elazığ ili için şebeke bağlantılı bir fotovoltaik sistemin

ANKARA - TURKIYE
ELAZIĞ İLİ İÇİN ŞEBEKE BAĞLANTILI BİR FOTOVOLTAİK SİSTEMİN
PERFORMANS ANALİZİ
PERFORMANCE ANALYSIS OF A NETWORK-CONNECTED PHOTOVOLTAIC
SYSTEM FOR ELAZIĞ
Dr. Betül BEKTAŞ EKİCİ a ve Dr. Ayça GÜLTEN b
Fırat Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Elazığ, Türkiye, [email protected]
b
Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fak. Yapı Eğitimi Bölümü, Elazığ, Türkiye, [email protected]
a*
Özet
Fosil yakıtların yüksek maliyetleri ve giderek azalmaları ile
başlayan yeni kaynak arayışları, yenilenebilir enerji kaynakları
848
ve bunlara bağlı enerji üretimi teknolojilerinin de hızla
gelişmesine neden olmuştur. Güneş enerjisini elektrik enerjisine
dönüştürmede kullanılan fotovoltaik (PV) teknolojisi bu alanda
yürütülen çalışmaların başında gelmektedir. Bu çalışmada
38.4° kuzey enleminde yer alan Elazığ ilinde olduğu varsayılan
bir binanın teras çatısında kurulacak şebeke bağlantılı bir
fotovoltaik sistem ile elde edilebilecek elektrik enerjisi
potansiyeli değerlendirilmiştir. Elazığ iline ait aylık ortalama
toplam ve yayılı güneş ışınımı değerleri sayısal olarak MATLAB
ortamında yazılan bir bilgisayar programı ile hesaplanmıştır.
one of the main studies conducted in this area. The electricity
generation potentials of a grid connected photovoltaic
systems assumed to be located on a building’s flat roof in
Elazığ province located at 38.4° North latitude were evaluated.
The monthly average global and diffuse solar radiation values
were calculated numerically with a computer program written
in MATLAB. Daily sunshine duration and ambient temperature
data of Elazığ for a period of 22 years (between 1990 and
2012) employed in calculations were taken from Turkish State
of Meteorological Service. Monthly and annual electricity
generations were calculated with PVsyst 6.2.6 software and
the monthly, seasonal and annual values of panel tilt angle
were determined.
Elazığ iline ait son 22 yıla ait (1990 ve 2012 arası) günlük
Keywords: solar radiation, flat roof, PVsyst, photovoltaics, tilt
güneşlenme süresi ve aylık ortalama dış sıcaklık verileri Devlet
angle.
Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiştir.
Aylık ve yıllık elektrik üretimi PVsyst 6.2.6 paket programı ile
hesaplanmış ve panel eğim açısının aylık, mevsimlik ve yıllık
uygun değerleri tanımlanmıştır.
Anahtar kelimeler: güneş ışınımı, teras çatı, PVsyst,
fotovoltaik, eğim açısı
Abstract
Beginning of new resource searches with the high costs
and diminishing of fossil fuels cause the rapid development
of renewable energy sources and the energy production
technology related to them. Photovoltaic technology which
is employed in converting solar energy to electrical energy is
1. Giriş
Türkiye’de
elektrik
üretimi
farklı
kaynaklardan
gerçekleştirilmektedir. Bu güç şekil 1’de gösterildiği gibi
mevcut kurulu güç hidroelektrik baraj ve nehirlerden, doğal
gaz ve kömür kullanan termik santrallerden, rüzgâr tribünleri,
jeotermal güç istasyonlarından vb. oluşmaktadır [1]. Üretilen
elektrik enerjisinin büyük bir bölümünün dış alım yoluyla elde
edilen kaynaklardan karşılandığından son yıllarda yenilenebilir
enerji kaynaklarına yönelik çalışmalar hız kazanmıştır.
28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE
250 m2’lik bir alanda kurulduğu varsayılan PV sistem için aylık,
mevsimlik ve yıllık optimum eğim açıları belirlenmiştir. Elde
edilen sonuçlara göre sistemin yıllık elektrik enerjisi üretim
miktarları değerlendirilmiştir.
