7.NASDAQ-Piyasa Denetimi

Piyasa Denetimi NASDAQ OMX Oslo ASA
(NASDAQ OMX Emtia Borsası (Avrupa) / Nord Pool Spot AS
Erik Korsvold
14 Aralık 2010
© Copyright 2010, The NASDAQ OMX Group, Inc. All rights reserved.
AGENDA
 Düzenleme rejimi
 Yasal çerçeve
Piyasa Yönetim Kurallarına Uygunluk
 Piyasa kontrolü
 Özel (gizli) işlemler
 Raporlama / Bilgi açıklama
 Denetim prosedürleri
 Yaptırımlar
2
DÜZENLEME REJİMİ
Hükümet
Enerji
Bakanlığı
Maliye Bakanlığı
Lisans kurumu
Takas bankası
lisansı
Denetim Kurumu
Finanstilsynet/
Finansinspektionen
Emtia
türevleri
borsası lisansı Sınır ötesi
alım- satım
lisansı
NVE
Piyasa lisansı
Düzenlenmiş borsa
NASDAQ OMX
Stockholm AB
Takas Kuralları
Kurallar
NASDAQ OMX
Oslo ASA
İşlem Kuralları
Piyasa Yönetim Kuralları
PİYASA DENETİMİ
RESMİ BİR GEREKLİLİKTİR
Piyasa denetimi mevzuatı - Borsa Yasası
Şunlar sağlanmalıdır:
• Personelin dürüst ve bağımsız çalışması
• Etkin denetim yapılması için gerekli kaynaklar
Görevler:
• Alım- satım işlemlerini izlemek
• Muhtemel ihlalleri incelemek
• Denetim kurumlarına rapor vermek
Nord Pool Spot AS
İşlem Kuralları
DÜZENLENMİŞ PİYASALAR...
Finans piyasası:
Borsa Yasası (Norveç)
Menkul Kıymet İşlemleri Yasası (Norveç
Emtia türevleri borsası ve takas bankası lisansları
NASDAQ OMX Oslo ASA ve NASDAQ OMX Stockholm AB borsalarına ilişkin kurallar
Fiziki
Ph i piyasa
l
k: t
Enerji Yasası (Norveç)
Piyasa lisansı ve sınır ötesi alım-satım işlemleri düzenleme lisansı
Nord Pool Spot AS borsasına ilişkin kurallar
PİYASA MEKANİZMALARI
Fiyatlandırma
Kurallar
Likidite
Artışı
Şeffaflık
Nord Pool ASA © 2008
Güven ve
Dürüstlük
Siparişler
Piyasaya İlgi
Piyasa Denetimi
PİYASA DENETİMİ
İşlevi
• NASDAQ OMX Oslo ASA ve
Nord Pool Spot AS ortak işleve sahiptir
• Bağımsız olarak yönetilir/işletilir
• Her iki şirkette de CEO/ Yönetim Kurulu’na rapor verilir
PİYASA DENETİMİ
Prohibition
against
Yanıltıcı bilgilerin
dissemination
yayılmasını yasaklama
of misleading
ve
information
and equivalent
eşit muamele.
behaviour.
Piyasa Kontrolü
Özel (gizli) işlemler
Prohibition
against
Piyasanın
istifadesine
trading
sunulmayan
on information
bilgiler
which
üzerinden
is not available
işlem
to
yapılmasının
the market.
yasaklanması
Nord Pool ASA © 2008
Açıklama Koşulları
(işlem öncesi ve işlem sonrası)
DutyBelirli
to share
bilgilerin
certain
information
piyasawith
ile the
paylaşılması
market.
