiği 2006 NCMEC 10-17 yaşlar
arası araştırmasında (N=1500) cinsel içerikli materyalle karşılaşma oranı
34%, , online taciz 9%, istenmeyen cinsel davetler 19% olarak yer almaktadır.
 Sorunlar ve Çıkmazlar
 Sorunlar olarak hangi risklerin daha fazla öncelik taşıdığı, içerik ve
sonuçların anlaşılması, araştırma yöntemlerinde yer almakta olan
eksiklikler, alt grupların tanımlanmasındaki problemler, risk toplumu
olmanın online teknolojilere erişim mümkün olduğu sürece kaçınılmaz
olduğu yer almıştır. Rapor detaylı olarak www.eukidsonline.net ‘te
bulunabilir.
2- Consequences For Awareness-Raising And How To Reach The Goal (=
Farkındalığı Artırmanın Sonuçları ve Amaca Nasıl Ulaşılacağı) Janice
Richardson8
Richardson, çalıştaydaki sunumunda 25 tane farklı bilinçlendirme birimi
tarafından yürütülmekte olan Insafe adlı internet ve mobil kullanımını daha güvenli
hale getirmeyi amaçlayan projenin yürütücüsü olarak farkındalık ve farkındalığı
8
Richardson, eğitimci, eğitimci yetiştiricisi, üniversite hocası ve danışman olarak Avustralya,
Fransa, Lüksemburg ve Belçika’da çalışmıştır. İki tane kitabı bulunan Richardson İletişim
teknolojilerinin kullanımının pedagojik etkileri üzerine ve bilgi okuryazarlığının gelişimi
üzerine birçok makale yayınlamıştır. 2004 yılında okul, öğretmen ve öğrenci için eğitimsel
portalları bir arada bulunduran European Schoolnet ile ortak çalışmak için Brüksele
gelmiştir. Richardson şu anda Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen European Safer
Internet network, Insafe projesinin yöneticisi olarak Avrupa ve diğer ülkelerde
farkındalığın artırılmasına ilişkin çalışmaların yürütülmesinden sorumlu olarak
çalışmaktadır.
15
artırmanın ne anlama geldiği konusunda Komisyonun yaklaşımını ortaya koymuş ve
sunumun son kısımda da komisyonun bu proje kapsamında yürüttüğü etkinlikleri
anlatmıştır.


Farkındalığı Artırmak:
Amaca ulaşmak için bir süreç olarak, bireylerin bir konuda farkındalığını
artırarak onları o konuda desteklemek ve karşı tavır almaya yönlendirmek
farkındalığı artırmaktır. Yöntem, amaçlanan noktaya yeni bir içerik, yeni bir
bakış açısı ve istenen davranışsal değişiklikle ulaşmaktır. Bilinçlendirme süreci,
amaç, mesaj ve stratejiler ile uygulama noktasına gelmek, etki ölçümü ve
kıyaslaması yapma yoluyla amaca ulaşmak ve risk analizi ile iyi deneyimlerin
değişimi ile tamamlanmaktır. Farkındalığı artırmada üç ana değişken; riskleri
anlamak ve mücadele etmek için farklı stratejiler geliştirmek olan güvenlik;
koruyucu yazılım ve filtreleme programları kullanmak olan emniyet ve
medyanın gücünü anlayıp etik ve etkili şekilde medyayı yönlendirmek olan
okuryazarlıktır. Farkındalık ;davranışın bilinmesi, yeni doğru davranışın
desteklenmesi, yeni doğru davranışa dair isteğin olması, yeni davranışın pratiğe
dökülmesi ve doğru olan davranışın uygulanması için diğer insanların
desteklenmesi olarak 5 aşamada gerçekleşmektedir. Bu süreçte uygulanacak
stratejiler çalıştaylar, konferans ve seminerler, forumlar ile kampanyalar, eğitim
çalışmaları ve değişim için teknoloji platformlarıdır.

Insafe tarafından yapılan Çalışmalar :

6 Şubat Güvenli İnternet Günü ile o günde yapılan çeşitli çalıştaylar,
konferanslar, seminerler ve forumlar ile medyada yer alan 1200
çalışma ve yarışmalardır.
16
3- The Role Of Awareness-Raising In Creating A Safer Online Environment
In The Future (= Gelecekte Daha Güvenli Online Ortam Yaratmada
Farkındalılığı Artırmanın Rolü) Stephen Carrick Davies9
Davies çalıştayda yapmış olduğu sunumda online teknolojilerin genç
kullanıcılar için ne ifade ettiğine
ve farkındalığı artırmanın önemine değinerek,
farkındalığı artırmanın farklı yollarını Childnetin kendi deneyim ve girişimlerinden
yola çıkarak anlatmıştır.
 Online Teknolojiler ve Gençler
Cep telefonu ya da bilgisayar kullanımı ile çocuklar gizemliliğe bürünerek
aktif olan araçlarla dünyaya erişim sağlamakta, bu araçlar onlara kabul edilebilirliği,
kimlik ve statüyü herhangi bir denetim olmadan olanaklı kılmaktadır. Bu noktada
farkındalığı artırma çalışmaları çocukların tüketmek yerine üretmeleri, statik olmak
yerine gerçekten interaktif bir yapı kazanmaları olarak düşünülmelidir. Etkin ve
doğru kullanımları ile ebeveynlerle aralarındaki iletişimlerinin devamlılığını
9
Stephen Carrick Davis 2003 yılından beri 1995 yılında İngiltere’de kurulmuş olan ve kar
amacı gütmeyen bir kuruluş olan Childnet İnternational’ın genel müdürü olarak görev
yapmaktadır. Childnet İnternational interneti ebeveynler ve çocuklar için daha güvenli bir
ortam haline getirmek amacıyla dünya çapında faaliyetler yürütmektedir. Davies 1998
yılından beri bu kuruluşta çalışmakta ve bu süreçte ödüllü Kidsmart, Jenny’s story ve
Chatdanger farkındalığı arttırma projelerini ve çocuklar için direk fayda sağlayan internet
projelerini geliştiren gençleri ödüllendiren Childnet Awards ile Academy programlarını
yürütmüştür. Davies, UK Government’s Home Office Task Force on Child Protection on the
Internet ( İngiltere Hükümetinde İnternette Çocukların Korunmasına İlişkin Birim) gibi
önemli kurumlarda Childnetin temsilcisi olarak yer almakta, ayrıca da Washington’da yer
alan the Family Online Safety Institute ( Ailede Online Güvenlik Kuruluşu)’nun yönetim
kurulunda da çalışmaktadır. İletişim Bilgileri: Childnet International stephen@childnet-
int.org
17
sağlayabilmek için, organize olmuş bir şekilde yürütülmelidir. Bu noktada etkinin
yaratılması gereken alanlar çocuklar, ebeveynler ve okullardır.