2. PVsyst
Şekil 1. Türkiye›nin elektrik enerjisi kurulu gücü dağılımı
Türkiye güneş enerjisi açısından elverişli bir konumda yer
almasına rağmen güneş enerjisi tabanlı elektrik üretimi
yaygın değildir. Güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren
fotovoltaik (PV) teknolojisi son yıllarda hızla gelişen bir
alandır. Üretilen elektrik enerjisinin miktarı PV panel üzerine
düşen güneş ışınımının yoğunluğuna bağlıdır. Bu nedenle
PV modüllerinin konumu elektrik üretimi için önemli bir
parametredir. Güneş takip sistemleri maksimum güç üretimi
konusunda oldukça etkili olmalarına rağmen bu sistemin
klasik bağlantılı sistemlere nazaran daha maliyetli olduğu
bilinmektedir [2-3].
Literatürde güneş panellerinin optimum eğim açılarının
belirlenmesi amacıyla yürütülmüş pek çok çalışma mevcuttur.
Bakırcı [4] Türkiye’nin sekiz farklı ili için güneş kolektörlerinin
maksimum güneş kazancı sağlayacağı optimum eğim
açılarını tanımlamak amacıyla bir çalışma gerçekleştirmiştir.
Benghanem [5] güneş ışınımını azami derecede toplamak için
optimum eğim açısının belirlenmesi ile ilgili gerçekleştirdiği
çalışmanın sonuçlarını sunmuştur. Günerhan ve Hepbaşlı [6] Ege
Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü Meteoroloji İstasyonunda
gerçekleştirdikleri güneş ışınımı ölçümlerinden yola çıkarak
İzmir ilinde konumlandırılacak güneş panelleri için optimum
eğim açılarını tanımlamış ve panellerin eğimlerinin aylık olarak
değiştirilmesini önermişlerdir. Kacira vd [7] optimum eğim
açısının belirlenmesi amacıyla eğik yüzeylere gelen güneş
ışınımını hesaplamış ve Şanlıurfa için minimum eğim açısının
13° (Haziran ayında), maksimum eğim açısının ise 61° (Aralık
ayında) olduğunu tespit etmişlerdir.
Bu çalışmanın amacı Türkiye’de güneş enerjisi tabanlı elektrik
üretimi konusunda farkındalık yaratmaktır. Özellikle bina
teras çatılarına yerleştirilecek PV paneller yardımı ile elde
edilebilecek enerji kazançları Elazığ İli örneği üzerinden
değerlendirilmiştir. PVsyst 6.2.6 programı ile gerçekleştirilen
hesaplamalarda Elazığ iline ait 1990-2012 yılları arasındaki 22
yıla ait gerçek iklimsel veriler (günlük güneşlenme süresi, dış
ortam sıcaklığı) Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden
temin edilmiştir. Aylık ortalama tüm ve yayılı güneş ışınımı
değerleri ise MATLAB ortamında yazılan bir bilgisayar programı
vasıtasıyla hesaplanmıştır. Örnek bir binanın teras çatısında
PVsyst 6.2.6 [8] mimar, mühendis ve araştırmacıların ihtiyaçları
doğrultusunda geliştirilmiş bir paket programdır. Fotovoltaik
sistem boyutlandırılması, simülasyonu ve performans
değerlendirmelerinde etkin olarak kullanılmaktadır. Program
Geneva Universitesi (İsviçre) tarafından geliştirilmiş olup
sektörde referans olarak kabul edilmektedir.
Simülasyonlarda fotovoltaik sistemin bulunduğu bölgenin
meteorolojik değişkenleri (yatay düzlem üzerindeki toplam ve
yayılı güneş ışınımı, aylık ortalama dış sıcaklık ve rüzgar hızı)
ile coğrafik parametreleri (enlem, boylam) kullanılmaktadır.
Kullanıcılar programa dışarıdan meteorolojik veri girebildiği
gibi, programla uyumlu Meteonorm programı [9] kullanılarak
da bu değişkenler bölgesel olarak türetilebilir. Simülasyonlar
farklı eğim açıları, gölge ve çevre koşulları ve farklı fotovoltaik
teknolojileri için gerçekleştirilebildiği gibi ekonomik analizler
için de kullanılabilmektedir.
3. Yatay Düzlem Üzerine Gelen Toplam ve Yayılı Güneş
Işınımının Hesaplanması
Fotovoltaik sistemlerin performanslarının belirlenmesinde
faydalanılan en önemli parametrelerden biri güneş ışınımıdır.
Bu yüzden Elazığ iline ait yatay düzlem üzerine gelen toplam
ve yayılı güneş ışınımı değerleri literatürde sıklıkla kullanılan
Angstörm [10] denklemi kullanılarak hesaplanmıştır. Yatay
düzleme gelen toplam güneş ışınımının (Q), atmosfer dışındaki
yatay düzleme gelen güneş ışınımına (Qo) oranı günlük
güneşlenme süresi ve gün uzunluğuna bağlı olarak aşağıdaki
eşitlik yardımıyla hesaplanır [11].
t
Q
= a+b
td
Q0
(1)
Eşitlikteki a ve b değerleri enlem (f) ve deklinasyon (d) açıları
(°) ile bulunulan yerin rakımına (z) bağlı olarak aşağıdaki
gibi hesaplanmaktadır. Gün uzunluğu (td) için ise eşitlik 4
kullanılmaktadır.
a = 0.103 + 0.000017 z + 0.198 cos( φ − δ)
(2)
b = 0.533 − 0.165 cos(φ − δ)
(3)
t d = ( 2 / 15 ) arccos( − tan δ tan φ)
(4)
Deklinasyon açısı güneş ışınları ile ekvator düzlemi arasındaki
açı olup -23.45o ile +23.45o arasında değerler alır. Bu açı
Cooper [12] tarafından verilen bağıntı ile yaklaşık olarak
hesaplanabilmektedir.
284 + n
(5)
δ = 23 .4
5 sin(360
)
365
Atmosfer dışındaki yatay birim düzleme gelen güneş ışınımı
849
2nd International Sustainable Buildings Symposium
(Qo) eşitlik 6’da verilmiştir. Burada Isc 1367 W/m2 değerindeki
güneş sabiti, n 1 Ocak’tan itibaren gün sayısı, ωs ise eşitlik
7’de verilen saat açısıdır (°).
350
toplam güneş ışınımı
yayılı güneş ışınımı
Güneş Işınımı (W/m2)
300
250
(6)
200
150
(7)
100
Yatay düzlem üzerine gelen anlık tüm güneş ışınımı (Ia), günlük
toplam güneş ışınımına bağlı olarak aşağıdaki gibi hesaplanır.
0


Ia
180ω
2
π
=
=  cos(
)+
(1 − ψ ) 
2ω s
Q 4t d 
π

ψ = exp(−4(1 −
ω
ωs
(8)
(9)
K d = Qd / Q
Ş
M
N
M
H T
Aylar
A
E
E
K
A
Şekil 2. Aylık ortalama tüm ve yayılı güneş ışınımı
(10)
Hesaplamalarda 1990-2012 yılları arasındaki gerçek ortalama
iklimsel veriler (günlük güneşlenme süresi ve dış ortam sıcaklığı)
kullanılmıştır. Elazığ iline ait hesaplanan aylık ortalama tüm
ve yayılı güneş ışınımı ile dış sıcaklık değerleri Şekil 2 ve 3’de
verilmiştir. Şebeke bağlantılı PV sistem için kullanılabilinir
teras çatı alanının 250 m2 olduğu düşünülmüştür.
Klein [13] Kd’nin berraklık indeksine (Kt) bağlı olarak
hesaplanması için Eşitlik 12’de verilen 3. dereceden bir polinom
önermiştir.
K t = Q / Q0
30
(11)
− 3.108K 3t
(12)
Yatay birim düzleme gelen anlık yayılı güneş ışınımı değeri ise
günlük yayılı ışınıma bağlı olarak oranı aşağıdaki bağıntı ile
ifade edilmektedir.




cos
cos
ω
−
ω
π 

s
=


π
24 
sin ω s −
ω s cos ω s 


180


25
20
o
5.531K 2t
Sıcaklık ( C)
K d = 1.390 − 4.027K t +
Id
Qd
O
)
Günlük doğrudan ve yayılı güneş ışınımının hesaplanabileceği
çok sayıdaki amprik bağıntıda genellikle yatay düzleme gelen
yayılı ışınımın tüm güneş ışınımına oranı (Kd) kullanılır.
850
50
15
10
5
(13)
0
-5
4. Şebeke bağlantılı örnek PV sistem
Bina düşey yüzey ve çatılarına yerleştirilen bina entegre PV
sistemlerin montaj zorlukları ve bunun yanı sıra maksimum güç
üretiminin tamamen bina cephesinin ve çatı yüzeyinin konumuna
(yön ve eğim) bağlı olmasından dolayı tercih edilmemiştir. Teras
çatılarda kurulan PV sistemler ise destekleyici strüktürler
sayesinde farklı açılara ayarlanabilme esnekliği sağlarlar.
Bu nedenle bu çalışmada, 38°.42¢ kuzey enleminde 39°.14¢
doğu boylamında yer alan Elazığ ilinde bir binanın teras
çatısına kurulduğu varsayılan bir PV sistem ele alınmıştır.
Hesaplamalarda kullanılan Elazığ iline ait aylık ortalama tüm
ve yayılı güneş ışınımı değerleri MATLAB ortamında yazılan bir
bilgisayar programı ile hesaplanmıştır.
O
Ş
M
N
M
H T
Aylar
A
E
E
K
A
Şekil 3. Aylık ortalama sıcaklık değerleri
Piyasada pek çok farklı PV teknolojisi (mono-kristal, polikristal, kadmiyum tellür, bakır indiyum diselenid, amorf-silikon
vs) ile üretilmiş ticari PV modülü bulunmaktadır. Bu teknolojiler
ile üretilmiş modüllerin verim, enerji yoğunluğu ve maliyet
ilişkilerini ifade eden tablo Çizelge 1’de verilmiştir. Çizelgeden
de görüldüğü üzere mono-kristal PV teknolojisi yüksek verim,
enerji yoğunluğu ve düşük maliyetleri nedeniyle bu çalışmada
tercih edilmiştir.
28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE
Çizelge 1. Farklı PV teknolojilerinin özellikleri
PV
Modül
Verimi
Mono-kristal PV
%13-17
Poli-kristal PV
%11-15
Amorf-silikon PV
% 6-8
Enerji
Yoğunluğu
(kWp/m2)
Maliyet
4
4.2
4.1
4
3.9
3.8
3.7
3.6
3.5
15 dizi -18 adet seri bağlanmış modülden oluşan (toplam 270
panel) şebeke bağlantılı PV sistemde 2 adet inverter kullanıldığı
varsayılmıştır. Kullanılan PV panel ve inverterlere ait özellikler
Çizelge 2’de verilmiştir.
Çizelge 2. Kullanılan PV panel ve inverterin özellikleri
PV Paneli
x 10
4.3
Sistem Üretimi (kWh/yıl)
PV Hücre
Malzemesi
4.4
İnverter
Üretici
Mitshubishi
Üretici
Siemens
Model
PVMF100EC4
Model
Sinvert PVM
12 UL
Güç
100 Wp
Güç
60 W
Verim
%11
Verim
% 98.1
3.4
3.3
0
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75
o
Panel Eğim Açısı ( )
Şekil 4. Farklı panel eğim açıları için sistem elektrik
üretimi
Literatürdeki bazı çalışmalarda [14-15] güneş kolektörleri
için optimum panel eğim açısının bulunulan bölgenin enlem
açısına eşit olduğu ifade edilmektedir. Ancak elde ettiğimiz
bulgular doğrultusunda bu durum Elazığ ili için geçerli olmadığı
görülmektedir.
4.285
Voc
20.80 V
Min MPP
125 V
Isc
6.88 A
Maks MPP
450 V
Vmpp
16.70 V
Maks PV
Gerilimi
500 V
Impp
5.99 A
Şebeke
Gerilimi
480 V
Uzunluk
1425 mm
Derinlik
280 mm
Genişlik
646 mm
Yükseklik
944 mm
4.26
Ağırlık
12.0 kg
Genişlik
535 mm
4.255
x 10
4
Sistem Üretimi (kWh/yıl)
4.28
851
4.275
4.27
4.265
30
31
32
33
34
35
36
37
o
38
39
40
Panel Eğim Açısı ( )
5. Bulgular ve Değerlendirme
Elazığ koşullarında bir binanın teras çatısında kurulduğu
varsayılan şebeke bağlantılı PV sistemin 0°’den 75°’ye kadar
5°’lik aralıklarla farklı panel eğim açılarındaki yıllık elektrik
üretimi miktarları hesaplanmıştır.16 faklı eğim açısı içerisinde
en yüksek elektrik enerjisi üretimi 42811 kWh ile 30° panel
eğimi ile elde edilmiştir. Ancak farklı eğim açıları için sistemin
elektrik çıkışını veren Şekil 4’ten yıllık optimum eğim açısının
30° ile 40° arasında olduğu görülmektedir. Bu nedenle bu
aralıkta 1’er derecelik adımlarla yapılan ikinci bir tarama
gerçekleştirilmiş ve Elazığ iline ait yıllık optimum eğim açısının
32° olduğu görülmüştür (Şekil 5). Bu durumda PV kurulumunun
bir yıllık bir süre içerisinde toplam 42832 kWh elektrik üretimi
gerçekleştirebileceği görülmüştür.
Şekil 5. 30°-40° arasında gerçekleştirilen optimum eğim
açısı taraması
Aylık ve mevsimlik optimum eğim açılarının belirlenmesi
amacıyla 0°’den 75°’ye kadar farklı panel eğim açılarının
aylık elektrik enerjisi çıkışları Çizelge 3’de verilmiştir. Bu
çizelge üzerinden her bir ay için aylık maksimum üretimin
gerçekleştiği panel eğim açısı işaretlenmiştir. Buna göre
sistemden maksimum seviyede çıktı sağlayacak eğim açısı kış
sezonunda 65° ile 40° arasında değişirken, yaz sezonunda 35°
ile 0° arasında farklı değerler almaktadır. Buradan yola çıkarak
mevsimlik optimum açı ise kış mevsimi için Ekim-Mart arası,
yaz mevsimi için ise Nisan-Eylül ayları arasındaki altı ay için
aylık optimum eğim açısı değerlerinin aritmetik ortalaması
alınarak hesaplanmıştır. Buna göre kış sezonu için optimum
eğim açısı 54° derece olarak elde edilirken, yaz sezonu için bu
değer 16° olmaktadır.
2nd International Sustainable Buildings Symposium
durumuna göre % 5, mevsimlik optimum eğim açısı durumuna
göre de % 1.2 daha fazla elektrik üretimi söz konusu olacaktır.
5500
Aylık
Yıllık
Mevsimlik
5000
Sistem Üretimi (kWh/yıl)
2064
2090
2915
2957
3591
3689
3607
3788
3245
3520
2799
3129
2513
2816
2773
3039
2862
3060
2902
3031
2392
2449
2285
2318
70°
75°
Çizelge 3. Elazığ için aylık optimum eğim açıları
2103
2982
3764
3943
3776
3424
3093
3290
3240
3142
2493
2338
65°
4500
4000
2102
2090
2991
2982
3816
3846
4072
4175
4002
4200
3714
3977
3358
3610
3521
3732
3398
3536
3234
3308
2522
2537
2343
2334
55°
60°
3500
3000
2500
2064
2025
1973
1396
1258
1111
Aralık
1523
1638
1909
1831
1741
2956
2912
2850
2094
1904
1699
Kasım
2266
2419
2770
2672
2555
3853
3839
3802
3103
2905
2685
Ekim
3277
3429
3743
3662
3557
4253
4306
4334
3980
3831
3656
Eylül
4102
4199
4337
4316
4270
4369
4511
4625
4711
4772
4795
4732
4642
Ağustos
4828
4835
4815
4212
4417
4593
4734
4860
5162
5138
Temmuz
5159
5128
5067
4978
3835
4036
4208
4357
4493
4828
4850
4851
Haziran
4784
4712
4613
3918
4079
4217
4335
4430
4505
4596
4577
4535
Mayıs
4590
3922
3888
3770
3678
Nisan
3840
3915
3396
3357
3222
3126
3010
2876
Mart
Şubat
3299
2393
2320
1875
2008
2127
2231
2077Mode
1468
1616
1751
1873
1982
1729
1310
Ocak
Aylar
0°
5°
10°
15°
20°
852
4559
3746
3821
3874
3909
3652
3399
3417
3416
3363
2524
2495
2452
2538
2275
2223
2157
2312
45°
40°
35°
30°
25°
Panel Eğim Açısı (°)
50°
2000
Panel eğim açısının yıllık optimum açı yerine mevsimlik
olarak değiştirilmesi ile bir önceki duruma göre yıllık elektrik
üretiminde % 3.7 oranında artış olduğu görülmüştür (Şekil
6). Buna göre sistemin yıllık elektrik enerjisi çıkış değeri
44429 kWh/yıl olmaktadır. Uygulama açısından çok pratik
olmamakla birlikte panel eğim açılarının aylık olarak optimum
eğim açılarına ayarlanmasıyla ise yıllık optimum eğim açısı
1500
O
Ş
M
N
M
H
T
Aylar
A
E
E
K
A
Şekil 6. Panel eğim açısının aylık, mevsimlik ve yıllık
durumlarına göre sistem elektrik üretimi
Oluşturmuş olduğumuz PV sistemin performans oranı %
81 civarındadır. Performans oranı kullanılabilir bir kalite
faktörü olmakla birlikte güneş ışınımından bağımsızdır ve
üretilen enerjinin miktarını göstermez. Bunlardan ziyade ön
kayıplar (panel üzerindeki toz, kar, yansımalar ve gölge),
inverter kayıpları, ısı ve iletim kayıplarını ifade eder. Ancak
performans oranı sistemde yapılabilecek iyileştirmelerle daha
yüksek seviyelere getirilebilir. Bu şekilde sistem kayıplarının
azaltılarak sistemin daha verimli çalışması sağlanabilir.
