Ağustos 2015 Bülteni - TFD Nörolojik Fizyoterapi Grubu

TFD
Nörolojik Fizyoterapi Grubu Bülteni
Cilt/Vol.:1 Sayı/Issue:2 Ağustos/Augst2015 www.norofzt.org
LUMBAL STABİLİZASYON EGZERSİZLERİ
Lumbal stabilizasyon egzersizleri, anahtar lokal kaslar olan Transversus
Abdominus
kurulmuştur.
(TA)
ve
Amaç,
Multifidus’un
lumbal
ko-kontraksiyonunun
vertebraya
direkt
olarak
başarılması
yapışan
bu
üzerine
kasların,
intraabdominal basıncı ve torakolumbal fasyadaki gerilimi arttırarak lokal spinal
segmental desteği sağlamalarıdır.
Egzersiz, lumbal multifidus’un segmental seviyede izometrik kontraksiyonu ile
birlikte abdominal duvarın çekilmesiyle oluşan TA’un izometrik kontraksiyonudur.
Biomekanik olarak ko-kontraksiyon bu kaslar için uygundur. Klinikte gözlenen normal
bir TA kontraksiyonu lumbal multifidus kontraksiyonu ile beraberdir, tersine normal bir
multifidus kontraksiyonu TA ile beraberdir.
Egzersizin
diğer
temel
özelliği
ko-kontraksiyonun
seviyesi
ve
tipidir.
Kontraksiyon, düşük seviye, tonik ve devamlı bir kontraksiyon olmalıdır. Hızlı- fazik
kontraksiyon olmadan maximum istemli kontraksiyonun %30-40’nda oluşmalıdır.
Laboratuar ortamında yapılan EMG çalışmalarında düşük seviyede ko-kontraksiyon
egzersizinin TA’u aktive ettiği belirtilmiştir. Egzersiz izometrik, yavaş ve kas içindeki
gerilimin dereceli artışı ile yapılmalıdır. Derin kasların ko-kontraksiyonu büyük dönme
momenti oluşturan kasların (m. rektus abdominus, m. oblik internus-eksternus, m.
erektör spina) yerine geçecek şekilde yapılmamalıdır.
Stalibilizasyon modelinin geliştirildiği motor kontrol çalışmalarında, TA ve
Diafragma’nın eş zamanlı aktivasyon gösterdiği aynı zamanda pelvik taban kaslarının da
TA ile ko-aktivasyon gösterdiği görülmektedir.
TA, multifidus, diafragma ve pelvik taban kaslarının bu ko-aktivasyonu ayrıca
intraabdominal basıncı korumada da önemli bir rol oynar. Yapılan çalışmalar bu kaslar
arasındaki ilişkiyi, bu dört kasın sinerji halinde spinal destek mekanizmasını sağladığını
doğrulamıştır. Diafragma’nın hem respirasyon hem de gövde stabilizasyonuna katkı
sağladığı görülmektedir. Bu özel ko-kontraksiyon egzersizleri sırasında ideal bir
Doç. Dr. Sevil BİLGİN ve ark. 2015
2
Lumbal Stabilizasyon Egzersizleri
diafragma aktivitesinin şartlarını başarmak yani normal nefes alıp verebilme egzersiz
performansı açısından hastalar için gerekli görülmüştür.
Bu egzersizler oluşturulurken bazı prensipler göz önüne alınmalıdır;
1-Egzersiz programı kişinin stabilizasyon kabiliyetini aşmamalıdır,
2-Hareketin miktarından önce, hareketin kalitesi;
Stabilizasyon egzersizlerinin temel amacı, vücuda derin ve global kasların doğru
kullanımını öğretmektir. Bu amacı başarmak için, egzersizlerin fazla tekrarlı yapılmasından
çok uygulanan tekniğin üzerinde önemle durmak gerekir. Bir sonraki zor olan aşamaya
geçmeden önce başlanılan hareketin doğru yapılıp yapılmadığından emin olunmalıdır.
3-Basit egzersizle başlanılmalı, dereceli olarak daha zor egzersizlere geçilmelidir,
4-Pozisyon duyusunu artırmak için destek yüzeyi ve temas noktalarının sayısı
azaltılmalıdır,
5-Statik egzersizlerde her bir postürü veya pozisyonu koruma süresi uzatılarak
ilerlenmelidir;
Statik egzersizde spinal stabilizatörlerin endurans eğitimi için belirgin postür veya
pozisyon devam ettirilmeye çalışılır. Başlangıçta 10 tekrarlı yapılan egzersiz pozisyonu 5- 10
sn devam ettirilirken, program ilerledikçe pozisyonu koruma süresi 30–45 sn uzatılmalı fakat
tekrar sayısı azaltılmalıdır.
