Asgari ücret

Mükellef
Bilgilendirmesi
Asgari ücret
Asgari ücret
1 Ocak 2015 tarihi itibaren dikkate almanız gerekenler
DATEV‘in yoğun desteğiyle
hazırlanmıştır
DATEV eG
90329 Nürnberg
Telefon+49 911 319-0
Telefaks+49 911 319-3196
Internet www.datev.de
Paumgartnerstraße 6 –14
Melzeme No. 32344
DATEV‘in yoğun desteğiyle hazırlanmıştır
Müşteri Bilgilendirmesi
Asgari ücret
İçindekiler
1.
Giriş........................................................................................1
2.
Asgari ücret nedir?................................................................2
3.
Kimler şimdiden asgari ücretten yararlanabilir? . ..............3
3.1
Ödünç İşçi Gönderimi Yasası (Arbeitnehmer-Entsendegesetz)
uyarınca asgari ücret................................................................3
3.2
Ödünç İşçi Devri Yasası (Arbeitnehmerüberlassungsgesetz/AÜG)
uyarınca ücret alt sınırı ..........................................................5
4.
Yasal asgari ücrete tabi olan işçiler . ..................................7
5.
Dikkat: Yeni dokümantasyon yükümlülükleri . ..................8
5.1
Marjinal istihdam (Minijob) ve Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele
Kanunu (Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz) hususunda
dikkate alınacaklar...................................................................9
5.2
Kayıt kolaylıkları ....................................................................10
5.3
Çalışma süresi hesaplarında dikkate alınması gerekenler .......11
6.
Yasal asgari ücret uygulamasındaki istisnalar .................12
7.
Yeni yasal asgari ücret şu şekilde hesaplanabilir . ..........13
7.1
Net saat ücretine göre asgari ücret ........................................13
7.2
Düzenli istihdam ve marjinal istihdam kategorilerinde
çalışanlarda asgari ücret .......................................................14
7.3
Asgari ücret ve parça başına ücret/akort iş .............................16
7.4
Asgari ücret ve özel ödemeler ...............................................17
8.
Taşeron şirketin, yüklenicinin ve ödünç verenin sorumlulukları ..................................................................................18
9.
Asgari ücret ödememeniz durumunda olabilecekler .....20
Asgari ücret
1. Giriş
Asgari ücret yürürlüğe girdi. Girişimci ve işveren konumunuzla, bu sizin
için şu anlama gelmektedir: 1 Ocak 2015 tarihinden beri tüm sektörlerde ve ülke genelinde geçerli olan, çalışma saati başına brüt 8,50
Avro’luk yasal asgari ücret uygulamasına uymak zorundasınız.
31 Aralık 2016 tarihine kadar geçerli mevcut toplu sözleşmeler için bir
geçiş düzenlemesi kararlaştırılmıştır. Gazete dağıtıcılar ve “mevsimlik işçiler” de ancak 2017 itibariyle tam asgari ücret alma hakkına sahip olacaklar. Meslek eğitimini tamamlamamış, 18 yaşının altındaki gençler ise,
asgari ücret uygulamasına hiçbir şekilde tabi değildirler. Uzun süre işsiz
olan birinin iş bulması durumunda, asgari ücret talep edebilmesi için,
yeni işyerinde en az altı ay çalışmış olması gerekmektedir. Fakat, en geç 1
Temmuz 2017 tarihinden itibaren, brüt 8,50 Avro’luk saatlik asgari ücreti
ödemekle yükümlü olacaksınız.
Girişimci ve işveren konumunuzla çalışanlarınızla daha düşük bir ücrette
anlaşmış olsanız da, 1 Ocak 2015 itibariyle “zam yapmak” zorunda kaldınız. Aynı şekilde örn., iş devrettiğiniz taşeron şirketlerin de yeni yasal
düzenlemelere ve asgari ücrete uymalarını sağlamak da sizin sorumluluğunuzdadır. Bunu göz ardı etmeniz veya (fazla) geç kalmış, yani 1 Ocak
2015 tarihini geciktirmiş bulunmanız durumunda, “dava seline” uğrayabilirsiniz.
İşletmenizin eski ücret düzeyi, – sosyal sigorta işveren katkı payı, yani
“brüt işveren maliyeti” dahil olmak üzere – saat başı 8,50 Avro’dan düşük olması durumunda, işgücü maliyetiniz artacaktır. Bu durumu en çok
hissedecek olanlar, doğu eyaletlerindeki kuaförler ve gastronomi sektörü
olacaktır. İşgücü maliyetindeki bu artışı fiyatlara yansıtma şansına sahip
değilseniz, işletmenizi tehlikeye sokmamak için, farklı ticari çözüm arayışlarına girmeniz gerekecektir.
Asgari ücretin beraberinde getirdiği ekonomik sonuçlar ve buna ilişkin
sorunlar hakkında muhasebecinizle görüşmeniz bilhasssa tavsiye olunur.
Kendisi, ekonomi ile ilgili sorularınızda da danışabileceğiniz en doğru adrestir.
