Türkiye`de Yasadışı Spor Bahsi

Türkiye spor bahsi pazarı
Yasadışı bahsin etkisi
08.12.2015
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Gündem
1
1.
Küresel Yasal Spor Bahsi Pazarı
2.
Yasadışı Bahis Kavramı
3.
Türkiye’de Yasadışı Spor Bahsi
4.
Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele için Öneriler
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Küresel Yasal Spor Bahsi Pazarlarının Karşılaştırılması
Türkiye, 49 dolarlık yıllık kişi başına yasal spor bahsi harcamasına sahiptir.
Kişi Başına Düşen Hasılat ($)
Yıllık Kişi Başı Yasal Spor Bahsi Hasılatı (Harcaması), 2013
1.200
1.118
1.000
800
600
438
400
200
Ortalama: 188 Dolar
160
100
99
88
66
58
49
35
34
4
0
•
Analiz edilen ülkeler arasında yıllık kişi başı yasal spor bahsi hasılatı en yüksek ülkeler sırasıyla Hong
Kong, İngiltere ve Yunanistan olurken Türkiye 49 dolar ile dokuzuncu sırayı almıştır.
•
Şekilde yer alan ülkelerdeki yıllık ortalama kişi başına düşen harcama 188 dolar olmuştur.
2
Kaynak: Protecting the Integrity of Sport Competition, Pantheon-Sorbonne University-ICSS,
Le Fleurs Almanac 2013, Economic Intelligence Unit, Deloitte Analizi
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Yasadışı Bahis
Kavramı
Yasadışı Bahis Kavramı
Yasadışı bahis, ağırlıklı olarak belirli bir bahis şirketinin altyapısı üzerinden yasal
olmayan fiziksel bayiler veya internet kanalıyla oynanmaktadır.
Belirli bir bahis şirketi
altyapısı kullanarak
oynatılan bahis
Fiziksel
Bir bahis şirketi altyapısı
olmadan kişiler tarafından
düzenlenen bahis (Sokak Bahsi)*
Yasadışı Bahis
Sanal
Bir ülkeden lisans alıp başka bir ülkede
faaliyet göstererek internet üzerinden
oynatılan bahis
•
Liberal piyasa yapısına sahip ülkelerden lisans alan birçok şirket, bahis oynamanın yasak olduğu veya
sadece belirli operatörlerin olduğu (monopol) ülkelerde internet üzerinden faaliyet göstermektedir.
•
Malta ve Curaçao Adaları gibi ülkeler yerel ekonomisini canlandırmak amacıyla birçok internet sitesine
bahis oynatmak için lisans vermektedir. Bu ülkeler hem vergi oranları hem de yasal süreçlerin kolaylığı
nedeniyle spor bahsi oynatan internet siteleri için ideal ortam sunmaktadır.
4
* Sokak bahsi çalışma kapsamında ele alınmamıştır.
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Yasadışı Spor Bahsine Karşı Yapılan Küresel Uygulamalar
Yasadışı spor bahsine karşı alınan önlemler sitelere erişimi engellemek veya ödeme
kanallarını kısıtlamak üzerine odaklanmaktadır.
5
Erişim Engellemek
Ödeme Kanallarını Kısıtlamak
İnternet Servis Sağlayıcıları üzerinden
DNS filtreleme ve IP engelleme ile
internet sitelerine erişim
engellenebilmektedir.
• Ancak oyuncular, çeşitli programlar
kullanarak veya internet ayarlarını
değiştirerek yasaklanmış olan sitelere
erişim sağlayabilmektedir.
• Ayrıca yasadışı bahis siteleri isimlerini
değiştirmekte ve böylece yasaklanan
adresten farklı bir adres üzerinden
hizmet sunmaya devam etmektedir.
Ödeme kanallarını engellemek için
bankalar aracılığı ile çeşitli kısıtlamalar
uygulanabilmektedir.
• Yasal düzenlemeler ile yasadışı bahis
sitelerine para nakline izin veren
bankalara önemli yaptırımlar
getirilmektedir.
• Bankalar, bahis sitelerine kredi kartı
ile ödeme sınırlaması getirmekte veya
yasadışı bahis sitelerinin hesap
numaralarına yapılan havale/EFT
işlemleri engellenmektedir.
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Yasadışı Spor Bahsine Karşı Ülke Örnekleri
Ülkelerde yasadışı bahis ile mücadele için odaklanılan önlemler üzerine birçok
örnek bulunmaktadır.
