Verilerin Analizi

BİYOLOJİ EĞİTİMİNDE KARİKATÜRE DAYALI ÖĞRENME
Ahmet KILINÇ*
Selahattin SALMAN**
G.Ü, Gazi Eğitim Fakültesi Biyoloji Eğitimi Bölümü, Ankara-TÜRKİYE
Öğrenci merkezli eğitimin geleneksel metotları zorladığı günümüz koşullarında biyoloji eğitiminde
karşılaşılan sorunlara acilen çözüm önerileri geliştirilmelidir. Bu amaçla bir görsel öğretim materyali olarak
karikatürler kullanılabilir. Yapılan çalışmada lise 2 müfredatında yer alan solunum sisteminin karikatüre dayalı
ve geleneksel yollarla öğretimi kıyaslanmıştır. Araştırmada öğretim materyali olarak karikatürlerin kullanıldığı
yöntem ile geleneksel öğretim yönteminin öğrenci başarısına etkilerini belirlemek amacıyla ön test-son test
kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Çalışma, 2005-2006 öğretim yılında, Ankara ilinde, Atatürk Anadolu
Lisesi’nde 28 bireyden oluşan kontrol grubu ile 28 bireyden oluşan deney grubunda yapılmıştır. Çalışmada 20
adet karikatür çalışma yaprağı, 20 sorudan oluşan solunum sistemi başarı testi ve karikatüre dayalı öğretim ile
ilgili beş adet açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış mülakatlar kullanılmıştır. Her iki grupta da solunum
sistemi ünitesi bitirildiğinde ön test olarak kullanılan 20 soruluk solunum sistemi başarı testi son test olarak
tekrar uygulanmıştır. Her bir grupta ön test–son test sonuçları arasında anlamlı farklılıkların oluştuğu, yani hem
geleneksel hem de karikatüre dayalı öğrenme sonucu öğrencilerin başarı ortalamalarının yükseldiği
belirlenmiştir. Ancak kontrol ve deney gruplarının son test sonuçları analiz edildiğinde anlamlı bir başarı
farklılığının oluştuğu ve bu farklılığın karikatüre dayalı öğrenme lehine olduğu belirlenmiştir. Ayrıca deney
grubunda öğrencilerin büyük bir çoğunluğu karikatürleri anladıklarını, bu yöntem sayesinde biyoloji ile ilgili
olumsuz tutumlarının değiştiğini, yapılan grupça tartışmaların hatırlamayı kolaylaştırdığını, öğretmenin rehber
pozisyonundan memnun olduklarını ve bu yöntemin geleneksel yöntemlere göre daha zevkli olduğunu ifade
etmişlerdir.
LEARNING BASED ON CARICATURE İN BİOLOGY EDUCATION
Suggestions for solutions must be developed urgently in biology education of contemporary conditions
that put pressure on traditional methods of student based education. For this purpose, caricatures can be used as a
visual education material. In this study, for the respiratory system that takes places in the syllabuss of 2nd year of
High School, an education based on caricature and education based traditional ways are compared. Pre test – last
test control group design was used in this research in order to determine the effects of the method in which
caricatures are used as an education material with the traditional education method, on the success of the
students. This research is made in 2005 - 2006 academic year, in Ankara province, in Atatürk Anadolu Lisesi
with a control group consists of 28 students and with an experiment group consists of 28 student.
In this study semi-structured interviews consist of five open-ended questions related to education based
on caricature and respiratory system achivement test consists of 20 questions and 20 pieces of caricature study
paper are used. When the respiratory system unit completed, respiratory system achivement test used as pre test,
was applied again as the last test for both of the groups. In each of the groups it is observed that there are
meaningful differences between pre-test&last-test results. In other words it is determined that as a result of both
2
caricature based education and traditional education, achievement average of the students increase. However,
when last test results of control and experiment groups are analyzed, it is determined that a meaninful
achievement difference occured and this difference is in favor of education based on caricature. In addition to
this in experiment group, most of students state that they understand caricatures and they change their negative
attidutes to the biology with this method and they also emphasize that group discussions make it easy to
remember and they are pleased of the teacher’s position as a guide and they think that this method is more
entertaining than traditional methods.
Öğrenci merkezli eğitimin geleneksel metotları zorladığı günümüz koşullarında biyoloji eğitiminde
karşılaşılan sorunlara acilen çözüm önerileri geliştirilmelidir. Bu çalışmada iki boyutlu materyaller kapsamında
değerlendirebilecek görsel araçlardan olan karikatürlerin, biyoloji eğitiminde öğrenci başarısı üzerindeki etkisi
üzerinde durulacaktır. Karikatürlerin bilinçli kullanılması, öğrenciler için bilgiyi bulma, saklama, hatırlamayı
hızlandırma gibi birçok işlemi ustalıkla, sıkılmadan yapabilme becerisi kazandıracaktır .
David Ausubel, ezberci öğrenme yerine alternatif olarak anlamlı öğrenme modelini geliştirmiştir.
Ausubel’in teorisinde öğrencinin eski bildikleri ile yenisi arasında bir bağıntı kurması için bir “ileri örgütçü” ye
ihtiyaç vardır. Anlamlı öğrenmede yeni kavramlar, daha ayrıntılı kavramların bir araya getirilmesi ile
öğrenilebilir. Bu daha ayrıntılı kavramlara ileri örgütçüler denmektedir. İleri örgütçüler, sesli bir ibare, bir grafik
veya bir karikatür olabilir. Her durumda ileri örgütçüler, yeni bilginin öğrenilebilmesi için öğrencinin zihninde
bir darağacı kuracak şekilde tasarlanmalıdır (Novak ve Govin,1984).
Karikatüre dayalı öğrenme gösteri metodu, buluş yoluyla öğrenme ve çoklu zeka kuramı gibi diğer
öğretim metotlarıyla beslenmektedir. Gösteri metodu, öğretmenin herhangi bir konuda birtakım görsel araç ve
gereçler kullanarak konuyu açıklaması demektir. Bu metot, hem göz, hem de kulak yoluyla öğrenmeye olanak
sağladığı için, yalnızca söylemeye dayanan metotlara nazaran, daha etkili bir metottur (Binbaşıoğlu, 1974:140).
3
Bir öğretmen sınıfta bir konuyu işlerken, atölyede teknik bir sorunu açıklarken, laboratuarda bir deney yaparken
gerçek araç-gereçler, modeller, resimler, fotoğraflar, karikatürler, haritalar, slaytlar, film şeritleri, hareketli
filmler, basit çizimler, levhalar vb. kullanılıyorsa gösteri metodunu uyguluyor demektir (Büyükkaragöz ve Çivi,
1997:04).Buluş yoluyla öğrenmede ise öğrenciler önlerine gelen materyali yorumlamakta ve uygun çıkarımlar
yaparak sonuçlara ulaşmaktadır. Ayrıca iki boyutlu görsel araçların kullanılması, Çoklu Zeka Kuramı’nda yer
alan mantıksal-matematiksel ve görsel-uzamsal zeka ile ilişkilidir. Görsel-uzamsal ve mantıksal-matematiksel
zeka etkinliklerinde kullanılacak olan bu araçlar, bu yönde öğrenen öğrencilere kolaylık sağlar.
Öğrenme üzerine yapılan araştırmalara göre öğrenciler, yeni bilgiyi önceden sahip oldukları bilgilerle
ilişkilendirebildiklerinde daha fazla öğrenmekte ve öğrendikleri kalıcı olmaktadır. Görsel materyaller karmaşık
bilgileri basitleştirerek daha kolay öğrenilmesi ve hatırlanmasını kolaylaştırırlar. Ancak bu materyaller bütün
öğrenciler üzerinde aynı etkiyi göstermezler. Bu materyallerin etkili olabilmesi için öğrencilerin bu
materyallerden nasıl bilgi çıkarabileceklerini ve kullanılan sembol ve işaretlerin anlamlarını öğrenmiş olmaları
gerekir. Görsel materyallerde aşırı ayrıntı ya da gerçek resimleri kullanmaktan kaçınılmalıdır. Basit çizimler, ana
fikri, gerçek resimlerden daha açık gösterebilir (Yalın, 2001:172). Karikatür bu noktada da Yalın’ın yaklaşımına
karşılık gelen bir materyaldir.
Karikatür; İtalyanca "caricare" kelimesinden gelmektedir. Karikatür, insan ve toplumla ilgili her tür
olayı konu alarak abartılı bir biçimde belirten, düşündürücü ve güldürücü resim (TDK, 1998: 1220) olarak ifade
edilmektedir. Karikatüre dayalı öğrenme ise eğitim literatürüne yeni katılmış olup, konu ile ilgili kavram
karikatürlerinin öğrenciler tarafından yorumlandığı, sürekli bir tartışma ortamının yaratıldığı ve hedeflenen
bilgilere sıkılmadan, eğlenceli bir şekilde ulaşılan güçlü bir stratejidir.
Karikatüre dayalı öğrenmenin araştırmacılar tarafından geliştirilen işlem sırası ise aşağıda belirtilmiştir:
1. Hazırlık:
Öncelikle karikatüre dayalı öğretimin yapılacağı konu ile ilgili bütün bilgiler gözden geçirilir ve
konunun hangi bölümlerinin karikatür çizimine elverişli olduğu belirlenir.
2.Karikatürlerin çizimi:
Belirlenen konular ile ilgili karikatürler öncelikle taslak bir şekilde çizilir ve üzerinde istenilen
değişiklikler yapıldıktan sonra karikatürlere son hali verilir. Bu arada son çizimi yapan kişinin karikatür
çalışmalarında tecrübeli olması, karikatürde geçen yazıların anlaşılabilir ve okunaklı olması önemlidir.
3.Karikatür çalışma yapraklarının oluşturulması:
Son hali verilen karikatürler aşağıda verilen taslak şekilde olduğu gibi bir sayfanın içerisine yerleştirilir
ve bu karikatürün altına “düşüncelerim” ve “sonuçlar” kısımları eklenerek öğrencilerin yazı alanları
oluşturulur. Daha sonra bu yapraklar öğrenci sayısı kadar çoğaltılır veya tepegöz kullanımına hazır hale
getirilir.
4
Şekil 1. Örnek bir karikatür çalışma yaprağı
KARİKATÜR
Düşüncelerim
Sonuçlar
…………………..
…………..............
…………………..
…………………..
…………………..
.………………….
4.Ders planlarının hazırlanması:
Bu aşamada karikatüre dayalı öğretimin yapılacağı konunun amaç ve hedefleri belirlenerek çalışma
süresi ile ilgili planlamalar yapılır.
5.Uygulama
a.Öncelikle oluşturulan çalışma yapraklarından ders planına göre o gün içinde kullanılacak olanlar
öğrencilere dağıtılır veya ilgili gösteri araçları karikatürler için hazırlanır.
b.Eğer öğrenciler ilk defa karikatüre dayalı öğrenme ile karşılaşıyorsa, konu dışında başka ünitelerden
hazırlanan birkaç örnek karikatür ile uygulama hakkında bilgi verilebilir.
c.Konudaki bölümlerin sırasına göre hazırlanan karikatür çalışma yapraklarından biri üzerinde
çalışmaya başlanır. Bütün öğrencilerin aynı karikatürle ilgilenmesi sağlanır. Öğrencilere karikatürü
yorumlamaları ve karikatürde bulunan konu ile ilgili düşüncelerini “düşüncelerim” bölümüne yazmaları için
zaman verilir. Bu arada anlaşılmayan yerler varsa öğretmen yardımcı olmalıdır.
d.Öğrenciler düşüncelerini yazdıktan sonra tartışma bölümüne geçilir. Öğretmen bunun için farklı
öğrencilerin düşüncelerini söylemesini ister. Bu arada sınıf içi olumlu gürültüler oluşabilir. Öğretmen,
karikatürde hedeflenen düşünce söylense bile öğrencilerin düşüncelerini dinlemeye devam etmelidir.
e.Tartışma bölümü bittikten sonra doğru bulunan düşünceler “sonuçlar” bölümüne yazılır. Bu arada
öğrenciler yazdıkları düşünceleri ile elde edilen sonucu kıyaslayarak doğru bilgilere ne kadar yaklaştıklarını ve
yaptıkları hataları görme fırsatı bulurlar.
f.Çalışma yaprakları bitirildikten sonra her çalışma yaprağından elde edilen sonuçlar tekrarlanır ve
öğrencilerden aynı konu ile ilgili bir karikatür hazırlamaları istenir. Öğrencilerin hazırladığı karikatürler tüm
sınıf tarafından incelenir veya okul panolarında sergilenebilir.