1
Asgari ücret
2. Asgari ücret nedir?
Sözleşme özgürlüğü ilkesi, iş sözleşmelerinde de esastır. Dolayısıyla; sunduğu işin karşılığı olarak çalışanınızla, hangi ücrette anlaşacağınız konusunda da “aslında” işveren olarak özgürsünüzdür. Karşılıklı hak ve sorumluluklar ise genelde, tercihen iki tarafça imzalanan bir iş sözleşmesiyle
sabit tutulmaktadır. İş sözleşmesinin bulunmaması halinde, en azından
çalışma şartlarını gösteren bir delil bulunmalıdır. Asgari ücret uygulamasının yürürlülüğe girmesiyle beraber sözleşmelerdeki bu ücret belirleme
özgürlüğü ilkesi, 1 Ocak 2015 itibariyle esasen yürürlükten kaldırılmış
bulunmaktadır. Ancak bundan öncesinde de asgari ücret uygulamaları
bulunmaktaydı: „Sınır ötesi işçi gönderimi çerçevesinde yurtiçinde düzenli çalışanlar için zorunlu çalışma koşullarını düzenleyen yasa” (AEntG /
Ödünç İşçi Gönderimi Yasası) ve Asgari Çalışma Koşulları Yasası (MiArbG)
ile, genel taahhüt beyannamesi suretiyle, 2009 yılından bu yana, sektörel
düzeyde asgari ücretler uygulanmaktadır.
Asgari ücret, işverenin işçisine ödemek zorunda olduğu en alt ücrettir.
Asgari ücretin yasal düzenlemeyle mi, toplu iş sözleşmesiyle mi belirlenmiş olması, bu noktada hiçbir şey değiştirmemektedir. Öyle ya da böyle;
işveren bu asgari ücretin altına düşmemekle yükümlüdür.
Ï Tüyo
Çalışanlarına öncesinde de, asgari ücretten yüksek ücret
ödemiş olanların herhangi bir şey yapmalarına gerek yoktur.
Ancak ücret düzeyi, 31 Aralık 2014 tarihine kadar brüt 8,50
Avro’luk sınırın altında olanlar, en geç 1 Ocak 2015 tarihinde gerekli uyarlamaları yapmış bulunmalıydılar. Bu uyarlamayı
yapmayan, ister bilerek, ister kasıtlı olmaksızın olsun, aleyhinde şikayette bulunulmasını ve dava açılmasını göze almaktadır.
Asgari ücret 2018 yılı itibariyle senelik olarak belirlenecektir. Federal hükümet ilgili bir yönetmelik çıkartarak bu uygulamayı, tüm işverenler
ve çalışanlar için zorunlu kılma yetisine sahiptir.
2
Asgari ücret
3. Kimler şimdiden asgari ücretten
yararlanabilir?
Almanya’da 31 Aralık 2014 tarihine kadar tüm sektörlerde ve eyaletlerde
geçerli zorunlu yasal asgari ücret uygulanmıyordu. Ama asgari ücretin
uygulanması zorunlu olduğu birtakım çalışma kategorileri (örn. kiralık işgücü) ve sektörler vardı.
İlgili anlaşmaların geçerliliği, yasayla gelen bu yeni “genel” asgari ücretten genelde etkilenmemektedir.
3.1 Ödünç İşçi Gönderimi Yasası (ArbeitnehmerEntsendegesetz) uyarınca asgari ücret
İsminden belli olmazsa da; Ödünç İşçi Gönderimi Yasası (AEntG), birtakım sektörel toplu sözleşmelerin Almanya genelindeki tüm ilgili şirketleri
kapsamasını da düzenlemektedir. Yani: Almanya’da yerleşik ve AEntG’de
belirtilen sektörlerde faaliyet gösteren tüm işletmeler, tarife ücretini asgari ücretten ödemekle yükümlüdür. AEntG uyarınca genel bağlayıcı olarak
belirlenen toplu sözleşmeler tüm ülke genelinde geçerlidir.
Önemli
Sektörel düzeydeki toplu sözleşmelerden dolayı yasal asgari ücrette 31 Aralık 2016 tarihine kadar sapmalar görülebilir.
Ancak bu tür sapmalar, Ödünç İşçi Gönderimi Yasası (AEntG)
yoluyla genel bağlayıcı olarak belirlenmeleridir.
Asgari ücret uygulaması, 2014’ten beri (Alman resmi gazetesi BGBl. I
s. 538’te yayımlanarak 29 Mayıs 2014’te yürürlülüğe giren, Ödünç İşçi
Gönderimi Yasası’na ilişkin 24 Mayıs 2014 tarihli ilk yasa değişikliği düzenlemesine içeren haliyle AEnTG’in 4. maddesi) Almanya genelinde aşağıdaki sektörler için zaten uygulanmaktadır:
3
Asgari ücret
En son 26 Nisan 2006 tarihli yönetmelik (BGBl. I S. 1085) ile değiştirilmiş,
28 Ekim 1980 tarihli İnşaat İşletmeleri Yönetmeliği‘nin (BGBl. I S. 2033)
güncel haliyle inşaat veya inşaat yan sanayi kategorisi kapsamına giren
işkolları; işletme merkezinden farklı yerlerdeki inşaatlerde gerçekleştirilen
montaj hizmetleri de dahildir,
„„ bina temizlik hizmetleri,
„„ mektup dağıtım hizmetleri,
„„ güvenlik hizmetleri,
„„ taş kömürü ocaklarındaki özel maden işleri,
„„ mülki müşteriler için çamaşırhane hizmetleri,
„„ sokak temizliği ve kış hizmetleri dahil, çöp toplama işletmeleri,
„„ Sosyal Kanu’nun ikinci veya üçüncü kitabına göre (SGB II veya III),
meslek öğretimi ve ihtisas eğitimi hizmetleri
„„ kesim ve et işleme.
AEntG`e göre düzenlenen asgari ücretler sadece belirli süreliğine, yani
belirlenen güne kadar geçerlidir. Asgari ücreti belirlenen güne kadar ödemekle kesinlikle yükümlüsünüzdür.