 Childnet International’ın Uygulamaları
Eğitimcilerin
teknoloji
ve
güvenlik
konularında
farkındalıklarının
artırılmasının gerekliliğinden dolayı eğitimcilerin bilinçlendirilmesine ilişkin farklı
çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bunlar arasında 400 kursiyerin bulunduğu yetiştirici
eğitim kursu, 9 farklı dildeki 1 milyon kopya bilgilendirici yayının okul ve ev
arasındaki ilişkileri geliştirmek amacıyla dağıtılması, gençlerin kendi arasında
güvenli olarak internet kullanımı konusundaki iletişimin gerçekleştirilmesi amaçlı
bir programyer almaktadır. Bu çalışmalarla Childnet-International gerçek ve etkili
bilgilendirmenin ebeveynler, çocuklar ve okullar üçlüsü ile gerçekleştirilebileceğine
inanmakta oluğunu ortaya koymaktadır.
3- The Role Of Awareness-Raising In Creating A Safer Online Environment
In The Future (= Gelecekte Daha Güvenli Online Ortam Yaratmada
Farkındalılığı Artırmanın Rolü) Johnny Lindqvist10
Lindqvist, çalıştayda yapmış olduğu sunumda kar amacı gütmeyen ve %50
okullar % 50 sponsorlar tarafından yürütülen ve sadece okulları değil televizyon
istasyonlarını da kullanarak farkındalığı artırmayı amaçlamakta olan Friends
kampanyası kapsamında yapılmış olan başarılı çalışmaları anlatmıştır.
10
İsveç’teki Friends kampanyasında eğitimci olarak çalışmakta olan Lindqvist 6
yıldır kampanyada yer almaktadır. Lindqvist, İsveç’te yaklaşık 200 okulu ziyaret
etmiş, son 1.5 yılda ise çocukların interneti kullanımına ilişkin olarak çalışmıştır.
Friends kampanyası eğitimcileri ve öğrencileri interneti güvenli kullanım konusunda
eğitmektedir. İletişim Bilgileri: Web sitesi: www.friends.se
18

Çalışmalar kapsamında 1000 okul ziyaret edilerek günde 1200 kişiyle
görüşülmüş eğitimci, ebeveyn ve öğrencilerle çalışılmış, farklı tv klipleri hazırlanıp
yayınlatılmış, 2006 yılı Ocak ve Mart ayları arasında yapılmış olan % 93’ü 9-17 yaş
arası 10574 kişi üzerinde gerçekleştirilmiş olan web tabanlı araştırma sonucunda elde
edilen veriler değerlendirilmiştir. Ayrıca da internet ortamındaki suçlara ilişkin
dersler, seminerler ve websitesi ile de hizmet verilmektedir.
3- The Role Of Awareness-Raising In Creating A Safer Online Environment
In The Future (= Gelecekte Daha Güvenli Online Ortam Yaratmada Farkındalılığı
Artırmanın Rolü) Egbert Melten, Joachim Kind11
Kind ve Melten Alman katılımcılar çalıştaydaki sunumlarında bilinçlendirme
nodunun özel sektör ayağı olarak farkındalığı arttırma çalışmalarına yapmış
oldukları katkılardan bahsetmişlerdir.

Eylül 2006’da farklı ödüller kazanan ve izlenme rekorları kıran “Where is
Klaus” adlı TV spotu Eğitim bakanlığı tarafından da desteklenerek en çok izlenen
saatlerde birçok tv kanalında yayınlanmış ve bu spot farklı dillere çevrilerek farklı
ülkelere de verilmiştir. Türkçeye de çevrilmesi planlanan bu spot için Türkiye’den şu
ana kadar herhangi bir talep olmamıştır.12 Sunumda bilinçlendirme çalışmalarının
medya ve özel sektör işbirliği içerisinde gerçekleştirilmesinin önemi ortaya
konmuştur.
11
Melten, Ogilvy&Mather reklam ajansının yönetim biriminde ve ayrıca farklı markaların
yer aldığı şirketlerde de çalışmaktadır. Joachim Kind ise Alman bilinçlendirme nodu olan
klicksafe.de ‘nin sözcüsü olarak yer almakta ve 2006 yılından itibaren de İletişim, Medya ve
İletişim Otoritesinin başında bulunmaktadır.
İletişim Bilgileri: Ogilvy, [email protected] Klicksafe, [email protected]
Türkiye için Where is Klaus’un çevirisinin yapılması ve medyada yer almasının istenmesi
uygun olacaktır.
12
19
4- Identifying The Actors And Actions (=Aktörleri Ve Aksiyonları
Tanımlanmak) Tanja Sterk13
Sterk çalıştayda yapmış olduğu sunumda Slovenya Bilinçlendirme Nodu’nda
aktif olarak yer alan aktörlerden, genel olarak aktivitelerden ve nodun geleceğe dair
planlarından bahsetmiştir.