5
Amaç
Bu çalışmanın amacı, karikatüre dayalı öğrenmenin öğrencilerin biyoloji başarısına olan etkisini
geleneksel öğretim yöntemleriyle kıyaslayarak sunmaktır. Karikatüre dayalı öğrenme ile ilgili olarak gerek
yurdumuzda gerekse yurt dışında yapılan çalışmaların azlığı ve bu yapılandırmacı yaklaşımın geliştirilmesinin
gerekliliği araştırmanın önemine işaret etmektedir.
Yöntem
Yapılan çalışmada karikatüre dayalı öğrenmenin biyoloji başarısına olan etkisini belirlemek için, lise 2
müfredatında yer alan
solunum sistemi ünitesinin karikatüre dayalı ve geleneksel yollarla öğretimi
kıyaslanmıştır. Çalışma, 2005-2006 öğretim yılında, Ankara ilinde, Atatürk Anadolu Lisesi’nde 28 bireyden
oluşan kontrol grubu ile 28 bireyden oluşan deney grubu ile yapılmıştır. Çalışmada 20 adet karikatür çalışma
yaprağı, 20 sorudan oluşan solunum sistemi başarı testi ve karikatüre dayalı öğretim ile ilgili beş adet açık uçlu
sorudan oluşan yarı yapılandırılmış mülakatlar kullanılmıştır. Araştırmada karikatüre dayalı öğretim yapılan
deney grubu ile geleneksel öğretim yapılan kontrol grubu öğrencilerinin başarı durumlarını kıyaslamak amacıyla
ön test-son test kontrol gruplu desen kullanılmıştır.
a. Solunum Sistemi Başarı Testi
Bu test araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Solunum sistemi başarı testi 20 adet çoktan seçmeli sorudan
oluşmaktadır. Bu test araştırmacılar tarafından hazırlanırken “solunum sistemi” ünitesi hedef ve davranışları göz
önünde tutulmuş, ders kitapları ve ÖSYM tarafından uygulanan sınav sorularından faydalanılmış ve uygulama
öncesinde geçerlilik amacıyla iki akademisyenin görüşleri alınmıştır. Ayrıca hazırlanan testin crobanch alpha
güvenilirlik analizi yapılmış ve testin alpha değeri, 0,84 olarak bulunmuştur. Bu değerin 1’e yakın olması testin
güvenilir olduğunu göstermektedir.
Solunum sistemi başarı testi, öğretimden önce ve sonra olmak üzere ön test ve son test olarak kontrol ile
deney gruplarına iki kez uygulanmıştır. Öğrencilerin her doğru cevabı “bir puan” olarak değerlendirilmiştir.
Ayrıca p= 0,05 olarak kabul edilmiştir.
1. Deney ve kontrol grubunun ön test sonuçlarına ait bulgu ve yorumlar
Solunum sistemi başarı testi, kontrol ve deney grubu öğrencilerine “solunum sistemi” ünitesine
geçilmeden önce “ön test” olarak uygulanmıştır. Kontrol ve deney grubunun öntest sonuçları arasındaki farkın
anlamlılığını tespit etmek için ise “ilişkisiz örneklemler t testi” kullanılmış ve elde edilen sonuçlar aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
6
Tablo 1. Kontrol ve deney grubunun ön test sonuçlarının ilişkisiz örneklemler t testi ile analizi
Gruplar
N
ORT.
S
Kontrol
28
12,393
2,485
Deney
28
11,427
2,630
sd
t
p
54
-1,410
,164*
Tablo 1’de verilen istatistiksel analiz sonuçlarına göre kontrol grubunun doğru cevap ortalaması yirmi
soruda 12,393 iken, deney grubunun doğru cevap ortalaması 11,427 olmuştur. Ayrıca deney ve kontrol grubu
bilgi düzeyi puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmadığı (*p>0,05) tespit edilmiştir. Bu sonuç, kontrol ve
deney grubundaki öğrencilerin “solunum sistemi” ünitesi ile ilgili var olan bilgi düzeylerinin yani hazır
bulunuşluklarının birbirine yakın olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla ilgili gruplar çalışmanın yapılması için
uygun özellikler taşımaktadır.