4
Asgari ücret
Ï Tüyo
Yasal düzenleme sona erdikten sonra da dikkatli olunuz. Toplu
sözleşmeye bağlı kalma zorunluluğunuz, sözleşme süresinin
sona ermesiyle beraber ortadan kalksa da, sözleşmece sona
eren asgari ücret, asgari ücret olarak değerlendirilmeye devam edilebilir. Daha düşük ücretin ödenmesi, ahlak kurallarına
aykırılık olarak değerlendirilebilir ve ilgili anlaşmanın geçersiz
sayılmasına yol açabilir. Böyle bir durumda daha düşük ücretin
yerine bir “standart ücret” tayin edilir. „Standart ücret“ belirlenirken de muhakkak tartışmalar yaşanacaktır. Lakin, 1 Ocak
2015 itibari ile 8,50 Avro‘luk saat ücretinin “standart ücretin”
alt sınırına tekabül edeceği mutlaktır.
3.2 Ödünç İşçi Devri Yasası
(Arbeitnehmerüberlassungsgesetz/AÜG) uyarınca
ücret alt sınırı
Bir işçinin, işvereni tarafından belirli bir süreliğine ücret karşılığında üçüncü bir tarafa devredilmesi halinde ödünç işçi devrinden bahsedilmektedir.
Personel kiralama, kiralık işçilik veya geçici işçilik uygulamaları, ödünç işçi
devri kapsamına girmektedir. Burada normal iş ilişkilerindeki çift taraflı
bir akit yerine, işçi (kiralık işçi), işvereni (ödünç veren) ve işletme sahibi
(kiralayan) arasında gerçekleşen üç taraflı bir akit söz konusudur. Kiralık
işçilik, işçi ihtiyaçlarını esnek bir şekilde karşılayabilmelerini sağladığından, işletmeler için iyi bir alternatiftir.
Geçici işçi temin eden şirketler, tarifeye bağlı kalmakla yükümlü olduklarından ücret, ücret grubuna; yani kiralık işçinin yapacağı işe (iş tanımı
esas alınır) göre belirlenmektedir.
AÜG’ün 3a maddesi uyarınca, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren ödünç
işçi devri kapsamında mutlak asgari ücret uygulanmaktadır. İlgili ücret alt
sınırı, 2. yasal yönetmelik ile (26 Mart 2014 tarihli BAnz), 1 Nisan 2014
5
Asgari ücret
tarihinden 31 Aralık 2016 tarihine kadar geçerli olmak üzere, aşağıdaki
şekilde belirlenmiştir:
Geçerlilik bölgesi
Batı
Doğu (Berlin dahil)
6
Yürürlülük tarihi
Ücret alt sınırı
(Avro/Saat başına
ücret)
01.04.2014
8,50
01.04.2015
8,80
01.06.2016
9,00
01.04.2014
7,86
01.04.2015
8,20
01.06.2016
8,50
Asgari ücret
4. Yasal asgari ücrete tabi olan işçiler
Saat (= 60 dakika) başına brüt 8,50 Avro olarak belirlenen asgari ücret
uygulaması, 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren tüm Almanya genelinde
uygulanmaktadır.
Yasal asgari ücret tüm çalışanlar için geçerlidir. 2015 yılından itibaren her
işveren asgari ücreti ödemekle yükümlüdür.
Ï Tüyo
Bir limited (GmbH) şirkette müdür olarak çalışan birinin asgari
ücret uygulamasından faydalanabilmesi için, iş hukuku kapsamında şirketin işçisi olarak değerlendirilebilmelidir. Alman İş
Mahkemeleri Kanunu’nun (Arbeitsgerichtsgesetz/ArbGG), 5.
maddesinin 1. fıkrasının 3. bendine göre müdür, bu statüye
sahip değildir. Almanya Federal Adalet Mahkemesi (Bundesgerichthof/BGH) yargısına göre de aynı durum söz konusudur.
Federal İş ve Sosyal Mahkemelerinin vermiş oldukları kararlara
göreyse, GmbH müdürünün şirkete “şahsen muhtaç” olması
durumunda işçi olarak değerlendirilebilir. Bunun söz konusu
olabilmesi için, GmbH işletmesine “entegre edilmiş” ve “talimat kulu” olması gerekmektedir. Böyle bir şey çoğu GmbH ortakları/müdürleri için söz konusu değildir. Ancak azınlık ortak
müdürleri veya pay sahibi olmayan, kendi iradeleriyle nerede
ve ne zaman görev yapacaklarına karar verme yetkisi bulunmayan, dışarıdan atanan müdürler işçi olarak değerlendirilebilir. Avrupa Birliği Adalet Divanı (Europäischen Gerichtshof/
EuGH), Gmbh CEO’larını genellikle daha kolay işçi olarak kabul etmektedir.
Tereddüt ettiğiniz noktalarda muhasebecinize danışmanız tavsiye olunur.
Denetleme mercileri, gümrük ve diğer resmi dairelerdir. Bunlar, asgari ücretin ödenip ödenmediğini denetlemektedirler. Bu kapsamda işletmenin
iş sözleşmelerini ve ticari belgelerini inceleme yetkisine sahiptirler. Asgari
7
Asgari ücret
ücret ihlalleri, düzene aykırılık teşkil etmektedir ve para yaptırımı ile cezalandırılmaktadır.
Genel geçerli toplu sözleşmeye tabi olan işveren ve işçiler için istisnalar
getirilmiştir. Böyle durumlarda ilgili branş için belirlenen tarife ücretleri
asgari ücret sayılmaktadır.
