sigara poster - Acıbadem Hemşirelik

ÖZEL BİR SAĞLIK KURULUŞUNA BAŞVURAN SİGARA KULLANAN GEBE
KADINLARDA SİGARA KULLANIMININ ANNE ve BEBEK SAĞLIĞI ÜZERİNE
ETKİLERİ İLE İLGİLİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜLMESİ
*Sema Doğu Kaşıkçı, **Kader Koç, ***Zeynep Aslan, ****Serpil Türker, *Nur İhtiyar, ***Eda
Güner Yalçın
*Klinik Eğitim Hemşiresi **Sorumlu Hemşire ***Ekip Lideri ****Eğitim ve Gelişim Hemşiresi
Acıbadem Fulya Hastanesi
GİRİŞ ve AMAÇ
Gebelikte sigara kullanımı, birçok ülkede olduğu
gibi ülkemizde de ciddi bir sağlık sorunudur. 2002
yılında gebelikte sigara içimi ile ilgili ABD’ de
yapılan çalışmada tüm gebe kadınların yaklaşık
%11.4’ünün sigara kullandığı belirlenmiştir.
Gebelikte sigara içilmesi ya da pasif içicilik
fertiliteyi, fetüsün gelişmesini, gebeliği, doğumu
ve bebek sağlığının gelişmesini olumsuz
etkileyerek perinatal mortalite, morbitide oranını
arttırmaktadır (6). Sigara içerdiği nikotin nedeni ile plesentada bebeğe giden oksijen miktarının
azalmasına, bebeğin büyüme ve gelişmesini etkileyerek, spontan abortus, plesanta previa, ablasyo
plesenta, erken membran rüptürü, hipertansiyon, preeklampsi ve erken doğum riski gibi pek çok
komplikasyonun oluşmasına neden olurken, yenidoğanda; intrauterin beslenmede yetersizliğe yol
açarak düşük doğum ağırlığına (2500 gr ve altı), akciğer hastalıklarının artışına, nörotoksisiteye ve
ani bebek ölümü gibi pek çok komplikasyonlara neden olmaktadır (1,2,3,4,5,6,7,8).
Gebelikte sigara kullanımı ve pasif içiciliğe bağlı komplikasyonların yukarıdaki sayılan
komplikasyonlar nedeni ile önemli bir halk sağlığı sorunu olarak halen güncelliğini korumaktadır.
Bu nedenle bu araştırma sigara kullanan gebelerin, gebelikte sigara kullanımının anne ve bebek
sağlığı üzerine etkileri ile ilgili bilgi düzeylerinin saptanması amacıyla planlandı.
YÖNTEM
Araştırma tanımlayıcı nicel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini, Mart-Temmuz 2011 tarihleri
arasında Özel Acıbadem Fulya Hastanesi'ne başvuran sigara kullanan tüm gebeler oluştururken,
araştırmanın örneklemini ise bu tarihler arasında çalışmayı kabul eden 30 sigara kullanan gebe
oluşturmaktadır.
Veriler; yüz yüze görüşme yöntemiyle araştırmacılar tarafından oluşturulan gebeliğe ilişkin anket
formu kullanılarak toplanmıştır. Anket formu, gebelerin sosyo-demografik bilgilerini içeren 6 soru
ve jinekolojik / obstetrik özelliklerini içeren 23 soru olmak üzere toplam 29 sorudan oluşmaktadır.
Verilerin analizi Microsoft Ofis 2007 programında yüzdesel dağılım alınarak yapılmıştır.
BULGULAR ve TARTIŞMA
Çalışmaya katılan gebelerin ağırlıklı yaş ortalaması 31.86 olarak belirlendi. Gebelerin %50' sinin
üniversite, %33,3' ünün ilköğretim mezunu; %23,3' ünün ev hanımı, %73,3'ünün diğer meslek
gruplarından olduğu tespit edildi.
Çalışmaya katılan kadınların ortalama gebelik sayıları 1.7, %40’ının 1-12 haftalık, %46,6'sının 2540 haftalık gebe olduğu belirlendi. Gebelerin %87’sinin planlı gebelik olduğu tespit edildi. Bu
gebeliklerin %40'ının ise iki gebelik arası sürenin 1 yıldan az olduğu belirlendi.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Gebelerin sigaraya başlama yaşı ortalama 19,56 olarak belirlendi.
