öğrenme psikolojisi giriş temel kavramlar davranış sınıflamaları

öğrenme psikolojisi giriş temel kavramlar davranış sınıflamaları

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ GİRİŞ
TEMEL KAVRAMLAR
DAVRANIŞ
YAŞANTI
PERFORMANS
ALIŞKANLIK
ALIŞMA
DUYARSIZLAŞMA
DUYARLILAŞMA
DUYUSAL UYUM
DAVRANIŞ SINIFLAMALARI- 1
DOĞUŞTAN GELEN DAVRANIŞLAR
GEÇİCİ DAVRANIŞLAR
SONRADAN KAZANILAN DAVRANIŞLAR
1
DOĞUŞTAN GELEN DAVRANIŞLAR
HOMEOSTATİK
DAVRANIŞ
İÇGÜDÜ
REFLEKS
REFLEKS İLE İÇGÜDÜ FARKI
İÇGÜDÜ
TÜRE ÖZGÜ OLAN
ERTELENEMEYEN
UYARICISI BELLİ OLMAYAN
KARMAŞIK DAVRANIŞ
REFLEKS
TÜRE ÖZGÜ OLMAYAN
ERTELENEBİLEN ANCAK ENGELLENEMEYEN
UYARICISI BELLİ OLAN
BASİT DAVRANIŞ
ÖĞRENMENİN ÖZELLİKLERİ
ÖĞRENME YAŞANTI ÜRÜNÜDÜR.
ÖĞRENME SONUCUNDA DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ OLUŞUR.
ÖĞRENME NİSPETEN KALICI İZLİDİR.
DAVRANIŞ SINIFLAMALARI- 2
2
BİLİNÇLİ DAVRANIŞ
İNSANIN İLGİLİ DAVRANIŞI GERÇEKLEŞTİRME SÜRECİNİN FARKINDA OLDUĞU
DAVRANIŞTIR.
PROBLEM ÇÖZMEK, KİTAP OKUMAK
BİLİNÇSİZ DAVRANIŞ
FARKINDA OLMADAN OTOMATİK OLARAK YAPILAN DAVRANIŞTIR.
RÜYA GÖRMEK, HAPŞIRMAK
DAVRANIŞ SINIFLAMALARI – 3
DEVİNSEL DAVRANIŞ
KOŞMA, YÜRÜME, PEDAL ÇEVİRME GİBİ EL-GÖZ UYUMU VE İSTEMLİ KAS HAREKETİ
GEREKTİREN DAVRANIŞLAR
DUYUŞSAL DAVRANIŞ
ÜZÜLME, KORKMA, SEVME, SEVİNME GİBİ DUYGULAR
BİLİŞSEL DAVRANIŞ
BİLME, DİKKAT, ALGILAMA, HATIRLAMA, PROBLEM ÇÖZME GİBİ ZİHİNSEL EYLEMLER
DAVRANIŞ SINIFLAMALARI - 4
ÜST DÜZEY DAVRANIŞ
NEDENSELLİK KURMA, ALET KULLANMA, HAYAL KURMA, PLANLAMA GİBİ KARMAŞIK
NÖRAL ALT YAPI GEREKTİREN DAVRANIŞLAR
ALT DÜZEY DAVRANIŞ
YAŞAMI DEVAM ETTİRMEDE GEREKLİ OLAN, DİĞER CANLILARDA DA GÖRÜLEN NEFES
ALMA, BESLENME GİBİ DAVRANIŞLAR
3
MALZEME
ÖĞRENEN
YÖNTEM
ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN
ETKENLER
1. ÖĞRENEN KİŞİYLE İLGİLİ ETKENLER
GENEL
UYARILMIŞLIK
HALİ
TÜRE ÖZGÜ
HAZIROLUŞ
OLGUNLAŞMA
ESKİ
YAŞANTILAR
GÜDÜ
DİKKATİ
ODAKLAMA
ESKİ YAŞANTILAR
TRANSFER
ÖĞRENMEYLE İLGİLİDİR.
ÖĞRENME SÜRECİ DEVAM
ETMEKTEDİR.
KET VURMA
UNUTMAYLA İLGİLİDİR.
ÖĞRENME SÜRECİ TAMAMLANMIŞTIR.