Fransa
2010 yılında yürürlüğe giren yasa ile Fransa’daki lisanssız oyun sitelerinin kapatılması
ve bankalardan bu sitelere yapılan para transferlerinin durdurulması zorunlu hale
getirilmiştir.
İsrail
İsrail polisi 2010 yılında bütün internet servisi sağlayıcılarını denetlemiş ve yasadışı
bahis sitelerini engellemeye yönelik adımlar atmıştır. 2010’a kadar 160 adet sitenin
banka hesabı dondurulmuştur.
Yunanistan
Yasadışı oyun sitelerine ait hesaplara para akışını engelleyici ve bu sitelerin internet
sitelerinin IP adreslerini bloke etmeye yönelik önlemler alınmıştır.
Norveç
2010 yılı Haziran ayında yürürlüğe giren yasaya göre yasadışı oyun siteleriyle yapılan
para akışı “yasalara aykırı olması” gereğince yasaklanmıştır.
İtalya
2010 yılında 2.700 yasadışı bahis oynatan internet sitesi yasaklanmıştır.
6
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Türkiye’de Yasadışı
Spor Bahsi
Türkiye’de Yasadışı Spor Bahsi
Türkiye’de spor bahsi oyuncularının davranışlarını ve neden yasadışı bahse
yönlendiklerini anlamak üzere 1.550 kişiyi kapsayan bir anket uygulanmıştır.
12
İlden
İstanbul, İzmir, Adana, Ankara, Bursa,
Gaziantep, Samsun, Kayseri, Edirne,
Malatya, Trabzon, Erzurum
1.550
Anket Katılımcısı
%90
%10
Bahis Sitelerini Tercih Dağılımı
Bahis Oynama Kanalları
Sanal
13%
%44
49%
38%
+
8
Fiziksel
%20
Birlikte
%36
Yasal
Yasal ve Yasadışı Birlikte
Yasadışı
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Ödeme Kanalı Tercihleri
Ankete katılan yasal oyuncular internet ve ATM, yasadışı oyuncular ise nakit ve
kredi kartı kanallarını kullanmaktadır.
Ödeme Kanalları Kullanımı
Nakit
35,6%
Kredi Kartı
30,2%
ATM*
22,0%
İnternet Bankacılığı
20,0%
Ön Ödemeli
16,1%
Cepbank
9,3%
E-Cüzdan
4,9%
Moneygram
3,0%
Bitcoin
1,5%
Diğer
1,5%
Western Union
1,0%
0%
9
Yasadışı Kullanım
10%
20%
30%
* ATM’ye kartlı ve kartsız seçenekler dahil edilmiştir.
40%
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Yasadışı Site Tercihlerine Etki Eden Etkenler
En Çok Önem Verilen 10 Tercih Sebebi
Bayiye Gitmeden Kolaylıkla Kupon Yapabilmem
67,8%
Kazandığım Paraları Tahsil Edebildiğim Güvenli Site
67,6%
24 Saat Oynayabilmem
66,1%
Tek Maç Oynayabilmem
64,9%
Hesabıma Anında Para Geçebilmesi
63,3%
Daha Yüksek Oranlar Sunması
62,4%
Canlı Bahis Oynayabilmem
62,2%
Tek Başıma Kupon Yapabilmem
61,5%
Tasarımının Kolay Olması
60,6%
Yasal Olması
60,6%
50,0%
60,0%
Ortalama Puan
70,0%
•
Yasadışı bahis oynayanlar için tercih sebepleri arasında ilk sırada kolay kupon yapabilmek ve
paralarını kolayca tahsil edebilmek yer almaktadır.
•
Yasadışı bahis oynayan oyuncular, oynadıkları sitelerin yasal olmasının önemli olduğunu işaretlemiştir.
Oynadıkları sitelerin yasal olduklarını düşünmektedir.
10
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Yasadışı Bahis Sitelerinin Türkiye’de Faaliyetleri
Türkiye’de yasadışı olarak bahis oynatan ancak İngiltere’de lisansa sahip olan ve
İngiltere’de yasal bahis oynatan bir şirket, 2013 yılında Türkiye’den yaklaşık 135
milyon TL gelir elde etmiştir.
İngiltere’den lisansa sahip ve halka açık olan bir şirketin;
%30
Bahis gelirlerinin %30’u Türkiye’den sağlanmakta iken İngiltere’den
elde ettiği gelirlerin oranı %4’tür.
