NTalu-Acquis-IV1

AB Çevre Müktesebatı Semineri
Avrupa Birliği Çevre Müktesebatı ve
Türkiye’ye Yansımalar
(1)
Dr. Nuran Talu
25 Kasım 2010, Ankara
Hukuk İlkeleri
Birincillik İlkesi (Birincil Hukuk*-İç Hukukun bir parçası)
• Antlaşmalar ve Topluluk ana kurumlarınca alınan önlemlerden kaynaklanan yükümlülükleri yerine
getirmek zorunluluğu
• Avrupa Anayasasından doğacak yükümlülükler
İkincillik ilkesi
• Ortak bir politikanın ortak amaçlarına ulaşmanın kendilerince en uygun aracını seçmek için üye
devletlere bırakılan olanak
• Ülkelerin Kararları (Decisions), Yönergeleri (Directive) ve Tüzükleri (Regulation) ulusal
hukuka aktarmada kendi ulusal koşullarını hesaba katmada takdir hakları
Avrupa Birliği Adalet Divanı İçtihatları
AB’nin Taraf Olduğu Uluslararası Antlaşmalar
www.rec.org.tr
Kararlar (Decisions)
• Doğrudan hukuki bağlayıcılığı vardır
• İdari bir hüküm oluşturur
• Üye ülkelere, kurumlara, şirketlere ve
hatta kişiye özgü kararlar alınabilir
• Sadece hitap ettiği tarafa hüküm getirir
www.rec.org.tr
Yönergeler (Directive), Tüzükler (Regulation)
• Yönergeler/Tüzükler AB Konseyi ya da AP
tarafından müştereken ya da sadece Komisyon
tarafından geçirilir.AB hukukunun en doğrudan
şeklidir
• Ulusal kanunlarla eşit şekilde Üye Devletler üzerinde
bağlayıcı kanuni güce sahiptir. Üye ülkelerin uyum
için ulusal mevzuata aktarma zorunluluğu var
• Bir yada birden çok düzenleme ile karşılanabilir
• Belirlenen nihai hedefleri karşılamak bağlayıcıdır, ancak kullanılacak
yöntemler üye ülkelerin yetkisindedir
• Uyum için belirli bir zaman verilir
www.rec.org.tr
AB
•1951 Paris
Avrupa Kömür ve Çelik
Topluluğu Antlaşması
Politika Yok
•1957 Roma
Avrupa Ekonomik
Topluluğu Antlaşmasıx, Avrupa
Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması
(EUROTOM-nükleer enerjinin barışcı
kullanımını denetleyen bir sistem
kurmak )
TÜRKİYE
•1923-1950
10.000 nüfusu aşmayan
yerlerde fabrikalar.. İstanbul’un
sanayi sorunları için yabancı
uzmanların İstanbul’da bölge
planlaması tavsiyeleri..
Politika Yok
•1961 Anayasası
Sağlığın Korunması
• Ortak eylemlerin ve politikaların
yürürlüğe konulması yoluyla, Avrupa
Topluluğu’na, diğer görevlerinin
yanısıra, çevre kalitesinin yükseltilmesi
ve yüksek düzeyde korunmasını
sağlamak görevini yüklemektedir
(Madde 2).
• Topluluğun yasama kapasitesini ve
Topluluk Çevre Politikası’nı yönetmede
temel ilkeleri belirlemektedir (Madde
174).
Sağlığın Korunması
www.rec.org.tr
AB
•1972 Topluluk Paris Deklarasyonu
Ekonomik kalkınmanın ekolojik
sorunları; ortak politika ve eylem
programları ihtiyacı (İlk somut adım)
•1987 Tek Avrupa Senedi*
Tek Senet ile Topluluk çevre
alanında ilk kez yetki kazandı 1987 Tek
Avrupa Senedi ile çevre konusu AT’nin
temel yasalarına doğrudan girer(Roma
Antlaşmasında yasal zemin) Çevre;
Topluluğun ortak politikalarına ve AT
müktesebatına (aquis communaitaire) dahil
edildi, Tek Avrupa Senedi, Roma
Antlaşması’nın 130. maddesinde değişiklik
yaparak “ kirleten öder” ilkesini ortaya
çıkarır
•1992 Maastricht Antlaşması *
(Avrupa Birliği Antlaşması)
Çevre koruma, resmen ortak bir politika ve
ortak karar statüsünde, (kirlenme karşıtı
önlemler ortak pazarda rekabeti çarpıtır)
çevre öncelikli hedef, çevre politikası ve
sürdürülebilirlik ilkesi bir arada
tanımlanıyor. Özetle, 1992 Maastcriht
Antlaşması ile çevre alanına politika
statüsü verilmiş ve AB hukukunda
“sürdürülebilir kalkınma” kavramı resmen
oluşturulmuştur.
TÜRKİYE
•1978
Uluslararası faaliyetleri
izleme ve kurumsallaşma
ihtiyacı - Ulusal sorunların
çözümünde devletin belirleyici rolü ve
liderliği var. Çevreye ilişkin kararları
idari hiyerarşinin tepesinden belirlemek
de geleneksel Türk kamu yönetim
sistemine uygun
•1982 Anayasası, 1983
Çevre Kanunu
•14 Nisan 1987 Tam
üyelik müracaatı
Çevre mevzuat
uyumu başlıyor (Örn:1986
tarihli Hava Kalitesinin Korunması
Yönetmeliğinin 47. maddesi “TSE
standardı bulunmayan konularda bir
belirleme yapılana kadar AET
standartlarındaki değerler esas
alınacaktır”.)
•1992 Uluslararası çevre
faaliyetlerine ilgi
www.rec.org.tr
AB
•1997 (Haziran)
Amsterdam
Antlaşması * (Daha
demokratik bir Avrupa
Sürdürülebilir kalkınma
kavramı AB anlaşmasına giriyor
ve AB’nin ana hedeflerinden birisi
artık.
TÜRKİYE
•1 Ocak 1996 Gümrük Birliği, Mali
İşbirliği Deklarasyonu - Öncelikli
alanlar arasında çevre var.
Türk özel sektörü
rekabete hazırlanıyor
•Mevzuat uyumu devam ediyor
•1996-Katılımcı süreçler
hızlanıyor (Habitat II...)
•Gündem 2000
(Temmuz 1997)
Çevre ve genişleme
politikaları; i) genişlemenin çevresel
faydalarını içeren maliyetler, ii) hem
iç Pazar, hem dünya
www.rec.org.tr
Gündem 2000 ve Genişleme
Aday ülkelerden 4 önemli beklenti:
1.
Çevrenin tüm temel politika alanlarına anahtar faktör
olarak entegre edilmesi (sanayi, enerji, ulaştırma, tarım,
turizm)
2.
“Yönet ve kontrol et” yaklaşımının hükümet, özel sektör
ve halk arasında sorumlulukları paylaşarak “teşvik et ve
özendir” mekanizmalarıyla harekete geçirilmesi
3.
"Her aday ülke, Topluluk müktesabatının tümünü ulusal
hukuk düzeni içerisinde kabul edecek ve idari sistemini de
buna uygun hale getirecektir.“
4.