4
2. ÖĞRENME YÖNTEMİYLE İLGİLİ ETKENLER
KONUNUN
YAPISI
GERİBİLDİRİM
ZAMANIN
KULLANIMI
ÖĞRENENİN
ETKİNLİĞİ
3. ÖĞRENME MALZEMESİYLE İLGİLİ ETKENLER
ÖĞRENME KURAMLARI
DAVRANIŞÇI KURAMLAR
KLASİK
KOŞULLANMA,
PAVLOV
EDİMSEL
KOŞULLANMA,
SKINNER
BİTİŞİKLİK KURAMI
WATSON, GUTHRIE
BAĞLAŞIMCILIK,
THORNDIKE
SİSTEMATİK
DAVRANIŞ
KURAMI, HULL
5
1. KLASİK KOŞULLANMANIN TEMEL KAVRAMLARI
KOŞULSUZ UYARICI
ORGANİZMANIN DOĞAL OLARAK TEPKİ VERDİĞİ
UYARICIDIR.
KOŞULSUZ TEPKİ
KOŞULSUZ UYARICIYA VERİLEN DOĞAL VE OTOMATİK
TEPKİDİR.
NÖTR UYARICI
TEK BAŞINA VERİLDİĞİNDE, ORGANİZMADA BİR TEPKİYE
NEDEN OLMAYAN UYARICIDIR.
KOŞULLU UYARICI
BAŞLANGIÇTA NÖTR UYARICIYKEN, KOŞULSUZ
UYARICIYLA BİRLİKTE VERİLEREK, ONUN YARATTIĞI ETKİYİ
PAYLAŞAN UYARICIDIR.
KOŞULLU TEPKİ
ÖĞRENİLMİŞ TEPKİDİR.
TERS KOŞULLANMA
KLASİK KOŞULLANMADAKİ UYARICI SIRASI TERSİNE
ÇEVRİLİR. KOŞULSUZ UYARICI, NÖTR UYARICIDAN DAHA
ÖNCE GELİRSE, KLASİK KOŞULLANMA GERÇEKLEŞMEZ.
6
KLASİK KOŞULLANMA İLKELERİ
BİTİŞİKLİK
HABERCİLİK
7
PEKİŞTİRME
ALIŞMA
•SÜREKLİ PEKİŞTİRME, KOŞULSUZ UYARICININ HER DENEMEDE VERİLMESİ
İŞLEMİDİR.
•ARALIKLI/KISMİ PEKİŞTİRME, KOŞULSUZ UYARICININ ARA SIRA VERİLMESİ
İŞLEMİDİR.
•KOŞULLU BİR TEPKİYİ ORTAYA ÇIKARAN BİR UYARICININ TEKRAR TEKRAR
VERİLMESİ SONUCU, BU UYARICININ TEPKİ ORTAYA ÇIKARMA GÜCÜNÜN
AZALMASIDIR.
•BİR TEPKİNİN, KOŞULLU UYARICININ ARDINDAN KOŞULSUZ UYARICININ
GELMEMESİ NEDENİYLE AZALARAK ORTADAN KALKMASIDIR.
SÖNME
•SÖNEN BİR KOŞULLU TEPKİNİN, KOŞULLU UYARICININ KARŞISINDA
YENİDEN ORTAYA ÇIKMASIDIR.
KENDİLİĞİNDEN •SÖNMEDEN SONRA GERİ GELEN KOŞULLU TEPKİ, AZDIR VE KISA SÜRELİDİR,
PEKİŞTİRİLMEZSE ÇOK KISA SÜREDE ORTADAN KALKAR.
GERİ GELME
UYARICI
GENELLEMESİ
•KOŞULLU UYARICIYA BENZER UYARICILARA AYNI KOŞULLU TEPKİNİN
VERİLMESİ UYARICI GENELLEMESİDİR.
•ORGANİZMANIN KOŞULLU UYARICIYI DİĞER UYARICILARDAN AYIRT EDİP,
SADECE KOŞULLU UYARICIYA TEPKİ VERMESİDİR.
AYIRT ETME
8
ÜST DÜZEY KOŞULLANMA
•ORGANİZMANIN KOŞULSUZ UYARICILARLA
YALNIZCA DOĞRUDAN İLİŞKİLİ UYARICILAR
ARASINDA DEĞİL, DOLAYLI OLARAK VE UZAK
İLİŞKİLİ UYARICILAR ARASINDA DA BAĞLANTI
KURABİLDİĞİNİ GÖSTERİR.
ENGELLEME
•ÜST DÜZEY KOŞULLANMADAKİ GİBİ ÖNCE NÖTR
UYARICI SONRA KOŞULLU UYARICI VERİLECEĞİ
YERDE, ÖNCE KOŞULLU UYARICI SONRA NÖTR
UYARICI VERİLİRSE SIRALAMADA YANLIŞLIK YAPILIR
VE ÜST DÜZEY KOŞULLANMA ENGELLENİR.
