okumak için tıklayın - Sime-Sen
Transkript
okumak için tıklayın - Sime-Sen
Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 Aralık 2013 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakları Bu çalışmada, Avrupa ülkeleri ile Azerbaycan, İsrail ve Kanada Parlamentolarında çalışanların sendikalaşma hakkı ile ilgili düzenlemeler ele alınmıştır. Feride Eroğlu Sosyal Politika Tel: 420 80 15 [email protected] Araştırma Hizmetleri Başkanlığı BİLGİ DERLEME SP_BD_11881 10/10/2012 tarih ve 32 nolu TBMM Başkanlık Divanı Kararıyla yürürlüğe giren Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Araştırma Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları ile 8’inci maddesinin birinci fıkrasının b bendi uyarınca; Araştırma Merkezi ürünlerinde yer alan bilgiler kaynak gösterilerek kullanılabilir. Araştırma Merkezi ürünleri TBMM Başkanlığının görüşlerini yansıtmaz. Bilgi talepleriyle ilgili görüşmeler ve işin teslimi Araştırma Merkezinde gerçekleştirilir. Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER............................................................................................................................ i 1. GİRİŞ ................................................................................................................................. 1 2. AVRUPA ÜLKELERİ ........................................................................................................ 1 2.1. Almanya ....................................................................................................................... 1 2.2. Arnavutluk ................................................................................................................... 2 2.3. Avusturya ..................................................................................................................... 2 2.4. Belçika ......................................................................................................................... 3 2.5. Danimarka .................................................................................................................... 3 2.6. Finlandiya..................................................................................................................... 4 2.7. Fransa ........................................................................................................................... 5 2.8. Hırvatistan .................................................................................................................... 6 2.9. Hollanda ....................................................................................................................... 6 2.10. İngiltere ........................................................................................................................ 6 2.11. İspanya ......................................................................................................................... 7 2.12. İtalya............................................................................................................................. 8 2.12.1. Temsilciler Meclisi .................................................................................................. 8 2.12.2. Senato ....................................................................................................................... 9 2.13. İrlanda ........................................................................................................................ 10 2.14. İzlanda ........................................................................................................................ 10 2.15. Litvanya ..................................................................................................................... 11 2.16. Macaristan .................................................................................................................. 11 2.17. Norveç ........................................................................................................................ 12 2.18. Polonya....................................................................................................................... 12 2.19. Portekiz ...................................................................................................................... 13 2.20. Rusya Federasyonu .................................................................................................... 14 2.20.1. Federal Konsey (Parlamento Üst Kanadı) ............................................................. 14 2.20.2. Duma (Parlamento Alt Kanadı) ............................................................................. 15 2.21. Slovakya ..................................................................................................................... 16 2.22. Slovenya ..................................................................................................................... 16 2.23. Yunanistan ................................................................................................................. 16 3. DİĞER ÜLKELER ........................................................................................................... 17 3.1. Azerbaycan................................................................................................................. 17 3.2. İsrail ........................................................................................................................... 17 3.3. Kanada ....................................................................................................................... 18 Araştırma Hizmetleri Başkanlığı i Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 1. GİRİŞ Bu çalışmada Avrupa ülkeleri ile Azerbaycan, İsrail ve Kanada parlamentolarında çalışanlarının sendikalaşma hakkı ile ilgili düzenlemeler ele alınmıştır. Çalışma ECPRD1 (Avrupa Parlamentoları Araştırma ve Dokümantasyon Merkezi) bünyesinde, “Parlamento Sendikaları” üzerine Aralık 2012’de gerçekleştirilen bir anket formuna verilen yanıtlardaki bilgilerden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. 2 2. AVRUPA ÜLKELERİ 2.1. Almanya Yetki alanı Bundestag’a ya da federal eyalet meclislerine münhasır bir sendika bulunmamaktadır. Bundestag memurları ve çalışanları yanı sıra, parti gruplarında çalışanlar ve Alman Parlamentosunun bireysel üyeleri (milletvekilleri) genellikle kamu yönetimi ve özel hizmetler sektörü alanından sorumlu sendikalarda örgütlenmektedir. Anayasanın 9/3 maddesi herkes için birleşme/ koalisyon özgürlüğü ve serbest toplu pazarlık hakkını tanımıştır. İşveren federasyon ve sendikaları kendi özerklik statüleri çerçevesinde kendi mekânsal ve teknik (örneğin endüstri veya iş ile ilgili genel hatlar) yetkilerini belirlerler. Bu nedenle Almanya’da tahminen bir sendikanın tüzüğü, parlamento personeli için bir sendikanın ya da yasal olarak dışarıda bırakılması muhtemel olmayan alanlarda ücret anlaşmaları akdedilmesini amaçlayan özel bir federal sendikanın tüzüğü gibi olacaktır. Bundestag idaresi Almanya’da kamu hizmetinin bir parçasıdır. Bundestag görevlilerinin devlet memuru olanları sadece federal yasa tarafından yönetilirken hükümet çalışanları ve bir istihdam nedeniyle özel sektörün parçası olanlar kamu hizmeti (TVöD) için toplu sözleşme (akit) kapsamında yönetilirler. 13 Eylül 2005 tarihinde Federal Almanya Cumhuriyeti ile işverenler tarafında Yerel İşveren Dernekleri Birliği (MCA) ve işçiler tarafında kamu sektörü ve özel sektörden çeşitli sendikalar arasında kurulmuştur. “Avrupa Parlamentoları Araştırma ve Dokümantasyon Merkezi [The European Centre for Parliamentary Research and Documentation (ECPRD)] parlamento araştırma merkezleri arasında bilgi ve deneyim alışverişinde bulunmak amacıyla oluşturulmuş ve TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığının da üyesi olduğu bir kuruluştur. ECPRD hakkında daha fazla bilgi için bkz. ECPRD İnternet Sitesi, https://ecprd.secure.europarl.europa.eu/ecprd/navigation.do” 2 “Parliamantary Trade Unions”, Aralık 2012, ECPRD İnternet Sitesi, No: 2171, Erişim:02.12.2013, https://ecprd.secure.europarl.europa.eu/ecprd/secured/detailreq.do?id=153320, (Sınırlı Erişim) 1 Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 1 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 Çalışanlar tarafında sözleşme yapanlar şu sendikalardan oluşur: - Hizmet hattındaki mesleklerde iki milyondan fazla üyesi ilan Birleşik Hizmet Şirketi Verdi, - Eğitim ve bilim mesleklerinde yaklaşık 260.000 üyesi ile Eğitim ve Bilim Sendikası (GEW ) - Yaklaşık 170.000 polisin örgütlendiği Polis Sendikası ( GSYH) - DBB, 16 eyalet ittifakı, federal kamu hizmeti veya özel hizmet sektöründe 12 sendika ve 31 zanaat sendikasını bir araya getiren ve toplamda 1.260.000 üyeyi temsil eden örgüt. TVöD düzenlemeleri sözleşmeye taraf olan sendikaya üye olmayan kamu çalışanları için de geçerlidir. TVöD düzenlemeleri Bundestag’daki hem siyasi parti çalışanları hem de gruplarda çalışanların özel hizmet anlaşmaları kapsamında geçerlidir. Buna karşılık, işverenin bireysel milletvekili olduğu hallerde çalışanların çalışma koşullarına TVöD uygulaması gönüllülük esasına dayalıdır. 2.2. Arnavutluk Hali hazırda Arnavutluk Parlamentosu’nda özel bir “parlamento sendikası” yoktur. Arnavutluk Parlamentosu çalışanları devlet memuru statüsündedir. Devlet Memurları Kanunu 20. maddesine göre bir memur şu haklara sahiptir: - Sendikalar ve meslek örgütleri kurmak ve üye olmak. Memurların sendika faaliyetleri hakkında kurallar özel bir yasayla belirlenir. - Sendikalar ya da temsilcileri aracılığıyla, çalışma koşulları ile ilgili karar alma süreçlerinde yer almak. 2.3. Avusturya “Avusturya Parlamento İdaresi çalışanları devlet memuru statüsündedir. Diğer memurlarla örneğin Federal Bakanlık çalışanlarıyla, aynı statüdedirler. Sendikalarda Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 2 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 örgütlenme hakkına sahip olup genellikle Kamu Hizmetleri Sendikası (Gewerkschaft oeffentlicher Dienst) üyesidirler. Bu sendika içerisinde siyasi ve mesleki eğilimleri ile ilgili çeşitli gruplar vardır. Özel bir “parlamento sendikası” yoktur. Sendikalar özel hukuk kapsamındaki kuruluşlar olarak faaliyet gösterir ancak varlıkları ve rolleri bir dizi federal yasada tanınmıştır. Üyeleri mahkemede yasal olarak temsil edilme ve hukuki danışmanlık gibi haklara sahiptir. Kamu Hizmetleri Sendikası -özel sektördeki diğer sendikalar gibi - Federal Hükümet ile tüm memurlar için yasal çerçeveyi müzakere eder. Her idari birim düzeyinde, sendika grupları üyeleri için hizmet sağlar ve yasal olarak kurulmuş ve seçilmiş bulunan çalışan temsilcileri ile yakın işbirliği yapar. 2.4. Belçika Belçika parlamentosunda parlamentoya özel bir sendika bulunmamaktadır. Ancak parlamento çalışanları Belçika’da faaliyet gösteren genel sendikaların herhangi birine katılmakta serbesttir. Parlamentonun her iki kanadında Conseil du personnel” adında personel düzenlemelerini tüm yönleriyle kapsayan bir yetkiyle donatılmış bir danışma organı vardır. 2.5. Danimarka Danimarka Parlamentosu Folketing’de personel için ayrı bir sendika yoktur. Ancak personel kendi işleri ve eğitimleri ile ilgili Sendikalara üye olmayı seçebilir. Örneğin büro işlerinde çalışanlar kendi alanlarında örgütlü HK Sendikasına üye olabilirken, IT personeli Prosa sendikası üyesi olabilir. Folketing İdaresi içinde her sendikanın üyeleri için profesyonel kulüpler bulunmaktadır ve her birinin işyeri temsilcileri vardır. Bu temsilciler ücretleri müzakere eder ve Danimarka Parlamentosu İdaresi istihdama ilişkin yeni politikalar tasarlaması gibi personeli ilgilendiren diğer konularda üyeleri temsil eder. Sendikal ilişkilerde genel iş yasaları geçerlidir. Danimarka Parlamentosu personeli için uyarlanmış toplu sözleşmeler vardır. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 3 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı 2.6. Aralık 2013 Finlandiya Parlamento (Eduskunta) çalışanları da dahil olmak üzere tüm çalışanlar sendika kurma, sendikaya katılma ve toplu sözleşme hakkına sahiptir. Bu hak Anayasa (Bölüm 13) tarafından garanti edilmektedir. Eduskunta’da toplu sözleşme hakkı Parlamento Devlet Memurları Kanunu ile tanınmıştır. Eduskunta’nın Parlamento memurlarının maaşlarının yanı sıra hizmet koşullarını ve diğer unsurları düzenleyen kendi toplu hizmet sözleşmesi bulunmaktadır. Bu sözleşme parlamento yönetimi ile sendikalar arasında müzakere edilir. Mevcut durumda Parlamentoda temsil edilen üç sendika bulunmaktadır. Bu sendikalar şunlardır: Eduskunnan Ammattiosastor.r. y. ( EMO ) Aynı zamanda ülke çapında Kamu ve Sosyal Yardımlaşma Sektörleri Sendikası (Trade Union for the Public and Welfare Sectors) üyesidir. Parlamento memurları ve milletvekili yardımcı personeli sendikaya katılma hakkına sahiptir. EVY - Eduskunnan virkamiesyhdistys r. y. Bağımsız bir sendika olup ülke çapındaki herhangi bir sendikanın üyesi değildir. Sadece Parlamento memurları sendikaya katılma hakkına sahiptir. Eduskunnan akavalaiset ry -Akava, Ülke çapında Finlandiya Profesyonel ve İdari Personel Sendikaları Konfederasyonu üyesidir. Parlamento memurları ve milletvekili yardımcı personeli sendikaya üye olma hakkına sahiptir. Sendikalar özel hukuk kapsamındaki örgütler olarak faaliyet gösterir. Finlandiya Parlamentosu’ndaki sendikaların tümünün, üyeleri tarafından genel kurullarında seçilmiş bir yönetim kurulu vardır. Sendikaların temel görevi memurların maaşları ve diğer şartları ve hizmet koşullarına ilişkin toplu pazarlık yapmaktır. Üyeleri yasal danışmanlık yanı sıra diğer bazı kazançlardan yararlanma hakkına sahiptir. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 4 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı 2.7. Aralık 2013 Fransa Millet Meclisi İçtüzüğünün 17. maddesinde Başkanlık Divanının personel düzenlemeleri ile Meclis Yönetimi ve personel örgütleri arasındaki ilişkilere dair kuralları belirleyeceği hükme bağlanmıştır. Millet Meclisi Başkanlık Divanı Yönetmeliği’nin 145. maddesi sendika hakkına ayrılmıştır. Buna göre; Başkanlık Divanı, Meclis memurlarının sendika ve örgütlenme hakkını tanır. Meclis personelinin statüsü, özlük hakları, sosyal güvenlik ve emeklilik hakları ile görev dağılımında yapılması planlanan her türlü değişiklik için sendikalara danışma zorunluluğu bulunmaktadır. Millet Meclis’inde üç adet sendika bulunmaktadır: • Millet Meclisi Görevlileri ve Personeli Ulusal Sendikası, SNAFAN • Millet Meclis Personeli Sendikası, SPAN-C.G.T. • Millet Meclisinde Çalışanların Sendikaları Özerk Birliği, USAPAN Sendika temsilcileri Müzakere Komisyonu ve Teknik Komite toplantılarına katılabilmektedir. Sendikaların görüşünün alınmasını sağlayan 3 farklı mekanizma bulunmaktadır: Müzakere Komisyonu: 3 İdare Amiri, Genel Sekreterler ve İnsan Kaynakları Başkanından oluşur. Bu komisyon sendikaların taleplerini görüşmek üzere yılda bir kez toplanır. Toplantının ardından, İdare Amirleri yapılması gereken çalışmaları teknik komitelere iletirler. - Teknik Komitelere iki Genel Sekreter veya İnsan Kaynakları Başkanınca başkanlık edilir. Personelin özlük hakları, sosyal ve emeklilik hakları, sağlık güvencesi, görev organizasyonu gibi alanlara giren tüm konularda sendikalara danışılması zorunlu olduğu için Teknik Komitelerin görev alanı hayli geniştir. İdare Amirlerince konuyu anlatan bir rapor hazırlanması üzerine sendikalara danışılması kararlaştırılır. Sendikalar konu üzerindeki görüşlerini sunar, idare amirleri bu görüşlerden bir rapor oluşturduktan sonra atılması gereken adımları kararlaştırır. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 5 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı - Aralık 2013 Sağlık ve Güvenlik Komitesi İdari Hizmetler Başkanı ve diğer İdari yöneticilerden oluşur. Personelin güvenliği ve sağlığını ilgilendiren konuları görüşmek üzere yılda en az 3 kez toplanır. - Ayrıca, sosyal güvenlik fonlarının idaresinden sorumlu komite de sendikaların karar alımına katılımında önemli rol oynamaktadır. 2010 yılında gerçekleştirilen seçimler sonucunda, 3 farklı sendika, Teknik Komitede 9, 4 ve 3 üye ile temsil edilmektedir. Sosyal güvenlik fonlarının idaresinden sorumlu Komitede ise aynı sendikalar 2,1 ve 1 üye ile temsil edilmektedir. 2.8. Hırvatistan Parlamentoda bir sendika bulunmamaktadır. Ancak Parlamento çalışanları devlet memurları olarak Hırvatistan Devlet ve Yerel Yönetimler Çalışanları Sendikası’na katılabilirler. 2.9. Hollanda Temsilciler Meclisi ve Senato’da sendika bulunmamaktadır. 2.10. İngiltere İngiltere Parlamentosu’nda dört sendika vardır. Hepsi de İngiltere’de Kamu Hizmetinde eşdeğer işlerde çalışanlar dahil bir dizi örgütte personeli temsil eden ulusal sendikalardır. Anılan dört sendika Parlamento içinde farklı meslek ve sınıflarda personeli temsil eder. İngiltere Parlamentosu tarafından istihdam edilen tüm personel bu sendikalardan birine katılma hakkına sahiptir. Doğrudan Parlamento üyelerine çalışan personel için ek bir sendika daha bulunmakla birlikte bu sendika söz konusu personeli bir grup olarak temsil edecek şekilde resmen tanınmamıştır. Parlamentoda sendikalar ve yönetim arasındaki müzakerelere ilişkin ‘Whitley sistemi’ olarak bilinen resmi ve yasal bir yapı bulunmaktadır. Bu sistem parlamento personelinin şartları ve koşullarının Hükümet memurlarınınkiyle “büyük ölçüde uyumlu” olmasını gerektiren 1978 tarihli Avam Kamarası İdaresi Yasası uyarınca uygulanan ve Hükümet dairelerindeki memurlar için de geçerli olanla aynıdır. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 6 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 Dört sendikanın her biri farklı şekilde oluşturulmuştur, ancak kuruluş biçimleri, yapıları 1992 tarihli Çalışma İlişkileri ve Sendikalar (Konsolidasyon) Yasası ile uyumludur. Genellikle her sendikanın farklı çalışma alanlarından alt grupları ve yerel temsilcileri ile bir ana organizasyon komitesi bulunur. Sendikaların ana işlevi personelin çıkarlarını temsil etmek, ücret ve çalışma koşulları hakkında çalışanlar adına yönetim ile müzakere etmektir. Dört Sendika da Parlamento tarafından tanınmıştır, yani tüm personel adına müzakerelerde bulunabilirler. İlaveten, bir anlaşmazlık ya da bir disiplin meselesi var olduğu durumlarda Sendikalar bireysel üyelerini temsil eder. Personelle ilgili konularda yönetim ile ortak çalışma gruplarına katılabilir. ‘Whitley Sistemi’nde Avam Kamarası yönetimi ve her sendikanın temsilcileri arasında düzenli ortak toplantılar yapılır. 2.11. İspanya Temsilciler Meclisinde aşağıda sıralanan çeşitli sendikal örgütlenmeler bulunmaktadır: • Birlik Platformu (C-G-T-CC.00.-U.G.T.) • Parlamento İdari Personeli Mesleki Birliği (AFAP) • Parlamento Teşrifatçıları Mesleki Birliği • Parlamento Günlük Görüşme Tutanakları Yazanlar ve Stenograflar Mesleki Birliği • Parlamento Teknik-İdari Personeli Birliği • Parlamento Hukuk Danışmanları (clerks) Birliği İspanya Parlamentosu Personel Yönetmeliği’nde Parlamento sendikalarının kuruluş, işleyiş ve yönetim organlarının oluşturulması, grev ve toplu pazarlık düzenlemeleri ayrıntılı olarak yer almaktadır. 3 Parlamento memurları, tarafsızlık görevlerine halel getirmeden herhangi bir sendika, siyasi parti ya da yasal olarak kurulmuş derneğe serbestçe katılabilirler. Parlamento memurlarının özlük dosyaları bu tür bağlantılara ya da görevlinin ideolojik eğilimlerine dair verilere atıfta bulunan bilgiler içeremez. Parlamento memurları her durumda kendi kişisel 3 Staff Regulations of Spanish Parliament, http://www.congreso.es/portal/page/portal/Congreso/Congreso/Organos/SecGen/Staff%20Regulations.pdf, Erişim: 09.12.2013 Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 7 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 dosyalarına serbestçe erişim hakkına sahiptir. Memurlar kişisel düşünceleri nedeniyle kariyerlerinde ve çalışma koşullarında hiçbir şart altında herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayacaktır. Parlamento memurlarının sendika ilişkisi, temsil, katılım, toplu pazarlık ve grev haklarının kullanımı Devlet Memurları Kanununda belirtilen düzenlemeler kriteri üzerine kurulmuştur. Temsilciler Meclisi ve Senato Başkanlık Divanları bir ortak toplantısında bu düzenlemeleri Parlamento İdaresi için uyarlar. Sendikal faaliyetler sendika üyeleri arasında yapılan seçimler sonucu oluşturulan Personel Temsilcileri Kurulu ve Pazarlık Bürosu üzerinden yürütülür. Pazarlık Bürosu’nda Parlamento İdaresi temsilcileri olarak Temsilciler Meclisi ve Senato Başkanlık Divanından birer temsilci ile her iki kanadın Genel Sekreterleri yer alırken personeli Personel Temsilcileri Kurulunda temsil edilen Sendikalar ve Birliklerden bu amaçla atananlar temsil eder. 2.12. İtalya 2.12.1. Temsilciler Meclisi Temsilciler Meclisinde sendika ilişkileri tarafları, haklarını ve işleyiş düzeylerinin genel bir referans çerçevesini belirleyen Personel ve Hizmet Yönetmeliği ile ekindeki çeşitli prosedürleri, temsil, sendika temsili ve müzakerelerle ilgili hükümleri düzenleyen Sendika İlişkileri belgesi kapsamında yürütülür. Sendika ilişkilerinde idare tarafında Başkanlık Divanı ve Personel İşleri Komitesi sendika tarafında ise tamamı Temsilciler Meclisi Personeli arasında oluşturulan ve kuruluşu Parlamento yönetimine bildirilen sendika örgütleri bulunmaktadır. Meclis’te 12 sendika bulunmaktadır. Meclis sendikaları oluşumları Başkanlık Divanı’na bildirilmesi gerekmekle birlikte serbest örgütlerdir. Müzakerelere katılmak için sendikaların Meclisin işlevselliğini korumak üzere bir grev hakkı iç yönetmeliği uyarlamaları ve üye sayılarının toplam personel sayısının % 5’inden az olmaması gereklidir (temsil etme indeksi). Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 8 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 Sendikalar müzakerelere katılmak yanında danışmanlık görevi de yerine getirir, kendilerine danışıldığında İdarenin eylemleri hakkında görüşlerini ifade etmeleri istenir. Ayrıca sendikaların talebi üzerine ya da kendi inisiyatifiyle İdare, belirli olaylar veya idari kararlara açıklık getirir. Tüm Sendikaların bir Tüzüğü ve Yönlendirici Organları vardır. Her Sendika örgütüne sendikal toplantılar için yılda 30 saat sendika izin hakkı tanınır. 2.12.2. Senato Sendikalar Senatoda da faaliyet göstermektedir. Bazıları idarede farklı kategorilerde çalışanları temsil eden sendikalar iken bazıları ülkede faaliyet gösteren temsil düzeyi en yüksek sendikaların şubeleridir. Senatodaki sendika ilişkileri 2004 yılından bu yana yürürlükte olan Senato İdari Personeli Yönetmeliği ile düzenlenir. İtalyan Parlamentosu tarafından istihdam edilen tüm personel, bu sebeple herhangi bir önyargıya maruz kalmadan, sendika kurmak, sendikalara katılmak ve toplu pazarlık hakkına sahiptir. Aynı anda birden fazla sendikaya üye olmak mümkün değildir. Bir sendikanın oluşumu Senato Başkanlığına bildirilmelidir. Çalışanlar yılda en fazla 18 saatlik bir süre için çalışma saatlerinde işyerinde toplantılar için bir araya gelme hakkına sahiptir. Sendika ya da işle ilgili konuları görüşmek üzere sendikalar tarafından toplantı çağrısı yapılabilir. Toplantılar Parlamento işlerini etkilemeyecek gün ve zamanlarda 24 saat önceden Genel Sekretere bildirilerek yapılır. Olağanüstü durumlarda, sendikaların gerekli gördükleri hallerde bildirim süresi 4 saate düşürülebilir. Senato yerleşkesi içerisinde sendikaların yasal organlarının faaliyetlerini yürütebilecekleri kalıcı yerler sağlanır. Senato yönetimi sendika toplantıları için uygun odaların kullanımına da izin verir. Sendikaların ana işlevi personelin çıkarlarını temsil etmek ve onlar adına İdare ile hukuki durum, ücretler, çalışma koşulları ve diğer farklı konularda müzakere etmektir. Kendilerini ilgilendiren konularda görüş alışverişinde de bulunabilirler. Üyelerinden katkı isteyebilirler. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 9 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 Her yasama yılı başında Başkanlık Divanı personel sorunları için daimi bir temsil organı atar. Başkanlık Divanı yönergelerine uygun olarak bu organ sendikalar ile müzakere masasına oturur. Daha sonra varılan anlaşmalar Başkanlık Divanı’na sunulur. Anlaşmaya varılamaması durumunda Başkanlık Divanı Sendika temsilcileri ile doğrudan görüşür. Daimi organ sendikaların en az üçünün yazılı isteği üzerine toplantı çağrısı yapar. İstekte görüşme konularının belirtilmesi gereklidir. Faaliyetlerini yürütmek için her sendika, ayda en fazla 120 saate kadar olmak üzere, her kayıtlı üyesi için ayda 2 saat izin alabilir. 2.13. İrlanda İrlanda Parlamentosunda sendika bulunmamaktadır. Parlamento personeli kendi kamu hizmeti derecelerine uygun bir birlik ya da derneğe veya kendi mesleki profesyonel/teknik konumlarına uygun sendikaya katılmakta serbesttir. 2.14. İzlanda İzlanda Parlamentosu Althingi’de personel için bir sendika bulunmaktadır. Parlamento tarafından istihdam edilen personel sendikaya üye olabilir. Hükümet Görevlileri Kanunu’nun 51. maddesine göre Althingi Başkanı çalışanlarından sorumludur ve bir bakan ya da kamu kurumları yöneticileriyle aynı şekilde bu Kanuna uygun olarak Althingi çalışanlarının hakları ve görevleri ile ilgili kararları alır. Ek ücret alımında erkekler ve kadınlar için fırsat eşitliği sağlayıcı kurallar koyma ve bir personelin disiplin suçu nedeniyle geçici süreyle görevinden uzaklaştırılması prosedürüyle ilgili konularda Althingi Başkanı Bakanların kendi çalışanlarına dair kullandıkları yetkiyi Althingi çalışanlarına yönelik olarak elinde tutar. Geçici süreyle görevden uzaklaştırmada parlamentoyu temsilen bir ve sendikayı temsilen iki kişiden oluşan bir komite görevden uzaklaştırma nedenlerine dair gerekçeli görüşünü açıklar. Sendikanın başlıca rolü personeli arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ile ücretleri ve çalışma ortamını iyileştirmektir. Bu rol Althingi Başkanı ile sendika üyelerinin ücretlerini ve çıkarlarını korumak için müzakere edilerek yerine getirilir. Sendika ayrıca, üyelerine eğitim merkezleri, mağazalar ve çeşitli hizmetlerden indirimler sağlamaya çalışır. Sendika Yönetim Kurulu yılda bir kez yapılan genel kurulda en az bir yıl için seçilen bir başkan ve dört üyeden oluşur. Yönetim kurulu ve özel komiteler sosyal etkinlikler düzenlemek, birlikte seyahatlere, Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 10 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 tiyatrolara giderek üyeleri arasındaki bağları güçlendirir. Sendika, üyeleri için bir yardım fonu yönetir. Sendika, Parlamento çatısı altında 42 personelin görev yaptığı İzlanda Ulusal Denetim Ofisi ve 8 personelin görev yaptığı Althingi Ombudsmanı personel sendikaları ile işbirliği yapmakta; Althingi Başkanı ile müzakere, bir tatil fonu ile bir eğitim fonu çalıştırma konularında bu sendikalarla ortak hareket etmektedir. 2.15. Litvanya Parlamentoda (Seimas) üç adet sendika bulunmaktadır. • Seimas Çalışanları Sendikası • Seimas Hizmet Emekçileri Sendikası (İş Kanunu uyarınca sözleşme ile istihdam edilenler dahil) • Seimas Devlet Memurları Sendikası. Üç sendika da personelin girişimiyle kurulmuştur. İdarenin başındakiler ve siyasi güvene dayalı çalışan personel (milletvekili danışmanları, siyasi parti gruplarının sekreterleri) hariç Seimas’da istihdam edilen her kişi bu sendikalara katılabilir. Tüm sendika örgütlerinin yönetim organları tipik bir yapıya sahiptir: Genel Kurul, tümü Genel Kurul tarafından seçilen Başkan, İcra Komitesi, Denetim Komisyonu. Sendika örgütlerinin başlıca görevi İdare önünde üyelerinin çıkarlarını temsil etmektir. 2.16. Macaristan Macaristan Millet Meclisi’nde Parlamento Çalışanları Birliği (Corporation System of the Parliamentary Employees) (ODÉSZ) adı altında bir sendika bulunmaktadır. 1989 yılında Parlamento, Cumhurbaşkanı ve Başbakanlığın girişimleriyle kurulmuştur. ODÉSZ’a giriş ve çıkışlar gönüllülük temelindedir. Uygulamada emekliler ya da diğer kurumlardan memurlar da girebilir. Görevleri arasında çalışanların çıkarlarını korumak ve temsil etmek, çalışanların mali ve sosyal çıkarlarını korumak, daha iyi bir yaşam ve daha iyi çalışma koşulları sağlanması için çalışmak yer alır. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 11 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 2.17. Norveç Norveç’te tüm çalışanlar, Parlamento İdaresi çalışanları dahil, sendika kurmak, sendikaya katılmak ve toplu pazarlık yapmakta serbesttir. Norveç, 1948 tarihli ve 87 nolu ILO Sözleşmesini (Sendika Özgürlüğü ve Sendikalaşma Hakkının Korunması Sözleşmesi) 1949 yılında ve 1949 tarihli ve 98 nolu ILO sözleşmesini (Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı) 1955 yılında onaylamıştır. Norveç Parlamento İdaresinde temsil edilen halen üç sendika bulunmaktadır: • Norveç Sendikalar Konfederasyonu’nun (LO) bir parçası olan Norveç Kamu Hizmeti Sendikası (NTL) yerel şubesi, • Meslek Sendikaları Konfederasyonu (YS) bir parçası olan STAFO’nun yerel şubesi, • Yükseköğretim görmüş profesyonellerin ücret ve çalışma koşullarını iyileştirmeyi hedefleyen Norveç Profesyoneller Birlikleri Federasyonunun (Akademikerne) bir parçası olan Akademikerne’nin yerel şubesi. Kuruluş tarihleri hayli eskilere giden sendika şubeleri Parlamentoda uzun yıllardır temsil edilmektedir. NTL ulusal düzeyde 1947 yılında, STAFO ulusal düzeyde 1923 yılında ve Akademikerne ulusal düzeyde ve parlamentoda 1996 yılında kurulmuştur. Parlamento İdaresinin tüm çalışanları NTL ve STAFO’nun yerel şubelerine üye olabilirler. Akademikerne üyesi organizasyonlardan birine üye olan çalışanlar, Akademikerne yerel şubesine üye olma hakkına sahiptir. Aynı anda birden fazla sendikaya üye olmak mümkün değildir. Her üç sendikanın da yerel şube üyeleri tarafından seçilmiş yerel yönetim kurulu vardır. Üç sendikanın liderleri kendilerini ilgilendiren meselelerle ilgili görüş alışverişinde bulunmak veya kamu çalışanları için ulusal düzeyde anlaşmaya varılmış toplu sözleşmelere göre çeşitli konularda tartışmak ve / veya müzakere etmek için genel müdür ya da onun temsilcileri ile düzenli olarak buluşur. Sendikaların yerel şubelerinin ana işlevlerinden biri, üyeleri adına ücret artışlarını bireysel düzeyde müzakere etmektir. Bu müzakereler genellikle her sonbaharda yapılır. 2.18. Polonya Polonya Millet Meclisi’nde (Sejm) iki sendika bulunmaktadır: Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 12 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 - Bağımsız ve Öz-Yönetimli Sendika ‘Dayanışma’ - Sejm şubesi - Bağımsız ve Öz-Yönetimli Sejm Çalışanları Sendikası. Çalışanlar hali hazırda var olan ve faaliyette bulunan büyük bir sendikaya (örneğin, Bağımsız ve Öz-Yönetimli Sendika ‘Dayanışma’ya) katılabilir ve istihdam edildikleri şirkette bu sendikanın bir iç örgütsel birimini oluşturabilir. Sejm sendika örgütleri Sejm çalışanları tarafından oluşturulmuştur ve Sejm personelinin her üyesi bu sendikalara katılabilir. Personelden sadece küçük bir azınlık sendikal örgütlere katılmıştır. Sendikalar Kanunu’na göre sendika kurma ve sendikalara katılma hakkı çalışanlara istihdam ilişkisi temeli aranmaksızın verilecektir. Bir sendika, sendika kurma hakkına sahip en az 10 kişi tarafından alınan kuruluş kararı ile kurulur. Sendikanın kuruluşuyla ilgili kararı veren kişiler sendika tüzüğünü kabul ederek 3-7 üyeden oluşan kurucu komiteyi atar. Sendikaların Ulusal Mahkeme Kütüğüne (National Court Register) kayıtlı olması gerekir. Bir şirket ya da bir kurumda örgütlenen sendika sayısında bir sınırlama yoktur. Sendikalar 1991 tarihli Sendikalar Kanunu ve 1974 tarihli İş Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösterir. Bağımsız ve Öz-Yönetimli Sejm Çalışanları Sendikası’nın yapısı sadedir. Yedi kişilik yönetim kurulu, üç kişilik denetim kurulu ve üyelerden oluşur. Sendikalar genellikle uygun çalışma ve dinlenme koşullarının oluşturulması çalışmalarına katılırlar. Tüm çalışanlar için bazı etkinlikler düzenlerler (örneğin çocuklar için Noel partisi) ve üyelerini desteklerler. 