Şeffaflık, bilgi ve katılım
*Çevre ve Üye Olma Stratejileri Komisyon Tavsiye Kararı, 1998
www.rec.org.tr
AB
• 1998 Cardiff Süreci
o Lizbon 2000 Sratejsi
(En dinamik, bilgiye dayalı,
rekabetçi, nitelikli istihdam,
çevreye daha fazla duyarlı
olmak, sanayici açısından
özellikle önemli)
o Göteborg, Haziran 2001)
“Sürdürülebilir Kalkınma İçin
Avrupa Stratejisi” öncelikli
entegrasyon alanları: Tarım,
Enerji, Taşımacılık
TÜRKİYE
•Mevzuat uyumu
devam ediyor…
(% 46’sında mukabil
düzenleme yok)
www.rec.org.tr
AB
TÜRKİYE
•1999 Helsinki
“Sürdürülebilirlik 21”(Genişleme
ve Çevre Konsey Tavsiye Kararı)
•2000 Nice Antlaşması*
Su kaynakları yönetimi,
yönetiminde arazi kullanımı
atık
•2009 Lizbon Antlaşması
AB’nin 2003
yılından bu yana devam eden Anayasal sürecini sona erdiren
Antlaşma. (1.12.2009 yürürlük) AB 2010 yılı itibariyle önümüzdeki
on yıla tek bir uluslararası tüzel kişilik kazanmış,karar alma
sürecini hızlandırmış, kurumsal yapısını daha etkin hale getirmiş,
ve dış politkadaki hareket kabiliyetini arttırmış olarak girdi)
Lizbon ve Çevre
de “Çevre”.
Birliğin 10 ortak yetki alanından biri
•1999 Helsinki (11-12 Aralık 1999 Helsinki,
Türkiye’ye adaylık statüsü tanındı)
•
•
•
Siyasal ve Yönetsel Reformlar
Yeni kurumsal mekanizmalar
Ekonomik etkinliklerin mekansal dağılma
biçimlerinin yeniden şekillendirmesi (AB
Bölgesel kalkınma politikaları, kalkınma
ajansları yaklaşımları)
•Aralık 2004
Müzakerelerin başlaması için
karar
•Ekim 2005 Müzakerelerin
başlaması.......
•Aralık 2009 Çevre Faslı
Dengeli ekonomik büyümeye dayanan,
sürdürülebilir bir Avrupa kalkınması ve dünyanın
sürdürülebilir kalkınmasına katkı.
Bakanlar Konseyi çevre ile ilgili
kararlarda her durumda Avrupa Parlamentosuna
ve Birlik danışma organlarına danışır.
Diğer Bazı alanlardaki Politikalar,
Bölüm 10 – Enerji: Enerji verimliliği ve tasarrufu
ile yenilenebilir enerji biçimleri geliştirilmesini
teşvik edilmesini hedefler.
www.rec.org.tr
AB’nin 5 Yatay Politikası
Çevre Politikası
Sosyal İlerleme Politikaları
Vergi Politikası
Bölgesel Kalkınma Politikası
Rekabet Politikası
www.rec.org.tr
AB’nin Sektörel Politikalarında Çevre
• Enerji
• Tarım
• Taşımacılık
AB Antlaşmaları, yukarıdaki ilk üç sektörde çevre
ile ortak politika geliştirilmesini açıkça belirtir
• Sanayi
• Balıkçılık
• Araştırma ve Teknoloji
www.rec.org.tr
Örnek: AB Enerji Politikaları
• AB’nin enerji sektöründeki temel politika eylemleri,
daha çok enerji verimliliği, yenilenebilir enerji
kaynakları, enerji-verimli üretim kuralları, enerji
hizmetlerinin iyileştirilmesi ve bileşik ısı ve güç
sistemleri üzerinde yoğunlaşmaktadır
• AB’nin yenilenebilir enerji kaynaklarının
kullanılmasına büyük önem verdiği ve 2020 yılına
kadar enerji üretimlerinin % 20’sini yenilenebilir
enerji kaynaklarından sağlanmasını
kararlaştırdıkları ve bu oranı sonradan % 30’a
çıkardıkları bilinmektedir.
• Gereğinden fazla enerji üretimini zorunlu kılan
enerji kayıp ve kaçaklarının azaltılması (kayıp ve
kaçaklarda Türkiye’de oran % 20 civarında, AB’de
bu oran % 4-5 civarında)
• İklim değişikliği stratejileri ve enerji politikası (sera
gazı emisyonlarını 2020 itibariyle %20 azaltma –
koşullara göre %30 azaltma)
www.rec.org.tr
Politikaların 2 Temel Amacı
1.Daha Az Kirleten Ürünler
2.Maliyetin Sorumlulara
Yansıtılması
www.rec.org.tr
AB ÇEVRE İLKELERİ
ƒ Bütünleyicilik ilkesi: Çevrenin korunmasında
Topluluk’un diğer politikalar içine entegre
edilmesidir.
ƒ Kirleten öder ilkesi: Topluluk’un temel hedefidir.
ƒ Kaynakta önleme ilkesi: Atığın üretildiği yerin
yakınında bertaraf edilmesidir.
ƒ Kaynağında önleme ilkesi: Zararın ortaya
çıkmasından önce gerekli önlemlerin alınmasıdır.
ƒ İhtiyatlılık ilkesi: Çevre açısından olumsuz sonuç
oluşturacak belli bir fiilin bilimsel ispatını
beklemeden önlem alınmasıdır.
ƒ Komuta Kontrol ve Teşvik Et Özendir (Pazar
ekonomisine ilişkin tedbirler için)
ƒ Beşikten-mezara kontrol
ƒ Yerellik/Hizmette halka yakınlık/Aşamalı
Sorumluluk
ƒ Çevre suçlarının ceza hukuku kapsamında ele
www.rec.org.tr
alınması esası
AB Sürdürülebilir Kalkınma
Politikaları
• İklim değişikliği ve temiz enerji
(Azaltım+uyum)
• Sürdürülebilir ulaşım
• Sürdürülebilir üretim ve tüketim
• Halk sağlığına yönelik tehditler
• Doğal kaynakların daha iyi
yönetilmesi (öncelikli alan su yönetimi)
• Sosyal katılım, nüfus ve göç
• Küresel yoksullukla mücadele
www.rec.org.tr
AB Çevre Mevzuatı –Karar Alma Süreci
Ortak Karar Alma Usulü
• Avrupa Komisyonu
• Çevre Genel Müdürlüğü (40 genel müdürlükten biri)
• Yasa taslağını hazırlama yetkisi olan tek kurum
• Uluslararası çevre anlaşmalarının müzakerelerinde
AB’yi temsil eder (Örn: UNFCCC’de)
• Internet üzerinden kamuoyu danışma süreci
• Yeşil Kitap –tartışma süreci / Beyaz Kitap –öneriler
• Etki Analizi
• Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi
• Nitelikli Oy Çokluğu (255/345) = Oyların %74’ü, Nüfusun
%62’sini karşılanması gerekiyor.
• Avrupa Parlamentosu ile Uzlaşma Komitesi kurulabilir.
• Avrupa Parlamentosu (mutlak çoğunluk)
• Çevre, Halk Sağlığı ve Gıda Güvenliği Komitesi (68 üye)
www.rec.org.tr
Avrupa Komisyonunun Rolü
• Bugün, çevre sektöründe AB ülkelerinde
yürürlükte bulunan yasal düzenlemelerin
ortalama %90’ı Brüksel’de
kararlaştırılmıştır.
• AB Çevre Müktesebatının uygulanmasının
denetlenmesinden sorumlu
•
•
•
•
Ön-araştırma yapılır
Üye ülkenin konu ile ilgili görüşleri talep edilir
Komisyonun gerekçeli resmi görüşü
Üye ülkenin verilen zaman diliminde uyumu talep
edilir
• Uyum sağlanmadığı takdirde;
• Avrupa Birliği Adalet Divanı
www.rec.org.tr
AB İkincil Hukuk Kaynaklarında Çevre
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Tüzük/Kanun ülke kanunlarına uyarlanmaksızın geçerli.