2. Kontrol grubunun ön test ve son test sonuçlarına ait bulgular
Solunum sistemi ünitesinde geleneksel yöntemle öğrenim gören kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve
son test başarı puanları arasındaki farkın anlamlılığını tespit etmek için “ilişkili örneklemler t testi” kullanılmış
ve elde edilen sonuçlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 2. Kontrol grubunun ön test ve son test bilgi düzeyi puanlarının ilişkili örneklemler t testi ile
analizi
Testler
N
ORT.
S
Öntest
28
12,393
2,481
Sontest
28
14,286
2,891
sd
t
p
27
-3,118
,004*
Tablo 2’de verilen istatistiksel sonuçlara göre kontrol grubunun ön test ve son test bilgi düzeyi puanları
arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (*p<0,05). Kontrol grubunun doğru cevap ortalaması 12,393’ten
14,286’a yükselmiştir. %15’ lik bir değere tekabül eden bu artışın ciddi bir artış olmaması dikkati çekmektedir.
3. Deney grubunun ön test ve son test sonuçlarına ait bulgular
Solunum sistemi ünitesinde karikatüre dayalı öğrenim gören deney grubu öğrencilerinin ön test ve son
test bilgi düzeyi puanları arasındaki farkın anlamlılığını tespit etmek için “ilişkili örneklemler t testi” kullanılmış
ve elde edilen sonuçlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
7
Tablo 3. Deney grubunun ön test ve son test bilgi düzeyi puanlarının ilişkili örneklemler t testi ile
analizi
Testler
N
ORT.
S
Öntest
28
11,427
2,630
Sontest
28
17,464
1,104
sd
t
p
27
-11,267
,000*
Tablo 3’te verilen istatistiksel sonuçlara göre deney grubunun ön test ve son test bilgi düzeyi puanları
arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (*p<0,05). Deney grubunun doğru cevap ortalaması 11,427’den
17,464’e yükselmiştir. % 52 lik bir değere tekabül eden bu artışın ciddi bir artış olduğu söylenebilir. Bu durum
karikatüre dayalı öğrenmenin -solunum sistemi ünitesinde- geleneksel yönteme göre öğrenci bilgi düzeyini daha
fazla arttırdığını göstermektedir.
4. Deney ve kontrol grubunun son test sonuçlarına ait bulgu ve yorumlar
Solunum sistemi ünitesi tamamlandıktan sonra hem kontrol hem de deney grubuna daha önce ön test
olarak uygulanan solunum sistemi başarı testi, herhangi bir değişime uğratılmadan “sontest” olarak tekrar
uygulanmıştır. Kontrol ve deney grubunun son test bilgi düzeyi puanları arasındaki farkın anlamlılığını tespit
etmek için ise “ilişkisiz örneklemler t testi” kullanılmış ve elde edilen sonuçlar aşağıdaki tabloda verilmiştir
Tablo 4. . Kontrol ve deney grubunun son test sonuçlarının ilişkisiz örneklemler t testi ile analizi
Gruplar
N
ORT.
S
Kontrol
28
14,286
2,891
Deney
28
17,464
1,104
sd
t
p
54
5,434
0,001*
Tablo 4’de verilen istatistiksel analiz sonuçlarına göre kontrol grubunun son testteki doğru cevap
ortalaması 14,286 iken deney grubunun doğru cevap ortalaması 17,464 olmuştur. Ayrıca deney ve kontrol
grubunun son test bilgi düzeyi puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (*p<0,05). Bu sonuç,
kontrol ve deney grubundaki öğrencilerin “solunum sistemi” ünitesindeki bilgi düzeylerinde geleneksel yöntemle
karikatüre dayalı öğrenmenin farklı etkilere sahip olduğunu göstermiştir. Anlamlı farklılık karikatüre dayalı
öğrenmenin yapıldığı deney grubunun lehinedir.