 Slovenya
bilinçlendirme
nodunun
koordinatörlüğünü
Ljubljana
Üniversitesinin Sosyal Bilimler Fakültesi yürütmekte, partner olarak da
Slovenya Akademik ve Araştırma Networkü olan ARNES yer almaktadır. Bu
konsorsiyumun genel amacı genç çocukların, ebeveynlerin ve eğiticilerin
interneti, bilgi ve iletişim teknolojilerini güvenli ve verimli bir şekilde
kullanmasını sağlamaktır. Bu proje Avrupa Komisyonu ile Slovenya Yüksek
Okul, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülmekte aynı zamanda
Slovenya İnternet sağlayıcıları, çocuk grupları, medya gibi hükümet ve okul
kurumları tarafından desteklenmektedir.
 Bu proje kapsamında belirlenen öncelikler arasında ebeveyn, çocuk ve
eğitimcilere olumlu bir yönelim sağlayacak şekilde farkındalıklarının
artırılması yer almaktadır. Çünkü Slovenya’da 2006 yılında yapılmış olan
Eurobarameter sonuçlarına göre çocukların % 58’i interneti ve % 90’ı da mobil
telefonları kullanmaktadır ve genç kesim email, chat ve forum ve mesajlaşma
için interneti gerekli ve eğlenceli bulmaktadır. Ayrıca okulların, kamu
kurumlarının, bilinçlendirme nodlarının ve kişilerin farkındalığı artırmadaki
önemi,
13
ebeveynlerin
kendilerini
ve
çocuklarını
internet
ortamında
Tanja Sterk Ljubljana üniversitesinde Sosyal Bilimler Enstitüsünde araştırma asistanı
olarak çalışmaktadır. 2002 yılında uluslararası ilişkiler bölümünden mezun olan ve bilgi
toplumuna ilişkin olan uluslararası projelerde çalışmış olan Sterk, Slovenya Bilinçlendirme
nodunda koordinatör olarak çalışmakta olup 2006 yılında da Slovenya Şikayet hattı “Spletno
oko” ya katılmıştır. İletişim Bilgileri: Web sitesi: http://www.safe.si Tanja Šterk Project
Coordinator E-mail: [email protected]
20
korumalarının ne kadar önemli olduğu ve bunu sağlamada eğitimin önemi de
öncelikler arasında yer almaktadır.
Nod tarafından gerçekleştirilmiş olan aktiviteler arasında farkındalığı artırıcı
olan materyallerin uygun kanallar aracılığıyla okul, kamu kurumları ve internet
endüstrisi ile medyaya dağıtımının sağlanması, ebeveynler ve eğiticiler için ortak
masa toplantıları, sunumlar ve seminerler gerçekleştirilmesi, üye olmayanlarla
ilkokul ve orta okul eğiticileri için işbirliği yapılması, medyanın desteği sağlanarak
web sitesi ile amaçlanan grupların bilinçlendirilmesi, proje kapsamındaki yönetici
kuruldaki işbirlikçi kurumlarla etkin işbirliği ve Avrupa’daki diğer bilinçlendirme
nodlarıyla bağlantı sağlanması yer almaktadır.

Yapılan çalışmalar arasında İnternet güvenliğine ilişkin konuların
eğitimcilere verilen bilgi ve iletişim teknolojileri başlıklı seminerlerde yer alması ve
bunların Ulusal Eğitim Kurumu ile yapılan anlaşmayla gerçekleştirilmesi, 2006
yılında Microsoft tarafından öğrenciler arasında bilgi teknolojileri hakkında ödüllü
yarışmanın düzenlenmesi, SAFE-SI tarafından eğitsel materyallerin Microsoft ve
bilgisayar satış bürolarına, yeni internet kablosu kullanıcılarına, Slovenya Polisine,
Slovenya Telekom grubuna, kütüphanelere ve ilk okullardaki eğitimci, öğrenci ve
ebeveynlere dağıtımı ve son olarak da Nisan 2006’da Slovenya Teknoloji Kültürü
Birimi tarafından gerçekleştirilmiş olan yetişkinler için ABCD Internet adlı çalıştayın
gerçekleştirilmesi
planlananlar;
yer
almaktadır.
ebeveynler
için
Gelecek
bölgesel
için
interaktif
nod
tarafından
seminerler
yapılması
hazırlanması,
eğitimcilerin yetiştirilmesi, Slovenya Mobitel ile cep telefonlarının doğru kullanımına
ilişkin broşürün hazırlanması ve dağıtılması, internet servis sağlayıcılarının yer
aldığı özel eğitimlerle internet güvenliğinin tartışılması ve gençlerin kullandığı en
popüler online topluluk “Vote For Me” ile resimlerini yükleyen gençlerin gizlilik ve
güvenliklerinin korunmasına dair yapılan anlaşmadır.
21
4- Identifying The Actors And Actions (=Aktörleri Ve Aksiyonları
Tanımlanmak) Peter Behrens14
Behrens çalıştayda yapmış olduğu sunumunda, bilinçlendirme nodu olarak
yapmakta oldukları aktivitelerden, önem verdikleri noktalardan ve bu noktalarda
oluşturmuş oldukları yönetici kuruldan bahsetmiştir.

Yönetici kurulda kamu kurumlarının, internet servis sağlayıcıları ile
endüstrinin, STK’ların, Hotline’ların, yasa uygulayıcı birimlerin yer aldığını ve bu
yönetici kurulun genel olarak danışmanlık fonksiyonu, bilgi değişimi, ulusal
network, kampanya, website ve materyal sağlama işlevlerini gerçekleştirdiğini ifade
etmiştir. Bu noktada farklı sektörlerdeki birimleri bir araya getirdiğini ve onların
ortak çalışması için ortam yarattığını belirtmiştir.

Nod tarafından gerçekleştirilmekte olan aktiviteler olarak çok beğenilen
“Where is Klaus” adlı televizyon klibinin farklı televizyon kanallarında yayınlanması,
web sitesine yapılan ziyaretlerin artması, ulusal düzeyde sadece 2007’de bile 1500
dvdinin, 1000 eğitici el kitabının, 25000 broşürün dağıtılması, eğitimcilere gerekli
bilgilerin verildiği seminerlerin okullarda gerçekleştirilmesi, yarışmaların yapılması,
tüketiciyi koruma amaçlı kitapçıkların yayınlanması, dağıtılması ve internet
ortamında 360 tane bu konuya ilişkin makale gibi yayınların olması yer almaktadır.