Yönerge-Direktif/ üye devlet kendi yöntemini seçer
Karar bağlayıcıdır
Ortak Karar (Ortak politikalar için çıkarılır/Avrupa Konseyi-Zirve
ve AP tarafından yürürlüğe konur, yönlendiricidir.
Tavsiye Kararı ve Görüş (kanuni bağlayıcılığı yoktur ancak bazı
durumlarda önemli. Örneğin çevre denetiminde minimum kriterlere
uyum, “tavsiye kararı” ile yapıyor.)
Deklarasyon “Gelişme” ile ilgili olduğunda hemen hemen “Ortak
Karar” gücünde, (Demokrasi Deklarasyonu vb)
Beyaz Kitap (politika tartışma belgesi (Büyüme, İstihdam,
Rekabet Politikaları, Çevre, iklim değişikliğine Uyum Beyaz Kitabı
vb.)
Yeşil Kitap (eylem programları duyuru belgesi, uygulama
prensiplerini ortaya koyan dokümanlar, Örn: Sera gazı
emisyonlarının salım ticareti ile ilgili Yeşil Kitap; Kyoto Protokolüne
göre ülkelerin emisyon azaltma yükümlülüklerine en az maliyetle
ulaşmak için yardımcı mekanizmalar için bir uygulama planı ve
ülkeler için kolaylıklar sunmaktadır)
Eylem Programları
www.rec.org.tr
AB Çevre Mevzuatının Yapısı
AB Çevre müktesebatı 80’i
önemli direktif 18 Çerçeve
Yönerge olan 270 yasal
düzenlemeden (Tüzük ve
Yönerge) oluşuyor, bu sayı
bütün ekler ve teknik
uyarlamalar dahil olunca
560’dan fazla
(AB müktesebatı: AB Hukuk Sistemi (35 Fasıl - Türkiye 33
- , 130.000 sayfa)
www.rec.org.tr
AB Çevre Mevzuatının Yapısı
1. Yatay Mevzuat (Çevresel Bilgiye Erişim, Çevresel
enformasyon, Avrupa Çevre Ajansı ve Çevresel Etki
Değerlendirmesi, LIFE, Raporlama mevzuatı vb.)
2. Hava Kalitesi (Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi, vb.)
3. Atık Yönetimi (Düzenli Depolama, Tehlikeli Atık, Atık
Yağlar, Ambalaj ve Ambalaj Atıkları, vb.)
4. Su Kalitesi (İçme Suyu, Kullanma Suyu, Yeraltı Suları,
vb.)
5. Habitat/Doğa Koruma (Nesli Tehlikede Olan Canlılar,
Habitat, vb.)
6. Endüstriyel Kirliliğin Önlenmesi ve Risk Yönetimi
(Entegre Çevre Kirliliği Kontrol ve Önleme, Büyük Yakma
Tesisleri, SEVESO, vb.)
7. Kimyasallar ve GDO’lar
8. Gürültü Kirliliği
9. Nükleer Güvenlik ve Radyoaktif Kirliliğin Önlenmesi
www.rec.org.tr
SU KALİTESİ
ATIK YÖNETİMİ
Rekreasyon amaçlı) banyo suyu
direktif
1976/160/EE
C
Atıklara iliskin çerçeve direktif
1975/442/E
EC
Tehlikeli maddelerin suya
bosaltımına iliskin direktifler
1976/464/EE
C,
1980/68/EEC
Tehlikeli atık direktifi
1991/689/E
EC
Arıtma çamuru direktifi
1986/278/EE
C
Ambalaj atıkları direktifi
1994/62/EC
Kentsel atık su arıtma direktifi
1991/271/EE
C
Düzenli depolama direktifi
1999/31/EC
Nitrat direktifi
1991/676/EE
C
Atık yakma direktifi
2000/76/EE
C
İçme suyu direktifi
1998/83/EC
Su çerçeve direktifi
2000/60/EC
HAVA KALİTESİ KONTROLÜ
ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK
KONTROLÜ
Yakıt kalitesi direktifleri
1993/12/EEC
1998/70/EC
1999/32/EC
Seveso II (COMAH) direktifi
1996/82/EC
Uçucu Organik Bilesikler (VOC) 1.
asama direktifi
1994/63/EC
Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü
(IPPC) direktifi
1996/61/EC
Hava kalitesi çerçeve direktifi ve
ilgili direktifler
1996/62/EC
1999/30/EC
2000/69/EC
2002/3/EC
Solvent direktifi
1999/13/EC
Büyük Yakma Tesisleri direktifi
www.rec.org.tr
2001/80/EC
AB, Uluslararası Sözleşme –
Türkiye (taraf değil)
• Sınıraşan Suların ve Uluslararası
Göllerin Korunması ve
Kullanılması Sözleşmesi (AB 1995,
Helsinki)
• Sınıraşan ÇED Sözleşmesi
1997, Espoo)
(AB
• Çevresel Konularda Bilgiye
Erişim, Çevresel Karar Verme
Sürecine Halkın Katılımı ve
Yargıya Başvuru Sözleşmesi (AB
2001, Aarhus)
www.rec.org.tr
Müktesabatın oluşmasında
süreç...
• Yasaların yürürlüğe girişi uzun yıllar
alıyor…
• 27 ülkenin çıkarları, şirketlerin, sektörlerin,
STKların ve diğer grupların girişimleri
• Örnek Süreç: REACH (Kimyasalların Kaydı,
Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması)
düzenlemesi;
•
•
•
•
Beyaz Kitap - 2001
Yasa Taslağı - 2003
Yasalaşması – 2006
Yürürlüğe Giriş Tarihi - 2007
www.rec.org.tr
Topluluk Ajansları
• Avrupa Birliği’nde ortak politikalar
çerçevesinde karşılaşılan sorunlara
farklı yöntemlerle çözüm arayan ve
Birliğin faaliyetlerine ademi
merkeziyetçi bir yaklaşım getiren
ajanslar, AB hukukuna göre tüzel
kişilik statüsündedir
• Türkiye’nin, adaylığının teyit edildiği
10-11 Aralık 1999 tarihli Helsinki
Zirvesi’nde Topluluk ajanslarına
katılabileceği belirtilmiştir.