yükümlülüğü
PİYASA KONTROLÜ
Kontrol aşağıdakilerden biri sırasında gerçekleştirilebilir
• alım- satım faaliyeti ve/ veya
• bilgilerin yayılması
• Kontrol amaçlı faaliyet “muhtemel” bir etki doğuracak yeterlilikte/ uygunlukta
olmalıdır
• Hiçbir gerçek tesirin oluşması gerekli değildir; hiçbir işlemin yapılması zorunlu
değildir
Nord Pool ASA © 2008
PİYASA KONTROLÜ
Operatörün amacı göze çarpmaz/ kendini belli etmez
• Piyasada görünür değildir (fark edilmez)
• Kanıtlanması ve/ veya doğrulanması çok zordur
“Kontrol etkisi” doğurması muhtemel faaliyetler için tam
sorumluluk
• Prensip olarak, hiçbir geçerli istisna bulunmamaktadır
• ... yasal alım- satım faaliyeti sonucunda istemeyerek kontrol etkisine yol açılması
zordur
Kontrol amaçlı işbirliği eşit derecede yasaktır (geçersizdir)
Yüksek derecede dikkat gereklidir
Nord Pool ASA © 2008
PİYASA KONTROLÜ ÜZERİNDE
PİYASA DENETİMİ
Aşağıdaki özelliklere sahip piyasa faaliyetlerinin izlenmesi:
• fiziki ve finans piyasalarında bağımsız ve müşterek olarak
gerçekleştirilen işlemler
• davranış modellerini tespit etmek amacıyla uzun bir zaman
aralığında gerçekleştirilen işlemler
• bir veya birkaç oyuncunun katıldığı işlemler
ÖZEL (GİZLİ) BİLGİNİN YANLIŞ KULLANIMI
Kurallar
• Üyeler ellerinde kamuoyuna duyurulmayan özel (gizli) bilgiler olduğu
takdirde sipariş kaydı yapamazlar veya borsa işlemlerine katılamazlar
• Oyuncular, yönetim kurulu veya personel özel (gizli bilgileri bu
bilgilerin açıklanmasından önce bunlarla ilgilenmeyen/ ilgisi olmayan
kişi veya kurumlara açıklayamaz
ÖZEL (GİZLİ) BİLGİ
“Özel
şu
Th
Th t(Gizli)
“I Bilgi”
id I terimi
f
ti anlama
” h ll gelmektedir:
kamuoyuna açıklanmamış kesinlik taşıyan herhangi bir bilgi
fiyatları etkileme ihtimali olan bilgi
Buna ek olarak, üretim, tüketim ve iletim kapasitesinin mevcut
veya kullanılabilir olmadığına ilişkin bilgilerin açıklanması
ile ilgili ayrıntılı kurallar bulunmaktadır.
Nord Pool ASA © 2008
ÖZEL (GİZLİ) BİLGİLERİN AÇIKLANMASI
ÖZEL (GİZLİ) BİLGİLER ÜZERİNDE
PİYASA DENETİMİ
• Oyuncuların özel (gizli) bilgilerin açıklanmasına ilişkin kurallara
uyup uymadığının izlenmesi
• Açıklama (UMM) ile piyasaya yanlış bilgiler yayılıp yayılmadığının,
aksine açıklamanın piyasada şeffaflığı ve bu suretle, piyasaya
duyulan güveni artırıp artırmadığının denetimi, bu aşamada:
 Mesajların nedenler ve sonuçlar hakkında açık ve anlaşılır bilgi verip
vermediği denetlenir
• Özel (gizli) bilgilerin herhangi bir şekilde kötüye kullanılması veya yayılması
durumunda, olayı izlemek ve incelemek
FİNANS PİYASASINDA
ALIM- SATIM İŞLEMLERİ
İşlemler, teklifler, fiyat hareketleri ve oyuncu
davranışlarının sürekli olarak izlenmesi
PowerCLICK’ te alım- satım işlemleri ile ilgili alarmların takibi.
PowerCLICK aşağıdaki durumlarda uyarı verir;
• Alım- satım fiyatlarındaki hareketler büyük ise
• Aynı kurum hem alıcı hem de satıcı pozisyonunda ise
• Raporlanabilir İşlem (borsa dışı işlemler) bir “piyasa dışı işlem”
olarak bildirilmiş ise
BORSA DIŞI İŞLEMLERİN BİLDİRİLMESİ
Dayanak
• Yasal zorunluluk
Kurullar
• Takasa tabi borsa dışında kote olmuş ürünlerde gerçekleştirilen tüm işlemlerin
bildirilmesi yükümlülüğü
• Bildirim 15 dakika içinde doğru şekilde yapılır
Piyasa denetimi
• Oyuncuların kurallara uyup uymadığı izlenir
• Piyasada şeffaflığın artmasına ve piyasaya duyulan güvenin artmasına katkı sağlanır
NASIL ÇALIŞIYORUZ?
