Ders Kodu : TDE 402 Ders Adı:ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ

Ders Kodu : TDE 402 Ders Adı:ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ

Ders Kodu : TDE 402
Ders Adı:ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ - I
Ders Düzeyi : Lisans
Yıl :IV
Ders Türü :Zorunlu
Saat/Hafta : 2
DERS TANIMI
Yaşayan Türk lehçeleri hakkında bilgi verilecektir.
DERS AMAÇLARI
Türkçenin günümüzdeki yazı dilleri hakkında, örnek metinlerle destekli olarak verilecek genel
bilgiler aracılığıyla, öğrencilerin dilimizin kolları arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri
tanımasını sağlamak.
DERS İÇERİĞİ
Çağdaş Türk lehçelerinin çeşitli yönlerden özellikleri, örnek metinler ve uygulamalar yoluyla
tanıtılır.
Dönem : VII
AKTS Kredisi : 4
Toplam Saat : 30
AYRINTILI DERS İÇERİĞİ
1. Özbek Türkleri, Özbekistan Cumhuriyeti ve Özbek Türkçesinin teşekkülü hakkında kısa bilgiler, Özbekistan
Cumhuriyetinde kullanılan Kiril ve Yeni Latin esaslı alfabeler,Alıştırmalar
2. Özbek Türkçesi ünlü sistemi, farklı ünlüler,Ünlü uyumları (Türkiye Türkçesiyle mukayeseli),Kiril harfli Özbek alfabesi
ile yazılmış metinleri okuma ve yazma çalışmaları
3. Ünlü değişmeleri (Eski Türkçeye göre ve Türkiye Türkçesiyle mukayeseli)
4. Ünsüz sistemi, farklı ünsüzler,Ünsüz değişmeleri (Eski Türkçeye göre ve Türkiye Türkçesiyle mukayeseli),Ünsüz
uyumları ve uyumsuzlukları (Türkiye Türkçesiyle mukayeseli)
5. Diğer ses hadiseleri:Benzeşme, aykırılaşma, ünsüz türemesi, ünlü düşmesi, yer değiştirme
6. Ses bilgisi özeti
7. Yapım ekleri (Türkiye Türkçesine göre farklı olanlar),İsim çekimi: Hâl ekleri,Şahıs ve işaret zamirleri ve çekimleri
8. Fiil çekimi: Şahıs ekleri, Fiil çekimi: Şimdiki zaman, Fiil çekimi: Geniş zaman
9. Fiil çekimi: Görülen geçmiş zaman,Fiil çekimi: Öğrenilen geçmiş zaman,Fiil çekimi: Gelecek zaman
10. Fiil çekimi: Emir ve istek,Fiil çekimi: Şart ve gereklilik
11. Fiil çekimi: Birleşik zamanlar,Fiil çekimi: İsim fiilinin çekimi
12. Sıfat-fiil ve zarf-fiiller (Türkiye Türkçesine göre farklı olanlar)
13. Özbek Türkçesinden örnek metinler
14. Özbek Türkçesinden örnek metinler
Açıklama
Öğretim Metotları
Değerlendirme Ölçütleri
Öğrenim Çıktıları
1.
2.
3.
Anlatım
Soru-Cevap
Uygulama
Açıklama(%)
Homework
20%
Arasınavination
30%
Final Sınavıination
50%
Öğrenciler Türkçenin çağdaş lehçelerinin sınıflandırılmasında kullanılan ölçütleri öğrenecek;
belli başlı Türk lehçelerinin başlıca özelliklerini tanıyabilecek; Çağdaş Türk Lehçelerinden
herhangi birisine ait bir metnin, hangi Türk Lehçesiyle yazıldığını anlayabilecektir.
Öğretim Dili
Türkçe
Ders Materyalleri
1.Komisyon, Türk Dünyası Edebiyatları, MEB, Ankara, 1998.
2.Akalın, M., Tarihî Türk Şiveleri, Ankara 1979.
3.Rıdvan Öztürk, Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
4.Rıdvan Öztürk, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
5.Emine Gürsoy-Naskali, Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu, TDK Yay, Ankara 1997.
6.Volkan Coşkun, Özbek Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
7.Buran, Ahmet, Alkaya, E., (1999), Çağdaş Türk Lehçeleri, Elazığ.