5. Dikkat: Yeni dokümantasyon
yükümlülükleri
Asgari ücret sadece Medeni Kanun hükümleri çerçevesinde değerlendirilmemektedir. Yani, hakkını arayan bir “davacı”ya gerek olmaz. “Şüpheli bir
durum” söz konusu olmadan da, işveren konumunuz kapsamında gümrük idaresinin ilgili organları tarafından denetime tabi tutulabilirsiniz. Söz
konusu makamlar, işveren olarak uymakla yükümlü bulunduğunuz, geniş
çaplı inceleme ve bilgi alma yetkisine sahiptirler. Sizin görevinizse, asgari
ücret uygulamasına uyduğunuzu hiçbir kuşkuya yer bırakmadan kayıtlarınızla ispatlayabilmektir.
Ï Tüyo
Tam olarak nelerin kayda geçmesi gerektiği, işçilerinizle aranızdaki iş sözleşmelerine ve şirketinizde uygulanan ödeşme
usullerine bağlıdır. Yapılması gerekenler arasında örn. şunlar
yer almaktadır: Aylık ücretleri saat ücretlerine dönüştürmek;
saat ücretlerinde mesai başlangıç ve mesai bitirme saatlerini
belirterek dokümantasyon oluşturmak; geçmişte de kayıt zorunluluğu bulunan fazla mesai saatlerini belgelemek vs. Asgari
ücreti nasıl hesaplayabileceğinizi ve buna bağlı dokümantasyon yükümlülüklerinizi  Bölüm 7’de bulabilirsiniz.
8
Asgari ücret
5.1 Marjinal istihdam (Minijob) ve Kayıt
Dışı İstihdamla Mücadele Kanunu
(Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz) hususunda
dikkate alınacaklar
İşyerinde, marjinal istihdam kategorisine giren işçi çalıştıranlar (Sosyal Kanu’nun dördüncü kitabının 8. maddesinin 1. fıkrası/SGB IV) veya şirketi
inşaat, yeme içme ve konaklama, yolcu taşıma, nakliye, taşımacılık ve bağlantılı lojistik hizmetleri, lunaparkçılık, ormancılık, bina temizliği, fuar ve
sergilerde standlar kurma ve sökme, et işletmesi (SchwarzArbG/Kayıt Dışı
İstihdamla Mücadele Kanunu’nun 2a maddesinde belirtilen ticari sektörler)
alanlarında faaliyet gösterenler, çalışanların işe başlama ve bırakma saatlerini ve günlük çalışma sürelerini tutup kaydetmekle yükümlüdürler. Bu
kayıtlar, çalışma kapasitesinden yararlanılan günden itibaren en geç yedi
takvim günü içerisinde tamamlanmış olmalıdır. Kayıtlar Almanca düzenlenilmelidir. Girişimci, bu kayıtları en az iki yıl saklamakla yükümlüdür
(MiLoG/Asgari Ücret Yasası’nın 17. maddesinin 1. fıkrası).
Önemli
Çalışanlarınıza devamlı yasal asgari ücretten fazlasını ödeseniz
de, bunu kanıtlayabilmeniz gerekmektedir. Bu delil mükellefiyetine, şirketi yukarıda belirtilen sektörlerde faaliyet gösteren veya
tek bir kişi de olsa, marjinal istihdam kategorisinde işçi çalıştıran
hemen hemen her (!) işveren tabidir. O da diğerleri gibi, MiLoG
hükümlerine uyulduğunu belgelendirebilmek zorundadır.
Şirket merkezinizin yurtdışında bulunması durumunda, Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Kanunu’nun 2a maddesi kapsamına giren hizmetlere
(Dienstleistung) ve yürütülecek işlere (Werkleistung) başlamadan önce
bunları Almanca dilinde, yazılı olarak ilgili gümrük dairesine bildirmeniz
gerekmektedir (MiLoG’un 16.maddesi).
9
Asgari ücret
Bu yükümlülükler hafife alınarak ihmal edilmemelidir. Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Kanunu ihlallerine, 500.000 Avro’ya kadar para yaptırımları ve kamu ihalelerinden men edilme cezaları uygulanmaktadır.
Ï Tüyo
Şirketinizde marjinal istihdam kategorisine giren çalışanınız olmazsa da, hatta işletmeniz Schwarz-ArbG‘nin 2a maddesinde
belirtilen sektörlerde faaliyet dahi göstermezse bile şirketiniz, işçilerinize ödediğiniz ücrete bakmaksızın, yükümlülük altına sokulabilir. Bu yüzden sizin de, mecbur olmazsanız da, ayrı kayıtlar tutmanız en iyisi olacaktır. Bu hususta muhasebecinizle görüşünüz.
5.2 Kayıt kolaylıkları
İşletmenizde yalnızca, günlük çalışma saatlerini kendi iradeleriyle düzenleyebilme özgürlüğünü sahip, belirli işe başlama ve bırakma saatlerine uymak zorunda olmayan ve seyyar işlerde çalışanları çalıştırmanız durumunda, Asgari Ücret Yasası‘nın iş saatinin kayda geçme zorunluluğu hükmüne
ilişkin değişiklikler yönetmeliği gereği, (artık) günlük çalışmanın başlama
ve bitiş saatlerini tutmakla yükümlü değilsiniz (26 Kasım 2014 tarihli Federal Maliye Bakanlığı yönetmeliği). Günlük çalışma süresini kaydetmeniz
yeterlidir. Seyyar işler yürütenler arasında örn., mektup, paket ve gazete
dağıtımında, sokak ve kent temizliğinde, kar ve buz temizliğinde veya yolcu taşıma işinde çalışan işçiler yer almaktadır. Bu kolaylaştırmalara inşaat,
nakliye veya konaklama ve yeme içme sektörleri dahil edilmemiştir.