7. Sonuçlar
Bu çalışmada Elazığ ilinde bir binanın teras çatısında kurulduğu
varsayılan şebeke bağlantılı bir PV sistemin farklı panel eğim
açıları için performans değerlendirmesi yapılmıştır. Sistemden
maksimum elektrik enerji üretiminin gerçekleştirilebilmesi
için PV panel eğim açısının yıllık, mevsimlik ve aylık optimum
değerleri tespit edilmiştir. Buna göre panel eğim açısının
aylık optimum değerlere göre ayarlanması ile mevsimlik
optimum eğim açısına göre %1.2, yıllık optimum eğim
açısına ayarlamasına göre ise % 5 daha fazla enerji üretimi
gerçekleştirilebileceği görülmüştür. Ancak optimum eğim
açısının aylık olarak değiştirilmesinin pratik olmadığı
durumlarda mevsimlik optimum eğim açısına ayarlama ile de
yıllık optimum eğim açısına göre % 3.7 oranında daha fazla
elektrik üretimi mümkün olacaktır.
Kaynaklar
[1]. http://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=88369. Erişim
Tarihi: 25 Kasım 2014.
[2]. Uba, F.A. ve Sarsah, E.A., “Optimization of tilt angle for solar collectors
in WA, Ghana”, Advances in Applied Science Research, ISSN: 09768610, 4, No 4, 108-114 (2013).
[3]. Lave M. ve Kleissl, J., “Optimum fixed orientations and benefits of
tracking for capturing solar radiation in the continental United States”,
Renewable Energy, ISSN: 0960-1481, 36 (3), 1145-1152 (2010).
28 - 30th May 2015 | Ankara - TURKIYE
[4]. Bakırcı, K., General models for optimum tilt angles of solar panels:
Turkey case study. Renewable and Sustainable Energy Reviews,
ISSN:1364-0321, 16 (8), 6149-6159 (2012).
[5]. Benghanem, M., “Optimization of tilt angle for solar panel: Case study
for Madinah, Saudi Arabia”, Applied Energy, ISSN:0306-2619, 88, 14271433 (2011).
[6]. Günerhan, H. and Hepbasli, A., “Determination of the optimum tilt
angle of solar collectors for building applications”, Building and
Environment, ISSN: 0360-1323, 42 (2), 779-783 (2007).
[7]. Kacira, M., Simsek, M., Babur, Y. and Demirkol S.,“Determining optimum
tilt angles and orientations of photovoltaic panels in Sanliurfa,
Turkey”, Renewable Energy, ISSN: 0960-1481, 29 (8), 1265-1275
(2004).
[8]. www.pvsyst.com Erişim Tarihi:25 Kasım 2014.
[9]. www.meteonorm.com Erişim Tarihi:25 Kasım 2014.
[10]. Angstorm A, “Solar and Terrestrial Radiation Report to the
International Commission for Solar Research on Actinometric
Investigations of Solar and Atmospheric Radiation”, Quarterly Journal
of the Royal Meteorological Society, ISSN:1477-870X, 50, 121-126
(1924).
[11]. Page JK, 1964. The estimation of monthly mean values of total
shortwave radiation on vertical and inclined surfaces from sunshine
records for latitudes 40N-40S. Proceedings of the UN Conference on
New Sources of Energy, 4, 35-98.
[12]. Cooper, P.I., “The absorption of solar radiation in solar radiation in solar
stills”, Solar Energy, ISSN:0038-092X, 12, 333-346 (1969).
[13]. Klein S. A., Calculation of monthly average insolation on a tilted
surfaces. Solar Energy, ISSN:0038-092X, 21, 393-402 (1977).
[14]. Pavlovic, T., Pavlovic, Z., Pantic, L. ve Kostic, L. J., “Determining
optimum tilt angles and orientations of photovoltaic panels in Nis,
Serbia”, Contemporary Materials, ISSN: 1986-8677, I (2):151-156 (
2010).
[15]. Fletcher G. The electrician’s guide to photovoltaic system installation.
NY, USA: Delmar: Cengage Learning, 2014.
853