2014 Yılı Faaliyet Raporu - T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Transkript
2014 Yılı Faaliyet Raporu - T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İç Ticaret Genel Müdürlüğü 2014 YILI FAALİYET RAPORU Ocak 2015 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 İÇİNDEKİLER SUNUŞ ....................................................................................................................................... 3 I- GENEL BİLGİLER ............................................................................................................. 5 A- Misyon ve Vizyon............................................................................................................. 5 B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar ...................................................................................... 5 C- İdareye İlişkin Bilgiler .................................................................................................... 6 1- Fiziksel Yapı .................................................................................................................. 6 2- Teşkilat Yapısı............................................................................................................... 6 3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar .................................................................................... 8 4- İnsan Kaynakları .......................................................................................................... 8 5- Sunulan Hizmetler ...................................................................................................... 13 5.1 - Mevzuat Çalışmaları ........................................................................................... 13 5.2 - Projeler................................................................................................................. 28 5.3 – Toplantılar ve Etkinlikler .................................................................................. 32 5.4 - Bilgi Talepleri ...................................................................................................... 34 5.5 - Soru Önergeleri ................................................................................................... 34 5.6 - Mevzuat Görüşleri .............................................................................................. 35 5.7 - Yazışmalar ........................................................................................................... 35 II- AMAÇ ve HEDEFLER .................................................................................................... 36 A- İdarenin Amaç ve Hedefleri ......................................................................................... 36 B- Temel Politikalar ve Öncelikler.................................................................................... 36 III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER .......................... 40 A- Mali Bilgiler ................................................................................................................... 40 1- Bütçe Uygulama Sonuçları ve Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar ........... 40 B- Performans Bilgileri ...................................................................................................... 42 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri ........................................................................................... 42 2- Performans Sonuçları Tablosu .................................................................................. 44 IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ............. 45 A- Üstünlükler..................................................................................................................... 45 B- Zayıflıklar ...................................................................................................................... 45 C- Değerlendirme ............................................................................................................... 46 V- ÖNERİ VE TEDBİRLER ................................................................................................ 47 2 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 SUNUŞ İnsanlık tarihi kadar eski bir olgu olan ticaret, insanın istek ve ihtiyaçlarını karşılama arzusuyla kendinde olmayan mal veya hizmeti bir başkasından sağlamak istemesi nedeniyle ortaya çıkmıştır. Genel anlamda, malların veya ürünlerin üretim sürecinden tüketim sürecine kadar geçen zamanda, ekonomik değeri olan başka nesneler ile değiştirilmesi, alınıp satılması olarak tanımlanan ticaret, insanlık tarihinde ilk olarak değiş tokuş (takas) şeklinde, yani ürüne ya da mala karşı ürün veya mal değişimi olarak yapılmıştır. Para ekonomisinin gelişimiyle birlikte, ticari faaliyetlerde değişim aracı olarak para kullanılmaya başlanmıştır. Ekonomik, siyasal, toplumsal ve bilimsel dinamiklerle etkileşim halinde olan ticari hayatın dünya çapında genişlemesi, sermaye birikim sürecini olumlu etkilemiştir. Bu birikimin yatırım olarak ülke ekonomilerine geri dönmesi, toplumların refah düzeyini artıran bir faktör olmuştur. Yaşanan bu gelişmeler, ülkeler için son derece önemli olan ticaretin, bu konuda uzman merkezi bir otorite tarafından düzenlenmesi düşüncesini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda, ticaret hizmetlerinin verilmesinde birlik ve bütünlüğü sağlayacak bakanlık örgütlenmelerinin kurulması süreci Osmanlı İmparatorluğu’nu da etkilemiş ve ticari faaliyetleri düzenlenmek ve geliştirmek amacıyla ilk kez 8 Temmuz 1839 tarihinde Ticaret Nezareti oluşturulmuştur. Genel Müdürlüğümüzün kökleri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde kurulan Ticaret Nezareti’ne kadar uzanmaktadır. Daha sonraki dönemlerde Genel Müdürlüğümüz, Ticaret ve Ziraat Nezareti ve Ticaret ve Umur-ı Nafıa Nezareti gibi çeşitli adlar altında kurulan bakanlıklar nezdinde faaliyetlerini sürdürmüştür. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte, adları zaman zaman değişmekle birlikte, iç ticarete yönelik hizmetler, kurulan çeşitli bakanlıklar bünyesinde verilmeye devam etmiştir. Bu kapsamda Genel Müdürlüğümüz, İktisat Vekaleti, Ticaret Vekaleti, Ekonomi ve Ticaret Vekaleti ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı çatısı altında hizmet vermiştir. Genel Müdürlüğümüz, 2011 yılından bu yana Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak amacıyla faaliyetlerini yürütmektedir. Bu kapsamda, 2014 yılında Genel Müdürlüğümüzce önemli çalışmalar yapılmıştır. 2012 yılında yürürlüğe giren 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu ile 5957 sayılı “Hal Kanunu”na ilişkin hazırlanan ikincil düzenlemeler yürürlüğe konulmaya devam etmiş ve anılan mevzuatın hukuki altyapısı tamamlanmıştır. Ayrıca, elektronik ticarete ilişkin hukuki altyapının oluşturulmasına yönelik gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun 23/10/2014 tarihli birleşiminde görüşülerek kabul edilmiş olup, Kanunun yürürlük tarihi 1/5/2015 olarak belirlenmiştir. Bunun yanında, perakende ticaret sektörüne yönelik temel ilke ve kuralları belirlemek amacıyla hazırlanan Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında 3 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Kanun Tasarısına ilişkin TBMM Komisyon süreci tamamlanmıştır. Tasarı yasalaşmak üzere TBMM Genel Kurul gündeminde yer almaktadır. Yine, Genel Müdürlüğümüz bünyesinde tutulan elektronik bilgi sistemlerine yönelik olarak da çeşitli faaliyetler yürütülmüştür. Ticaret sicili kayıtlarının elektronik ortamda tutulduğu Merkezi Sicil Kayıt Sistemi yani kısa adıyla MERSİS’e veri aktarımı çalışmaları tamamlanmış, sebze ve meyve ticaretinin kayıt altına alındığı ve izlendiği Hal Kayıt Sistemi geliştirilerek sektörün ihtiyaç duyduğu gerekli iyileştirmeler yapılmıştır. Ayrıca, insan kaynağımızın geliştirilmesi amacıyla çeşitli eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilmiş ve kariyer meslek mensubu personel istihdam edilmiştir. Genel Müdürlüğümüzce yürütülen çalışmalarda, yeni kamu yönetiminin gerektirdiği katılımcı, şeffaf ve esnek yönetim anlayışı çerçevesinde ilgili sektörlerin görüş ve önerileri de azami düzeyde dikkate alınmaktadır. Böylece, ekonominin gerekleriyle uyumlu proaktif politikalar üretilebilmektedir. Ülkemiz ticari hayatına ilişkin önemli görev ve yetkileri bulunan Genel Müdürlüğümüz, bu sorumluluğunun bilincinde olarak aşağıda detayları açıklanacak olan hizmetlerini gayretle sunmaya ve geliştirmeye devam etmektedir. Adnan YANKIN Genel Müdür V. 4 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 I- GENEL BİLGİLER A- Misyon ve Vizyon Misyon Ticari hayatın; vatandaşlarımızın yaşam kalitesine ve ülkemizin refahına katkı sağlayacak şekilde geliştirilmesine yönelik politikaları belirlemek ve bu doğrultuda gerekli düzenlemeleri yaparak uygulanmasını sağlamaktır. Vizyon Bilgi çağının gereklerini yerine getiren güçlü bir kurumsal yapıyla, ticari hayatın beklentilerini karşılayabilecek şekilde etkin, verimli ve sürdürülebilir hizmet sunan bir birim olmaktır. B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar a) Genel Müdürlüğümüzün başlıca yasal mevzuatını; 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun, 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu, 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu, 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile, 1 Tüzük, 44 Yönetmelik ve 21 Tebliğ oluşturmaktadır. b) 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Müdürlüğümüzün görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmiş olup, Birimimizin görevleri şunlardır; Ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak. Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereğince Bakanlıkça yapılması gereken işlemleri yürütmek, Merkezi Sicil Kayıt Sistemini kurmak, işletmek ve bu sistemin 5 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 diğer kurum ve kuruluşlar nezdinde tutulan kayıt sistemleriyle bağlanmasına ilişkin çalışmaları yürütmek. Kuruluşuna izin verilecek anonim şirketler ile genel kurul toplantılarında Bakanlık temsilcisi bulunacak anonim şirketleri belirlemek ve bunların işlemlerini yürütmek. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile odalar ve borsalarla ilgili mevzuat ve uygulamalara ilişkin iş ve işlemleri yürütmek ve bunlarla ilgili düzenlemeler yapmak. Sebze ve meyveler ile yeterli arz ve talep derinliği bulunan diğer malların ticaretini düzenlemek, toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir yapıya kavuşturulmasını ve işletilmesini sağlamak ve bu konularda mevzuatla verilen görevleri yapmak. Depolamaya uygun temel ve işlenmiş tarım ürünlerinin ticaretine ilişkin düzenlemeler yapmak, lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığının teşvik edilmesi, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunmak ve lisanslı depoculuk, ürün ihtisas borsacılığı ve umumi mağazacılığa ilişkin mevzuatla verilen görevleri yapmak. Elektronik ticarete ve organize perakende ticaretine yönelik düzenlemeler yapmak ve uygulanmasını sağlamak, bunların gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik çalışmalar yapmak, bu konularda mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek ve gerekli tedbirleri almak. Lüzumu halinde, ticari faaliyetlere ya da bu ticari faaliyetleri yürütenlere yönelik düzenlemeler yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak. Görev ve yetki alanına giren konularda gerekli inceleme ve araştırmalar yapmak veya yaptırmak. Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak. C- İdareye İlişkin Bilgiler 1- Fiziksel Yapı Genel Müdürlüğümüz; Dumlupınar Bulvarı No:252 (Eskişehir Yolu 9. km.) 06510 Çankaya / Ankara adresindeki İkiz Kuleler C Blok 18 ve 19 uncu katlar ile 17 inci katın yarısında hizmet vermektedir. Hizmet verilen kullanım alanı 2125 m2 ’dir. 2- Teşkilat Yapısı Genel Müdürlüğümüz teşkilatı, Genel Müdürün yönetiminde 3 genel müdür yardımcısı, 6 daire başkanlığı ve 17 şube müdürlüğü ile gümrük ve ticaret uzman ve uzman yardımcılarından oluşmaktadır. Genel Müdürlüğümüz teşkilat şemasına aşağıda yer verilmiştir. 6 GENEL MÜDÜR Gümrük ve Ticaret Uzmanları Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı Şirketler Dairesi Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Bütçe Dairesi Başkanlığı Odalar ve Borsalar Dairesi Başkanlığı Tarım Ürünleri Ticareti Dairesi Başkanlığı Planlama ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı Perakende ve Elektronik Ticaret Dairesi Başkanlığı Şirketler Şubesi İnsan Kaynakları ve Eğitim Şubesi Odalar ve Borsalar Şubesi Sebze ve Meyve Ticareti Şubesi Planlama ve Mevzuatı Geliştirme Şubesi Elektronik Ticaret Şubesi Ticaret Sicili Şubesi Bütçe Şubesi İç Ticaret Hizmetleri Payı Şubesi Lisanslı Depoculuk Şubesi AB ve Dış İlişkiler Şubesi Perakende Ticaret Şubesi MERSİS Uygulama Şubesi İdari İşler Şubesi Gümrük ve Ticaret Uzmanları Hal Kayıt Sistemi Uygulama Şubesi Bilgi Edinme ve İstatistik Şubesi Gümrük ve Ticaret Uzmanları Gümrük ve Ticaret Uzmanları Evrak ve Arşiv Şubesi Gümrük ve Ticaret Uzmanları Gümrük ve Ticaret Uzmanları Gümrük ve Ticaret Uzmanları Şekil 1: Teşkilat şeması T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2014 3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar Genel Müdürlüğümüzün kullanımında olan bilişim sistemi ağ bağlantısıyla Bakanlığımızın tüm birimleri ile bağlı durumdadır. Genel Müdürlüğümüzde Tablo 1’de gösterilen teknolojik kaynaklar, Windows 7, Microsoft Office 2013 Programı (Word, Excel, Powerpoint ve Outlook), Kazancı bilgisayar programı, Prezi sunum programı ve internet kullanılmaktadır. TEKNOLOJİK KAYNAKLAR ADET Masaüstü Bilgisayar 123 Dizüstü Bilgisayar 36 Yazıcı 44 Fotokopi Makinesi 4 Projeksiyon Cihazı 3 Projeksiyon Perdesi 3 Dijital Video Kamera 2 İletişim Çeviricileri 5 Görüntü/Ses Alıcı 1 Faks 3 Tarayıcı 8 TOPLAM 232 Tablo 1: Teknolojik Kaynaklar 4- İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğümüzün insan kaynaklarını; memur ve geçici personel statüsünde çalışan personel oluşturmaktadır. Personelimizin unvan bazında dağılımına, öğrenim durumuna, hizmet süresi ile yaş ve cinsiyet dağılımına ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir. T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 4.1. Unvanlar Bazında Personel Dağılımı Genel Müdürlüğümüz personelinin unvanlar bazında dağılımı Tablo 2’de gösterilmiştir. UNVANLAR SAYI Genel Müdür Genel Müdür Yardımcısı Daire Başkanı Şube Müdürü Gümrük ve Ticaret Uzmanı Gümrük ve Ticaret Uzman Yardımcısı Uzman APK Uzmanı Araştırmacı Mühendis Şef Memur VHKİ Bilgisayar İşletmeni Teknisyen Yardımcısı Tekniker (4/C’li Geçici Personel) 4/B Sözleşmeli TOPLAM Genel Müdürlüğümüzde Geçici Görevli 1 1 6 16 14 37 7 1 5 3 8 5 15 6 1 1 -127 5 GENEL TOPLAM 132 Tablo 2: Unvan Bazında Personel Dağılımı 4.2. Öğrenim Durumu Dağılımı Genel Müdürlüğümüz personelinin öğrenim durumuna ilişkin veriler Tablo 3’te yer almaktadır. ÖĞRENİM DURUMU PERSONEL SAYISI ORAN (%) Yüksek Lisans 12 9,45 Lisans 99 77,95 Ön Lisans 8 6,30 Lise 8 6,30 127 100,00 TOPLAM Tablo 3: Personel Öğrenim Durumu Dağılımı 9 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Personel Öğrenim Durumu Dağılımı Ön Lisans: % 6,30 Lise % 6,30 Yüksek Lisans % 9,45 Lisans % 77,95 Yüksek Lisans Lisans Ön Lisans Lise Şekil 2: Personel Öğrenim Durumu Dağılımı 4.3. Personelin Hizmet Süresi Dağılımı Genel Müdürlüğümüzde görev yapan personelin hizmet süresine ilişkin veriler Tablo 4’te yer almaktadır. HİZMET SÜRESİ PERSONEL SAYISI ORAN (%) 0-5 yıl 48 37,80 6-10 yıl 9 7,09 11-15 yıl 10 7,87 16-20 yıl 16 12,60 21-25 yıl 9 7,08 26-30 yıl 10 7,87 31-35 yıl 6 4,72 36 yıl ve üstü 19 14,97 TOPLAM 127 100,00 Tablo 4: Personelin Hizmet Süresi Dağılımı 10 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Personel Hizmet Süresi Dağılımı 36 yıl ve üstü 14,97% 0-5 yıl 37,80% 6-10 yıl 7,09% 31-35 yıl 4,72% 11-15 yıl 7,87% 26-30 yıl 7,87% 21-25 yıl 7.08% 16-20 yıl 12,60% Şekil 3: Personel Hizmet Süresi Dağılımı 4.4. Personelin Yaş Dağılımı Genel Müdürlüğümüz personelinin yaş dağılımına ilişkin veriler Tablo 5’te yer almaktadır. YAŞ ARALIĞI PERSONEL SAYISI ORAN (%) 25 yaş ve altı 10 7,87 26-30 yaş arası 31 24,40 31-35 yaş 17 13,39 36-40 yaş 13 10,24 41-45 yaş 13 10,24 46-50 yaş 12 9,45 51-55 yaş 11 8,66 56-60 yaş 17 13,39 61-65 yaş arası 3 2,36 127 100,00 TOPLAM Tablo 5:Personelin Yaş Dağılımı 11 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Personelin Yaş Dağılımı 31 17 17 13 13 11 12 10 25 yaş ve altı 3 26-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65 Personel Sayısı Şekil 4: Personelin Yaş Dağılımı 4.5. Personelin Cinsiyet Dağılımı Genel Müdürlüğümüz personelinin cinsiyet dağılımına ilişkin veriler Tablo 6’da gösterilmektedir. YAŞ ARALIĞI PERSONEL SAYISI ORAN (%) 45 82 127 35,43 64,57 100.00 Kadın Erkek TOPLAM Tablo 6: Personelin Cinsiyet Dağılımı Kadın 35,43% Erkek 64,57% Şekil 5: Personelin Cinsiyet Dağılımı 12 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 5- Sunulan Hizmetler 5.1 - Mevzuat Çalışmaları Genel Müdürlüğümüz tarafından 2014 yılı içinde 1 Kanun, 2 Kanun değişikliği, 2 Yönetmelik değişikliği, 2 Tebliğ, 1 Tebliğ değişikliği yayımı olmak üzere toplam 8 Mevzuat Çalışması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, 13 Genelge yayımlanmıştır. Genel Müdürlüğümüzce yapılan mevzuat çalışmalarının konularına göre dağılımı Tablo 7’de gösterilmiştir. YENİ MEVZUAT SAYISI MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ SAYISI Konu Tebliğ Kanun Ticaret Sicili ve Şirketler 1 1 Sebze ve Meyve Ticareti 1 Kanun Yönetmelik 1 TOPLAM 1 2 GENEL TOPLAM Tebliğ 1 1 Odalar ve Borsalar Elektronik Ticaret Yönetmelik 1 1 2 2 1 8 Tablo 7: Mevzuat çalışmaları 5.1.1 - Ticaret Sicili ve Şirketler Ülkemiz ticari hayatını düzenleyen başlıca yasal mevzuat 14.02.2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’dur. Bu Kanun ile ticari hayatımız, “güçlü işletmeler, güçlü sermaye şirketleri ve güçlü Türkiye” hedefi doğrultusunda değişen ve gelişen yerel ve küresel şartlarla uyumlu bir şekilde yeniden düzenlenmiştir. Türk Ticaret Kanunu, ticari hayatımıza yönelik birçok çağdaş açılımı beraberinde getirmekte, özellikle ekonominin en önemli aktörlerinden ticaret şirketleri açısından reformcu bir yaklaşım sergilemektedir. Yeni Türk Ticaret Kanunu ile şirketlerimiz için beş temel hedef söz konusudur. Bunlar; kurumsal yönetim, şirketlerin uzun ömürlü olması, rekabet gücünün artırılması, kamu güveninin oluşturulması ve şeffaflığın sağlanmasıdır. 6102 sayılı Kanun ile ticari hayatta güven ortamının tesis edilmesi, tüm yatırımcılar için uygun yatırım ortamının oluşturulması, kayıt dışılığın en aza indirilmesi, bilgi toplumunun gereği olan hizmetlerin yaygınlaştırılması ve girişimciliğin önünün açılması hedeflenmiştir. Ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak görevlerinin yanı sıra, 13 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Genel Müdürlük olarak Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereğince yapılması gereken işlemleri yürütmek görevlerimiz arasındadır. Bunun yanında; Merkezi Sicil Kayıt Sistemi’nin kurulması ve işletilmesine, Kuruluş ve esas sözleşme değişiklikleri Bakanlığımız iznine tabi anonim şirketlere izin verilmesine, Ticaret sicili müdürlüklerinin kuruluşuna izin verilmesi ve bu kuruluşların görev alanlarının belirlenmesine, Ticaret sicili müdür ve müdür yardımcılarının atanmasına ve görevden alınmasına, 238 Ticaret Sicili Müdürlüğü ile gerçek ve tüzel kişilerin Türk Ticaret Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin görüş taleplerinin karşılanmasına yönelik iş ve işlemler Genel Müdürlüğümüzce yerine getirilmektedir. Bu çerçevede, 2014 yılında Birimimizce gerçek ve tüzel kişilere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun uygulanmasına yönelik 414 adet görüş verilmiştir. Kuruluş ve esas sözleşme değişikliği Bakanlık iznine tabi şirket işlemleri kapsamında, 2014 yılında Genel Müdürlüğümüz tarafından 177 şirket kuruluşu ile 838 esas sözleşme değişikliğine izin verilmiştir. Bununla birlikte, aynı dönemde, bir Tebliğ ve on Genelge yayımlanmış olup, ayrıca bir Kanun ve bir Tebliğ değişikliği yapılmıştır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun ile değişiklik yapılmıştır. 10.09.2014 tarihli 6552 sayılı Kanun ile; 6102 sayılı Kanunun, 371 inci maddesine eklenen yedinci fıkra ile, şirketler tarafından ticari vekillik görevi verilen kişilerin yürüttüğü işlemlerin yetki kapsamında olup olmadığının üçüncü kişilerce bilinmesi ve yetkisiz temsil nedeniyle yaşanan mağduriyetlerin önlenmesi amacıyla, temsile yetkili olmayan yönetim kurulu üyeleri ile şirkete istihdam ilişkisi ile bağlı olanların yetki ve sorumlulukları ile görev tanımlarının Türk Ticaret Kanununun 367’nci maddesi uyarınca hazırlanacak iç yönergede açıkça belirtilmesi şartıyla, ticaret siciline tescil ve ilan edilebilmesi imkanı getirilmiştir. 629 uncu maddesine eklenen üçüncü fıkra ile, Kanunun 371 inci maddesinde anonim şirketler bakımından yapılan değişikliğe gönderme yapmak suretiyle limited şirketler bakımından da öngörülmüştür. Geçici 7 nci maddesinde yapılan değişiklik ile, münfesih durumda bulunan ticaret şirketlerinin kolaylaştırılmış usulle tasfiyesine ve ticaret sicili kayıtlarının silinmesine imkân tanıyan düzenlemenin 1/7/2014 tarihinde sona erecek olan süresi bir yıl daha (1/7/2015 tarihine kadar) uzatılmıştır. 14 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Geçici 10 uncu maddesi ile, 14/2/2014 tarihine kadar Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre yapılması gereken sermaye artırımlarını herhangi bir nedenle yapmamış olan şirketler hakkında asgari sermaye şartını bu maddenin yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde yapmaları hâlinde fesih işlemi uygulanmayacağı ve sermaye artırımında bulunmaması nedeniyle ticaret sicili kaydı silinen şirketlerin de bu süre içinde sermaye artırımı için başvurmaları hâlinde kayıtlarının resen yeniden oluşturulacağı düzenleme altına alınmıştır. 