Getirilen diğer bir kolaylaştırma ise, Almanya’ya gönderdiği işçileri ve
sınır ötesi ödünç aldığı işçileri için, üretilecek iş veya hizmet öncesi yazılı bildirimde bulunmakla mükellef olan yurtdışı merkezli işletmeleri ve
kiralayanları kapsamaktadır. Ancak bu kolaylaştırmalar da yine sadece,
örn. vardiyalı çalışma, işin aynı gün farklı farklı yerlerde yürütülmesi veya
sadece seyyar işlerde çalışılması gibi özel koşulları yerine getiren küçük
bir grup için geçerlidir. Mesela geleneksel emtia nakliyatı ve yolcu taşıma
10
Asgari ücret
sektörleri temelde daima bildirme yükümlülüğüne tabidirler. Fakat yasanın öngördüğü gibi her turun tek tek bildirilmesi etkin denetimlerin yürütülmesini zorlaştırabilir. Bu yüzden birden fazla iş toplu halde hazırlanıp,
özetlenerek tek bir bildiri halinde yetkili gümrük idaresine aktarılabilir.
5.3 Çalışma süresi hesaplarında dikkate alınması
gerekenler
MiLoG çalışma süresi hesaplarını (Arbeitszeitkonten) yasaklamamaktadır.
Ancak bu hesaplar çalışana, en geç on iki ay sonra ücretli işe devamsızlık
hakkının (bezahlte Freistellung) sunulmasıyla veya asgari ücretin ödenmesiyle kapatılmalıdır (MiLoG`un 2. maddesinin 2. fıkrası). Bunun yanı
sıra, aylık çalışma süresi hesabına eklenen çalışma süresi, sözleşme uyarınca belirlenmiş çalışma süresinin % 50’nin üzerinde olmamalıdır.
Ï Tüyo
Tuttuğunuz (fazla ve eksik saatler dahil olmak üzere) çalışma
süresi hesapları bir yılı aşan dönemleri kapsaması halinde, - ki
bu yaygın bir uygulamadır - bu uygulamayı değiştirmeniz şiddetle tavsiye olunur. Çünkü bu usul, asgari ücretinin geçerli
olduğu alanlarda artık kabul edilmemektedir. Çalışma süresi
hesaplarının yeniden düzenlenmesi ve gerekli dokümantasyon
oluşturma adımları hakkında muhasebecinizle görüşünüz.
11
Asgari ücret
6. Yasal asgari ücret uygulamasındaki
istisnalar
Asgari ücret uygulaması aşağıdakiler için geçerli değildir:
„„ Uzun süre (an az bir yıl) işsiz olanlar, işe başlamalarının ilk altı ayında,
„„ Tamamlanmış meslek eğitimi bulunmayan, 18 yaş altı gençler,
„„ Okul, meslek veya üniversite eğitimi kapsamında staj yapma zorunluluğu olan stajyerler,
„„ Meslek eğitimi veya üniversite öğreniminden önce üç aya kadar yönlendirme stajı yapan stajyerler,
„„ Meslek eğitimine veya yüksekokul öğrenimine refakat eden, üç aya
kadar staj yapan stajyerler.
Önemli
Meslek eğitimi görenlerin, gönüllü olarak çalışanların ve spor
grubu koçlarının ücretlendirilmesinde yasal asgari ücret dikkate alınmamaktadır. Başka bir deyişle: Meslek eğitimi görenler
asgari ücretten yararlanamazlar. Gönüllü olarak çalışanlara ve
spor grubu koçlarına ödenen sabit ücretin de asgari ücret sınırına uygun şekilde yükseltilmesine gerek yoktur.
Önemli
Meslek eğitimi görenler, meslek eğitimlerini tamamladıklarında
asgari ücret almaya hak kazanırlar. İstisnai durum: Kişinin, meslek
eğitimi almış bulunduğu mesleğin dışında bir meslekte mesleki
bilgilerini derinleştirmek istemesi. Üniversite öğrenimlerini tamamladıktan sonra stajyerler de asgari ücretten yararlanabilirler.
İstisnai durum: Kişinin, farklı bir branşta gönüllü staj yapması.
12
Asgari ücret
Tarım işletmeleri için tüm Almanya genelinde ve 2017`nin sonuna kadar geçerli olan bir toplu iş sözleşmesi yapıldı. Belirlenmiş ücretlendirmenin, kademe kademe yükseltilerek, asgari ücrete çıkması sağlanacaktır.
Bu süreç, 2015`ten 2018`in sonuna kadar tamamlanacaktır.
Meslek eğitimi görenlerin, mecburi ve gönüllü stajyerlerin üç aya kadar
dahil edilmedikleri düzenlemeler:
Tarih
Batı
Doğı
01.01.2015
7,40 Avro
7,20 Avro
01.01.2016
8,00 Avro
7,90 Avro
01.01.2017
8,60 Avro
8,60 Avro
01.11.2017
9,10 Avro
9,10 Avro
Halihazırda var olan sosyal sigortadan muaf cüzi çalışma opsiyonu, dört
yılla sınırlı olmak kaydıyla, 50 günden 70 güne çıkartılmıştır. Mağduriyetlerin azaltılması için, mevsimlik işçilerin konaklama ve beslenme masraflarının asgari ücretten düşürülmesine izin verilmiştir.
Öngörülenin aksine, gazete dağıtıcılar asgari ücretin dışında bırakılmamıştır. Ancak yayınevlerinin yükünü azaltmak için, 8,50 Avro olan yasal
asgari ücretinin 2015 yılında % 25 oranında ve 2016 yılında % 15 oranında altına düşmelerine izin verilmiştir.