6-Dinamik egzersizler tekrar sayısı artırılarak geliştirilmelidir;
Verilen tekrar sayısında dinamik egzersizler yapılırken güçte bir azalma gözlendiği
anda durulmalıdır. Eğer egzersiz 20 tekrardan daha fazla yapılabiliyorsa, zorluk seviyesi bir
kademe arttırılmalıdır.
7- Ağrıyı artıran egzersizlerden vazgeçilmelidir,
8-Kademeli olarak başlanılmalı ve program rahat yapıldıkça yeni egzersizler
eklenmelidir;
İlerleyen sayfalarda yer alan ve yukarıdaki prensipler doğrultusunda oluşturulan örnek
egzersiz programı, hastaların durumuna ve seviyesine göre ilerletilmelidir.
Doç. Dr. Sevil BİLGİN ve ark. 2015
3
Nörolojik Fizyoterapi Grubu Bülteni Ağustos 2015
Başlangıç Seviyesi
Temel hareketin öğretilmesi
(Diafragma solunumu ile birlikte TA ve diğer kasların ko-kontraksiyonu);
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerde olacak şekilde sırtüstü
yatın. İki elinizi göğüs kafesinizin iki yanına yerleştirin.
Nefesinizi burnunuzdan alın ve ellerinizin altında göğüs
kafesinizin öne ve yanlara doğru açıldığını hissedin. Sonra
nefesinizi yavaşça ağzınızdan vererek ellerinizin içe doğru
kapandığını hissedin.
hissedebilirsiniz.
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerde olacak şekilde sırtüstü
yatın. Her iki elinizle göbek deliğinizin aşağısında her iki
yanda bulunan kemik çıkıntıları bulun. Bu çıkıntılardan biraz
içe ve aşağıya doğru kayın. Bir önceki egzersizde istendiği
gibi rahat nefes alın, nefesinizi yavaşça bırakırken alt
karnınızı yukarı ve içe doğru çekin. Bu hareket sırasında
ellerinizin
altında
derin
kaslarınızın
kasıldığını
Başlangıç –Orta Seviye
TA ve Multifidus kontraksiyonu ile birlikte üst ve alt ekstremite hareketleri;
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerde olacak şekilde sırtüstü
yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve içe
doğru çekerken kolunuzu yukarı kaldırın. Egzersizler
sırasında temel hareketi bozmadığınızdan emin olun.
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde
sırtüstü yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekerken bacağınızı kalça ve diziniz 90°
olacak şekilde karnınıza doğru çekin. Bu pozisyonda tekrar
nefes alın, verirken başlangıç pozisyonuna dönün.
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde
sırtüstü yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekerken bacağınızı aynı anda yana açın.
Bu pozisyonda tekrar nefes alın, verirken başlangıç
pozisyonuna dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi
bozmadığınızdan emin olun.
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerde olacak şekilde sırtüstü
yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve içe
doğru çekerken sağ topuğunuzu yataktan sürükleyerek
uzatın. Bu pozisyonda tekrar nefes alın, verirken başlangıç
pozisyonuna geri dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi
bozmadığınızdan emin olun.
Doç. Dr. Sevil BİLGİN ve ark. 2015
4
Lumbal Stabilizasyon Egzersizleri
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerde olacak şekilde sırtüstü
yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve içe
doğru çekerken kolunuzu yukarı doğru kaldırın, aynı anda
topuğunuzu sürüyerek dizinizi düzeltin. Bu pozisyonda
tekrar nefes alın, verirken başlangıç pozisyonuna geri
dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi bozmadığınızdan
emin olun.
Baş ve gövde aynı seviyede ve düz olacak şekilde emekleme
pozisyonuna gelin. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekin.
Baş ve gövde aynı seviyede ve düz olacak şekilde emekleme
pozisyonuna gelin. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekerken kolunuzu öne doğru uzatın. Bu
pozisyonda tekrar nefes alın, verirken başlangıç
pozisyonuna dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi
bozmadığınızdan emin olun.
Baş ve gövde aynı seviyede ve düz olacak şekilde emekleme
pozisyonuna gelin. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekerken sol kolunuzu öne, sağ
bacağınızı arkaya doğru kaldırın. Bu pozisyonda tekrar
nefes alın, verirken başlangıç pozisyonuna dönün. Egzersiz
sırasında temel hareketi bozmadığınızdan emin olun.
Dizleriniz bükülü ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde
sırtüstü yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekerken kalçanızı yukarı kaldırın. Bu
pozisyonda tekrar nefes alın, verirken başlangıç
pozisyonuna dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi
bozmadığınızdan emin olun.
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde
sırtüstü yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekerken önce kalçanızı yukarı kaldırın,
sonra sağ ayağınızı düz bir şekilde diğer taraf diz
seviyesine kadar kaldırın. Bu pozisyonda tekrar nefes alın,
verirken başlangıç pozisyonuna dönün. Egzersiz sırasında
temel hareketi bozmadığınızdan emin olun.
Doç. Dr. Sevil BİLGİN ve ark. 2015
5
Nörolojik Fizyoterapi Grubu Bülteni Ağustos 2015
Ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde bir yatak kenarında oturun.
Her iki elinizle göbek deliğinizin aşağısında her iki yanda bulunan
kemik çıkıntıları bulun. Bu çıkıntılardan biraz içe ve aşağıya doğru
kayın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve içe doğru
çekin. Bu hareket sırasında ellerinizin altında derin kaslarınızın
kasıldığını hissedebilirsiniz çekin. Bu hareket sırasında ellerinizin
altında derin kaslarınızın kasıldığını hissedebilirsiniz
Ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde yatak kenarında oturun.
Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve içe doğru çekerken
her iki kolunuzu yukarı kaldırın. Bu pozisyonda tekrar nefes alın,
verirken başlangıç pozisyonuna dönün. Egzersiz sırasında temel
hareketi bozmadığınızdan emin olun.
Orta Seviye-İleri Düzey
Ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde bir egzersiz topunun
üzerinde oturun. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve
içe çekerken kolunuzu yukarı kaldırın. Egzersiz sırasında temel
hareketi bozmadığınızdan emin olun.
Ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde bir egzersiz topunun
üzerinde oturun. Nefes alın, verirken sağ kol ve sol bacağınızı yukarı
doğru kaldırın. Bu pozisyonda tekrar nefes alın, verirken başlangıç
pozisyonuna geri dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi
bozmadığınızdan emin olun.
Dizleriniz bükülü, ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde
sırtüstü yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı
ve içe doğru çekerken dizlerinizin açısını bozmadan ikisini
birden karnınıza doğru çekin. Bu pozisyonda tekrar nefes alın,
verirken başlangıç pozisyonuna dönün. Egzersiz sırasında
temel hareketi bozmadığınızdan emin olun.
Doç. Dr. Sevil BİLGİN ve ark. 2015
6
Lumbal Stabilizasyon Egzersizleri
Dizleriniz bükülü ayaklarınız yerle temasta olacak şekilde
sırtüstü yatın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı
yukarı ve içe doğru çekerken kalçanızı yukarı kaldırın. Aynı
anda sol kol ve sağ bacağınızı yukarı kaldırın. Bu pozisyonda
tekrar nefes alın, verirken başlangıç pozisyonuna geri
dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi bozmadığınızdan
emin olun.
Ayaklarınız omuz genişliğinde açık olacak şekilde bir
duvara yaslanarak ayakta dik durun. Kollarınızı
dirsekleriniz düz olacak şekilde omuz hizanıza kadar
kaldırın. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve
içe doğru çekerken dizlerinizden hafifçe çömelmeye çalışın.
Bu pozisyonda tekrar nefes alın, verirken başlangıç
pozisyonuna dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi
bozmadığınızdan emin olun.
Ayaklarınız omuz genişliğinde açık olacak şekilde ayakta dik
durun. Nefes alın, yavaşça verirken alt karnınızı yukarı ve içe
doğru çekerken baş ve gövdenizin düzgünlüğünü bozmadan,
bir ayağınızla öne adım alıp hafifçe çömelin, tekrar eski
pozisyona dönün. Egzersiz sırasında temel hareketi
bozmadığınızdan emin olun.
Hazırlayanlar;
Fzt. Halil Alkan
Fzt. Gülay Çelik
Fzt. İrem Demirkesen
Fzt. Esra Dülger
Fzt. Feray Karademir
Fzt. Birgül Morkoç
Fzt. Nurtap Özdemir
Doç.Dr. Sevil Bilgin ([email protected])
©2015 TFD Nörolojik Fizyoterapi Grubu
Doç. Dr. Sevil BİLGİN ve ark. 2015