8
b. Karikatüre Dayalı Öğrenme İle İlgili Öğrenci Görüşleri
Solunum sistemi ünitesinin karikatüre dayalı öğrenme ile işlenmesinden hemen sonra deney grubu
öğrencilerine beş adet açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış mülakatlar uygulanmıştır. Aşağıda sorular
ve bu sorulara verilen bazı cevaplar belirtilmiştir.
1.Karikatür çizimlerini nasıl buldunuz? Bütün karikatürleri anlayabildiniz mi?
“Oldukça iyi bir çalışmaydı. Karikatürlerin hepsini rahatlıkla anladım. Öğretici bir çalışmaydı, sıkılmadan çok
şey öğrendim” Başak.
“Güzeldi. Evet anladık. Konunun o bölümünden önemli şeyler aklımda kaldı.” Funda.
“Karikatürler gayet anlaşılır ve eğlenceliydi. Hepsini anladım.” Rengin.
“Evet güzel çizilmiş. Baloncukların içindeki konuşmalar daha güzel ve okunaklı yazılabilirdi. Onun dışında
anlaşılabilirdi.” Umut.
“Evet, anladım. Bir biyoloji öğretmenine göre “iyi” denebilir.” Osman.
2.Karikatüre dayalı öğrenme sayesinde biyoloji ile ilgili tutumlarınız değişti mi? Cevabınızı açıklar
mısınız.
-“Biyoloji çok sevdiğim bir derstir. Karikatürle öğretim de biyoloji için değişik ama yararlı bir öğretim yöntemi
olabilir.” Başak.
-“Biyoloji’yi zaten yapabiliyordum. Yani en azından anlamada zorluk çekmiyordum. Ama bu eğitim sayesinde
evde daha az tekrar yapmamız gerekiyor.” Funda.
-“Biyoloji’yi zaten seviyordum ama karikatüre dayalı olunca çok daha eğlenceli oldu.” Rengin.
-“İlk kez böyle bir sistemle karşılaştım. Daha eğlenceli bir şekilde geçti derslerimiz.” Umut.
-“Biyoloji’yi sevmiyordum, hala da ilgi duymuyorum. Sadece karikatürleri ilk gördüğümde gülümsedim o
kadar…”Osman.
3. Ders boyunca yaptığınız grup tartışmaları sizce faydalı oldu mu? Cevabınızı açıklar mısınız.
-“Tartışarak aklımızda kalan soruların cevabını bulduk ve değişik bakış açılarına sahip olduk. Ayrıca farklı
düşünceleri de öğrendim.”Başak.
-“Oldu. Mesela testten bir soru cevaplarken o konuşma anları aklıma geldi ve öyle cevapladım.” Funda.
-“Tabii ki faydalı oldu. Farklı fikirlere farklı açılardan bakarak bu konuyu çok iyi öğrendiğimi
düşünüyorum.”Rengin.
-“Karikatürün verdiği mesajı anlayıp, birbirimizle tartıştığımız zaman çok daha faydalı oldu.”Umut.
-“Evet, sıradan derslere göre öğrenci daha rahat fikirlerini ifade edebiliyor. Sonuçta hedef olan “öğrenci ağırlıklı
eğitim”e yaklaşılıyor.”Osman.
9
4.Öğrencinin aktif olduğu bu sistemde kendi düşüncelerinizle öğrenmek sizce faydalı oldu mu?
Öğretmenin rehber pozisyonundan memnun oldunuz mu?
-“Evet memnun oldum. Bu sayede kendi düşüncelerimi de açıkladım ve olayların ne şekilde gerçekleştiğini basit
bir şekilde anladım.” Başak.
-“Faydalı oldu. Ya zaten biz resmi yorumluyorduk, sizde ana bilgiyi söylediniz. Memnunduk.” Funda.
-“Evet bence faydalı oldu. Kendi fikirlerimizi değiştirip geliştirerek doğruya ulaştık. Öğretmeni de bizden biri
gibi benimsediğimiz için her şey çok daha eğlenceli oldu.”Rengin
-“Öğretmen bu sistemde bizi yönlendiren kişi oldu. Bu bakımdan bize daha çok söz hakkı verdi.”Umut.
-“Evet, daha iyi. Zaten konu, genel kültür bilgileri ağırlıkta olan bir konu. Dolayısıyla bilgimizin doğruyanlışlığını ölçmüş olup, doğru olanları paylaştık.“Osman.
5.Karikatüre dayalı öğretim ile geleneksel öğretimi (düz anlatım, soru-cevap…) üç-dört maddeyle kıyaslar
mısınız.
“Karikatürle öğrenme sıkmadan, konunun özünü vererek olmaktadır. Ayrıca bu öğrenmede kendi düşüncelerimi
açıklama ve tartışma fırsatı buldum.” Başak.
“Karikatüre dayalı öğrenme geleneksel öğrenmeye göre daha akılda kalıcı, daha zevkli ve daha az ezber
yapmamız gerekli.”Funda.
“Karikatürlü eğitim, geleneksel öğretime göre çok daha eğlenceli ve daha kolay anlaşılır. Karikatürlerle
öğrenirken sıkılmıyoruz.” Rengin.
“Karikatüre dayalı öğrenme: Öğrenci daha aktiftir. Öğrencinin gözünde daha çabuk canlanır konular. Anlatması
kısa ve kavraması kolaydır. Geleneksel öğrenme: Öğretmen aktiftir. Gözünde canlandırırken zorlanabilir.
Anlatması daha uzun ve kavraması daha zordur.” Umut.
“Karikatüre dayalı öğretim öğrenci esaslı, rahat ve esprili bir ortamda, daha ilgi çekici. İlgi zor dağılıyor ve
görsel öğrenim hayal gücünü de değiştiriyor. Klasik yöntemde ise tam tersi.”Osman.
Sonuç ve Öneriler
Araştırmada ön test – son test bilgi düzeyi puanlarının kıyaslanması sonucu geleneksel yöntem ile
öğretim yapılan grupta öğrencilerin başarı puanları ortalama %15 oranında artarken, karikatüre dayalı öğretimin
yapıldığı grupta %52 oranında bir artış gözlenmiştir. Dolayısıyla lise 2 müfredatında yer alan “solunum sistemi”
ünitesinde karikatüre dayalı öğrenme, geleneksel öğretim yöntemlerine göre öğrenci başarısını daha fazla oranda
arttırmıştır. Ayrıca öğrencilerin büyük bir çoğunluğu karikatürleri anladıklarını, bu yöntem sayesinde biyoloji ile
ilgili olumsuz tutumlarının değiştiğini, yapılan grupça tartışmaların hatırlamayı kolaylaştırdığını, öğretmenin
rehber pozisyonundan memnun olduklarını ve bu yöntemin geleneksel yöntemlere göre daha zevkli olduğunu
ifade etmişlerdir.
Karikatüre dayalı öğrenmeye gerek ilk ve orta dereceli okulların müfredatlarında, gerekse öğretmen
yetiştiren kurumların programlarında yer verilmeli ve bu yenilikçi stratejinin diğer branşlarda uygulanması için
ilgili koşullar sağlanmalıdır.
10
Kaynakça
Binbaşıoğlu, Cavit. (1974). Öğretim Metodu ve Uygulama. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
Büyükkaragöz, Savaş ve C. Çivi. (1997). Genel Öğretim Metotları. İstanbul: Öz Eğitim Yayınları.
Kar, İsmail. (1999). Karikatür Sanatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Kalaycı, Nurdan. (2001). İki Boyutlu Görsel Öğrenme ve Öğretme Araçları. X. Eğitim Bilimleri
Kongresi Bildiri.Abant İzzet Baysal Üniversitesi.Bolu .
Novak, J. D.ve Gowin, D. B. (1984). Learning how to learn. Cambridge: Cambridge University Press .
Özer, Atilla (2000). Karikatür, Popüler Kültür ve Popüler Karikatür, Uluslarararası Karikatür
Festivali Sempozyum Bildirisi. 5-9 Mayıs 2000 Ankara.
Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Topuz, Hıfzı. (1997). Başlangıcında Bugüne Dünya Karikatürü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Yalın, Halil İbrahim. (2001). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.
11
EK 1. Karikatür çalışma yapraklarından bazı örnekler
12
13
14
15
16
EK 2. Öğrencilerin solunum sistemi ile ilgili olarak hazırladığı karikatürlerden bazı
örnekler
17