14.02.2014 tarihli ve 28913 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Ticaret Unvanları Hakkında Tebliğ ile ticaret şirketleri ile ticari işletme işleten diğer tacirlerin ticaret unvanlarına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Bu kapsamda, ticaret unvanlarının belirlenmesinde ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi ve bu konuda uygulama birliğinin sağlanması amacıyla Tebliğ’de unvanların belirlenmesine yönelik temel ilkeler ile iltibasa sebep olan durumlar ve tescil talebinin reddi halinde itiraz makamına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. 25.01.2015 tarihli ve 28893 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Münfesih Olmasına veya Sayılmasına Rağmen Tasfiye Edilmemiş Anonim ve Limited Şirketler ile Kooperatiflerin Tasfiyelerine ve Ticaret Sicili Kayıtlarının Silinmesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile Bakanlığımızın başvurusu üzerine mahkemelerce feshine karar verilen ve tasfiye memuru atanmamış anonim ve limited şirketler de, ilgili kanunlardaki tasfiye usullerine uyulmaksızın tasfiye edilerek ticaret sicili kayıtları silinecek şirketler arasına alınmış ve bu şirketlerin tasfiyelerinin ne şekilde yapılacağı Tebliğ’de ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Öte yandan, Anonim Şirketler ile Tarım Satış Kooperatifleri ve Üst Kuruluşlarının Denetlenmesine Dair Yönetmelik Taslağı ile Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasına ve Sicil İşlemlerinde İşbirliğinin Sağlanmasına Dair Tebliğ Taslağı üzerindeki çalışmalar sürdürülmüştür. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1524 üncü maddesi ile Sermaye Şirketlerinin Açacakları İnternet Sitelerine Dair Yönetmelik uyarınca, bağımsız denetime tabi sermaye şirketlerinin internet sitesi açma yükümlülüğü bulunmaktadır. Şirketler bu yükümlülüklerini, Bakanlığımızdan lisans alan özel hukuk tüzel kişisi niteliğindeki Merkezi Veri Tabanı Hizmet Sağlayıcılarından (MTHS) hizmet almak suretiyle de yerine getirebilmektedir. 2014 yılı sonu itibariyle, Bakanlığımızdan faaliyet izni alarak bu kapsamda hizmet sunan 3 adet MTHS bulunmaktadır. 2014 yılı içerisinde MTHS’lerce 738 sermaye şirketine hizmet verilmeye başlanmış olup, hizmet verilen toplam şirket sayısı 31/12/2014 itibariyle 2.243’e ulaşmıştır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1527 nci maddesi ve Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik uyarınca, anonim şirketler genel kurullarını Bakanlığımızca yetkilendirilen Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından oluşturulan Elektronik Genel Kurul Sistemi üzerinden yapabilmektedir. Payları borsaya kote olan şirketlerin genel kurullarını elektronik ortamda yapmaları zorunludur. 2014 yılı içerisinde 15 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 355 adet genel kurul elektronik ortamda yapılmış olup, elektronik ortamda yapılan genel kurul sayısı 2014 yılı sonu itibariyle 770’e ulaşmıştır. Elektronik ortamda yapılan genel kurul toplantılarına 30.181 kişi elektronik ortamda, 11.680 kişi ise fiziki ortamda katılım sağlamıştır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Geçici 7 nci maddesi ve Münfesih Olmasına veya Sayılmasına Rağmen Tasfiye Edilmemiş Anonim ve Limited Şirketler ile Kooperatiflerin Tasfiyelerine ve Ticaret Sicili Kayıtlarının Silinmesine İlişkin Tebliğ uyarınca, gayri faal ya da münfesih durumda olan anonim ve limited şirket ile kooperatifler, kolaylaştırılmış usullerle tasfiye edilmekte ve ticaret sicili kayıtları silinmektedir. 2014 yılı içerisinde, ticaret sicili müdürlükleri tarafından Kanun uyarınca yapılan tespitler sonucunda münfesih durumda oldukları anlaşılan ve ihtarda bulunulan şirket ve kooperatif sayısı 134.953 olmuştur. 2014 yılı sonu itibariyle toplam rakam ise 343.939’a ulaşmıştır. 31/12/2014 tarihi itibariyle münfesih durumda oldukları anlaşılan 30.734 anonim şirket, 204.510 limited şirket ve 34.122 kooperatif olmak üzere toplam 269.366 şirket ve kooperatifin ticaret sicili kaydı silinmiştir. 5.1.2 - Tarım Ürünleri Ticareti 5.1.2.1 - Sebze ve Meyve Ticareti Ülkemiz uygun iklim koşulları, doğal özellikleri ve üretim alanları bakımından önemli bir sebze ve meyve üretim potansiyeline sahiptir. 2013 yılı TÜİK verilerine göre Ülkemizde sebze üretim miktarı 28,5 milyon ton, meyve üretim miktarı ise 18,2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Toplam 46,7 milyon tonluk sebze ve meyve üretimi ile Ülkemiz, dünyada sayılı ülkeler arasında yer almaktadır. Sebze ve meyve ticareti sektörü, tüccarları, komisyoncuları, sebze ve meyve üretimi yapan üreticileri, üretici örgütlerini, nakliyecileri, depoculuk faaliyeti yürütenleri, sebze ve meyve ihracatı ve ithalatı ile iştigal edenleri, sınai işletmelerinde hammadde olarak sebze ve meyveleri kullanan sanayicileri, sebze ve meyveleri nihai olarak tüketime sunan perakendecileri (market, manav, pazarcı), sebze ve meyveleri kendi işletmesinde kullanmak üzere satın alan yurt, lokanta, otel, hastane gibi işletmeleri ve 76 milyon sebze ve meyve tüketicisini ilgilendirmektedir. 5957 sayılı “Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”, 26.03.2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 01 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun ile; gıda güvenilirliğinin sağlanması, tüketicilerimizin kaliteli, güvenilir, sağlıklı ve uygun fiyatlı mal temin edebilmesi, meslek mensuplarımızın faaliyetlerinin düzenlenmesi, sektörde rekabetçi yapının sağlanması ve kayıt dışılığın önlenmesi, maliyetlerin düşürülmesi, tedarik, dağıtım ve satışta etkinliğin sağlanması, üreticinin emeğinin karşılığını alabilmesi ve toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulması ve işletilmesi hedeflenmiştir. 16 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Bu kapsamda, toptancı hallerine, pazar yerlerine, meslek mensuplarına, üreticilere, üretici örgütlerine ve diğer ilgililere, hal hakem heyetlerine, Toptancı Hal Konseyine ve 5957 sayılı Kanunla belirlenen diğer faaliyetlere ilişkin iş ve işlemler Bakanlığımızca yerine getirilmektedir. 2014 yılında, 5957 sayılı Kanun çerçevesinde 2 adet mevzuat düzenlemesi yapılmıştır. - - Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik ile Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmeliğin Geçici 1 inci maddesinin on beşinci ve yirminci fıkralarında değişiklik yapılmıştır. Bu kapsamda, aynı toptancı halinde/şubesinde birden fazla işyeri bulunanlar ile bir işyerini kullanan adi şirketler/ortaklıklar ya da birden fazla gerçek veya tüzel kişilerin, durumlarını Yönetmeliğin 28 inci maddenin üçüncü fıkrasına uygun hale getirmeleri için 1/1/2015 tarihine kadar öngörülen süre ile Sistem’de hem komisyoncu hem de tüccar olarak kayıtlı olanların, Yönetmeliğin 34 üncü maddesinin on dördüncü fıkrası hükmüne binaen komisyonculuk veya tüccarlık sıfatlarından hangisiyle faaliyette bulunacağını ilgili toptancı hal yönetimine veya il müdürlüğüne yazılı olarak bildirmeleri için 31/12/2014 tarihine kadar öngörülen süre 1/7/2015 tarihine kadar uzatılmıştır. Değeri elli bin Türk Lirası ve altındaki uyuşmazlıklarda hal hakem heyetine başvurunun zorunlu olması ve değeri elli bin Türk Lirası ve üstündeki uyuşmazlıklarda hal hakem heyetinin vereceği kararların asliye ticaret mahkemesine delil olarak ileri sürülebilmesine ilişkin parasal sınırın 61.681,72 TL’ye artırılmasını ve bu parasal sınırın 01.01.2015 tarihinden itibaren uygulanmasını teminen “5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 10 uncu Maddesinde Yer Alan Parasal Sınırların Artırılmasına İlişkin Tebliğ” 26.12.2014 tarihli ve 29217 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 5.1.2.2. Toptancı Hal Konseyi Çalışmaları 5957 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin on üçüncü ve on dördüncü fıkraları gereğince, malların ticaretinin Kanunun amacına uygun olarak yapılmasının sağlanması hususunda karşılıklı bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak, sorunları incelemek ve önlemleri tespit etmek, uygulamayla ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini sağlamak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar ile sektör temsilcilerinden müteşekkil olan Toptancı Hal Konseyi oluşturulmuştur. Konsey, Bakanlığımız Müsteşarının başkanlığında; Bakanlığımızdan iki, İçişleri Bakanlığından bir, Maliye Bakanlığından bir, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından bir, Ekonomi Bakanlığından bir, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığından bir, Türk Akreditasyon Kurumu'ndan bir, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden bir, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan bir, Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden bir, Türkiye Belediyeler Birliğinden bir, Komisyoncu veya tüccarların ayrı ayrı ya da birlikte oluşturduğu derneklerin mensup olduğu en fazla üyeye sahip federasyondan bir, tüketici örgütlerinin mensup olduğu en 17 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 fazla üyeye sahip federasyondan bir, en fazla üyeye sahip üretici örgütünden bir temsilci olmak üzere on altı kişiden oluşmaktadır. Bu kapsamda, “sebze ve meyve ticaretinde fiyat oluşumunu olumsuz etkileyen faktörler” ile “sebze ve meyve ticaretinde kayıt dışılığın azaltılmasına ilişkin alınabilecek önlemler” konularını görüşmek üzere Bakanlığımız Müsteşarı’nın başkanlığında 11/12/2014 tarihinde Ankara’da 1. Toptancı Hal Konseyi Toplantısı yapılmıştır. Konsey’de; 1- Toptancı halleri ile pazar yerlerinin fonksiyonel dönüşümüne yönelik çalışmaların yakından takip edilmesi, 2- 5957 sayılı Kanun çerçevesinde başta belediyeler olmak üzere denetim yetkisini haiz Bakanlıklarca bildirim işlemi, künye uygulaması ve belge düzeni gibi konulardaki genel denetimlerde etkinliğin artırılmasına yönelik alınabilecek tedbirlere ilişkin görüş bildirmek ve denetimlere katkı sağlamak üzere; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Denetim Çalışma Grubu’nun” kurulması, 3- Hal Kayıt Sistemi ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı nezdindeki ilgili bilgi sistemleri arasında entegrasyonun sağlanması ve Sistemin kullanımına yönelik eğitim faaliyetlerinin arttırılarak sürdürülmesi, 4- a) İç tüketim, ihracat ve sınai üretime yönelik talep analizinin yapılması ve elde edilen sonuçların bir sonraki yıl üretim planlamasında kullanılmak üzere sektör temsilcileri ile paylaşılması, b) Sebze ve meyve piyasasında üreticilerin sözleşmeli üretime yönlendirilmesine dair çalışma ve tavsiyelerde bulunulması, c) Bu çalışmaları yapmak üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Üretim Planlaması Çalışma Grubu” oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 3’er aylık dönemler halinde sunmaları, 5- Üretici çıkış fiyatları ile perakende satış fiyatlarındaki farkın nedenlerinin araştırılmasına yönelik, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Fiyat Analizi Çalışma Grubu” nun oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 6’şar aylık dönemler halinde sunmaları, 6- Üretici ve üretici örgütlerinin mallarını pazarlamalarında karşılaştıkları sorunların tespiti ve bunların pazarlamada rekabet güçlerinin artırılması için alınabilecek önlemlerin belirlenmesi ile teşviki ve desteklenmesine yönelik çalışmalar yapmak üzere, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların 18 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Üretici ve Üretici Örgütlerinin Pazarlama Kapasitelerini Araştırma Çalışma Grubu” nun oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 6’şar aylık dönemler halinde sunmaları, 7- a) Sebze ve meyve ticaretinde zayiat sebeplerinin tespitine, b) Ambalaj, nakliye ve depolamaya ilişkin standartların belirlenmesine yönelik çalışmalarda bulunmak üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Zayiat Nedenlerinin Tespiti ve Standartların Belirlenmesi Çalışma Grubu” nun oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 3’er aylık dönemler halinde sunmaları, 8- Ürün künyesi konusunda tüketici bilincinin artırılmasına yönelik, Konsey üyesi olan ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde gerekli tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi, karar altına alınmıştır. Bu kararlar doğrultusunda 2015 yılında söz konusu çalışma grupları vasıtasıyla kararların izlenmesine yönelik faaliyetler gerçekleştirilecektir. 