7. Yeni yasal asgari ücret şu şekilde
hesaplanabilir
2015 yılı itibariyle geçerli yeni yasal asgari ücret uygulamasında hâlâ netlik kazanmamış, – muhtemelen iş mahkemesi davaları kararlarıyla - çözülmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır.
13
Asgari ücret
7.1 Net saat ücretine göre asgari ücret
Şirketinizde ücretlendirme, net saat ücreti bazında yapılıyorsa, (süre) saat
başına 8,50 Avro’luk brüt asgari ücretin belirlenmesi oldukça kolaydır.
İşçi 60 dakika çalıştığında, bu süre zarfında 8,50 Avro kazanmış olmalıdır.
Bu 8,50 Avro’dan gelir vergisi ve işçinin sosyal sigorta payı kesilmektedir.
İşveren sosyal sigorta payı, bu 8,50 Avro’nun içinde yer almamaktadır. Bir
işçinin size ne kadara mal olduğunu hesaplarken, işveren sosyal sigorta
payını da dikkate almanız gerekmektedir.
7.2 Düzenli istihdam ve marjinal istihdam
kategorilerinde çalışanlarda asgari ücret
Aylık sabit ücretle çalışanların, 8,50 Avro’luk asgari saat ücretinin altına düşüp düşmediklerini kontrol etmek de oldukça kolaydır. Bunun için
brüt aylık ücreti, belirlenen iş süresiyle bölmeniz yeterlidir. Sonucun 8,50
Avro’nun üzerinde olması halinde herhangi bir değişiklik yapmaya gerek
yoktur. Ancak hesaplanan sonucun bunun altında olması durumunda,
işveren olarak ilgili işçilerin ücretini artırmakla yükümlüsünüzdür. Bunun
için sözleşmenin yeniden uyarlanmasına gerek yoktur. Öyle ya da böyle,
asgari ücret uygulamasına uymakla yükümlüsünüzdür.
Prensipte aynı şey, “aslına” bakılırsa “sıradan” işçiler olan marjinal istihdam kategorisindeki çalışanlar için de geçerlidir. Ancak burada genelde
tüm taraflar, çalışanın 450 Avro’dan fazla kazanıp böylece (sosyal) sigorta
yükümlülüğüne “kaymasını“ önlemekten yanadırlar.
14
Asgari ücret
Önemli
8,50 Avro’luk yeni asgari ücret uygulamasıyla beraber azami
çalışma saati uygulaması da dolaylı olarak yeniden yürürlülüğe
girmiş bulunmaktadır: 2015 itibari ile artık haftada 15 saat
çalışıp, sosyal sigorta yükümlülüğü altına girmemek mümkün değildir. Aylık azami çalışma süresi 52,9 saattir; 53 saat
(450,50 Avro) dahi sınırın aşılmasına yol açmaktadır.
Marjinal istihdam kategorisinde çalışan işçilerinizin, 2014 yılı sonuna kadar
aldıkları brüt saat ücretleri 8,50 Avro’dan düşük olmasına rağmen ücret
sınırına (ayda 450 Avro, yılda 5.400 Avro) şimdiden ulaşmış durumdaysanız, işveren olarak gerekli adımı atmak zorundasınızdır. İlgili kişiyi marjinal
istihdam kategorisinde çalıştırmaya devam ettirebilmeniz ancak iş süresini
düşürmenizle mümkündür. Ücretin “aynı kalması” için çalışanın çalışma
süresi, brüt 8,50 Avro’luk saat ücretine ulaşıncaya kadar azaltılmalıdır.
Önemli
Genel bağlayıcı olan bir toplu sözleşme veya işyeri gelenekleri
gereği, örn. noel veya izin parası gibi yılda en az bir kez kesin
olarak beklenen bir kereye mahsus ödemeler, çalışma ücreti
belirlenirken dikkate alınmalıdır.
Vergiden muaf çalışma ücretinin veya sabit vergi oranı uygulanan çalışma
ücretinin, 450 Avro sınırlaması dahilinde dikkate alınmaması için, söz konusu vergi muafiyeti veya sabit vergi uygulaması sosyal sigortadan muaf
tutulmasını da beraberinde getirmelidir.
450 Avro sınırı teftişlerinde örneğin aşağıdaki meblağlar dikkate alınmaz:
„„ Pazar, tatil günleri ve gece işi için ödenen vergiden ve sosyal sigorta
kesintisinden muaf ücretler;
„„ Ayda 44 Avro`yu geçmeyen ayni ödenekler;
15
Asgari ücret
„„ 1.080 Avro’luk indirim muafiyet tutarına kadarki nakdi değer avantajları;
„„ Kreş yardımları;
„„ Birinci derecedeki iş bağlantısı nedeniyle işveren tarafından bir emeklilik fonuna, bir emeklilik kasasına veya doğrudan sigortaya ödenen
aidatlar (Gelir Vergisi Yasası’nın 3. maddesinin 63. fıkrası);
„„ Spor grubu koçu, eğitmen, öğretici gibi yan meslek faaliyetleri veya
buna benzer yan meslek faaliyetlerinden elde edilen gelirler, yan meslek
sanatsal faaliyetlerden veya yan meslek olarak yaşlı, hasta veya özürlü
insanların bakımı (Gelir Vergisi Yasası’nın 3. maddesinin 26. fıkrası);
„„ Kamu yararı, hayırseverlik ve kilise işleri teşviki için yapılan yan meslek
faaliyetlerinden elde edilen gelirler (Gelir Vergisi Yasası’nın 3. maddesinin 26a fıkrası);
„„ % 15 sabit oranla vergilendirilen, işçilerin ev ile işyeri arasındaki ulaşımı için sağlanan ulaşım yardımları;
„„ % 20 sabit oranla vergilendirilen doğrudan sigorta ve grup kaza sigortaları için ödenen primler.
7.3 Asgari ücret ve parça başına ücret/akort iş
Parça başına ücret, çalışanın doğrudan performansına bakılarak (performans etkili) ödenen „geleneksel“ bir maaş örneğidir. Ödeme, süre değil,
süre biriminde yapılan iş sayısı dikkate alınarak belirlenmektedir. Böylece
örneğin dağıtıcılar, dağıtılan katalog sayısına göre, mevsimlik işçiler de topladıkları kuşkonmaz, üzüm vb. sayısına göre ücretlendirilmektedirler.
Parça başına ücret, tek akort ve grup akort uygulamaları halinde yürütülmektedir. Uygulamada karşılaşılan şekilleri, para ve zaman akordudur.
Asgari ücreti ödeyip ödemediğinizi tespit etmek için, 1 Ocak 2015’ten itibaren eski hesaplama sisteminizi saat ücretine dönüştürmeniz gerekmektedir. Yani artık, saat ücretininin hesaplanabilmesi için, sadece çalışma per-
16
Asgari ücret
formansının belgelenmesi yeterli olmayacaktır, çalışma süresini de dakika
dakikasına tutup kaydetmeniz gerekecektir.
Ï Tüyo
İşletmenizde ağırlıklı olarak akort ücret ödemeniz durumunda, yeni bir ücretlendirme sistemi üzerinde düşünmenizin artık
zamanı geldi demektir. Maaş ve ücretlerinizin bordrosunu muhasebeciniz üzerinden tanzim etmeniz durumunda, kendisiyle
konuyu en yakın zamanda görüşmeniz tavsiye olunur.
7.4 Asgari ücret ve özel ödemeler
İşveren tarafından, işçinin çalışma performansına bakmaksızın ödenen
prim ve ek ödenekler, asgari ücretin bir parçası olarak kabul edilmektedir.
Bu çerçevede, örn. iş sözleşmesinde mahalli ücret ile borçlu olunan asgari
ücret arasındaki fark olarak geçen inşaat primi veya ek ödenekleri düzenli
olarak dikkate almak gerekmektedir.
Örneğin fazla mesai ödeneği gibi prim ve ek ödenekler de bazı durumlarda
dikkate alınabilmektedir (işverenin, AEntG´in 3. maddesinde belirtildiği gibi
bir toplu sözleşme gereği veya AEntG`in 11. maddesine ilişkin yönetmelik
uyarınca bakım sektöründe fazla mesai ödeneğini ödemek zorunda olması
durumunda). Fazla mesai ödenekleri dahil olmak üzere, reel olarak ödenen
ücretin, toplu sözleşme uyarınca öngörülen asgari ücretin ve fazla mesai
ödeneği tarifesinin toplamına karşılık gelmesi yeterlidir.
Ödenmesi, aşağıdaki şartlara bağlı tutulan prim ve ek ödenekler dikkate
alınmamaktadır:
„„ Zaman birimine göre fazla mesai (akort primleri),
„„ Ortalamanın çok üstünde kaliteli iş sonuçları (kalite primleri),
„„ Özel zamanlarda çalışma (örneğin fazla mesai, pazar veya tatil günleri çalışma),
17
Asgari ücret
„„ Zor ve tehlikeli şartlar altında çalışma (örneğin pis iş primleri, tehlikeli
iş ödenekleri),
„„ Çalışanı başka yere gönderme primi, şayet çalışanın gönderilirken gerçekten oluşan masraflarını karşılamak içinse (örneğin barınma, beslenme, yol masrafları gibi).
Çalışanın, gönderim süresine denk gelen orantılı ödeneği her asgari ücretin ödenme tarihine kadar gerçekten ve geri dönülmeksizin teslim almış
olması durumunda, noel parası veya ek izin parası asgari ücretin bir parçası olarak değerlendirilmektedir.
Önemli
Asgari ücretin hesaplanmasında sosyal sigorta işveren katkı
payları dikkate alınmamaktadır.
8. Taşeron şirketin, yüklenicinin ve ödünç
verenin sorumlulukları
Girişimci olarak, adınıza iş ve hizmet görevlerini üstlenecek başka bir
şirket görevlendirmeniz durumunda, bu taşeron şirketin ve onun tarafından görevlendirilen olası diğer şirketlerin sorumluluklarını yerine
getirmesinden siz yükümlüsünüzdür. İşçi kiralayanlardan da aynı şekilde
siz sorumlusunuzdur.
Girişimci olarak, tarafınızca görelevlendiren şirketlerin, her hiyerarşik
kademede, yani sadece dolaylı olarak görevlendirdiğiniz şirketlerin de
yasal asgari ücret uygulamasına uymalarını sağlanmak sizin sorumluluğunuzdadır. Görevlendirdiğiniz taşeron şirketinin ve taşeron şirketinin
görevlendirdiği (!) taşeron şirketi çalışanları için siz, ön davaya maruz
kalmadan feragat etmiş sayılan, bir „kefil“ olarak görülmektesinizdir
(AEntG`ìn 14. maddesi, Alman Medeni Kanunu’nun/BGB 773. ve 771.
maddeleri). Bu durum, temizlik şirketlerinden, bilişim teknolojisi destek
18
Asgari ücret
hizmetlerinden, zanaatkarlara kadar her türlü işkolunu kapsamaktadır.
Mağdur işçiler, taşeron şirketinin taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda, asgari ücretin ödenmesi için, sizi hemen sorumlu tutabilirler.