GÖLGELEME
•KOŞULLANMA SÜRECİNDE, AYNI ANDA İKİ NÖTR
UYARICI YA DA İKİ KOŞULLU UYARICI BİRLİKTE
VERİLDİĞİNDE, ARDINDAN KOŞULSUZ UYARICI
VERİLDİĞİNDE, KOŞULLANMA DAHA ÇOK DİKKATİ
ÇEKEN UYARICIYA KARŞI GERÇEKLEŞİR.
ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK
•ORGANİZMA, İSTEDİĞİ SONUCA ULAŞMAK İÇİN
BİRKAÇ DENEMEDE BULUNUR, DENEMELER
BAŞARISIZLIĞA UĞRARSA ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK
BAŞLAR, “BEN BU İŞİ BAŞARAMAYACAĞIM.”
DUYGUSU GELİR.
ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK
•ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK DÜZEYLERİ YÜKSEK
BİREYLER ZORLUKLARLA KARŞILAŞTIKLARINDA
ZORLUKLARA KARŞI İNATÇI VE ISRARLI OLUP
MÜCADELE ETMEKTE VE AMAÇLARINI
GERÇEKLEŞTİRMEK İÇİN DAHA FAZLA ÇABA
HARCAMAKTADIRLAR.
KENDİNİ GERÇEKLEŞTİREN
KEHANET
•NEYİ BEKLERSEK ONUN GERÇEKLEŞME
OLASILIĞININ YÜKSEK OLDUĞUNU BELİRTİR.
DÜŞÜNCELER, GERÇEKLİĞİ ETKİLER.
GARCIA-TAT KAÇINMASI
•TAT KAÇINMASI ÖĞRENİMİ BİR DENEMEDE
GERÇEKLEŞİR, HAFTALARCA, AYLARCA ETKİLİ
OLABİLİR. İSTENMEYEN SONUÇLA KARŞILAŞMAMAK
İÇİN DAVRANIŞ TEKRAR EDİLMEZ.
9
BİRLEŞİK KOŞULLANMA
İKİ YA DA DAHA FAZLA NÖTR UYARICININ KOŞULSUZ
UYARICIYLA TEPKİMEYE SOKULMASINDAN SONRA, HER
İKİ UYARICININ DA AYNI ANDA KOŞULLU UYARICIYA
DÖNÜŞMESİDİR.
DUYUSAL ÖN KOŞULLANMA
KOŞULLANMA GERÇEKLEŞMEDEN ÖNCE UYARICILAR
ARASINDA İLİŞKİ VARDIR.
GEÇİCİ KOŞULLANMA
ORGANİZMA, RİTMİK ZAMAN ARALIKLARINI BİR
KOŞULLU UYARICI GİBİ KABUL EDİP BUNA KOŞULLU
TEPKİ VERMEYE BAŞLAR.
YÖNELME TEPKİSİ
ARAŞTIRICI BİR REFLEKSTİR. ORGANİZMANIN
UYARANIN DOĞASINI ANLAMASINI, HATTA HAYATTA
KALMASINI SAĞLAYABİLİR.
10
KLASİK KOŞULLANMAYI ORTADAN KALDIRMA YOLLARI
SÖNMESİNİ BEKLEME
KARŞIT KOŞULLAMA
SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA
İTİCİ UYARICIYA KOŞULLAMA
KARŞI KARŞIYA GETİRME
ORGANİZMADA VAR
OLAN REFLEKSLERİ
KAPSAR.
BİR UYARICI
TARAFINDAN ORTAYA
ÇIKARILIR.
KLASİK KOŞULLANMADA
BİREY PASİFTİR,
UYARICIYA TEPKİDE
BULUNUR.
HERHANGİ BİR İHTİYAÇ
DURUMUNDA
ORGANİZMANIN
KENDİLİĞİNDEN ORTAYA
KOYDUĞU DAVRANIŞTIR.
KENDİLİĞİNDEN ORTAYA
ÇIKAR, SONUÇLARI
TARAFINDAN KONTROL
EDİLİR.
EDİMSEL DAVRANIŞ
TEPKŞSEL DAVRANIŞ
TEPKİSEL DAVRANIŞ İLE EDİMSEL DAVRANIŞ FARKI
11
2. EDİMSEL KOŞULLANMANIN TEMEL KAVRAMLARI
SÖNME PATLAMASI
DAVRANIŞ
TOPOGRAFYASI
BASTIRMA
ÖĞRENMENİN GENELLEMESİ
TEPKİ GENELLEMESİ
AYIRT EDİCİ UYARICI&EDİM
KADEMELİ YAKLAŞMA
ZİNCİRLEME
•SÖNMEYE TABİ TUTULAN DAVRANIŞIN SIKLIĞINDA
ÖNCE GEÇİCİ BİR ARTIŞ OLUR, BU ARTIŞLA
ORGANİZMA SÖNMEYE KARŞI DİRENÇ
GÖSTERMEKTEDİR.