14
Behrens, politik bilim, Alman edebiyatı ve eğitimi alanında tamamladığı lisansı sonrasında
1984 yılından beri Trier üniversitesinde çalışmakta olup, 2001 yılından itibaren de medya
okur yazarlığı ve kamusal erişim yolları departmanında yönetici olarak çalışmakta ve
klicksfe.de projesini de yönetmektedir.
İletişim Bilgileri:
Landeszentrale Für Medien und
Kommunikation Rheinland-Pfalz(LMK)
Turmstrasse 10
D-67059 Ludwigshafen
Tel: + 49 621 5202 271
Fax: + 49 621 5202 279
Mail: [email protected]
22
ÇALIŞTAY 3:
ONLİNE TEKNOLOJİLERDEKİ DEĞİŞİMİN SONUÇ VE ETKİLERİ
Çalıştayda genel olarak yeni iletişim teknolojilerinin günümüzde durumları,
sahip oldukları farklı yönelimler ve teknolojik olarak günümüzde meydana gelen
gelişmeler özetlenmiştir.
1- New Technologies - New Uses? -Status and Emerging Trends and Technological
Developments ( Yeni Teknolojiler-Yeni Kullanımlar ? –Var Olan Durum ile
Eğilimler ve Teknolojik Gelişmeler) Pekka Heikkinen15

Cep telefonlarının her tür görsel ve işitsel içeriğe ulaşmada etkin bir araç
olduğu, gizliliğe zarar vermeden içeriğe ulaşımın mümkün olmamasının çocuklar
için gerekli olan çözümleri üretmede yetersiz kalınmasına neden olduğu ve bu
nedenle yazılım, donanım ve farkındalığın bir arada bulunduğu bir eğitimin
gerekliliği vurgulanmıştır.

Bu noktada katılımcılar tarafından yapılan katkılar ise, sadece çocuklar için
geliştirilmiş mobil araçların ve kolayca kullanılabilecek olan güvenlik bloklama
mekanizmalarının olmasının gerekliliği konusunda olmuştur. Bu bağlamda İspanya
Telefonica bu tarzda geliştirmiş olduğu araçları da örnek olarak vermiştir. Ayrıca
çocuklara yönelik suistimalin genelde
basitçe “ sms “ yoluyla yapıldığı için
kontrolünün de zorluğundan bahsedilmiştir.
15
Helsinki Üniversitesinin Teknik kısmından mezun olan Heikkinen 1999 yılında katılmış
olduğu Nokia’da standardizasyon ve endüstri ilişkileri kısmında çalışmaktadır. Heikkinen
çalıştayda yapmış olduğu sunumunda teknolojilerdeki değişimden standardize edilmiş
içerikten ve çocuklar için var olan tehlikelerden ve çözümlerden bahsetmiştir.
23
2- New Technologies - New Risks To Children?( = Yeni Teknolojiler ve Çocuklar
İçin Yeni Tehlikeler ) Zoe Hilton, Chris Vleugels16
NSPCC’den katılan Hilton ve Brüksel Free Üniversiteden katılan Vleugels
çalıştayda yapmış oldukları sunumlarında internet ortamında istismara yönelik
olarak yapılanlardan, yasa dışı içerik ve davranışlardan bahsetmişlerdir.
 Dijital teknolojilerin 7 gün 24 saat çocuklar için istismara açık bir ortam
yarattıkları, yardım derneklerinin ve STK’ların ellerindeki kaynaklarla buna
yeterince müdahale edemedikleri, ebeveynlerinden teknik anlamda daha çok
bilgili olan çocukların korunmasının ebeveynler tarafından konulmuş olan
kısıtlamalarla sağlanamadığı vurgulanmıştır.
 Bu konuda katılımcılar tarafından yapılmış olan katkılar çocuklar ve
ebeveynler arasındaki internete ilişkin yukarıda belirtilen bilgi ve deneyim
farklılığının çocukların korunmasında ebeveynlerin aktif rol almasını
engellenmesi ve ebeveynlerdeki online ortamın iyi olduğuna ilişkin kanının
varlığının ebeveynlerin eğitimini zorunlu kılması şeklinde ifade bulmuştur.
Ayrıca içeriğin iyi ve kötü olarak sınıflandırılması ile kötü içeriğin
ayıklanmasının zorluğu da belirtilmiştir.
3- Ahead of The Future: Possibilities For Reducing And Dealing With The Risks
(= Gelecekten Önce: Tehlikeleri Azaltma ve Mücadele Seçenekleri) Anne Clarke17
Hilton, NSPCC National Society for the Prevention of Cruelty to Children (Çocuklara
Yapılan İşkenceyi Engelleme Amaçlı Ulusal Topluluk ) adlı çocuk istismarının engellenmesi
konusunda önemli ve etkin olan yardım derneğinde politika danışmanı olarak çalışmaktadır.
Hilton çalışmalarında çocukların cinsel istismarını ve savunmasız çocukların korunmasını
odak noktası olarak ele almıştır. Vleugels, özel olarak teorik sosyoloji, kültür ve eğitimin
sosyolojisi alanlarında çalışmaktadır.
16
24
 Dijital teknolojilerin çocukların eğitiminde yararlı olduğundan, çocuk
kullanıcılar için farklı yaş gruplarına dair sınıflandırmanın yapılmasının
gerekliliğinden
ve
farklı
gruplara
değişen
stratejilerin
uygulanması
ihtiyacından, sorumluluğun hala daha en fazla ebeveynlerde olduğundan ve
bilgi ve iletişim teknolojisi servis ve ürünlerinin çocuklar için güvenli ortam
sağlamasının da zorunluluğundan bahsedilmiştir.