2.19. Portekiz Parlamento Çalışanları Sendikası (Sindicato dos Funcionários Parlamentares) parlamento çalışanları tarafından 1985 yılında kurulmuştur ve parlamento görevlilerinin % 87’sini temsil etmektedir. Parlamento için çalışan her memur ya da görevli sendikaya katılabilir. Ayrıca, sabit bir görevleri olmasa bile düzenli ve sürekli bir şekilde altı aydan fazla süreyle Parlamentoya iş yapan herhangi bir kişi de sendikaya katılabilir. Sendikanın kendi tüzüğü ve aşağıda sayılan organları vardır: Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 13 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 - Genel Kurul - ana müzakere organdır ve Sendikanın tüm üyelerini bir araya getirir. Bir Başkan, bir Başkan Yardımcısı ve iki Sekreterden oluşan bir divanı vardır. - Yönetim Kurulu - Bir Başkan ve bir Başkan Yardımcısı dâhil 7 üyeden oluşur. - Denetleme Kurulu - Sendikanın mali yönetimini denetler ve üç üyeden oluşur. Sendikanın, Tüzüğünün 5. maddesinde tanımlanan geniş yetkileri vardır. Özetle, Sendika üyelerini iş ilişkileri bağlamında veya işyerindeki haklarına ilişkin doğabilecek tüm konularda yasal açıdan onlara yardımcı olarak savunur. Sendika parlamento görevlilerinin toplu temsilinden de sorumludur. Yani çalışma koşulları ile ilgili tüm konularda Parlamento İdaresi (Parliament’s Administration Board) ile görüşür ve parlamento görevlilerinin profesyonel statüsünü ve çalışma koşullarını ilgilendiren yasaların yapımına katılır. Sendikanın iki temel ilkesi vardır: - Özgüllük ilkesi - Parlamentonun çalışma koşullarının özgünlüğü nedeniyle Sendika özellikle parlamento görevlilerinin çalışmalarını etkileyen, onlara özgü konularla ilgilidir. Bağımsızlık ilkesi – Tıpkı Parlamento çalışanlarının genel bir ödev olarak tarafsızlık ilkesi temelinde çalışmaları gerektiği gibi, Sendika da bağımsızlık ilkesiyle yönetilir. Bu, Sendikanın bağımsız olduğu ve herhangi bir sendika federasyonuna katılamayacağı, Başkanlık bürosunda veya parlamento gruplarında çalışanları üyeliğe kabul edemeyeceği anlamına gelir. Parlamento Çalışanları Sendikasının temsil ettiği % 87 dışında kalan % 13, Portekiz’deki devlet memurlarını temsil eden sendikalar gibi diğer sendikalara üyedir ya da herhangi bir sendikaya katılmamayı tercih etmişlerdir. 2.20. Rusya Federasyonu 2.20.1. Federal Konsey (Parlamento Üst Kanadı) 12 Ocak 1996 tarihli “Sendikalar ve Sendikal Haklara Dair Kanun” hükümleri kapsamında Rusya Federasyonu Parlamentosu üst kanadı Federal Konsey İdari Teşkilatında Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 14 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 memurların ve Milletvekili danışmanlarının üyesi olduğu bir sendika bulunmaktadır. Toplu sözleşmeye ilişkin düzenlemeler hazırlık aşamasındadır. Sendika, kurduğu komisyonlar aracılığıyla kitle örgütlenmesi; kültürel, spor ve sağlık faaliyetleri; Federasyon Konseyi çalışanlarının konut sorunları; yemek ve sağlık hizmetlerinin denetimi ile sosyal güvenlik sorunları üzerine çalışmalar yürütmektedir. Personelin çalıştığı birimlerde sendika en alt düzey örgütlenmeye sahiptir. Sendikanın temel işlevi üyelerinin temsili ile onların sosyal haklarını, çalışma haklarını ve siyasi haklarını işveren ve idarecilerle karşılıklı iletişim içinde savunmaktır. Sendikanın faaliyetleri arasında, ücretlendirme ve iş hayatına ilişkin uyuşmazlıkların çözümüyle ilgili sistem kurulmasına katılım; sosyal güvenlik; işverenin ve idarecilerin iş mevzuatına uygun hareket ettiğinin denetimi; kültürel faaliyetler ve bilinçlendirme faaliyetleri; sendika üyelerinin ve yakın akrabalarının eğitim, sağlık ve eğlence organizasyonlarına yardım etme ve sendika üyelerine maddi yardım sağlama da bulunmaktadır. 2.20.2. Duma (Parlamento Alt Kanadı) Rusya Federasyonu Parlamentosu alt kanadı Duma’nın idari teşkilatında çalışanların üye olabildikleri Rusya Kamu Kurumları Çalışanları Moskova Bölgesel Örgütlenmesi Duma Sendika Birimi adıyla bir sendika bulunmaktadır. Rusya Kamu Kurumları Çalışanları Sendikası Tüzüğüne göre üyelik aidatını ödeyen ve Tüzük hükümlerini kabul eden Duma çalışanları ilgili sendikaya üye olma hakkına sahiptir. Duma’daki sendika örgütlenmesi 6 kişilik bir yönetim kuruluna ve -çalışma koşulları ve disiplin meseleleri, örgütsel sorunlar, sosyal meseleler, üyelerin korunmasına ilişkin meseleler ve bütçe sorunları üzerine çalışan- 5 komisyona sahiptir. Sendikanın temel işlevi çalışanların çıkarlarını korumak ve idareyle bu konuda müzakerelerde bulunmaktır. Sendikanın diğer faaliyetleri arasında yetimlere yardımda bulunmak, spor aktiviteleri organize etmek ile çocuklar ve yetişkinler için boş zaman etkinliği organize etme gibi aktiviteler yer almaktadır. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 15 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 2.21. Slovakya Parlamentoda personel sendikası vardır. Kamu Kurumları Sendikaları Birliğine bağlı olan sendikaya Parlamento çalışanları ve emeklileri üye olabilmektedir. Parlamentodaki sendika bünyesinde rotasyon usulü başkanlık yapılan küçük bir yönetim kurulu bulunmaktadır. Sendikanın başlıca görevi her yıl toplu pazarlık görüşmelerini yürütmek, personel için daha uzun tatil, mali yardımlar, çalışma süresinin azaltılması gibi daha iyi şartlar sağlanmasına çalışmaktır. Sendikanın diğer faaliyetleri arasında spor ve serbest zaman faaliyetleri vardır. Her yıl sendika üyeleri için bazı Avrupa Parlamentolarına gezi düzenlenir ve diğer ülkelerdeki meslektaşlarının nasıl çalıştığını görme imkanı sağlanır. Ayrıca çocuklar ve yaşlılar için etkinlikler yapılır. Üyeler arasında dayanışma bilinciyle sosyal durumu sorunlu olanlara mali destek olunur. 2.22. Slovenya Parlamento sendikası gibi bir temsil örgütü Millet Meclisinde faaliyet göstermekte olup Kamu Sektörü Serbest Sendikaları Birliğinin bir parçasıdır. Milletvekilleri de dahil olmak üzere, her parlamento çalışanı sendikaya katılabilir. Sendika, Kamu Sektörü Sendikası Tüzüğü ve Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösterir. Parlamento sendikası, çalışanlar, personel planlaması, iş güvenliği, iş sınıflandırması ile ilgili olarak alınan kararlara katılır ve disiplin işlemlerinde personelin yasal desteğe ihtiyaç duyması halinde destek sağlar. 2.23. Yunanistan Parlamento Çalışanları Birliği (The Parliamentary Workers’ Association) parlamento çalışanları tarafından 1953 yılında kurulmuştur ve parlamento görevlilerinin % 100’ünü temsil etmektedir. Yunan Parlamentosu için çalışan her memur veya görevli katılabilir. Kendi Tüzüğüyle yönetilen Birliğin aşağıda sayılan yönetim organları vardır: - Genel Kurul -ana müzakere organıdır ve birliğin tüm üyelerini bir araya getirir. Bu toplantıda yapılan oylama ile Yönetim Kurulu ve Denetim Komitesi seçilir. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 16 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı Aralık 2013 - Yönetim Kurulu - iki yıllık bir görev süresi için seçilen 7 üyeden oluşur. Yönetim Kurulu, bir Başkan, bir Başkan Yardımcısı, bir Katip ve bir Sayman seçer; - Denetim Komitesi - iki yıllık bir görev süresi için seçilen 3 üyeden oluşur. Denetim Komitesi Yönetim Kurulunu kontrol eder, Birliğin mali yönetimini denetler. Birliğin yetkileri Tüzüğünün 2. maddesinde tanımlanır. Birlik, üyelerinin emek, finans, sigorta, sosyal ve sendikal haklarını savunur. İşyerinde hakları veya iş ilişkileri bağlamında doğabilecek tüm konularda yasal olarak onlara yardımcı olur. Birlik, parlamento görevlilerinin toplu olarak temsilinden de sorumludur. Çalışma koşulları ile ilgili tüm konularda Parlamento İdaresi ile müzakere eder. Parlamento çalışanlarının mesleki statülerini ve çalışma koşullarını ilgilendiren yasaların yapımına katılır. Yunan Parlamento İdaresi çalışanları devlet memurudur ve diğer devlet memurlarıyla aynı statüye sahiptir. Parlamento Çalışanları Birliği gibi sendikalarda örgütlenmek hakkına sahiptirler ve Yunanistan’da ADEDY kısaltmasıyla bilinen sendikal örgüt Devlet Memurları Konfederasyonu üyesidirler. Bu Konfederasyon Avrupa Sendikalar Konfederasyonu’na da üyedir. 3. DİĞER ÜLKELER 3.1. Azerbaycan Azerbaycan Parlamentosunda (Milli Meclis) Parlamento idari teşkilatı çalışanları tarafından bir sendika oluşturulmuştur. Bu sendikanın faaliyetleri Sendikalar Kanununca düzenlenir. Beş yılda bir yapılan sendika genel kurulunda sendika yönetim kurulunda yer alacak başkan, başkan yardımcısı ve üyeler seçilir. 3.2. İsrail Knesset’te bir sendika vardır. Knesset’in daimi personeli bu sendikaya katılma ve seçilme hakkına sahiptir. Sendika, ulusal sendikaların çatısı altında faaliyet gösterir. Başlıca faaliyetleri arasında çalışanların haklarını savunmak, çalışma koşullarını geliştirmek, Knesset yönetimi ile bir iletişim kanalı oluşturmak ve kültürel etkinlikler düzenlemek bulunmaktadır. Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 17 Parlamento Çalışanlarının Sendikalaşma Hakkı 3.3. Aralık 2013 Kanada Parlamento çalışanları Kanada Kamu Hizmeti Birliği Sendikasının / Public Service Alliance of Canada union (PSAC) bir parçasıdır. 4 PSAC kamu hizmeti içinde 40 meslek grubunu temsil eden 16 personel birliğinden gelen delegeler tarafından 1966 yılında kurulmuştur. Avam Kamarası, Senato ve Parlamento Kütüphanesi için çalışanlar PSAC’a katılmakta serbesttir, ancak parlamenterler ve onların yardımcı personeli sendikaya üye olamaz. PSAC, üyelerinin yaşam kalitelerini artırmak hedefiyle sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı teşvik etmekten işverenlerle toplu pazarlık görüşmelerine, üyelerinin haklarını savunmaya kadar işyeri ilişkileri ile ilgili çeşitli faaliyetler gerçekleştirmektedir. 4 Public Service Alliance of Canada, http://psacunion.ca/home, Erişim: 10.12.2013 Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 18