Sorumluluğun öncelikle olarak taşeron şirkette bulunduğunu öne sürme hakkınız bulunmaz. Gerekli ödemeleri yapmadan, taşeron şirketinde bir icra takibi yapılmasını da talep edemezsiniz.
Ï Tüyo
Tüm taşeron şirketlerden ve yüklenicilerden, asgari ücret uygulamasına uyduklarını beyan eden yazılı bir onay belgesi talep ediniz. Yeni yükleyicilerde seçme prosedürünüzün ayrıntılı
bir dokümantasyonunu oluşturmanız tavsiye olunur. Ayrıntılı
masraf hesaplama belgeleri isteyiniz. Mevcut uzun vadeli taahhütlük sözleşmelerinde, asgari ücret ödendiğinde, istenilen
masraf tutarının gerçekçi olup olmadığını tespit etmek için, en
azından bir olasılık kontrolü gerçekleştiriniz. Bunun mümkün
olmadığı durumlarda, yükümlülük altına girmenizi önlemek
için, sözleşme içeriğini yeniden düzenlemeniz veya sözleşmeyi
fesh etmeniz tavsiye olunur.
Kamu ihalelerinin verilmesinde öngörülen asgari ücret, şirket merkezi
başka bir Avrupa Birliği üyesi ülkesinde bulunan taşeron şirketinin çalışanları için uygulanamaz. Bunun ön şartı, çalışanların belirtilen işi Almanya’da değil, taşeron şirketinin merkezinin bulunduğu ülkede yürütmesidir. Diğer Avrupa Birliği üyesi ülkesindeki yaşam maliyetinin hiçbir şekilde
dikkate alınmadığı bir asgari ücretin ödenmesi mecburiyeti, hizmet sunma özgürlüğüne aykırıdır (Avrupa Adalet Divan`nın 18.09.2014 tarihli ve
C-549/13 sayılı kararı).
Şirketiniz kamudan iş alsa dahi, asgari ücret uygulamayan yabancı taşeron şirketler görevlendirmekte özgürsünüzdür. Bu hususta bir tek,
taşeron şirket işçilerinin Almanya’da çalışmaya başlamamalarına dikkat
etmeniz gerekmektedir.
19
Asgari ücret
9. Asgari ücret ödememeniz durumunda
olabilecekler
Asgari ücreti ödememek şu risklerle karşı karşıya kalma riskini doğurmaktadır:
„„ Gümrük veya diğer bir resmi kurum tarafından „yakalanırsanız“ idari
para cezasına çarptırılırsınız.
„„ Apaçık ihlaller, belirli koşullar altında ücret sömürüsü durumunu
teşkil edebilmektedir (Alman Ceza Yasası’nın 291. maddesinin 1.
fıkrası/StGB). Federal İş Mahkemesi’nin yargısına göre, çalışma ücretinin ilgili sektörde ve ekonomik bölgede ödenen standart tarife ücretinin üçte ikisine bile tekabül etmemesi durumunda prensip olarak
apaçık bir ihlal veya yapılan iş ve karşılığı arasında (Alman Medeni
Kanunu`nun 138. maddesinin 2. fıkrası) belirgin bir dengesizlik söz
konusudur. Ceza mahkemeleri de aynı ölçüyü kullanmaktadır. Ücret
sömürüsü adli suç teşkil etmektedir ve resen suç sayılmasıyla mahkemelik olmanıza sebep olur. Yargılanmanız halinde durum adli sicil
kaydınıza işlenir.
„„ İşçinizin mahkemeye başvurması durumunda, gerçekten ödediğiniz
ücret ile asgari ücret arasındaki farkı ilaveten ödemekle mükellef bulunursunuz. Yani: İşletmenizden ayrılmış biri bile mahkemeye başvurarak sizden, „sizdeki çalışma süresinin“ asgari ücretini talep edebilir.
„„ Dış teftiş (gelir vergisi veya sosyal sigorta kurumu) kapsamında denetime tabi tutulup, asgari ücreti ödemediğiniz tespit edilmesi durumunda, ödenmemiş sosyal sigorta primlerinin de ödenmesi
talep edilebilir. Sosyal sigorta kurumlarının alacakları ancak 30 yıl
sonra zaman aşımına uğrar.
20
Asgari ücret
Ï Tüyo
Asgari ücreti ilk baştan itibaren – hangi nedenle olursa olsun
– ödemediyseniz asgari ücreti, asgari ücretin yürürlüğe girdiği
tarihten başlayarak geriye dönüşlü olarak ödemeniz önerilmektedir. Başka bir deyişle: Oldukça uzun sürebilecek ve pahalıya
da patlayabilecek çekişmeli bir mahkeme sürecinin yaşanmasını
önlemek için işçinize, asgari ücret uygulaması yürürlülüğe gireli
ister uzun, ister az zaman geçmiş olsun, almış olduğu ücret ile
asgari ücret arasındaki farkı tam tamına ödemeniz tavsiye olunur.
21
DATEV eG, 90329 Nürnberg (Yayınevi)
© 2015 Tüm hakları, bilhassa yayın hakları münferiden yayıncıya aittir.
Bu kitapçık ve içindeki tüm metin ve görseller telif hakkı ile korunmaktadır. Hukuken
geçerli durumlar hariç, DATEV eG’nin onayı alınmadan kullanılamaz. Üçüncü kişilere
dağıtılması yasaktır.
Bunun dışında DATEV’in hüküm ve koşulları geçerlidir.
Değişiklik yapma hakkı saklı tutulmaktadır.
Sağdaki başlık görseli: © fovito/fotolia.com
Bilginin güncelliği: Aralık 2014
DATEV ürün no.su: 19452
E-posta: [email protected]