 Bu konuda katılımcılar tarafından yapılan katkılar, bu alanda paydaş olan
birimlerin yararlı deneyimleri paylaşmak üzere bir araya gelmesinin önemi,
tehlikeli içeriğe ilişkin genel bir güvenlilik gerekliliğinin oluşturulması,
standart prensip ve değerlerin yaratılması olarak yer almıştır. Ayrıca
Bluetooth ile gerçekleştirilen dosya paylaşımları, Ad Hoc Networking’in
çocukların en çok riske maruz kalmasına sebep olan yollar olduğu da
belirtilmiştir.
RACHEL O’CONNELL18
O’Connell çalıştayda yapmış olduğu sunumda << bebo.com >> yöneticisi
olarak internet kullanımında web ortamında sağlanabilecek olan farklı araçlarla
güvenlik ortamı yaratmayı ortaya koymuştur.
 Sosyal networking’le gerçek hayata benzer ortamlar yaratılmakta ve web
ortamı ile de çocukların uygunsuz olan içeriğe maruz kalmasının yanı sıra bunu
üreten olarak çocuğun olgunun içinde yer almasına olanak yaratılmaktadır.
Web ortamında güvenli olarak bulunmayı sağlayacak olan mekanizmalar
17
Avrupa düzeyinde telekomünikasyon, televizyon ve radyo yayıncılığı ile bilgi teknolojisi
alanlarında
standardizasyon
çalışmalarında
bulunmakta
olan
ETSI
(European
Telecommunications Standard Institute) Avrupa Telekomünikasyon Standartlar Komitesi’de
çalışmakta olan Clarke, bilgi ve iletişim teknolojilerinin çocuklar üzerindeki etkileri alanında
ön planda yer alan uzmanlardandır ve 6 yıldır bu alandaki çalışmaları yönlendirmektedir.
18
Rachel O’Connell’e ilişkin tanıtıcı bilgi bulunamamıştır.
25
arasında filtreleyici algoritmalar, fotoğraf filtreleyici teknolojiler, raporlayıcı
mekanizmalar yer almaktadır.
 Bu konuda katılımcılar tarafından yapılan katkılar, farklı operatörler
tarafından takip edilen genel yaklaşımın farklılaştığı, sosyal networklerin sosyal
ve ticari amaçlar arasındaki dengeyi kurması gerektiği, kişisel denetimin en
etkin yol olduğu ve bu alanda iyi uygulama örnekleri olan organizasyonların
önderliğinde bu şekilde kişisel denetim sağlayan mekanizmaların uygulanması
olarak ifade edilmiştir.
SONUÇ
Çalıştayın sonuç kısmında, farkındalık ve eğitimin teknik yollara nazaran
güvenli internet ortamı için daha gerekli, etkin ve belki de anahtar çözümler
olduğu; şu an için kullanılmakta olan filtreleme programlarının kabul edilebilir
etkinlikte olduğu; fakat hâlâ daha ebeveynlerin en fazla sorumluluğu taşımakta
olduğu, standardize edilmiş ve yaşa göre gruplandırılmış yöntemlerle daha
güvenli bir ortamın yaratılabileceği ve yeni teknolojilerin takip edilmesinin
gerekliliği ortaya konmuştur.
26
SAFER INTERNET PLUS PROGRAM
Amaç 1) Yasal olmayan içerikle mücadele: Çocuk pornografisi, yasal olmayan yetişkin
pornografisi ve ırkçılık gibi yasal olmayan içeriğin kullanıcılar tarafından
hotline’a rapor edilmesi ve bu raporların da hotline tarafından harekete
geçmesi gereken internet servis sağlayıcısı, polis veya başka ülkede
bulunan hotline’a ulaştırılması amaçlanmaktadır. Hotline’lar polis veya
yasa uygulayıcısı gibi suçluları araştırıp, yakalayıp tutuklama gibi
işlemleri gerçekleştirmemekte, internet servis sağlayıcıları veya diğer
paydaşlara hangi içeriklerin yasadışı olduğu noktasında bilgilendirme ve
yönlendirme sağlamaktadır.
Hotlines:
 Kullanıcılardan zararlı ve yasal olmayan içerikler hakkında sunulacak
olan rapor ve bilgilendirmelerin değerlendirilmesi
 Bu bilgilendirmelerin ve raporların alternatif yolları
hakkında
kamunun bilinçlendirilmesi
 Yasal otoritelerle koordinasyon içerisinde bu yapılan şikayetlerin
değerlendirmeye alınması
 Network içerisinde yer alan diğer nodlarla koordinasyon halinde tespit
edilmiş yasal olmayan içerik ve bilgi değişimi
 Avrupada’ki Safer Internet Day uygulamalarına ve toplantılara katılım
Avrupa’daki bilgi ağının koordinasyonu AB’ye üye olan ülkeler ile Avustralya,
Kanada, Japonya, Güney Kore, Tayvan ve ABD’de de birimleri bulunmakta olan
INHOPE Kuruluşu tarafından sağlanmaktadır. INHOPE Web site www.inhope.org
27
HOTLINES
Ülke
Organizasyon
Hotline co-ordinator
INHOPE
www.inhope.org
Kısaltılmış Adı
Mali Destek
€*
INHOPE 4
995,000
Avusturya
www.at.inhope.org
nic.at Internet
Verwaltungs- und
Betriebsgesellschaft
m.b.H.
STOPLINE
127,000
Belçika
www.be.inhope.org
CENTRE
EUROPEEN POUR
ENFANTS
DISPARUS ET
SEXUELLEMENT
EXPLOITES
CoBeNo
480,000
Bulgaristan
www.bg.inhope.org
Applied Research
and
Communications
Fund (ARC Fund)
SAFE-NET BG
120,000
Çek Topluluğu
CZI S.R.O.
CZESICON
361,000
Danimarka
www.dk.inhope.org
Red Barnet (Save the
Red Barnet
Children Denmark)
182,000
Finlandiya
www.fi.inhope.org
Pelastakaa Lapset
(Save the Children
Finland)
Northern.Hotline
143,000
- Nettivihje
Fransa
www.fr.inhope.org
Association des
Fournisseurs
d'Accès à Internet
(AFA)
AFA PdC
204,000
Almanya
www.de.inhope.org
eco Electronic
Commerce Forum Verband der
deutschen
Internetwirtschaft
e.V.