Şirketin Türkiye’den yarattığı günlük bahis hacminin değişimi;
3.483.000
Günlük Tutar (TL)
3.093.000
3.242.000
3.319.000
2013-Q4
2014-Q1
2.738.000
2013-Q1
2013-Q2
2013-Q3
Yaratılan Hacim
11
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Türkiye’de Yasadışı Spor Bahsi Büyüklüğü
Türkiye yasal spor bahsi pazarı ile hesaplanan yasadışı pazar karşılaştırıldığında
yasadışı spor bahsi pazarının yasal pazara ne kadar yakınlaştığı görülmektedir.
Türkiye’deki yasadışı spor bahsi büyüklüğü
hesaplanırken;
•
Türkiye’de aktif olarak bahis oynatan tüm
siteleri kapsayan bir liste hazırlanmıştır.
•
Her bir site için 2014 yılı aylık tıklanma sayısı,
Türkiye’den siteye giriş oranı ve sadece 1
2014 Yasal Spor
Bahsi Pazarı 8,08
Milyar TL
sayfaya bakıp siteden çıkan kullanıcıların
oranı tespit edilmiştir.
•
Yurtdışında halka açık olan yasadışı bahis
sitelerinin finansalları incelenmiştir.
•
2014 Yasadışı
Spor Bahsi
Pazarı
6,18 Milyar TL*
Sektör tecrübelerinden ve halka açık
şirketlerin verilerinden faydalanılarak mobil
kullanıcıların yaratacağı hasılat da eklenmiştir.
12
* Sokak bahsi çalışma kapsamında ele alınmamıştır.
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Yasadışı Spor Bahsi
ile Mücadele için
Öneriler
Türkiye’de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele
Yasadışı spor bahsi ile mücadele edebilmek ve yeni düzenleme ile getirilen cezaların
uygulanabilmesi için birçok paydaşa görev düşmektedir.
BDDK
Bankalar
Spor Toto Teşkilatı
Emniyet Teşkilatı
Yasadışı Spor
Bahsi ile
Mücadele
MASAK
Maliye Bakanlığı
Yasal Bahis Şirketleri
TİB
14
Savcılıklar ve
Mahkemeler
İnternet Sağlayıcıları
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Türkiye’de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele (Erişim Engelleri)
Yasadışı bahis sitelerine erişimi engellemek için Telekomünikasyon İletişim
Başkanlığı (TİB) ve internet servis sağlayıcılarına büyük sorumluluk düşmektedir.
1
Yasadışı sitelerin zamanında kapatılabilmesi için Spor Toto Teşkilatı dışında Milli Piyango
İdaresi’ne ve Tarım Bakanlığı’na (Türkiye Jokey Kulübü vasıtası ile) da önemli görev düşmektedir.
2
TİB ise yasadışı bahis ile ilgili şikâyetleri ve erişimin engellenmesi kararlarını zamanında
değerlendirip hızla aksiyon alabilmelidir.
3
Kapatılan sitelerin arkasındaki şirketler de yakından takip edilmelidir. Kapatılan siteler kolaylıkla
başka bir isim altında yasadışı bahis faaliyetlerine devam edebilmektedir.
Tıklanma Sayısı (milyon)
Örnek - Yasadışı Bahis Sitesinin Aylara Göre Tıklanma Sayıları
15
www.A1.com
70
www.A2.com
www.A3.com
60
50
40
30
20
10
0
Tem.14
Ağu.14
Eyl.14
Eki.14
Kas.14
Ara.14
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Türkiye’de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele (Ödeme Kanalları)
Türkiye’deki yasadışı oyuncuların çoğunluğunun ATM’ler ve internet üzerinden
para transferlerini tercih ettiği düşünüldüğünde ödeme kanallarını
sınırlandırmak için bankalara, MASAK ve BDDK’ya büyük görev düşmektedir.
16
1
2013 yılında Bankacılık Kanunu’nda yapılan değişiklik ile BDDK, banka kartı ve
kredi kartlarının yasadışı bahis için ödeme kanalı olarak kullanılmasını önlemekle
yükümlü ve yetkili kurum olarak tanımlanmıştır.
2
Bankalar iş kolu bahis olan şirketlere kredi kartı ile ödeme ve havale işlemlerini
engellemektedir.
3
Ancak bahis şirketlerinin farklı işkolu kodları ile faaliyet göstermeleri ve şahıs
hesaplarına para transferi talep etmeleri nedeniyle yasadışı bahisle mücadele
sekteye uğramaktadır.
4
Cepbank ve kartsız ATM işlemleri yaygın olarak yasadışı bahis şirketlerine para
aktarmak için kullanılmaktadır.
5
Bankalar yasadışı sitelerin hesaplarına doğrudan veya dolaylı olarak para transferi
yapan oyuncuları tespit edebilmek için gereken çalışmaları düzenli olarak yapmalı
ve ilgili kurumları bilgilendirmelidir.