•BİR TEPKİNİN İLGİLİ, FİZİKSEL OLARAK ÖLÇÜLEBİLİR
BOYUTLARININ TAMAMINI AÇIKLAMAK İÇİN
KULLANILIR.
•ORGANİZMANIN CEZALANDIRILDIĞI İÇİN BİR
DAVRANIŞI YAPMAMAYA BAŞLAMASIDIR. CEZAYA
NEDEN OLAN UYARICI ORTAMDA OLDUĞU SÜRECE DE
O DAVRANIŞI TEKRARLAMAZ.
•BİR DURUMDA ÖĞRENİLEN İSTEMLİ DAVRANIŞIN
BENZER DURUMLARDA DA GÖSTERİLMESİDİR.
DAVRANIŞIN GÖSTERİLME SIKLIĞI ARTAR.
•TEMEL AMAÇ ÖDÜLE ULAŞMAKTIR, SONUÇ OLARAK
BİR UYARICIYA BİRDEN FAZLA TEPKİ VERİLİR. AMAÇ
DEĞİŞMEZ, VERİLEN TEPKİLER DEĞİŞİR.
•AYIRT EDİCİ UYARICI, DAVRANIŞTAN HEMEN ÖNCE
GELEN VE BİR EDİMSEL DAVRANIŞIN BAŞLAMASINA
NEDEN OLAN UYARICIDIR.AYIRT EDİCİ UYARICIYA
VERİLEN TEPKİYE AYIRT EDİCİ EDİM DENİR.
•KAZANDIRILMAK İSTENEN DAVRANIŞ KÜÇÜK
ADIMLARA BÖLÜNÜR.KADEMELİ YAKLAŞTIRMA
TEKNİĞİNDE HER KADEMENİN ARDINDAN PEKİŞTİREÇ
KULLANILIR.
•BİR DAVRANIŞIN ZİNCİRLEME SAYILMASI İÇİN BELLİ
SIRAYLA YAPILMASI ŞARTTIR.AŞAMALARDAN OLUŞAN
BAZI DAVRANIŞLARI ÖĞRETİRKEN, AŞAMALARIN
İZLENMESİ VE TÜM DAVRANIŞIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
SÜRECİDİR.
12
PREMACK İLKESİ
PEKİŞTİREÇ OLARAK UYARICI YERİNE ETKİNLİK KULLANMAYI
ÖNERİR. KENDİ KENDİNE UYGULANMAZ.
KOŞULLU ANLAŞMA
BELLİ BİR BİÇİMDE DAVRANAN BİREY PEKİŞTİRİLİR, AKSİ HALDE
İSTEDİĞİ ŞEYİ ELDE EDEMEZ.KOŞULLU ANLAŞMADA, PREMACK
İLKESİNDE OLDUĞU GİBİ DAVRANIŞ HİYERARŞİSİ DEĞİL, HEDEF
DAVRANIŞ ÖNEMLİDİR.
BATIL DAVRANIŞ
ORGANİZMANIN GERÇEKLEŞTİRDİĞİ DAVRANIŞLA, ORTAYA
ÇIKAN SONUÇ ARASINDA İZLERLİK İLİŞKİSİ VARSA, BATIL
DAVRANIŞ OLUŞABİLİR.
TESADÜFİ PEKİŞTİRME
TESADÜFEN YAPILAN BİR DAVRANIŞ SIRASINDA O DAVRANIŞLA
İLGİLİ OLMAYAN OLUMLU BİR PEKİŞTİREÇ ALINIRSA, ZAMANLA
BU PEKİŞTİREÇ DAVRANIŞLA İLİŞKİLENDİRİLİR, O DAVRANIŞI
YAPMA EĞİLİMİ GÖSTERİLİR.
PROGRAMLI ÖĞRETİM
ÖĞRENCİLERİN KENDİ HIZLARI İLE BİREYSEL OLARAK
ÖĞRENMELERİNİ SAĞLAYACAK, PROGRAMLI ÖĞRETİM
MALZEMELERİ İLE YAPILAN BİR ÖĞRETİM YAKLAŞIMIDIR.
DAVRANIŞTA KONTRAST
İKİ DURUM BİRBİRİNDEN AYIRT EDİLDİKTEN SONRA, DAVRANIŞIN
PEKİŞTİRİLDİĞİ ORTAMDA DAVRANIŞ ARTARKEN,
PEKİŞTİRİLMEDİĞİ ORTAMDA DAVRANIŞ AZALIR.
