1. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi 2007

1. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi 2007

I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TİKDEK 2007, 11 - 13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul
BİLDİRİ KİTABI
Editörler
Ahmet ÖZTOPAL
Zekâi ŞEN
1
I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TİKDEK 2007, 11 - 13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul
Climate - Environment
Research & Development
Centre
I. TÜRKİYE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONGRESİ
TİKDEK 2007
11 - 13 Nisan, 2007
İTÜ Maslak Kampüsü Kültür ve Sanat Birliği Salonu
İSTANBUL
BİLDİRİ KİTABI
EDİTÖRLER
AHMET ÖZTOPAL ve ZEKAİ ŞEN
DESTEKLEYEN KURULUŞLAR
2
I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TİKDEK 2007, 11 - 13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul
KONGRE YÜRÜTME KURULU
Zekai Şen
Dursun A. Çodur
Hasan Z. Sarıkaya
Ahmet Öztopal
Ahmet Duran Şahin
Selami Oğuz
KONGRE SOSYAL ETKİNLİKLER KURULU
Mehmet Akkaya
Ömer Faruk Birpınar
Muhiddin Yenigün
Nigar Şen
Serhat Bulut
KONGRE BİLİM KURULU
AHMET D. ŞAHİN
AHMET DEMİR
AHMET METE SAATÇİ
ALİ UYUMAZ
ALİ ÜMRAN KÖMÜŞÇÜ
DOĞAN KANTARCI
ENGİN TÜRE
ERCAN KAHYA
EROL KESKİN
ERTUĞRUL ACUN
FİLİZ KARAOSMANOĞLU
FUAT Z. TOPRAK
GÜNAY APAK
HASAN Z. SARIKAYA
İBRAHİM DİNÇER
İBRAHİM GÜRER
KASIM YENİGÜN
LEVENT KAVVAS
LEVENT ŞAYLAN
MEHMET E. BİRPINAR
MERT SAVRUN
MİKDAT KADIOĞLU
MURAT TÜRKEŞ
MUSTAFA ÖZTÜRK
NECATİ AĞIRALİOĞLU
NEJAT VEZİROĞLU
ORHAN ŞEN
ÖMER LÜTFİ ŞEN
SELAHATTİN İNCECİK
SEVİNÇ SIRDAŞ
ÜMİT DOĞAY ARINÇ
ÜNAL ŞORMAN
VEYSEL EROĞLU
YURDANUR S. ÜNAL
ZEKAİ ŞEN
3
I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TİKDEK 2007, 11 - 13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul
Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye
Mahmut KAYHAN
DMİ Genel Müdürlüğü, Kalaba, Ankara
[email protected]
ÖZET
Bir akışkan olan atmosferdeki bütün hareketler sıcaklık farklarından
kaynaklanmaktadır. Bu farklar ise enlem nedeniyle güneşin geliş açısına, kara deniz
dağılışına, kara yüzeylerinin (ormanlık alan, tarım alanı, sulak alan, çöl gibi) özelliklerine
bağlı olmaktadır. Dünyadaki iklim desenlerinin belirlenmesindeki asıl etken okyanus suyu
sıcaklıklarındaki değişimlerdir.
İklim desenlerinin belirlenmesindeki etkisi nedeniyle Atmosferik Termal Denge
oldukça önemlidir. Bu dengenin oluşmasını sağlayan buzul alanlarındaki erime nedeniyle
okyanus akıntılarının kuvvetindeki etkili zayıflamalar, tropikal bölgedeki okyanus yüzey
sıcaklıklarının artmasına neden olurken, bu durum tropikal kasırgaların kuvvet ve sayı olarak
büyük oranda artmasına sebep olmakta ve ayrıca muson yağışlarının, etkili olduğu sahalarda
daha kırıcı etkiler oluşturmasına neden olmaktadır.
Dünyanın son 400.000 yıllık CO2 döngüsüne bakıldığında, ortalama olarak her 80.000
yıl ile 100.000 yılda bir atmosferdeki CO2 in yükseldiği ve daha sonra tekrar düştüğü
görülmektedir, aynı şekilde CO2 ye paralel olarak sıcaklıkta yükselip, düşmektedir. Sonuçta
400.000 yılda CO2 miktarı en fazla 320 ppm olmuşken, sıcaklık ise 18,5 oC ile bugünkünden
daha yüksek değerlere çıkmıştır. Günümüzde CO2 ile sıcaklık ilişkisi geçmişteki paralelliğe
benzemeyen bir şekilde hareket etmektedir, şu anda atmosferdeki CO2 miktarı 385 ppm
civarındayken, ortalama sıcaklığı 14,5 oC civarındadır. CO2 deki artışın önceki döngülerdeki
gibi dünyanın doğal döngüsünden kaynaklanan bir artış değil, insan kaynaklıklı olarak hızlı
ve yoğun olması, alışıla gelen bu paralelliğin bozulmasına sebep olmaktadır.
Kuzey kutup bölgesindeki buzulların tamamen erimesi geri dönülemez noktaya
gelmiştir. Atlas okyanusunda Gulf-Stream sıcak su akıntısına ilaveten Azor Yüksek Basınç
merkezi ile İzlanda Alçak Basınç sisteminin konumları nedeniyle sürekli olarak orta
enlemlerdeki sıcak havanın kuzeye taşınması buzullar üzerinde ilaveten termal bir baskının
oluşmasına sebep olması nedeniyle buzullar daha hızlı bir şekilde erimektedir. Bu durum
öncelikle kuzey yarım kürede iklim desenlerinin değişmesinde bir hızlanmaya sebep
olmaktadır.