Freiwillige
Selbstkontrolle
Multimedia (FSM)
IBSDE
419,000
Almanya
Jugendschutz.net
jugendschutz.net
187,000
28
www.de.inhope.org
Foundation for
Research and
Technology, Hellas
(FORTH),
Hellenic
Telecommunications
& Telematics
Applications
Safeline 2
Company
(FORTHnet),
Elliniko Organo
Aftorithmisis gia to
Periehomeno sto
Internet (Safenet),
Foundation of the
Hellenic World
174,000
İzlanda
www.is.inhope.org
Barnaheill (Save the
Children Iceland)
Barnaheill
Stopline
188,000
İrlanda
www.ie.inhope.org
Internet Service
Providers'
Association of
Ireland
ISPAI
199,000
Malta
Supportline 179
www.mt.inhope.org
Hotline Malta
135,000
Hollanda
www.nl.inhope.org
Stichting Meldpunt
Kinderporno
Meldpunt
195,000
Slovenya
www.si.inhope.org
UNIVERZA V
LJUBLJANI
Stopline.SI
86,000
Polonya
www.pl.inhope.org
Naukowa i
Akademicka Sieć
Komputerowa
NASK (Research
and Academic
Computer Network)
Saferinternet.Pl
477,000
İspanya
www.es.inhope.org
Asociación
Protégeles
PROTEGELES 3
196,000
İngiltere
www.uk.inhope.org
Internet Watch
Foundation
IWF
650,000
Yunanistan
www.gr.inhope.org
* 24 aylık anlaşmalar için sağlanan Mali Destek
29
1.2) İstenmeyen zararlı içerikten korunma amacıyla yasa uygulayıcı birimlerin yasa
dışı materyalleri incelemesini ve analizini kolaylaştırmayı amaçlayan projelere
Targeted Projects başlığı altında Avrupa Komisyonu tarafından destek verilmektedir.
Targeted Projects ( Amaçlanan Projeler)
 Kullanıcı dostu teknolojilerin kurulumunun yapılması ve bu teknolojilerin
kullanımının yaygınlaştırılması
 Kullanıcılar tarafından yapılan şikayet ve bilgilendirmelerden oluşturulacak
olan veri tabanı ile yasa uygulayıcıları tarafından kullanılacak otomatik bir
içerik belirleyici sistemin veya farklı resim ve videolarda var olan benzer yasa
dışı içerikleri tespit eden teknolojik araçların oluşturulması
1.3) Yasa Uygulayıcı Birimler Arası Thematic Network:
Çocukların cinsel istismarına sebep olan materyallerin dağıtımının uluslar
arası bir problem olmasından dolayı bu başlık altında, ülkeler arası çocukların cinsel
istismarı amaçlı materyallerin üretimine ve online olarak dağıtımına karşı mücadele
veren yasa uygulayıcılar arasında gerçekleştirilen başarılı uygulamalara ilişkin bilgi
ve deneyimlerin paylaşılması yer almaktadır. Bu noktada kurulacak olan Thematic
Network bu bilgilerin karşılıklı olarak değişiminin sağlandığı ana birim olarak yer
almaktadır. Bu network’ün içerisinde yer alacak olan birimlerin çocuk istismarı, siber
suçlar ve ileri teknoloji suçları alanında uzman kişiler olması, bu birimin Europol ve
İnterpol ile işbirliği içerisinde çalışması, network’ün internet servis sağlayıcıları ile
bloklama mekanizmaları üzerinde çalışması ve online ve ticari olarak dağıtılmakta
olan bu alandaki yasa dışı materyallerin dağıtımına ve kullanımına ilişkin çözümler
yaratması gerekmektedir.
Amaç 2)
Daha güvenli bir internet ortamının kurulması: Web siteleri ile medyada
uygulanan filtreleme, içerik derecelendirilmesi ve filtreleme tekniklerinin
online oyunlara ve mobil telefonlara uygulanması
30
Safer Internet Forum
 2006 yılındaki toplantıda çocukların yeni medya araçlarını kullanımı ve
çocukların cinsel istismar imgelerine ulaşımını engelleme konuları ele
alınmış, 2007 haziranda yapılmış olan toplantıda ise farkındalığın
artırılması amaçlı nodlar tarafından yapılmakta olan çalışmalar, online
teknolojilerde meydana gelen değişimler ve bunların çocuklar üzerindeki
etkisi tartışılmıştır.
 Her yıl 06 .02’de Safer Internet Day Uygulaması yer almaktadır.
STK’lar Arası Thematic Networks
 Bu başlık altında, çocukların internet ortamında güvenliğine ilişkin sivil
toplumun girişimlerinin ortaya konulması gerekliliği düşüncesi ile çocukların
haklarının ve refahının, STK’lar arasında paylaşılacak olan deneyim ve
düşüncelerle oluşturulacak olan ortak strateji ve yaklaşımlarla geliştirilmesi
amaçlanmaktadır. Bu network içerisinde yer alan STK’ların çocukların
korunmasına ilişkin olarak çalışıyor olması, network tarafından yapılan
araştırma çalışmaları veya seminerler sonucu oluşturulacak olan raporların
yayınlanması, networkün uluslar arası ilişkileri de geliştirerek çalışmalarını
yürütmesi, networkün yılda 2-4 defa paydaşları ile toplanarak toplantı
düzenlemesi gerekmektedir.
Amaç 3) Ebeveynlerin, çocukların ve ailelerin bilinçlendirilmesi ve farkındalığın artırılması :
Irkçılık, yabancı düşmanlığı ve çocuklar için uygun olmadığı düşünülen
yasal olmayan, istenmeyen zararlı içeriklerin bulunduğu internet ortamında
daha güvenli olarak özellikle çocuk kullanıcıların yer almaları için
ebeveynlerin,
eğitimcilerin
ve
amaçlanmaktadır.
31
kullanıcıların
bilinçlendirilmesi
Awareness Nodes (Bilinçlendirme Nodları)
 Resmi veya informel ortaklıklar kurup geliştirerek ülkede güvenli internet ve
yeni medya kullanımı konusunda etkinlikler yapmak
 Uygulayıcılar ile eğitim ve teknoloji alanındaki uzmanlar arasında bilgi ve
diyalogların gelişmesini desteklemek
 Kullanıcıları Avrupa filtreleme yazılımları, hizmetleri, hotlineları ve otonom
düzenleme yapıları hakkında bilgilendirmek
 Avrupa ağındaki diğer nodlarla aktif bir işbirliği içerisinde bilgi değişimini
gerçekleştirmek
AWARENESS NODES
Ülke
Kısaltılmış Ad
Mali Destek€*
Awareness Koordinasyonu
INSAFE plus
769,000
Avusturya
saferinternet.at
223,000
Belçika
CoBeNo
190,000
Kıbrıs
CyberEthics
146,000
Çek Cumhuriyeti
CZESICON
361,000
Danimarka
ANDK 2
186,000
Almanya
Klicksafe.de
978,000
Yunanistan
SafeNetHomePlus
309,000
Fransa
CONFIANCE
550,000
Finlandiya
TUNNE
180,000
İzlanda
SAFT
250,000
İrlanda
WIISAN
355,000
İtalya
EDEN
250,000
Letonya
Net-Safe
109,000
Lüksemburg
LUSI
250,000
32
Hollanda
NaNSoS2
323,000
Norveç
NONOplus
250,000
Polonya
Saferinternet.Pl
477,000
İspanya
Safenet II
250,000
Helpline (Yardım Hattı)
Awareness nodlar kurulmuş olan bir helpline ile koordinasyon içerisinde
çalışmak için veya bir helpline kurmak için başvurabilir. Helpline’ lar çocukların
yasadışı veya zararlı olarak görmüş oldukları içerik hakkındaki fikir ve sıkıntılarını
dile getirebilecekleri bir şikayet hattıdır. Bu hatlarda birebir olarak online veya
telefon ile yapılacak görüşmelerde, eğitilmiş uzman kişiler destek sağlamaktadır ve
bu hatları daha çok altyapısı olan ve buna benzer hatlara sahip olan kurumların
yürütmesi beklenmektedir.
Eurobarameter Survey (Eurobarameter Araştırması)
 Çocukların internet kullanımı konusunda ailelerin düşünceleri hakkında
tarama çalışması olarak yapılmaktadır.
Safer Internet Day
 Safer Internet Day uygulaması çerçevesinde 2006 ve 2007 yıllarında güvenli
internet kullanımı alanında uzman kişilerin katılımı ile merkezi bir etkinlik
yapılmış ve 2008 yılında da yapılması planlanmaktadır.
33
SAFER INTERNET PLUS PROGRAMA KATILIM
Etkin ve başarılı çalışmaların sağlanabilmesi için (24 aylık süre için) “hotline”,
“awareness node” ve “helpline”ın farklı ve tek bir kurum tarafından yürütülmesi
fakat hepsinin bir arada olması durumunda bu üç çalışmanın ulusal paydaşlar
tarafından
oluşturulmuş
olan
yönetici
kurul
tarafından
gerçekleştirilmesi
beklenmektedir. Bu şekilde konsorsiyum olması durumunda her paydaşın yapması
gerekenin net bir şekilde ortaya konması istenmekte, üç projenin de yer alacağı
program başvurusu için bu konsorsiyumdaki paydaş sayısının en fazla dört,
projelerin ikili kombinasyonlarıyla oluşturulacak program başvurusu için de paydaş
sayısının üç olması tavsiye edilmektedir; fakat bu, AB Programına yapılan
başvurunun kabul edilmesi için bir zorunluluk değildir. Eğer başvuruda total proje
bütçesinde her paydaşın yapması gereken açık bir şekilde ortaya konursa ve
gerekliyse de mali destek de sıkıntı olmamaktadır. Örnek olarak Awareness Node,
Hotline çalışmalarını beraber yürüten Slovenya’nın yönetici kurulunun içerisinde yer
alan paydaşlar aşağıda belirtilmektedir. Slovenya’da yönetici kurul 2005 Aralıkta
kurulmuş olup, kurulda farklı kurumlar yer almaktadır. Bunlar :
Devlet Organı: Bilgi toplumu Genel Müd., Yüksek Eğitim, Bilim ve
Teknoloji Bakanlığı, İnsan Hakları Birimi,Spor Eğitimi Bakanlığı,
Denetim Organları: Slovenya Posta ve Elektronik İletişim Ajansı
Eğitimciler: Maribor Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği,
Bağımsız uzmanlar ve Okul Eğitimcileri
Polis ve Yasa Uygulayıcılar: Polis ve Genel Devlet Savcısı
STK’lar: MISSS (Slovenya Gençlik Bilgilendirme Danışma Merkezi),
Gençler için Yaratıcılık Klübü, Slovenya Tüketiciler Birliği,UNICEF
Diğer : SISPA 8Slovenya İnternet Servis Sağlayıcıları),Slovenya Teknik
Kültür Topluluğu, Microsoft Najdi.si (Slovenya Araştırma Birimi)
Medya: RTV Slovenya, Multimedya Merkezi
34
Her üç çalışmanın da finansmanında Komisyon kamu kurumları, kar amacı
gütmeyen kurumlar (STK’lar) ve KOBİ’ler tarafından başvuruların yapılması
durumunda % 75, genel olarak da % 50 oranında destek sağlamaktadır.
Yalnız komisyonun bu malî desteği sağlaması için öncelikle Türkiye ile
Avrupa Komisyonu arasında mutabakat zaptı ( bilateral agreement) anlaşmasının
imzalanması gerekmektedir. Bu anlaşma süreci ABGS’ye bu programa katılımın
ülkemiz açısından faydalı olacağı gerçeğinden hareket ile yapılan başvuru talebi ile
başlamakta, talep ABGS ve Dış İşleri Bakanlığı tarafından oluşturulan Malî İşbirliği
Komitesi’nde yapılan görüşme sonrasında sonuca bağlanmaktadır. Bu görüşme
esnasında AB’den sağlanan mali fonların, ülkemiz tarafından ödenmesi gereken
katkı payının % 80’lik kısmı için yeterli olup olmayacağı, önceliği ve gerekliliği
değerlendirilmektedir. Bu görüşme sonucunda, eğer olumlu bir karar çıkarsa,
Avrupa Komisyonuna, ABGS ve Dış İşleri tarafından iletilen ülkemizin programa
katılım talebi sonrasında Avrupa Komisyonu, Türkiye’den belli bir miktar katkı payı
ödemesini talep etmektedir. Ödenmesi gereken katkı payının büyük bir kısmı
( yaklaşık % 80’i) AB tarafından Türkiye’ye sağlanan mali yardımlardan, kalan kısmı
ise programı yürütmek amacıyla başvuran kurumdan istenmektedir. Yapılan
görüşmeler sonucunda, Safer Internet Plus programı için bu miktarın yaklaşık
200.000 Euro olacağı, 50.000 Euro= 85 milyar YTLlik kısmının ise program
yürütücüsü olan kurum üzerinde kalacağı belirtilmektedir. Eğer bu koşullar yerine
getirilirse, bu durumda Bakanlar kurulundan Mutabakat Zaptını Program
Yürütücüsü olmak amacıyla başvuran ilgili kurumun veya başka bir kurumun
imzalaması
hakkında
karar
çıkmaktadır.
ABGS’de
komisyon
tarafından
yürütülmekte olan programlardan sorumlu birim (iletişim bilgileri aşağıda yer
almaktadır) bu sürecin yaklaşık 1 yılı bulacağını ve ülkemizde bu sürecin olumlu
sonuçlandığı 31 programda 9 program olduğunu, belirtilmese de bu programların
yürütülebilmesi için Avrupa Komisyonunun genelde Avrupa ülkelerinden ortakların
bulunmasını (internet ortamından sağlanabileceği belirtilmiştir) gerekli gördüğünü,
başvuru süreci sonrasında bu programı yürütecek olan koordinatör kurumun paydaş
olarak bu program başvurusu içerisinde yer alan diğer kurumları yeterince
35
bilgilendirdiği ve kurumlardan proje sunulmasını sağladığı ölçüde hem ABGS hem
de Dış İşleri tarafından başarılı olarak değerlendirileceğini belirtmektedir.
Bu sürecin olumlu sonuçlanması durumunda Commission of The European
Communities Directorate General Information Society And Media
Model Grant
Agreement’ın ( Avrupa Komisyonu Bilgi Toplumu ve Medya Genel Müdürlüğü
Mutabakat Zaptı Anlaşması) ‘nın konsorsiyum içerisinde yer alacak olan
koordinatörler tarafından Avrupa Komisyonu Bilgi Toplumu ve Medya Genel
Müdürlüğü ile imzalanması gerekmektedir. Bu anlaşma metninin içerisinde
konsorsiyum içerisinde yer alacak olan paydaşlara ilişkin bilgiler, paydaşların
sorumlulukları, finansal olarak meydana gelecek olan maliyetlerin durumu,
komisyon tarafından yapılacak ödemelerin zamanlaması ve bu konuda yapılacak
olan finansal denetim yer almaktadır.
Avrupa Komisyonunun bu projeler için planlan bütçesi 11.5 milyon Euro’dur.
Aşağıdaki tabloda projelere sağlanan destekler daha ayrıntılı bir şekilde yer
almaktadır.
Proje Türü
Komisyonun
Süresi
Konsorsiyum
Mali Desteği
(ay olarak)
Şekli
Projeler
Kamu Kurumu
Birleştirilmiş
networks
ve STK’ların
direk ve endirek
maliyetlerin 50%
24 aya
kadar
3-4 partner
Hotlines/
awareness nodes
- 75% ‘i
Kamu Kurumu
Targeted
Projects
ve STK’ların
direk ve endirek
maliyetlerin 50%
Yasa Dışı İçeriğin
36 aya
kadar
4-8 partner
Analizini
Kolaylaştırma Amaçlı
projeler
- 75% ‘i
36
Koordinatörün
direk
Thematic
maliyetlerinin %
Network
Yasa Uygulayıcıları ve
100’ü, üyelerin 24- 30 ay
En az 10 partner
STK’lar Arası
yolculuk ve
Networkler
kalma
maliyetleri
Teklifler için doldurulması gereken ve komisyonun sayfasında da yer alan
formların 22 Ekim 2007 tarihine kadar aşağıda belirtilen adrese bir normal ve dört
fotokopi olarak yollanması gerekmektedir. Gönderilen bu tekliflerle ilgili inceleme
teslim tarihinden sonraki iki ay içerisinde başlamakta, imzalanan mutabakat zaptı
sonrasında Mart-Nisan gibi çalışmalara başlanılabilmektedir. Komisyon tarafından
belirtilen takvim:
21 Haziran
Safer İnternet Plus Program Tanıtımı
22 Ekim
Teklif Çağrılarının Sona Ermesi Başvuru İçin Son Gün
Kasım
Yapılan Başvuruların Değerlendirilmesi
Aralık
Değerlendirme Raporunun Onaylanması
Ocak 2008
Uygulama Planının Taslağının Onaylanması
Şubat
Safer Internet Plus Komitesi İle Toplantı
Mart
Görüşmelerin Başlaması
Haziran
Model of Grant Agreement (Mutabakat Zaptının)
İmzalanması
37
Formların Gönderilmesi gereken Adres:
European Commission
Directorate General Information Society & Media
Safer Internet plus
Office EUFO 1194
Rue Alcide de Gasperi
L-2920 Luxembourg
İletişim Bilgileri:
ABGS
Sektörel ve Bölgesel Politikalar Dairesi Başkanlığı
Uzman Turgay TURSUN
0312 285 77 20 -257
38