13
CRESPİ ETKİSİ
PEKİŞTİRMENİN GÜCÜ VE BÜYÜKLÜĞÜ TEPKİYİ ETKİLER.
NEGATİF KONTRAST
PEKİŞTİREÇ AZALDIKÇA, PERFORMANS AZALIR.
POZİTİF KONTRAST
PEKİŞTİREÇ ARTTIKÇA, PERFORMANS ARTAR.
KAÇMA
BİR DURUM ORTAYA
ÇIKTIKTAN SONRA
ORTAMDAN
UZAKLAŞMAKTIR.
İTİCİ UYARICIYA MARUZ
KALDIKTAN SONRA
VERİLEN TEPKİDİR.
KAÇINMA
BİR DURUM ORTAYA
ÇIKMADAN ÖNCE
ORTAMDAN
UZAKLAŞMAKTIR.
İTİCİ UYARICIYA MARUZ
KALMADAN ÖNCE
VERİLEN TEPKİDİR.
14
PEKİŞTİREÇLER
OLUMLU
PEKİŞTİREÇLER
BİRİNCİL OLUMLU
PEKİŞTİREÇLER
İKİNCİL OLUMLU
PEKİŞTİREÇLER
OLUMSUZ
PEKİŞTİREÇLER
BİRİNCİL
OLUMSUZ
PEKİŞTİREÇLER
İKİNCİL OLUMSUZ
PEKİŞTİREÇLER
SOSYAL
PEKİŞTİREÇLER
ETKİNLİK
PEKİŞTİREÇLERİ
SEMBOLİK
PEKİŞTİREÇLER
NESNEL
PEKİŞTİREÇLER
15
SİMGESEL
ÖDÜLLE
PEKİŞTİRME
TEPKİNİN BEDELİ
SEMBOLİK
PEKİŞTİRME
ÖZENDİRİCİ
UYARICI
KARŞIT
PEKİŞTİRME
•DOĞRUDAN ÖDÜL YERİNE O ÖDÜLE ULAŞTIRAN SİMGESEL ÖDÜLLERİN
KULLANILMASIDIR.
•ÖDÜL ÖNCEDEN BELİRLENMİŞ SAYIDA DAVRANIŞIN ARDINDAN GELMEKTEDİR.
•SEMBOLİK PEKİŞTİRMEDE, UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞIN ARDINDAN BELLİ
SAYIDA SEMBOLİK PEKİŞTİRECİ GERİ ALMAKTIR.
•SEMBOLİK PEKİŞTİREÇLERİN KULLANILDIĞI PEKİŞTİRME TÜRÜDÜR.
•
•BELLİ BİR SAYIYA ULAŞMAK GEREKMEZ.
•ORGANİZMANIN DIŞINDADIR, ORGANİZMAYI KENDİNE DOĞRU ÇEKER.
•BİREYİN İLGİSİNİ ÇEKEN VE ONU DAVRANIŞA YÖNELTEN UYARICILARDIR.
•FARKINDA OLMADAN, İSTENMEYEN BİR DAVRANIŞIN PEKİŞTİRİLMESİDİR.
• İSTENEN AMACIN TAM TERSİ DURUMLA KARŞILAŞILIR.
16
PEKİŞTİRME TARİFELERİ
SÜREKLİ
PEKİŞTİRME
ARALIKLI
PEKİŞTİRME
SABİT
ORANLI
SABİT ARALIKLI
ARALIKLI
PEKİŞTİRME
DEĞİŞKEN
ORANLI
DEĞİŞKEN
ARALIKLI
ARTAN ORANLI
AZALAN ORANLI
ARTAN ARALIKLI
AZALAN ARALIKLI
KARMA
ÇOKLU
EŞZAMANLI
17
CEZA TÜRLERİ
1. TİP CEZA
DAVRANIŞIN ARKASINDAN
OLUMSUZ PEKİŞTİREÇ
DOĞRUDAN DOĞRUYA
VERİLİR.
2. TİP CEZA
ORTAMDA BULUNAN
OLUMLU BİR UYARICI
ORTAMDAN ÇEKİLEREK,
ORGANİZMA İÇİN OLUMSUZ
BİR DURUM YARATILIR.
CEZAYA ALTERNATİF TEKNİKLER
ARA VERME
ORTAMI
DEĞİŞTİRME
BIKTIRMA
SÖNME
AYRIMLI
PEKİŞTİRME
SABIRLA
BEKLEME
OLUMSUZ
PEKİŞTİRME
18
3. WATSON VE BİTİŞİKLİK KURAMI
EN SON EN SIK İLKESİ
KOŞULLANMA, ANCAK KOŞULLU UYARICI ÖNCE KOŞULSUZ
UYARICI HEMEN SONRA VERİLDİĞİNDE GERÇEKLEŞİR VE BU
UYARICILAR NE KADAR SIK BİRLİKTE VERİLİRSE İLİŞKİLERİ DE O
DENLİ GÜÇLENİR.