Soruna bağlı olarak:




Telefon ile bilgi istenir
E-posta yazılarak sorulara cevap aranır
İSO’ leri veya brokerler gibi üçün şahıslardan bilgi istenir
İhlal olduğunun tespiti durumunda, dava açılır
İzleme
Muhtemel ihmal tespiti
İhlal şüphesinin
incelenmesi
Dialogue
Piyasa oyuncusu
with
ile görüşme
İhlalin tespiti
Dava açılması
Finans piyasası
Kredittilsynet/NVE’y
e durum bildirilmesi
Fiziki
piyasa
Dava dosyasının oyuncunun
açıklamaları ile birlikte Disiplin
Komitesine gönderilmesi
Tavsiye
Norveç yasaları uyarınca
ihlal hakkında daha
kapsamlı inceleme
NASDAQ OMX Oslo ASA
Yönetim Kurulu tarafından
bir yaptırım belirlenmesi
Nord Pool Spot ASA Yönetim
Kurulu/ CEO’su tarafından bir
yaptırım belirlenmesi
Borsa Temyiz
komitesi
Yaptırım
Yaptırım
Yaptırım
PİYASA DENETİMİ BİLGİYE DOĞRUDAN
ERİŞİM OLANAĞINA SAHİPTİR
Piyasa verileri (işlemler ve takas)
• Nord Pool Spot piyasasından tüm teklifler ve işlem programı bilgileri
• NASDAQ OMX emtia borsası finans piyasasından tüm siparişler ve işlem bilgileri
• Takas bankasından takas işlemi yapılan tüm sözleşme bilgileri
Temel piyasa bilgileri
• Acil Piyasa Mesajları - Planlı ve planlı olmayan kesintiler (gizli bilgi)
• Planlanan iletim kapasiteleri
• Fiili iletim akışı, üretim ve tüketim
• Dengeleme piyasası sonuçları
• Diğer temel bilgiler (baraj gölleri, hava vb.)
PİYASA DENETİMİ BİLGİ
TALEBİNDE BULUNABİLİR
Borsa oyuncuları ve müşterilerden
• İkili fiziki ve finans işlemleri
• Spot ve finans piyasalarında gerçekleştirilen alım- satım
faaliyetlerine ilişkin açıklayıcı bilgi
ISO’lerinden
• Dengeleme verileri
• Uzlaşma/ödeme verileri
YAPTIRIMLAR
• Yaptırımlar piyasa denetiminden alınan tavsiyeler dikkate
alınarak Yönetim Kurulu / CEO tarafından belirlenecektir:
• Sözlü veya yazılı uyarı
• Ciddi ihlallerin vuku bulması veya ihlalin tekrarı durumunda, ihlal cezası (maksimum 2,5 milyon NOK)
• Kurum veya kişinin piyasa denetiminin talebini müteakip bilgi sunma yükümlülüğünü yerine
getirmemesi durumunda, günlük ceza
• Yaptırımlar kamuoyuna duyurulabilir
PİYASA DENETİMİNDEN
BİLGİ ALINMASI
• Başlatılan soruşturmaların yayınlanması düşünülebilir
• Uyarı, ihlal cezası şeklinde alınan yaptırım kararlarının ve yasal
cezaların yayınlanması
• Üç ayda bir web sitesinde durum raporu yayınlanması
• NASDAQ OMX Emtia borsası web sitesinde sık sorulan sorular (FAQ)
WWW.NORDPOOLSPOT.COM
WWW.NASDAQOMXCOMMODITIES.COM
E-POSTA: [email protected]
TELEFON: +47 6752 8019/ 8021
© Copyright 2010, The NASDAQ OMX Group, Inc. All rights reserved.