Tablo 1: Gebeliğe İlişkin Özellikler
Önceki Gebeliğinizde Yaşadığı Sorunlar
Bulantı-Kusma
3. Trimestr Kanamaları (Gebeliğin 3. ayında olan
kanamalar)
Abortus (Düşük)
Erken Membran Rüptürü (Suyunuzun gelmesi)
Sorun Yaşamadım
Şimdiki Gebeliğinizde Yaşadığı Sorunlar
Bulantı-Kusma
3. Trimestr Kanamaları (Gebeliğin 3. ayında olan
kanamalar)
Anemi
Preeklampsi- Eklampsi (Gebelik tansiyonu)
Düşük Doğum Ağırlığı
Oligohidroamniyos/polihidrioamniyos
Erken Doğum Öyküsü
Sorun Yaşamadım
Toplam
4
13,30
1
2
1
22
3,3
6,6
3,3
73,5
13
43,3
4
4
1
1
1
1
5
30
13,3
13,3
3,30
3,3
3,3
3,3
16,90
100
Gebelerin , önceki gebeliklerinde yaşadıkları sorunlar incelendiğinde; % 13,3’ünün bulantı-kusma,
%3,3’ünün 3. trimester kanama, %6,6’sının abortus, %3,3’nün erken membran rüptürü olduğu
tespit edildi. Şimdiki gebeliklerinde yaşadıkları sorunlar incelendiğinde ise; %43,3’ünün bulantıkusma %13,3’ünün anemi, %3,3’ünün preeklampsi-eklampsi, %3,3’ünün düşük doğum ağırlığı,
%3,3’ünün oligohidroamniyos olduğu tespit edildi.
Tablo2: Gebelerin Sigara Kullanımının Anne-Bebek Sağlığı Üzerine Etkileri İle İlgili Görüşleri
Gebelikte Sigara Kullanımının Anne-Bebek
Sağlığına Etkileri
Zararı yok
n
3
Plesentanın (bebek eşinin) Yerleşimi ile İlgili
Bozukluklar
10
Bebekte Gelişim Geriliği
25
Yüksek Tansiyon
10
Erken Doğum
21
Ölü Doğum
16
Bebekte Zeka Geriliği
16
Bebekte Davranış Bozukluğu
9
Bbekte Öğrenme Güçlüğü
9
Bebekte Akciğer Gelişimini etkiler
18
Diğer
6
*Birden fazla seçenek işaretlenmiştir.
%
10,0
33,3
83.3
33,3
70,0
53,3
53,3
30,0
30,0
60,0
20,0
Gebelikte sigara içiminin gebede ve fetüste birçok sağlık sorununa neden olabilmektedir. Gebelikte
sigara kullanımının anne ve bebek sağlığı üzerine etkileri sorulduğunda; %83,3'ünün bebekte
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
gelişim geriliğine sebep olabileceğini, %10’u ise zararı olmayacağını düşündüklerini belirtti.
Doğu ve Ergin (2008) çalışmasında, gebelerin sigaranın gebeliğe zararları etkisine dair görüşleri
sorulduğunda, %2,8’i hiçbir zararı olmadığını, %81.22’si bebekte gelişim geriliğine neden
olduğunu ifade etmişlerdir. Bu çalışma da bizim çalışmamızı destekler nitelikte olup antenatal
dönemde annelerin sigara kullanımının bebek sağlığı üzerindeki etkileri konusunda yeterli bilgiye
sahip olmadıklarını göstermektedir.
Gebelerin %60,1 sigaranın zararlarını internet, televizyon, kendi kendine ve % 26,6'sının aile
yakınları aracılığıyla öğrendikleri belirlendi. Doğu ve Ergin'in (2008) çalışmasında ise %0.4’ü aile
ve yakınlarından yardım aldığını, %0.4’ü özel bir sağlık kuruluşundan yardım aldığını ifade
etmiştir. Bu veriler bizim çalışmamızdaki veriyi desteklemekle beraber sağlık personellerinin anne
adaylarına sigara içiminin hem anneye hem de bebeğe vereceği zararları konusunda danışmanlık
rolünü üstlenmeleri gerekmektedir (Aktaş 2007; Dawn ve Nan 2005; Vielwerth ve ark. 2006).