PEKİŞTİRME O KADAR GEREKLİ DEĞİLDİR.
KORKU KOŞULLANMASI VE UYARICI GENELLEMESİ
FARE ---GÜRÜLTÜ---KORKUYLA İRKİLME
F ARE---KORKUYLA İRKİLME
SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA
KORKU ÖĞRENİLEBİLEN BİR ŞEY OLDUĞUNA GÖRE,
KORKMAMAK DA ÖĞRENİLEBİLİR.
19
4. GUTHRIE VE BİTİŞİKLİK KURAMI
SONUNCULUK İLKESİ
•BELLİ BİR UYARICIYA GÖSTERİLEN TEPKİNİN AYNI UYARICI İLE KARŞILAŞILDIĞINDA
TEKRAR GÖSTERİLMESİDİR.
HAREKET ÜRETEN UYARICI
•UYARICI İLE TEPKİ ARASINDA GEÇEN SÜREDE, ORGANİZMANIN HAREKETLERİ SONRAKİ
HAREKET İÇİN UYARICI NİTELİĞİNDEDİR.
GUTHRIE’YE GÖRE ALIŞKANLIKLARI YOK ETME YÖNTEMLERİ
EŞİK
ORGANİZMAYA İSTENMEYEN DAVRANIŞI GÖSTERMESİNE DEĞMEYECEK
BÜYÜKLÜKTE BİR UYARICI VERİLİR.
BIKTIRMA
İSTENMEYEN TEPKİNİN TEKRAR TEKRAR VERDİRİLEREK BİREYDE O
TEPKİYE KARŞI BIKKINLIK GELİŞTİRME YÖNTEMİDİR
ZIT TEPKİ
İSTENMEYEN TEPKİYİ MEYDANA GETİREN UYARICI İLE ONUNLA REKABET
EDEBİLECEK GÜÇTE İSTENEN UYARICI BİR ARADA SUNULUR.
20
5. THORNDIKE VE BAĞLAŞIMCILIK
TEMEL KAVRAMLAR
ETKİ YASASI
TEKRAR YASASI
HAZIR
BULUNUŞLUK
1930 ÖNCESİ İKİNCİL İLKELER
TEPKİ ÇEŞİTLİLİĞİ
DİKKAT ÇEKEN UYARICILAR
ÖĞRENİCİ ÖZELLİKLERİ
BENZETME YOLUYLA TEPKİDE
BULUNMA
ÇAĞRIŞIMSAL GEÇİŞ
1930 SONRASI İKİNCİL İLKELER
ETKİNİN YAYILMASI
AİT OLMA
ÇAĞRIŞIMSAL ZITLIK
21
6. HULL VE SİSTEMATİK DAVRANIŞÇILIK
ALIŞKANLIK GÜCÜ
DÜRTÜ
DIŞSAL UYARICI KALINTISI
TEPKİSEL ENGELLEME
KOŞULLU ENGELLEME
CRESPİ ETKİSİ
SALINIM ETKİSİ
ALIŞKANLIK HİYERARŞİSİ
TEPKİSEL ENGELLEME SÜRECİ
YORGUNLUK
TEPKİDE
BULUNMAK
ÇALIŞMAK
YORGUNLUK
ETKİNLİĞİ DURDURMAK
YORGUNLUĞU
GİDERMEK
22
BİLİŞSEL AĞIRLIKLI DAVRANIŞÇI KURAMLAR
İŞARET-GESTALT KURAMI,
TOLMAN
SOSYAL ÖĞRENME KURAMI,
BANDURA
1. TOLMAN’A GÖRE ÖĞRENMENİN TEMEL KAVRAMLARI
MOLAR DAVRANIŞ
BİLİŞSEL HARİTA
BİLİŞSEL SENARYO
ÖDÜL BEKLENTİSİ
ÖRTÜK ÖĞRENME
EN AZ ÇABA İLKESİ
ÖRTÜK SÖNME
ZİHİNSEL DENEME
YANILMA
YER ÖĞRENME
TOLMAN’A GÖRE ÖĞRENME TÜRLERİ
KATEKSİS ÖĞRENME
EŞDEĞER İNANÇLAR
ALAN BEKLENTİSİ
ALAN BİLİŞ YOLLARI
DÜRTÜ AYRIMLARI
HAREKET BİÇİMLERİ
23
2. BANDURA VE SOSYAL ÖĞRENME
DOLAYLI PEKİŞTİRME
DOLAYLI CEZA
DOLAYLI DUYGUSALLIK
DOLAYLI GÜDÜLENME
MODELLERDEN ÖĞRENME
DAVRANIŞIN ÖZELLİĞİ
MODEL ALINAN KİŞİNİN ÖZELLİKLERİ
BENZERLİK
CİNSİYET
YAŞ
KARAKTER
STATÜ
24
SOSYAL ÖĞRENMENİN DAYANDIĞI İLKELER
KARŞILIKLI BELİRLEYİCİLİK
SEMBOLLEŞTİRME KAPASİTESİ
ÖNGÖRÜ KAPASİTESİ
DOLAYLI ÖĞRENME KAPASİTESİ
ÖZ DÜZENLEME KAPASİTESİ
ÖZ YARGILAMA KAPASİTESİ
ÖZYETERLİLİĞİN GELİŞMESİNİ SAĞLAYAN KAYNAKLAR
DOLAYLI
YAŞANTI
YAŞANTI
SÖZEL
İKNA
PSİKOLOJİK
DURUM
25
SOSYAL ÖĞRENMENİN ÜRÜNLERİ
MODEL ALMA YOLUYLA
ÖĞRENME
ENGELLEYİCİ ETKİ
DESTEKLEYİCİ ETKİ
TEPKİYİ KOLAYLAŞTIRICI
ETKİ
ÇEVREYE İLGİYİ
ARTTIRICI ETKİ
DUYGUYU
YOĞUNLAŞTICI ETKİ
GÖZLEMLE ÖĞRENME BASAMAKLARI
DİKKAT
HATIRDA
TUTMA
UYGULAMA
GÜDÜLENME
26
BİLİŞSEL KURAMLAR
GESTALT KURAMI,
BİLGİYİ İŞLEME KURAMI
KÖHLER, WETHEIMER, LEWIN,
KOFFKA
1. GESTALT KURAM
YAPISALCILAR
ZİHNİN YAPI VE SÜREÇLERİNİ
EN KÜÇÜK BİRİMLERE KADAR
ANALİZ EDEREK ANLAMAYA
ÇALIŞTILAR.
BU AMAÇLA İÇEBAKIŞ
YÖNTEMİNİ KULLANDILAR.
GESTALT KURAM
İÇEBAKIŞIN YANLIŞ
KULLANILDIĞINI SAVUNUR.
İÇEBAKIŞ, YAŞANTILARI
BÖLMEK İÇİN DEĞİL, ANLAMLI
OLAN VE BÜTÜNLÜK TAŞIYAN
YAŞANTILARI İNCELEMEK İÇİN
KULLANILMALIDIR.
GESTALT PSİKOLOGLARA GÖRE DAVRANIŞSAL ÇEVRE YA DA ÖZNEL GERÇEK, DAVRANIŞI
BELİRLEMEKTEDİR. DUYUSAL UYARIMLARI ANLAMLANDIRMA VE ÖRGÜTLEMEDE BİREYİN
İHTİYAÇLARI, TUTUMLARI, DEĞERLERİ DE KATKIDA BULUNMAKTADIR.
UYARICI
FİZİK ÇEVRE
ORGANİZMA
DAVRANIŞSAL
ÇEVRE
TEPKİ
27
ALGISAL ÖRGÜTLEME YASALARI
PHİ FENOMEN
ŞEKİL ZEMİN İLİŞKİSİ
YAKINLIK
TAMAMLAMA
BENZERLİK
DEVAMLILIK
BASİTLİK
PRAGNANZ YASASI
ALGIDA TEMEL KURALLAR
ALGIDA DEĞİŞMEZLİK
ALGIDA SEÇİCİLİK
İLLÜZYON
HALÜSİNASYON
ORGANİZMA
PROBLEMLE
KARŞILAŞTIĞINDA,
ÇÖZÜME ULAŞANA DEK,
HİÇ DURMADAN,
DÜŞÜNMEDEN TEPKİDE
BULUNUR.
ÇÖZÜME TESADÜFİ
TEPKİLERDEN OLUŞAN
DENEME
YANILMALARLA YAVAŞ
YAVAŞ ULAŞILIR.
PROBLEMLE KARŞILAŞAN
ORGANİZMA, ÇÖZÜME
NASIL ULAŞACAĞINI
DÜŞÜNMEYE BAŞLAR.
UYARICILAR
ARASINDAKİ İLİŞKİLER
ANLAŞILMAYA ÇALIŞILIR,
BİLİNÇLİ AMAÇLI
DAVRANIŞLAR VARDIR.
KAVRAMA YOLUYLA
DENEME YANILMAYLA
STROOP ETKİSİ
28
WERTHEIMER’A GÖRE DÜŞÜNME TÜRLERİ
A TİPİ ÖĞRENME
PROBLEMİN İÇYAPISINI GÖRMEYİ GEREKTİRİR,
ÇÖZÜM BİREY TARAFINDAN BULUNUR.
ÇÖZÜM UZUN SÜRE HATIRLANABİLİR VE
KOLAYLIKLA GENELLENİR.
B TİPİ ÖĞRENME
ANLAMADAN EZBERLEMEYE DÖNÜKTÜR,
SADECE SINIRLI DURUMLARDA
UYGULANABİLİR, KATIDIR, KOLAYCA
UNUTULUR.
LEWIN’E GÖRE YAŞAM ALANI
KİŞİNİN
KAÇINDIKLARI
KİŞİNİN
KENDİSİ
KİŞİNİN ALGILADIĞI
HALİYLE ÇEVRE
KİŞİNİN
AMAÇLARI
KİŞİNİN AMACA
ULAŞMAK İÇİN
İZEYECEĞİ YOLLAR
KİŞİNİN
ENGELLERİ
KİŞİNİN PSİKOLOJİK
GERÇEKLİĞİ
29
2. BİLGİYİ İŞLEME KURAMI
BİLGİ DEPOLARI
DUYUSAL
KAYIT
BİLİŞSEL SÜREÇLER
KISA
SÜRELİ
BELLEK
UZUN
SÜRELİ
BELLEK
BELLEK TÜRLERİ
UYARICILAR
ALICILAR
DUYUSAL KAYIT
DUYUSAL KAYIT
DİKKAT
KISA SÜRELİ BELLEK
KISA SÜRELİ BELLEK
TEKRAR & KODLAMA
UZUN SÜRELİ BELLEK
30
UZUN SÜRELİ BELLEKTE SAKLANAN BİLGİ TÜRLERİ
DEKLERATİF BİLGİ
PROSEDÜREL BİLGİ
UZUN SÜRELİ BELLEK TÜRLERİ
İFADE EDİLEBİLİR BELLEK
•ANLAMSAL BELLEK
•ANISAL BELLEK
İFADE EDİLEMEYEN BELLEK
•İŞLEMSEL BELLEK
KODLAMAYI ZENGİNLEŞTİRME YOLLARI
ETKİNLİK
ÖRGÜTLEME
EKLEMLEME
BELLEK DESTEKLEYİCİ İPUÇLARINI KULLANMA
31
BELLEK DESTEKLEYİCİ İPUÇLARI
İMAJLAR
SÖZEL SEMBOLER
İMAJLARIN KULLANILDIĞI BELLEK DESTEKLEYİCİLER
YERLEŞİM / LOCİ
ZİNCİRLEME
ASKI SÖZCÜK / KANCA
ANAHTAR SÖZCÜK
SÖZEL SEMBOLLERİN KULLANILDIĞI BELLEK DESTEKLEYİCİLER
AKRONİM
AKROSTİŞ
KAFİYE
OLUŞTURMA
BİLİŞSEL SÜREÇLER
DİKKAT
ALGILAMA
TEKRAR
KODLAMA
GERİ
GETİRME
UNUTMA
32
HEBB VE NÖROFİZYOLOJİK KURAM
HÜCRE KÜMELERİ
•YAŞANTI GEÇİRDİĞİMİZ HER ÇEVRESEL NESNE, KARMAŞIK BİR NÖRON GRUBUNU
UYARIR; BU KARMAŞIK NÖRON GRUBUNA HÜCRE KÜMELERİ DENİR.
•HÜCRE KÜMELERİNİN BÜYÜKLÜKLERİ, ÇEVRESEL UYARICININ BÜYÜKLÜĞÜNE
GÖRE DEĞİŞİR.
ARDIŞIK SAFHALAR
•GEÇİCİ OLARAK İLİŞKİLENEN BİR HÜCRE GRUBU SERİSİDİR.
•ARDIŞIK SAFHA UYARILDIĞINDA, BİRBİRİYLE İLİŞKİLENMİŞ OLAN OLAYLAR,
NESNELER FİKİR HALİNDE AKIP GİDER.
33
FESTINGER VE SOSYAL PSİKOLOJİ
HORN ETKİSİ
TEMEL ATIF HATASI
HALO ETKİSİ
KONVERYANS MODELİ
ÖNCELİK ETKİSİ
YAYGINLIK
TUTARLILIK
BELİRGİNLİK
34