www.rec.org.tr
Topluluk Ajansları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Avrupa Çevre Ajansı (Türkiye, onay 2003 –tam katılım)
Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (Türkiye, imza 2006)
Avrupa Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı İzleme Merkezi
Avrupa Topluluğu Bitki Çeşitliliği Ofisi
Avrupa Tıbbi Ürünleri Değerlendirme Ajansı
Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi
Avrupa İş ve Yaşam Koşullarını İyileştirme Vakfı
Tek Pazarın Uyumlaştırılması Ofisi
Avrupa İşyerinde Güvenlik ve Sağlık Ajansı
Avrupa Mesleki Eğitim Vakfı
Avrupa Birliği Organları Çeviri Merkezi
Avrupa Yeniden Yapılandırma Ajansı
Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı
Avrupa Deniz (Emniyeti) Güvenliği Ajansı
Avrupa Hava Güvenliği Ajansı
Avrupa Ağ ve Bilgi Güvenliği Ajansı
Avrupa Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü Merkezi
Avrupa Demiryolu Ajansı
Avrupa Kimyasallar Ajansı
Dış Sınırlarda Operasyonel İşbirliğinin Yürütülmesi İçin Avrupa Ajansı
Topluluk Balıkçılık Kontrol Ajansı
Topluluk Bitki Çeşitliliği Ajansı
Avrupa Temel Haklar Ajansı
www.rec.org.tr
Avrupa Çevre Ajansı
• Avrupa Çevre Ajansı Konsey
Yönetmeliği EEC/1210/906
• Avrupa ölçeğinde nesnel, güvenilir ve
karşılaştırılabilir veriler sunarak çevre koruma
amaçlı alınacak önlemlere yardımcı olmak
• Kamuoyuna çevre durumu hakkında bilgi
vermek (Ürünlere konacak çevre etiketleri vb)
• EIONET (European Environment Information &
Observation Network)
www.rec.org.tr
Avrupa’da Çevrenin Durumu (AÇA)
• Ekonomik kalkınma ve çevre üzerinde
yarattığı baskılar (Doğal kaynakların istikrarlı bir
ćekilde kullanılması, Enerji, Taćımacılık, Turizm,
Sanayi, Tarım, Ormancılık, Balıkçılık)
• Çevreyi ilgilendiren gelićmeler
• İklim Değićikliği, Stratosferdeki ozon tabakasının
delinmesi, Hava Kirliliği,Tehlikeli Kimyasal
Maddeler, Atıklar, Su, Toprak,Teknolojik ve Doğal
tehlikeler, Biyolojik çećitlilik, İnsan Sağlığı)
• Çevre yönetiminde gelićmeler,
entegrasyonun ilerlemesi
• Açığın kapatılması (Avrupa çevre
değerlendirmelerini destekleyecek entegre
izleme sistemine doğru)
www.rec.org.tr
Avrupa’da Çevrenin Durumu
(AÇA)
İLERLEMELER
• Ozon tabakasının delinmesine neden olan parçacıkların
salımları ve havaya gönderilen salımlar önemli ölçüde
azaltılmıştır. Hava kalitesi artırılmıştır.
• Suya salım yapan kaynaklar azaltılmış, su kalitesi
artırılmıştır.
• Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde ve aday ülkelerde çevre ve
sektörel politikaların entegrasyonunda politik altyapının
geliştirilmesine yönelik çalışmalar hız kazanmıştır.
• Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde tarım ve sanayi
sektörlerinin toprağa ve havaya yaydığı salımlar azaltılmıştır.
www.rec.org.tr
Avrupa’da Çevrenin Durumu (AÇA)
SORUNLAR
• Atık yönetiminde az ilerleme kaydedilmiş
• Doğal kaynakların kullanımının azaltılmasında istenilen
ilerleme olmamıştır.
• Ekonomik büyümenin çevre üzerindeki baskısının
azaltılmasına yönelik birkaç olumlu örneğin dışında, çevre ve
sektörel politikaların entegrasyonunda önemli bir gelişme
kaydedilmemiştir.
• Çevre alanında ekonomik yaptırımlar ve ihtiyari anlaşmalar
Avrupa bölgesinde henüz yaygın olarak kullanılmamaktadır.
• AB’nin istikrarlı kalkınma hedeflerine ulaşılabilmesi için
uygulanan politikalarda çevre entegrasyonu yetersizdir.
• Çevre politikalarının oluşturulması ve uygulanması teknolojik
alandaki gelişmelerle doğrudan bağlantılıdır.
• İklim değişikliğinin önlenmesi için daha çok uzun bir yol var.
• Çevre yönergelerinin uygulanması sorunları, gecikmeler
ülkelerin sorumluluklarında yaşanan sorunlar
www.rec.org.tr
Avrupa’da Çevrenin Durumu
AB’NİN AZALTMAYA ÇALIŞTIĞI TEMEL
KİRLETİCİLER
• Karbon dioksit (Birliğin iklim
değişikliği konusundaki politikaları ile
doğrudan ilgili)
• Ozon (troposferik ozon)
• Sülfür dioksit
• Karbon monoksit
• Kurşun ve kurşun bileşikleri
www.rec.org.tr
Türkiye AÇA
• 1999 Haziran Türkiye’nin Ajansa üyelik başvurusu
• 2000 Ekim tarihinde Anlaşmanın taraflarca
Brüksel'de imzalanması
• 2002 Ocak Kanunun çıkması (Kanun No: 4794,
Kabul Tarihi: 23.01.2003) (28.01.2003 tarih ve
25007 sayılı RG.)
• 10 Konu: Hava Kalitesi, Hava Emisyonu, Doğa
Koruma ve Biyoçeşitlilik, Su, Deniz ve Kıyı
Ortamları, Toprak, Arazi Örtüsü, Veri Kaynakları
Kataloğu, Atık, Ulaştırma.
• Türkiye’nin Katkı Payı: 1. yıl: 2.033.000 Euro, 2.
yıl: 2.596.000 Euro idi. 3. yıldan itibaren
3.127.000 Euro ödüyor (full cost)
NOT:Türkiye'nin Ajansa üyeliği; Avrupa müktesabatına uyumun sağlanması
yolunda Türkiye'nin kararlılığının önemli bir göstergesi Bu da çevre
müzakerelerinin ötesinde, önemli bir politik inisiyatif olarak dikkate
alınmalıdır.
www.rec.org.tr
Mevcut EIONET Konu Başlıkları
Yeni EIONET Konu Başlıkları
Doğa Koruma ve Biyoçeşitlilik
Doğa ve Biyoçeşitlilik
Hava Emisyonları
Hava Kirliliğinin Azaltılması ve İklim değişikliği
Hava Kalitesi
Hava Kalitesi
Su Emisyonları
Su Emisyonları
Yeraltı suyu
Yeraltı suyu
Akarsular ve Göller
Akarsular ve Göller
Su Kullanımı ve Miktarı
Su Kullanımı ve Miktarı
Toprak
Toprak
Arazi Örtüsü ve Mekansal Analiz
Arazi Örtüsü
Arazi Kullanımı ve Mekansal Planlama
Atık
Atık
Deniz ve Kıyı Ortamları
Deniz ve Kıyı Ortamları
Tarım
Tarım ve Ormancılık
Enerji
Enerji
Ulaştırma
Ulaştırma
İklim Değişikliği
İklim Değişikliğinin Etkileri, Hassasiyet ve Adaptasyon
Gürültü
Gürültü
Kimyasallar
Kimyasallar
Çevre ve Sağlık
Çevre ve Sağlık
Bilgi Sistemleri
Çevre Bilgi Sistemleri
iletişim
İletişim
Çevrenin Durumu
Çevrenin Durumu
Kaynak Kullanımı
Sürdürülebilir Üretim -Tüketim ve Kaynak Kullanımı
Politika Araçları ve Değerlendirme
Politika Araçları ve değerlendirme
Balıkçılık
Denizcilik
Geleceğe Dönük Bilgi ve Senaryolar
Çevre ve Ekonomi
www.rec.org.tr
AB Politika Oluşum ve Uygulama
Araçları: EYLEM PROGRAMLARI
22 Kasım 1973 yılında Konsey ve üye ülke temsilcileri kabul ederek Topluluk Bildirgesi haline geldi.
Dört Çevre Eylem Programının temeli:
kirliliğin önlenmesi
5. ve 6. Çevre Eylem Programlarının
temeli: sürdürebilir kalkınma ve
sorumluluğun paylaşılması
www.rec.org.tr
AB
•1. ÇEP 1973-1976 AT çevre
politikasının genel prensiplerini ve
hedeflerini belirlemiş ve uygulama
için gerekli eylemleri tanımlamıştır
(yaşam ve yerleşim kalitesi)
•2. ÇEP 1977-1981 İlkini izlemiştir.
(ÇED başlangıcı)
•3. ÇEP 1982-1986 Eylem
önceliklerini tanımlamakta ve
entegrasyon temelleri ile önleyici
yaklaşım ihtiyacının ortaya atmıştır.
(temiz teknolojiler, ÇED Konsey
Kararı-1985
TÜRKİYE
•Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı
(1963-1967) (hava kirliliği)
•İkinci Beş Yıllık kalkınma Planı
(1968-1972) (özel bir bölüm yok)
•3. 5. Yıllık Kalkınma Planı (19731977) (özel bir çevre bölümü var.
1973 başlangıç)
•4. 5. Yıllık Kalkınma Planı (19791983) (“önleyici politikalar” başlıyor,
yasal önlem başlıyor-Çevre Kanunu,
kusursuz sorumluluk)
•5. 5. Yıllık Kalkınma Planı (19851989) (“önleyici politikalar” ve
uluslararası tahhütlere yoğun olarak
girildiği dönem DPT “BM Ortak
Geleceğimiz” Raporunu sorgulattırıyor
)
www.rec.org.tr
AB
•4. ÇEP 1987-1992 Daha geniş bir
yorumlama ve diğer politikalar ile
ilişkilendirme yolu ile çevre
mevzuatını güçlendirmiş, korumacı
yaklaşımda odaklanılmıştır. (Çernobil)
•5. ÇEP 1993-2000
“Sürdürülebilirliğe Doğru” 4 odak
noktası:
o Çevrenin
diğer
politikalarla
bütünleştirilmesi
için
eylemler
(sanayi, enerji, ulaştırma, tarım,
turizm)
o Destekleyici eylemler
o Çevre
yönetiminde
teknik,
ekonomik
ve
sosyal
araçların
kapsamlı
ve
farklı
modellerle
kullanımı
o Önemli ve özel çevre konuları
o Uluslararası eylemde Topluluğun
lider rolü
(CO2 vergisi, Rio Rüzgarı)
TÜRKİYE
•6. 5. Yıllık Kalkınma Planı
(1990-1994) Çevre ilk kez bütün
sektörel yaklaşım ve stratejilerde
yer alıyor, SK, OECD 1. Çevre
İncelemesi..)
•7. 5. Yıllık Kalkınma Planı
(1996-2000) UÇEP-Çevre bir
“yönetim” meselesidir, doğal
kaynak yönetiminin sürdürülebilir
kalkınma anlayışıyla ele alındığı
ilk plan UÇEP ve OECD 2.
Performans İncelemesi)
www.rec.org.tr
AB
TÜRKİYE
•6. Çevre Eylem Programı
(2002-2012)
o
o
o
o
Öncelikli 4 eylem alanı:
İklim değişikliği,
Doğa ve biyolojik çeşitlilik,
Çevre ve sağlık,
Sürdürülebilir doğal kaynak
kullanımı ve atık yönetimi
•8. 5. Yıllık Kalkınma Planı (20012005) (Kurumsallaşma politikaları ,
UÇEP in yenilenmesi ve AB uyumuna
önem, üretim kalıpları politikalarıteknoloji gelişim politikaları, temiz
teknolojiler, sürdürülebilir kalkınma
göstergeleri)
•(Genel Ekonomik Hedefler ve
Yatırımlar (2005)
•Orta Vadeli Program (2006-2008)
•Ön Ulusal Kalkınma Planı (20042006) (Ekonomik ve Sosyal Uyumda
AB Mali Yardımları İçin Stratejik Bir
Çerçeve-Ulusal Programın Eki)
o Doğal kaynakların korunması
o Su kaynaklarının korunması
o Kentsel çevre altyapı yatırımlarına
öncelik
o Kurumsal kapasitenin ve verimliliğin
artırılması
•9. Kalkınma Planı (2007-2013)
Hazırlık ve uygulama sürecinde
gelişmeler)
www.rec.org.tr
AVRUPA TOPLULUĞU
POLİTİKA VE PROGRAMLAR (2000-2006)
Avrupa Çevre Politikası
Ortak Tarım
Politikası
Sosyal &
Ekonomi
Kohezyon
Politikası
Yapısal Fonlar
EAGGF, ERDF, ESF, FIFG
Regulasyon &
Ulusal Kırsal
Kalkınma Planı
Sektörel & İç
Politikalar
Ulaştırma: Marco Polo
LIFE
Enerji: SAVE, ALTENER,
STEER
- Doğa
AR-GE: 6th FPRTD
Tarımsal çevre
tedbirleri
Bölgesel Tek
Programlama
Dokümanı (SPD)
amaçlar 1 & 2
Ulusal SPD amacı 3
Çevre koruma
& Doğal
Alanların
Yönetimi
Topluluk Girişim
Programı (CIP):
LEADER+, INTERREG
III, EQUAL, URBAN
İstihdam & sosyal
sorunlar: Leonardo,
Daphne,Tempus
Yenilikçi Eylemler:
ERDF, ESF
SAPARD,
PHARE, ISPA
6ncı Çevre Eylem Programı
Öğretim-Gençlik:
Socrates, Youth
Kültür: Culture 2000,
MEDIA
Dış İlişkiler: MEDA,
SMAP, PHARE, TACIS,
Asia-pro-Eco
- Çevre
- Üçüncü Ülkeler
Tematik
Programlar
Sürdürülebilir
kentsel kalkınma
için işbirliği
Deniz kirliliği
STKların tanıtımı
Sivillerin korunması
& çevresel acil
hizmetler
Çevre & Gelişmekte
olan ülkeler
Tropikal orman
www.rec.org.tr
AVRUPA TOPLULUĞU
POLİTİKA VE PROGRAMLAR (2007-2013)
Sektörel & İç
Politikalar
Sosyal &
Ekonomik
Kohezyon
Politikası
Ulaştırma : Marco Polo II
EAGGF
3 amaç
Avrupa Tarımsal
Rehberlik ve
Yenilikler & İşletmeler :
Rekabet gücü ve Yenilikler
Çerçeve Programı (CIP)
- Yakınlaştırma
Garanti Fonu
AR-GE : 7th FPRTD-FP7
- Rekabet
Öğretim & Kültür: Gençlik,
FEADER
- İşbirliği
Ömür boyu öğrenme, MEDIA,
Culture 2007
ERDF, ESF, EFF,
Kohezyon Fonları
İstihdam ve Sosyal Politika:
ilerleme
Ortak Tarım
Politikası
Avrupa Kırsal
Kalkınma için
Tarım Fonu
Katılım Öncesi
Yardım Aracı (IPA)
Avrupa Çevre
Politikası
LIFE+
Dış ilişkiler: Avrupa
Komşuluk & Ortaklığı,
İşbirliği Geliştirme Aracı,…
Adalet, Güvenlik,
Vatandaşlık,…
www.rec.org.tr
FP7 (Teknolojik araştırma
ve kalkınma)
STRATEJİK İŞBİRLİĞİ PROGRAMI
ÖNCELİKLER
Sağlık
Gıda, tarım ve biyoteknolojiler
Bilgi ve iletişim teknolojileri
Nano-bilimler ve nano-teknolojiler
Enerji
Çevre ve iklim değişikliği
Ulaştırma
Sosyo-ekonomik ve insan kaynakları
Uzay
Güvenlik
www.rec.org.tr
FP7
Çevresel öncelikler
2007-2013 dönemi: 1,9 Milyar €
İklim değişikliği, kirlilik ve doğal riskler :
çevre ve sağlık
Kaynakların sürdürülebilir kullanımı:
Doğal kaynaklar ve insan yapısı kaynaklar
Deniz çevresi
Çevresel teknolojiler
Arz gözlem ve ölçüm araçları
Diğer Konular
AB’nin Uluslararası taahhütleri : Kyoto, biyolojik çeşitlilik sözleşmeleri,
Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi
IPCC (Hükmetl. İklim pn.) ve Global Earth Observation girişimlerine katkı
Avrupa Politikaları : 6ncı EAP, WFD, ETAP, SCALE, Denizcilik stratejisi
www.rec.org.tr
Çevrenin Finansmanı
AB Çevre Fonları, Genel
Çerçeve
AB Kaynakları
• Topluluk çeşitli politikalarla, mali
araçlarla, önlemlerle kendi
programlarını finanse eder. (kalkınma
yardımı, bölgesel politikalar, vergiler
vb) Oysaki, BM ve OECD gibi
geleneksel uluslararası örgütler gibi
üye ülkelerin katkılarıyla değil. Mali
ihtiyaçları personel ve faaliyet
harcamaları tutarındadır.
www.rec.org.tr
AB Kaynakları
• Komisyon (Topluluk) Bütçe Kaynakları
• Avrupa Yatırım Bankası
• Yapısal Uyum Fonları (ISPRA, SPARD,
Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu,
Avrupa Sosyal Fonu, Avrupa Tarımsal
Yönlendirme ve Garanti Fonu)
• Üçüncü Ülkelerle Mali İşbirliği
(Üçüncü Ülkelerle Mali İşbirliği için
yeni modeller-Bölgesel Programlar)
• Akdeniz Programı (EUROMED)
www.rec.org.tr
AB Kaynakları
• Üçüncü Ülkelerle Mali İşbirliği
• AVICENNE Programı (sağlık araştırma projeleri, su kaynakları yönetimi
araştırma projeleri )
• PHARE Programı (Aday ülkelerin- özellikle Orta ve Doğu Avrupa
ülkeleri - kurumsal kapasitesini güçlendirmek, PHARE Twinning.
Akdeniz Programı (Euromed)
• MEDSPA Programı
(Akdeniz Eylem Stratejisi ve Planı, 1984-1992)
• METAP (EEC+WB+EIB) 1990
• Yenileştirilmiş Akdeniz Politikası (Komisyon + AYB, 1992-1996)
• Avrupa-Akdeniz Ortaklığı 1995, Mali Paketi MEDA Programı
o ISPA (ulaştırma ve çevre)
o SAPARD (tarımsal modernizasyon ve kırsal
kalkınma)
• LIFE Programı (çevre ile doğrudan ilgili, 21 Mayıs 1992/Konsey
Yönetmeliği)
• European Commission SMAP–Short and Medium Term Priority
Environmental Action Programme (Multi-country programlardan biri)
ve diğer bazı uluslararası kuruluşlar
NOT: PHARE Yıllık Bütçesi: 1,5 milyar Euro
SAPARD Yıllık Bütçesi: 500 milyon Euro
ISPA Yıllık Bütçesi: 1 milyar Euro
www.rec.org.tr
AB Finansman Mekanizmaları
• Tütün ürünleri, alkollü içecekler,
petrol ürünleri gibi belli ürünlerin
tüketimini azaltmak için özel tüketim
vergileri uyguluyorlar
• Dolaysız vergiler kapsamında vergi
yapılarının çevreye daha fazla dost bir
yönde gelişmesine uğraşılıyor.
• Dolaylı vergilerin uyumlulaştırılması
(CO2)
• Vergi İndirimleri (Örnek: çevre yatırımının
maliyeti birinci yıl %60, takip eden 5 yıl içerisinde
tamamen vergiden muaf,Almanya’da sıkça
kullanılan bir uygulama)
www.rec.org.tr
AB Finansman Mekanizmaları
İktisadi nitelikli teşvikler
(Makro ve mikro ekonomik politikalar çevre maliyetlerinin
pazara yansıtılmasını sağlamalıdır)
• Tarım ve Çevre
• Çiftçiye ödeme yaparak bazı toprakların biyoçeşitliliği
bozmamak için üretimden çekilmesi teşvik (İngiltere)
• Çiftçi ile biyolojik çeşitliliği koruma amaçlı yönetime katılma
sözleşmeleri yapılıyor (İngiltere)
• Üretime ortak olma; üreticiyle, çevre uyumlu üretim anlayışıyla
üretirse işbirliği
• Doğal Kaynaklar
• Sulak alanların işletme ve gelişme haklarının bir
oluşuma/şirkete devredilmesi
• Balık ve kara avcılığında mülkiyet hakları oluşturarak bir
oluşuma devredilmesi (Bizde su ürünleri kooperatifleri!)
Toplumsal nitelikli teşvikler
(Destekleyici araçlar)
• Kamu eğitimi, bilinçlendirme, bilgilendirme
www.rec.org.tr
AB Finansman Mekanizmaları
• “Ters teşvikleri” ortadan kaldırmak
ƒ Fosil yakıtları ve enerjinin etkin kullanımına engel
olan sübvansiyonları azaltmak yada ortadan
kaldırmak
ƒ Yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etmek için
vergi teşvikleri, düşük KDV oranları gibi ekonomik
önlemler almak
• Temiz teknolojiler için teşvik
mekanizmaları
• Termal güneş enerjisi için aktif teşvik
ihtiyacı
www.rec.org.tr
AB FİNANSMAN - Türkiye
I - HELSİNKİ ÖNCESİ DÖNEM (1963 – 1999)
A-Gümrük Birliği Öncesi (1963-1995), 32 Yılda Mali
Protokoller Çerçevesinde 1.433 milyon ECU taahhüt, 830
milyon ECU Kullanım
B-Gümrük Birliği Sonrası (1996-1999), 550,5 milyon
ECU Kullanım
II - HELSİNKİ SONRASI DÖNEM (1999 – 2006)
2001-2003 dönemi 150 milyon EURO hibe, 450 milyon AYB
kredisi,
Katılım Öncesi Mali Yardım (Pre-Accession
Financial Assistance) çerçevesinde 2004’de 250, 2005’de
300,
2006’da 500 milyon EURO
III - MÜZAKERELERİN BAŞLANGICI (2007 Katılım Öncesi Enstrümanı “Pre-Accession
Instrument” (IPA)
Tüzük 1085/2006
)
www.rec.org.tr
HELSİNKİ SONRASI
• Genel Amaç: AB’ye Uyum
• 2001-2006 geçiş dönemi
• 2007-2013 yeni mali yardım
dönemi
www.rec.org.tr
AB’nin katılım öncesi
fonları, gerekli olan
toplam yatırımların
%10’undan daha azını
karşılar
www.rec.org.tr
IPA Mali Yardım Bileşenleri
• Geçiş Dönemi Desteği ve
Kurumsal Yapılanma
• Bölgesel ve Sınır Ötesi İşbirliği
• Bölgesel Kalkınma (ISPA yerine)
• İnsan Kaynaklarını Geliştirme
• Kırsal Kalkınma
www.rec.org.tr
AB Çevre Demokrasisi
Çevre Hakkı, Katılımcı Süreçler,
Bilgiye Erişim
AB Vatandaşları Politikaları ve Çevre
• Amsterdam Antlaşması; “Birlik Vatandaşlığı”
• Aralık 2001 Laeken Toplantısı Sosyal Ortakların
Etkin Katılımı
• Tüketici Bilgilendirme Politikası
• Ombudsman’a başvuru (Halk denetçisi, uzlaştırıcı)
• Adalet Divanı çevre korumacı bir yargı politikası
izler (risk konusunda bir belirsizlik varsa,
ihtiyatlılık ilkesini çalıştıran karar almıştır-GDO için
önemli)
• Zamanında, hedefli, ilgili, bağımsız ve güvenilir
çevresel bilgi sağlamak (AVRUPA ÇEVRE AJANSI)
• AB Aarhus Sözleşmesine taraf
• AP Dilekçe Komisyonu (sosyal güvenlik ve çevre
ağırlıklı)
www.rec.org.tr
G10
(The Green 10)
European Environmental Bureau
(Avrupa Çevre Bürosu-
Çevre Gruplarının oluşturduğu en büyük çatı örgüt, 1974)
Birdlife International (European Community
Office)
Climate Action Network Europe (CAN Europe)
European Federation for Transport and
Environment
Friends of the Earth Europe (FOE Europe)
Greenpeace Europe
International Friends of Nature (IFN)
WWF-EPO European Policy Office
Central and Eastern European Bankwatch (CEE
Bankwatch)
EPHA Environment Network (EEN)
www.rec.org.tr
Uluslararası hukuk..
UNECE
AARHUS SÖZLEŞMESİ
(Aarhus, 23- 25 Haziran 1998)
Çevresel Konularda Bilgiye Erişim,
Çevresel Karar Verme Sürecine Halkın
Katılımı ve Yargıya Başvuru
Sözleşmesi
Yürürlük: 30 Ekim 2001
www.rec.org.tr
AB’de Aarhus Sözleşmesi ile ilgili
enstrümanlar (80’ler)
• Çevresel Etki Değerlendirmesi
Konsey Direktifi 85/337/EEC
• Birincil Hukuk Kaynağı : Avrupa
Tek Senedi 1987, Article 130s
(Now Article 175)
www.rec.org.tr
AB’de Aarhus Sözleşmesi ile ilgili
enstrümanlar (90’lar)
• Bilgi Edinme Hakkı Konsey Direktifi 90/313/EEC
Amaç: Kamu otoritelerinin elinde bulunan çevre ile ilgili bilgilerin
yayımlanmasını ve kamunun bu bilgilere ulaşabilme hakkının
güvence altına alınması.
• Maastricht 92
• Directive on Freedom to Access to Information Sözleşmenin
hazırlanması için ilk önemli araç oldu. 1993 ya da 1992 bir daha
check et.
• Avrupa Komisyonu ve Bakanlar Konseyi bilgiye ulaşma hakları
konusunda rollerini tanımlıyor ve adopte ediyor. 1994 code of
conductlarla yapıyor.
• Treaty of Amsterdam 97, Madde 10
Bilgiye erişme ve transperency var ilk kez.
• AB Sözleşmeyi 1998 de imzalıyor
• Avrupa Parlamentosu Orta ve Doğu Avrupa Aday Ülkeleri Çevre İçin
Katılım Stratejisi Kararı (Resolution) 15 Nisan 1999 çevre
,tüketiciyi koruma halk sağlığı, Gündem 21 in yerel taahütleri
• AB Genişleme ve Çevre Politikaları Konsey Kararları, Aralık 1999,
Madde 16, Madde 17), Genişleme ve Çevre politikalarının 4 ana
başlığından biri “Şeffaflık, Bilgiye Ulaşma ve Katılımcılık”.
www.rec.org.tr
AB’de Aarhus Sözleşmesi ile ilgili
enstrümanlar (2000’ler)
• Avrupa Temel Haklar Şartı, IV. Bölüm:
Dayanışma Hakları (Çevre burada), Avrupa
Parlamentosu Genel Kurulu, 2 Ekim 2000
• Nice Treaty, 2000, Post Nice
• Directive 2001/42/EC Of The European
Parliament And Of The Council On The
Assessment Of The Effects Of Certain Plans And
Programmes On The Environment (Strategic EA)
• Directive 2003/4/EC Of The European Parliament
And Of The Council of 28 January 2003 On Public
Access To Environmental Information And
Repealing Council Directive 90/313/EEC (Genel
Yorum: 313 den daha İlerde, ama Aarhus’dan
geri. (ticari bilgiler konusunda) )
www.rec.org.tr
Avrupa Çevre Ajansı
• Avrupa Çevre Ajansı Konsey
Yönetmeliği EEC/1210/906
•Kamuoyuna çevre durumu
hakkında bilgi vermek (Ürünlere
konacak çevre etiketleri vb)
•EIONET
www.rec.org.tr
Çevre Derogasyonları
www.rec.org.tr
AB Çevre Mevzuatının Uyumu
• Türkiye, üyelik ile birlikte AB çevre
müktesebatının tümünü
uyumlaştırmalı ve uygulamak
zorundadır.
• Müzakere edilecek husus; mevzuata
uyum takvimi, uygulama planı ile
birlikte talep edilebilecek geçiş
süreçleri ve derogasyonlardır.
www.rec.org.tr
Geçiş Süreçleri
• Sadece “ağır yatırım” ihtiyacı olan ve
uyumun ancak belirli bir süreç
içerisinde tamamlanabileceği
alanlarda aşağıdaki şartların
karşılanması ile mümkün olacaktır;
• Yatırım ve finansman planı
• Ara hedefler
• Teknoloji bilgisi
• Katılım anlaşmasının ekinde yer alır.
www.rec.org.tr
Süreç...
‰Geçiş Süreçleri ve Düzenleyici Etki
Analizleri
• Ekonomik ve sosyal faydaların
değerlendirilmesi
• Alternatif uygulama senaryolarına göre
maliyet analizinin yapılması
• Yatırım önceliklendirilmesinin yapılması
‰Finansman planının belirlenmesi
www.rec.org.tr
MÜZAKEREYİ ZORA KOŞACAK TEMEL
HUSUSLAR
• Aşağıdaki alanlarda hiçbir şekilde geçiş süreci
talep edilemez;
• Mevzuatın tümü için (sadece mevzuata tabi olan
işletmelerin bir bölümü için)
• AB mevzuatının iç hukuk ile uyumlaştırılması
• Çerçeve mevzuat
• Doğa koruma
• Avrupa Tek Pazarını ilgilendiren ürün-temelli
düzenlemeler
• Yeni İşletmeler
www.rec.org.tr
Mevzuat
Çek C.
94/63/EC
94/62/EC
Est.
Kıbrıs
2006
2005
2005
Let.
Litv.
2008
2007
2007
2006
Mac.
2005
76/464/EEC
ve bağlı
Direktifl
er
91/271/EEC
2010
2010
2012
2015
2009
2015
Mal.
Pol.
Slovk.
2004
2005
2007
2009
2007
2007
2007
2007
2006
2007
2015
2015
2000/76/EC
2010
2007
2015
99/32/EEC
2015
2004
2009
2013
*
2005
2010
2011
2017
2007
*
2011
*
2004
2012
2005
2006
2015
*
79/409/EEC
2005
2008*
94/67/EC
2005
87/217/EEC
92/43/EC
2015
2006
*
97/43/EC
98/83/EC
*
*
259/93/EEC
1999/31/EC
2007
2006
96/61/EC
2001/80/EC
Slvn.
2006
2004
2009*
www.rec.org.tr
Çeşitli ülkelerde istisnalara konu olan
mevzuat
•Akaryakıtın istasyonlarda
depolanmasından ve terminallerden servis
istasyonlarına dağıtımı sırasında oluşan
uçucu organik maddelerin kontrolüne
ilişkin 20 Aralık 1994 tarih ve 94/63/EC
sayılı Konsey Direktifi
•Ambalajlama ve ambalaj atıklarına ilişkin
20 aralık 1994 tarih ve 94/62/EC sayılı
Konsey Direktifi
•Bazı tehlikeli maddelerin su ortamlarına
deşarjının yarattığı kirliliğe dair 4 Mayıs
1976 tarih ve 76/464/EEC sayılı Konsey
Direktifi
•Kentsel atıksu arıtımı konulu 21 Mayıs
1991 tarih ve 91/271/EEC sayılı Konsey
Direktifi
•Atıkların yakılmasına ilişkin 4 Aralık 2000
tarih ve 2000/76/EC sayılı Avrupa
Parlamentosu ve Konsey Direktifi
•Entegre kirlilik önleme ve kontrolü ile
ilgili 24 Eylül 1996 tarih ve 96/61/EC sayılı
Konsey Direktifi (IPPC)
•Büyük yakma tesislerinden havaya
yayılan bazı kirletici maddelerin
sınırlanması hakkında 23 Ekim 2001 tarih
ve 2001/80/EC sayılı Avrupa Parlamentosu
ve Konsey Direktifi
•Bazı sıvı yakıtların kükürt oranının
azaltılmasına ve 93/12/EEC sayılı Direktifin
değiştirilmesine dair 26 Nisan 1999 tarih
ve 99/32/EC sayılı Konsey Direktifi
•Avrupa Birliği içinde veya dışında atıkların
taşınımına dair 1 Şubat 1993 tarih ve 259/93/EEC
sayılı Konsey Tüzüğü
•Atıkların düzenli depolanmasına ilişkin 26 Nisan
1999 tarih ve 1999/31/EC sayılı Konsey Direktifi
•Tıbbı olarak maruz kalmaya bağlı olarak
iyonlama radyasyonunun tehlikelerine karşı
bireylerin sağlıklarının korunması hakkında ve
84/466/Euratom sayılı direktifi kaldıran 30
Haziran 1997 tarih ve 97/43/Euratom sayılı
Konsey Direktifi
•İnsani tüketim amaçlı suyun kalitesi ile ilgili 3
Kasım 1998 tarih ve 98/83/EC sayılı Konsey
Direktifi
•Doğal yaşam ortamlarının yabani fauna ve
floranın korunmasına dair 21 Mayıs 1992 tarih ve
92/43/EEC sayılı Konsey Direktifi
•Yabani kuşların korunmasına dair 2 Nisan 1979
tarih ve 79/409/EEC sayılı Konsey Direktifi
•Tehlikeli atıkların yakılmasına ilişkin 16 Aralık
1994 tarih ve 94/67/EC sayılı Konsey Direktifi
•Asbestten kaynaklanan kirliliğin azaltılması ve
önlenmesi 19 Mart 1987 tarih ve 87/217/EEC
sayılı Konsey Direktifi
•Dizel yakıt ve benzin kalitelerine ilişkin 13 Ekim
1998 tarih ve 98/70/EC sayılı Avrupa
Parlamentosu ve Konsey Direktifi
•Tarımsal kaynaklardan gelen nitratın sebep
olduğu kirliliğe karşı suların korunmasına ilişkin 2
Aralık 1991 tarih ve 91/676/EEC sayılı Konsey
Direktifi
www.rec.org.tr
Çeşitli ülkelerde istisnalara konu olan
mevzuat
•Organik solventlerin kullanımından
kaynaklanan uçucu organik
bileşiklerin (VOC) emisyonuna dair
1999/13/EC sayılı ve 11 Mart 1999
tarihli Direktif
•Yüzme sularının kalitesine dair 8
Aralık 1975 tarih ve 76/160/EEC sayılı
Konsey Direktifi
•Tehlikeli maddeleri içeren büyük
kaza risklerinin kontrolüne ilişkin 9
Aralık 1996 tarih ve 96/82/EC sayılı
Seveso II Direktifi
•Balıkların yaşamını korumaya
yönelik tatlı su kalitesine dair18
Temmuz 1978 tarih ve 78/659/EEC
sayılı Konsey Direktifi
•Tehlikeli atıklar hakkında 12 Aralık
1991 tarih ve 91/689/EEC sayılı
Konsey Direktifi
•Atık yağların bertaraf edilmesine
ilişkin 16 Haziran 1975 tarih ve
75/439/EEC sayılı Konsey Direktifi
•Poliklorlu bifenil ve poliklorlu
terfenillerin (PCB/PCT) ortadan
kaldırılması hakkında 16 Eylül 1996
tarih ve 96/59/EC sayılı Konsey
Direktifi
•Bazı tehlikeli maddeler ihtiva
eden piller ve akümülatörlere
ilişkin 18 Mart 1991 tarih ve
91/157/EEC sayılı Konsey
Direktifi
•Ozon tabakasını inceleten
maddeler ilişkin 15 Aralık 1994
tarih ve 3093/94/EC sayılı Tüzük
•Atıklara ilişkin 15 Temmuz 1975
tarih ve 75/442/EEC sayılı
Konsey Direktifi
•Üye devletlerde içme suyu için
kullanılacak yüzey suyu kalitesine
dair 16 Haziran 1975 tarih ve
75/440/EEC sayılı Konsey
Direktifi
•Hurda taşıtlara ilişkin 18 Eylül
2000 tarih ve 2000/53/EC sayılı
Direktif
www.rec.org.tr
Geçiş Süreçleri
(örnekler..)
Ülke
Mevzuat
Tarih
Macaristan
(2002)
Polonya
(2002)
Bulgaristan
(2004)
Kentsel Atık Su 2015
Arıtma
Büyük Yakma 2015
Tesisleri
Büyük Yakma 2014
Tesisleri
www.rec.org.tr
Geçiş Süreçleri (örnek: Macaristan)
• Kentsel Atık Suların Yönetimine İlişkin 91/271/EEC Sayılı
Direktif (31 Aralık 2015’e kadar 3 aşamada uygulanması
2008,2010,2015)
• Ambalajlama ve Ambalaj Atığına ilişkin 94/62/EC Sayılı
Direktif (31 Aralık 2005’e kadar uygulanması) Değişiklik:
2004/12/EC Sayılı Direktif (2012’ye kadar)
• Tehlikeli Atıkların Yakılmasına İlişkin 94/67/EC Sayılı
Direktif(30 Haziran 2005’e kadar)
• Büyük Yakma Tesislerinden Emisyonların Sınırlandırılmasına
İlişkin 88/609/EEC Sayılı Direktif (31 Aralık 2004’e kadar)
• Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıklarına İlişkin 2002/96/EC
Sayılı Direktif (31 Aralık 2008’e kadar)
Elektrikli ve Elektronik Atığın Toplanması ve Yeniden
Kullanılması İçin Sistem (31 Aralık 2006’ya Kadar)
NOT: DEROGASYON İSTENİRKEN AYRINTILI BİR İDARİ VE MALİ UYGULAMA PLANI SUNULUR
www.rec.org.tr
Geçiş Süreçleri
(örnek: Polonya)
• Büyük Yakma Tesisleri Yönergesi, Polonya
• 36 işletme için 31 Aralık 2015 tarihine kadar kükürt ile ilgili
“emisyon sınır değeri” uygulanmayacaktır.
• Ancak bu geçiş süreci içerisinde Polonya’da tüm işletmelerden
kaynaklanan kükürt emisyonlarının
• 2008 yılında 454.000 t/yıl
• 2010 yılında 426.000 t/yıl
• 2012 yılında 358.000 t/yıl
geçmeyecektir.
Polonya - Sonuç
• 1 Ocak 2008 / 1 Ocak 2012 tarihlerinde Polonya
“geçiş süreci” alınan işletmeler için mevcut uyum
durumunu, yatırım planı ve muhtemel tam uyum
tarihlerini belirten bir raporu Avrupa
Komisyonu’na sunacaktır.
www.rec.org.tr
TEŞEKKÜR EDERİM
[email protected]