Bu değerlendirmeler ışığında Türkiye’de sıcak ve soğuk hava dalgalarına karşı en
duyarlı ve zayıf sahaları karasallığın etkili olduğu İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesidir.
Türkiye de yağış rejimi düzensizdir, sahile yakın alanlara düşen yüksek miktardaki yağış,
sahanın eğimli olması ve akış yolunun kısa olmasından dolayı yüksek oranda faydalanmayı
engellemektedir. İç bölgelerdeki yağış, akış yolunun uzunluğundan dolayı daha faydalıdır,
fakat miktar olarak az olması önemli bir dezavantajdır.
Küresel iklim değişikliği konusunda Türkiye’nin bölgesel avantajlar; Türkiye
coğrafik konum olarak küresel etkileri çok derin olan El-nino, Muson yağışları, kuvvetli sıcak
hava ve soğuk hava dalgalarından doğrudan etkilenmeyip dolaylı olarak etkilenmektedir. En
tehlikeli meteorolojik olay olan tropikal kasırgaların etkisinde bulunmamaktadır, tropikal
kasırgalardan doğrudan etkilenmesi mümkün değildir.
Ülke olarak küresel iklim değişikliğinden en az etkilenmek için kuraklık, sel, sıcak
hava dalgası, soğuk hava dalgası, dolu, hortum gibi meteorolojik karakterli doğal olayların
AFET kapsamına alınıp, etkilediği sektörler (tarım, sağlık, ulaştırma, orman yangınları,
turizm vs.) bakımından risk algılamaları ve afet yönetimi planlamalarının yapılması gerekir.
81
I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TİKDEK 2007, 11 - 13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul
Yurt genelinde sulak alanların artırılması ve her zaman yeşil kalabilen, hızlı
gelişebilen kuraklığa ve yangına dayanıklı ağaçlarla bütün boş alanların ağaçlandırılması
gerekir.
Anahtar kelimeler: Termal denge, Tropikal bölge, El-nino, Muson Yağışları, CO2, ppm,
Gulf-Stream
Global Climate Change And Turkiye
ABSTRACT
The reason of the air mass motion in the atmosphere which is a fluid itself is the temperature
differences. These temperature differences are related with sun zenith angle as a function of
the latitude, distribution of the land and sea coverage and the type of the land such as forest,
agricultural or desert. The variation in the temperatures of the ocean water is the primary actor
which determines the climate motif of the earth.
Atmospheric Thermal Balance is very important because of its affect on the climate
motif. While the weakening of the ocean flows, which is a result of the melting in the glacier
regions which maintains Atmospheric Thermal Balance, causes increase of the ocean surface
temperature in the tropical regions, this situation is the reason of the large increase in both the
number and affect of the tropical cyclones and more disastrous results of the monsoon
rainfall.
When the CO2 cycle of the earth in last 400,000 years studied, it will be seen that CO2
gas amount in the atmosphere peaks in every 80,000th or 100,000th year and then decreases
again. In the same way, the air temperature increases and decreases in parallel to CO2 gas
amount. In the last 400,000 years the maximum amount of the CO2 was 320 ppm and the
maximum air temperature at that time was 18.5 oC. The current relationship between the CO2
and air temperature is somewhat different than it was in the past. The CO2 amount in the
atmosphere is about 385 ppm but average air temperature is 14.5 oC today. So the increase of
the CO2 gas amount in the last years can’t be considered as a result of the natural cycle but
can be considered as result of the dense CO2 emission of the human populations.
Melt of the glacier areas in the North Pole is almost non returnable today. The constant
transfer of the warm air in mid-latitudes to north by the Gulf Stream warm water flow in the
Atlantic Ocean and the locations of the Azores High Pressure System and Iceland Low
Pressure System creates an additional thermal affect on the North Pole and the melting speeds
up in this region accordingly. This situation causes an increase on the speed of the climate
motif change in the Northern Hemisphere.
In this manner, the most sensitive regions of the Turkiye to the warm and cold air
masses are the Middle Anatolia and East Anatolia due to their continental climate.
Precipitation regime in Turkiye is unsystematic, so the rainfall in the coastal region can not be
benefited effectively because of the high terrain slope and short flow course. The precipitation
in the inner regions of the Anatolia is more beneficial due to long flow course but the low
precipitation rate is a big disadvantageous for this regions.
The regional advantage of the Turkiye in the global climate change matter is that
Turkiye is not affected by the El-Nino, monsoon rainfall, too warm and too cold air masses
directly but affected indirectly. Also, Turkiye is not under the affects of the tropical cyclones
which are one of the most dangerous meteorological phenomena’s.
The hazardous meteorological phenomena such as drought, flood, too warm and too
cold air masses, hail and tornado should be considered as disasters by the laws to decrease the
affect of the global climate change in a country wide scale. Risk determination and disaster
82
I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TİKDEK 2007, 11 - 13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul
management planning should be carried out on economic and industrial fields (such as
agriculture, health, transportation, tourism) affected by these phenomena.
Well-watered areas must be increased and the forests with the trees which are fast
growing, drought resistant and with all-year green leaf must be created on the majority of bare
soil.
Key words: Thermal balance, Tropical region, El-Nino, monsoon rainfall, CO2, ppm, GulfStream
83