Tablo 3: Doğum Sonrası Sigara İçme Düşünceleri
Doğum Sonrası Sigara İçme
Durumları
n
%
İçmeyi düşünüyorum
Kararsızım
İçmeyi düşünmüyorum
Toplam
5
9
16
30
16,6
30
53,3
100
Gebelerin %53,3'ü doğumdan sonra sigara içmeyeceklerini, %30'u kararsız olduklarını
belirtmişlerdir.
SONUÇ ve ÖNERİLER
Yaptığımız bu çalışmada gebelikte sigara kullanımının anne ve bebek sağlığı üzerine etkileri
ile ilgili görüşleri sorulduğunda %83,3’ü bebekte gelişim geriliğine neden olduğunu, %10’u hiçbir
zararı olmadığını ifade ettiler. Gebelikte sigara içenlerin, düzenli antenatal bakımda, sigara bırakma
konusunda bir hekim veya ebe/hemşireden bırakma tavsiye ve desteği almadıkları tespit edildi.
Araştırmaya katılan gebelerin %60.1’ inin daha çok medya araçlarını (televizyon, gazete, internet
vb) bilgi ve eğitim amaçlı kullandığı tespit edildi. Bu nedenle medya araçlarının oluşumunda Ana
ve Çocuk Sağlığı Merkezleri ile işbirliği önemlidir.
Anne adayları gebelikte sigara kullanımının anne ve bebek sağlığına zararları ile ilgili
kontrollere geldiklerinde eğitim almaları planlanmalıdır. Bu konuda büyük rol sahibi olan Ana ve
Çocuk Sağlığı Merkezlerinde görevli ebeler, kadın doğum polikliniklerinde çalışmakta olan
ebe/hemşireler/sağlık personelleri eğitilmelidir. Antenatal kontrollerde gebelerin sigara içme tutum
ve davranışlarının nedenleri araştırılmalı, sigara içen gebeler ve aileleri sigarayı bırakma
programlarına yönlendirilmelidir. Gebelikte sigara kullanan ya da bırakanlar, doğum sonu dönemde
de aynı davranış için profesyonel yardım alması konusunda cesaretlendirilmeli, sigara içen
gebelerin kendisi ve bebeklerinde gelişebilecek olası sorunların erken tanılanması için kontrol
sıklığı hekimi ile işbirliği içerisinde arttırılmalıdır. Bu araştırmanın daha büyük bir popülasyonda
yapılması önerilmektedir.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
KAYNAKLAR
1)Aktaş S. (2007). Gebelik boyunca sigara içiminin perinatal dönemde anne ve yenidoğan sağlığı
üzerine etkisi. Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği AD. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
2)Bernstein IM., Mongeon J, Badger G, Solomon L. Heil S., Higgins S. (2005). Maternal smoking
and its association with birth weight. Obstetric & Gynecology 106:986-991.
3) Bilir N. Sigara Kullanımının Kadın Sağlığına Etkileri ve Kontrolü.
http:/www.huksam.hacettepe.edu.tr , Erişim Tarihi: 23/03/2011.
4) Dawn P, Nan A. (2005). Maternal smoking and birth weight: interaction with parity and mother’s
own in utero exposure to smoking. Epidemiology 16(3): 228-293.
5) Doğu S, Ergin A.(2008). Gebe Kadınların Sigara Kullanımı Etkileyen Faktörler ve Gebelikteki
Zaralarına İlişkin Bilgileri . Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi,
Cilt:1,Sayı:1,26-39.
6) Smoking During Pregnancy United States 1990-2002 (2004). JAMA;292:2206-2208.
7)
Terzioğlu F, Yücel Ç. (2008). Sigaranın gebelik ve bebek sağlığına etkileri, Sağlıcakla Aylık
Sağlık Dergisi, Sayı:5, 10-15.
8) Vielwerth E, Jensen R, Larsen T, Greisen G. (2006). The impact of maternal smoking on fetal
and infant growth. Early Human Development 83:491-495.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com