5.1.2.3 - Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsacılığı Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı; depolamaya uygun nitelikte olan ve standardize edilebilen hububat, baklagiller, yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin, zeytinyağı ve kuru kayısı gibi tarım ürünlerinin; Sınıf, kalite ve standartlarının laboratuvarlarca belirlenmesini, Modern altyapıya sahip sağlıklı ortamlarda depolanmasını, Ticaretinin ürünün mülkiyetini temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla Ürün İhtisas Borsasında yapılmasını öngören bir sistemdir. Lisanslı depoculuk sistemi, Bakanlığımızca gerekli faaliyet izinlerinin verilmesiyle beraber Ülkemizde ilk olarak 2011 yılının Temmuz ayında Ankara’nın Polatlı ilçesinde yer alan 40 Bin Ton kapasiteli hububat, baklagiller ve yağlı tohumlar depolarında fiilen uygulamaya geçmiştir. Bu güne kadar şirket merkezleri Ankara, İzmir, Mersin, Bursa, Gaziantep, Hatay, Konya, Kırıkkale, Kırklareli, Edirne, Afyonkarahisar ve Çankırı’da bulunan toplam 17 adet şirkete Bakanlığımızca lisanslı depo işletmesi kuruluş izni verilmiştir. Bu şirketlerden 6 adedi Bakanlığımızdan lisans alarak faaliyetine başlamıştır. Faaliyete geçen 6 lisanslı depo işletmesine ait Polatlı, Ahiboz, Lüleburgaz, Bandırma, Çorum, Mersin, İzmir, Kırıkkale ve Sivas’ta yer alan toplam 9 adet depoda lisanslı depoculuk faaliyetleri yürütülmektedir. 19 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Şekil 6: Faaliyete Geçen Lisanslı Depoların İllere Göre Dağılımı Ülkemizde lisanslı depo kapasitesi hububat alanında 250 Bin Tona, pamuk alanında 15 Bin Tona ve toplamda ise 265 Bin Tona ulaşmıştır. Kuruluş izni almış olan 17 şirketin tamamının lisans alması durumunda ulaşılması öngörülen toplam kapasite ise 690.500 tondur. Şekil 7: Kurulan Tüm Lisanslı Depo İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Halinde İllere Göre Dağılımı 20 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Bin ton 700 690,5 638 600 500 400 300 265 250 200 100 0 35 15 Mevcut lisanslı depo kapasitesi Hububat 17,5 Tüm şirketlere lisans verilmesi halinde ulaşılacak kapasite Pamuk Zeytin Toplam Şekil 8: Ürünlere Göre Lisanslı Depo Kapasiteleri Öte yandan, yeterli alt yapıya sahip olduğu tespit edilen 9 adet ticaret borsası, lisanslı depolarda depolanan ürünleri temsil eden ürün senetlerinin işlem görmesi konusunda Ürün İhtisas Borsası kuruluncaya kadar Bakanlığımızca yetkilendirilmiştir. Ayrıca, ürünlerin depoya konulmasından önce analizini yapmakla görevli olan yetkili sınıflandırıcıların sayısı 10’a, analizlere itiraz olması halinde ürünleri yeniden analiz etmekle ve yetkili sınıflandırıcıların denetimini yapmakla görevli olan referans yetkili sınıflandırıcıların sayısı ise 4’e ulaşmıştır. Elektronik Ürün Senedi Uygulaması: Mevzuatımızda, lisanslı depolarda muhafaza edilen tarım ürünlerini temsil eden ürün senetlerinin elektronik ortamda da oluşturulabileceği ve elektronik ürün senetlerinin oluşturulmasını sağlamak ve bu senetlere bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemleri kayden izlemek amacıyla bir anonim şirketin Bakanlığımızca Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak yetkilendirileceği belirtilmiştir. Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerini de kayden izlemekle görevli olan Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. Bakanlığımızca Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak yetkilendirilmiştir. Bu yetkilendirmenin akabinde, elektronik ürün senetlerine ilişkin usul ve esasları içeren Elektronik Kayıt Kuralları hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuştur. Elektronik ürün senedi uygulaması ilk olarak pamuk ürününde 22.03.2013 tarihinde ELİDAŞ ve İzmir Ticaret Borsası nezdinde başlatılmıştır. Söz konusu uygulamada; elektronik ürün senetleri, MKK’nın kurmuş olduğu sistem üzerinden lisanslı depo işletmesi tarafından oluşturulmakta ve elektronik ürün senetlerine ilişkin tüm işlemler anılan Kuruluş nezdinde elektronik ortamda yapılmaktadır. Borsada gerçekleşen alım 21 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 satımın ardından elektronik ürün senetlerinin ve alım satım bedelinin mudi hesapları arasında takasına ilişkin işlemler ise ilgili takas kuruluşunca gerçekleştirilmektedir. Elektronik ürün senedi uygulaması, gerekli sistemsel altyapının kurulması ile 2014 yılı Haziran ayı itibariyle tüm lisanslı depolar nezdinde başlatılmıştır. Ürün İhtisas Borsası Kuruluş Süreci: Ürün İhtisas Borsasının kurulmasına ilişkin süreç 30/12/2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ile yeni bir boyut kazanmıştır. Bu Kanunun 137 nci maddesi ile ürün ihtisas borsalarını düzenleyen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 53 üncü maddesinde değişikliğe gidilmiş ve ürün ihtisas borsasının Bakanlığımız ile Sermaye Piyasası Kurulu’nun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla kurulması esası benimsenmiştir. Borsanın kuruluşuna yönelik çalışmalar devam etmektedir. Sistemin Gelişmesi ve Yaygınlaşmasına Yönelik Yapılan Diğer Faaliyetler: Lisanslı depoculuk sisteminde yaşanan farklı kurumların (Maliye Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı) mevzuatından kaynaklanan sorunların aşılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Bahse konu sorunlardan biri elektronik ürün senedi alım satımlarında fatura veya müstahsil makbuzu düzenleme zorunluluğuna ilişkindir. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232 ve 235 inci maddeleri uyarınca emtia alan ve satan kişilerin fatura veya müstahsil makbuzu düzenleme ve karşı tarafa verme zorunluluğu bulunmakta olup, bu zorunluluk, alıcı ve satıcının fiziken bir araya gelmediği ve alıcı ve satıcı tarafların, karşı taraf hakkında bilgi sahibi olmadığı elektronik ürün senedi işlemlerini zorlaştırmaktadır. Konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı ile bir çalışma yürütülmüş olup, bu çalışma kapsamında elektronik ürün senetlerinin işlem gördüğü platformlardan bir tanesi olan Konya Ticaret Borsası elektronik platformunda yerinde incelemelerde bulunulmuştur. Bu kapsamda yapılan çalışmalar sonucunda, her ELÜS alım satım işlemi için MKK tarafından bir ELÜS Alım Satım Belgesinin oluşturularak alıcı ve satıcı taraflara elektronik ortamda gönderilmesi ve Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılacak bir mevzuat düzenlemesi ile de ELÜS Alım Satım Belgesinin fatura yerine geçen belgeler arasına dahil edilmesi ile söz konusu sorunun aşılabileceği yönünde görüş birliğine varılmıştır. Bu görüş doğrultusunda MKK ile ELÜS Alım Satım Belgesine ilişkin formatın içeriğinin netleştirilmesine yönelik çalışmalarda son aşamaya gelinmiştir. Ayrıca söz konusu belgenin mudilere MKK tarafından elektronik ortamda gönderileceğine ilişkin bir hükmün Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğine eklenmesine ve Elektronik Kayıt Kurallarının 23 üncü maddesinin de yeniden düzenlenerek mudilere ilişkin iletişim bilgilerinin mudi hesabının oluşturulması aşamasında EKK üyesi bankalardan alınmasına yönelik taslaklar hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra, lisanslı depo ücretlerinin bir bölümünün veya tamamının belirli bir süre ile devlet tarafından sübvanse edilmesine ilişkin çalışmalar tamamlanmış olup, “Tarımsal Ürünlerin 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Çerçevesinde Lisans Alarak 22 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Faaliyet Gösteren Depolarda Muhafaza Edilmesi Halinde Kira Destekleme Ödemesi Yapılmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı” 16/10/2014 tarihli ve 29147 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kararda, lisanslı depolarda muhafaza edilen buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır, çeltik, pirinç, mercimek, nohut, fasulye, bezelye ve ayçiçeği için aylık ton başına 3 TL, pamuk için aylık ton başına 7 TL ve fındık, zeytin, zeytinyağı, kuru kayısı, Antep fıstığı, kuru üzüm ve kuru incir için ise aylık ton başına 10 TL’yi geçmemek üzere Bakanlığımızca onaylanacak depolama ücretlerinin %50 si oranında depo kira ücreti desteği verilmesi öngörülmektedir. Öte yandan, 2014 yılında lisanslı depoculuk mevzuatında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 5.1.3 - Odalar ve Borsalar Odalar, borsalar ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) ilişkin hususları düzenleyen yasal mevzuat 01.06.2004 tarihli ve 25479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’dur. Ülkemizde 182 adet ticaret ve sanayi odası, 56 adet ticaret odası, 12 adet sanayi odası, 2 adet deniz ticaret odası ve 113 adet ticaret borsası olmak üzere toplam 365 adet oda ve borsa faaliyet göstermektedir. Ticaret Borsası; 113; 30,96% Ticaret ve Sanayi Odası 49,59% Deniz Ticaret Odası; 2; 0,55% Sanayi Odası; 12; 3,29% Ticaret Odası; 57; 15,62% Şekil 9: Oda ve Borsaların Dağılımı Bu kuruluşlar, yaklaşık 1,5 milyon tacir ve sanayici üyesine çeşitli hizmetler sunmakta, ayrıca üyelerinin ihtiyaçlarını karşılamak, menfaatlerini korumak ve geliştirmek amacıyla yasal mevzuat çerçevesinde birçok faaliyette bulunmaktadır. Genel Müdürlük olarak; odalar, borsalar ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile ilgili mevzuat ve uygulamalara ilişkin iş ve işlemler yürütülmekte ve düzenlemeler yapılmaktadır. Bu kapsamda; Uygulamadaki aksaklıkların giderilmesi ve bu kuruluşlarca yerine getirilen görev ve hizmetlerin geliştirilmesi amacıyla gerekli düzenlemelerin yapılmasına, Mevzuat veya uygulamadan kaynaklanan tereddütlerin giderilmesine, 23 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Bu kuruluşların üyeleri ile bunlarla ilişkili üçüncü şahısların görüş, şikâyet ve bilgi taleplerinin karşılanmasına, Bakanlığımızca yapılan denetimlerin sonuçlarının uygulanmasına yönelik iş ve işlemler yürütülmektedir. 2014 yılında odalar ve borsalar mevzuatında 2 değişiklik yapılmıştır. 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’na Geçici Madde 18 eklenmiş olup, bu madde gereğince üyelerin oda ve borsalara olan aidat, navlun hasılatından alınacak oda payları ve borsa tescil ücreti ile oda ve borsaların da Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine olan aidat borçları asıllarının ödenmemiş kısmının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî alacakların madde hükmünde belirtilen şartların yerine getirilmesi durumunda bu alacaklara uygulanan faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî alacakların ve borç asıllarının bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kısmen veya tamamen, ödenmiş olması hâlinde ise ödenmiş borç asıllarına isabet eden faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî alacakların tahsilinden vazgeçilmesi öngörülmüştür. Bu madde kapsamında belirtilen alacaklar için borçlulara yapılandırma olanağı getirilmiş ve alacakların faizlerinden vazgeçilmiş olup, borçlarının tamamını tek seferde ödeyen borçlular için ise yüzde 10’luk bir indirim imkanı tanınmıştır. Ayrıca, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle, sermaye taahhütlerinin karşılanabilmesi için ihtiyatlardan harcama yapılabilmesi için, bu şirketlerin kamu kurumu, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu ve üniversite ortaklarının toplamda şirket hisselerinin yüzde 75’inden fazlasına sahip olması şartı getirilmiş olup, laboratuar veya tarım ürünlerine yönelik depoculuk faaliyetinde bulunmak üzere kurulan/kurulacak şirketlerin sermaye şartlarının sağlanmasında bu şartın aranmayacağı düzenlenmiştir. 5.1.4 - Elektronik Ticaret Dünyada olduğu gibi Ülkemizde de bilgisayar ve internet kullanımının artmasıyla birlikte geleneksel ticaret dönüşüme uğrayarak sanal ortama taşınmaktadır. Ülkemizde 2007 yılında yüzde 30,1 olan internet kullanan birey oranı 2014 yılı Ağustos ayı itibariyle yüzde 53,8’e yükselmiştir. 2008 yılında 6 milyon genişbant internet abonesi bulunurken, 2014 yılı üçüncü çeyrek sonu itibarıyla bu rakam 40 milyona yaklaşmıştır. 3G hizmetiyle birlikte mobil bilgisayardan ve cepten internet hizmeti alan mobil genişbant abone sayısı da 31.104.046’ya yükselmiştir. Artan internet ve mobil iletişim teknolojilerinin kullanımı, Ülkemizde elektronik ticareti olumlu yönde etkilemiştir. Bu kapsamda, internet üzerinden gerçekleşen kartlı işlemler 2014 yılı Ekim ayı itibariyle 34,675 milyar TL’ye ulaşmış bulunmaktadır. Elektronik ticaret bugünün koşullarında en hızlı ticaret yapma biçimidir. Ticaretin hızlı bir şekilde yapılması ise daha fazla ticaret ve buna bağlı olarak yatırımların artması, ayrıca daha 24 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 yüksek istihdam ve büyüme oranı anlamına gelmesi bakımından önemlidir. İnternet ekonomisinin ülkemiz ekonomisine katkı sağlamasının yolu, e-ticaretin kurallarını belirleyen hukuki altyapının oluşturulmasından geçmektedir. Bu niyetle uyumlu olarak, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile elektronik ticarete yönelik düzenlemeler yapılması ve uygulanmasının sağlanması, elektronik ticaretin gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik çalışmalar yapılması, bu konuda mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması görevleri Genel Müdürlüğümüze verilmiştir. Bu çerçevede gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun 23 Ekim 2014 tarihli birleşiminde görüşülerek kabul edilmiştir. 5 Kasım 2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 6563 sayılı Kanunun yürürlük tarihi ise 01/05/2015 olarak belirlenmiştir. Bakanlığımızın uygulayıcı Bakanlık olduğu Kanunda; elektronik ticaret faaliyetinde bulunanlar için genel bilgilendirme yükümlülükleri, ticari iletişim ve elektronik iletilerle ilgili ön izin ve çıkış hakkı gibi temel düzenlemeler, elektronik vasıtalarla yapılacak sözleşmelere uygulanacak kurallar, sözleşme öncesi ve siparişlerde verilmesi gerekli bilgiler ile elektronik ticaret platformunu sağlayan aracı hizmet sağlayıcılara ilişkin hususlar düzenlenmiştir. 5.1.5 - Perakende Ticaret Ülkemizde, 2000’li yılların başından itibaren hızlı bir gelişim seyri izleyen perakende sektörü 2003 yılında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 118 milyar TL ciroya sahipken, ciddi bir değişim ve dönüşüm yaşayarak 2013 yılı itibariyle ise yaklaşık 430 milyar TL’lik bir büyüklüğe ulaşmıştır. Bu büyüme performansı bir yandan ülke ekonomisinin büyümesine katkı sağlarken; bir yandan da muhtelif ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar doğurmuştur. Bu gelişmeler, perakende sektörüne yönelik hassasiyeti artırmış ve sektörün değişim-dönüşüm sürecinin ülke ekonomisine katkısını artırırken sorunları ortadan kaldıran yönlendirici ve destekleyici bir düzenleme gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Bu çerçevede, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile perakende ticarete yönelik düzenlemeler yapılması ve uygulanmasının sağlanması, perakende ticaretin gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik çalışmalar yapılması, bu konuda mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması görevleri Genel Müdürlüğümüze verilmiştir. 640 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin verdiği görev ve yetki çerçevesinde yeni ve bütüncül bir bakış açısıyla, alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaların yanı sıra, esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile diğer ticari işletmeleri kapsayan ve sektöre ilişkin temel ilke ve kuralları düzenleyen bir düzenleme oluşturmak üzere çalışmalara başlanmıştır. 25 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Çalışma sürecinde Genel Müdürlüğümüzce, ilgili tarafları bir araya getiren geniş kapsamlı toplantılar düzenlenmiş ve sektörle ilgili bulunan kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri alınmıştır. Bu çalışmalar neticesinde Bakanlığımızca hazırlanan “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı” ilgili kamu kurum/kuruluşları ve sektör temsilcileri ile gerçekleştirilen toplantılar sonucunda 7/10/2013 tarihinde kamuoyu görüşüne açılmış, Bakanlıklar ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirilerek nihai şeklini almış ve 7/5/2014 tarihinde Başbakanlığa gönderilmiştir. 21/7/2014 tarihli Bakanlar Kurulu toplantısında ele alınan Taslak, Bakanlar Kurulunca imzalanmış ve 13/8/2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk edilerek bir kanun tasarısı haline gelmiştir. 12/12/2014 tarihinde Komisyon çalışmaları tamamlanan Tasarı, 14/01/2015 tarihinde TBMM Genel Kurulunda görüşülerek kabul edilmiştir. Tasarıyla getirilen temel yenilikler ana hatlarıyla şu şekildedir: Perakende sektöründe sıklıkla kullanılan kavramlar ilk kez mevzuatta tanımlanacaktır. İşyeri açılış ve kapanış işlemleri, Perakende Bilgi Sistemi (PERBİS) üzerinden gerçekleştirilerek bütün iş süreçleri tanımlı ve standart hale getirilecektir. Çok sayıda kamu kurum ve kuruluşunun yer aldığı işyeri açılış, faaliyet ve kapanış süreçleri TEK KAPI üzerinden sonuçlandırılacak, bir belge ikinci kez istenmeyecek ve böylece söz konusu işlemlerdeki uzun ve bürokrasi yoğun süreç kısaltılacak ve basitleştirilecektir. Üretici veya tedarikçilerden alınan haksız prim ve bedellerin önüne geçilecektir. Üreticilerin markalarının tanınırlığını artırmak ve yeni markaların oluşturulmasına imkân sağlamak amacıyla mağaza markalı ürünlere yönelik düzenleme yapılacaktır. İndirimli ve promosyonlu satış kampanyaları, sürekli indirimli satışlar (outlet satışlar) ve alışveriş festivalleri belirli kurallara bağlanacaktır. Alışveriş merkezlerinde ortak kullanım alanları oluşturulacaktır. Esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra edenlerin alışveriş merkezlerinde faaliyet gösterebilmelerine imkân sağlanacaktır. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununda yapılacak değişiklikler ile ustalık belgesine ilişkin uygulamada yaşanan mevzuat kaynaklı sorunlar giderilecektir. 5.1.6 – Planlama ve Dış ilişkiler Genel Müdürlük olarak, Birimimizin görev alanına ilişkin konularda ilgili birimler ile işbirliği içinde Avrupa Birliği müktesebatına uyum çalışmaları, AB ve üyesi olunan diğer uluslararası kuruluşlarla ilgili çalışmalar, uluslararası kuruluşlar nezdinde veya bölgesel işbirliğine yönelik olarak ülkemizin teknik kapasitesinin tanıtılması ve arttırılması amacına yönelik çalışmalar yürütülmektedir. 26 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Diğer taraftan, kalkınma planlarına ve Bakanlığımızın genel hizmet politikasına uygun olarak, stratejik plan ile Genel Müdürlüğümüz hizmet alanlarına giren plan ve projelerde yer almak ve bunların uygulamasının sağlanması, mevzuat görüş taleplerine katkı sağlanması, yazılı ve sözlü soru önergelerinin cevaplanarak ilgili birime gönderilmesi çalışmaları sürdürülmektedir. 27 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 5.2 - Projeler 5.2.1 - Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) Projesi: Gerçek ve tüzel kişilerle ilgili ticaret sicili kayıtları ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolanması, bunlara yönelik işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, sunulması ve erişime açılması amacıyla MERSİS oluşturulmuştur. MERSİS nezdinde tutulan bilgiler, gerek Bakanlığımız, gerekse diğer kurum ve kuruluşlar açısından önemli bir veri kaynağı niteliğinde bulunmaktadır. Şu ana kadar toplam 238 adet ticaret sicili müdürlüğünün tamamında veri aktarım ve yaygınlaştırma çalışmaları tamamlanmış ve bu ticaret sicili müdürlüklerinde MERSİS üzerinden hizmet verilmeye başlanılmıştır. MERSİS uygulamasında, ticari alanda faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilere bir anahtar numara verilmekte, yeni şirket kuruluşları elektronik ortamda yapılabilmekte ve sicil işlemleri elektronik ortama taşınmaktadır. Böylece şirket sözleşme değişikliği ve sermaye artırımı gibi değişiklik işlemleri de Sistem üzerinden gerçekleştirilebilmektedir. Projenin ikinci aşamasında; esnaf, serbest meslek erbabı, meslek kuruluşları (sendikalar, odalar, birlikler ve bunların üst kuruluşları), kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişileri (apartman yöneticiliği gibi) kapsayacak şekilde ülke düzeyindeki tüm ekonomik birimler sisteme dâhil edilecektir. 2014 yılı sonu itibariyle, 205.683 şirket kuruluşu, 226.817 şirket sözleşmesi değişikliği, 8.030 tasfiye, 51.890 terkin ve 1.355 tür değişikliği olmak üzere toplam 502.590 işlem MERSİS üzerinden gerçekleştirilmiştir. MERSİS İşlem Sayıları Kuruluş; 205.683 Diğer; 8.815 Şirket Sözleşmesi Değişikliği; 226.817 Terkin; 51.890 Tasfiye; 8.030 Tür Değişikliği; 1.355 Kuruluş Şirket Sözleşmesi Değişikliği Tür Değişikliği Tasfiye Terkin Diğer Şekil 10: MERSİS İşlem Sayıları MERSİS’ teki kayıtlı kullanıcı sayısı 2014 yılı sonu itibariyle 254.205’i aşmıştır. Hizmetlerin MERSİS üzerinden elektronik ortamda yürütülmesiyle; bilgi toplumuna uyumun sağlanması, kamu bilişim hizmetlerinin yaygınlaştırılması, bilgilere hızlı, kolay ve güvenli bir şekilde 28 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 erişilmesi, güncel verilerle güncel analiz ve raporlamanın yapılabilmesi mümkün olacak, Bakanlığımızın denetim etkisi arttırılacak, kırtasiye, haberleşme, insan kaynağı ve benzeri giderlerden de büyük oranda tasarruf edilmesi sağlanacaktır. 5.2.2 - Hal Kayıt Sistemi (HKS) Projesi: Hal Kayıt Sistemi, 5957 sayılı Kanunun 16 ncı maddesine istinaden Bakanlığımız bünyesinde elektronik ortamda kurulmuş ve 15.02.2012 tarihinde www.hal.gov.tr internet adresi üzerinden resmi olarak faaliyete alınmıştır. Hal Kayıt Sistemi ile sebze ve meyve ticaretine ilişkin güncel veri tabanının oluşturulması, sebze ve meyve ticaretinin elektronik ortamda takip edilmesi, meslek mensuplarının kayıt altına alınması, toptancı halleri arasında ortak bilgi paylaşımı ve iletişimin sağlanması, sektördeki kayıt dışılığın önlenmesi, hesap verilebilirlik ile saydamlığın sağlanması, kamu sektörünün, sebze ve meyve ticaretine yönelik olarak daha sağlıklı değerlendirmeler yapabilmesi ve düzenlemeler oluşturabilmesi, tüketicilerin, ürün künyeleri sayesinde tükettikleri ürünün nerede ve kim tarafından üretildiği gibi bilgilere ulaşabilmesi amaçlanmaktadır. Hal Kayıt Sistemine yönelik olarak; Bakanlığımız ticaret il müdürlüğü ve toptancı hal yönetim birimlerinin Sisteme tanımlanması, yetkililerinin Sisteme kaydı ve bu kişilere kullanıcı adı ve şifresi verilmesi işlemleri tamamlanmıştır. Sistemin, Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) ile entegrasyonu sağlanmıştır. Toptancı hali içinde faaliyet gösterenlerin toptancı hal yönetimlerince, toptancı hali dışında faaliyet gösterenlerin ise ticaret il müdürlüklerince Sisteme kayıt işlemleri yürütülmüş ve bu kişilere kullanıcı adı ile şifreleri verilmiştir. İl müdürlüklerimiz bünyesinde oluşturulan hal hakem heyetlerinde görevli asil ve yedek üyelere ilişkin bilgiler Sisteme aktarılmıştır. Ayrıca, Hal Kayıt Sistemi Çağrı Merkezi 444 0 425 (444 0 HAL) numarası üzerinden 7/24 esası çerçevesinde bildirimcilere bildirim işlemleri, bilgi alma, uygulamaya ilişkin her türlü teknik destek ve şikâyet konularında hizmet vermeye devam etmiştir. Hal Kayıt Sistemi’ne pazarcı, manav, depo, tasnif ve ambalajlama tesisi, otel, tüccar, market, sanayici, yemek fabrikası, komisyoncu, ihracatçı, ithalatçı, yurt, üretici, üretici örgütü, lokanta ve hastane gibi kullanıcı sıfatları özelinde bildirim yapılabilmektedir. Her bir gerçek veya tüzel kişi iştigal ettiği faaliyetten hareketle sıfat kaydı yaptırmakta ve bir gerçek veya tüzel kişinin birden fazla sıfata sahip olması mümkün olabilmektedir. Hal Kayıt Sistemi’nde 2014 yılı Aralık ayı sonu itibariyle 39.020 adet kullanıcı sıfatı kayıtlı olup, bunların dağılımı Şekil 11’de gösterilmiştir. 29 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Hal Kayıt Sisteminde Kayıtlı Kullanıcı Sıfatı Üretici; 7171 Depo/tas. Ve Amb.; 531; 1% Komisyoncu; 5380 % 15 % 15 Üretici Örgütü; 477; 1% Manav; 2846 Sanayici; 316; 1% %7 İthalat; 264; 1% Diğer; 4558 % 11 % 26 Lokanta; 352; 1% İhracat; 1057; 3% % 26 Tüccar; 8031 Pazarcı; 11034 Market; 1391; 4% Pazarcı Tüccar Komisyoncu Üretici Manav Market İhracat Üretici Örgütü Depo/tas. Ve Amb. Sanayici İthalat Lokanta Otel Yemek Fabrikası Yurt Hastane Şekil 11: HKS'de kayıtlı kullanıcı sıfatlarının dağılımı Hal Kayıt Sistemi, “bildirim modeli” üzerine kuruludur. Bildirim; bildirim miktarı veya üzerindeki malların üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden her ne sebeple olursa olsun sevkinden önce bildirimciler tarafından Hal Kayıt Sistemi’ne beyan edilmesidir. 2012 yılında toplam 8.536.518 adet bildirim yapılmış iken, 2013 yılında bildirim sayısı 15.550.873 adede yükselmiştir. 2014 yılında ise toplam 84.275.984 adet bildirim yapılmış olup bu yıla ait bildirim sayılarının aylara göre dağılımı Şekil 12’de gösterilmektedir. 10.418.440 9.359.720 8.709.262 9.052.952 7.866.373 7.399.414 7.649.923 7.147.222 5.754.162 5.073.038 3.794.236 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 - 2.051.242 Bildirim Sayıları Şekil 12: 2014 Yılında Hal Kayıt Sistemine Yapılan Bildirim Sayılarının Aylara Göre Dağılımı 30 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Hal rüsumu ödemelerinin daha kolay bir şekilde yapılmasına yönelik çalışmalarda ise son aşamaya gelinmiştir. Bu kapsamda, internet bankacılığına ilişkin çalışmalar tamamlanarak rüsum ödemelerinin internet bankacılığı vasıtasıyla yapılmasına başlanılmıştır. Düzenli ödeme konusunda ise test aşamasına gelinmiş olup, çalışmalar önümüzdeki dönemde tamamlanacaktır. HKS’ye yönelik bu teknik çalışmalar ile birlikte Sistemin tanıtımına yönelik çalışmalara devam edilmiştir. Bu kapsamda, 11/06/2014 tarihinde Antalya’da Hal Kayıt Sistemi Tanıtım Toplantısı düzenlenmiş olup Sistem hakkında bilgilendirme yapılmıştır. Bunun yanında, Bakanlığımız ve Türkiye Belediyeler Birliği işbirliğinde toplam 200 belediye personeline 2014 yılı Kasım ve Aralık aylarında ikişer günlük “Sebze ve Meyve Ticareti Mevzuatı” konulu eğitim verilmiştir. Eğitimde katılımcılara mevzuat hakkında detaylı sunumlar yapılmıştır. Ayrıca, 18-22 Kasım 2014 tarihleri arasında Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) tarafından organize edilen ve Bakanlığımız yetkililerince katılım sağlanan Yaş Meyve ve Sebze Hal Bilgileri ve Hal Kayıt Sistemi Çalıştayı’na belediyeler ve Ticaret İl Müdürlüklerinden de yaklaşık 150 kişi katılmıştır. Çalıştayda sebze ve meyve ticaretine ilişkin istatistiklerin daha sağlıklı temin edilmesine yönelik bilgi alış verişinde bulunulmuş, diğer taraftan 5957 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatına yönelik katılımcılara bilgi verilmiştir. 5.2.3 - Büyüyen Anadolu’ya Kredi Kolaylıkları Projesi (BAKK): Genel Müdürlük olarak, ekonomimizin lokomotifi konumundaki KOBİ’lere yönelik çalışmalarımız da sürdürülmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’nin çoğunlukla az gelişmiş bölgelerinde faaliyet gösteren mikro işletmeler ve KOBİ’lerin finansmana erişimini kolaylaştırmak amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde Büyüyen Anadolu’ya Kredi Kolaylıkları (BAKK) Projesi başlatılmıştır. 2 yıl içinde 4.000 işletmeye toplamda 500 milyon avro tutarında bir kredi kullandırılmasının hedeflendiği projede 2014 yılı Eylül ayı itibariyle konsolide olmamakla birlikte 8.329 işletmeye 515 milyon avro kredi kullandırılmıştır. Proje için ilave kaynak sağlanması konusunda da çalışmalar yürütülmüş ve bu çerçevede Proje genişletilerek, hedeflenen kredi hacmi 537 milyon avrodan 930 milyon avroya yükseltilmiştir. Bununla birlikte Projenin ilk bileşeni olan mikro işletmelere kredi olanağına ilişkin bütçesinin artırılmasına dönük çalışmalarımız da devam etmektedir. 31 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 5.3 – Toplantılar ve Etkinlikler 2014 yılında, Genel Müdürlüğümüz tarafından toplam 12 toplantı vb. tertip edilmiş, ayrıca diğer kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen toplam 107 toplantıya katılım sağlanmıştır. Düzenlenen veya katılım sağlanan toplantılara ilişkin bilgilere Tablo 8’de yer verilmiştir. TOPLANTILAR / ETKİNLİKLER Katılım Sağlanan Etkinlik Türü Düzenlenen Toplam Yurtiçi Tarım Ürünleri Ticareti Odalar ve Borsalar Elektronik Ticaret Perakende Ticaret Planlama ve Dış İlişkiler Çalıştay Konferans Seminer Sempozyum Eğitim Programı İnceleme Gezisi Fuar Diğer Kongre İnceleme Gezisi Diğer Toplantı İnceleme Ziyareti Seminer Çalıştay Konferans Eğitim Programı Toplantı Çalıştay Eğitim Programı Konferans Konferans Çalıştay Eğitim Programı Diğer 1 2 5 4 1 2 1 4 1 1 7 30 1 1 1 1 4 Yurtdışı 2 2 1 1 1 1 6 3 1 TOPLAM GENEL TOPLAM 5 2 14 1 1 1 6 1 20 3 1 2 9 12 86 21 25 12 44 119 Tablo 8: Düzenlenen veya katılım sağlanan toplantılar İslam İşbirliği Teşkilatı (İTT) Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK) İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), İslam dünyasının çıkarlarını korumak ve üye devletler arasında işbirliği ve dayanışmayı güçlendirmek amacıyla 1969 yılında kurulmuştur. Ülkemiz, bu Teşkilata kuruluşundan bu yana üye olup, Teşkilatın bir daimi komitesine, iki alt kuruluşuna ve üç ilgili kuruluşuna ev sahipliği yapmaktadır. 32 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 İslam dünyasının çok taraflı ekonomik ve ticari işbirliğine yönelik ana platformu olan İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi’nin (İSEDAK) Başkanlığı Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından yürütülmekte ve her yıl Ülkemizde bir kez Bakanlar düzeyinde, bir kez de teknik düzeyde İzleme Komitesi toplantısı düzenlenmektedir. İSEDAK’ın 2012 yılında icra edilen İslam İşbirliği Teşkilatı Üye Ülkeleri Bakanlar Görüş AlışVerişi Oturumunun teması olan “KOBİ’lerin Rekabet Gücünün Geliştirilmesi” kapsamında, 11-12 Eylül 2013 tarihlerinde Ankara’da “İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Üyesi Ülkeleri Ticaret Sicil Teşkilatları Arasında İşbirliği ve Tecrübe Paylaşımı Çalıştayı” düzenlenmiştir. Çalıştayda, üye ülkelerin ticaret sicil teşkilatlarının ortak sorunlarının tespit edilmesi, bilgi ve tecrübe paylaşımının yapılması ve ileriye dönük yapılabilecek potansiyel işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi ve nihai hedef olarak piyasadaki Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) etkinliğinin artırılması hedeflenmiştir. İİT içinde bu tema ile gerçekleştirilen ilk organizasyon olan Çalıştay, üye ve gözlemci olmak üzere toplam 29 ülkeden ve Dünya Bankası, OECD ve AB Türkiye Delegasyonu’ndan temsilcilerin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Ülkemiz ev sahipliğinde düzenlenen bu Çalıştay’da, ticaret sicili ve MERSİS uygulamasına ilişkin ülkemiz deneyimleri İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkeler ile paylaşılmış, üye ülkelerdeki ticaret sicili uygulamaları değerlendirilmiş ve ülkeler arası işbirliği noktasında çalışmalar yapılmıştır. Çalıştay sonucunda, üye ülkelerdeki ticaret sicili uygulamaları arasında benzerlikler bulunduğu, üye ülkelerin sicili uygulamaları konusunda kapasite geliştirme ve tecrübe paylaşımı konusunda talep olduğu, katılımcıların bu tür faaliyetlerin ve sicil otoriteleri arasındaki işbirliğinin devam etmesini istediği görülmüş; ticaret sicil teşkilatlarının bilgi paylaşımı sayesinde yeni ticari ilişkilerin daha az bir maliyetle kurulacağı, ticari ilişkilere sahip şirketler arasında uzun dönemde güvenin arttırılacağı, ticaret sicil teşkilatlarını geliştirmiş ülkelerden yeni mekanizmalar öğrenilmesi veya esinlenilmesi hususlarında görüş birliğine varılmıştır. Bu doğrultuda 2014 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen İSEDAK Toplantısında 2015 yılı ikinci yarısında ilk çalıştayın devamı niteliğin ikinci çalıştayın gerçekleştirilmesi önerisinde bulunulmuş ve teklifimiz ülkeler tarafından olumlu karşılanarak Sonuç Bildirgesinde yer almıştır. Öte yandan çalıştayın sağladığı fayda neticesinde değerlendirilen talepler ile benzer bir çalışmanın Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) ülkeleri ile birlikte de gerçekleştirilebileceği düşünülmüş ve çalışmalara başlanmıştır. Söz konusu çalışma için KEİ Sekretaryasından cevap beklenmektedir. 33 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 5.4 - Bilgi Talepleri 2014 yılında Genel Müdürlüğümüz tarafından 1.106’sı Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) başvurusu olmak üzere toplam 1.608 bilgi edinme başvurusuna yanıt verilmiştir. Bilgi edinme mevzuatı çerçevesinde Genel Müdürlüğümüze iletilen başvuruların konularına göre dağılımı Tablo 9’da gösterilmiştir. BİLGİ EDİNME BAŞVURULARI Konu Ticaret Sicili ve Şirketler Tarım Ürünleri Ticareti Odalar ve Borsalar Elektronik Ticaret Perakende Ticaret Bilgi Edinme ve İstatistik TOPLAM GENEL TOPLAM BİMER 704 41 162 28 119 52 1106 Bilgi Edinme Başv. 313 23 13 2 6 4 361 1.608 Diğer 93 8 11 1 20 8 141 Tablo 9: Bilgi edinme başvuruları 5.5 - Soru Önergeleri 2014 yılında Genel Müdürlüğümüz tarafından 121 yazılı ve 5 sözlü olmak üzere toplam 126 Soru Önergesi cevaplandırılmıştır. Soru önergelerinin konularına göre dağılımına Tablo 10’da yer verilmiştir. SORU ÖNERGELERİ Konu Ticaret Sicili ve Şirketler Sebze ve Meyve Ticareti Odalar ve Borsalar Elektronik Ticaret Perakende Ticaret Planlama ve Mevzuat İnsan Kaynakları ve Bütçe TOPLAM GENEL TOPLAM Yazılı 24 4 1 3 7 62 20 121 Sözlü 1 1 3 5 126 Tablo 10: Soru önergeleri 34 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 5.6 - Mevzuat Görüşleri Genel Müdürlüğümüz tarafından ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanarak görüş alınması amacıyla Bakanlığımıza intikal eden mevzuat taslakları hakkında gerekli değerlendirmelerin yapılmasını müteakip, söz konusu mevzuata ilişkin görüşler verilmiştir. Bu kapsamda, 2014 yılında 21 Kanun, 8 Tüzük, 53 Yönetmelik, 28 Tebliğ ve 19 diğer düzenlemeler olmak üzere toplam 129 Mevzuat Taslağı hakkında görüş verilmiştir. Mevzuat Türü Kanun Tüzük Yönetmelik Tebliğ Diğer 21 8 53 28 19 TOPLAM 129 Tablo 11: Mevzuat taslak görüşleri 5.7 - Yazışmalar 2014 yılı içinde Genel Müdürlüğümüze çeşitli kurum ve kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından muhtelif konularda 14.140 evrak iletilmiş olup, bu evraklarla ilgili 11.067 yazışma gerçekleştirilmiştir. YAZIŞMALAR TOPLAM Gelen Giden 14.140 11.067 Tablo 12: Yazışmalar 35 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 II- AMAÇ ve HEDEFLER A- İdarenin Amaç ve Hedefleri Genel Müdürlüğümüzün amaçlarını; İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve eşgüdüm halinde ticarete ilişkin yönlendirici politikaları belirlemek, Görev alanımızdaki kurum ve kuruluşlara (şirketler, odalar ve borsalar, toptancı halleri, pazar yerleri, lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar, organize perakende işletmeleri vb.) yönelik politikalar belirlemeye yardımcı olmak ve belirlenen politikaları işbirliği içinde hayata geçirmek oluşturmaktadır. Genel Müdürlüğümüz bu amaçları sağlamak üzere aşağıdaki hedefler doğrultusunda faaliyetlerini sürdürmektedir; Ticarete ilişkin genel ve konuya özel yönlendirici politikalar belirlemek ve gerçekleştirmek, Ticaret politikalarının geliştirilmesinde tüm paydaşların katkı sunacağı katılımcı bir yapı oluşturmak, Politika geliştirme ile hızlı ve nitelikli karar almaya yardımcı olacak veri, enformasyon ve bilgi yönetimini geliştirmek ve kurumsallaştırmak, Şirketler, tacirler ve bunların mesleki kuruluşlarına/üst kuruluşlarına yönelik stratejiler geliştirmek, düzenlemeler yapmak ve yürütmek. B- Temel Politikalar ve Öncelikler Onuncu Kalkınma Planı (2014 – 2018) 2014-2018 dönemini kapsayacak olan Onuncu Kalkınma Planı ile Türkiye’nin uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmiş ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede; E-Ticaretin, ihracatın artırılmasında etkili bir araç olarak kullanılması amacıyla gerekli mekanizmalar geliştirilecektir. KOBİ’lerin rekabet güçlerinin artırılarak ekonomik büyümeye katkısının yükseltilmesi temel amaçtır. Bu kapsamda, öncelikle hızlı büyüyen veya büyüme potansiyeline sahip girişimler ile ürün, hizmet ve iş modeli açılarından yenilikçi KOBİ’lerin desteklenmesi esastır. 61. Hükümet Programı 61’inci Hükümet Programı, 08.07.2011 tarihinde TBMM Genel Kurulunda açıklanmıştır. Hükümet programında ticarete yönelik olarak; 36 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Yeni Hal Yasası ile birlikte sebze ve meyve ticaretinde tarladan sofraya izlenebilirliğin sağlanacağı ve toptancı halleri ile pazar yerlerinin modern bir altyapıya kavuşacağı, Ekonomideki dinamizmin kaynakları arasında yer alan KOBİ’lerimize önem verilmeye devam edileceği, kredi ve finansman şartlarının iyileştirilmesi; vergi, istihdam ve diğer yükümlülüklerin azaltılması, eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi, yenilikçilik ve girişimciliğinin geliştirilmesi, altyapı, kümelenme ve ortaklık faaliyetlerinin destekleneceği, Kamuda “kağıtsız ofis” döneminin başlatılacağı ve yazışmaların elektronik ortamda gerçekleştirilmesinin yaygınlaştırılacağı, Kayıt dışılıkla mücadeleye kararlılıkla devam edileceği, Kamu hizmetlerinin kullanıcı odaklı bir yaklaşımla, çeşitli kanallardan elektronik ortamda sunulmasına yönelik uygulamaların artırılarak devam ettirileceği, ifade edilmektedir. Orta Vadeli Program (2014-2016) 2014-2016 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program 08.10.2013 tarihli ve 28789 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Onuncu Kalkınma Planında uzun vadeli kalkınma amacımız “yeniden şekillenmekte olan dünyada milletimizin temel değerlerini ve beklentilerini esas alarak gerçekleştirilecek yapısal dönüşümlerle ülkemizin uluslararası konumunu yükseltmek ve halkımızın refahını artırmak” olarak belirlenmiştir. Orta Vadeli Programın temel amacı; dünya ekonomisinde yaşanmakta olan belirsizlik ortamının ülkemize etkilerini asgari düzeyde tutarak, bir yandan cari açığı tedrici olarak düşürmek diğer yandan büyümeyi artırmaktır. Yurt içi tasarrufları artırmak, mevcut kaynakları üretken alanlara yönlendirmek, ekonominin verimlilik düzeyini yükseltmek, istihdamı artırmak, enflasyonu düşürmek ve kamu maliyesinde güçlü duruşu devam ettirmek Orta Vadeli Programın öncelikli müdahale alanlarıdır. Program kapsamında aşağıda yer alan politika ve önceliklere yer verilmiştir: KOBİ’lerin Ar-Ge, yenilik ve ihracat yapabilme kapasiteleri geliştirilerek uluslararasılaşma düzeyleri artırılacaktır. KOBİ’lerin markalaşmaları, kurumsallaşmaları ve yenilikçi iş modelleri geliştirmeleri sağlanacaktır. Hizmetler sektöründe katma değeri yüksek alanların payının ve ihracatının artırılması için bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının yaygınlaştırılması sağlanacaktır. Ar-Ge tabanlı, yenilikçi ve yüksek katma değer yaratan üretim desteklenecektir. Bu doğrultuda, Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri özel sektör odaklı olacak şekilde artırılacak, elde edilecek çıktıların ticarileştirme ve markalaşma süreçleri hızlandırılacaktır. 37 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Piyasaların ve rekabet ortamının iyi işlemesi, fikri mülkiyet haklarının korunması, iş ve yatırım ortamının cazip ve öngörülebilir hale gelmesi desteklenerek yerli ve uluslararası doğrudan yatırımların artırılması sağlanacaktır. İş ve yatırım ortamının geliştirilmesi kapsamındaki çalışmalar ortak sorun alanlarına odaklı, daha etkin ve sonuç alıcı bir biçimde sürdürülecektir. E-Ticaretin, ihracatın artışına katkı yapması ve tüketim ithalatını artırmaması için gerekli mekanizmalar geliştirilecektir. Girişim sermayesi, bireysel katılım sermayesi, kredi garanti fonu, mikro kredi uygulamaları ve sermaye piyasası imkânları geliştirilerek, KOBİ ve girişimcilerin finansmana erişimi kolaylaştırılacaktır. Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) 2013 Yılı Eylem Planı Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu 2013 yılı Eylem Planı kapsamında Bakanlığımızın sorumlu olduğu eylemler Şirket İşlemleri ve Kurumsal Yönetim Teknik Komitesi, Dış Ticaret ve Gümrükler Teknik Komitesi ve Yatırım Ortamı Mevzuatı ve Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları ve AR-GE Teknik Komitesi tarafından gerçekleştirilecektir. 2013 yılı eylem planında; Şirket İşlemleri ve Kurumsal Yönetim Teknik Komitesince gerçekleştirilecek eylemlerle, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve ikincil düzenlemelerinin uygulanmasının gözlemlenmesi ve uygulamada ortaya çıkabilecek sorunların tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Yatırım Ortamı Mevzuatı ve Hukuksal Süreçler Teknik Komitesince gerçekleştirilecek eylemlerle, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun ile ikincil düzenlemelerin yürürlüğe girmesini müteakip uygulama sonuçlarının takip ve tespit edilerek gerekirse anılan mevzuatta ihtiyacı karşılayacak şekilde değişiklik yapılması amaçlanmaktadır. Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele Stratejisi Eylem Planı (2011-2013) AMAÇ 2. Denetim Kapasitesinin Güçlendirilmesi İnternet üzerinden yapılan ticaretin kayıt altına alınabilmesine yönelik teknik ve hukuki altyapı oluşturulacaktır. Sebze ve meyve ile diğer tarım ürünlerinin takibine imkan sağlayacak olan Merkezi Hal Kayıt Sistemi tamamlanacaktır. Lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar, ürün ihtisas borsası, tazmin fonu ve diğer ilgili kuruluşlar arasında çevrimiçi bilgi sistemi kurulacaktır. 38 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 AMAÇ 4. Veri Tabanı Paylaşımı Merkezi Sicil Kayıt Sistemine (MERSİS) ilişkin merkezi veri tabanı oluşturulacak ve kapsamı genişletilecektir. Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Eylem Planı 01. Önlemeye Yönelik Tedbirler Özel sektör kuruluşlarında saydamlığın artırılması ve yolsuzluğun önlenmesi konusunda gerekli çalışmalar yapılacaktır. 39 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER A- Mali Bilgiler 1- Bütçe Uygulama Sonuçları ve Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar 2014 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Genel Müdürlüğümüze 7.933.000.-TL ödenek tahsis edilmiş, yıl içinde 166.022.-TL ödenek eklenmiş, 1.495.000.- TL ödenek düşülmüş ve yılsonu itibariyle 6.604.022.-TL olan bütçe ödeneğinin %77,90‘ı olan 5.144.728 TL harcanmıştır. 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Genel Müdürlüğümüze tahsis edilen Kesintili Başlangıç Ödenek miktarları ile yıl içerisinde gerçekleşen aktarma ve harcamalar Tablo 13’te gösterilmiştir. TERTİP KBÖ EKLENEN DÜŞÜLEN TOPLAM ÖDENEK HARCAMA KALAN 01.1 PERSONEL GİD. 4.525.000 0 418000 4.107.000 4.106.484 516 01.4 GEÇİCİ PERSONEL 0 22.000 0 22.000 20.534 1.466 01.5 DİĞER PERSONEL 500.000 0 500.000 0 0 0 02.1 SOS. GÜV. PRİMİ GİD. 819.000 0 97.000 722.000 721.445 555 02.4 GEÇİCİ PERSONEL 0 4022 0 4.022 4.021 1 03.2 TÜKETİM MAL MALZ. 31.000 20000 0 51.000 50.976 24 03.3 YOLLUKLAR 143.000 120.000 0 263.000 164.316 98.684 03.4 GÖREV GİDERLERİ 2.000 0 0 2.000 0 2.000 03.5 HİZMET ALIMLARI 168.000 0 60.000 108.000 43.776 64.224 03.6 TEMSİL VE TANITMA 450.000 0 420.000 30.000 9.016 20.984 03.7 MENKUL MAL ALIM 25.000 0 0 25.000 24.160 840 03.8 G.MENKUL MAL BAK. ONARIM GİDERLERİ 20.000 0 0 20.000 0 20.000 06.3 SERMAYE GİDERLERİ 1.250.000 0 0 1.250.000 0 1.250.000 7.933.000 166.022 1.495.000 6.604.022 5.144.728 1.459.294 TOPLAM Tablo 13: 2014 Yılı Bütçe Ödenekleri ve Harcamalar Tablodan görüleceği üzere, 2014 yılı bütçesinde; “01.1-Personel Giderleri” için 4.525.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde Geçici Personelin göreve başlaması ile “01.4 – Geçici Personel” için 22.000.-TL ödenek eklenmiş, 418.000. TL tutar diğer birimlerde kullanılmak üzere düşülmüş ve toplamda 4.129.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 4.127.018.-TL, “02.1-Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri” için 819.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde Geçici Personelin göreve başlaması ile “02.4 – Geçici Personel” için 4.022.-TL ödenek eklenmiş, toplam 823.022.-TL olarak tahsis edilen ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 725.466-TL, 40 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 “03.2-Tüketim Mal Malzemesi Giderleri” için 31.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde 20.000.-TL ödenek eklenmiş, toplamda 51.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 50.976.-TL, “03.3-Yolluk Giderleri” için 143.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde 120.000.-TL ödenek eklenmiş, toplamda 263.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 164.316.-TL, “03.5-Hizmet Alımları” için 168.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, yıl içinde 60.000.TL düşülmüş toplamda 108.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 43.776.-TL, “03.7-Menkul Mal Alımları” için 25.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, toplamda 25.000.-TL olan bütçe ödeneğinin yılsonu itibariyle harcama tutarı 24.160.-TL, “03.8-Gayri Menkul Mal Bakım ve Onarım Giderleri” için 20.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, toplamda 20.000.-TL olan bütçe ödeneğinden herhangi bir harcama gerçekleştirilmeden yılsonu itibariyle Bütçe Ödeneklerine iade edilen tutar 20.000.-TL, “06.3-Sermaye Giderleri” için 1.250.000.-TL ödenek tahsis edilmiş olup, toplamda 1.250.000.-TL olan bütçe ödeneğinden herhangi bir harcama gerçekleştirilmeden yılsonu itibariyle Bütçe Ödeneklerine iade edilen tutar 1.250.000.-TL, olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılı bütçe ödeneğinden yapılan harcamaların oransal dağılımı Şekil 13’te gösterilmiştir. Personel Giderleri 80,22% SGK Devlet Primi Giderleri 14,10% Tüketim Malz. 0,99% Temsil ve Tanıtma 0,18% Yolluklar 3,19% Hizmet Alımları 0,85% Menkul Mal Alımları 0,47% Personel Giderleri Yolluklar Temsil ve Tanıtma SGK Devlet Primi Giderleri Hizmet Alımları Tüketim Malz. Menkul Mal Alımları Şekil 13:: 2014 Yılı Harcamalarının Oransal Dağılımı 41 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 2014 yılı bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırmasına bakıldığında, %80,22 Personel Giderlerine, %14,10 SGK Devlet Primi Giderlerine, %0,99 Tüketim Malzemesi Alımlarına, %0,85 Mal ve Hizmet Alımlarına, %3,19 Yolluk Giderlerine, %0,47 Menkul Mal Alımlarına, %0,18 Temsil ve Tanıtma Giderlerine harcanmıştır. 2014 yılı bütçe ödeneklerinde, Diğer Personel olarak görülen ve Hal Hakem Heyetlerine gönderilmesi planlanan 500.000-TL, ilgili ödeneğin İdari Mali İşler Dairesi Başkanlığınca karşılanması gerektiğinden adı geçen Başkanlığa aktarılmıştır. Yatırım programı için ayrılan 1.250.000 TL tutardan ise harcama yapılmamış yılsonunda Bütçeye iade edilmiştir. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde 2014 yılı için Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Genel Müdürlüğümüze tahsis edilen ödenekler, etkin ve verimli bir şekilde kullanılarak, ülkemizin ticari hayatına yön veren hizmetlerimizin en üst düzeyde ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesi sağlanmıştır. B- Performans Bilgileri 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri a) Genel Müdürlüğümüz tarafından Stratejik Plan 2013-2017 dâhilinde aşağıdaki proje ve faaliyetler yürütülmektedir; Uluslararası rekabet üstünlüğü sağlamak için etkin bir piyasa sistemi oluşturmak üzere uzun vadede izlenecek politikalar geliştirmek, Ticari kurumların kurumsal yapılarını güçlendirecek politikalar geliştirmek, Yatırım ortamının iyileştirilmesi stratejisinin geliştirilmesine katkıda bulunmak (Stratejik Eksen 1 /Amaç 1 /Hedef 1.1) Şirket kuruluş sürecini kısaltmak ve maliyetlerini azaltmak, Merkezi Sicil Kayıt Sisteminin kapsamını genişletmek, Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı sisteminin gelişip yaygınlaşmasını sağlayarak tarımsal ürün piyasalarının çağdaş bir yapıya kavuşmasına öncülük etmek, Hal kayıt sistemini geliştirmek, Elektronik ticaretin güvenli bir biçimde yapılmasına ve yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapmak, Toptan ve perakende ticaret sektöründe düzenlenmesine yönelik mevzuat çalışmaları yapmak, Geç ödemelerde ihtar çekmeye ihtiyaç kalmadan temerrüde düşülmesinin sağlanmasına yönelik çalışmalar yapmak, Büyüyen Anadolu’ya Kredi Kolaylıkları Projesi’ni yürütmek (Stratejik Eksen 4 /Amaç 4 /Hedef 4.1) 42 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 b) Genel Müdürlüğümüz tarafından Bakanlığımız Performans Programı (2014) dâhilinde aşağıdaki proje ve faaliyetler yürütülmektedir. İç Ticaretin Geliştirilmesi Faaliyeti c) Genel Müdürlüğümüz tarafından muhtelif Eylem Planları ile Yıllık Program Tedbirleri (2014) çerçevesinde aşağıdaki proje ve faaliyetler yürütülmektedir; MERSİS Projesinin yürütülmesi, Türk Ticaret Kanunu kapsamında ikincil mevzuatın tamamlanması, TTK ve ikincil düzenlemelerin uygulanmasının gözlemlenmesi ve sorunların tespit edilmesi, Şirket kuruluş, tasfiye, iflas ve birleşme işlemlerini kolaylaştırıcı mevzuat değişiklerinin yapılması, Şirket kuruluşu ve işyeri açma işlemlerinin kolaylaştırılması, E-Ticaretin hukuki ve teknik alt yapısının geliştirilmesi, Organize perakende ticaretine yönelik mevzuat çalışmalarının tamamlanması, Hal Kayıt Sisteminin tamamlanması, Lisanslı depo işletmeleri, yetkili sınıflandırıcılar, ürün ihtisas borsası, tazmin fonu ve diğer ilgili kuruluşlar arasında çevrimiçi bilgi sisteminin kurulması, Balkan Emtia Borsası Kurulması d) Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülen diğer proje ve faaliyetler şunlardır; Gayri faal şirketlerin tasfiyesi, Lisanslı depo ve borsa sisteminin yakın coğrafyada yaygınlaştırılması, Ürün senetlerinin elektronik ortama aktarılması, Ürün ihtisas borsasının faaliyete geçirilmesi, 43 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 2- Performans Sonuçları Tablosu Performans program uyarınca yürütülen faaliyetlerin sonuçlarına Tablo 14'te yer verilmiştir. Faaliyet İç Ticaretin Geliştirilmesi Performans Göstergeleri E-ticarete ilişkin düzenlenen ulusal/uluslararası toplantı/panel sayısı Hazırlanan bilgilendirme amaçlı yayın sayısı MERSİS projesinin uygulamasının artırılma oranı MERSİS’i kullanan kişi/kurum sayısı Hal Kayıt Sistemi’ne yapılan bildirim sayısı Faaliyet izni verilen lisanslı depo işletmesi sayısı Sistemin tarım ürünleri ticaretindeki payı Hedeflenen depo kapasitesi miktarı Borsada gerçekleşen işlemlerin Türkiye tarım ticaretindeki payı Ölçü Birimi Hedef Gerçekleşme Durumu Adet 6 13 Adet 3 - Yüzde 20 - Adet 761.777 275.168 Adet 15.000.000 84.275.984 Adet 4 6 Yüzde 3 1,25 Ton 600.000 265.000 Yüzde 3 Ürün İhtisas Borsası kurulamadı. Tablo 14: Performans Program Sonuçları 44 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ A- Üstünlükler Yaklaşık 1,5 milyon tacirden oluşan geniş bir kesime hizmet sunması, Sektör ve sivil toplum odaklı yaklaşımlar sergileyebilmesi, 252 oda, 113 borsa ve TOBB ile ticaret şirketleri, toptancı halleri, organize perakende işletmeler ve lisanslı depolara yönelik düzenleme ve denetleme yetkisinin bulunması, Ticaretin temel yapıtaşı olan şirketlere ilişkin mevzuatın uygulayıcısı olması, Sebze ve meyve ticareti ile lisanslı depoculuk sistemine yönelik düzenlemeler yaparak tarım ürünleri ticaretine ilişkin hizmet üretebilmesi, Ticaret sicili kayıtlarına MERSİS üzerinden erişerek şirketlere daha etkin hizmet verebilmesi, Hal Kayıt Sistemi’ndeki güncel verileri kullanarak sebze ve meyve ticaretini izleyebilmesi ve sektöre yönelik daha sağlıklı politikalar oluşturabilmesi, Görev alanındaki sivil toplum kuruluşları ve özel sektör temsilcileri ile diyalog halinde olarak onların görüş ve önerilerinden faydalanması, Sektör, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, diğer kamu kurumları ve uluslararası düzeyde işbirliği imkânları ile birlikte iş yapabilme ve dışa açık dinamik yapısı, Yılda biz kez toplanacak Toptancı Hal Konseyi ile sebze ve meyve ticareti sektöründeki ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilme imkanına sahip olması, Görev alanına ilişkin kanun ve ikincil düzenlemeleri büyük ölçüde tamamlamış olması, İstihdam edilen kariyer uzmanların ve teknik personelin sayılarının artmasıyla sunulan hizmetlerde kalite ve verimliliğin yükselmesi, Personele yönelik hizmet içi eğitim ile kişisel gelişim programlarına önem verilmesi, İş süreçlerinin tanımlanmış olması, Planlama, karar alma ve uygulama performansının yüksek düzeyde olması, Hizmet verdiği fiziki ortamın uygun olması, Yeterli teknolojik alt yapı ve donanıma sahip olması, B- Zayıflıklar İnsan kaynakları planlaması ve personel istihdamında yeterli etkinliğin sağlanamaması; artan iş yoğunluğu karşısında yeterli sayıda ve nitelikte personel ihtiyacının devam etmekte olması, Kurumsal kapasitenin geliştirilmesine yönelik çalışmaların istenilen düzeyde henüz tamamlanmamış olması, Personel arasındaki sosyal ilişkilerin yeterince gelişmemiş olması, Kurum kültürünün tam manasıyla oturmaması, 45 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 Görev alanımız içerisinde bulunan temel bazı kanun taslak ve tasarılarının (perakende ticaret ve e-ticaret gibi) yasalaşma sürecinin tamamlanmamış olması, C- Değerlendirme Genel Müdürlüğümüz, sahip olduğu üstünlükler sayesinde kendisine verilen görevleri zamanında, etkin ve etkili bir biçimde yerine getirmek için faaliyetlerini sürdürmektedir. Geniş bir kesime hizmet sunması, sektör ve sivil toplum odaklı yaklaşımlar sergileyebilmesi, ticarete ilişkin geniş düzenleme yetkisinin bulunması ve görev alanına ilişkin mevzuatın büyük ölçüde tamamlanmış olması Genel Müdürlüğümüze üstünlük sağlamaktadır. Öte yandan, insan kaynakları planlaması, personel istihdamı ile kurumsallaşma yönündeki çalışmaların tam anlamıyla tamamlanamamış olması Genel Müdürlüğümüzün geliştirilmeye açık yönleri olarak ortaya çıkmaktadır. Genel Müdürlüğümüz, zayıf yönlerine rağmen üstünlükleri sayesinde görevlerini büyük ölçüde yerine getirmiştir. Ancak daha verimli ve etkin bir performans gösterilebilmesi, zayıflıklarımızın giderilmesine ve üstünlüklerimizin korunmasına bağlı bulunmaktadır. 46 T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19.01.2015 V- ÖNERİ VE TEDBİRLER Hizmet kalitemizin yükseltilebilmesi ve daha nitelikli hizmet verilebilmesi için, sürdürülen Genel Müdürlüğümüz kurumsal çalışmalarının tamamlanması ve kurumsal kültürün sağlıklı bir şekilde oluşturulması gerekmektedir. Bunun yanında, Genel Müdürlüğümüzün personel ihtiyacının karşılanması için yeterli sayıda personel ataması yapılması, mevcut personel ile yeni atanacak personelin görev tanımlarına paralel olarak ihtiyaç duyduğu eğitimlerin verilebilmesi ve etkin bir insan kaynakları politikasının uygulanması gerektiği değerlendirilmektedir. Ayrıca, iş süreçlerinde bilgi teknolojilerinin daha etkin kullanılması için gerekli çalışmalara devam edilmesi sağlanmalıdır. Öte yandan, personel arasındaki sosyal ilişkilerin arttırılması ve güçlendirilmesine yönelik gerekli tedbirler alınmalı ve bu yönde çalışmalar yürütülmelidir. 47