6
Bankaların yasadışı para transferlerini ve buna ilişkin şüpheli işlem bildirimlerini
denetlemek ve yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen bankalara yaptırım
uygulamak MASAK ve BDDK’nın sorumluluğundadır.
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Türkiye’de Yasadışı Spor Bahsi ile Mücadele (Koordinasyon)
Yasadışı spor bahsi ile mücadele için üzerine görev düşen tüm paydaşların
koordineli bir şekilde çalışması gerekmektedir.
17
1
Etkin uygulamaya yönelik koordinasyonun sağlanması için kamu kurumları ve özel sektör
işbirliğine yönelik hususlar mevzuatta açıkça tanımlanmalı, her bir paydaşın rol ve
sorumlulukları netleştirilmelidir.
2
Koordinasyonun sağlanması için teknolojiden de faydalanılmalıdır.
3
Ödeme kanallarının sınırlandırılması ve erişimin engellenmesi için ilgili düzenleyici kurumların
erişebileceği bir veri tabanı oluşturularak şüpheli şirketlerin ve oyuncuların hesap bilgilerinin
kayıt altına alınması sağlanmalıdır.
4
Böylece yasadışı bahis ile ilişkili şirket ve kişilere yönelik cezai
müeyyideler daha etkin bir şekilde uygulanabilecektir.
5
Yasadışı bahse karşı koordinasyonun sağlanması için
tüm paydaşlar bilgilendirilmeli ve hızlı aksiyon
alınmasını sağlayacak şekilde kamu ve özel sektör
işbirliği sağlanmalıdır.
© 2015. Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Deloitte; bir veya birden fazla, ayrı ve bağımsız birer yasal varlık olan, İngiltere mevzuatına göre kurulmuş olan Deloitte Touche Tohmatsu Limited
ve üye firma ağına atfedilmektedir. Deloitte Touche Tohmatsu Limited ve üye firmalarının yasal yapısının detaylı açıklaması için lütfen
www.deloitte.com/about adresine bakınız.
Deloitte, faaliyet alanı birçok endüstriyi kapsayan özel ve kamu sektörü müşterilerine denetim, vergi, danışmanlık ve kurumsal finansman
hizmetleri sunmaktadır. Küresel bağlantılı 150’den fazla ülkedeki üye firması ile Deloitte, nerede faaliyet gösterirse göstersin, başarılarına katkıda
bulunmak için müşterilerine birinci sınıf kapasitesini ve derin yerel deneyimini sunar. Deloitte’un yaklaşık 210.000 uzmanı, mükemmelliğin
standardı olmaya kendini adamıştır.
Bu yayın ile içeriğindeki bilgiler, belirli bir konunun çok geniş kapsamlı bir şekilde ele alınmasından ziyade genel çerçevede bilgi vermek amacını
taşımaktadır ve aralarında Deloitte Türkiye’nin de bulunduğu hiçbir Deloitte Touche Tohmatsu Limited üye firması, bunlarla ilgili sarih veya zımni
bir beyan ve garantide bulunmamaktadır. Yukarıdakileri sınırlamaksızın, hiçbir Deloitte üye firması, söz konusu materyaller ve içeriğindeki bilgilerin
hata içermediğine veya belirli performans ve kalite kriterini karşıladığına dair bir güvence vermemektedir. Buna uygun şekilde, bu materyallerdeki
bilgilerin amacı, muhasebe, vergi, yatırım, danışmanlık alanlarında veya diğer türlü profesyonel bağlamda tavsiye veya hizmet sunmak değildir.
Bilgileri kişisel finansal veya ticari kararlarınızda yegane temel olarak kullanmaktan ziyade, konusuna hakim profesyonel bir danışmana
başvurmanız tavsiye edilir. Materyalleri ve içeriğindeki bilgileri kullanımınız sonucunda ortaya çıkabilecek her türlü risk tarafınıza aittir ve bu
kullanımdan kaynaklanan her türlü zarara dair risk ve sorumluluğu tamamen tarafınızca üstlenilmektedir. Deloitte Türkiye ve diğer Deloitte üye
firmaları, söz konusu kullanımdan dolayı, (ihmalkarlık kaynaklı olanlar da dahil olmak üzere) sözleşmeyle ilgili bir dava, kanunlar veya haksız
fiilden doğan her türlü özel, dolaylı veya arızi zararlardan ve cezai tazminattan dolayı sorumlu tutulamaz.
©2015 Deloitte Türkiye. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited