muğla ili 1/25.000 ölçekli nazım imar planı plan açıklama raporu 2016

Transkript

MUĞLA İLİ
1/25.000 ÖLÇEKLİ
NAZIM İMAR PLANI
PLAN AÇIKLAMA RAPORU
2016
MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI
KUTLUAY PLANLAMA
MUĞLA İLİ
1/25.000 ÖLÇEKLİ
NAZIM İMAR PLANI
2016
E. SEMRA KUTLUAY
ÇİFTEVLER SOKAK NO:3/1 06540 A.AYRANCI / ANKARA
TEL . (0312) 4273551 / 4683873 FAKS. (0312) 4273163
ii
KUTLUAY PLANLAMA
MUĞLA İLİ
1/25.000 ÖLÇEKLİ
NAZIM İMAR PLANI
İçerik
1. PLANIN AMACI VE TEMEL İLKELERİ .................................................................. 1
2. PLANIN KAPSAMI ........................................................................................................ 2
3. PLANLAMA ALANININ GENEL TANITIMI ........................................................... 3
4. YERLEŞİMLERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ VE KENTSEL
KADEMELENME .............................................................................................................. 6
4.1. İLÇELER ................................................................................................................................ 6
4.1.1. Menteşe İlçesi................................................................................................................................. 6
4.1.2. Bodrum İlçesi ................................................................................................................................. 8
4.1.3. Dalaman İlçesi ............................................................................................................................. 11
4.1.4. Datça İlçesi .................................................................................................................................. 12
4.1.5. Fethiye İlçesi ................................................................................................................................ 13
4.1.6. Kavaklıdere İlçesi ........................................................................................................................ 15
4.1.7. Köyceğiz İlçesi ............................................................................................................................. 16
4.1.8. Marmaris İlçesi ............................................................................................................................ 17
4.1.9. Milas İlçesi ................................................................................................................................... 18
4.1.10. Ortaca İlçesi............................................................................................................................... 20
4.1.11. Seydikemer İlçesi ....................................................................................................................... 21
4.1.12. Ula İlçesi .................................................................................................................................... 23
4.1.13. Yatağan İlçesi............................................................................................................................. 24
4.2. KENTSEL KADEMELENME ............................................................................................. 25
5. PLANI YÖNLENDİREN TEMEL VERİLER ........................................................... 28
5.1. ÜST PLANLAR .................................................................................................................... 28
5.1.1. Güney Ege Kalkınma Ajansı TR32 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı ................................................ 28
5.1.2. Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ......................... 30
5.2. KORUMA ALANLARINDAKİ PLANLAR ........................................................................ 31
5.3. KÜLTÜR VE TURİZM MERKEZLERİ – KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE
GELİŞİM BÖLGELERİNDEKİ PLANLAR ............................................................................... 32
5.4. İMAR PLANLARI VE MEVZİİ İMAR PLANLARI ........................................................... 32
5.5. KÖY YERLEŞME PLANLARI............................................................................................ 32
i
KUTLUAY PLANLAMA
5.6. KURUM GÖRÜŞLERİ VE JEOLOJİK ETÜT RAPORU..................................................... 33
6. PLANLAMA KARARLARI ........................................................................................ 34
6.1. ULAŞIM KARARLARI ....................................................................................................... 34
6.2. MEKANSAL KULLANIM KARARLARI .......................................................................... 36
6.2.1. 1/5.000 Ölçekli Öncelikli Nazım İmar Planı Yapılması Zorunlu Alanlar .................................... 37
6.2.2. Yerleşme Alanları......................................................................................................................... 40
6.2.2.1. Kentsel Yerleşme Alanları .................................................................................................... 40
6.2.2.2. Kırsal Nitelikli Yerleşme Alanları ........................................................................................ 41
6.2.3. Muğla Büyükşehir Belediyesi Özel Proje ve Planlama Alanları.................................................. 44
6.2.4. Çalışma Alanları .......................................................................................................................... 45
6.2.4.1. Ticaret Alanları .................................................................................................................... 45
6.2.3.2. Kamu Hizmet Alanları (Resmi Kurum Alanları) .................................................................. 45
6.2.3.3. Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları ................................................................................... 45
6.2.3.4. Organize Sanayi Bölgeleri ................................................................................................... 46
6.2.3.4. Sanayi Bölgeleri ................................................................................................................... 46
6.2.3.5. Küçük Sanayi Alanları ......................................................................................................... 46
6.2.3.6. Depolama Alanları ............................................................................................................... 47
6.2.3.7. Toplu İşyerleri ...................................................................................................................... 47
6.2.3.8. Tarımsal Amaçlı Entegre Tesis Alanları .............................................................................. 47
6.2.3.9. Askeri Alanlar ve Askeri Yasak Bölgeler .............................................................................. 48
6.2.3.10. Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Alanları ......................................................................... 48
6.2.2.11. Maden İşletme Tesisleri, Geçici Tesisler, Maden Sahaları ve Ocaklar ............................. 48
6.2.4. Turizm Alanları ............................................................................................................................ 49
6.2.4.1. Turizm Alanları .................................................................................................................... 50
6.2.4.2. Günübirlik Tesis Alanları ..................................................................................................... 50
6.2.4.3. Kamping Alanları ................................................................................................................. 51
6.2.4.5. Golf Alanları ........................................................................................................................ 51
6.2.4.6. Ekoturizm Alanları ............................................................................................................... 51
6.2.4.7. Karma Kullanım Alanları (Ticaret+Konut, Turizm+Ticaret, Turizm+Ticaret+Konut) ...... 52
6.2.5. Sosyal Altyapı Alanları ................................................................................................................ 52
6.2.6. Açık ve Yeşil Alanları ................................................................................................................... 52
6.2.6.1. Yeşil Alanlar ......................................................................................................................... 52
6.2.6.2. Fuar, Panayır, Festival Alanları .......................................................................................... 53
6.2.6.3. Mesire Yerleri....................................................................................................................... 53
6.2.6.4. Ağaçlandırılacak Alanlar ..................................................................................................... 53
6.2.6.5. Mezarlık Alanları ................................................................................................................. 53
6.2.7. Bugünkü Arazi Kullanımı Devam Ettirilerek Korunacak Alanlar ............................................... 53
6.2.7.1. Tarım Alanları ...................................................................................................................... 53
6.2.7.2. Orman Alanları .................................................................................................................... 54
ii
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.7.3. Sulama Alanları ................................................................................................................... 54
6.2.7.4. Mera Alanları ....................................................................................................................... 54
6.2.7.5. Doğal ve Ekolojik Yapısı Korunacak Alanlar ...................................................................... 54
6.2.8. Koruma Alanları .......................................................................................................................... 55
6.2.8.1. Sitler ..................................................................................................................................... 55
6.2.8.2. Önemli Doğa Alanları .......................................................................................................... 55
6.2.9. Afet Tehlikeli Alanlar ................................................................................................................... 55
6.2.9.1. Jeolojik Açıdan Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar ............................................................ 55
6.1.9.2. Jeolojik Açıdan Önlemli Alanlar ......................................................................................... 55
6.1.9.3. Mikrobölgeleme Etütleri ...................................................................................................... 56
6.2.9.3. Taşkına Maruz Alanlar......................................................................................................... 56
6.2.10. Teknik Altyapı ............................................................................................................................ 56
6.2.10.1. Otogar ve Tır, Kamyon, Makine Parkı ve Garaj( Büyük Araç Otopark) Alanları ............. 56
6.2.10.2. Enerji Üretim ve Taşınım Alanları ..................................................................................... 56
6.2.10.2. Atık Bertaraf, Depolama ve Geri Kazanım Tesis Alanları ................................................. 56
6.2.10.3. Arıtma Tesis Alanları ......................................................................................................... 57
6.3. PROJEKSİYONLAR VE NÜFUS TAŞIMA KAPASİTESİNE YÖNELİK KARARLAR .. 58
iii
KUTLUAY PLANLAMA
Tablo Dizini
Tablo 1. 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Mekansal Kullanım Kararları Dağılımı .................... 36
Tablo 2. Plan Onama Dışı Alanlar ................................................................................................... 37
Tablo 3. Sürekli ve Geçici İkamet EdenMevcut Nüfusun Dağılımı (2014) ..................................... 58
Tablo 4. Mevcut Turizm Yatak Kapasitesi Dağılımı (2014) ............................................................ 59
Tablo 5. Sürekli İkamet Eden Nüfus Projeksiyon Tabloları ............................................................ 60
Tablo 6. Sürekli İkamet Eden Kentsel Nüfus ................................................................................... 65
Tablo 7. Sürekli İkamet Eden Kırsal Nitelikli Nüfus (Köyden mahalleye dönüşen yerleşimler) .... 66
Tablo 8. Sürekli İkamet Eden Toplam Nüfus................................................................................... 66
Tablo 9. Kırsal Nitelikli Yerleşmeler İçin imar Planında Baz Olacak Nüfus Artış Oranları ........... 67
Tablo 10. Sürekli ve Geçici İkamet Eden Nüfusun Birlikte Oluşturdukları Toplam Nüfus İçinde
Dağılım Oranları .............................................................................................................................. 68
Tablo 11. Geçici İkamet Eden Nüfus Kapasitesi Öngörüleri (2025) ............................................... 69
Tablo 12. Sektörel Dağılım .............................................................................................................. 71
Tablo 13. Müdahalesiz Ortamda 2025 Yılı Sektörel Dağılımı ........................................................ 72
Tablo 14. 2025 Yılı Sektörel Öngörüler........................................................................................... 73
iv
KUTLUAY PLANLAMA
1. PLANIN AMACI ve TEMEL İLKELERİ
Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, 2025 hedef yılında, il bütününde
koruma-kullanma dengesinin sağlandığı, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek üzere,
yerleşme alanları ile sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörel gelişmeleri yönlendirecek
arazi kullanım kararlarının ölçeğin gerektirdiği detayda belirlenmesini amaçlamaktadır.
Bu doğrultuda, planın temel ilkeleri şunlardır:
Koruma İlkeleri
 Planlama Alanı’ndaki çevresel değerlerin koruma-kullanma dengesi gözetilecek şekilde
korunmasının sağlanması.
 Tarım arazilerinin ve sulama alanlarının korunması.
 Orman alanlarının korunması.
 Mera alanlarında koruma-kullanma dengesinin gözetilmesi.
 Flora ve fauna açısından zengin sulak alanlar, göller v.b. gibi ekolojik açıdan önemli
alanların korunması.
 Bitkisel üretimde önemli paya sahip olan tarım toprakları ile su ürünleri üretim yerleri
ve çevrelerinin korunması.
 Kıyı alanlarının korunması.
 Su kaynaklarının korunması, suyun dengeli ve verimli kullanımının sağlanması ve
kirlenmesinin önlenmesi.
 Sit alanları ile kültür ve tabiat varlıklarının korunması.
 Korunacak alanlarda, kentsel gelişme baskılarını azaltacak tedbirlerin alınması.
Geliştirme İlkeleri
 Planlama Alanı’nın mekansal gelişiminin, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimle
koordineli bir şekilde oluşmasının sağlanması.
 Doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik kaynakların katma değerlerini artıracak
planlama kararlarının geliştirilmesi.
 Sektörler arası eşgüdümün sağlandığı bir ekonomik gelişmenin sağlanması.
 Mekansal gelişmenin, doğal kaynakların sürdürülmesini sağlayacak şekilde
yönlendirilmesi.
 Tüm yerleşmelerde, mevcut potansiyellerin desteklendiği ve sosyo-ekonomik yaşam
kalitesinin artırıldığı bir gelişimin sağlanması.
 Bu plana göre yapılacak uygulamaların ve hazırlanacak alt ölçekli planların
yönlendirilmesi.
1
KUTLUAY PLANLAMA
2. PLANIN KAPSAMI
Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, işin teknik şartnamesi çerçevesinde,
Muğla ilinde “idarenin plan onaylama yetkisindeki alanları” kapsamaktadır.
Bu doğrultuda, ildeki korunan alanlar (özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit
alanları, milli parklar vb.) ve turizm merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve gelişim
bölgeleri bu planın kapsamı dışında kalmaktadır.
Yatağan ve Kavaklıdere ilçelerinin tamamı plan sınırları içinde yer almaktadır.
Datça ilçesinin tamamı, özel çevre koruma bölgesi statüsünde olduğundan plan sınırları
dışında yer almaktadır. Diğer tüm ilçelerde ise, plan dışında kalan, planlama yetkisi başka
kurumlara ait olan özel statülü alanlar için plan kararları getirilememiş ve il bütününde
plan kararları üretilememiştir. Ancak, turizm merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve
gelişim bölgeleri içinde yer alan, bu planın onay tarihinden önce diğer kurumlarca
onaylanmış ve yürürlükte olan planlar ile entegrasyon ya da uyumlaştırma yapılarak
bütünlük sağlanmaya çalışılmıştır.
Ayrıca, kıyı yapıları da bu planın onama sınırları dışındadır.
Bu çerçevede, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı 970.674 hektar alanı (il
yüzölçümünün %73,3’ü) kapsamaktadır.
2
KUTLUAY PLANLAMA
3. PLANLAMA ALANININ GENEL TANITIMI
Muğla ili, Türkiye’nin güneybatı ucunda, Ege Bölgesi’nin dağlık Menteşe
Yöresi’nde, Ege Denizi ile Akdeniz’in birleştiği coğrafyada yer almaktadır. Batısı ve
güneyi deniz, doğusu ve kuzeyi dağlık ve ormanlık alanlar ile birleşen bu coğrafya, Muğla
iline turizm potansiyeli açısından avantajlı bir ortam yaratmıştır. Muğla yaklaşık 1.480 km
uzunluğundaki, koylarla bezenmiş kıyı şeridi, dağlık-ormanlık alanları ve tarihi değerleri
ile deniz, yat, doğa ve kültür turizmi açısından uluslararası turizm pazarında önemli paya
sahip bir ildir.
Muğla, Türkiye’nin turizm sektörü kimliği ön planda olan en önemli illerinden
Antalya; tarım ve turizm sektörü kimliği ön planda olan Aydın ve sanayi sektörü açısından
önde gelen illerinden biri olan Denizli ile komşudur.
“Türkiye İstatistiki Bölge Sınıflandırması”na göre, 1.Düzey Ege Bölgesi
kapsamında, Aydın ve Denizli illeri ile birlikte, TR32 Aydın Alt Bölgesi’ni
oluşturmaktadır. Muğla, TR32 Bölgesi içinde, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde
turizm sektörünün ön plana çıktığı bir ildir. Bununla birlikte, mevcut üç adet termik santral
ile enerji sektörü açısından stratejik bir önem kazanmaktadır. Ayrıca, tarım sektörü de hala
önemli bir geçim kaynağı olarak dikkat çekmektedir. Özellikle, zeytincilik ve narenciye
yetiştiriciliği ile balıkçılık ve seracılık önemli tarımsal faaliyetler olarak sürdürülmektedir.
İlin yüzölçümü, göllerin dahil edilmediği Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
verilerine göre, 12.851 km² olup, göller ile birlikte bu alan 13.247 km2 olmaktadır.
Muğla, 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe
Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun” kapsamında il sınırlarıyla “büyükşehir” statüsü kazanmıştır. Bu kanuna
istinaden, Merkez ilçenin adı “Menteşe” olarak değişmiş; kanun öncesinde Fethiye ilçesine
bağlı bir belde olan “Kemer” yerleşimi merkez olmak üzere “Seydikemer” adıyla yeni bir
ilçe kurulmuştur. Ayrıca, belde ve köylerin tüzel kişilikleri kaldırılmış ve bu yerleşimler
mahalleye dönüşmüştür. Özetle, yeni idari yapıda Muğla ili 13 ilçeden ve bunlara bağlı
mahallelerden oluşmaktadır.
Muğla ilinde, 2014 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre sürekli ikamet eden
nüfus toplam 894.509 kişidir.
Sürekli ikamet eden bu nüfusa, il genelindeki yaklaşık 220.000 kişilik turizm ve
yaklaşık 528.000 kişilik ikinci konut nüfusu da eklendiğinde, yaz aylarında nüfus yaklaşık
olarak 1.600.000 kişiye ulaşmaktadır.
Muğla ili ve ilçelerine erişimde en yaygın ulaşım türü karayoludur. İl, başkent
Ankara’ya 622 km, ticaret ve kültür merkezi İstanbul’a 780 km mesafededir. Ege
Bölgesi’ndeki en önemli ticaret ve iş merkezi İzmir’e 225 km, tarım ve turizm merkezi
Aydın’a 99 km, sanayi merkezi Denizli’ye 145 km ve turizm merkezi Antalya’ya 313 km
mesafede yer almaktadır.
3
KUTLUAY PLANLAMA
Muğla’ya havayolu ulaşımı, ilin kuzeybatısındaki Milas-Bodrum ve
güneydoğusundaki Dalaman havalimanlarından sağlanmaktadır. Milas-Bodrum
Havalimanı il merkezine 80 km, Dalaman Havalimanı ise, 92 km mesafededir.
Deniz yolu ulaşımı, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Datça, Milas-Güllük Limanları ve
yolcu iskeleleri ile bu ilçelerde bulunan yat limanlarından sağlanabilmektedir. Türkiye’de
deniz yolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığının çok yaygın olmaması nedeni ile bu ulaşım
türü daha çok uluslararası turist yolcu taşımacılığı amaçlı olarak gerçekleşmektedir.
Muğla’da mevcut bir demiryolu ağı bulunmamaktadır.
Muğla ili topografyası tüm yeryüzü şekillerine rastlanabilen bir özellik
göstermektedir. Sarp ve dağlık kesimler, il alanının yaklaşık %80’ini kapsamaktadır. İlin,
yaklaşık %65’i orman ve fundalık, %3’ü çayır-mera, %20’si tarım ve %12’si diğer
arazilerden oluşmaktadır.
İl, Karaova-Milas, Gökova, Muğla-Yatağan, Ula-Ören ve Fethiye-Burdur Fay
Zonları ile irili ufaklı pek çok fayın yer aldığı bir bölgede bulunmakta olup, 1.derece
deprem kuşağında kalmaktadır. Fay oluşumları arasında karstlaşmış birçok çukurluk
bulunması önemli bir jeomorfolojik özelliktir. Yarımadalar, körfezler, koylar ve adaların
oluşumuyla sonuçlanmış bu zengin jeomorfolojik özellikler, Muğla’yı deniz ve yat turizmi
açısından zengin kaynaklar sunan bir potansiyel sağlamıştır.
Hidrolojik ve hidrojeolojik açıdan, Muğla ili, geçirimli özellik gösteren karstik
yapısı nedeniyle akarsu oluşumu için uygun bir zemine sahip değildir. İlde, en önemlileri,
Nannam Çayı, Yuvarlak Çay, Eşen Çayı ve Dalaman Çayı olan akarsu ya da dereler
bulunmaktadır. İçme suyu kaynakları açısından en verimli bölgeler, Milas, Fethiye ve
Seydikemer ilçelerinin bulunduğu havzalardır. Jeotermal kaynaklar açısından ise, Bodrum,
Datça, Köyceğiz, Marmaris, Milas, Ortaca, Dalaman ve Yatağan ön plana çıkmaktadır.
Muğla ili, flora-fauna açısından Türkiye’deki en zengin bölgelerden birinde
bulunmaktadır. İldeki biyolojik çeşitliliği yansıtan eko-sistem grupları, orman, makifrigana, kumul, sulak-bataklık ve kıyı eko-sistemleridir. Bunlardan en yaygın olanı, orman
eko-sistemidir. Kumul eko-sistemi kıyılarda ve akarsu kenarlarında bulunmaktadır. Sulak
ve tuzla eko-sistemleri ise, Güllük Metruk Tuzlası, Bafa Gölü, Köyceğiz-Dalyan ve
Dalaman-Sarıgerme sahilleri başta olmak üzere, göl kenarları ve kıyılarda yer almaktadır.
Yapılan bilimsel çalışmalar kapsamında, Muğla’nın büyük bölümü önemli doğa alanları
olarak tanımlanmıştır.
Muğla, özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit alanları, milli parklar vb. gibi koruma
alanları, ile turizm merkezleri gibi, yer yer birbirleriyle örtüşen özel statülü alanlara
sahiptir. İlin yaklaşık %26,7’si, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve plan onama
sınırları dışında kalmış olan bu tür alanlardan oluşmaktadır. Muğla, pek çok medeniyetin
hüküm sürdüğü bir bölgede yer alması nedeni ile zengin bir tarihsel çevreye; coğrafi ve
ekolojik yapı özellikleri nedeni ile de zengin bir doğal yapıya sahiptir. Buna bağlı olarak,
ilin yaklaşık %7’si doğal sit, milli park vb. gibi korunan alanlardan oluşmaktadır.
4
KUTLUAY PLANLAMA
Muğla’da, Gökova, Datça-Bozburun, Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek ve
Patara’nın bir kısmı olmak üzere beş adet özel çevre koruma bölgesi bulunmaktadır. Milas
ilçesinin batı sahillerinden başlayıp, Antalya il sınırına kadar olan sahil bandının önemli bir
kısmında yer alan bu alanlar, ilin yaklaşık olarak %14,4’ünü oluşturmaktadır.
Muğla ili sınırları içinde, bir adet kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi ile on
altı adet turizm merkezi bulunmaktadır. Bu alanlar, ilin yaklaşık %5,3’ünü
oluşturmaktadır.
5
4. YERLEŞİMLERİN
KADEMELENME
GENEL
KUTLUAY PLANLAMA
KARAKTERİSTİKLERİ
ve
KENTSEL
Muğla ilindeki ilçelerin genel karakteristikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
4.1. İLÇELER
4.1.1. Menteşe İlçesi
Muğla Büyükşehir’in merkezi olarak Menteşe ilçesinin kimliğini belirleyen
sektörler, hizmetler (ticaret ve turizm ağırlıklı) ve sanayidir. İlçe, il merkezindeki mal ve
hizmet sunumu çeşitliliğine bağlı olarak bir idari, ticari ve eğitim merkezi konumundadır.
Muğla Üniversitesi, ilçenin kimliğinde belirgin bir unsur olarak ön plana çıkmakta ve
ilçeyi önemli bir eğitim merkezi haline getirmektedir. Muğla Sıtkı Koçman
Üniversite’sinde Tıp Fakültesi’nin varlığı, ili aynı zamanda medikal sağlık turizmi
açısından önemli bir merkez haline getirmiştir. Plan döneminde bu sektörün desteklenmesi
ilçe ekonomisi açısından son derece önemli görülmektedir.
Menteşe, yeni idari yapıya göre mahalle statüsü kazanan eski belediyelik
yerleşimlerin konumu nedeni ile daha çok iç kesimde yer alan bir ilçe gibi algılanmasına
rağmen, Datça Körfezi’nde uzun bir sahili bulunmaktadır. Bununla birlikte, ilçedeki turizm
potansiyeli daha çok kültür ve yayla turizmine dayanmaktadır. İl merkezi, geleneksel
Muğla evleri, camiler, hanlar gibi pek çok sivil mimari örneğinin görülebileceği zengin bir
kentsel sit dokusuna sahiptir. Ancak ilçenin turizmden aldığı ekonomik pay çok azdır.
Önemli turizm yerleşmeleri arasında, geçiş noktasında bulunması, ilçenin daha çok ticaret
merkezi olarak gelişmesini yönlendirmiştir. Bunun yanı sıra, Karabağlar Yaylası, Asar
Dağı ve Değirmendere gibi potansiyeller ile eko-turizm ve doğa sporları turizmi
potansiyeli de sunmaktadır. İlçenin Gökova kıyılarında bulunan kısımları, 1/25.000 ölçekli
nazım imar planı onama sınırları dışında olan “Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi”
kapsamında kalmaktadır.
Menteşe ilçesinin kimliğinde belirgin etkisi olan diğer sektör ise, madenciliğe
dayalı sanayidir. İlçe merkezinin dış çeperleri ve mahalleye dönüşen beldelerde, özellikle
mermere dayalı faaliyet kolları gelişmiştir.
Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen ve bu planda “kentsel yerleşme”
alanları kapsamında kalan yerleşimlerden;
Bayır, önemli mermer yataklarına sahip ve mermerciliğin yoğun olarak yapıldığı,
büyük sanayi kullanımlarının planlı olduğu bir yerleşimdir.
Kafaca, tarım toprakları ile çevrili, ekonomisi üzüm yetiştiriciliği ağırlıklı, tarım
sektörü ön planda olan bir yerleşimdir.
Yerkesik, tarım arazileri ile çevrili, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir
yerleşimdir. Ayrıca, son yıllarda, üniversite kampus alanına yakın olmasına bağlı olarak,
ikamet için tercih edilen bir yerleşim haline gelmiştir. Buna bağlı olarak, hizmetler sektörü
gelişmiştir.
6
KUTLUAY PLANLAMA
Yeşilyurt, il merkezinin yaylası niteliğinde, sosyo-kültürel yapısı geleneksel
özellikler taşıyan ve ekonomisi ağırlıklı olarak tarım sektörüne dayanan bir yerleşimdir.
Menteşe ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen ve bu planda “kırsal nitelikli
yerleşme” alanları kapsamında kalan yerleşimlerde ise, temel ekonomik etkinlik,
bulundukları konumlarına göre, ormancılık ya da tarım ve hayvancılıktır. Bu mahallelerin
pek çoğunda geleneksel olarak sürdürülen el sanatları bulunmakla birlikte, bunlar
ekonomik girdi yaratacak düzeyde organize olmuş ya da sektörleşmiş değildir. Özellikle
Yörük kültürünün devam ettiği orman köyleri eko-turizm potansiyeli taşımaktadır.
7
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.2. Bodrum İlçesi
Bodrum ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli sektör, turizm ve turizmde dayalı
ticarettir. İlçe, turizm pazarında uluslararası önemde arz ve talep potansiyeline sahiptir.
Sektör, deniz ve yat turizmi ağırlıklıdır. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı
uluslararası liman ve yat limanları bulunmaktadır.
Bodrum ilçesi, genel olarak bir sahil kesimi yerleşmesidir. Bununla birlikte, ilçenin
belediye statüsünden mahalleye dönüşen kentsel yerleşimlerinden Konacık sahili olmayan
bir yerleşimdir. Konacık, iç kesimde yer almasına rağmen, Bodrum ilçesinin orta
noktasındaki konumu ile turizm sektörü endeksli bir ticaret gelişimi göstermiştir.
Bodrum ilçesinde, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları
dışında kalmış olan pek çok özel statülü alan yer almaktadır. Bu kapsamda ilçede, Marina
Turizm Merkezi, Karaada Turizm Merkezi, Yalıkavak Limanı Turizm Merkezi, YalıkavakGöltürkbükü-Gündoğan Turizm Merkezi, Türkbükü Doğusu Turizm Merkezi, Adalıyalı
Turizm Merkezi ve Yalıçiftliği Turizm Merkezi (Yalı yerleşiminin tamamını
kapsamaktadır) bulunmaktadır. Ayrıca, ilçenin kuzeyindeki alanlarda, Milas ilçesi ile ortak
sınırlar taşıyan, Fesleğen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi yer almaktadır.
İlçenin Gökova sahillerinde ise, yine Milas ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan, Çökertme
Turizm Merkezi bulunmaktadır. Bodrum ilçesinin Mazı yerleşimi sahil kesimi bu bölge
içinde kalmaktadır. Güllük Koyu’nda yer alan Salih Adası’nın bir bölümü ise, Tuzla Gölü
Güneyi Turizm Merkezi kapsamındadır. Bunlara ilaveten ilçenin büyük bir bölümü doğal
sit statüsü taşımaktadır.
Bodrum ilçe merkezi, Bodrum ilçesinin idari, ticaret ve turizm merkezi niteliğini
taşımaktadır. Merkezde temel ekonomik etkinlik turizm ve turizme yönelik ticaret
sektörüne dayanmaktadır. “Bodrum Guleti” olarak bilinen yat imalatı da bir diğer önemli
geçim kaynağıdır.
Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden;
Bitez, sosyo-kültürel yapısı göçlerle etkilenen bir yerleşim olmakla birlikte, aynı
zamanda doğal değerlerini henüz yitirmemiş, küçük bir sahil yerleşimi karakterini
koruyabilmiş bir yerleşimdir. Narenciye bahçeleri ile tarımsal karakteri ön plandayken, ilçe
merkezine yakınlığı nedeniyle turizm yatırımları ve hizmetlerinin çoğaldığı cazip bir
yerleşim haline dönüşmüştür. Yerleşimde ikinci konut ve turizm tesisleri bulunmaktadır.
Konacık, ilçenin ticari işlevlerinin devam ettiği ikincil bir merkez konumundadır.
Tarımsal potansiyelin az olduğu yerleşimde, ekonomi daha çok ticarete yönelik hizmetler
sektörüne dayanmaktadır.
Ortakent-Yahşi, merkezi konumu nedeni ile ilçenin sosyo-kültürel ve ticari merkezi
olarak gelişmektedir. Konacık yerleşiminden başlayan ticaret aksının da devamı
niteliğindedir. Buna bağlı olarak, turizm ve ticaret baskın ekonomik etkinlik olarak dikkat
çekmektedir. Bununla birlikte, verimli topraklara sahip olan yerleşimde, eski değerini
8
KUTLUAY PLANLAMA
kaybetmiş olsa da Narenciye üretimi ve zeytinlik bir ölçüde yerel halkın geçim kaynağı
olmaya devam etmektedir.
Turgutreis, gelişmiş kentsel hizmet sunumları ve yat limanı ile ilçenin ikinci büyük
kentsel merkezi niteliğinde, Bodrum ilçe merkezinden sonra turistik tesislerin en fazla yer
seçtiği ve ilçe genelinde ikinci konutların en fazla olduğu yerleşimdir. Turizm ve turizme
yönelik ticaret ağırlıklı hizmetler sektörünün ön planda olduğu yerleşimde, tarım sektörü
de önemli yer tutmaktadır. Yerleşimin kuzeyinde narenciye bahçeleri, zeytinlikler ve
bağlar bulunmaktadır.
Gümüşlük, ilçenin en önemli antik yerleşimlerinden Myndos Antik Kenti ile iç içe
yaşayan, sosyo-kültürel yapısı, ilçe geneline paralel olarak, turizm sektörüne endeskli
olarak değişim göstermiş bir yerleşimdir. Gümüşlük yerleşiminin ekonomisi genel olarak
turizme dayanmakla birlikte, ilçede narenciye ve sebze tarımı yapılmaktadır. Balıkçılık da
önemli bir uğraştır. Yarımadada ikinci konut oluşumlarının en yoğun olduğu
yerleşimlerden biridir.
Yalıkavak, ikinci konut yerleşimlerinin hızla artması, yabancıların mülk edinme
talebinin yoğunlaşması ve yat limanının hizmete açılması ile birlikte önemli bir çekim
merkezi haline gelmiştir. Günümüzde yerleşimin ekonomisi turizm ve turizme yönelik
ticaret sektörüne dayanmaktadır. Tarımsal faaliyetler, gün geçtikçe azalarak da olsa halen
devam etmektedir.
Gündoğan, turizm sektörü ön planda olan, konaklama tesisleri ve ağırlıklı olarak
ikinci konut oluşumlarının bulunduğu bir yerleşimdir. Ayrıca, balıkçılık ve arıcılık da yerel
halkın geçim kaynağı olarak devam etmektedir.
Göltürkbükü, son yıllarda hızla gelişen turizm ve turistik eğlence sektörü ile
gündemde olan ve sosyo-kültürel yapısı hızla değişen bir yerleşimdir. Günümüzde, en
önemli geçim kaynağı turizm ve turizme yönelik ticarettir. Bununla birlikte, balıkçılık da
yerel halkın gelir kaynağı olmaya devam etmektedir.
Yalı, ilçenin kırsal karakteri en yoğun, ekonomisi Zeytincilik ve balıkçılığa dayanan
yerleşiminden biridir. Bununla birlikte, ilçenin genel kimliğinden farklı olarak, büyük otel
ve tatil köylerinin yer aldığı ve hızla gelişme eğilimi gösterdiği farklı bir karaktere sahiptir.
Mumcular, ilçedeki diğer yerleşimlerden farklı olarak, turizm sektöründe önemli
gelişme göstermemiş olup, tarım sektörü ön planda olan, sosyo-kültürel yapısı görece
geleneksel kalan bir yerleşmedir. İlçe genelinde, tarım etkinlikleri büyük oranda bu
yerleşimde yapılmaktadır. Zeytincilik önemli bir tarımsal etkinliktir.
Bodrum ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, turizm
beldelerine yakın ya da iç kesimlerde olarak farklı karakter sergilemektedir. Akyarlar,
Dereköy, Peksimet, Dağbelen, Gürece ve Yakaköy, nüfusları en fazla artan yerleşimler
durumundadır. Güvercinlik, Akyarlar, İslamhaneleri ve Peksimet turizm odaklarına
yakınlıkları nedeni ile ikinci konut gelişimlerine talep olan yerleşimlerdir. Gökova
sahilinde yer alan Mazı, yat turizmi uğrak noktalarındaki koylara yakınlığı ve deniz turizmi
9
KUTLUAY PLANLAMA
potansiyeli ile günübirlik turizm noktalarından biridir. Tarım sektörünün ön planda olduğu
diğer kırsal nitelikli yerleşimlerde ise, geleneksel adetlerin turizm potansiyeli olarak
sunulduğu çekim noktaları haline gelmiştir.
10
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.3. Dalaman İlçesi
Dalaman ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli girdiler, TİGEM, MOPAK Kağıt
Fabrikası (eski SEKA), uluslararası havalimanı ve Sarıgerme Turizm Merkezi’dir. İlçe
önemli ölçüde kültür ve deniz turizmi ile Dalaman Çayı’na endeksli doğa sporları turizmi
potansiyeli sunmaktadır. Bu nedenle, Dalaman ilçesi tarım, sanayi ve turizm ağırlıklı
hizmetler sektörlerinin birlikte gelişmekte olduğu bir karakter sergilemektedir.
İlçenin kıyıları “Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi” ve “Sarıgerme
Turizm Merkezi” kapsamında kalmaktadır. Kıyı kesimlerinin tamamı doğal sit statüsü
taşımaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları
dışındadır.
Dalaman ilçe merkezi, ilçenin ticaret ve hizmetler merkezi olarak gelişmiştir.
Havalimanı yerleşimin gelişiminde etkin rol oynamıştır.
Dalaman ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, Dalaman
Ovası’nda ve ormanlık alanlarda olmak üzere farklı nitelik taşımaktadır. Kırsal niteliği
devam eden alanlarda genel ekonomik etkinlik, narenciye üretimi, zeytincilik, arıcılık
olmak üzere tarım sektörü ağırlıklıdır. Şerefler, Gökdağ, Kayadibi, Bozbel, Gürleyik gibi
kültürel miraslara yakın yerleşimlerde, kültür turizmi potansiyeli bulunmaktadır.
11
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.4. Datça İlçesi
Datça ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktör, ender coğrafi konumu nedeni
ile deniz ve ormanlık alanların iç içe geçtiği doğal yapısıdır. İlçenin tamamı “DatçaBozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmakta olup, 1/25.000 ölçekli
nazım imar planı onama sınırları dışındadır.
Datça ilçesi, özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilmiş olması dolayısıyla
bozulmamış doğası, denizi ve zengin kültür mirası ile Muğla’nın en önemli deniz ve kültür
turizmi merkezlerinden biridir.
Tüm bu özelliklerinden dolayı, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan,
Türkiye Turizm Stratejisi 2023 kapsamında “Datça Eko-Turizm Kenti” olarak
belirlenmiştir. Datça, strateji planlarında Bodrum ile birlikte, mevcut yel değirmenlerinin
restore edilerek çeşitli aktiviteler için kullanılması önerilen bir ilçedir.
Datça ilçe merkezi, ticaret ve turizme dayalı hizmetler sektörünün ön planda olduğu
bir gelişim göstermiştir.
Datça ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, ilçe genelinde
olduğu gibi, tarım ve hayvancılık sektörü ağrılıklı gelişen yerleşimlerdir. Datça
Yarımadası’nın eşsiz doğası nedeni ile bu yerleşimlerin tümünde deniz, agro-turizm, ekoturizm, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır.
12
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.5. Fethiye İlçesi
Fethiye ilçesi, Muğla ilinin büyükşehir statüsü kazanmasıyla ikiye ayrılmıştır. Daha
önce Fethiye’ye bağlı, Kemer, Eşen, Kadıköy, Karadere, Kumluova ve Seki
yerleşimlerinin birlikteliği ile “Seydikemer” adıyla yeni bir ilçe oluşturulmuştur.
Seydikemer ilçesine bağlanan yerleşimler dikkate alındığında, Fethiye ilçesinin turizm
ağırlıklı kimliğinde bir değişiklik olmamıştır. Fethiye, Türkiye’nin hem deniz, hem kültür,
hem de doğa turizmi açısından en önemli turistik merkezlerinden birisidir.
İlçenin kimliğini belirleyen en önemli faktör, kuşkusuz, Ölüdeniz’dir. İlçe turizm
sektörü açısından uluslararası arz ve talep sunmaktadır. Bu nedenle, turizm sektörü ön
plandadır. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı uluslararası bir yolcu iskelesi
bulunmaktadır. Bununla birlikte, turizm daha çok ilçe merkezinde en önemli sektör
durumunda olup, ilçenin diğer kesimlerinde, tarım ve özellikle narenciye, seracılık,
arıcılık, alabalık yetiştiriciliği ile ormancılık ve madencilik önemli geçim kaynaklarını
oluşturmaktadır. Seracılık çok önemli bir tarımsal aktivitedir.
Fethiye ilçesinin ilçe merkezini de kapsayan kıyı bölümlerinin büyük kısmı,
“Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Fethiye ilçe
merkezi yanı sıra Göcek, Çiftlik ve Ölüdeniz yerleşimlerinin tamamı; Çamköy ve
Karaçulha yerleşimlerinin bir kısmı ile köyden mahalleye dönüşen Gökçeovacık, İnlice,
Yanıklar, Kargı, Keçiler ve Kaya yerleşmeleri bu bölge içinde yer almakta olup, 1/25.000
ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır.
Fethiye ilçe merkezi, ilçe genelinde hizmetler sektörünün en gelişmiş olduğu
yerleşim konumundadır. Yat limanı ve eski kent dokusu ile ilçenin en hareketli ve turizm
sektörünün ilçe genelinde en gelişmiş olduğu yerleşimdir.
Çamköy, ilçe merkezine yakın olmasına rağmen, kırsal karakterini korumuş,
seracılığın en önemli gelir kaynağı olduğu bir yerleşimdir. Halkın bir kısmı, sezonda
mevsimlik olarak turizm sektöründe çalışmaktadır.
Çiftlik, oteller, ev pansiyonları ve ikinci konutların bulunduğu bir yerleşimdir.
Plajları ile tanınan yerleşimin ana geçim kaynağı turizmdir. Bununla birlikte, tarımsal
faaliyetler de sürdürülmektedir.
Göcek, turizm gelirinin yüksek olmasına bağlı olarak, kent dokusunun nitelikli
gelişme göstermiş olduğu bir yerleşimdir. Otel, butik otel ve pansiyon şeklinde konaklama
tesislerinin bulunduğu yerleşimde, üst düzey gelir grubuna hitap eden, prestijli ikinci konut
oluşumları da yaygındır.
Karaçulha, ilçe merkezi ile bütünleşmiş bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte,
yerleşimin ekonomisi tarım ve seracılık ağırlıklı tarıma dayanmaktadır
Ölüdeniz, ilçenin turizm açısından en çok gelişmiş ve turizm hareketleri talebi en
yüksek olan yerleşmesidir. Turizm ve turizme yönelik ticaret sektörünün gelişmiş olduğu
13
KUTLUAY PLANLAMA
yerleşimde, tarım sektörü özellikle, bahçe tarımı önemini korumaktadır. Ölüdeniz hem
turizm tesisleri hem de ikinci konut oluşumları açısından gelişmiştir. İkinci konutların bir
kısmında, sürekli ikamet edilmektedir.
Yeşilüzümlü, tarım sektörü kimliği ön planda olan, sosyo-kültürel yapısı kırsal
özellikler taşıyan bir yerleşimdir. Bağcılık ve şarapçılık potansiyeli bulunmaktadır. Son
yıllarda Fethiye ilçe merkezinin yaylası konumuna gelmiştir. Üst gelir grubuna hitap eden
konutlar bulunmaktadır. Yerleşmede ikinci konutların yanı sıra ev pansiyonculuğu da
yaygındır. Son yıllarda yabancıların devamlı ikamet için tercih ettikleri bir yerleşim haline
gelmiştir.
Fethiye ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, yayla ya da
orman yerleşmeleridir. Kıyı alanlarında yer alan yerleşmeler de dahil olmak üzere temel
ekonomik aktivite tarım ve hayvancılıktır.
14
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.6. Kavaklıdere İlçesi
Kavaklıdere ilçesi, ilin kuzeyinde, en iç kesimlerinde kalmakta olup, ormanlık
alanlarla çevrili bir konumdadır. Diğer ilçelere etkileşimin az olduğu bir bölgede olması
nedeniyle sosyo-kültürel yapısında kırsal ve geleneksel özelliklerini korumuş bir yapıya
sahiptir. İlçe ekonomisi tarım (üzüm yetiştiriciliği ve şarapçılık), el sanatları (bakırcılık,
kalaycılık, marangozluk, halıcılık) ve madencilik (mermer) sektörlerinin ön planda olduğu
bir özellik göstermektedir. Bununla birlikte, Yörük kültürü ile önemli bir yayla turizmi
potansiyeline sahiptir.
Kavaklıdere ilçe merkezi, sosyo-ekonomik açıdan kırsal karaktere sahip,
mermerciliğe dayalı sanayi ve ormancılığın önemli bir girdi olduğu bir yerleşimdir.
Çamlıbel, orman ve ormanlık arazilerle çevreli bir yayla yerleşimidir. Tarım
arazileri kısıtlı olan yerleşimde, temel ekonomik etkinlik kalaycılık, bakırcılık ve ticarettir.
Yerleşim yayla turizmi potansiyeline sahiptir.
Çayboyu, temel ekonomik etkinliğin tarım ve hayvancılık olduğu kırsal nitelikli bir
yerleşimdir. Bununla birlikte, en fazla katma değere sahip sektör, mermerciliğe dayalı
sanayi sektörüdür. Yerleşimin sınırları içinde çok sayıda mermer ocağı ve fabrika
bulunmaktadır.
Menteşe, yaylalık bir yerleşimdir. Temel ekonomik etkinlik tarım ve hayvancılıktır.
Bununla birlikte, en fazla katma değere sahip olan sektör, ticaret olarak ön plana
çıkmaktadır. Önemli bir yayla turizmi potansiyeline sahiptir.
Kavaklıdere ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, orman ya
da yayla yerleşimleri niteliğindedir. Bu yerleşimlerde geleneksel yaşam tarzı ve adetler
devam etmekte olup, eko-turizm potansiyeli bulunmaktadır.
15
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.7. Köyceğiz İlçesi
Köyceğiz ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktörler, Köyceğiz Gölü, gölü
denize bağlayan Dalyan kanalları ve Caretta Caretta Deniz Kaplumbağaları’dır. Bu bölge
ekolojik açıdan çok büyük öneme sahiptir. Bu potansiyeller, ilçenin turizm sektörüne katkı
sağlamakla birlikte, tarım ve turizm sektörü birlikte gelişmektedir.
İlçe, polikültür tarımı yapılabilen bir iklime sahiptir. Narenciye en önemli üründür.
Köyceğiz Gölü’nde balıkçılık yapılmaktadır. Köyceğiz ilin tarih, kültür, deniz, yayla, doğa
sporları ve sağlık turizmi potansiyeline sahip bir ilçesidir. Kaunos Antik Kenti’nin
bulunduğu alanlar arkeolojik sit statüsü taşımaktadır. İlçenin batısında, Karaağaç ve Aksaz
Koyları’nın bulunduğu alanda, Aksaz Deniz Üssü bulunmaktadır. Üssün, Aksaz Koyu
tarafı, Marmaris ilçesi sınırlarında kalmaktadır.
Köyceğiz ilçesinin, ilçe merkeziyle birlikte, Beyobası ve Toparlar ile Döğüşbelen,
Zaferler, Hamitköy, Yangı, Zeytinalanı, Pınar, Kavakarası, Sultaniye, Ekincik ve Çandır
yerleşimlerini kapsayan büyük bir kısmı, “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi”
kapsamında kalmaktadır. Özel çevre koruma bölgesinin güneyine bir kesimde ise, “KıdrakBelceğiz Turizm Merkezi” bulunmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı
onama sınırları dışındadır.
Köyceğiz ilçe merkezi, temel ekonomik etkinliğin narenciye, arıcılık ve balık
üretimi olduğu bir yerleşimdir.
Beyobası, tarım ve hayvancılık sektörünün ön planda olduğu, narenciye ve alabalık
yetiştiriciliğinin yapıldığı, kırsal nitelikli bir yerleşimdir.
Toparlar kırsal özelliklerin devam ettiği ve tarım ve hayvancılık sektörünün ön
planda olduğu, turizm sektörünün ise günübirlik düzeyde olduğu bir yerleşimdir.
Köyceğiz ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, orman ya da
ova yerleşimleridir. Bu yerleşimlerde eko-turizm ve yayla turizmi potansiyeli
bulunmaktadır. Ayrıca, Sultaniye, sıcak ve soğuk termal kaplıcaları ile tanınmakta olup,
sağlık turizmi potansiyeline sahiptir.
16
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.8. Marmaris İlçesi
Marmaris ilçesi, ilin turizm sektöründe uluslararası arz ve talep kapasitesine sahip,
en önemli turizm merkezlerinden birisidir. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı
uluslararası bir liman ile yat limanları bulunmaktadır. Yörenin tarihi zenginlikleri,
Marmaris için de geçerli olup, ilçe deniz ve yat turizmi yanında, kültür ve doğa turizmi
potansiyeli de sunmaktadır.
Marmaris ilçesinin, Bozburun, Hisarönü, Turgut, Orhaniye, Bayırköy, Selimiye,
Söğüt ve Taşlıca yerleşimlerinin kapsayan bir bölümü, “Datça-Bozburun Özel Çevre
Koruma Bölgesi”; Çamlı, Karaca ve Çetibeli yerleşimlerinin yer aldığı Gökova
Körfezi’ndeki kıyıları ise, “Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır.
Merkez, Armutalan ve İçmeler’in tamamı ile Beldibi ve Turunç’un bir kısmını ve
Adaköy’ü kapsayan bölge ise, “Marmaris ve Çevresi Turizm Alanı” kapsamındadır. İlçede
ayrıca, “Marmaris Milli Parkı” bulunmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar
planı onama sınırları dışındadır.
Marmaris ilçe merkezi, ilin en büyük turizm merkezleri arasında yer alması nedeni
ile turizm ve turizme dayalı ticaret en önemli sektördür. İlçe merkezinden, güneyde Turunç
yerleşimine kadar olan sahil kesiminde, geniş bir yaya yolu üzerinde turizm tesisleri
bulunmaktadır. Belde turizmi genel olarak deniz ve yat turizmi üzerine kurulmuştur.
Armutalan, ilçe merkezi ile direkt etkileşim halinde, turizm sektörünün ön planda
olduğu bir yerleşimdir. Turizm tesisleri yoğun olup, ikinci konut oluşumları daha azdır.
Arıcılık ve bal üretimi önemli bir ekonomik faaliyettir.
Beldibi, ilçe merkezi ile direkt etkileşim halinde gelişmektedir. Turizm sektörünün
ön planda olduğu, ikinci konut ağırlıklı olan bir yerleşimdir. Arıcılık ve bal üretimi önemli
bir ekonomik faaliyettir.
İçmeler, ilçe genelinde büyük ölçekli ve üst düzey gruba hizmet eden çok sayıda
turizm tesislerinin bulunduğu bir yerleşimdir. Temel ekonomik sektör, turizmdir.
Turunç, diğer sahil yerleşimlerine göre daha sakin bir yapıya sahiptir. Bununla
birlikte, turizm sektörü ön plandadır.
Bozburun, ilçe merkezi ve etrafındaki kentsel yerleşimlere uzak olup, kendi içinde,
çevre yerleşimlerden etkilenmeden gelişim göstermiştir. Deniz ve doğa ile çevrili sakin bir
yapıya sahiptir. Bununla birlikte, önemli bir yat turizmi uğrak noktasıdır.
Marmaris ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin, büyük bir
kısmı sahil yerleşmesi ya da denize yakın mesafede veya ormanlık alan içinde yer alan
yerleşimlerdir. Bu nedenle, Marmaris’in bu yerleşmelerinde de deniz, doğa ve doğa
sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır.
17
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.9. Milas İlçesi
Milas, hem sahil kesiminde hem de iç kesimlerde yer alan bir ilçe olma özelliğine
sahiptir. İlçeler arasında en uzun kıyı şeridine sahip olmasına rağmen, ilçe merkezi ve
Güllük ile Ören dışındaki yerleşimlerin iç kesimlerde yer alması, Milas’ın daha çok bir iç
kesim yerleşmesi olarak algılanmasına neden olmaktadır.
İlçenin kimliğinde belirgin rol oynayan diğer baskın faktörler ise, Güllük Limanı ile
Yeniköy ve Kemerköy Termik Santralleridir. Bu tesisler ile organize sanayi bölgesi ilçeyi
daha çok bir sanayi kenti olarak ön plana çıkarmaktadır. Oysa, ilçenin, özellikle batı
sahillerinde, yoğun turizm tesis alanları ve ikinci konut oluşumları bulunmaktadır.
Milas ilçesinin batı sahillerinde, Çam Limanı Turizm Merkezi, Kazıklı Koyu
Turizm Merkezi, Kazıklı Koyu Kıyı Bandı Turizm Merkezi, Güvercinlik Turizm Merkezi,
ve Tuzla Gölü Güneyi Turizm Merkezi; güney sahillerinde ise Çökertme Turizm Merkezi
bulunmaktadır. İlçenin güneyinde bir bölüm ise, Ağaçlıhöyük, Alaçam, Bahçeyaka,
Balcılar, Çamköy, Çamovalı, Çiftlik, Demirciler, Fesleğen, Gökçeler, Karacahisar,
Karapınar, Kısırlar, Kuzyaka, Pınararası, Söğütçük, Ulaş ve Yakaköy yerleşimlerini
kapsayacak şekilde, “Fesleğen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi” kapsamında
kalmaktadır. Bafa Gölü ve çevresi ise, tabiat parkı statüsü taşımaktadır. Bu alanlar
1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır.
Milas ilçe merkezinin, ekonomisi genel olarak tarım, sanayi ve turizm sektörüne
dayanmaktadır. Hizmetler sektörü, ticaret ve kamu hizmetleri açısında da gelişmiştir.
Bitkisel üretimde en önemli payı zeytincilik oluşturmaktadır. Milas, ayrıca kent
merkezindeki kentsel sit ve kent içinde yer alan Mylasa Antik Kenti kalıntıları ile kültür
turizmi potansiyeli sunan bir yerleşimdir.
Bafa, Bafa Gölü ile tanınmakta olup, göle endeksli olarak daha çok günübirlik
turizm kapasitesi bulunmaktadır. Bununla birlikte, verimli tarım arazileri ile çevrili olup,
tarım sektörü ön planda olan bir yerleşimdir. Zeytincilik en önemli ekonomik aktivitedir.
Yerleşimde çok sayıda zeytin işleme, prina ve çırçır atölyeleri bulunmaktadır.
Beçin, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Ekonomisi tarım ve hayvancılık sektörüne
dayanmaktadır. Ayrıca, tarihi bir yerleşim olup, kültür turizmi potansiyeline sahiptir.
Güllük, ekonomisi ağırlıklı olarak turizm ve sanayi sektörüne bağlı olarak gelişmiş
bir yerleşimdir. Güllük Limanı, lojistik açıdan stratejik öneme sahiptir. Bodrum-Milas
Havalimanı bu bölgede yer almaktadır. Milas yolu güzergahında mermer işleme tesisleri
bulunmaktadır. Yerleşim aynı zamanda, bir sahil yerleşimi özelliğini korumakta ve deniz
turizmi potansiyeli sunmakta olup, yat limanı projesiyle bu potansiyel desteklenmiştir.
Yerleşim aynı zamanda, bir balıkçı yerleşimi özelliklerini hala taşımaktadır.
18
KUTLUAY PLANLAMA
Ören, bir sahil yerleşmesidir. Türkiye’de yerli turizm ve ikinci konut oluşumlarının
başladığı 1970’li yıllardan beri bilinen ilk popüler turizm odak noktalarından biridir.
Turizm gelişim ivmesini ilk yıllara göre kaybetmiştir. Bugün sakin ve daha küçük ölçekte
bir sahil yerleşimi niteliği taşımaktadır. Gelişimin durmasında Kemerköy Termik
Santrali’nin önemli etkisi olmuştur. Bununla birlikte, yat limanı ve tersane gibi
kullanımlarla gelişimi desteklenen bir yerleşimdir.
Selimiye, temel ekonomik aktivitenin tarım ve hayvancılık olduğu, kırsal nitelikli
bir yerleşimdir. Zeytincilik, bal üretimi ve fıstık çamı yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Milas ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin, hemen hepsinde
ise, geleneksel yaşam tarzını yansıtan örf ve adetler ya da geleneksel mutfak kültürü devam
etmektedir. Beşparmak Dağı eteklerinde bulunan yerleşimlerde doğa sporları ve ekoturizm potansiyeli mevcuttur.
19
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.10. Ortaca İlçesi
Ortaca, turizm, ticaret, küçük sanatlar ile tarım ve hayvancılık sektörlerinin birlikte
yer aldığı bir ilçedir. Ortaca’da, özellikle, Köyceğiz Gölü’nü denize bağlayan fiyort tipi
doğal kanalların bulunduğu Dalyan ve Caretta Caretta Kaplumbağaları’nın yaşadığı İztuzu
Sahili ve Sarıgerme Plajı önemli turizm potansiyelleridir. Ortaca ilçesinin kimliğini
belirleyen en önemli etken Dalyan yerleşimi olmakla birlikte, Dalyan Kanalları, Köyceğiz
ilçesi sınırları içinde yer almaktadır.
Ortaca ilçesinin büyük kısmı, Dalyan, Gökbel, Eskiköy ve Tepearası yerleşimlerini
içine alacak şekilde, “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında
kalmaktadır. Güney sahillerinin bir kısmı ise, Dalaman ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan
“Sarıgerme Turizm Merkezi” kapsamında kalmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım
imar planı onama sınırları dışındadır.
Ortaca ilçe merkezi, narenciye yetiştiriciliği ve seracılığın yaygın olarak yapıldığı
bir yerleşimdir. Bununla birlikte, bulunduğu konum nedeni ile ticaret merkezi
fonksiyonlarını üstlenme kapasitesine de sahiptir. Çevre yerleşimler için bir merkez niteliği
taşımaktadır.
Dalyan, ilçenin ve Türkiye’nin en çok tanınan turistik yerleşimlerimden birisidir.
Kaunos Antik Kenti ve İztuzu Sahili en önemli turizm potansiyelleridir. Orta ve küçük
ölçekli konaklama tesisleri yanı sıra ikinci konut oluşumları da yaygındır. Ev
pansiyonculuğu da yapılmaktadır.
Ortaca ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen kırsal yerleşimlerin, hemen
hepsinde ise, tarım sektörü ön plandadır. Bununla birlikte, deniz turizmi ile birlikte termal
turizm potansiyeline sahip olan ve Sarıgerme Turizm Merkezi sınırlarında yer alan
Sarıgerme ile “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi” için yer alan Gökbel turizm
sektörü içinde yer alan yerleşimler olmuştur.
20
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.11. Seydikemer İlçesi
Seydikemer, Muğla ilinin büyükşehir statüsüne dönüşmesiyle Fethiye ilçesinden
ayrılarak oluşturulan yeni bir ilçedir. İdari açıdan ayrı bir ilçe olmasına rağmen, gelişimine
Fethiye ilçesi ile bağlantılı olarak devam edecektir. Kemer yerleşimi merkez olacak şekilde
kurulan ilçeye mahalle olarak bağlanan yerleşimler, Eşen, Kadıköy, Karadere, Kumluova
ve Seki’dir. Bunun dışında, ilçeye 52 adet eski köy yerleşimi1 mahalle olarak bağlanmıştır.
İlçenin doğu sahillerinin bir kısmı, “Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi”
kapsamındadır. Karadere, Kumluova ve Karaköy yerleşmeleri bu bölge içinde kalmaktadır.
Ayrıca, ilçenin doğusunda, Seki-Erendağı Kış Sporları Turizm Merkezi bulunmakta olup,
Ceylan ve Temel yerleşimleri bu bölgede yer almaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli
nazım imar planı onama sınırları dışındadır.
İlçe ekonomisinde tarım ve özellikle narenciye, seracılık, arıcılık, alabalık
yetiştiriciliği ile ormancılık ve madencilik önemli geçim kaynaklarını oluşturmaktadır.
Seracılık çok önemli bir tarımsal aktivitedir. Ayrıca, özellikle kırsal niteliği devam eden
yerleşmeler yayla turizmi potansiyeli bulunmaktadır.
İlçe merkezi, eski Kemer yerleşimi, Eşen Ovası’nda, Fethiye-Antalya Karayolu
kavşağında bulunmaktadır. Yerleşim ulaşım açısından bulunduğu bu avantajlı konumuyla,
yakın çevresine hizmet veren bir tarım ve ticaret merkezi olarak gelişmektedir. Turizm
sektörü gelişmemiştir. Ancak son yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği
yerleşimlerden biri olmuştur.
Eşen, Eşen Çayı’nın suladığı verimli tarım arazileri üzerinde bulunan, kırsal
karakterli bir yerleşimdir. Ekonomisi ağırlıklı olarak, zeytin, tütün ve pamuk
yetiştiriciliğine dayanmaktadır.
Kadıköy, Eşen Çayı’nın suladığı verimli tarım arazileri üzerinde bulunan, tarımsal
karakterli bir yerleşimdir. Pamuk ve zeytin yetiştiriciliği ile seracılık yapılmaktadır. Son
yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur.
Karadere, tarım sektörü kimliği ön planda olan, yaygın olarak seracılığın yapıldığı,
kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Yerleşimde Zeytinlikler ve gül seraları bulunmaktadır.
Bununla birlikte, Patara Plajı’nın uzantısı olan plajlara sahip yerleşimde deniz turizmi
potansiyeli de mevcuttur.
1
Kemer beldesine bağlı, Arsaköy, Bağlıağaç, Atlıdere, Bayırköy, Çamurköy, Çatak, Çayan, Çobanlar,
Çökek, Dereköy, Döğer, Girmeler, Güneşli, Hacıosmanlar, Kayacık, Kayadibi, Kıncılar, Korubükü, Ortaköy,
Ören, Paşalı, Sahil Ceylan, Sarıyer, Seydiler, Söğütlüdere, Uğurlu, Yakaköy, Zorlar; Eşen beldesine bağlı,
Alaçat, Arifler, Boğaziçi, Çaltıözü, Çaykenarı, Çukurincir, Demirler, Dodurga, Gölbent, İzzettinköy,
Kabaağaç, Karaköy, Minare, Yakabağ; Seki beldesine bağlı, Bekçiler, Boğalar, Ceylan, Çaltılar, Çobanisa,
Doğanlar, Kayabaşı, Kınık, Temel ve Merkez’e bağlı Yaylapatlangı köyleri.
21
KUTLUAY PLANLAMA
Kumluova, tarım sektörü kimliği ön planda olan, yaygın olarak seracılığın yapıldığı,
kırsal karakterini korumuş bir yerleşimdir. Bununla birlikte, Patara Plajı’nın uzantısı olan
plajlara sahip beldede deniz ve su sporları turizm potansiyeli bulunmaktadır.
Seki, temel ekonomik etkinliğin tarım ve hayvancılık olduğu bir yerleşimdir.
Coğrafi konumu nedeni ile doğa, yayla ve kış sporları turizmi potansiyellerine sahiptir. Son
yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur. Yayla
turizmi potansiyeline sahiptir.
Seydikemer ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, yayla ya
da orman yerleşimleridir. Kıyı alanlarında yer alanlar da dahil olmak üzere temel
ekonomik aktivite tarım ve hayvancılıktır. Yaylalık alanlara bağlı olarak Yörük kültürü
hakimdir. Pek çok yerleşimde, halı, kilim dokuma gibi geleneksel el sanatları ve diğer
kültürel adetler devam etmektedir. Bu yerleşimlerde, agro-turizm ya da eko-turizm
potansiyeli bulunmaktadır.
22
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.12. Ula İlçesi
Ula ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktör, Gökova Körfezi’dir. İlçenin,
körfez kıyılarında bulunan, önemli turizm odakları, Akyaka ve Gökova yerleşimleridir.
Gökova Körfezi sahili ile deniz ve yat turizmi; Geleneksel Ula Evleri ile kültür turizmi
potansiyeli sunmaktadır. İlçede ayrıca, önemli bir tarımsal potansiyel mevcuttur. Tütün,
zeytin ve üzüm yetiştiriciliği ile arıcılık yaygın olarak yapılmaktadır. İlçede zeytinyağı ve
mermer fabrikaları bulunmaktadır.
Ula ilçesinin Gökova Körfezi’ndeki kıyıları, “Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi”
kapsamında kalmaktadır. Akyaka, Gökova, Akçapınar ve Gökçe yerleşmeleri bu bölge
içinde yer almakta olup, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları
dışındadır.
Ula ilçe merkezi, birkaç yıl öncesine kadar tarım ve hayvancılık sektörünün ön
planda olduğu kırsal nitelikli bir yerleşim iken, son yıllarda meslek yüksek okulunun
açılması ile hizmetler sektörünün gelişmeye başladığı bir yerleşim olmuştur. İl merkezine
yakınlığı nedeni ile Muğla Üniversitesi öğrencilerinin de Ula’ya yerleşme eğilimi
bulunmaktadır.
Akyaka, ilin önemli turizm yerleşmelerinden birisidir. Doğal değerleri ve
yerleşimin mimari özellikleri ile farklılaşmakta ve bölgede yapılaşma açısından en düzgün,
düşük yoğunluklu ve nitelikli gelişmiş yerleşimlerden birisi olarak dikkat çekmektedir.
Verimli tarım topraklarına sahip olmasına rağmen, yerel halk tarım ve hayvancılık
sektörünü büyük ölçüde bırakarak, turizm sektörüne yönelmiştir.
Gökova, Türkiye’nin doğası nedeni ile çok tercih edilen turizm yerleşimlerinden
birisidir. Bununla birlikte, tarım ve hayvancılık halkın en önemli geçim kaynağı olmaya
devam etmektedir. Yerleşimde sürekli yaşayan emekliler ve İngiliz uyruklu önemli bir
nüfusun yaşadığı ikinci konut oluşumları bulunmaktadır.
Gökova ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerde ise, genel
olarak, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır.
23
KUTLUAY PLANLAMA
4.1.13. Yatağan İlçesi
Yatağan ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli etken, Yatağan Termik
Santrali’dir. Bu nedenle Yatağan, santral ve zengin mermer rezervleri ile sanayi sektörü ön
planda olan bir ilçedir. İlçede, mermer ocakları ve feldispat işleme tesisleri bulunmaktadır.
Bununla birlikte, tarım sektörü de ilçedeki bir diğer önemli geçim kaynağıdır. Zeytincilik
ve buna bağlı zeytinyağı işleme tesisleri bulunmaktadır. İlçe ekonomisinde, ayrıca, orman
ürünleri, arıcılık, reçine üretimi, kilim-halı dokumacılığı önemli yer tutmaktadır.
Yatağan ilçe merkezi, termik santral ve mermer fabrikaları ile Muğla ilinin Milas
ilçesi ile birlikte, sanayi sektörünün ön planda olduğu ikinci yerleşimidir. Tarım sektörü
potansiyeli de bulunmakla birlikte, tarımsal katma değerin düşük olmasına bağlı olarak
tarım arazileri üzerinde, konut ya da sanayi kullanımı için değişim baskısı bulunmaktadır.
İlçenin Bağyaka yerleşmesinde Bozüyük Kaplıcaları, Eskihisar yakınlarında ise,
Stratonikeia Antik Kenti bulunmaktadır.
Bencik, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Arıcılık, hayvancılık
ve ormancılık temel ekonomik etkinliktir.
Bozarmut, sulama alanları ile çevrili tarım sektörü kimliği ön planda olan bir
yerleşimdir. Mekansal gelişimi Yatağan ilçe merkezi ile birleşmiş olup, merkez ile
etkileşim halinde gelişen bir yerleşimdir. Hayvancılık önemli bir ekonomik uğraştır. Sulu
tarım ve bahçecilik yoğun olarak yapılmaktadır.
Bozüyük, sulama alanları ile çevrili, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir
yerleşimdir. Buna ilaveten, kentsel sit niteliği taşıyan tarihi dokusu ve yakın civarlarındaki
tarihsel çevre ile değerlendirilebilecek kültür turizmi potansiyeli bulunmaktadır. Strateji
planlarında yerleşmedeki tarihi dokunun restore edilerek turizme kazandırılması
desteklenmektedir.
Turgut, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Zeytincilik en önemli
geçim kaynağıdır. Mevsimlik olarak çalışan zeytin fabrikaları bölgedeki önemli sanayi
kuruluşlarıdır.
Yeşilbağcılar, zeytincilik potansiyeli ile tarım sektörü kimliği ön planda olan bir
yerleşim iken, günümüzde kömür ocaklarının temel ekonomik etkinlik alanı haline geldiği
bir yerleşim olmuştur. Yerleşik dokusu kömür arama alanlarında kalmıştır. Bu nedenle,
boşaltılmış olan yerleşimde, mevcut yerleşim alanının kuzeydoğusunda ve doğusunda,
Yatağan yolu üzerinde, planlamış iki bölgeye taşınmıştır. Yerleşimin boşaltılmış bölümü
1/25.000 ölçekli planda, “taşınacak yerleşim alanı sınırı” olarak gösterilmiştir.
Yatağan ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin çoğu Yörük
kültürünün hakim olduğu yerlerdir. Bozüyük Kaplıcaları’nın bulunduğu Bağyaka termal
turizm; Stratonikeia Antik Kenti yakınlarındaki Eskihisar’da ise, kültür turizm potansiyeli
sunan yerleşimlerdir.
24
KUTLUAY PLANLAMA
4.2. KENTSEL KADEMELENME
Muğla ilinde günümüzde, D.P.T’nin 1982’de yayınlanmış olan “Türkiye’de
Yerleşme Merkezlerinin Kademelenmesi” araştırmasının yapıldığı günden bugüne
gerçekleşen sosyo-ekonomik değişime paralel olarak, söz konusu araştırma kapsamında
kademelenmeden çok da farklı olmayan, ancak “uluslararası, ulusal ve bölgesel çekim
merkezleri” olarak üç ayrı düzeyde değerlendirilebilecek bir kademelenmeden söz
edilebilir.
Bu güncel kademelenmede, Muğla ilindeki ilçeler, “ilçe merkezleri deniz kıyısında
olanlar”, “denize kıyısı bulunan, ancak ilçe merkezleri iç kesimlerde olanlar” ve “tamamen
iç kesimde olanlar” olarak üç grupta değerlendirilebilir. Her grup içinde, ilçelerin farklı
niteliklerine bağlı, farklı kademelenmeler oluşmaktadır. Gruplarda yer alan ilçeler ise şöyle
belirlenmiştir:
 1.grup: Bodrum, Datça, Marmaris ve Fethiye
 2.grup: Ula, Köyceğiz, Ortaca, Dalaman, Milas, Merkez ve Seydikemer
 3.grup: Yatağan ve Kavaklıdere
Uluslararası Düzeyde Kademelenme
Bu düzeyde kademelenmenin ana kriterini “turizm potansiyeli” oluşturmaktadır.
 1.grup ilçelerden, Bodrum, Marmaris ve Fethiye, turizm sektörüne endeksli olarak,
uluslararası hinterlantları ya da çekim güçleri en geniş ilçeler olup, bu düzeydeki
1.kademe merkezler olarak ön plana çıkmaktadır.
 1.grup ilçelerden, Datça; 2.grup ilçelerden, Ula, Köyceğiz, Ortaca, Dalaman ve Milas
ise turizm kapasitesine bağlı uluslararası çekim güçleri görece daha az olan 2.kademe
merkezlerdir.
 2.grup ilçelerden, Merkez ve Seydikemer ile 3.grup ilçelerden, Yatağan ve Kavaklıdere,
turizm sektörüne endeksli uluslararası çekim gücü açısından 3.kademe merkezler olarak
değerlendirilmektedir.
25
KUTLUAY PLANLAMA
Ulusal Düzeyde Kademelenme
Bu düzeyde kademelenmenin ana kriterlerini “turizm potansiyeli ile birlikte ulusal
boyutta mal ve hizmet sunumu” oluşturmaktadır.
 1.grup ilçelerden, Bodrum, Marmaris, Fethiye ile 2.grup ilçelerden, Dalaman, Milas ve
Merkez, bu düzeyde 1.kademe merkezler olarak ön plana çıkmaktadır.
 1.grup ilçelerden, Datça, 2.grup ilçelerden Ortaca ile 3.grup ilçelerden Yatağan ise
2.kademe merkezlerdir.
 2.grup ilçelerden, Ula, Köyceğiz ve Seydikemer ile 3.grup ilçelerden Kavaklıdere ise,
bu düzeydeki 3.kademe merkezler olarak değerlendirilmektedir.
 1.kademe merkezleri bir araya getiren özellikler incelendiğinde, hepsinin belirli bir
turizm potansiyeli yanı sıra, farklı sektörler açısından ulusal düzeyde birer merkez
olmalarıdır. Örneğin, Bodrum, Marmaris ve Fethiye’de büyük yolcu limanları; Milas ve
Dalaman’da havalimanları ve Muğla’da üniversite bulunmaktadır.
 2.kademe merkezlerden, Datça’da liman ve yolcu iskeleleri bulunmaktadır; Yatağan ise
termik santral ile Türkiye’nin en önemli enerji üretim merkezlerinden biridir. Ortaca,
ticaret ve küçük sanayinin gelişmiş olduğu bir ilçedir.
26
KUTLUAY PLANLAMA
Bölgesel Düzeyde Kademelenme
Bu düzeyde kademelenmenin ana kriterini ise, sadece “bölgesel boyutta mal ve hizmet
sunumu” oluşturmaktadır.
 1.grup ilçelerden, Marmaris ve Fethiye ile 2.grup ilçelerden, Ortaca, Milas ve Merkez
1.kademe merkezler olarak ön plana çıkmaktadır.
 1.grup ilçelerden, Datça ve Bodrum; 2.grup ilçelerden Ula ve Dalaman ve 3.grup
ilçelerden Yatağan ise 2.kademe merkezlerdir.
 2.grup ilçelerden Köyceğiz ve Seydikemer ile 3.grup ilçelerden Kavaklıdere ise
3.kademe merkezler olarak değerlendirilmektedir.
 1.kademe merkezleri bir araya getiren özellikler incelendiğinde, hepsinin ticaret, eğitim,
sağlık gibi hizmetler açısından sundukları mal ve hizmet çeşitliliği ve ulaşım
olanaklarının kolaylığı nedeni ile yakın çevreleri için önemli birer merkez olduğu
görülmektedir.
 2.kademe merkezlerden, Datça ve Bodrum, mal ve hizmet sunumu açısından, 1.kademe
merkezler ile eşdeğer nitelikler taşımakla birlikte, coğrafi konumları nedeni ile bu
düzeyde daha alt kademede bir çekim merkezi niteliği taşımaktadır. Bununla birlikte,
Datça, uluslararası bir etkileşim de sayılabilecek şekilde, Simi Adası için bir ticaret
merkezidir.
 3.kademe merkezler, bir ilçe merkezinde olması gereken tüm hizmetlere sahip
olmalarına rağmen, daha büyük ilçe merkezlerine yakınlıkları nedeni ile çekim gücü
görece düşük olan ilçelerdir. Ula, Merkez ilçeye; Köyceğiz ise Ortaca ilçesine yakın bir
mesafede bulunmaktadır.
 3.kademe merkezlerden Seydikemer ise, yeni bir ilçe merkezi olması açısından görece
düşük hizmet sunumlarına sahiptir.
27
KUTLUAY PLANLAMA
5. PLANI YÖNLENDİREN TEMEL VERİLER
5.1. ÜST PLANLAR
5.1.1. Güney Ege Kalkınma Ajansı TR32 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı
2010-2013 Bölge Planı
Aydın, Muğla ve Denizli illerini kapsayan Bölge Planı gelişim senaryolarında,
Muğla turizm; Aydın tarım, Denizli ise, sanayi sektörü kimliği ön planda olacak iller
olarak öngörülmektedir.
Bu doğrultuda, bölgenin genelinde tarım ağırlıklı bir gelişim öngörülmekle birlikte,
sanayi, turizm ve enerji/madencilik ve doğal kaynakların temel alındığı gelişim koridorları
planlanmıştır. Bölgenin kuzeyinde Denizli merkez odaklı, Aydın, Milas ve Söke’ye uzanan
bir sanayi gelişim koridoru öngörülmüştür. Ağırlıklı turizm gelişim koridoru ise,
Fethiye’den başlayarak kıyı şeridinden Kuşadası’na kadar uzanmaktadır. Denizli’den
başlayarak Milas’a uzanan aks üzerinde madencilik gelişim koridoru; Aydın ve Denizli
illeri arasında ise, jeotermal enerjiye dayalı gelişim koridoru öngörülmüştür.
Bu çerçevede Milas’ta kestane ve zeytine dayalı sanayi; yine Milas’ta halı üretimi;
Ortaca ve Köyceğiz’de Caretta Caretta Kaplumbağaları; Marmaris, Milas ve Datça’da
arıcılık alanında marka yaratılması hedeflenmektedir.
Milas'daki OSB'nin doluluk oranlarının artırılması, ayrıca Yatağan, Milas ve
Fethiye'de bulunan mermer tesisleri ile yine Milas’taki feldspat rezervlerini işleyen
tesislerin artırılması beklenmektedir.
Turizmde çeşitliliğin desteklenmesi amacıyla, Fethiye, yeni idari bölünüşe göre,
Seydikemer (Seki-Erendağı Kış Sporları Turizm Merkezi’nin bu ilçe sınırları içinde
kalması nedeniyle) kış sporları turizminin; Milas ve Datça agro turizmin; Bodrum,
Marmaris, Fethiye, Datça ve Dalaman yat turizminin destekleneceği ilçeler olarak
belirlenmiştir.
Muğla Merkez (yeni idari yapıya göre Menteşe), Bodrum, Datça, Marmaris,
Ortaca ve Dalaman kadının iş gücüne katılımının destekleneceği öncelikli ilçeler olarak
belirlenmiştir. Marmaris, Bodrum, Dalaman, Fethiye, Muğla Merkez (Menteşe), Datça
ve Milas okul öncesi eğitim için öncelik verilmesi gereken ilçeler olarak belirlenmiştir.
Bunlara ilaveten, Ula, Dalaman ve Kavaklıdere sağlık hizmetleri altyapısı desteklenecek
ilçeler olarak belirlenmiştir.
Yenilenebilir enerjinin kullanımının yaygınlaştırılması amacına uygun olarak
Milas, Bodrum, Datça, Marmaris, Ortaca, Dalaman ve Fethiye rüzgar ve güneş enerjisi
potansiyelinin; Yatağan ve Köyceğiz jeotermal kaynakların yaygın kullanımının
desteklenmesi önerilen ilçelerdir. Bölgede termik santrallerin bulunduğu Milas ve Yatağan
ilçeleri hava kalitesinin korunması ve kirliliğin önlenmesi amacıyla öncelikli yerleşme
olmuştur.
28
KUTLUAY PLANLAMA
Bölgede ulaşım ve altyapıya ilişkin projeksiyonların hayata geçirilmesi ile birlikte
bölgenin lojistik altyapısının, ticaret ve turizm sektörlerinin ulaşım olanaklarının
geliştirilmesi öngörülmektedir. Bölge için yeni projelerden birisi Denizli'yi Aydın
üzerinden Güllük Limanı'na bağlayarak demir yolu ile limanın entegrasyonunu
amaçlamakta ve bölgenin lojistik üssü olma hedefi için önemli bir adımı işaret etmektedir.
2014-2023 Bölge Planı
Genel olarak bir önceki bölge planındaki stratejilerin devamı niteliğinde olan bu
güncel bölge planında, ilçe merkezleri ekonomik açıdan, “geleneksel ekonomi merkezleri”,
turizm yoğun merkezler”, “ekonomisi çeşitlendirilmiş merkezler”, “ekonomisi
çeşitlendirilmiş turizm yoğun merkezler” ve “turizm yoğun geleneksel ekonomi
merkezleri” şeklinde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma kapsamında, Muğla ilindeki
ilçelerden, Menteşe, Yatağan, Kavaklıdere ve Seydikemer “geleneksel ekonomi
merkezleri”; Bodrum, Marmaris ve Fethiye “turizm yoğun merkezler”; Milas “ekonomisi
çeşitlendirilmiş merkezler”; Ula, Datça, Köyceğiz, Ortaca ve Dalaman ise, “turizm
yoğun geleneksel ekonomi merkezleri” olarak belirlenmiştir.
Bölge planının, “Vizyon, Gelişme Eksenleri, Öncelikler ve Tedbirler” bölümünde,
“zengin beşeri sermaye ve güçlü toplumsal yapı”, “yüksek katma değer ve yenilik odaklı
üretim”, “dört mevsim turizm” ve “yaşanabilir mekanlar ve sürdürülebilir çevre” başlıkları
altında Aydın, Muğla ve Denizli illeri için stratejiler üretilmiş ve stratejilerin uygulamasına
yönelik tedbirler ve öncelikli mekanlar belirlenmiştir. Bu doğrultuda, genel olarak her tür
merkez için üretilen stratejilere ilaveten, Muğla iline bağlı ilçelerin kapsayan özellikli
stratejiler bulunmaktadır.
Bu özellikli stratejilerde; Milas, Bodrum ve Fethiye “su ürünleri üretimi
geliştirilecek…” ilçeler; Kavaklıdere “kara ulaşımı altyapısı”, Bodrum, Datça, Fethiye
ve Marmaris “yat limanı, liman, çekek ve yanaşma yeri gibi deniz ulaşımı altyapısı”
geliştirilecek ilçeler; Köyceğiz “termal turizm”, Marmaris, Bodrum ve Fethiye “kongre
turizmi”, Menteşe (Karabağlar Yaylaları) “yayla turizmi”; Datça, Menteşe (Akyaka),
Marmaris, Bodrum ve Fethiye “deniz ve yat turizmi” ve Fethiye “doğa turizmi”
açısından desteklenmesi önerilen ilçelerdir.
29
KUTLUAY PLANLAMA
5.1.2. Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
Yürürlükteki Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre
Düzeni Planı, 05.07.2011 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından onaylanmıştır.
Muğla, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ana kararları çerçevesinde
sürdürülebilir kalkınmanın öncelikle turizme dayalı hizmetler sektörüne bağlı olacağı bir il
olarak tespit edilmiştir. Bu sektör, kalkınma sürecinde ilin en güçlü yönü olarak kabul
edilmiş; bununla birlikte ildeki tarım ve sanayi potansiyelinin kalkınmayı güçlendirecek
şekilde desteklenmesi de kentin gelişmesinde büyük önem taşıyacağı öngörülmüştür.
Muğla’daki kentsel yerleşimlerin, iç kesimlerde ve kıyı kesimlerinde yer almalarına
bağlı olarak gelişim göstereceği; bu doğrultuda, iç kesimlerden yer alan Muğla Merkez
(yeni idari bölünüşe göre Menteşe), Yatağan, Kavaklıdere ve Ula ilçelerinin il merkezi
odaklı bir gelişim ve etkileşim göstereceği öngörülmektedir. Milas ilçesi ile ilin güney
sahil kesimindeki Bodrum, Datça, Marmaris ve Fethiye ilçelerinin kendi içlerinde bir
gelişim göstereceği; buna karşın Köyceğiz, Ortaca ve Dalaman ilçelerinin ise birbirleri ile
etkileşim halinde olacağı öngörülmektedir.
Plan döneminde, Yatağan ve Milas ilçelerinin birer sanayi odağı olmaya devam
edeceği; Fethiye ve Seydikemer ilçesinin tarım sektörü odağına dönüşeceği
öngörülmektedir. Sahil kesimindeki ilçeler ise birer turizm odağı olmaya devam edecektir.
Özetle, Muğla ili, özel çevre koruma bölgeleri, turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile
turizm merkezleri, kentsel, doğal ve arkeolojik sitler ile milli parklar, önemli bitki ve kuş
alanları gibi ekolojik açıdan hassas önemli doğa alanların korunduğu ve bu yolla, öncelikle
turizm gelirinin arttırılmasının hedeflendiği bir il olarak belirlenmiştir.
Merkez (Menteşe) ilçe, özellikle il merkezi öncelikle bir kültür turizmi kenti olarak
gelişecek şekilde desteklenmektedir. Büyük kentsel donatı alanları, il merkezinde
yoğunlaşacaktır.
Bodrum ilçesinin bugünkü karakteri ve doğal kaynakları ile bir uluslararası kültür,
sanat ve deniz turizmi merkezi olarak gelişmeye devam edeceği öngörülmektedir. Bu
gelişmenin, doğayı tahrip eden mekansal büyümeden çok mevcut mekansal kalitenin ve
hizmet kalitesinin artırılması yönünde olması desteklenmiştir. Plan kararları ile
Yarımada’da mekansal gelişme kontrol altına alınmış ve önemli doğa alanlarının
korunması yönünde önemli kararlar üretilmiştir.
Dalaman ilçesinin bugünkü karakteri ve doğal kaynakları ile bir uluslararası deniz
ve doğa turizmi merkezi olarak gelişmeye devam edeceği öngörülmektedir
Datça ilçesinin turizm öncelikli mevcut karakteri ile gelişmeye devam edeceği
öngörülmektedir.
Fethiye ilçesinin bugünkü kimliği ile yani turizm ve tarım sektörlerinin birlikte
gelişmesi öngörülmüştür. Yeni idari bölünüş dikkate alındığında, tarım sektörü özellikle
Seydikemer ilçesi için ön plana çıkmaktadır.
30
KUTLUAY PLANLAMA
Kavaklıdere ilçesi, mermerciliğe dayalı sanayinin, tarımın ve yayla turizminin
destekleneceği bir ilçe olarak belirlenmiştir.
Köyceğiz ilçesinin “koruma alanları” kapsamında kalan kısımlarında yeni kullanım
kararı getirilmemiştir. Köyceğiz ilçesi, plan döneminde turizm ve tarım sektörünün
gelişmeye devam edeceği bir yerleşim olarak öngörülmüştür.
Marmaris ilçesinde turizm ve tarım sektörünün gelişmeye devam edeceği
öngörülmüştür.
Milas ilçesinin sanayi, turizm ve tarım sektörlerinin birlikte gelişeceği bir kimliğe
sahip olacağı ve bir kentsel çekim merkezi olmaya devam edeceği öngörülmüştür.
Ortaca ilçesinin tarım ve turizm sektörlerine dayalı bir gelişme göstereceği
öngörülmektedir.
Ula ilçesinin Gökova ve Akyaka ile turizm potansiyeline sahip olan turizm sektörü
ön planda olacak şekilde gelişeceği öngörülmektedir.
Yatağan ilçesinin, mevcut termik santral ve mermer sanayinin gelişmesi ile sanayi
sektörü kimliğinin devam edeceği, ayrıca, antik kentlerin varlığı nedeni ile turizm
kimliğinin desteklenebileceği bir yerleşim olması desteklenmiştir.
5.2. KORUMA ALANLARINDAKİ PLANLAR
Muğla ilinde, Gökova, Datça-Bozburun, Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek ve
Patara’nın bir kısmı olmak üzere beş adet özel çevre koruma bölgesi bulunmaktadır. Muğla
İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı kapsamı ve onama sınırı dışında yer alan bu
bölgelerde 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planları, 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli
uygulama imar planları bulunmaktadır.
Koruma alanları kapsamındaki Bafa Gölü Tabiat Parkı ve Marmaris Milli Parkı’nın
uzun devreli gelişme planları bulunmaktadır.
31
KUTLUAY PLANLAMA
5.3. KÜLTÜR VE TURİZM MERKEZLERİ – KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE
GELİŞİM BÖLGELERİNDEKİ PLANLAR
Muğla ilindeki on altı adet turizm merkezi ve bir adet kültür ve turizm merkezi
1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Bu alanlardan,
Yalıkavak-Gündoğan-Göltürkbükü Turizm Merkezi’nin Yalıkavak kesimi ile Yalıçiftlik,
Türkbükü Doğusu ve Seki-Erendağı Turizm Merkezleri’nin ve Fesleğen KTKGB’sinde yer
alan Çamseki Mevkii’nin ve Milas-Çökertme Turizm Merkezi’nin 1/25.000 ölçekli çevre
düzeni planları bulunmaktadır. Bu planlardan, Yalıkavak Turizm Merkezi, Yalıkavak
Limanı Turizm Merkezi’ni; Yalıçiftliği Turizm Merkezi çevre düzeni planı ise, Adalıyalı
Turizm Merkezi’ni kapsamaktadır.
Bodrum Marina ile Marmaris ve Çevresi Turizm Merkezleri bulundukları ilçe
merkezlerinin imar planları kapsamında kalmaktadır. Dalaman Sarıgerme Turizm
Merkezi’nin imar planı bulunmaktadır. Milas, Çökertme, Tuzla Gölü Güneyi, Güvercinlik,
Çam Limanı, Kazıklı Koyu ve Kazıklı Koyu Kıyı Bandı ve Köyceğiz Kıdrak-Belceğiz
Turizm Merkezleri’nde ise, mevzii planlar bulunmaktadır. Bodrum Karaada Turizm
Merkezi’nin ise, planı yoktur.
5.4. İMAR PLANLARI VE MEVZİİ İMAR PLANLARI
Muğla ilinde il merkezi, ilçe merkezleri ve büyükşehir statüsüyle mahalleye
dönüşmüş mülga beldelerin onaylı imar planları (Kavaklıdere ilçesine bağlı Çamlıbel
hariç) bulunmaktadır. Bunlara ilave olarak, Merkez ilçede, Gülağzı, Akçaova, Ortaköy,
Yeniköy; Bodrum ilçesinde Güvercinlik; Milas ilçesinde Tepecik; Marmaris ilçesinde
Değirmenyanı ve Ortaca ilçesinde Sarıgerme yerleşimlerinin imar planları bulunmaktadır.
Muğla mevzii imar planlarının yoğun olduğu bir ildir. İl genelinde yaklaşık 600
adet mevzii imar planı bulunmaktadır. Kıyıkışlacık bölgesi, Güllük-Milas ve MilasBodrum karayolu güzergahları ile Gülağzı, Akyaka ve Çıtlık, mevzii imar planlarının il
genelinde yoğunlaştığı yerlerdir. Mevzii imar planları çoğunlukla konut amaçlıdır.
Bununla birlikte, sanayi, akaryakıt istasyonu ve konut dışı kentsel çalışma amaçlı mevzii
planlar yoğunluk kazanmaktadır.
5.5. KÖY YERLEŞME PLANLARI
Muğla ilinde, Menteşe ilçesinde Doğanköy, Gazeller, İkizce; Bodrum ilçesinde
Yeniköy; Dalaman ilçesinde, Şerefler-Kargınkürü, Kapıkargın, Gürleyik; Fethiye
ilçesinde, Alaçat, Çaltıözü, Yaylaceylan, Döğer; Kavaklıdere ilçesinde Salkım; Milas
ilçesinde, Bahçeyeni, Kırcağız, Meşelik, Balcılar, Çamlıyurt, Epçe, Kafaca, Ortaköy,
Küçükdibekdere; Ula ilçesinde, Elmalı, Gökçe, Gölcük, Sarayyanı, Karaböğürtlen,
Şirinköy, Çıtlık; Yatağan ilçesinde Bağyaka ve Kafaca-Kaplancık yerleşmelerinin,
dönemin ilgili mevzuatına göre yapılmış imar planları (köy yerleşme planları)
bulunmaktadır.
32
KUTLUAY PLANLAMA
5.6. KURUM GÖRÜŞLERİ ve JEOLOJİK ETÜT RAPORU
Muğla 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı çalışmaları kapsamında alınması gereken
tüm kurum görüşleri, öncelikle Muğla İl Özel İdaresi İmar ve Kentsel İyileştirme
Müdürlüğü, daha sonra ise, güncellenmesi amacıyla Muğla Büyükşehir Belediyesi İmar ve
Şehircilik Daire Başkanlığı tarafından resmi yazışmalarla temin edilmiş olup, plana
aktarılmış ya da plan kararlarına ve plan hükümlerine yansıtılmıştır.
Muğla 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı’na esas olmak üzere il bütünü için
hazırlanmış olan jeolojik etüt, Muğla İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından
13.01.2011 tarihinde onaylanmıştır.
Söz konusu etütte, inceleme alanı, topoğrafik yapısı, coğrafi durumu, iklim durumu,
il genelinde mostra veren kaya birimlerinin litolojik-yapısal durumu, eğim durumu ve
bölgenin depremselliği dikkate alınarak, arazi kullanım önerisi olarak 6 değişik sınıfa
ayrılmıştır. İnceleme alanı ile ilgili arazi kullanım önerileri şöyledir:
1.Sınıf: Sedimanter kayaların (kiltaşı, kumtaşı, çamurtaşı vb.) yüzeylendiği alanlardır. Bu
alanlar düşük ve orta eğimli (%0-35) olup, kentsel ve kırsal yerleşim alanları (konut,
turizm, kentsel çalışma alanları, kentsel-sosyal altyapı alanları, kentsel-teknik altyapı
alanları vb.) ve sanayi yapıları için uygundur.
2.Sınıf: Kireçtaşları, mermerler, dolomitler, volkanikler ve metamorfiklerin yüzeylendiği
alanlardır. Bu alanlar, düşük ve orta eğimli (%0-35) olup, kentsel ve kırsal yerleşim
alanları (konut, turizm, kentsel çalışma alanları, kentsel-sosyal altyapı alanları, kentselteknik altyapı alanları vb.) ve sanayi yapıları için uygundur.
3.Sınıf: Sedimanter kayaların (kiltaşı, kumtaşı, çamurtaşı vb.), kireçtaşları, mermerler,
dolomitler, volkanikler ve metamorfiklerin yüzeylendiği alanlardır. Bu alanlar, yüksek
eğimli (%35-45), kentsel ve kırsal yerleşim alanları (konut, turizm, kentsel çalışma
alanları, kentsel-sosyal altyapı alanları, kentsel-teknik altyapı alanları vb.) için uygundur.
4.Sınıf: Yamaç molozu-breş-çakıltaşı-kıyı kumulları-bataklık ve travertenlerin gözlendiği
alanlar ve Elmalı formasyonunun %0- 15 altı eğimli alanlardır.
5.Sınıf: Elmalı formasyonunun gözlendiği alanlardır. Bu alanlar, eğim %15 üstü eğimli
alanlar olup, kentsel ve kırsal yerleşim alanları (konut, turizm, kentsel çalışma alanları,
kentsel-sosyal altyapı alanları, kentsel-teknik altyapı alanları vb.) için uygun olmayan
alanlardır.
6.Sınıf: Muğla ilinin 1.derece deprem bölgesi olması nedeniyle, bölgenin etkisi altında
olduğu 4 ana fay grubuna yakın yerlerin depremsellik acısından alt ölçekli planlarda önlem
alınması gereken yerler olarak belirtilmesi ve bu sınıf için 1\1.000 ve 1\5.000 alt ölçekli
plan çalışmalarında tampon sınırların jeofizik çalışmalar sonucunda belirlenmesi
gerekmektedir.
Bu jeolojik etüt Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı’na esas olmak üzere
alınmıştır.
33
KUTLUAY PLANLAMA
6. PLANLAMA KARARLARI
6.1. ULAŞIM KARARLARI
Kara, hava ve denizyolları ile ulaşım imkanı bulunan ve ayrıca, proje kapsamında
demiryolu ulaşım imkanı oluşturulan Muğla ili için ana ulaşım kararları planda
gösterilmiştir. Bununla birlikte, proje halindeki karayolu, demiryolu ve denizyolu ulaşımı
kararlarına ilişkin güzergahlar ya da yer seçimlerinin yetkili kurumlar tarafından
kesinleştirilirken değişebileceği dikkate alınarak, plan hükümleri ile yapılacak
değişikliklerin 1/25.000 ölçekli nazım imar planına işlenmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Ayrıca, Karayolları Genel Müdürlüğü yetkisi dışında olup, bu planda önerilen
kara ulaşım güzergahlarında, plan bütünlüğü içindeki ulaşım kademelenmesini bozmamak
koşulu ile Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından kaydırmalar yapılabilecektir.
Karayolu ulaşımı planda hiyerarşik olarak, “Birinci Derece Yollar (Karayolları
Genel Müdürlüğü’nün Sorumluluğundaki Devlet Yolları)”, “İkinci Derece Yollar
(Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Sorumluluğundaki İl Yolları)”, “Üçüncü Derece
Yollar” ve “Diğer Yollar” şeklinde derecelendirilmiştir. Büyük ölçüde mevcut
güzergahlardan yararlanılarak ve topoğrafik eşikler etüt edilerek tüm yerleşimlerin
birbirleri ve ana ulaşım akslarıyla olan bağlantıları kurulmuştur.
Karayolları Genel Müdürlüğü yetkisindeki karayolları kenarında yapılacak
tesislerde, 2918 sayılı “Karayolları Trafik Kanunu” ve “Karayolları Kenarında Yapılacak
Tesisler ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.
Karayolları ulaşım bağlantıları üzerinde kontrollü bir gelişimin sağlanması
amacıyla, 1/100.000 ölçekli plan hükümlerinden farklı olarak, tüm kara ulaşım
bağlantılarında değil, sadece Karayolları Genel Müdürlüğü yetkisindeki devlet yolları
(birinci derece yol) ve il yolları (ikinci derece yol) ile bu planda gösterilen üçüncü derece
yollar ve ayrıca, turistik yollar üzerinde, akaryakıt ve servis istasyonları ile bütünleşik
olarak, yeme-içme ve günübirlik alışverişe yönelik ticaret üniteleri yapılması yönünde plan
hükmü getirilmiştir. Bu tesisler için yapılanma koşulları, Maks. Emsal = 0,20, Maks. İnşaat
Alanı = 800 m2 ve Yapı Yapılabilecek Min. Parsel Büyüklüğü = 5.000 m2 olarak
belirlenmiştir. Diğer akaryakıt istasyonlarında ise, bu kullanımların yer alıp alamayacağı
kararı ilgili belediyesi tarafından verilecektir.
Buna karşın, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, kara ulaşım güzergahlarında
getirilen bu kısıtlamayı dengelemek amacıyla, önemli karayolu ulaşım bağlantıları
üzerinde gerekli görülen bölgelerde ticaret ve konut dışı kentsel çalışma alanları
düzenlenmiştir. Planda gösterilen bu alanlarla ilgili yapılanma koşulları alt ölçekli imar
planlarında belirlenecektir.
Ayrıca, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yetkisindeki yollar, bu planda gösterilen
üçüncü derece yollar (kırsal yerleşme alanlarını birbirine bağlayan yollar) ile diğer kara
ulaşım güzergahları ve ayrıca turistik yollar üzerinde, gerekli olması halinde ilgili mevzuat
34
KUTLUAY PLANLAMA
kapsamında Lpg, Cng İstasyonları ile Hidrojen Dolum Tesisi vb. yapılabilecektir. Bu
şekilde tek başına akaryakıt istasyonu olarak yapılacak tesisler için yapılanma koşulları;
Maks. Emsal = 0,20, Maks. Yapı İnşaat Alanı = 400 m2 ve Yapı Yapılabilecek Min.
Parsel Büyüklüğü = 2.000 m2. 0larak verilmiştir.
İl yolları (ikinci derece yol) ile bu planda gösterilen üçüncü derece yollar (kırsal
yerleşme alanlarını birbirine bağlayan yollar) ve ayrıca, turistik yollar üzerinde ise, yemeiçme ve günübirlik alışverişe yönelik ticaret üniteleri (düğün salonu vb.) yapışabilecektir.
Bu tesisler için yapılanma koşulları, Maks. Emsal = 0,10, Maks. Yapı İnşaat Alanı = 500
m2 ve Yapı Yapılabilecek Min. Parsel Büyüklüğü = 3.000 m2. olarak belirlenmiştir.
Baraj altında kalan yollar ayrıca gösterilmiş ve bu yollara alternatif yeni yol
önerileri yapılmıştır. Bu güzergahların yetkili idarelerce kesinleştirilmesinden sonra
1/25.000 ölçekli nazım imar planına işlenmesi zorunludur.
Havayolu ulaşımı kapsamında, Milas-Bodrum ve Dalaman Uluslararası
Havalimanları ile Bodrum ilçesi, Mumcular beldesindeki Imsık Askeri Havaalanı plan
döneminde işlevini sürdürecektir. Bu havaalanlarının mania planları plana işlenmiştir.
Bunlara ilaveten, ildeki talebin desteklenmesi amacıyla, plan kapsamında kalan
alanlarda, yapılanma koşulları alt ölçekli planlarda belirlenmek üzere, ilgili mevzuat
hükümleri doğrultusunda, heliport ve stol tipi uçaklar için pist alanları yer seçimi
yapılabilecektir.
Denizyolu ulaşımı kapsamındaki, mevcut ve onaylı imar planları bulunan limanlar,
yat limanları, yolcu iskeleleri, balıkçı barınakları ve iskeleler gibi kıyı yapıları, bu nazım
imar planının kapsamı ve onama sınırları dışındadır.
Demiryolu ulaşımı kapsamında, bölge ulaşımı ve ekonomisi açısından önem
taşıyan “Aydın-Çine-Yatağan-Güllük Limanı Demiryolu Güzergahı”, Demiryollar
Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü kurum verisine göre plana
işlenmiştir.
35
KUTLUAY PLANLAMA
6.2. MEKANSAL KULLANIM KARARLARI
“Muğla İli 1/125.000 Ölçekli Nazım İmar Planı” mekansal kullanım kararları
bölgesel fiziki, sosyal ve ekonomik analizler, güncel kurum görüşleri ve projeksiyonlar
çerçevesinde şekillenmiştir.
Mekansal kullanım kararlarının irdelenmesi ve belirlenmesinde, bölgenin doğal
yapısı ve fiziki eşikler ile nüfus ve sektörel yapıya ilişkin veriler, kurum görüşleri ve
mevzuata uygun olarak onaylanmış yürürlükteki fiziki planlar, bütüncül ya da mevzii imar
planları, köy yerleşme planları, uzun devreli gelişme planları ve güncel onaylı çevre düzeni
planları göz önüne alınmıştır.
1/25.000 ölçekli nazım imar planında yer alan kullanımlar dışında, planın
onaylanmasından sonra ihtiyaç duyulabilecek, her türlü atık bertaraf, bunlarla entegre geri
kazanım ve arıtma tesisleri gibi çevrenin korunmasına yönelik tesisler ile belediye hizmet
alanı ve mezarlık gibi kamu hizmetleri açısından zorunlu olabilecek tesisler için yer seçimi
yapılabilecektir. Ancak, bu kullanımlar için, ilgili kurum ve kuruluşlar ile Muğla
Büyükşehir Belediyesi’nin görüşünün alınacak ve 1/25.000 ölçekli planda değişiklik
yapılacaktır.
1/25.000 ölçekli nazım imar planındaki ana mekansal kullanım kararları dağılımı
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 1. 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Mekansal Kullanım Kararları Dağılımı
Kullanım
Meskun Alanlar
Alan (ha)
Oran (%)
51.770
5,3
Bu Planla Kullanım Kararı Getirilmiş Alanlar
Tarım Alanları
Orman Alanları
Kullanılmayacak Alanlar
11.215
199.897
609.815
97.977
1,2
20,6
62,8
10,1
Toplam
970.674
100,0
Muğla ili toplam yüzölçümü, 1.324.700 hektardır. 970.674 hektarlık planlama
alanın ilin yaklaşık olarak %73,3’ünü oluşturmaktadır.
36
KUTLUAY PLANLAMA
1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları dışında kalan özel statülü alanlar ise,
354.026 hektardır. Bu statülü alanların dağılımı ve Muğla ili yüzölçümü içindeki oranları
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 2. Plan Onama Dışı Alanlar
Statü Türü
Özel Çevre Koruma Bölgeleri
Turizm Merkezleri + KTKGB
Diğer Korunan Alanlar
(doğal sitler, milli parklar vb.)
Toplam
Statülü Alanları
Muğla İli
Kendi İçlerindeki
Yüzölçümü
Oranları
İçindeki Oranları
(%)
(%)
53,8
190.568
14,4
20,0
70.612
5,3
26,2
92.845
7,0
100,0
354.026
26,7
Alan
(ha)
6.2.1. 1/5.000 Ölçekli Öncelikli Nazım İmar Planı Yapılması Zorunlu Alanlar
1/25.000 ölçekli nazım imar planında, öncelikle mevzi imar planlarıyla parça parça
kullanım kararları getirilmiş bölgelerde plan bütünlüğünün sağlanması ve ayrıca, köyden
mahalleye dönüşen ve önemli gelişim akslarında yer alan yerleşmelerde bütüncül kullanım
kararlarının getirilmesi amacıyla, “1/5.000 ölçekli öncelikli nazım imar planı yapılması
zorunlu bölgeler” belirlenmiştir.
Bu bölgelerde 1/5.000 ölçekli nazım imar planlarının bütüncül olarak yapılması
esas olacaktır. Ancak, gereklilik oluşması halinde, eşikler ile biçimlenmiş, sosyal ve teknik
altyapı alanları açısından dengelenmiş uygun büyüklüklerin tanımlanması koşuluyla,
1/5.000 ölçekli nazım imar planları etaplar halinde de yapılabilecektir. Bu bölgelerde
hazırlanacak imar planları, planın uygulamasına yönelik eylem planı raporlarını da
içerecektir.
Bu planda belirlenen “1/5.000 ölçekli öncelikli nazım imar planı yapılması zorunlu
bölgelere” ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.
1. Menteşe ilçesinde, Doğanköy, Yenice ve Taşlı mahallelerinin bulunduğu bir
bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı
gelişmelerini sağlamak ve Menteşe ilçesi genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel
çalışma alanları ile sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına
yönelik planlanması esastır.
2. Menteşe ilçesinde, Yerkesik ve Akkaya mahalleleri arasında, planda kentsel
çalışma alanlarının önerildiği bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgenin planda önerilen,
küçük sanayi sitesi, toplu işyerleri ve tarımsal işletme tesislerinin birbirleriyle
entegrasyonunun sağlandığı şekilde planlanması esastır.
37
KUTLUAY PLANLAMA
3. Milas ilçesinde, Milas-Bodrum karayolu güzergahında, havaalanı kavşağından
başlayarak, Bodrum ilçesi yönünde, parça parça mevzi planlarla gelişmiş, 1/25.000
ölçekli nazım imar planında ticaret kullanımı ile desteklenen alanlar ile Dörttepe
mahallesi merkezini kapsamaktadır. Bu bölgede, planda önerilen ticaret, konut dışı
kentsel çalışma ve büyük araç otoparkı gibi kullanımlar ile birlikte mevzuat
kapsamında gerekli sosyal ve teknik altyapı alanlarının planlanması esastır.
4. Milas ilçesinde, Kıyıkışlacık mahallesi doğusunda, mevzi imar planları ile
şekillenmiş, turizm tesis alanları ve turizm ikinci konut alanlarının bulunduğu
yarımadayı kapsamaktadır. Bu bölgede, mevcut ve planlı kullanımlar çerçevesinde
turizm kullanımı ile birlikte, sosyal ve teknik altyapı alanlarının planlanması
esastır.
5. Milas ilçesinde, Boğaziçi mahallesinde, Metruk Tuzlası yönündeki bir bölgeyi
kapsamaktadır. Bu bölgede, turizm ve karma kullanımı alanları yanı sıra
havaalanına yakınlık da dikkate alınarak, büyük araç otoparkı ve ticaret alanlarının
planlanması esastır.
6. Ortaca ilçesinde, Sarıgerme mahallesi ve etrafında karma kullanım olarak planlamış
alanları kapsamaktadır. Bu bölgenin, Sarıgerme Turizm Merkezi’ndeki turizm
gelişim potansiyeli dikkate alınarak planlanması esastır.
7. Ula ilçesinde, Ataköy, Zeytinbelen, Çıtlık, Taşkesiği, Duran, Sarıbağ, Delikür,
Kızılyaka ve Yılanlık mahallelerinin bulunduğu bölgeyi kapsamaktadır. Bu
bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı gelişmelerini sağlamak ve Ula ilçesi
genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel çalışma alanları, eko-turizm alanları ile
sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına yönelik
8. Ula ilçesinde, Akkaya, Çamköy ve Kızılağaç mahallelerinin bulunduğu bölgeyi
kapsamaktadır. Bu bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı gelişmelerini
sağlamak ve Ula ilçesi genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel çalışma alanları ile
sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına yönelik
9. Ula ilçesi Karabörtlen mahallesini kapsamaktadır. Yapılaşma taleplerinin yoğun
olduğu yerleşimin bütüncül olarak planlaması esastır.
10. Fethiye ilçesinde, Uzunyurt mahallesini kapsamaktadır. Bu bölgenin, planda
önerilen eko-turizm alanları ile bir turizm odağı olarak planlanması esastır.
11. Fethiye ilçesinde, bir kısmı özel çevre koruma bölgesinde kalan Karaçulha’nın bu
nazım imar planı sınırları içinde kalan kısmı ile Esenköy, Eldirek ve Karşıyaka
mahallelerini kapsamaktadır. Bu bölgede, yol kenarlarında saçaklanmış ve
birbirinde kopuk oluşmuş yapılaşmanın bütüncül olarak planlanması esastır.
12. Seydikemer ilçesinde, Çiller, Zorlar ve Uğurlu mahallelerinin bulunduğu bölgeyi
kapsamaktadır. Bu bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı gelişmelerini
38
KUTLUAY PLANLAMA
sağlamak ve Seydikemer ilçesi genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel çalışma
alanları ile sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına yönelik
13. Seydikemer ilçesi Çaltılar ve Bekçiler mahallelerinin kapsamaktadır. Yapılaşma
taleplerinin yoğun olduğu bu yerleşimlerin birlikte değerlendirilerek, bütüncül
olarak planlaması esastır.
14. Köyceğiz ilçesi Yayla mahallesini kapsamaktadır. Yapılaşma taleplerinin yoğun
olduğu, ancak jeolojik açıdan afete maruz alanların yer aldığı yerleşimin gerekli
önlemler alınarak planlaması esastır.
15. Köyceğiz ilçesi Akçeşme mahallesini kapsamaktadır. Yapılaşma taleplerinin yoğun
olduğu yerleşimin bütüncül olarak planlaması esastır.
Köyden mahalle statüsüne dönüşmüş olan kırsal nitelikli yerleşmelerde ise, 1/5.000
ölçekli nazım imar planı yapılmadan da 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı
yapılabilecektir.
39
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.2. Yerleşme Alanları
Muğla ilinin, 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe
Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun” kapsamında, “Büyükşehir” statüsü kazanmasına bağlı olarak, tüm yerleşimler
“kentsel yerleşme” statüsü kazanmıştır. Bununla birlikte, imar planları bulunan ilçe
merkezleri ve mülga belediyelik yerleşimler ile köyden mahalleye dönüşen yerleşimlerin
nitelikleri farklıdır. Bu nedenle, yerleşme alanları planda “kentsel yerleşme alanları” ve
“kırsal nitelikli yerleşme alanları” olarak gruplandırılmıştır. Kırsal nitelikli, ancak yayla
özelliği taşıyan yerleşimler ise, “yayla nitelikli yerleşme alanları” olarak belirlenmiştir.
Ayrıca, bu planla önerilen gelişme alanları için plan hükümleri üretilmiştir.
Yerleşme alanlarında, “Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği” ve “Planlı Alanlar
Tip İmar Yönetmeliği”nde yer alan tanımlar kapsamında kalmak koşulu ile konut alanları,
merkezi iş alanları, ticaret alanları, karma kullanım alanları, turizm alanları, resmi kurum
alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları, akaryakıt ve servis istasyonları, küçük sanayi
alanları, sosyal ve kültürel altyapı alanları, belediye hizmet alanları, teknik altyapı alanları
birlikte veya ayrı ayrı veya kısmen yer alabilecektir.
1/25.000 ölçekli nazım imar planında, “yerleşme alanı” olarak gösterilen alanların
baraj gölü altında kalmak ve ya afet bölgesi ilan edilmek vb. gibi sebeplerle taşınmalarının
zorunlu olduğu durumlarda, bu yerleşimler için yapılacak yeni yer seçimleri için bu planda
değişiklik yapılması zorunludur.
6.2.2.1. Kentsel Yerleşme Alanları
İlçe merkezleri ve mülga belediyelik yerleşimlerin imar planlarında, varsa bu planla
revize edilmiş kısımlar dışında yürürlükteki plan kararları ve yapılanma koşulları geçerli
olacaktır. Ancak, 1/25.000 ölçekli nazım imar planının onay tarihinden sonra yapılacak her
tür ve ölçekte imar planı ve plan revizyonlarının, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı
kararları ve plan hükümleri doğrultusunda yapılacaktır.
1/25.000 ölçekli nazım imar planında gösterilmiş ya da ölçek gereği gösterilememiş
ve kentsel yerleşme alanları içinde kalan, ancak yürürlükteki imar planlarında “tarımsal
niteliği korunacak alan” olarak belirlenen alanlarda ise, 5403 sayılı “Toprak Koruma ve
Arazi Kullanımı” kanunu hükümleri geçerli olacaktır.
40
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.2.1.1. Bu Planla Önerilen Gelişme Alanları
Bu planla önerilen yeni gelişme alanları ise, “düşük, seyrek-1 ve seyrek-2
yoğunluklu” olacak şekilde bölgelenmiştir. Bu alanlardaki yoğunluk değerleri aşağıdaki
şekilde belirlenmiştir.
Düşük Yoğunlukta Gelişme Alanlarında;
Maks. Brüt yoğunluk =
51-100 kişi/ha
Seyrek-1 Yoğunlukta Gelişme Alanlarında;
Maks. Brüt yoğunluk =
11-50 kişi/ha
Seyrek-2 Yoğunlukta Gelişme Alanlarında;
Maksimum Brüt Yoğunluk =
Maks. Emsal = 0,05
10 Kişi/Ha
Seyrek-2 yoğunluklu tanımlanan alanlarda ifraz sonucu elde edilebilecek min.
parsel büyüklüğü = 5.000 m2; yapı yapılabilecek min. parsel büyüklüğü 1.500 m2 olarak
uygulanacaktır.
6.2.2.2. Kırsal Nitelikli Yerleşme Alanları
6360 sayılı kanununa istinaden, köyden mahalleye dönüşen yerleşimler 1/25.000
ölçekli nazım imar planında “KY” sembolü ile gösterilmiştir. Bu alanlarda, varsa onaylı
imar planı ya da köy yerleşme planı koşulları geçerli olacaktır. Bu yerleşmeler için, varsa,
tespitli köy yerleşik alanları “kırsal nitelikli yerleşme alanı sınırı” olarak kabul edilecektir.
Köy yerleşik alanı tespiti olmayan yerleşmelerde ise, yerleşik ve gelişme alanlarını
kapsayacak “kırsal nitelikli yerleşme alanı sınırı” tespitleri ilçe belediyelerince yapılacak
ve Muğla Büyükşehir Belediyesi onayı ile kesinleşecektir.
“Kırsal nitelikli yerleşme alanları” için 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı
yapılması esastır. 1/5.000 ölçekli nazım imar planı yapılması zorunlu değildir. Ancak,
uygulama imar planı yapılıncaya kadar, tespitli köy yerleşik alanı sınırları içinde plan
hükümlerinde belirlenen koşullarla yapılaşmaya izin verilecektir. Bu alanlarda uygulama
imar planının onaylanıp yürürlüğe girmesiyle plan hükümlerinde belirtilen, bir anlamda
geçici dönem yapılaşma koşullarının hükmü kalmayacaktır.
Plan hükümlerinde yapılanma koşulları belirlenmeyen kullanımlardaki uygulamalar
ise, ancak uygulama imar planlarının yapılması ile mümkün olup, yapılanma koşulları
hazırlanacak söz konusu planlarda belirlenecektir.
1/1.000 ölçekli uygulama imar planları yapılıncaya kadar tespitli köy yerleşik
alanlarındaki yapılaşma koşulları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
41
KUTLUAY PLANLAMA
Konut ve/veya ticaret (yöre halkının günübirlik ihtiyacını karşılayacak olan bakkal,
kasap, kuaför, tamirci, kahvehane, düğün salonu, çay bahçesi, büfe,otopark vb.) yapılması
durumunda:
Maks. Emsal
= 0,50
Bina kat adedi
= 2 kat
İfraz sonucu elde edilebilecek min. parsel büyüklüğü = 500 m2
Maks. İnşaat alanı
= 250 m2
Yapılara maksimum iki kat yükseklik verilmiştir. Ancak, yapıların tek katlı olarak
yapılma talepleri de olabileceği dikkate alınarak, yaklaşma mesafelerine uymak ve emsal
0,30 olarak uygulanmak koşulu ile tek katlı yapı yapılabileceği koşulu getirilmiştir. Ancak
daha sonra, tek katlı yapıya ikinci kat çıkılmasının talep edilmesi halinde, her halükarda,
maksimum toplam emsal 0,50’yi, maksimum inşaat alanı ise, 250 m2’yi geçemeyecektir.
Kırsal nitelikli yerleşme alanlarında, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nce
aksine bir görüş verilmemiş ise, yapılanma koşulları aşağıdaki şekilde belirlenen, entegre
tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarımsal amaçlı yapı
yapılabilecektir.
Maks. Emsal (konut dahil) = 0,50
Konut için maks. inşaat alanı = 250 m2
Konut için maks. kat adedi = 2 kat
Tarımsal amaçlı yapı için maksimum inşaat alanı ve bina yüksekliği yapılacak
tesisin ihtiyacı doğrultusunda il gıda tarım ve hayvancılık müdürlüğü görüşü doğrultusunda
belirlenecektir.
Yerleşimin ihtiyacına yönelik olarak kamu tarafından yapılacak ilk ve orta öğretim
tesisi, sağlık tesisi, ibadet yeri ve güvenlik tesisi vb. gibi tesislerin yer seçimi yetkili
idarelerce yapılacak olup, bu yapı ve tesislere uygulama projeleri kapsamında işlem
yapılacaktır. Parsel içerisindeki yapının yerinin tespiti, ilgili mevzuata uygun olmak
kaydıyla ruhsat vermeye yetkili idareler tarafından yapılacaktır.
Kırsal nitelikli yerleşme alanlarında, işyeri açma ve çalışma izni alınarak ev
pansiyonculuğu ve günübirlik tesisler yapılabilecektir. Günübirlik tesisler için yapılanma
koşulları ise, uygulama imar planında belirlenecektir.
42
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.2.2.1. Yayla Yerleşme Alanları
Muğla ilinde yayla nitelikli yerleşmelerin planlı gelişmesi amacıyla, 1/25.000
ölçekli nazım imar planında bu alanlar için ayrıca plan hükümleri oluşturulmuştur. Bu
yerleşimlere, planda “YY” konulmuş ve tespitli köy yerleşik alanları, mevcut yerleşik
alanları ya da yayla isimleri belirtilerek gösterilmiştir. Yayla yerleşmeleri için, yerleşik ve
gelişme alanlarını kapsayan uygulama imar planı yapılması zorunlu tutulmuştur.
Bu doğrultuda, yayla yerleşiminin yerleşik ve gelişme alanlarını kapsayacak olan
“uygulama imar planı yapılacak alan” sınırlarının ilçe belediyelerince belirlenmesi ve 5216
sayılı “Büyükşehir Belediyesi Kanunu” kapsamında karara bağlanması hükmü
getirilmiştir. Ancak, imar planı yapılıncaya kadar, onaylı köy yerleşik alanı bulunan yayla
yerleşmelerinde, köy yerleşik alanı sınırları içinde kırsal nitelikli yerleşme alanları için
belirlenen plan hükümlerinde yer alan koşullar çerçevesinde uygulama yapılabilecektir.
Bununla birlikte tespitli köy yerleşik alanı bulunmayan yerleşmelerde imar planı
yapılmadan herhangi bir yapılaşmaya izin verilmeyecektir.
Yayla yerleşme alanları için hazırlanacak uygulama imar planlarında bölgenin
geleneksel yapılaşma ve kültürel kimliğine uygun özelliklerin gözetilmesi amacıyla “kırsal
tasarım rehberleri” hazırlanacak ve uygulama imar planlarında, maksimum brüt yoğunluk
50 kişi/ha ve yayla konut yapılarında bağımsız bölüm başına maks. inşaat alanı 100 m2
olarak hesaplanacaktır.
Bu alanlarda yayla konutu ile yaylada yaşayacak olan nüfusa hitap edecek meydan,
kahvehane, ibadet yeri, bakkal, fırın vb. gibi günübirlik ihtiyaca cevap veren ticaret
kullanımları yer alabilecek; işyeri açma ve çalışma izni alınarak ev pansiyonculuğu
yapılabilecektir.
43
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.3. Muğla Büyükşehir Belediyesi Özel Proje ve Planlama Alanları
1/25.000 ölçekli nazım imar planında, gerek doğal kaynakların korunması gerekse
sosyo-ekonomik kalkınmanın desteklenmesi amacıyla özel kararların getirilmesi gerekli
görülen yerlerde, “özel proje ve planlama alanları” belirlenmiştir. Bu alanlar için, Muğla
Büyükşehir Belediye Başkanlığı ya da yetkili ilçe belediye başkanlıkları tarafından,
koruma ve kullanma dengesi gözetilerek bütüncül alt ölçekli imar planları ve kentsel
tasarım projeleri hazırlanacaktır.
1/25.000 ölçekli nazım imar planında önerilen özel proje ve planlama alanları
şunlardır:
ÖPA-1. Muğla Ovası ÖPA: Menteşe ilçesindeki “Muğla Ovası”nın tarımsal niteliğinin
korunması ve özgün niteliğinin devam ettirilmesine yönelik bir proje üretilecektir.
ÖPA-2. Menteşe ÖPA: Menteşe ilçesi ilçe merkezinin kuzeyindeki bu bölgede, kamu
hizmeti amaçlı bir proje üretilecektir.
ÖPA-3. Ula Kanyonu ÖPA: Ula ilçesindeki Ula Kanyonu ve yakın çevresini kapsayan bu
alanda, turizmin desteklenmesi amaçlı bir proje üretilecektir.
ÖPA-4. Geyik Kanyonu ÖPA: Ula ilçesinde Geyik Kanyonu ve yakın çevresini kapsayan
bu alanda, turizmin desteklenmesi amaçlı birproje üretilecektir.
ÖPA-5. Tersakan Çayı ÖPA: Dalaman ilçe merkezinin kuzeyindeki Taşlıburun-Dereköy
mevkiinde, Tersakan Çayı etrafını kapsayan bu alanda, ilçenin ekonomik ve sosyo-kültürel
gelişimini destekleyecek bir proje üretilecektir.
ÖPA-6. Karaova Park ÖPA: Bodrum ilçesi Çamarası mahallesindeki bu alanda, hem
turizmin desteklenmesi hem de yerel halkın gereksinimini karşılayacak sosyo-kültürel
alanların yaratılması amaçlı bir proje üretilecektir.
ÖPA-7. Çamlık-Kumköy ÖPA: Bodrum ilçesi Çamlık mahallesindeki bu alanda, kırsal
turizmi destekleyici ve yerel halkın gereksinimini karşılayacak sosyo-kültürel alanların
yaratılması amaçlı bir proje üretilecektir.
“Özel proje ve planlama alanları”, 1/5.000 ölçekli nazım imar planlarında da
belirlenebilecektir.
44
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.4. Çalışma Alanları
6.2.4.1. Ticaret Alanları
“Planlı Alanlar Tip imar Yönetmeliği” kapsamında, iş merkezleri, ofis-büro, çarşı,
çok katlı mağazalar, kamu veya özel katlı otoparklar, alışveriş merkezleri, otel ve diğer
konaklama tesisleri, sinema, tiyatro, müze, kütüphane, sergi salonu gibi sosyal ve kültürel
tesisler, lokanta, restoran, gazino, düğün salonu gibi eğlenceye yönelik birimler, yönetim
binaları, katlı otopark, banka, finans kurumları, yurt, kurs, dershane, özel eğitim ve özel
sağlık tesisleri gibi ticaret ve hizmetler sektörüne ilişkin yapıları yapılabileceği alanlardır.
“Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği”nde “konut dışı kentsel çalışma alanı”
tanımının değişmesi ve ticaret kullanımının bu alan kapsamında çıkarılması nedeniyle,
planda “konut dışı kentsel çalışma alanı” ve “ticaret alanı” kararları yeniden gözden
geçirilmiş ve bu kullanımların gösterimleri ayrılmıştır. Bu doğrultuda, Menteşe, Milas,
Bodrum, Dalaman ve Marmaris ilçelerinde önemli yol güzergahlarına ticaret alanları
önerilmiştir. Ticaret kullanımı ayrıca, bu planda gösterilen yerleşme alanları içinde imar
planı kararı ile yer alabilecektir.
Bu alanlar için yapılanma koşulları, geleneksel merkez gelişmeleri, mevcut
yapılaşma koşulları ve kullanım durumları ile yoğunluklar dikkate alınarak alt ölçekli imar
6.2.3.2. Kamu Hizmet Alanları (Resmi Kurum Alanları)
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerle, belediyeye
veya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kuruluşlara, kanunla veya
kanunun verdiği yetki ile kurulmuş kamu tüzel kişilerine ait bina ve tesislerin yer
alabileceği alanlardır.
Bu planda gösterilen yerleşme alanlarında imar planı kararlarıyla yer alabilecek bu
kullanım için, ayrıca, Menteşe, Bodrum, Milas, Yatağan, Ula ve Fethiye ilçelerinde yeni
alan önerileri yapılmıştır.
Bu planla önerilen ve/veya alt ölçekli imar planlarında önerilecek olan resmi kurum
alanlarındaki yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir.
6.2.3.3. Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları
Bu alanlarda, konaklama tesisleri, lokanta, resmi ve sosyal ve kültürel tesisler,
çevre sağlığı yönünden tehlike oluşturmayan imalathaneler ile patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı
maddeler içermeyen depolar yer alabilecektir.
1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında tüm kara ulaşım güzergahlarında yapımına
izin verilen konut dışı kentsel çalışma alanları, 1/25.000 ölçekli planda bölgesel olarak
45
KUTLUAY PLANLAMA
tanımlanmış ve Menteşe, Bodrum, Milas, Ula, Kavaklıdere, Yatağan ve Seydikemer
ilçelerinde önemli yol güzergahlarında önerilmiştir. Konut dışı kentsel çalışma alanları,
ayrıca, bu planda gösterilen yerleşme alanları içinde imar planı kararı ile yer alabilecektir.
Bu planla önerilen ve/veya alt ölçekli imar planlarında önerilecek olan konut dışı
kentsel çalışma alanlarındaki yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında
belirlenecektir.
6.2.3.4. Organize Sanayi Bölgeleri
Muğla ilindeki tek organize sanayi bölgesi Milas ilçesindedir. Bu alanda 4562
sayılı “Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu” ve “Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu
Uygulama Yönetmeliği” hükümleri geçerli olacaktır.
6.2.3.4. Sanayi Bölgeleri
Bu planda 1/25.000 ölçekte gösterilebilen mevcut sanayi alanları gösterilmiş olup,
bu planın onayından önce, yerleşme alanları içinde veya dışında yer seçmiş ve mevzuata
uygun olarak onaylanmış imar planı bulunan sanayi alanlarında, mevcut plan koşulları
geçerli kabul edilmiştir.
Muğla ilinde, başta mermer sanayi olmak üzere, potansiyele sahip tüm sanayi
türlerinin desteklenmesi amacıyla, Menteşe, Yatağan, Kavaklıdere, Ortaca, Dalaman ve
Seydikemer ilçelerinde sanayi alanları önerilmiştir. Bu planla belirlenmiş olan sanayi
alanları için bütüncül imar planlarının yapılması koşulu getirilmiştir.
Buna ilaveten, Menteşe, Milas, Bodrum, Yatağan, Kavaklıdere ve Seydikemer
ilçelerinde, planın onayından sonra ihtiyaç duyulabilecek sanayi alanları için, kurum
görüşleri çerçevesinde en az 50 hektar olacak şekilde yeni yer seçimi yapılması
desteklenmektedir. Bu durumda, ilgili mevzuat doğrultusunda planlarda değişiklik
yapılması zorunlu tutulmuştur.
6.2.3.5. Küçük Sanayi Alanları
Şehirde yaşayanların günlük bakım, tamir, servis ve küçük ölçekli imalat
ihtiyaçlarının karşılanabileceği, patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen ve çevre
sağlığı yönünden tehlike oluşturmayan atölye, imalathane ile depoların yapılabildiği
alanlardır.
Planda gösterilen yerleşme alanları içinde, imar planı kararlarıyla yer alabilecek
olan bu kullanım için ayrıca, Menteşe, Milas, Bodrum, Dalaman, Marmaris ve Seydikemer
ilçelerinde bölgesel olarak hizmet vermesi öngörülen yeni küçük sanayi sitesi alanları
önerilmiştir.
46
KUTLUAY PLANLAMA
Yerleşme alanları içerisinde yer alabilecek bu kullanımın yer seçiminde çevresel
etkileri dikkate alınacaktır. Bu alanlarla ilgili yapılanma koşulları, ilgili kurum ve
kuruluşların görüşleri doğrultusunda, alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir.
6.2.3.6. Depolama Alanları
Endüstriyel hammadde ve mamul ürünlerin veya bitkisel ve hayvansal ürünlerin
açık ya da kapalı olarak depolanabileceği ve ayrıca, stok alanı, yükleme ve boşaltma
alanları ile bunların ihtiyacı olan açık ve kapalı otoparklar, garajlar ve diğer altyapı
tesislerinin yer alabileceği alanlardır. Ancak, bu alanlarda, “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı
Maddelerle, Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması,
Depolanması, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Esaslarına İlişkin Tüzük”te
belirtilen her tür çevresel olumsuz etkisi bulunan malzemeler için depolama
yapılamayacaktır.
1/25.000 ölçekte gösterilebilen depolama alanları planda gösterilmiştir. Onaylı imar
planlarında bu kullanım için ayrılmış alanlarda, imar planı koşulları geçerli kabul
edilmiştir.
Toplu işyerleri kullanımı içinde yer alabilecek olan bu kullanım için, ayrıca üst
ölçekli plan kararı kapsamında, Kavaklıdere ilçesinde bir öneri alan belirlenmiştir.
Depolama alanlarında yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir.
6.2.3.7. Toplu İşyerleri
Büyük alan kullanımı gerektiren ticari işletmeler, inşaat malzemesi, oto galeri,
tarımsal üretim pazarlama, nakliyat ambarı, toptancı hali, toptan ticaret, pazarlama ve
depolama alanları, tır ve kamyon parkı ve benzeri tesisler ile çevre sağlığı yönünden
gerekli tedbirler alınmak kaydıyla mermer, hurda, teneke, kağıt, plastik gibi maddelerin
organize bir şekilde depolanması ve işlenmesine yönelik faaliyetler ile bunlara ilişkin
sosyal ve teknik altyapı tesislerinin yer alabileceği alanlardır.
Planda, Menteşe, Bodrum, Milas, Yatağan, Kavaklıdere Ortaca, Marmaris,
Dalaman, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinde, bölgesel taleplerin karşılanabileceği toplu
işyerleri alanları önerilmiştir.
Bu planla önerilen toplu işyeri alanlarında yapılanma koşulları alt ölçekli imar
6.2.3.8. Tarımsal Amaçlı Entegre Tesis Alanları
Entegre tesis alanları; tarım ve hayvancılığa yönelik araştırma ve geliştirme
birimlerinin, ürün toplama, depolama, saklama alanlarının, ürün işleme tesisleri ve
besicilikte kullanılacak yem üretim alanları ile tarımsal amaçlı yapı ve tarımsal amaçlı
47
KUTLUAY PLANLAMA
entegre tesislerinin, ayrıca çalışanların ihtiyacına yönelik sosyal ve kültürel donatı
alanlarının, sağlık ve eğitim tesislerinin, gereksinimlere ve planlama ilkelerine uygun
şekilde, toplu olarak (organize şekilde) yer alabileceği alanlardır.
Muğla ilinde tarım ve hayvancılık sektörünün desteklenmesi amacıyla, Menteşe,
Bodrum, Milas, Yatağan, Kavaklıdere, Ula ve Seydikemer ilçelerinde tarımsal amaçlı
entegre tesis alanları planlanmıştır. Bütüncül imar planlarının yapılması zorunluluğu
getirilen bu alanlardaki yapılanma koşulları ise, alt ölçekli imar planları aşamasına
bırakılmıştır.
Ayrıca, bu planda gösterilenler dışında ihtiyaç olması halinde, 1/25.000 ölçekli
planda değişiklik yapılmak kaydıyla, en az 20 hektar olacak şekilde, ilgili kurum ve
kuruluş görüşlerine bağlı kalınarak İl Toprak Koruma Kurulu marifetiyle yer seçimi
yapılabilecektir.
6.2.3.9. Askeri Alanlar ve Askeri Yasak Bölgeler
Mevcut askeri alanlar ve askeri yasak bölgeler planda gösterilmiştir. Bu alanlarda,
2565 sayılı “Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu” ve bu kanuna ilişkin
yönetmelik hükümleri geçerlidir.
6.2.3.10. Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Alanları
Bu alanlarda, 2872 sayılı “Çevre Kanunu” ve ilgili yönetmelikleri ile denizlerde
1380 sayılı “Su Ürünleri Kanunu” ve 3621 sayılı “Kıyı Kanunu”; karada 5403 sayılı
“Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu” ile yürürlükteki diğer mevzuat hükümleri
doğrultusunda uygulama yapılacaktır.
Su ürünleri üretim ve yetiştirme tesisleri Muğla ili ekonomisinde önemli yer tutan
ve gelişme potansiyeli yüksek olan bir sektördür. Balık çiftlikleri, özellikle Milas ve
Seydikemer ilçeleri başta olmak üzere, il genelinde dağınık olarak yer seçmiştir. Bu
tesislerin il ekonomisindeki katma değerlerinin artırılması ve desteklenmeleri önem
taşımaktadır. Ancak, aynı zamanda çevresel kirlilik yaratmadan kontrollü bir şekilde
gelişmeleri sağlanmalıdır. Bu çerçevede, Milas ve Seydikemer ilçelerinde, balık çiftlikleri
gibi su ürünleri üretim ve yetiştirme tesislerinin yer alabileceği bölgeler belirlenmiştir.
6.2.2.11. Maden İşletme Tesisleri, Geçici Tesisler, Maden Sahaları ve Ocaklar
Bu alanlardaki madencilik faaliyetleri, 3213 sayılı “Maden Kanunu” ile 6831 sayılı
“Orman Kanunu”, “Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği”, “Orman Kanunu’nun
16’ıncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliği” ve ilgili diğer yönetmelik hükümlerine göre
yapılacaktır.
48
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.4. Turizm Alanları
Turizm, özellikle denize endeksli turizm türleri plan döneminde Muğla ekonomisi
ve kimliğinde baskın sektör olma özelliğini koruyacaktır. Bu kapsamda, ildeki turizm
potansiyelinin uzun sezon dönemleri yaratacak şekilde, aşağıda kısaca özetlenen alternatif
turizm türlerinin desteklenmesi ile geliştirilmesi önem taşımaktadır.
Golf turizmi: Muğla ilinde, Milas, Bodrum ve Ortaca’da planlı olan golf turizmi alanlarının
tam kapasite ile hizmet verecek şekilde tamamlanması desteklenmelidir.
Sanat Turizmi: 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında, Bodrum ilçesi için desteklenen bu
turizm türü, ulusal ve uluslararası festival veya bienaller gibi organizasyonların
desteklenmesini amaçlamaktadır. Bu turizm türünün desteklendiği yerleşimlerde, sanat
köylerinden, fuar-festival alanlarına kadar, sanat organizasyonlarının kenttin çeşitli
bölgelerinde gerçekleştirilmelerine yönelik her tür ölçekte tesislerin kurulması önem
taşımaktadır. Kültürel, ekonomik ve sosyal getirileri kadar, tanıtma ve imaj oluşturma, kent
kültürünü ve sanat paylaşımını artırma gibi getirileri olan bir turizm türüdür.2
Yayla Turizmi: İklimsel özellikler ve peyzaj değerleri açısından, kırsal öğelerin ağırlık
kazandığı geleneksel yaşam biçiminin paylaşıldığı, dağcılık/tırmanışlar, atlı doğa gezisi,
trekking, yamaç paraşütü, flora/fauna incelemesi, jeep safari vb. doğa sporlarına uygun
alanlar olarak tanımlanmaktadır. Muğla ilinde, başta, Kavaklıdere ve Seydikemer
ilçelerindeki yaylalarda olmak üzere, il genelinde yer alan yaylalarda koruma-kullanma
dengesine dikkat edilerek desteklenmelidir.
Sağlık ve Termal Turizmi: Tedavi amaçlı kaplıca veya diğer sağlık merkezlerine seyahat
eden kişinin fiziksel iyilik halini geliştirmek amacıyla veya estetik cerrahi operasyonlar,
organ nakli, diş tedavisi fizik tedavi, rehabilitasyon vb. gereksinimi olanlarla birlikte
uluslararası hasta potansiyelini kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine olanak
sağlayan bir turizm türüdür.
Muğla ilinde, gelişen sağlık tesisleri kapasitesi dikkate alınarak Menteşe ilçesi ile
termal kaynak potansiyellerinin bulunduğu Ortaca, Köyceğiz, Yatağan ve Seydikemer
ilçeleri bu tür tesisler açısından desteklenmelidir.
Kongre Turizmi: Ulusal ya da uluslararası toplantılar ya da kongreler için tesisler sunan bir
turizm türüdür. Bu anlamda, il merkezi olma ve üniversite kapasitesine sahip olması
açısından, Menteşe ilçesi bu tür organizasyonların yapılacağı tesisler açısından
desteklenmelidir.
2
Eren, Z. R., (2010), “Sanat Turizmi Kapsamında Bienaller Ve Ülke Tanıtımına Olan Etkilerinin
Uluslararası İstanbul Bienali Örneği İle Değerlendirilmesi” Uzmanlık Tezi - T.C. Kültür ve Turizm
Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü
49
KUTLUAY PLANLAMA
Doğa Sporları Turizmi: Dağcılık, kayak rafting, su altı dalış, hava sporları ve kuş
gözlemciliği gibi aktiviteler açısından kaynaklar sunan yerlerde gelişen bir turizm türüdür.
Fethiye ve Erendağı Kış Sporları Turizm Merkezi ile Seydikemer ilde bu turizm türünde
öne çıkan ilçelerdir. Bununla birlikte, Muğla ilindeki tüm ilçelerde bu tür kaynaklar yer
almakta olup, potansiyellerine göre desteklenmelidir.
Yat Turizmi: Yatlarla yapılan, uzun süreli konaklamalar için yat limanı ya da yat çekek yeri
gibi altyapıya ihtiyaç duyulan ve genellikle “mavi yolculuk” olarak adlandırılan, yatların koy
ya da körfezlere demir attıkları, zaman zaman karaya da çıkarak günübirlik turizm aktiviteleri
gerçekleştirdikleri bir turizm türüdür. Muğla ilinin tüm kıyıları bu turizm türü açısından zengin
bir doğaya sahiptir.
6.2.4.1. Turizm Alanları
Turizm işletmesi faaliyetlerinin yapıldığı tesislerin ve bunların ayrıntıları ile
tamamlayıcı unsurlarının yer alabileceği alanlardır.
Planda gösterilen veya plan ölçeği nedeniyle gösterilemeyen onaylı imar planı
bulunan turizm alanlarda, mevcut imar planındaki yapılanma koşulları geçerli olacaktır.
Turizm alanları için, planda gösterilen yerleşme alanlarında da yer seçimi
yapılabilecektir. Bunlara ilaveten, Milas, Bodrum, Yatağan, Ortaca ve Seydikemer
ilçelerinde yeni turizm alanları önerilmiştir.
Bu planla belirlenen turizm alanlarında oluşacak turizm tesisleri için emsal alt
ölçekli imar planlarında belirlenecektir. Ancak, alt ölçekli imar planlarında, otel, tatil köyü,
tatil sitesi ve villaları için ifraz sonucunda oluşacak minimum. parsel büyüklüğü 7.500 m2
olarak verilecektir.
6.2.4.2. Günübirlik Tesis Alanları
Yeme-içme, dinlenme, eğlence ve spor imkanlarından birkaçını günübirlik olarak
sağlayan, konaklama yapılmayan tesislerin yer alabileceği alanlardır.
Planda gösterilen veya plan ölçeği gereği gösterilemeyen onaylı imar planı bulunan
günübirlik tesis alanlarında, mevcut imar planındaki yapılanma koşulları geçerli olacaktır.
Günübirlik tesis alanları, planda gösterilen yerleşme alanları ile turizm ve
ekoturizm tesis alanlarında da yer alabilecektir. Bunlara ilaveten, Bodrum ve Ortaca
ilçelerinde günübirlik tesis alanları önerilmiştir.
3621 sayılı “Kıyı Kanunu” kapsamında belirlenen sahil şeridinin ikinci 50 m.’lik
bölümünde kalan günübirlik tesis alanlarında, 3621 sayılı “Kıyı Kanunu” hükümlerine
göre uygulama yapılacaktır.
50
KUTLUAY PLANLAMA
Bu planda alan olarak tanımlanmamış olup, “G” sembolü ile gösterilmiş olan
noktasal günübirliklerde, sabit olmayan ve bölgenin ihtiyacına göre her biri 25 m 2’yi
geçmeyen büfe, kır kahvesi, çay bahçesi ile kirletici etkisi olmayan, fosseptik yapımını
gerektirmeyen seyyar tuvalet yapılabilecektir. Bu tür tesis alanları Muğla Büyükşehir
Belediyesi tarafından da belirlenebilecektir.
6.2.4.3. Kamping Alanları
Bu planda belirlenen kamping alanları ile bu planda gösterilmeyen ancak, ilgili
kurum ve kuruluşlar tarafından tespit edilecek olan kamping alanlarında ve bu planda
belirlenen turizm alanlarında yapılacak kamping kullanımları için ilgili kurum ve
kuruluşlardan görüş almak koşulu ile yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında
belirlenecektir.
6.2.4.5. Golf Alanları
Milas, Bodrum ve Ortaca ilçelerinde onaylı imar planları olan golf alanları plana
işlenmiştir. Bu planda yeni golf alanı önerilmemiştir.
6.2.4.6. Ekoturizm Alanları
Turizme dönük ekolojik yapı ile bütünleşik oteller, pansiyonlar, konutlar (çiftlik
evi, dağ evi vb.), günübirlik tesisler, sağlıklı yaşam tesisleri, spor tesisleri ile satış üniteleri
ve gerekli sosyal donatı alanları yer alabileceği, doğal ve kültürel değerleri koruyarak, bu
alanlarda ve çevresinde yaşayan nüfusun sosyo-ekonomik gelişimi için kaynak yaratabilen,
çevre ve kültür değerlerini koruma altına alan, gürültü ve kirlilik yaratmayan, alternatif
turizme dönük, doğal yaşama aktif katılımın sağlanabildiği çevreye duyarlı alanlardır.
Muğla ilinde alternatif turizmin desteklenmesi amacıyla Bodrum, Dalaman, Fethiye
ve Seydikemer ilçelerinde ekoturizm alanları önerilmiştir. Bu alanlar için yapılanma
koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir.
Ayrıca, planda ekoturizm alanı olarak gösterilmemiş olsa da, orman alanları ile
çevrili özel mülkiyete konu arazilerde, ilgili tüm kurum ve kuruluşların uygun görüşünün
alınması kaydıyla, plan hükümlerinde belirtilen yapılanma koşulları çerçevesinde “Turizm
Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik”te tanımlanan “kırsal
turizm tesisleri” yapılabilecektir.
51
6.2.4.7.
Karma
Kullanım
Turizm+Ticaret+Konut)
KUTLUAY PLANLAMA
Alanları
(Ticaret+Konut,
Turizm+Ticaret,
Tek başına konut olarak kullanılmamak koşuluyla, ticaret, turizm+ticaret,
ticaret+konut, turizm+ticaret+konut kullanımlarından sadece birinin veya ikisinin veyahut
tamamının birlikte yer aldığı alanlardır.
Bu planın onay tarihinden önce, mevzuata uygun olarak onaylanmış ve yürürlükte
olan imar planlarında “tercihli kullanım alanı” olarak tanımlanmış olan alanlar bu planda
karma kullanım alanı olarak gösterilmiştir. Bu alanlarda imar planları ile verilmiş olan
yapılanma koşulları, yeni bir uygulama imar planı yürürlüğe girinceye kadar geçerlidir.
Bu planla belirlenen karma kullanım alanlarında, ticaret, turizm+ticaret,
ticaret+konut, turizm+ticaret+konut kullanımlarından hangilerinin yer alacağı ve
yapılanma koşulları ise, alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir.
6.2.5. Sosyal Altyapı Alanları
Birey ve toplumun kültürel, sosyal ve rekreatif ihtiyaçlarının karşılanması ve
sağlıklı bir çevre ile yaşam kalitelerinin artırılmasına yönelik kamu veya özel sektör
tarafından yapılan eğitim, sağlık, dini, kültürel ve idari tesisler, açık ve kapalı spor tesisleri
ile park, çocuk bahçesi, oyun alanı, meydan, rekreasyon alanı gibi açık ve yeşil alanlardır.
Ortaca ilçesinde, Sarıgerme’de bir özel sağlık ve rehabiliteasyon merkezi
önerilmiştir. Bu planla gösterilen yerleşme alanlarında yer alacak bu kullanımların
yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir.
6.2.6. Açık ve Yeşil Alanları
6.2.6.1. Yeşil Alanlar
Toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi, dinlenme,
gezinti, piknik, eğlence, rekreasyon ve kıyı alanları toplamıdır. Metropol ölçekteki fuar,
botanik ve hayvan bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamındadır.
Bu alanlarda bölgenin doğal nitelikleri göz önüne alınarak, kullanım türleri alt
ölçekli imar planlarında belirlenmek üzere, temalı parklar, spor alanları, fuar ve rekreasyon
alanları vb. gibi kullanımlar yer alabilecektir.
Bu planda, Menteşe, Bodrum, Milas, Kavaklıdere, Fethiye, Ula, Yatağan,
Seydikemer ve Ortaca ilçelerinde büyük kentsel yeşil alanlar önerilmiştir. Önerilen bu
alanlar için proje bütüncül çalışmaları yapılması zorunlu tutulmuştur.
52
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.6.2. Fuar, Panayır, Festival Alanları
Gösteri ve sergi yapıları ile geniş servis mekanları ve alanda yer alacak
kullanımların tamamlayıcısı olan ticari faaliyetler yer alabileceği bu alanlar, planda
gösterilen yerleşme alanları içinde de planlanabilecektir.
Buna ilaveten, bu planda, Bodrum, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinde bu kullanım
için yeni alan önerileri yapılmıştır. Bu alanlardaki yapılanma koşulları alt ölçekli imar
planlarına bırakılmıştır.
6.2.6.3. Mesire Yerleri
Mevcut mesire alanları planda gösterilmiştir. Bu alanlarda, bu planda hangi
kullanımda kaldığına bakılmaksızın “Mesire Yerleri Yönetmeliği” hükümleri geçerli
olacaktır.
6.2.6.4. Ağaçlandırılacak Alanlar
Erozyon tehlikesi, jeolojik sakıncalar, topoğrafik ve toprak özellikleri ile peyzaj
değeri gibi nedenlerle ağaçlandırılması önerilen bu alanlarda bulunan özel mülkiyete konu
olan arazilerde “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar” plan hükümleri geçerli olacaktır.
6.2.6.5. Mezarlık Alanları
Bu plan kapsamında kalan alanlarda, gösterilmemiş olsa dahi, mevcut mezarlık
alanları korunmaktadır. Yeni mezarlık alanlarının yer seçimi “Mezarlık Yerlerinin İnşaası
ile Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak
yetkili idareler tarafından yapılabilecektir.
6.2.7. Bugünkü Arazi Kullanımı Devam Ettirilerek Korunacak Alanlar
6.2.7.1. Tarım Alanları
Planda gösterilen tarım arazileri, 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanunu” ve ilgili yönetmeliğinde tanımlanan tarım arazileri sınıflarına ayrılmamış olup,
tarım arazilerinin sınıflandırılması ve kesin sınırlarının belirlenmesi, T.C. Gıda Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı ve İl Müdürlüğü tarafından, alt ölçekli imar planlarının
hazırlanması aşamasında yapılacaktır.
Bu aşamadan sonra, belirlenen arazı türüne göre tarımsal amaçlı yapı ve çiftçinin
barınacağı yapı (bağ evi), mutlak, marjinal, dikili ve özel ürün arazileri için plan
hükümlerinde belirlenen koşullara göre yapılabilecektir.
53
KUTLUAY PLANLAMA
1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içinde kalan zeytinlik alanlarda, 3573
sayılı “Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun” hükümleri
geçerlidir.
6.2.7.2. Orman Alanları
Bu alanlarda 6831 sayılı “Orman Kanunu” ve 6292 sayılı “Orman Köylülerinin
Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan
Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun”
hükümleri geçerlidir.
Bu planda kurum görüşü ve kadastro verileri dikkate alınarak plana işlenen orman
alanları içinde kalan özel mülkiyete konu olan arazilerde “Tarımsal Niteliği Korunacak
Alanlar” plan hükümleri geçerli olacaktır.
6.2.7.3. Sulama Alanları
Sulama alanları DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nden temin edilmiş olup, 3083 sayılı
“Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu” ve ilgili
yönetmelik hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır.
6.2.7.4. Mera Alanları
Bu alanlarda 4342 sayılı “Mera Kanunu” ve ilgili yönetmelikleri kapsamında
uygulama yapılacaktır. Planda mera olarak gösterilmiş alanlarda, mera statüsü dışında
kalıp, özel mülkiyete konu olan arazilerde “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar” plan
hükümlerinin geçerli olacaktır.
6.2.7.5. Doğal ve Ekolojik Yapısı Korunacak Alanlar
1/25.000 ölçekli nazım imar planında, “doğal ve ekolojik yapısı korunacak alanlar”
olarak gösterilen alanlarda bugünkü arazi kullanımı devam ettirilecektir. Yapılaşmaya
açılamayacak olan bu alanlarda, zorunlu olan teknik altyapı hizmetleri uygulamaları
dışında, doğal bitki örtüsü, topografya ve silüet etkisini bozacak ya da çevre tahribatına
sebep olacak hiçbir uygulama yapılamayacaktır.
54
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.8. Koruma Alanları
6.2.8.1. Sitler
2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” uyarınca ilan edilen
arkeolojik, tarihi, kentsel ve kentsel-arkeolojik sitlerdir. Doğal sit alanları 1/25.000 ölçekli
nazım imar planı kapsamı dışında kalmaktadır.
Bu plan kapsamındaki arkeolojik, tarihi, kentsel ve kentsel-arkeolojik sitlerde
(planda gösterilmiş ya da gösterilememiş), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve ilgili
Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından alınmış kararlar ile bu plandan önce
onaylanmış koruma amaçlı imar planları yürürlüktedir.
Bu planda gösterilmiş olan, ancak koruma amaçlı imar planı bulunmayan sitlerde,
ilgili mevzuat ve bu plan kararları çerçevesinde uygulama yapılacaktır.
6.2.8.2. Önemli Doğa Alanları
Canlı türlerinin sağlıklı topluluklar oluşturmaları ve yaşam döngülerini devam
ettirmeleri için gerekli tüm coğrafyaların, doğal özelliklerinin bozulmadan saklanması
ilkesi doğrultusunda, doğadaki canlı türlerinin nesillerini sürdürebilmeleri için özel önem
taşıyan, korunması gerekli coğrafyalardır. Bu kavram, canlı türleri ve doğal kaynaklarla
birlikte yeryüzünün en özel doğal alanlarının korunmasını amaçlamaktadır.
Bu bölgelerde yapılacak uygulamalarda, 2872 sayılı “Çevre Kanunu” ve ilgili
mevzuat çerçevesinde işlem yapılacaktır. Bu alanlarda, bu planla yapılaşmaya açılmış
bölgeler dışında kalan yerlerde oluşacak yeni yatırım ve yapılaşma taleplerinde Çevre Ve
Orman Bakanlığı’nın uygun görüşünün alınması zorunludur.
6.2.9. Afet Tehlikeli Alanlar
6.2.9.1. Jeolojik Açıdan Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar
Yürürlükteki imar planlarında gösterilen alanlarla birlikte, yapılacak olan alt ölçekli
planlarda belirlenen jeolojik açıdan yerleşime uygun olmayan alanlar ile heyelan bölgeleri
ve afete maruz bölgelerdir.
6.1.9.2. Jeolojik Açıdan Önlemli Alanlar
Yürürlükteki imar planlarında gösterilen alanlarla birlikte, yapılacak olan alt ölçekli
planlarda belirlenen jeolojik açıdan önlemli alanlar olup, imar planına esas jeolojikjeoteknik etüt raporundaki önlemler alınmadan uygulamaya gidilemez.
55
KUTLUAY PLANLAMA
6.1.9.3. Mikrobölgeleme Etütleri
Mikrobölgeleme etütleri, planlama sürecinde zarar azaltma planları, kentsel risk
yönetimi vb. çalışmalar ile eylem planlarına veri oluşturan belgelerdir. Mikrobölgeleme
haritaları 1.ve 2. derece deprem bölgelerinde kalan ve nüfüsu otuz binin üzerindeki
yerleşmelerde mecburi olarak, diğerlerinde bakanlıkça veya idarece ihtiyaç duyulması
halinde yapılır. Mikrobölgeleme haritası hazırlanmamış diğer deprem bölgelerinde kalan
yerleşmelerde, jeolojikjeoteknik etüt raporu ve eklerine göre uygulamaya gidilir.
6.2.9.3. Taşkına Maruz Alanlar
Taşkın alanları DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nden temin edilmiş olup, bu alanlarda
4373 sayılı “Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Koruma Kanunu” ve ilgili yönetmelik
hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır.
6.2.10. Teknik Altyapı
6.2.10.1. Otogar ve Tır, Kamyon, Makine Parkı ve Garaj( Büyük Araç Otopark) Alanları
Muğla ilindeki ilçeler için, Muğla Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi tarafından
belirlenen alternatif alanlar değerlendirilerek, Milas, Bodrum, Fethiye, Menteşe, Ortaca,
Yatağan ve Seydikemer ilçelerinde otogar alanları planlanmıştır.
Milas’ta havaalanına yakınlık da gözetilerek, bir “büyük araç otopark alanı”
önerilmiştir.
Bu planla önerilenler dışında, bu kullanımlar için yerleşme alanları ve toplu
işyerlerinde imar planlarında yer seçimi yapılabilecektir.
6.2.10.2. Enerji Üretim ve Taşınım Alanları
Mevcut ve proje halindeki barajlar; Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy Termik
Santralleri planda gösterilmiştir. Bunlara ilaveten, 380, 154 ve 31,5 kV’lik enerji nakil
hatları plana işlenmiştir.
6.2.10.2. Atık Bertaraf, Depolama ve Geri Kazanım Tesis Alanları
Mevcut ve proje halindeki atık bertaraf, depolama ve geri kazanım tesisleri, Muğla
Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Kontrol Dairesi tarafından yapılan öneriler
doğrultusunda, Menteşe, Bodrum, Milas, Yatağan ve Marmaris ilçelerinde plana
işlenmiştir.
Bu tesislerde 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
ve “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve ilgili diğer yönetmelik hükümleri
doğrultusunda işlem yapılacaktır.
56
KUTLUAY PLANLAMA
6.2.10.3. Arıtma Tesis Alanları
Mevcut ve proje halindeki arıtma tesisleri, Muğla Büyükşehir Belediyesi Çevre
Koruma Kontrol Dairesi tarafından yapılan öneriler doğrultusunda, Bodrum, Ula ve
Yatağan ilçelerinde plana işlenmiştir.
Arıtma tesisi alanlarında, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “Kentsel Atıksu Arıtımı
Yönetmeliği” ve ilgili diğer yönetmelik hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır. Plan
döneminde oluşacak yeni kullanımlar için çevresel etkiler göz önüne alınarak bu planda
değişiklik yapılması zorunludur.
57
KUTLUAY PLANLAMA
6.3. PROJEKSİYONLAR ve NÜFUS TAŞIMA KAPASİTESİNE YÖNELİK
KARARLAR
TÜİK 2014 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, Muğla ili
bütününde sürekli ikamet eden toplam nüfus (kış nüfusu) 894.509 kişidir. Ayrıca, il
genelinde 527.604 kişilik geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) ve yaklaşık olarak
217.467 kişilik turizm nüfusu (yatak kapasitesi) mevcuttur.
Muğla ilindeki sürekli ve geçici ikamet eden nüfus kapasitenin ilçelere göre
dağılımı aşağıdaki tabloda görüldüğü gibidir.
Tablo 3. Sürekli ve Geçici İkamet EdenMevcut Nüfusun Dağılımı (2014)
Sürekli İkamet
İlçeler
Menteşe
Bodrum
Dalaman
Datça
Fethiye
Kavaklıdere
Köyceğiz
Marmaris
Milas
Ortaca
Seydikemer
Ula
Yatağan
Muğla İl Toplamı
Konut
Sayısı
28.576
43.138
9.519
5.654
41.191
2.732
8.811
25.722
37.760
12.431
10.100
7.248
12.993
245.875
Nüfus
102.414
152.440
35.958
20.156
145.643
10.814
34.027
88.621
132.445
44.827
58.771
23.610
44.783
894.509
Geçici İkamet3
Konut
Sayısı
8.800
52.402
7.037
7.248
29.333
627
5.685
15.333
28.916
7.132
7.267
4.078
2.010
175.868
Nüfus
26.400
157.206
21.111
21.744
87.999
1.881
17.055
45.999
86.748
21.396
21.801
12.234
6.030
527.604
Toplam İkamet
Konut
Kapasitesi
37.376
95.540
16.556
12.902
70.524
3.359
14.496
41.055
66.676
19.563
17.367
11.326
15.003
421.743
Nüfus
Kapasitesi
128.814
309.646
57.069
41.900
233.642
12.695
51.082
134.620
219.193
66.223
80.572
35.844
50.813
1.422.113
894.509 kişilik sürekli ikamet eden kış nüfusu ve 527.604 kişilik geçici ikamet
eden yaz nüfusu toplandığında, Muğla il bütününde toplam konut nüfusu kapasitesi tam
doluluk ile 1.422.113 kişi olmaktadır. Ancak geçici ikamet eden nüfusun tümü hiçbir
zaman aynı anda ilde bulunmamaktadır. Bu nüfus için yıl boyu ortalama %40 olan doluluk
oranı dikkate alındığında, 527.604 kişilik geçici yaz nüfusu kapasitesinin 211.042 kişisinin
yıl boyu ilde bulunduğu kabul edilebilir. Bu durumda, yıl boyu ildeki toplam nüfusu,
894.509 kişilik sürekli ikamet eden nüfus ve 211.042 kişilik geçici ikamet eden nüfus
(%40 doluluk oranı ile) toplandığında, 1.105.551 kişi olarak bulunmaktadır.
3
Geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu), geçici ikamet edilen konut sayısı başına ortalama 3 kişi kabulünden
hesaplanmıştır.
58
KUTLUAY PLANLAMA
Muğla ili bütününde, mevcut turizm nüfusu ya da yatak kapasitesinin ilçelere göre
dağılımı ise, aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 4. Mevcut Turizm Yatak Kapasitesi Dağılımı (2014)
İlçeler
Menteşe
Bodrum
Dalaman
Datça
Fethiye
Köyceğiz
Marmaris
Milas
Ortaca
Seydikemer
Ula
Yatağan
Muğla İl Toplamı
Turizm Yatak
Kapasitesi
1.545
91.654
1.292
2.115
40.217
939
61.975
4.323
10.859
280
2.188
80
217.467
Muğla ili bütününde toplam yatak kapasitesi 217.467’dir. Ancak bu yatak
kapasitesi de hiçbir zaman %100 doluluk oranı ile kullanılmamaktadır. Yapılan
araştırmalar bu oranın ortalama %45 civarında kabul edilebileceğini göstermiştir. Bu kabul
doğrultusunda yıl boyu ilde bulunan ortalama turizm nüfusu yaklaşık olarak 97.860
olmaktadır.
Bu veriler dikkate alınarak özetlemek gerekirse il bütününde;
 Mevcut nüfus kapasitesi (tam doluluk dikkate alınarak) 1.639.580 kişidir (sürekli
ikamet eden kış nüfus = 894.509 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu = 527.604
kişi + turizm nüfusu = 217.467 yatak)
 Mevcut nüfus kapasitesi (doluluk oranları dikkate alınarak) 1.203.411 kişidir
(sürekli ikamet eden kış nüfus = 894.509 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu
(%40 doluluk ile) = 211.042 kişi + turizm nüfusu (%45 doluluk ile) = 97.860
yatak)
59
KUTLUAY PLANLAMA
Sürekli İkamet Eden Nüfus (Kış Nüfusu) Projeksiyonları
Planın hedef yılı olan 2025’te sürekli ikamet eden nüfusa ilişkin projeksiyonlar
aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Projeksiyon hesaplamalarında, TÜİK tarafından da
kullanılan, “Üssel Yöntem, En Küçük Kareler Yöntemi, Bileşik Faiz Yöntemi ve Aritmetik
Yöntem” olmak üzere dört farklı yöntem kullanılmıştır. Üssel Yöntem DPT tarafından
önerilen bir yöntem iken, Bileşik Faiz ve Aritmetik Yöntem ise, projeksiyon
hesaplamalarında kullanılabilirliğine değinilen farklı iki yöntemdir. En Küçük Kareler
yöntemi ise, istatistiksel bir yöntem olup, modellemede ve projeksiyon hesaplamalarında
oldukça sık kullanılan bir diğer yöntemdir.
Projeksiyonlarda kullanılan nüfuslar, TÜİK’in 1990 ve 2000 yılları genel nüfus
sayım sonuçları ile 2010, 2011 ve 2012 yılları adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS)
sonuçlarıdır. ADNKS 2007 yılından itibaren kullanılmaya başlanmış olsa da sistemin en
sağlıklı sonuçlarının 2010 yılından itibaren alınmaya başladığı dikkate alınarak, bu yıldan
sonraki sonuçlar dikkate alınmıştır.
Tablo 5. Sürekli İkamet Eden Nüfus Projeksiyon Tabloları
Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
90.858
102.528
EKK
Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama
85.138
90.649
86.035
92.207
102.146
93.004
Ortalama
88.170
97.471
Merkez İlçe Kırsal Nitelikli Nüfus4 Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
4
Üssel
24.425
24.520
EKK
23.167
24.425
23.306
22.302
24.520
22.701
6360 sayılı kanun kapsamında köyden mahalleye dönüşen yerleşimler.
60
Ortalama
23.830
23.511
KUTLUAY PLANLAMA
Bodrum Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
206.383
293.212
EKK
147.505
202.529
148.986
166.254
284.366
168.559
Ortalama
176.351
228.098
Bodrum Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
17.422
16.697
EKK
15.077
17.417
16.239
13.610
16.689
14.733
Ortalama
16.539
15.432
Dalaman Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
28.808
31.630
EKK
28.401
28.768
28.364
30.753
31.559
30.587
Ortalama
28.585
31.132
Dalaman Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
9.320
8.901
EKK
9.628
9.317
9.541
9.352
8.896
9.234
Ortalama
9.451
9.095
Datça Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
15.652
19.228
EKK
13.383
15.549
13.530
14.758
19.023
14.948
Ortalama
14.528
16.989
Datça Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
61
Üssel
6.157
6.195
EKK
6.235
6.157
6.233
6.326
6.195
6.319
Ortalama
6.195
6.259
KUTLUAY PLANLAMA
Fethiye Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
213.021
284.943
EKK
168.446
210.262
167.364
189.040
278.970
188.374
Ortalama
189.773
235.332
Fethiye Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
53.554
49.032
EKK
51.446
53.487
52.709
46.506
48.932
47.108
Ortalama
52.799
47.895
Kavaklıdere Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
9.356
10.440
EKK
8.805
9.339
8.625
9.139
10.408
9.108
Ortalama
9.031
9.774
Kavaklıdere Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
2.443
2.082
EKK
1.816
2.433
2.009
1.182
2.067
1.292
Ortalama
2.175
1.656
Köyceğiz Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
23.920
30.504
EKK
19.955
23.702
19.776
22.058
30.053
22.005
Ortalama
21.838
26.155
Köyceğiz Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
62
Üssel
16.221
15.549
EKK
16.459
16.217
16.606
16.130
15.541
16.135
Ortalama
16.376
15.839
KUTLUAY PLANLAMA
Marmaris Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
111.216
148.357
EKK
84.289
109.802
85.643
92.916
145.304
95.335
Ortalama
97.738
120.478
Marmaris Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
10.401
9.072
EKK
13.336
10.369
12.435
12.801
9.027
12.116
Ortalama
11.635
10.754
Milas Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
91.323
104.703
EKK
85.685
91.055
85.570
93.416
104.205
93.190
Ortalama
88.408
98.878
Milas Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
53.176
52.289
EKK
53.341
53.174
53.089
52.285
52.285
52.127
Ortalama
53.195
52.247
Ortaca Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
42.787
50.806
EKK
38.883
42.590
38.797
42.914
50.426
42.730
Ortalama
40.764
46.719
Ortaca Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
63
Üssel
10.476
10.087
EKK
9.953
10.473
10.053
9.188
10.084
9.381
Ortalama
10.239
9.685
KUTLUAY PLANLAMA
Ula Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
13.162
15.547
EKK
12.212
13.105
11.865
13.276
15.438
12.979
Ortalama
12.586
14.310
Ula Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
12.580
12.136
EKK
12.815
12.578
12.793
12.571
12.131
12.459
Ortalama
12.691
12.324
Yatağan Kentsel Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
Üssel
31.938
36.004
EKK
30.603
31.866
29.932
32.575
35.872
32.161
Ortalama
31.085
34.153
Yatağan Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları
YILLAR
2020
2025
64
Üssel
16.482
15.090
EKK
16.405
16.461
16.495
15.049
15.059
14.942
Ortalama
16.461
15.035
KUTLUAY PLANLAMA
İlçelere göre, 2012 yılı itibariyle mevcut nüfuslar5, nüfus projeksiyonlarının
ortalamaları, 1/25.000 ölçekli nazım imar planın hedef yılı olan 2025 için yapılan kabuller
ve yıllık nüfus artış oranı yüzdeleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Tablo 6. Sürekli İkamet Eden Kentsel Nüfus
İlçeler
2012 Nüfus
(TÜİK)
2025
Projeksiyon
2025
Nüfus Kabulü
Menteşe
Bodrum
Dalaman
Datça
Fethiye
Kavaklıdere
Köyceğiz
Marmaris
Milas
Ortaca
Seydikemer6
Ula
Yatağan
74.885
117.669
24.807
11.261
115.564
7.852
16.211
60.136
73.379
32.505
18.185
10.084
26.366
97.471
228.098
31.132
16.989
215.676
9.774
26.155
120.478
98.878
46.719
19.656
14.310
34.153
97.471
228.098
31.132
16.989
215.676
9.774
26.155
120.478
98.878
46.719
19.656
14.310
34.153
Muğla İli Toplamı
588.904
959.489
959.489
5
Bu tabloda 2012 yılı nüfuslarının yer almasının nedeni, nüfus projeksiyonlarında kullanılan son nüfus
sayımı yılı olmasıdır.
6
Seydikemer ilçesi kentsel ve kırsal nüfusları, Fethiye ilçesinden çıkarılarak bulunmuştur.
65
KUTLUAY PLANLAMA
Tablo 7. Sürekli İkamet Eden Kırsal Nitelikli Nüfus (Köyden mahalleye dönüşen
yerleşimler)
İlçeler
2012 Nüfus
(TÜİK)
2025
Projeksiyon
2025
Nüfus Kabulü
Menteşe
24.273
23.511
25.000
Bodrum
18.648
15.432
19.000
Dalaman
10.032
9.095
11.000
6.096
6.259
7.000
41.373
25.957
42.000
3.156
1.656
3.500
Köyceğiz
17.359
15.839
18.000
Marmaris
22.945
10.754
23.000
Milas
54.627
52.247
55.000
Ortaca
11.128
9.685
12.000
Seydikemer
20.297
21.938
22000
Ula
13.326
12.324
14.000
Yatağan
18.981
15.035
20.000
262.241
219.732
271.500
Datça
Fethiye
Kavaklıdere
Tablo 8. Sürekli İkamet Eden Toplam Nüfus
İlçeler
2012 Nüfus
(TÜİK)
2025
Projeksiyon
2025
Nüfus Kabulü
Menteşe
Bodrum
Dalaman
Datça
Fethiye
Kavaklıdere
Köyceğiz
Marmaris
Milas
Ortaca
Seydikemer
Ula
Yatağan
99.158
136.317
34.839
17.357
156.937
11.008
33.570
83.081
128.006
43.633
38.482
23.410
45.347
120.982
243.530
40.227
23.248
241.633
11.430
41.994
131.232
151.125
56.404
41.594
26.634
49.188
122.471
247.098
42.132
23.989
257.676
13.274
44.155
143.478
153.878
58.719
41.656
28.310
54.153
851.145
1.179.221
1.230.989
66
KUTLUAY PLANLAMA
2025 hedef yılında, Muğla ilindeki sürekli ikamet eden toplam nüfus 1.230.989 kişi
olmaktadır. 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında, Muğla ili toplamı için kabul edilen
nüfus 1.941.395 kişidir. Ancak, sürekli ikamet eden nüfus ile birlikte onaylı imar
planlarının nüfus taşıma kapasiteleri, yaz nüfusu ve turizm nüfusu dikkate alınarak yapılan
çevre düzeni planı nüfus kabulleri, Danıştay 6 Dairesi tarafından, 1/100.000 ölçekli çevre
düzeni planına açılan davalar7 için alınan bilirkişi raporlarına istinaden iptal edilmiştir.
Bu doğrultuda, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı nüfus kabullerinde sürekli ikamet
eden kentsel nüfus projeksiyonları, kentsel nüfus kabulleri olarak aynen alınmıştır. Ancak,
projeksiyonların sürekli azalma eğilimi göstermesine nedeniyle, kırsal nitelikli nüfus
kabulleri, plan döneminde, büyükşehir statüsünün Muğla iline kazandıracağı gelişme
ivmesi dikkate alınarak, kırsal nitelikli nüfusun, plan döneminde azalma eğiliminden
çıkacağı ön görülerek yapılmıştır.
Planda, “kırsal nitelikli yerleşme” olarak tanımlanan 6360 sayılı Kanun kapsamında
köyden mahalleye dönüşen yerleşimlerde yapılacak imar planında, ilçelere göre aşağıdaki
tabloda verilen nüfus artış oranları dikkate alınacaktır.
Tablo 9. Kırsal Nitelikli Yerleşmeler İçin imar Planında Baz Olacak Nüfus Artış
Oranları
Menteşe
Yıllık Artış
Oranı
(2012-2025) (%)
0,2
Bodrum
0,1
Dalaman
0,7
Datça
1,1
İlçeler
Fethiye
0,11
Kavaklıdere
0,8
Köyceğiz
0,2
Marmaris
0,02
Milas
0,05
Ortaca
0,6
Seydikemer
0,6
Ula
0,4
Yatağan
0,4
7
Danıştay 6.Daire, Esas No: 2009/14113, Muğla Valiliği İl Özel İdaresi’nin açmış olduğu dava.
Danıştay 6.Daire, Esas No: 2009/14036, TMMOB Mimarlar Odası Muğla Şubesi’nin açmış olduğu dava.
67
KUTLUAY PLANLAMA
Geçici İkamet Eden Nüfus (Yaz Nüfusu) Öngörüleri
Planın hedef yılı olan 2025 için geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) öngörüleri
ise, sürekli ikamet ve geçici ikamet eden nüfusların birlikte oluşturdukları toplam nüfus
kapasitesi içindeki oranlarının, plan kararları dikkate alınarak aşağıdaki tabloda verildiği
şekilde değişeceği varsayımıyla yapılmıştır.
Tablo 10. Sürekli ve Geçici İkamet Eden Nüfusun Birlikte Oluşturdukları Toplam
Nüfus İçinde Dağılım Oranları
İlçeler
Menteşe
Bodrum
Dalaman
Datça
Fethiye
Kavaklıdere
Köyceğiz
Marmaris
Milas
Ortaca
Seydikemer
Ula
Yatağan
İl Toplamı
68
2014
2025
Sürekli
Geçici İkamet Sürekli İkamet Geçici İkamet
İkamet Eden
Eden Nüfus
Eden Nüfus
Eden Nüfus
Nüfus Oranı
Oranı
Oranı
Oranı
(%)
(%)
(%)
(%)
79,5
20,5
81
19
49,2
50,8
51,0
49,0
63,0
37,0
63,0
37,0
48,1
51,9
50,0
50,0
62,3
37,7
65,0
35,0
85,2
14,8
82,0
18,0
66,6
33,4
67,0
33,0
65,8
34,2
67,0
33,0
60,4
39,6
58,0
42,0
67,7
32,3
69,0
31,0
72,9
27,1
67,0
33,0
65,9
34,1
62,0
38,0
88,1
11,9
87,0
13,0
62,9
37,1
62,7
37,3
KUTLUAY PLANLAMA
Bu kapsamda, aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, 2025 yılında il toplamında
oluşması öngörülen geçici ikamet eden nüfus 732.718 kişidir.
İl bütününde sürekli ikamet eden nüfus için kabul edilen 1.230.989 kişi ile birlikte
değerlendirildiğinde, il toplamında sürekli ikamet eden kış nüfusu ile geçici ikamet eden
yaz nüfusunun toplamı 1.963.707 kişi olacaktır. Bu nüfusun %62,7’inin sürekli ikamet
eden nüfus, %37,3’unu ise, geçici ikamet eden nüfus oluşturacaktır.
Tablo 11. Geçici İkamet Eden Nüfus Kapasitesi Öngörüleri (2025)
İlçeler
Menteşe
Bodrum
Dalaman
Datça
Fethiye
Kavaklıdere
Köyceğiz
Marmaris
Milas
Ortaca
Seydikemer
Ula
Yatağan
İl Toplamı
Geçici İkamet Eden
Nüfusun Sürekli+Geçici
Toplam Nüfus İçindeki
Oranı (%)
19,0
49,0
37,0
50,0
35,0
18,0
33,0
33,0
42,0
31,0
33,0
38,0
13,0
37,3
İkinci Konut
Nüfusu
28.728
237.408
24.744
23.989
138.749
2.914
21.748
70.668
111.429
26.381
20.517
17.351
8.092
732.718
2025 yılı için Muğla’da geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) için plan döneminde
yıl boyu doluluk oranının %40’tan %45’e çıkacağı düşünülmektedir. Bu durumda, yıl boyu
ilde bulunan geçici ikamet eden nüfus, 732.718 kişilik toplam kapasite içinde 329.723 kişi
olacaktır.
69
KUTLUAY PLANLAMA
Turizm Nüfusu (Yatak Kapasitesi) Öngörüleri
1/25.000 ölçekli nazım imar planının hedef yılı olan 2025’te, Muğla il bütünündeki
turizm nüfus kapasitesi, mevcut 217.467 yatağa ilave olarak planlı, ancak henüz oluşmamış
turizm tesis alanlarındaki 142.500 yatak kapasitesi ile birlikte, toplam 359.967’ye
ulaşmaktadır.
Muğla ili bütünündeki bu yatak kapasitesi şu şekilde hesaplanmıştır: İl bütününde,
1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içinde ve dışındaki planlı, ancak henüz
oluşmamış alanlarda yaklaşık 3.800 hektarlık turizm tesis alanı bulunmaktadır. İmar
planlarında netleşecek kesin sınırlar ve terklerle birlikte bu alanların %50’sinin net turizm
alanı olarak kullanılacağı öngörülmektedir. Bu durumda, 1.900 hektar turizm tesis alanı,
ortalama %30 emsal ile 5.700.000 metrekare kapalı alana sahip olacaktır. Yatak başına 40
m2 olan ölçü alındığında, yatak kapasitesi 142.500 olarak çıkmaktadır. Bu yatak
kapasitesine yatırım belgesi almış olup, henüz oluşmamış turizm tesislerindeki yatak
kapasitesi de dahildir.
Ancak, mevcut ve planlı 359.967 turizm yatak kapasitesinin tümünün oluşması
durumunda dahi plan döneminde %100 doluluk oranı ile kullanılması mümkün olmayıp,
bugün %45 olarak tespit edilen doluluk oranının plan döneminde yıl boyu %50’lere
ulaşabileceği kabul edilmiştir. Bu durumda, Muğla ili bütününde yıl boyu kullanılabilen
turizm yatak sayısı 179.984 olabilecektir.
1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içindeki planlı, ancak henüz oluşmamış
turizm tesis alanları yaklaşık olarak 1.000 hektar olup, 37.500 yatak kapasitesi
içermektedir. 1.000 hektarlık planlı turizm tesis alanının, 65 hektarı bu nazım imar planı
kapsamında planlanmış olup, yaklaşık olarak 2.440 yatak kapasitesi içermektedir.
Sürekli ikamet eden nüfus (kış nüfusu) projeksiyonları, geçici ikamet eden (yaz
nüfusu) öngörüleri ve turizm nüfusu (yatak kapasitesi) hesapları dikkate alınarak
özetlemek gerekirse il bütününde 2025 yılı için;
 Nüfus kapasitesi (tam doluluk dikkate alınarak) 2.323.674 kişidir (sürekli ikamet
eden kış nüfus = 1.230.989 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu = 732.718 kişi +
turizm nüfusu = 359.967 yatak)
 Nüfus kapasitesi (doluluk oranları dikkate alınarak) 1.740.696 kişidir (sürekli
ikamet eden kış nüfus = 1.230.989 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu (%45
doluluk ile) = 329.723 kişi + turizm nüfusu (%50 doluluk ile) = 179.984 yatak)
70
KUTLUAY PLANLAMA
Sektörel Projeksiyonlar
TÜİK verilerine göre, Muğla ilindeki 1990, 2000 ve 2011 yıllarındaki sektörlere
göre çalışan sayıları, dağılım oranları ve aktif nüfusun toplam nüfusa oranları aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
Tablo 12. Sektörel Dağılım
Yıllar
1990
2000
2011
Tarım
Çalışan
187.081
216.621
107.000
Toplam
Nüfus
Oranı
Toplam
Nüfus (Aktif Nüfus)
Çalışan % Çalışan % Çalışan
%
20.991 6,8 100.244 32,5 308.316 562.809
55,0
23.436 6,0 153.644 39,0 393.701 715.328
55,0
50.000 14,6 186.000 54,2 343.000 838.324
41,0
Sanayi
%
60,7
55,0
31,2
Hizmetler
Toplam
Tablodan görüldüğü gibi, çalışan nüfus ya da aktif nüfusun toplam nüfusa oranı
1990-2000 yılları arasındaki süreçte %55 olarak sabit bir eğilim gösterirken, bu oran 2011
yılında %41’e düşmüştür. Bu değişen eğilimin aynı dönem içinde sektörler bazındaki
dağılım oranları incelendiğinde, 1990-2011 yılları arasında hizmetler sektörünün %22
civarında artış; tarım sektörünün ise, %30’lar civarında azalma gösterdiği görülmektedir.
Sanayinin sektörel dağılımındaki oranı ise, 1990-2000 yılları arasında %0,8 gibi az bir
düşüş eğiliminde iken, 2000-2011 yılları arasında %9’lara varan bir artışa ulaşmıştır.
Aktif nüfustaki düşüş, TÜİK tarafından Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine
geçildikten sonra nüfus verilerinde oluşan farklılıklardan kaynaklanabileceği gibi, genelde
bölgede işsizlik oranının artması, çalışan işgücünün il dışı büyük merkezlere göçü,
hizmetler ve bunun alt sektörü olan turizm ve turizme yönelik ticarette çalışan işgücünün
ve sermayenin il dışı kaynaklı olması (özellikle turizmde ihtisaslaşmış grubun) ya da kente
göçün daha çok emekli nüfustan ve yabancılardan oluşmasından da kaynaklanabilir.
Genel olarak gelişmekte olan ülkelerde tarım sektörü oranının sektörel dağılım
içinde düşüş göstermesi ve bu sektörde çalışanların hizmetler ve sanayi sektörlerine
kayması normaldir. Ancak, Muğla’da tarım sektörü hala ağırlığını korurken bu düşüş
normal trendin üzerinde görülmüştür. Hizmetler ve sanayi sektörlerinde çalışan sayısındaki
artış ise, bölgesel analizler incelendiğinde yüksek düzeydedir. Muğla’da sanayi sektörü
özellikle tarımsal sanayi ve maden sanayi dallarında gelişme göstermekle birlikte, 19902011 yılları arasındaki %9’luk artış verisi bölgesel araştırma ve incelemelerimizin
üzerindedir.
71
KUTLUAY PLANLAMA
Aşağıdaki tabloda, 1990-2011 yılları arasındaki değişen eğilimin, müdahalesiz bir
ortamda aynı şekilde devam etmesi durumunda, plan döneminde sektörlerdeki dağılımın
olası oranları görülmektedir.
Tablo 13. Müdahalesiz Ortamda 2025 Yılı Sektörel Dağılımı
Yıllar
2025
Tarım
Sanayi
Hizmetler
Toplam
Toplam
Nüfus
Çalışan % Çalışan % Çalışan % Çalışan
45.458 11,5 77.824 19,8 270.634 68,7 393.916 1.230.989
Toplam
Nüfus
Oranı
(Aktif
Nüfus)
%
32
Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi, müdahalesiz bir ortamda aktif nüfus oranı
2025’te %32’ye düşmektedir. Sektörel dağılım oranları ise, 2011 yılına göre tarımda %20
civarında bir düşüş gösterirken; sanayide %5,2; hizmetlerde ise, %14 oranında artış
göstermektedir.
Müdahalesiz ortamdaki bu eğilimlerin, 2025 plan döneminde esas olarak bir turizm,
kültür ve eğitim kenti olarak desteklenen Muğla ilinde hizmetler sektöründe artış
göstereceği; bu artışın tarım sektörü payını azaltacağı ve sanayinin de ilin kendi içindeki
gereksinimine yeterli olacak şekilde destekleneceği şeklindeki gelişme senaryosuna uygun
olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, plan döneminde plan kararlarıyla desteklenen
sektörel kullanımlar, bunların yatırımcılar tarafından gerçekleştirilme durumları ya da
teknolojik gelişmeler gibi girdiler de dikkate alındığında bu projeksiyonların direkt olarak
kullanılması uygun görülmemektedir.
Bu doğrultuda değerlendirildiğinde, öncelikle 2025 yılında aktif nüfus oranın
mevcut oranı koruyacağı kabul edilmiştir. Muğla ilinin sosyal yapısı incelendiğinde
özellikle kıyı yerleşmelerinde emekli nüfusu artmaktadır. Bu nedenle aktif nüfus oranında
büyük bir artış olması beklenmemektedir. Bununla birlikte, özellikle alternatif turizm
sektörlerinin desteklenmesiyle bu sektördeki yerel istihdamın artış göstereceği
öngörülmektedir. Bu sosyal ve ekonomik yapının aktif nüfustaki oranı dengeleyeceği
varsayılmaktadır.
Sektörlere baktığımızda, tarımın sektörel dağılımdaki payının hizmetler lehine
azalma kaydedeceği, ancak sektörler içindeki payının %25’lerde kalacağı öngörülmüştür.
Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu çerçevesinde plan kararlarıyla ve plan
hükümleriyle tarım arazileri korunmuştur. İl genelinde zeytin ve narenciye gibi özel
ürünlerin katma değerlerinin çeşitli destekler ve yan ürünlerin geliştirilmesiyle artmasına
bağlı olarak tarım önemli bir sektör olmaya devam edecektir. Tarım sektörü, tarım
arazilerinin korunması ile plan döneminde tüm ilçelerde desteklenmektedir.
72
KUTLUAY PLANLAMA
Sanayi sektörüne bakıldığında, ilin ana kaynak değerleri olan tarım ve maden
değerlerinin katma değerlerini artıracak şekilde ildeki sanayi tesislerinde işlenmesi de
ekonomik gelişim için önemli görülmektedir. Bununla birlikte, Muğla bir turizm kentidir
ve sanayi gelişiminin bu kimlik üzerinde olumsuz etkisi olmayacak şekilde gerçekleşmesi
gerekmektedir. Bu nedenle, sanayinin sektörel dağılımdaki oranının 2011 yılındaki
dağılımdan biraz fazla olacağı öngörülmüştür. Bu anlamda sanayinin tarımsal sanayi
olarak gelişmesi esas olup, mermer sanayinin zeytinlikler üzerindeki olumsuz etkisi
önlenerek gelişmesi önerilmiştir. Plan döneminde, sanayi sektörünün ön planda olacağı
ilçeler, Menteşe, Milas, Yatağan ve Kavaklıdere olacaktır.
Hizmetlerin ise, ilin motor sektörü olmakla birlikte, gelişmiş ülkelerdeki genel oran
dikkate alınarak, %60’lar civarında doyma noktasına ulaşacağı varsayılmıştır. Esas gelişim
turizm ve turizme yönelik ticaret olmakla birlikte, Muğla’nın büyükşehir olmasına bağlı
olarak kamu istihdamı da sektörün payını artıracaktır. Plan döneminde, turizme dayalı
hizmetler sektörü tüm ilçelerde mevcut kapasiteleri kapsamında desteklenmektedir.
Bununla birlikte, turizm sektörü kimliğinin en baskın olacağı ilçeler, mevcutta olduğu gibi,
Bodrum, Marmaris ve Fethiye olacaktır.
Yukarıdaki yaklaşım çerçevesinde 2025 yılı için öngörülen aktif nüfus ve sektörel
dağılım oranlarının aşağıdaki tabloda verildiği şekilde oluşması beklenmektedir.
Tablo 14. 2025 Yılı Sektörel Öngörüler
Yıl
2025
73
Tarım
Çalışan %
123.100 25
Sanayi
Hizmetler
Toplam
Çalışan % Çalışan % Çalışan
73.859 15 295.437 60 492.396
Toplam
Nüfus
Toplam
Nüfus Oranı
(Aktif Nüfus)
%
1.230.989
40
KUTLUAY PLANLAMA
İkinci Konut Varlığının Turizme Kazandırılması:
Muğla, Türkiye’nin en uzun deniz kıyısına sahip ili olarak, Türkiye’de denize
endeksli olarak gelişme göstermiş olan ikinci konut varlığı açısından da zengin bir ildir.
Mevcutta il genelinde yaklaşık 180.000 ikinci konut mevcuttur. Yıl içinde doluluk oranının
mevcutta %40’larda olması, plan döneminde ise, %45’lerde olacağı dikkate alındığında,
ikinci konut stoğunun yılın çok önemli bir bölümünde atıl bir değer olarak beklemesi
anlamına gelmektedir. Uzun yıllardır bu kaynağın, il ya da ülke ekonomilerinde katma
değer yaratacak şekilde kullanılmasının gereği, dünyada bu tür bir kaynağa sahip ülkelerin
gündeminde önemli bir yer tutmaktadır.
“… 1980’li yıllardan itibaren iç turizmi canlandırma amaçlı olarak müstakil,
devre-mülk ya da toplu yerleşim sistemine dayalı ikinci konutların sayılarında önemli
artışların başladığı görülmektedir. Bu artışlar, Akdeniz ve Ege sahilleri başta olmak üzere
bütün sahillerde görülmektedir. Bir yandan ülkemizdeki turizm sektörü ile ilgili tartışmalar
devam ederken; diğer taraftan da, büyük bir yatak potansiyeline sahip olan ve ciddi
ekonomik kaynakların harcandığı ikinci konutların verimliliği konusunda tartışmalar
yapılmaktadır.”8
Bu tartışmaların yaşandığı, ikinci konut stoğunun fazla olduğu ülkelerde, çeşitli
çözümler arayışları olmuş ve İspanya, İşviçre gibi ülkelerde başarılı projeler uygulanmıştır.
Türkiye’de ise, çözüm arayışları 1970’lı yıllarda başlamıştır. 1977 yılında Kültür ve
Turizm Bakanlığı tarafından Burhaniye-Fethiye sahillerindeki ikinci konutların envanter ve
turizme yönelik kullanımları konusunda araştırmalar yapılmıştır. En güncel
araştırmalardan birisi ise, Muğla Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Yüksek Okulu’ndaki
uzmanlar tarafından Datça ilçesinde yapılmıştır.9 Bu araştırma kapsamında aşağıdaki
model önerileri yer almaktadır.
1. Aracısız Pazarlama Modeli:
Bu model, belirli yasal düzenlemenin yapılması şartıyla ev sahiplerinin evlerini
doğrudan tatilcilere kiraya vermesini içermektedir.
2. Has İşletmecilik Modeli
İkinci işletme modeli, ikinci konutların turizme açılması amacıyla oluşturulmuş
organize bir işletmenin koordinatörlüğünde işletmeciliğin yapılmasını içermektedir.
8
Kozak, M. & Duman T., “İkinci Konutların Turizm Sektörüne
Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (2) 2011, 226-242
9
Aynı kaynak.
74
Kazandırılması: Muğla İli Datça İlçesi
KUTLUAY PLANLAMA
3. Uluslararası İşletmecilik Modeli
Üçüncü işletme modeli, uluslararası bir otel/gayrimenkul yönetim şirketi tarafından
konutların işletilmesini içermektedir.
4. Ulusal İşletmecilik Modeli
Dördüncü işletme modeli, konutların ulusal bir otel/gayrimenkul yönetim şirketi
tarafından yönetilmesini içermektedir.
5. Tesis Yönetim Kurulu Modeli
Beşinci işletme modelinde konutların sitede ikinci konutu bulunan ev sahipleri
tarafından oluşturulan bir yönetim kurulu tarafından kiralanması içermektedir.
Seçilecek model her yerleşim için farklı olabilecektir. Bu nedenle, Muğla ilinde,
Büyükşehir Belediyesi ya da ilçe belediyeleri tarafından, aşağıda örnekleri verilen
aşamaları içeren, “stratejik plan” ve “uygulama (eylem) planı”10 çalışmalarının yapılarak,
yerleşimler için en uygun modelin tespit edilmesi önem taşımaktadır.
Stratejik Plan
1.Etap: Kavramsal Çerçevenin Belirlenmesi
2.Etap: Fizibilite Çalışmalarının Yapılması
3.Etap: Model Alternatiflerinin Hazırlanması ve Model Seçimi
Uygulama (Eylem) Planı
1.Aşama: İkinci Konut Bina Stoğu Oluşturulması
2.Aşama: Organizasyon Yapısının Oluşturulması
3.Aşama: Seçilen Modelin Uygulanmasına İlişkin
Gerçekleştirilmesi (Pazarlama, Kiralama, Satış vb.)
Gerekli
Eylemlerin
3.Aşama: Denetleme Mekanizmasının Kurulması
10
Gökdeniz, Yrd. Doç. Dr. A., & Ekibi, (2008) “Türkiye’de İkinci Konutların Turizme Kazandırılması Ve
Ayvalık’ta İkinci Konutlar (Sahip Ve Kullanıcılar) Üzerinde Yapılan Araştırma Işığında Uygulanabilir Bir
Model Önerisi”, Mehmet Kemal Dedeman Araştırma ve Geliştirme Proje Yarışması Turizm Sektörü
üçüncülük Ödülü.
75

muğla ili 1/25.000 ölçekli nazım imar planı plan açıklama raporu 2016

Transkript

Benzer belgeler

İmar ve Bayındırlık Komisyon Raporu için tıklayınız.

1/1000 UIP : KONUT - Mihenk Yenipeçenek

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik

Turizmde sosyal sorumluluk projesi

izmir seferihisar doğanbey termal turizm merkezi k

71490862-010.06.02 Konu ıHijyen ve çevre